ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον (Ἠθικὰ 150f-151e)

[6] Γενομένης δὲ σιωπῆς ὁ Περίανδρος ὁρῶν βουλόμενον μὲν ὀκνοῦντα δ᾽ ἄρξασθαι τοῦ λόγου

[151a] τὸν Νειλόξενον, «ἐγώ τοι,» εἶπεν, «ὦ ἄνδρες ἐπαινῶ καὶ πόλεις καὶ ἄρχοντας, ὅσοι ξένοις πρῶτον εἶτα πολίταις χρηματίζουσι· καὶ νῦν δοκεῖ μοι τοὺς μὲν ἡμετέρους λόγους οἷον ἐπιχωρίους καὶ συνήθεις βραχὺν χρόνον ἐπισχεῖν, πρόσοδον δ᾽ ὥσπερ ἐν ἐκκλησίᾳ δοῦναι τοῖς Αἰγυπτίοις ἐκείνοις καὶ βασιλικοῖς, οὓς ὁ βέλτιστος ἥκει κομίζων Νειλόξενος Βίαντι, Βίας δὲ βούλεται κοινῇ σκέψασθαι μεθ᾽ ἡμῶν.»
Καὶ ὁ Βίας, «ποῦ γὰρ ἢ μετὰ τίνων,» ἔφη, «προθυμότερον ἄν τις ἀποκινδυνεύσειεν, εἰ δεῖ, πρὸς τοιαύτας ἀποκρίσεις, ἄλλως τε τοῦ βασιλέως

[151b] κελεύσαντος ἄρξασθαι μὲν ἀπ᾽ ἐμοῦ, περιελθεῖν δ᾽ εἰς ἅπαντας ὑμᾶς τὸν λόγον;»
Οὕτω δὴ παρεδίδου μὲν αὐτῷ τὸ γραμματεῖον ὁ Νειλόξενος, ὁ δ᾽ αὐτὸν ἐκέλευσε λύσαντα παντάπασιν ἐς μέσον ἀναγνῶναι. διάνοιαν δὲ τοιαύτην εἶχε τὰ γεγραμμένα.
«Βασιλεὺς Αἰγυπτίων Ἄμασις λέγει Βίαντι σοφωτάτῳ Ἑλλήνων.
»Βασιλεὺς Αἰθιόπων ἔχει πρὸς ἐμὲ σοφίας ἅμιλλαν. ἡττώμενος δὲ τοῖς ἄλλοις ἐπὶ πᾶσι συντέθεικεν ἄτοπον ἐπίταγμα καὶ δεινόν, ἐκπιεῖν με κελεύων τὴν θάλατταν. ἔστι δὲ λύσαντι μὲν ἔχειν κώμας τε πολλὰς καὶ πόλεις τῶν ἐκείνου,

[151c] μὴ λύσαντι δ᾽ ἄστεων τῶν περὶ Ἐλεφαντίνην ἀποστῆναι. σκεψάμενος οὖν εὐθὺς ἀπόπεμπε Νειλόξενον. ἃ δὲ δεῖ φίλοις σοῖς ἢ πολίταις γενέσθαι παρ᾽ ἡμῶν οὐ τἀμὰ κωλύσει.»
Τούτων ἀναγνωσθέντων οὐ πολὺν χρόνον ἐπισχὼν ὁ Βίας, ἀλλὰ μικρὰ μὲν αὐτὸς πρὸς αὑτῷ γενόμενος μικρὰ δὲ τῷ Κλεοβούλῳ προσομιλήσας ἐγγὺς κατακειμένῳ «τί λέγεις,» εἶπεν, «ὦ Ναυκρατῖτα; βασιλεύων ἀνθρώπων τοσούτων Ἄμασις, κεκτημένος δὲ χώραν ἀρίστην τοσαύτην ἐθελήσει ἐπὶ κώμαις ἀδόξοις καὶ λυπραῖς ἐκπιεῖν θάλατταν;»
Καὶ ὁ Νειλόξενος γελάσας «ὡς θελήσαντος,» εἶπεν, «ὦ Βία, σκόπει τὸ δυνατόν.»

[151d] «Φραζέτω τοίνυν,» ἔφη, «τῷ Αἰθίοπι τοὺς ἐμβάλλοντας εἰς τὰ πελάγη ποταμοὺς ἐπισχεῖν, ἕως αὐτὸς ἐκπίνει τὴν νῦν οὖσαν θάλατταν· περὶ ταύτης γὰρ τὸ ἐπίταγμα γέγονεν, οὐ τῆς ὕστερον ἐσομένης.»
Ὡς δὲ ταῦτ᾽ εἶπεν ὁ Βίας, ὁ μὲν Νειλόξενος ὑφ᾽ ἡδονῆς ὥρμησε περιβαλεῖν τὸν Βίαντα καὶ φιλῆσαι· τῶν δ᾽ ἄλλων ἐπαινεσάντων καὶ ἀποδεξαμένων γελάσας ὁ Χίλων, «ὦ Ναυκρατῖτα,» ἔφη, «ξένε, πρὶν ἀπολέσθαι τὴν θάλατταν ἐκποθεῖσαν ἀπάγγελλε πλεύσας Ἀμάσιδι μὴ ζητεῖν ὅπως ἅλμην ἀναλώσει τοσαύτην, ἀλλὰ μᾶλλον ὅπως πότιμον καὶ γλυκεῖαν τοῖς ὑπηκόοις τὴν

[151e] βασιλείαν παρέξει· περὶ ταῦτα γὰρ δεινότατος Βίας καὶ διδάσκαλος τούτων ἄριστος, ἃ μαθὼν Ἄμασις οὐδὲν ἔτι τοῦ χρυσοῦ δεήσεται ποδανιπτῆρος ἐπὶ τοὺς Αἰγυπτίους, ἀλλὰ θεραπεύσουσι πάντες αὐτὸν καὶ ἀγαπήσουσι χρηστὸν ὄντα, κἂν μυριάκις ἢ νῦν ἀναφανῇ δυσγενέστερος.»
«Καὶ μήν,» ἔφη ὁ Περίανδρος, «ἄξιόν γε τοιαύτας ἀπαρχὰς τῷ βασιλεῖ συνεισενεγκεῖν ἅπαντας “ἀνδρακάς,” ὥσπερ ἔφησεν Ὅμηρος· ἐκείνῳ τε γὰρ ἂν γένοιτο πλείονος ἀξία τῆς ἐμπορίας ἡ παρενθήκη, καὶ ἡμῖν ἀντὶ πάντων ὠφέλιμος.»

***
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: Συζητήσεις στο συμπόσιο

[6] Ύστερα σταμάτησε για λίγο η συζήτηση, και ο Περίανδρος, βλέποντας ότι ο Νειλόξενος ήθελε να μιλήσει, αλλά δίσταζε,

[151a] είπε: «Εγώ, αγαπητοί μου, επαινώ τις πόλεις και τους άρχοντες που νοιάζονται πρώτα για τις υποθέσεις των ξένων τους και ύστερα για τα υποθέσεις των πολιτών. Και τώρα λοιπόν νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε για λίγο καταμέρος τον λόγο για τα δικά μας ζητήματα, ζητήματα ντόπια και πολύ γνωστά, και να δώσουμε την ευκαιρία να παρουσιασθούν —όπως γίνεται και στην εκκλησία του δήμου— τα θέματα που ο εξαίρετος φίλος μας Νειλόξενος έφερε από την Αίγυπτο και από μέρους του βασιλιά της για τον Βίαντα, και που ο Βίαντας θέλει να τα εξετάσει μαζί μας».
«Αλήθεια», είπε ο Βίαντας, «πού αλλού ή με τίνων άλλων τη βοήθεια θα μπορούσε κανείς προθυμότερα να διακινδυνεύσει, αν χρειαζόταν, να δώσει μια απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα, αφού μάλιστα ο βασιλιάς

[151b] παράγγειλε να αρχίσω πρώτος εγώ, ύστερα όμως ο λόγος να περάσει σε όλους εσάς;»
Με αυτά τα λόγια ο Νειλόξενος παρέδωσε στον Βίαντα την επιστολή, εκείνος όμως του ζήτησε να την ανοίξει και να τη διαβάσει μπροστά σε όλους. Η έννοια του γράμματος ήταν η ακόλουθη:
«Ο βασιλιάς της Αιγύπτου Άμασης λέει στον Βίαντα, τον πιο σοφό από όλους τους Έλληνες:
Ο βασιλιάς της Αιθιοπίας αμιλλάται με μένα στη σοφία. Έχοντας επανειλημμένα νικηθεί σε όλα τα άλλα, έχει διατυπώσει μια παράξενη και τρομερή απαίτηση: μου ζητάει να πιω ολόκληρη τη θάλασσα. Αν λύσω το πρόβλημα, θα πάρω, λέει, πολλά χωριά και πολλές χώρες εκείνου·

[151c] αν δεν το λύσω, θα χάσω τις πόλεις γύρω από την Ελεφαντίνη. Σκέψου λοιπόν και στείλε μου αμέσως πίσω τον Νειλόξενο, και ό,τι είναι ανάγκη να γίνει από μένα σε φίλους ή συμπολίτες σου, δεν θα υπάρξει από μέρους μου καμιά δυσκολία».
Μετά την ανάγνωση της επιστολής ο Βίαντας δεν περίμενε πολύ· συγκεντρώθηκε για λίγο στον εαυτό του, αντάλλαξε λίγες κουβέντες με τον Κλεόβουλο, που είχε θέση δίπλα στη δική του, και αμέσως είπε: «Τί λες, Ναυκρατίτη; Θα δεχτεί ο Άμασης, βασιλιάς τόσων ανθρώπων και κύριος μιας τόσο εξαιρετικής και τόσο μεγάλης χώρας, να πιει ολόκληρη τη θάλασσα για μερικά τόσο ασήμαντα και άθλια χωριά;»
Γέλασε ο Νειλόξενος και είπε: «Με το ενδεχόμενο να το δεχτεί, σκέψου, Βίαντα, τί μπορεί να κάνει».

[151d] «Ε τότε», είπε ο Βίαντας, «ας πει στον Αιθίοπα να σταματήσει τα ποτάμια που χύνονται τώρα στα πελάγη, ώσπου αυτός να πιει την τωρινή τη θάλασσα· γιατί μ᾽ αυτήν σχετίζεται η απαίτηση, όχι μ᾽ αυτήν που θα υπάρξει αργότερα».
Μόλις τα είπε αυτά ο Βίαντας, όλος χαρά ο Νειλόξενος όρμησε να τον αγκαλιάσει και να τον φιλήσει. Και οι υπόλοιποι, επίσης, επαίνεσαν την απάντησή του και τη δέχτηκαν. Και μόνο ο Χείλωνας γέλασε και είπε: «Φίλε από τη Ναύκρατη, πριν χαθεί η θάλασσα, που θα την έχει πιει ο Άμασης, πήγαινε και πες του να μην ψάχνει να βρει με ποιό τρόπο θα ξοδέψει τόση αρμύρα, αλλά πώς θα κάνει

[151e] τη βασιλεία του πόσιμη και γλυκιά για τους υπηκόους του· σ᾽ αυτά τα πράγματα ο Βίαντας είναι, στ᾽ αλήθεια, πολύ ικανός και ένας άριστος δάσκαλος· αν λοιπόν ο Άμασης τα μάθει όλα αυτά, δεν θα χρειάζεται πια για τους Αιγυπτίους τον χρυσό ποδονιπτήρα του, αλλά, αφού θα είναι καλός, θα τον σέβονται και θα τον τιμούν όλοι, έστω κι αν αποδειχθεί πως είναι χιλιάδες φορές κατώτερος στην καταγωγή από ό,τι τώρα».
«Πραγματικά», είπε ο Περίανδρος, «είναι σωστό να συνεισφέρουμε όλοι μας στον βασιλιά, “ένας ένας με τη σειρά του”, όπως είπε και ο Όμηρος, τέτοιου είδους απαρχές. Γιατί και για κείνον οι προσθήκες αυτές θα έχουν μεγαλύτερη αξία από το φορτίο που του στέλνουμε, και για μας θα αποδειχθούν ωφέλιμες περισσότερο από οτιδήποτε άλλο».

Ν.Καζαντζάκης: Έχε πίστη, ζήτα το αδύνατο και θα γενεί το θαύμα

Πώς να πιστέψουν οι άπιστοι τι θάματα μπορεί να γεννήσει η πίστη;

Ξεχνούν πως η ψυχή του ανθρώπου γίνεται παντοδύναμη, όταν συνεπαρθεί από μια μεγάλη ιδέα.

Τρομάζεις όταν, ύστερα από πικρές δοκιμασίες, καταλαβαίνεις πως μέσα μας υπάρχει μια δύναμη που μπορεί να ξεπεράσει τη δύναμη του ανθρώπου, τρομάζεις… γιατί δεν μπορείς πια να βρεις δικαιολογίες για τις ασήμαντες ή άνανδρες πράξεις σου, ρίχνοντας το φταίξιμο στους άλλους.

Ξέρεις πως εσύ, όχι η μοίρα, όχι η τύχη, μήτε οι άνθρωποι γύρω σου, εσύ μονάχα έχεις, ό,τι και αν κάμεις, ό,τι και αν γίνεις ακέραιη την ευθύνη. Και ντρέπεσαι τότε να γελάς, ντρέπεσαι να περγελάς αν μια φλεγόμενη ψυχή ζητάει το αδύνατο.

Καλά πια καταλαβαίνεις πως αυτή ‘ναι η αξία του ανθρώπου: να ζητάει και να ξέρει πως ζητάει το αδύνατο· και να ‘ναι σίγουρος πως θα το φτάσει, γιατί ξέρει πως αν δε λιποψυχήσει, αν δεν ακούσει τι του κανοναρχάει η λογική, μα κρατάει με τα δόντια την ψυχή του κι εξακολουθεί με πίστη, με πείσμα να κυνηγάει το αδύνατο, τότε γίνεται το θάμα, που ποτέ ο αφτέρουγος κοινός νους δε μπορούσε να το μαντέψει: το αδύνατο γίνεται δυνατό.

Νίκος Καζαντζάκης, Ο Καπετάν Μιχάλης

Ο Ξέρξης και τα σπασμένα αγάλματα των Αθηναίων

Στα μέσα Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ οι χερσαίες δυνάμεις του Ξέρξη έφτασαν στην Αθήνα, σχεδόν ταυτόχρονα με τον Περσικό στόλο. Όταν πλησίαζαν οι Πέρσες την Αθήνα, ο Θεμιστοκλής διέδωσε την φήμη ότι ο «οίκουρος όφις», το φίδι που κατοικούσε στο Ιερό της Αθηνάς εξαφανίστηκε και αυτό ήταν σημάδι ότι η θεά εγκατέλειψε την πόλη, άρα το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι κάτοικοι της. Μετά την εντολή του Θεμιστοκλή για άμεση και υποχρεωτική αποχώρηση των πολιτών από την Αθήνα οι περισσότεροι Αθηναίοι, έστειλαν τα γυναικόπαιδα στη Σαλαμίνα και την Τροιζήνα, οι κάτοικοι της οποίας αποδείχθηκαν ιδιαίτερα φιλόξενοι. Όταν οι Πέρσες έφτασαν στην Αθήνα, αντίκρισαν μια πόλη έρημη και επιδόθηκαν σε λεηλασίες και καταστροφές.

Προσπάθησαν αρχικά να κάψουν με φλεγόμενα βέλη του ξύλινο τείχος της Ακρόπολης. Τελικά όμως, αναρριχήθηκαν στο ιερό της Αγλαύρου και αφού σκότωσαν τους υπερασπιστές του, πυρπόλησαν τα οικοδομήματα της Ακρόπολης, όπως τον ημιτελή ναό της Αθηνάς. Έκαψαν ακόμα και την «ιερά ελαία», το δέντρο που σύμφωνα με την παράδοση πρόσφερε η Αθηνά στους κατοίκους της πόλης, κατά τη φιλονικία τους για το ποιος θα γινόταν πολιούχος της. Αναγνωρίζοντας την ασέβειά του ο Ξέρξης, έστειλε μερικούς Αθηναίους την επόμενη μέρα για να προσφέρουν θυσίες. Κι αυτοί, είδαν «να έχει ξεπεταχτεί ένας βλαστός από τον καμένο κορμό αυτής της ιεράς ελαίας».

Όταν αργότερα oι Πέρσες έφυγαν ηττημένοι, οι Αθηναίοι περισυνέλεξαν όλα τα σπασμένα αγάλματα. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι θα τα απομάκρυναν από τον βράχο ως απορρίμματα ή ως οικοδομικό υλικό (όπως θα γινόταν σήμερα), οι Αθηναίοι τα πήραν έτσι όπως ήταν σπασμένα, άνοιξαν ένα μεγάλο λάκκο πάνω στην Ακρόπολη και τα έθαψαν, όπως ακριβώς είχαν θάψει και τα αγαπημένα τους πρόσωπα που χάθηκαν στον πόλεμο.

Βλέπετε, όλα αυτά τα αγάλματα δεν ήταν απλώς διακοσμητικά στοιχεία και στολίδια, αλλά οντότητες που καθόριζαν την ίδια την ζωή τους. Άλλωστε, ανήκαν στην Θεά της σοφίας, προστάτιδα των Αθηνών, και δεν ήταν δυνατόν να τα πάνε αλλού.

Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι με τα ερείπια του κατεστραμμένου ναού κτίσανε ένα τείχος στην πλευρά του ιερού βράχου που βλέπει προς βορράν, δηλαδή προς την αγορά. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, δεν θα ήταν δυνατόν από κανέναν Αθηναίο να παραβλέψει την καταστροφή. Η τελευταία επιδεικνύεται μεγαλοπρεπώς, και είναι ορατή ακόμα και σήμερα όπου και να σταθείς. Οι επόμενες γενιές είναι υποχρεωμένες να το αντικρίζουν, να βιώνουν την καταστροφή της πόλης και να σέβονται τους προγόνους των και συνάμα να κάνουν τα πράγματα καλύτερα από αυτούς.

Πρόκειται για ένα πολύ παιδαγωγικό και συμβολικό τείχος.

Στη ζωή δεν υπάρχει χρόνος ούτε για μιζέρια ούτε και για χάσιμο

Κάθε εμπειρία έχει και κάτι να σου προσφέρει ακόμα και αν κρατά λίγο.
Μαθαίνεις τον εαυτό σου καλύτερα.
Και όταν κάνεις αυτό που φοβάσαι ακόμα και αν φοβάσαι πηγαίνεις τον εαυτό σου όχι ένα βήμα αλλά πολλά βήματα παρά πέρα.
Τίποτα δεν πάει χαμένο αρκεί να έχεις τα μάτια ανοιχτά και να μαθαίνεις από ότι εκτυλίσσεται γύρω σου.
Είναι όμορφο να κοιτάς πίσω σου και να λες το έφερα σε πέρας και αυτό.
Και ας μην το περίμενα πως θα είχα τη δύναμη και το κουράγιο και να αποδεικνύεις στον ίδιο σου τον εαυτό πως ναι την είχες τη δύναμη.
Αυτό σε φορτίζει με θετικότητα να κοιτάς μπροστά χωρίς αναστολές.
Χωρίς να σε νοιάζει το άγνωστο που πάλι απλώνεται μπροστά σου.
Τώρα μοιάζει με θάλασσα γαλήνια.
Μα και ακόμα και αν φουρτουνιάσει θα ξέρεις να τη δαμάσεις.
Οι θετικές εμπειρίες είναι οι καλύτερες αποσκευές για να συνεχίσεις το ταξίδι σου.
Ένα ακόμα ταξίδι.
Πάλι από την αρχή;
Μα όχι, αν δεν είσαι στο μηδέν δεν είναι πάλι απ' την αρχή.
Είναι απλά μια συνέχεια!
Συνεχίζεις από εκεί που τέλειωσε το προηγούμενο.
Δε γυρίζεις πίσω γιατί τίποτα πια δεν είναι το ίδιο.
Δεν είσαι ο ίδιος.
Γιατί αυτό συμβαίνει όταν ξεπερνάς τα όρια σου και γίνεσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.
Αυτό σε γεμίζει με πίστη πως ότι και αν έρθει στο δρόμο σου.
Θα είσαι ικανός να το αντιμετωπίσεις.
Όταν πέφτεις και σηκώνεσαι με μιας για πολλές φορές ξέρεις πια πως μπορείς.
Και δε σε φοβίζει η πτώση, γιατί ξέρεις πλέον να σηκώνεσαι δίχως να χάνεις χρόνο και κόπο.
Η ζωή συνεχίζεται και αυτό είναι το καλύτερο.
Όταν εκτιμάς όσα έχεις και δε μιζερίάζεις για όσα έχασες συνεχίζεται δίχως δεύτερες σκέψεις.
Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο μα ούτε και για μιζέρια.
Αυτά τα αφήνω για αυτούς που δεν ξέρουν.
Θετικά αισθήματα μόνο... θετικές πράξεις μόνο!

Πόσες φορές περνάει από το μυαλό ενός άντρα το σεξ και πόσες μιας γυναίκας;

Πόσες φορές περνάει από το μυαλό ενός άντρα το σεξ και πόσες από το μυαλό μιας γυναίκας;

Χαλαρά και στερεοτυπικά όλοι θα συμφωνήσουν ότι οι άντρες σκέφτονται το σεξ συνέχεια ενώ οι γυναίκες λιγότερο.

 

Για τα (ατελή), απλά και πολύ συμπαθητικά όντα τους άντρες, η απάντηση έρχεται τόσο αβίαστα και φυσικά, χωρίς να το σκεφτούν δεύτερη φορά. Συνέχεια, κατά τη διάρκεια της ημέρας το σεξ περνάει από το μυαλό τους πολλές φορές και παρά το γεγονός ότι μπορεί να βρίσκονται σε απίθανα μέρη και άσχετα με το θέμα, υπάρχει στον εγκέφαλό τους εκείνο το κουτάκι που ενεργοποιείται μόνο του και τους κάνει να σκέφτονται το σεξ ανεξαρτήτως ερεθίσματος. (άποψη πρώτη).

 

Ή η ύπαρξη σύνδεσης της σκέψης για σεξ με εγκεφαλική λειτουργία είναι ίσως η ρομαντική μου αίσθηση για το θέμα αφού αντανακλαστικά και ακούσια ένας από τους πολλούς μυώδεις ιστούς τους έχει «επαναστατήσει» οπότε η σκέψη για σεξ είναι το αποτέλεσμα, έρμαιο αντανακλαστικών και μόνο λειτουργιών; (άποψη δεύτερη)

Για τα πιο εξελιγμένα μοντέλα, τις περίπλοκες από τη φύση τους γυναίκες, η απάντηση σε αυτήν την κλισέ ερώτηση έρχεται με δυσκολία, οι απαντήσεις που θα δοθούν θα ξεκινούν με το «εξαρτάται», «βάσει συνθηκών», «ανάλογα με την περίπτωση», όχι πολύ συχνά… κλπ. Επίσης οι γυναίκες θα απαντήσουν με το βάρος των καταλοίπων πολλών ετών,  κανόνων καλής ανατροφής και θρησκευτικής διαπαιδαγώγησης και με την απειλή μήπως χαρακτηριστούν εύκολες.

 

Πότε όμως οι  γυναίκες σκέφτονται το σεξ και πότε το αφήνουν να αποκοιμηθεί και συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικότατα χωρίς την ανάγκη του να τις καθορίζει ή να τις ενοχλεί;  Πότε μια σύγχρονη γυναίκα θα παραδεχτεί ότι το σκέφτεται λίγο παραπάνω ή καθόλου δεδομένων των συνθηκών;

 

 Ορμονικά και ψυχολογικά θέματα (άγχος, stress κούραση) παίζουν τεράστιο ρόλο στις διακυμάνσεις της σεξουαλικής επιθυμίας και σκέψης για συνεύρεση, τόσο που αν το πιάσουμε ιατρικά (και με τι προσόντα άλλωστε;) ο κατάλογος είναι μεγάλος, οπότε ξεχωρίζω μερικούς.

 

Ας δούμε παράγοντες που επηρεάζουν:

 

(+) Όταν είναι ερωτευμένη Μια ερωτευμένη γυναίκα σκέφτεται συνέχεια το  αντικείμενο του πόθου της και άρα και το σεξ μαζί του. Δεν πιστεύω να σκέφτεται τι ωραία που θα ήταν να βλέπουν τις ειδήσεις των 8:00 παρέα.

 

(+) Όταν κάνει πολύ συχνά σεξ  Εδώ ισχύει το όσο περισσότερο τόσο καλύτερα, η εξάσκηση τελειοποιεί και η επανάληψη είναι μητέρα της μαθήσεως.

 

(+) Όταν το σεξ «φτάνει» στον προορισμό του Το γεγονός ότι οι άντρες φτάνουν στο πιο «όμορφο ψέμα» κάθε μα κάθε φορά που κάνουν σεξ δεν ισχύει για τις γυναίκες. Δεν είναι λίγες οι φορές που μια γυναίκα θα κάνει σεξ αλλά δεν θα έχει οργασμό και αυτό γιατί κι εδώ είμαστε πιο περίπλοκες κι επίσης θέλουμε το χρόνο μας. Αν αυτό επαναλαμβάνεται μια γυναίκα θα παραιτηθεί σιγά-σιγά από το σεξ, αν και το καλύτερο θα ήταν να αλλάξει σύντροφο ή να τον εκπαιδεύσει. Στην περίπτωση που συνήθως το σεξ «φτάνει» εκεί που πρέπει, μια γυναίκα θα έχει λόγο και να το αποζητά και να το σκέφτεται συχνότερα.

 

(-) Η μοναξιά   Συνήθως οι γυναίκες που είναι μόνες και θα περάσουν μοναχικά ένα μεγάλο διάστημα της ζωής τους αφήνουν το σεξ και τη σκέψη γι' αυτό στην άκρη. Τα ποσά αντιστρόφως ανάλογα, όσο μεγαλύτερο διάστημα περνάει χωρίς σεξ τόσο μικρότερη η επιθυμία κι η σκέψη γι’ αυτό.

 

(-) Ο  ανισσόροπος γάμος  Ένας  γάμος που γέρνει, με τη σύγχρονη γυναίκα να τραβάει σχεδόν μόνη της κουπί, την εξαντλεί ελαχιστοποιώντας την επιθυμία της για σεξ και τη σκέψη του πολυτέλεια.

 

(-) Ο ερχομός ενός νέου μωρού Συνήθως όταν μια γυναίκα γίνει μάνα η σκέψη για το μωρό και η προστασία του, δεν αφήνει περιθώρια για άλλες σκέψεις και μάλιστα της ερωτικής συνεύρεσης που περιλαμβάνει και ιδιαίτερη σωματική δραστηριότητα που δεν ενδείκνυται μετά την ταλαιπωρία του τοκετού. Σε μερικές γυναίκες η έλλειψη σκέψης για σεξ μπορεί να κρατήσει λιγάκι παραπάνω.

 

Δεν είναι αλήθεια λοιπόν, ότι οι γυναίκες σκέφτονται το σεξ καθόλου ή ελάχιστα αλλά θα πρέπει να είναι ευτυχισμένες, ερωτευμένες και ήρεμες. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να περνάει από το μυαλό τους με σχεδόν την ίδια συχνότητα όπως και των αντρών.

Το "βρώμικο" μυαλό των δημιουργικών ανθρώπων

Σύμφωνα με μια εξέχουσα θεωρία, η δημιουργική διαδικασία περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: προετοιμασία, επώαση, διευκρίνιση και επαλήθευση. Αυτά είναι όλα καλά στη θεωρία. Στην πραγματικότητα όμως, η δημιουργική διαδικασία είναι συχνά κάπως έτσι: Η δημιουργική διαδικασία - από την πρώτη σταγόνα χρώματος στον καμβά μέχρι την έκθεση τεχνης - περιλαμβάνει ένα μείγμα συναισθημάτων, κινήτρων, δεξιοτήτων και συμπεριφορών. 

 

Θα επρόκειτο για ένα θαυμάσιο αποτέλεσμα, αν αυτά τα συναισθήματα, τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές, συχνά, δεν έρχονταν σε αντίθεση το ένα με το άλλο κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, δημιουργώντας εσωτερική και εξωτερική ένταση. Πράγματι, οι δημιουργικοί άνθρωποι συχνά θεωρούνται ως παράξενοι, περίεργοι και εκκεντρικοί.

 

Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν την προσωπικότητα των δημιουργικών ανθρώπων. Αλλά δεν είναι εύκολο να μπουν κάτω από το μικροσκόπιο. Όπως ο ψυχολόγος Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ, ο οποίος έχει πάρει συνέντευξη από δημιουργικούς ανθρώπους σε διάφορους τομείς, επισημαίνει: «οι δημιουργικοί άνθρωποι δείχνουν τάσεις σκέψης και δράσης που στους περισσότερους άνθρωπους είναι διαχωρισμένες. Περιέχουν αντιφατικά άκρα: αντί να είναι ένα ‘άτομο’, το καθένα από αυτά είναι ένα ‘πλήθος’».

 

Οπότε, πώς μπορούμε να βάλουμε σε τάξη το ακατάστατο μυαλό των δημιουργικών ανθρώπων; Μια νέα μελέτη δίνει ελπίδα. Οι Ψυχολόγοι Guillaume Furst, Paolo Ghisletta και Todd Lubart παρουσιάζουν ένα ολοκληρωμένο μοντέλο της δημιουργικότητας και της προσωπικότητας που είναι βαθιά θεμελιωμένο σε προηγούμενες έρευνες σχετικά με την προσωπικότητα των δημιουργικών ανθρώπων.

 

Φέρνοντας στο προσκήνιο πολλά διαφορετικά ερευνητικά θέματα μαζί, έχουν εντοπίσει τρεις «υπέρ-παράγοντες» της προσωπικότητας που προβλέπουν τη δημιουργικότητα: Πλαστικότητα, Απόκλιση και Σύγκλιση.

 

Οι υπερ-παράγοντες της Προσωπικότητας

 

Η Πλαστικότητα: αποτελείται από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως το να είναι κανείς ανοιχτός σε νέες εμπειρίες, την εξωστρέφεια, την υψηλή ενέργεια και την έμπνευση. Ο κοινός παράγοντας εδώ είναι το υψηλό κίνητρο για εξερεύνηση και τα υψηλά ποσοστά ντοπαμίνης «ο νευρορυθμιστής της εξερεύνησης» που κυλά μέσα από το μυαλό τους. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της Πλαστικότητας και της δημιουργικότητας, ιδιαίτερα στις τέχνες.

 

Η Απόκλιση: αποτελείται από τα χαρακτηριστικά της μη-συμμόρφωσης, της παρορμητικότητας, της χαμηλής ευχαρίστησης και ευσυνειδησίας. Οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από το στοιχείο της απόκλισης μπορεί να φαίνονται εκτός πραγματικότητας αλλά συχνά είναι απλά πολύ ανεξάρτητοι στοχαστές. Αυτός ο υπερ-παράγοντας είναι κοντά στην έννοια του Hans Eysenck περί "ψυχωτισμού". Καθ 'όλη τη ζωή του, ο Eysenck υποστήριξε ότι αυτά τα μη συμμορφούμενα χαρακτηριστικά συμβάλλουν σημαντικά σε υψηλά δημιουργικά επιτεύγματα.

 

Η Σύγκλιση: αποτελείται από υψηλή ευσυνειδησία, ακρίβεια, επιμονή και κριτικό πνεύμα. Αν και συνήθως δεν περιλαμβάνονται στα αυτονόητα στοιχεία της δημιουργικότητας, τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν επίσης σημαντική συμβολή στη δημιουργική διαδικασία.

 

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η Σύγκλιση ήταν έντονα συνδεδεμένη με την Πλαστικότητα. Με άλλα λόγια, εκείνοι που ήταν ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες, εμπνευσμένοι, ενεργητικοί και διερευνητικοί έτειναν να έχουν επίσης υψηλά επίπεδα επιμονής και ακρίβειας. Ο κοινός παράγοντας εδώ είναι πιθανότερα η υψηλή ενέργεια. Η πράξη και έμπνευση αλληλοτροφοδοτούνται, οδηγώντας σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα ενέργειας.

 

Παρ 'όλα αυτά, οι τρεις αυτοί υπερ-παράγοντες ήταν εν μέρει διακριτοί. Για παράδειγμα, τα άτομα που ήταν ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες και εμπνεύσεις, δεν ήταν κατ 'ανάγκη επαναστατικοί, παρορμητικοί, κριτικοί ή δεν είχαν κίνητρα για να πετύχουν.

 

Τα στάδια της δημιουργικότητας

Με μία κριτική ματιά, αυτοί οι τρεις σούπερ-παράγοντες διέφεραν σε σημασία ανάλογα με το στάδιο της δημιουργικής διαδικασίας. Ενώ είναι αλήθεια ότι η δημιουργική διαδικασία είναι ακατάστατη, οι επιστήμονες έχουν βάλει κάποια τάξη στα πράγματα, συμφωνώντας σε δύο ευρείες κατηγορίες των διαδικασιών που λειτουργούν συνεργατικά και οδηγούν σε υψηλά επίπεδα δημιουργικότητας: Η Ενεργοποίηση και η Επιλογή.

 

Η Ενεργοποίηση αποτελείται από την παραγωγή ιδεών και την πρωτοτυπία. Κατά το στάδιο αυτό, είναι κρίσιμο να φιμώσει κανείς την εσωτερική κριτική φωνή του και να φανταστεί πολλές διαφορετικές δυνατότητες. Αυτό το στάδιο αφορά στην ποσότητα των ιδεών.

Ωστόσο, η Ενεργοποίηση είναι απαραίτητη αλλά όχι επαρκής για τη δημιουργικότητα. Η Επιλογή διευκολύνει τις ιδέες να γίνουν όχι μόνο μυθιστόρημα, αλλά και πολύτιμες για την κοινωνία. Το στάδιο της Επιλογής περιλαμβάνει μεθόδους όπως η κριτική, η αξιολόγηση, η τυποποίηση και η επεξεργασία των ιδεών. Όπως ο Furst και οι συνεργάτες του επισημαίνουν, «ο απώτερος στόχος της Επιλογής είναι να σχηματιστεί ένα συνεκτικό τελικό προϊόν, παρέχοντας ένα συνεχή έλεγχο κατά την ανάπτυξή του».

 

Κοιτάζοντας τους υπέρ-παράγοντες της προσωπικότητας, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η Πλαστικότητα και η Απόκλιση ήταν πιο στενά συνδεδεμένες με το στάδιο "Ενεργοποίηση" της δημιουργικότητας. Αντίθετα, η Σύγκλιση ήταν πιο έντονα συνδεδεμένη με την "Επιλογή". Αυτό είναι λογικό, θεωρώντας ότι η δημιουργικότητα περιλαμβάνει δύο διαδικασίες που αφορούν στην καινοτομία και σε διαδικασίες σχετικά με την χρησιμότητα. Πράγματι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αλληλεπίδραση της Ενεργοποίησης και της Επιλογής συνδέθηκαν τόσο με την ένταση όσο και με την επίτευξη καθημερινών δημιουργικών δραστηριότητων.

 

 «Για μια στιγμή!», θα μπορούσε να πει κάποιος. Πώς μπορεί η δημιουργικότητα να σχετίζεται με όλα αυτά τα πράγματα: άνοιγμα στις εμπειρίες, έμπνευση, υψηλή ενέργεια, παρορμητικότητα, επαναστατικότητα, κριτική σκέψη, ακρίβεια και ευσυνειδησία; Δεν είναι αυτό αντιφατικό;

 

Πράγμα που μας φέρνει πίσω στην αρχή αυτού του άρθρου. Η δημιουργικότητα περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά στάδια. Εκείνοι που είναι ικανοί να επιτύχουν τα υψηλά στάνταρντ της ανθρώπινης δημιουργικής έκφρασης, είναι εκείνοι που όχι μόνο έχουν την ικανότητα να περικλείουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές μέσα τους, αλλά να είναι ευέλικτοι να εναλλάσσονται μεταξύ αυτών σε κάθε στάδιο της δημιουργικής διαδικασίας και να το προσαρμόζουν ανάλογα σε κάθε στιγμή.

 

Σας είπαμε ότι η δημιουργικότητα είναι «βρώμικη υπόθεση».

Η ματαιότητα των ουσιωδών ερώτων

Tι είναι ο έρωτας;
Ο έρωτας είναι μία ιδιότυπη σύνδεση ανάμεσα στη μαγεία και τα πράγματα. Ειδοποιό στοιχείο της είναι μία τρομακτική απαίτηση. Η απαίτηση για προνομιακή (και, συνήθως, αποκλειστική) θέση μέσα στον πόθο και, ευρύτερα, στην ψυχή του άλλου. Δεν υφίσταται έρωτας που να μην εμπεριέχει και μια απαίτηση πόθου – απαίτηση τελικά και σαρκική.

 

Όμως ο πόθος δεν εξαντλεί το παιχνίδι. Αν είμαι ερωτευμένος, τοποθετώ τον άλλον σε μία τέτοια θέση, που εκπροσωπεί ό,τι κάνει τα πράγματα αγαπητά – και πρώτα-πρώτα, που κάνει αγαπητό εμένα. Γι’ αυτό δεν υπάρχει έρωτας δίχως απαίτηση τρομερή απ’ τον άλλο – δίχως την απαίτηση να με τοποθετήσει και εμένα στην αντίστοιχη θέση μες στη δική του ψυχή. Γι’ αυτό η τόσο ανθρώπινη (κι ανέφικτη όμως για τους ανθρώπους) απαίτηση της αποκλειστικότητας οδηγεί τελικά σε προσδοκίες ουσιαστικά απάνθρωπες.

 

Σχέση έρωτα – αγάπης

Αυτή η τρομακτική, απάνθρωπη απαίτηση διαφοροποιεί την ερωτική αγάπη από τις άλλες μορφές αγάπης – συγγενική, φιλική, ανθρώπινη, κοσμική, θρησκευτική, μεταφυσική… Κι επειδή απ’ τον έρωτα λείπει το στοιχείο της ανιδιοτέλειας, της απόστασης, της κριτικής ή θεσμικής πλαισίωσης, γι’ αυτό πιστεύω ότι ο έρωτας είναι η μαγεία της φτωχής ψυχής – ή, ηπιότερα ίσως, μια πολύ πρωτόλεια μαγεία για την ψυχή.

 

Αν έχει νόημα αυτό που θα πω, είμαι υπέρ του έρωτα! Όμως, δεν παύει να βασίζεται σε μια ανυπόστατη απαίτηση ( να είναι ο άλλος το παν για μένα κι αντίστροφα) – δηλαδή σε μία μυθοπλασία. Κι όσο πιο μεγάλος και πιο ουσιαστικός είναι ο έρωτας, τόσο πιο πολλές οι αφαιρέσεις και οι αλχημείες που γίνονται ώστε να χωρέσει ο άλλος στο καλούπι της απαίτησής μου – τόσο πιο ακραία η μυθοπλασία. Ο έρωτας είναι και αναπόφευκτος και ουσιώδης. Όμως, η πεμπτουσία του φαινομένου έγκειται στη ματαιότητα των ουσιωδών ερώτων.

 

Πως επιλέγεται ο άλλος ως αντικείμενο του έρωτα;

Ο άλλος επιλέγεται ως «ανταποκριτής» μου στην ερωτική πρόθεση με πολύ περίεργο κι αποσπασματικό κριτήριο. Συναντώ δηλαδή έναν άνθρωπο, στον οποίο ωστόσο με ελκύει, με συγκινεί, με κάνει να τον ερωτευθώ ένα πάρα πολύ μικρό στοιχείο – συνήθως ανεπίγνωτο και για μένα. Ένα κατά κανόνα λανθάνον γνώρισμα του άλλου – ένα «μυστικό σημάδι», που το αποκόβω από το σύνολο, το αναπλάθω κατά τις φαντασιώσεις μου και, μέσα από μια τέτοια άγρια χειρουργική, κάνω τον φορέα του ν’ αντιπροσωπεύει ό,τι πιο μαγικό για μένα. Είναι ένα στοιχείο που με παραπέμπει στην πρώτη μαγεία των πραγμάτων – αυτών που έζησα ή φαντάστηκα πολύ πολύ πριν, παλιά. Στον έρωτα δεν ενδιαφέρομαι ποτέ για ολόκληρο τον άνθρωπο που επιλέγω. Ενδιαφέρομαι μόνο για το εν λόγω «μυστικό σημάδι», που τον κάνει ξεχωριστό για μένα και τον ενσωματώνει προνομιακά (και αυθαίρετα μάλλον) στο ιδανικό σκηνικό που κυβερνά το νου μου.

 

Πώς κατασκευάστηκε από το σκηνικό;

Το υλικό του και η λογική του πηγάζουν από τους πρώτους πρώτους έρωτες της ζωής μου – κατά κανόνα, όσους συναντώ και ζω στο οικογενειακό κυρίως περιβάλλον. Κάπου εκεί συνάντησα, κάποτε, μια αίσθηση ανάσας, βλέμματος ή δέρματος, μια χροιά φωνής, μια κάποια μελωδία κινητική, ένα κυμάτισμα μαλλιών, μια φευγαλέα ίσως στιγμή απομεσήμερου… Κάτι που συμπυκνώνει εμβληματικά για μένα το διάχυτο, ρευστό κι εκστατικό στοιχείο της γοητείας και της μαγείας, που με τον καιρό το λέμε «έρωτας».

 

Με τέτοια υλικά και λογικές πλέκεται το σκηνικό – κατά κύριο λόγο, σε ασυνείδητο επίπεδο. Κι αυτό το σκηνικό με οδηγεί, ανεπιγνώτως, να ψάχνω κατοπινά την πρώτη εκείνη και απόλυτη μαγεία που χάθηκε, αλλά σίγουρα την έζησα – και, γι’ αυτό, είμαι απόλυτα βέβαιος ότι μπορεί και απαιτώ να ξαναβρεθεί. Αυτό είναι ο έρωτας. Η βεβαιότητα ότι βρίσκομαι στον κατάλληλο χώρο και ότι συνάντησα τον κατάλληλο άνθρωπο, που διαθέτει εκείνο το «μυστικό σημάδι», το οποίο θα επιτρέψει να ξαναπαιχτεί το παλιό σενάριο, να ξαναβρεθεί το «κάτι-της-μαγείας» που έζησα τότε και με οδηγεί.

 

Πάνω σ’ αυτό το «μυστικό σημάδι» εστιάζουμε αδιαφορώντας για όλα τα υπόλοιπα – τα οποία στην πορεία εκδηλώνονται και μας ξαφνιάζουν ή μας δυσαρεστούν. Δεν είναι όμως δυνατό να πετάξεις όλα τα άλλα (τα «άχρηστα») και να κρατήσεις μόνο τη λεπτομέρεια – το «μυστικό σημάδι» για σένα. Γι’ αυτό και είναι έργο δυσχερέστατο η «πρακτική διαχείριση» του έρωτα – και, κατά κανόνα, γκρίζα η προοπτική, οι πιθανότητες…

 

Πεθαίνει ο έρωτας;

Ανάμεσα σε δύο ναι – μέσα σε έναν, ποτέ. Αντίστοιχα, επειδή είμαι πιστός σε μία οπτασία (το «μυστικό σημάδι»), γι’ αυτό κατά κανόνα είμαι άπιστος στις συγκυριακές του ενσαρκώσεις. Ουσιαστικά, είμαστε πάντα ερωτευμένοι με το ίδιο στοιχείο μαγείας, με τον ίδιο «άνθρωπο» – εφόσον στη γλώσσα του έρωτα ο άνθρωπος ορίζεται ως ο φορέας του ίχνους μιας παλιάς ευτυχίας, μιας πρωταρχικής εμπειρίας ικανοποίησης και απόλαυσης. Έτσι, οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται, όμως ο έρωτάς μας παραμένει.

 

Πως συνοψίζεται η λογική του έρωτα;

Εκείνη την παλιά και πια ανεύρετη πρωταρχική εμπειρία ικανοποίησης και απόλαυσης, αυτή ζητώ να ξαναβρώ στον έρωτα, με οδηγό μου το έμβλημά της, το «κάτι-της-μαγείας», το «μυστικό σημάδι». Η λογική του έρωτα μου λέει «Θα το ξαναβρείς». Αυτό είναι κάτι απατηλό. Αν έλεγε «Ψάξε μήπως και το ξαναβρείς», τότε θα ήταν πιο συνετό. Κι αν έλεγε «Ψάξε κι ας μην το ξαναβρείς», τότε θα ήταν αληθινά η σοφία – η επίγνωση αυτού που ήδη ονόμασα «η ματαιότητα των ουσιωδών ερώτων».

Τεμπελιά... κι όχι μαθησιακές δυσκολίες

Πριν κάποια χρόνια εκδόθηκε ένα ενδιαφέρον κι ορθό βιβλίο “Μαθησιακές δυσκολίες κι όχι τεμπελιά”. Επεδίωκε να "χτυπήσει" το φαινόμενο να "διώκονται" πολλά παιδιά χαμηλών επιδόσεων στο σχολείο, με την κατηγορία της τεμπελιάς, ενώ παρουσίαζαν κάποια μαθησιακή διαταραχή.

 

Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι μαθησιακές δυσκολίες, η δυσλεξία και τα συναφή, κατέκλεισαν με χίλιες μορφές τα πάντα. Η ευαισθητοποίηση στο φαινόμενο έγινε μόδα και οι ταμπέλες, οι βεβαιώσεις για "διαταραχή" και τα παραθυράκια για την απαλλαγή από τις γραπτές εξετάσεις έγιναν ο κανόνας.

   

Ξεχάσαμε ότι υπάρχει και η τεμπελιά...

Η δομή του σχολείου και της οικογένειας, καθώς και η επιπεδοποίηση των πάντων, η ευκολία διάγνωσης καθώς και ένα ολόκληρο σύστημα που κινείται πίσω και γύρω από την ειδική αγωγή, δημιούργησαν κατεστημένο.

 

Και βέβαια, για κάποιους γονείς ή δασκάλους είναι ευκολότερο να δεχτούν ότι ένα παιδί "δεν μπορεί", παρά το ότι "δεν θέλει" ή ακόμη το ότι εκείνοι δεν μπορούν, για χίλιους λόγους, να έχουν τα μαθησιακά αποτελέσματα που θα επιθυμούσαν.

 

Τα παιδιά μας μεγαλώνουν μη θέλοντας να διαβάσουν τόσο, όσο... Μη μαθαίνοντας τη μεθοδολογία του να διαβάσουν επίσης. Ξεχάσαμε πως η γλώσσα, προφορική και γραπτή, έχει τρόπο και σειρά κατανόησης και, όπως μαθαίνουμε μια ξένη γλώσσα, από τάξη σε τάξη, χτίζοντας λεξιλόγιο και δομή πρότασης, με κανόνες κι απομνημόνευση και βέβαια με εξάσκηση, προφορική και γραπτή, το ίδιο συμβαίνει και με τα ελληνικά.

 

Η μητρική μας γλώσσα πρέπει να χτιστεί από τάξη σε τάξη. Και μάλιστα, εφόσον είναι η μητρική γλώσσα, που όμως αλλιώς μιλιέται κι αλλιώς γράφεται (πολύ πιο σύνθετα και ως λεξιλόγιο, και ως γραμματική και ως σύνταξη) χρειάζεται τριβή, πολύ πιο μεθοδική και συνεχή.

 

Κάθε μάθημα στο σχολείο, πέραν των πληροφοριών που προσφέρει, έχει δικό του λεξιλόγιο. Άλλο η ιστορία, άλλο η λογοτεχνία, άλλο η φυσική κι ούτω καθεξής. Το δε λεξιλόγιο, ανάλογα με το επίπεδο τάξης είναι πιο απαιτητικό και συχνά μη εύκολα συναντόμενο στην καθομιλουμένη. Δεν γίνεται να ζητάμε από το παιδί να μάθει το μάθημα με δικά του λόγια ή το σκελετό και να απαντά μόνο στις ερωτήσεις.

 

Το παιδί καλείται να μάθει όχι παπαγαλία, αλλά απομνημόνευση. Δηλαδή να μάθει εκφράσεις με σαφήνεια, νέες λέξεις και πιο σύνθετη δομή πρότασης.

 

Αυτό σημαίνει να μάθει το παιδί ότι ο "δωρικός ρυθμός ήταν λιτός κι απέριττος", ενώ "ο ιωνικός χαρακτηριζόταν από στολίδια, ψιμύθια, άνθη κι έλικες". Δεν μπορεί να λέει ότι ο ένας ήταν σκέτος, αλλά ο άλλος έχει κάτι πράγματα...

 

Καλείται όχι μόνο να το κατανοήσει αλλά και να το εκφράσει ανάλογα. Άρα, η απόδοση, προφορικά και βέβαια γραπτά, πρέπει να αποτυπώνεται με το απαιτούμενο λεξιλόγιο και βέβαια με ροή.

 

Ο λόγος, η ανάγνωση είναι ροή. Ναι, το παιδί πρέπει να απαντά σε ερωτήσεις, αλλά πρέπει και να μπορεί να αποδίδει αφηγηματικά την γνώση, με το ανάλογο από τάξη σε τάξη λεξιλόγιο και με προτάσεις πλήρεις που συνδέονται μεταξύ τους με χρονική κι αιτιακή σχέση.

 

Όσο για την ορθογραφία, αυτή δεν είναι μόνο κανόνας· είναι οπτική μνήμη, που για να δημιουργηθεί και να εξελιχθεί χρειάζονται οπτικά –κι εν προκειμένω γλωσσικά- ερεθίσματα κατ’ επανάληψη. Αυτό σημαίνει διάβασμα, διάβασμα, διάβασμα...

 

Το παιδί πρέπει να μάθει να χρησιμοποιεί τις στρατηγικές που το βοηθούν, αφού τις ανακαλύψει μέσα από την προσπάθειά του να μάθει. Όσο πιο νωρίς μπει σε αυτές τις διαδικασίες, τόσο ο εγκέφαλος μαθαίνει να το κάνει, όπως όταν μάθεις πιάνο ή τένις ή ο,τιδήποτε άλλο, μικρός.

 

Ναι, κάποια παιδιά, αρκετά, δεν θέλουν. Δεν έχουν όρια, δεν υπακούουν σε κανόνες. Κουράζονται εύκολα. Κάνουν άρνηση, βαριούνται. Για χίλιους λόγους! Πολύ περισσότερους από την εύκολη ταμπέλα ότι έχουν μαθησιακή δυσκολία/διαταραχή.

Ποιον δρόμο θα διαλέξεις;

Καθημερινότητα, μία λέξη μα τόσες πολλές πράξεις που περιστρέφονται γύρω από αυτήν. Άνθρωποι να κινούνται πάνω κάτω, σε ρυθμούς υπέρ του δέοντος αγχωτικούς, κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους, οχλαγωγία και καυσαέρια είναι μόνο κάποια από όλα όσα λαμβάνουν χώρα στην καρδιά της κάθε πόλης, με κύριο πρωταγωνιστή τον άνθρωπο, ο οποίος τρέχει να προλάβει το μετρό, να φτάσει έγκαιρα στην δουλειά ή το ραντεβού του. Παγιδευμένος μέσα στην ζάλη της κίνησης και της βαβούρας, έρχεται η στιγμή που θα επιστρέψει σπίτι του και θα ανοίξει το "έξυπνο" κινητό του ή μία από τις υπόλοιπες "έξυπνες" συσκευές που διαθέτει και θα αρχίσει το scroll down, κοινώς το σκρολάρισμα για να δει τι "παίζει".

Εκεί είναι που θα δει και θα σχολιάσει, δίχως δεύτερη σκέψη, το κάθε λογής νέο και θα εκτονώσει όλη του την οργή με τα δικά του ποστ. Εκεί είναι που θα αδιαφορήσει για θέματα κοσμογονικά και άκρως σοβαρά, καθώς θα επιλέξει να ασχοληθεί και να αναλωθεί με το τι φόρεσε ο ένας και η άλλη και με το που διασκέδασε εχθές ο αγαπημένος του celebrity. Όταν την ίδια ακριβώς στιγμή κόσμος χάνει την δουλειά του, παιδιά πέφτουν θύματα κακοποίησης και ζώα δολοφονούνται εν ψυχρώ. Σε όλα αυτά λοιπόν, πατάει skip και συνεχίζει να αποτελεί ευκολόπιστο πιόνι ενός καλοστημένο παιχνιδιού, αυτού της μαζικοποίησης.

Η ορθή και αποπαρασιτωμένη ενημέρωση εκλείπει, ενώ θέματα ουσιώδη περνάνε αδιάφορα μπροστά από τις οθόνες μας. Έχουμε το μοναδικό χάρισμα να κάνουμε viral και μαζικά γνωστό ό,τι πιο άχρηστο και πνευματικά ισχνό υπάρχει και να το βαφτίζουμε επικαιρότητα. Και όλα αυτά γιατί; Έχει σαπίσει το μυαλό μας κι όμως εμείς εκεί, δεν λαμβάνουμε δράση και συνεχίζουμε να τρέχουμε ακάθεκτοι στην δική μας πολυάσχολη ρουτίνα, αγνοώντας τον διπλανό μας, εκεί βλέπεις δεν υπάρχει η άνεση και η βολή της οθόνης να μάς μετατρέψει ξαφνικά σε γενναίους και άδικους κριτές, εκεί κυριαρχεί ο ρεαλισμός βουτηγμένος στην αδιαφορία και την απαξίωση.

Ίσως θα ήτανε καλύτερα να σπάσουμε αυτό το καλοφτιαγμένο καλούπι, που με τόση μαεστρία μάς έχει πλασαριστεί και να κοιτάξουμε τον κόσμο με τα δικά μας αληθινά μάτια. Σε όλα γύρω μας βάζουμε όρια και κανόνες, γιατί όμως δεν οριοθετήσαμε ποτέ αυτήν την "έξυπνη" αποχαύνωση και γίναμε ένα με αυτήν; Πασχίζουμε να χτίσουμε μία κοινώς αποδεκτή εικόνα, απλά και μόνο για να βαδίζουμε σύμφωνα με την νόρμα και την τριγύρω δηθενιά, ενώ δίπλα μας ακριβώς κάποιοι κοντοστέκονται πασχίζοντας να επιβιώσουν και να αντεπεξέλθουν σε όλο αυτό που αποκαλούμε εξελιγμένη και σύγχρονη ζωή. Όσο όμως αγνοούμε την ζωή, τόσο αυτή θα μας χαιρετάει από μακριά. Θα τρέξεις να την προφτάσεις ή θα παραμείνεις βολεμένος στην άνεση της  δικής σου "έξυπνης" ζωής;

Επίκουρος: Ο Τρόπος να απελευθερωθείς από όλα εκείνα που σε γεμίζουν φόβο & αγωνία

Ο Επίκουρος είναι μία μορφή της Φιλοσοφίας η οποία έχει παρεξηγηθεί αλλά και αγαπηθεί όσο λίγοι. Προσωπικά, είναι μία μορφή που αγαπώ όσο λίγοι και έχω ξεχωρίσει μέσα στην καρδιά μου. Λοιδορήθηκε και παρεξηγήθηκε επειδή θεώρησε ότι η ευτυχία που τόσο αποζητά ο άνθρωπος στη ζωή του, είναι η ηδονή. Η ηδονή για τον Επίκουρο όμως δεν αφορά τα σεξουαλικά όργια ή τις αχαλίνωτες σωματικές απολαύσεις, αλλά την επίτευξη της αταραξίας.

Αταραξία για τον Επίκουρο είναι η απελευθέρωση από όλα εκείνα που γεμίζουν φόβο και αγωνία τον άνθρωπο. Για τον Επίκουρο η πηγή του άγχους οφείλεται στις περιττές μέριμνες με τις οποίες ένας άνθρωπος ταλαιπωρεί τον εαυτό του.

Το άγχος αυτό προκαλεί πόνο στον άνθρωπο , αφού δεν μπορεί ποτέ να απελευθερωθεί από τις αγωνίες και τις φροντίδες. Σε μία εποχή που βαλλόμαστε συνεχώς με το μήνυμα ότι η ευτυχία και η αξία στη ζωή κρίνεται από το πόσα υλικά αγαθά έχει ένας άνθρωπος.

Ο Επίκουρος έρχεται και μας δίνει τη λύση για τη λύτρωση από την αγωνία και το φόβο: να αντιληφθούμε ποιες είναι οι πραγματικές μας ανάγκες και όχι οι πλαστές. Αν έχουμε πχ, τα ρούχα που χρειαζόμαστε για να ντύσουμε επαρκώς το σώμα μας, τότε θα οδηγηθούμε στη δυστυχία και το μόνιμο άγχος αν αποζητάμε συνεχώς καινούργια ενδύματα, ακόμα και αν ουσιαστικά δεν τα χρειαζόμαστε και μας είναι περιττά.

Όταν αποζητούμε πράγματα τα οποία ουσιαστικά δεν έχουμε ανάγκη, τότε αργά ή γρήγορα θα φτάσουμε στη δυστυχία. Η στάση ζωής του Επίκουρου σε αυτό το θέμα μας δείχνει πόσο σημαντική και απαραίτητη είναι στην εποχή μας, μία εποχή όπου θεωρούμε ότι η ευτυχία οφείλεται στην υπερβολική απόκτηση υλικών αγαθών.

Ο Επίκουρος ανήκει στους μείζονες φιλοσόφους επειδή μέσα από τη στάση της ζωής του πρόβαλλε τη ζωή η οποία είναι απομακρυσμένη από τις υπερβολικές κοινωνικές συναναστροφές και τη διαρκή προσπάθεια να εντυπωσιάσουμε τους άλλους και να γίνουμε αποδεκτοί.

Η θέση του αυτή συνοψίζεται στη ρήση ‘’λάθε βιώσας’’. Που σημαίνει να ζεις τη ζωή σου όσο πιο αθόρυβα μπορείς, αποφεύγοντας την οχλαγωγία και τη μανιώδη επιδίωξη του πλούτου και της δόξας, σε μία εποχή που η πρόσκαιρη δημοσιότητα και η άσκοπη προβολή είναι επιθυμία των περισσότερων από εμάς. Ο Επίκουρος γνώριζε ότι το άξιο η πλειονότητα των ανθρώπων όχι μόνο δεν αναγνωρίζει αλλά και το πολεμά. Για αυτό δεν τον ενδιέφερε η γνώμη των πολλών, δεν ήθελα να τα πηγαίνει καλά με όλους.

Ο Επίκουρος δε φοβήθηκε το θάνατο, τον κοίταξε κατάματα. Η γνωστή ‘’τετραφάρμακος ‘’ συνοψίζει την επικούρεια φιλοσοφία σε τέσσερις γραμμές:

Άφοβον ο θεός,
ανύποπτον ο θάνατος•
και ταγαθόν μεν εύκτητον,
το δε δεινόν ευεκκαρτέρητον.
Φιλόδημος, Προς σοφιστάς, IV 10-14[6]

ας αναφέρω και τη μετάφραση:

Ο θεός δεν είναι για φόβο (διότι η θεϊκή δύναμη δεν απειλεί εκ φύσεως),
ο θάνατος δεν προκαλεί ανησυχία (διότι δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή)•
και το καλό (ό,τι πραγματικά χρειαζόμαστε) εύκολα αποκτιέται,
το δε κακό αντέχεται (ό,τι μας κάνει να υποφέρουμε, εύκολα μπορούμε να το υπομείνουμε).

Στην επιστολή προς Μενοικέα, ο Επίκουρος μας αναφέρει την ίσως σπουδαιότερη φράση που γράφτηκε για το θέμα του θανάτου:

‘’Δε με φοβίζει ο θάνατος. Όσο ζω είναι μακριά από μένα, και όταν έρθει δε θα είμαι εκεί.’’

Ο Επίκουρος υπήρξε ένας άνθρωπος ο οποίος προσπάθησε να δώσει το παράδειγμα με τη ζωή του. Η ευτυχία όπως διδάσκει η Επικούρεια φιλοσοφία, μας δείχνει ότι η ευτυχία είναι να ζεις περιτριγυρισμένος από φίλους και έχοντας απελευθερωθεί από τον πόνο.

Ο Επικούρειος κήπος ήταν μία φιλοσοφική σχολή στην οποία άνθισε η φιλοσοφική σκέψη από άνδρες αλλά και από γυναίκες, κάτι το οποίο για την εποχή θεωρήθηκε σπουδαία καινοτομία, αφού για εκείνη την εποχή η γυναίκα δε μετείχε ουσιαστικά στην εκπαίδευση.

Ο Επίκουρος σαν δάσκαλος αισθανόταν βαθιά αγάπη για τους μαθητές του, και αυτό αποδεικνύεται από τις επιστολές με τις οποίες ενδιαφέρεται για την πρόοδο και την καλή ζωή των μαθητών του, ακόμα και αυτών που για διάφορους λόγους είχαν ταξιδέψει σε άλλες πόλεις.

Ενδιαφερόταν για τα προβλήματά τους, τους έδινε διάφορες συμβουλές και τους παρηγορούσε σε περιόδους δυστυχίας, δίνοντας ένα διαχρονικό παράδειγμα για το με πόση ευαισθησία πρέπει να προσεγγίζει ένας δάσκαλος τους μαθητές. Σε πολλές επίσης επιστολές μπορούμε να διακρίνουμε το πλήθος των αρετών του, όπως το σεβασμό στους γονείς, την αφοσίωση στην πατρίδα, την αγάπη για τους φίλους.

Άραγε, οφείλουν οι σκληροί επικριτές του Επίκουρου, να τον δουν διαφορετικά και να ανακαλέσουν για κάποιες ανυπόστατες κατηγορίες;

Aς πιούμε στην υγειά των τρελών

Οι μόνοι που αξίζουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που τρελαίνονται για να ζήσουν, να μιλήσουν, να σωθούν, που ποθούν τα πάντα την ίδια στιγμή, αυτοί που ποτέ δεν χασμουριόνται ή δεν λένε κοινότοπα πράγματα, αλλά που καίγονται, καίγονται, καίγονται σαν τα μυθικά κίτρινα ρωμαϊκά κεριά.

Aς πιούμε στην υγειά των τρελών, των απροσάρμοστων, των επαναστατών, των ταραχοποιών.
Σε αυτούς που βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, που δεν τιμούν τους κανόνες, που δεν σέβονται την τάξη…
Μπορεί να τους επαινέσεις, να διαφωνήσεις, να τους τσιτάρεις, να δυσπιστήσεις, να τους δοξάσεις ή να τους κακολογήσεις.
Αλλά δεν μπορείς να τους αγνοήσεις.
Γιατί αλλάζουν πράγματα.
Βρίσκουν, φαντάζονται, βοηθάνε, ερευνούν, φτιάχνουν, εμπνέουν.
Σπρώχνουν μπροστά τα πάντα.
Ίσως, πρέπει να είναι τρελοί.
Πώς αλλιώς θα κοιτάξουν ένα άδειο καμβά και θα δουν έργο τέχνης;
Ή θα καθίσουν στη σιωπή και θ’ ακούσουν τραγούδι που δεν έχει γραφτεί;
Εκεί που κάποιοι βλέπουν τρελούς, εμείς βλέπουμε μεγαλοφυΐες.
Γιατί οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί για να πιστεύουν ότι μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο,
είναι αυτοί που στο τέλος το κάνουν.

Δεν χρειάζεται να γίνετε κάτι που δεν είστε, γιατί είστε ήδη τέλειοι

Έχουμε ξεχάσει ποιοι είμαστε στην πραγματικότητα και έχουμε υιοθετήσει μια νέα ταυτότητα η οποία, επειδή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητά μας, δημιουργεί πάντα μια αίσθηση κενού μέσα μας.

Για να πάψουμε να αισθανόμαστε αυτή την έλλειψη, προσπαθούμε να στολίσουμε την ταυτότητα που έχουμε δημιουργήσει, ώστε να φαντάζει εντυπωσιακή και πολύτιμη. Γι’ αυτό και ονειρευόμαστε συχνά τι θα θέλαμε να είμαστε και πώς θα μας άρεσε να φερόμαστε.

Ο προσωπικός και κοινωνικός μας κόσμος είναι γεμάτος “θα έπρεπε”, “δεν θα έπρεπε”, “είναι ανάγκη” και “δεν είναι ανάγκη”. Με βάση αυτή τη συλλογιστική λοιπόν, οφείλουμε να είμαστε περισσότερο προσεκτικοί και όχι τόσο αφελείς. Επιπροσθέτως, είναι ανάγκη να είμαστε προετοιμασμένοι και να μην είμαστε τόσο εύπιστοι. Όλες αυτές οι απαιτήσεις έχουν νόημα, όταν θεωρούμε τον εαυτό μας ελαττωματικό και ατελή, αλλά δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα, όταν κατανοούμε πως αυτό που υπάρχει πέρα από τη φαινομενική ταυτότητα είναι μια ουσία γεμάτη ευφυΐα, δημιουργικότητα και αγάπη και που εκ φύσεως είναι τέλεια, δηλαδή ολοκληρωμένη.

Για τον λόγο αυτόν, η άσκηση που πραγματικά φέρνει αποτελέσματα δεν είναι εκείνη που μας βοηθά να βελτιώσουμε την ψεύτικη ταυτότητά μας για να είμαστε όπως εμείς ή άλλοι νομίζουν πως θα έπρεπε να είμαστε, αλλά εκείνη που μας βοηθά να την υπερβούμε, ώστε να ξαναβρούμε την αληθινή μας ταυτότητα.

Δεν χρειάζεται να γίνετε κάτι που δεν είστε, διότι ουσιαστικά είστε ήδη τέλειοι, δηλαδή ολοκληρωμένοι. Το μόνο που ίσως χρειάζεστε είναι να ανακαλύψετε τι πραγματικά υπάρχει πίσω από τις λέξεις ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ.

Δυστυχείς είναι όσοι…

Ο Αμπντεραμάν ο 3ος, ο σχεδόν παντοδύναμος χαλίφης της Κόρδοβα του 10ου αιώνα έλεγε:
“Κυβερνάω πάνω από πενήντα χρόνια, κι έχω στο ενεργητικό μου νίκες και περιόδους ειρήνης. Οι υπήκοοί μου μ’ αγαπάνε, οι εχθροί μου με φοβούνται και οι σύμμαχοί μου με σέβονται. Με μία μου λέξη, τα πλούτη, οι τιμές, η εξουσία και οι απολαύσεις απλώνονται στα πόδια μου. Δεν υπάρχει κοσμική τελετή που να μου ξέφυγε, ούτε αρρώστια που να άντεξε στη δύναμή μου. Μια τέτοια ζωή που έζησα, κατέγραψα επιμελώς τις μέρες της γνήσιας και ολοκληρωτικής ευτυχίας που απόλαυσα: ανέρχονται σε δεκατέσσερις”

Η δυστυχία, από σκοπιά του ειδικού, είναι πάντα αποτέλεσμα της κάκιστης προσαρμογής του ανθρώπου σε μια πραγματικότητα όπου υποθέτει ότι δεν έχει πιθανότητες ν’ αποκτήσει αυτό που πιστεύει ότι του είναι απαραίτητο.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί ν’ αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα, προσπαθούν να την αποφεύγουν.
Δυστυχείς είναι όσοι, αντί να θέτουν τις προσπάθειες και την ενεργητικότητά τους στην υπηρεσία της επίλυσης ενός προβλήματος, προτιμούν να αρνούνται τόσο την ύπαρξή του όσο και τις περιστάσεις που το δημιούργησαν.
Δυστυχείς είναι όσοι, αντί ν’ αποδεχτούν τον πόνο μιας ματαίωσης ή απώλειας, γεμίζουν τη ζωή τους με υποκατάστατα και περισπασμούς για να μην τον σκέφτονται.
Δυστυχείς είναι όσοι αρνούνται ότι δεν είναι δυνατόν να είναι σε όλους αρεστοί, και γι’ αυτό επινοούν να επιδεικνύουν ένα ευχάριστο προσωπείο στους ανθρώπους που τους περιβάλλουν.
Δυστυχείς είναι όσοι θεωρούν ότι η πραγμάτωσή τους εξαρτάται από το τι κάνουν ή σκέφτονται οι άλλοι.
Δυστυχείς είναι, τέλος, αυτοί που τίποτα δεν τους φαίνεται ποτέ αρκετό.
Δώστε σ’ έναν άνθρωπο όλα όσα επιθυμεί,
και την ίδια στιγμή θα σκεφτεί ότι όλα αυτά
δεν είναι πια όλα.

ΙΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ

Προτάσεις ερευνητών για χρήση των οπτικών ινών στην υπηρεσία ανίχνευσης και μέτρησης των σεισμών

Κατά την περασμένη δεκαετία, οι ερευνητές στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου ανέπτυξαν μια τεχνική, την κατανεμημένη ακουστική ανίχνευση (DAS), για να επιλύσουν ένα εύρος προβλημάτων απεικόνισης [εσω- και εξω-χώριων για τις ΗΠΑ] κοιτασμάτων. Στην ουσία, η DAS μετατρέπει ένα ευθύ καλώδιο οπτικής ίνας σε μια μιας κατεύθυνσης συστοιχία αισθητήρων ρυθμού παραμόρφωσης. Ο τρόπος: Μια ηλεκτρο-οπτική συσκευή φωτίζει το ένα άκρο της ίνας με βραχείς φωτεινούς παλμούς και διαμορφώνει φαινόμενα συμβολής με κάθε φωτόνιο που σκεδάζεται προς τα πίσω από μικροσκοπικές ετερογένειες στον γυάλινο πυρήνα της ίνας. Το σήμα της συμβολής αλλάζει εάν η ίνα υφίσταται τοπική παραμόρφωση. Με την καταγραφή των χρόνων επιστροφής των φωτονίων, η συσκευή προσδιορίζει τη θέση κάθε γραμμικού εφελκυσμού ή γραμμικής συμπίεσης στο καλώδιο. Από τους επαναλαμβανόμενα πυροδοτούμενους παλμούς στην ίνα, μπορεί να υπολογιστεί η ταχύτητα των ηχητικών κυμάτων.

Μια ομάδα ερευνητών υπό την καθοδήγηση του Nate Lindsey, από το Πανεπιστήμιο του Berkeley της Καλιφόρνιας και Εθνικό Εργαστήριο Lawrence στο Berkeley, και της Eileen Martin από το Πανεπιστήμιο του Stanford, έδειξαν ότι η DAS μπορεί να ανιχνεύσει σεισμούς περίπου με όση ακρίβεια μπορούν τα συμβατικά σεισμόμετρα. Σε έναν έλεγχο πεδίου στην Αλάσκα, έθαψαν ένα 4000 μέτρων καλώδιο οπτικής ίνας σε αβαθείς, ορθογωνίως προσανατολισμένες τάφρους, 20 εκατοστά υπογείως και συνέκριναν τις μετρήσεις τους, με αυτές που καταγράφηκαν από σεισμόμετρα τοποθετημένα στις ίδιες τάφρους. Όταν συνέβη ένας σεισμός μεγέθους 3,8 μετά την εγκατάσταση, μετέτρεψαν τους ρυθμούς παραμόρφωσης στην ίνα σε επιταχύνσεις (του) εδάφους και βρήκαν μια ισχυρή συσχέτιση σε πλάτος και φάση με τις εγγραφές των σεισμομέτρων.

Οι οπτικές ίνες είναι ελκυστικοί αντικαταστάτες σεισμομέτρων επειδή αισθάνονται τις αλλαγές σε ολόκληρο το μήκος τους – ενδεχομένως δεκάδες χιλιόμετρα – και είναι οικονομικές, ευέλικτες και όχι ευαίσθητες στον ηλεκτρικό θόρυβο. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι ότι ένα απέραντο δίκτυο επί του παρόντος μη χρησιμοποιούμενων καλωδίων οπτικών ινών που υπάρχει ήδη στους ωκεανούς και σε όλες τις ΗΠΑ και άλλες χώρες – που θα μπορούσε να τεθεί στην υπηρεσία για την ανίχνευση και ποσοτικοποίηση σεισμών, την παρουσία υπόγειων υδάτων, τις αλλαγές στο στρώμα πάγου και άλλες υπόγειες δραστηριότητες. Σε σύγκριση, τα σεισμόμετρα είναι αραιά και συγκεντρωμένα στις ηπείρους.

Οι ερευνητές έχουν ήδη διενεργήσει έναν έλεγχο απόδειξης της αρχής για την αξιοποίηση του πλεονεκτήματος αυτού. Μετά από τις εγκαταστάσεις στην τάφρο, διεξήγαγαν πειράματα χρησιμοποιώντας μια ίνα εγκατεστημένη σε προϋπάρχουσα υποδομή τηλεπικοινωνιών κάτω από τους χώρους του Πανεπιστημίου του Stanford. Η ίνα ανίχνευσε γεγονότα τόσο ποικίλα όσο οι γειτονικές εκρήξεις λατομείου, μικροί σεισμοί στην περιοχή του κόλπου και μεγαλύτερα σεισμικά γεγονότα σε όλες τις ΗΠΑ.

Μετεωρίτες έφεραν το νερό στη Γη στα δύο πρώτα εκατομμύρια χρόνια

Ερευνητές κατανοούν πια καλύτερα πώς έφτασε το νερό στη Γη. Μερικά δείγματα μετεωριτών βρέθηκαν να έχουν άφθονες ποσότητες υδρογόνου και οξυγόνου, γεγονός που οδήγησε τους επιστήμονες στις παρατηρήσεις τους. Μια προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι το νερό του σπάνιου μετεωρίτη ανγκρίτη (angrite) ταιριάζει τέλεια με τη σύνθεση του νερού της Γης. Αυτό σημαίνει ότι τόσο το νερό που βρέθηκε στους ανγκρίτες όσο και το νερό στις απαρχές της Γης, προήλθε από την ίδια πηγή.

 

Στοιχεία όπως είναι το νερό και ο άνθρακας είναι απαραίτητα συστατικά για τη ζωή στη Γη. Έτσι οι ερευνητές θέλουν να ξέρουν πότε έφτασαν στον πλανήτη μας.  Οι δε μετεωρίτες ανγκρίτες σχηματίστηκαν στο εσωτερικό του ηλιακού συστήματος εξαιρετικά νωρίς, περίπου 4.560 εκατομμύρια χρόνια πριν.

 

Σε εκείνο το σημείο, η Γη είχε πιθανά μόνο το 20% του σημερινού μεγέθους του, ενώ ο Άρης που σχηματίστηκε πιο γρήγορα, ήταν μάλλον κοντά στο σημερινό του μέγεθος. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι πόσο γρήγορα σχηματίστηκε ο Ερμής και η Αφροδίτη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος ήταν ένα καυτό και ξηρό μέρος. Οι πρωτοπλανήτες και οι αστεροειδείς είχαν επιφάνειες σε λιωμένη μορφή και, όταν είναι σε μορφή μάγματος, ο άνθρακας, ο οποίος έχει σημείο ζέσεως 4.800 βαθμούς Κελσίου θεωρείται ότι είναι ασταθής.

 

Ήταν ως εκ τούτου ασαφές πως ενώσεις και στοιχεία με χαμηλά σημεία ζέσεως όπως το νερό ήρθε στο προσκήνιο, ιδιαίτερα καθώς το υδρογόνο που απαιτείται για να φτιάξει τα μόρια του νερού θα είχε εξατμιστεί στις υψηλές θερμοκρασίες. Ερευνητές λοιπόν μέτρησαν ένα κοινό ορυκτό στους βασαλτικούς μετεωρίτες, που ονομάζεται ολιβίνης, για τα πτητικά στοιχεία υδρογόνο, άνθρακας, φθόριο και χλώριο. Και οι ερευνητές λένε ότι από τη στιγμή που γνωρίζουμε τη σύνθεση του τήγματος, μπορούμε στη συνέχεια να υπολογίσουμε ποιά ήταν η περιεκτικότητα σε νερό ενός πλανητικού σώματος.

 

Διαφορετικές πηγές νερού στο ηλιακό σύστημα συνήθως συγκρίνονται με το νερό της Γης υπολογίζοντας την αναλογία του δευτερίου (D) ως προς το υδρογόνο (H).

 

Η ομάδα ανακάλυψε ότι o μητρικός αστεροειδής του μετεωρίτη ανγκρίτη πιθανόν είχε περίπου το 20% της τρέχουσας περιεκτικότητας σε νερό της Γης. Ενώ βεβαίως το ποσοστό αυτό είναι χαμηλό σε σχέση με τις σύγχρονες συνθήκες, η ποσότητα του νερού στις αρχές του ηλιακού συστήματος δείχνει ότι το νερό ήταν αρκετά άφθονο 4.560 εκατομμύρια χρόνια πριν, ακόμα και όταν το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος ήταν ακόμα καυτό.

 

Μια προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι το νερό του μητρικού αστεροειδούς του ανγρίτη ταιριάζει τέλεια με τη σύνθεση του νερού της Γης. Αυτό σημαίνει ότι τόσο το νερό που βρέθηκε στον ανγκρίτη όσο και το νερό στις απαρχές της Γης προήλθε από την ίδια πηγή. Είναι βεβαίως μια αρκετά απλή υπόθεση να πούμε ότι το νερό της Γης, άρχισε να συσσωρεύεται στη Γη πολύ νωρίς, πριν ακόμη σχηματιστεί πλήρως ο πλανήτης.

 

Αυτό σημαίνει ότι όταν ο πλανήτης ψυχθεί αρκετά, έτσι ώστε το υγρό νερό θα μπορούσε να είναι σταθερό στην επιφάνεια του, υπήρχε ήδη νερό εδώ.  Μέχρι τη στιγμή που η Γη ήταν πλήρως σχηματισμένη, δηλαδή 4.54 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ο Άρης που ήδη είχε προηγηθεί κατά 20 εκατομμύρια χρόνια, ξεκινά ως μια σταθερή μάζα με νερό και άλλα πτητικά συστατικά στην επιφάνειά του, όπως ο άνθρακας, το φθόριο, και το χλώριο.

Το «πρωτόκολλο» της συγγνώμης

Τις περισσότερες φορές σημασία δεν έχει τι λες αλλά και ο τρόπος που το λες, ειδικά όταν πρόκειται για μία συγγνώμη.

Ενίοτε δεν αρκεί από μόνη της για να αποκαταστήσει τα πράγματα και ο αποδέκτης μπορεί να μην καταλάβει ακριβώς τις προθέσεις του ατόμου που τη ζητά ή ακόμη και να μην τον πιστέψει.

Η κλινική ψυχολόγος Χάρριετ Λέρνερ μιλώντας για το «πρωτόκολλο της συγγνώμης», εξηγεί πως για να γίνει πιστευτή αυτό που δεν πρέπει ποτέ να κάνουμε είναι να την συνοδεύουμε με ένα «αλλά…».

Σύμφωνα με την ίδια, το να συμπληρώνουμε την συγγνώμη μας με μια δικαιολογία ή μια δήλωση αποποίησης των ευθυνών μας, ουσιαστικά υποβαθμίζει την ενέργειά μας.

Ανεξάρτητα από το πόσο ειλικρινείς μπορεί να είμαστε, το να λέμε σε κάποιον πως υπάρχει δικαιολογία για την συμπεριφορά μας -αυτό δηλαδή που υπονοεί η λέξη «αλλά»- τους οδηγεί να πιστεύουν πως κατά βάθος δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεών μας.

Όταν βάζουμε το “αλλά” σε μια συγγνώμη, προσθέτουμε μια δικαιολογία που αντιφάσκει με την ειλικρίνεια του αρχικού μηνύματος. Οι καλύτερες απολογίες είναι σύντομες και δεν περιλαμβάνουν επεξηγήσεις που μπορεί να τις αναιρούν», εξηγεί η Χάρριετ Λέρνερ.

Επίσης συμβουλεύει στη συγγνώμη να αναφερόμαστε στην πράξη μας και όχι στα συναισθήματα που αυτή προκάλεσε. «Το “λυπάμαι που νιώθεις έτσι” δεν αναφέρεται στο ίδιο το συμβάν κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να προσέχουμε. Η απόπειρα να δικαιολογήσουμε τη συμπεριφορά μας λέγοντας πως είχαμε μια δύσκολη μέρα ή πως οι γονείς μας ήταν σκληροί μαζί μας όταν ήμασταν παιδιά, επίσης αλλοιώνει το μήνυμα», προσθέτει.

Τέλος υποστηρίζει πως η έκκληση για συγχώρεση δεν πρέπει να περιλαμβάνεται στο κομμάτι της συγγνώμης. Ο αποδέκτης μπορεί να έχει αποδεχθεί την απολογία μας αλλά την ίδια στιγμή να μην είναι ακόμη έτοιμος να μας συγχωρήσεις. Η συγχώρεση, όπως λέει, όταν και αν έρθει μπορεί να εξαρτηθεί από την μετέπειτα συμπεριφορά μας και το ότι θα αποδείξουμε έμπρακτα πως δεν θα επαναληφθεί.

«Δεν είναι δική μας δουλειά να πούμε σε κανέναν να συγχωρεί ή όχι», σχολιάζει η Δρ. Λέρνερ. Άλλωστε, όπως επισημαίνει, το να σκεφτόμαστε πως αποτύχαμε στο να μας συγχωρήσουν είναι κακό για την υγεία μας και μπορεί να οδηγήσει σε μια ζωή γεμάτη πικρία και μίσος.

Ο Σωκράτης και η λατρεία των προγόνων

«Για όποιον άνθρωπο έχουν εξαρτηθεί από τον ίδιο όλα όσα οδηγούν στην ευδαιμονία… αυτός έχει προετοιμαστεί να ζήσει με τον καλύτερο τρόπο, αυτός είναι ο σώφρων και ο γενναίος και ο φρόνιμος»^248a

 

Όσο κι αν φαίνεται παράλογο να αισθάνεται κανείς περήφανος για κάτι που δεν έκανε ο ίδιος, άλλο τόσο είναι παρήγορο για αυτούς που είναι έτσι φτιαγμένοι ώστε να μην μπορούν να αντέξουν την ευθύνη της ζωής τους, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν μια ατομική ύπαρξη που θεωρούν ανούσια. Αυτοί οι γνωστοί τυφλοί αναγνώστες των δοξασμένων προγόνων, με συνοφρυωμένα πρόσωπα και…μεγάλο εκτόπισμα, καταλήγουν μόνο να ενοχλούν ενώ ζητάνε τόκους από δάνεια που δεν έδωσαν, καπηλεύοντας μια υπεροχή που δεν κέρδισαν, στο όνομα της δικιάς τους κατωτερότητας.

 

Γι’ αυτούς η αρχαία Ελλάδα δεν είναι Ιστορία, είναι μια συνείδηση που οικειοποιούνται χωρίς να γνωρίζουν, ενώ αρέσκονται στους χλευαστικούς αναχρονισμούς – «όταν εμείς χτίζαμε τον Παρθενώνα οι άλλοι τρώγανε μπανάνες στα δέντρα». Η αλήθεια εξάλλου δεν έχει σημασία για τον προγονολάγνο, μόνο ο θαυμασμός και η περηφάνια που συνοδεύουν ακόμα και την αναφορά μόνο ενός από τους «μεγάλους της αρχαιότητας», ή κάποιο στρατιωτικό κατόρθωμα του φιλοπόλεμου παρελθόντος μας. Αν τους έπαιρνε κανείς στα σοβαρά όλους αυτούς, θα πίστευε ότι στην αρχαία Ελλάδα κι ο τελευταίος αγρότης απήγγειλε Όμηρο ή έγραφε τη δικιά του Πολιτεία, και το κάθε ελληνόπουλο σκότωνε στη μάχη ντουζίνες ετεροχρονισμένων «βαρβάρων» πριν ενηλικιωθεί.

 

Όμως και η αρχαία Ελλάδα είχε τη δικιά της αρχαιότητα και τους δικούς της αρχαιολάγνους, και ο Σωκράτης τους ειρωνευόταν με το ίδιο σθένος που χρησιμοποιούσε κατά των σοφιστών και όλων εκείνων που νόμιζαν ότι ήξεραν όσα δεν μπορούσαν να ξέρουν ή όσων ζούσαν τον ανεξέταστο βίο. Γι’ αυτό και ο Επιτάφιος λόγος του κατακλύζεται από σκωπτική διάθεση, λέγοντας όσα θα ήθελαν να ακούσουν οι Αθηναίοι σε έναν έπαινο της Αθήνας, αδιαφορώντας για την αλήθεια που ενοχλεί και φέρνει σε αμηχανία εκείνους που προτιμούν να φαντασιώνονται ένα άσπιλο παρελθόν από το να μαθαίνουν απ’ τα λάθη και τις αποτυχίες όσων προηγήθηκαν. Οι Επιτάφιοι εξ άλλου, όπως σημειώνει ο Taylor, ανήκαν στο είδος της ρητορικής που ονομαζόταν «επιδεικτικός λόγος», φτιαγμένοι με καλλωπιστικά στοιχεία, λεκτική διακόσμηση και μια έξαρση στο ύφος που αποφεύγονταν στους δικανικούς και πολιτικούς λόγους, οπότε άρμοζε για μια απόπειρα σάτιρας της πατριωτικής ανάγνωσης της ιστορίας.

 

Πριν καν ξεκινήσει τον λόγο του ο Σωκράτης ειρωνεύεται στον Μενέξενο* το ίδιο το είδος του Επιτάφιου λόγου, ότι σαν έπαινος ικανοποιεί αποτελεσματικά το ακροατήριο «λέγοντας για τον καθένα τα προτερήματα που έχει και δεν έχει»^235a, τόσο που κάνει τον θάνατο στη μάχη ευπρόσδεκτο αφού τον μετατρέπει σε ευκαιρία να ενταφιαστεί κάποιος με τιμές και μεγαλοπρέπεια ακόμα κι αν είναι φτωχός.

 

«Εσύ, Σωκράτη, πάντα ειρωνεύεσαι τους ρήτορες», του λέει ο Μενέξενος, για να συνεχίσει ο φιλόσοφος απτόητος κολακεύοντας αρχικά την καταγωγή των νεκρών. Τα πρώτα εύσημα απευθύνονται στους προγόνους και σε όλα όσα χρωστάνε οι νεκροί του πολέμου σ’ αυτούς. «Έγιναν λοιπόν ενάρετοι επειδή γεννήθηκαν από ενάρετους»^237a. Οι πρόγονοι εδώ χαρακτηρίζονται αυτόχθονες «που δεν είχαν έλθει από αλλού», κι ας είχαν μετοικήσει στην Αθήνα οι Αθηναίοι από μέρη μακρινά (καταγόμενοι από Πελασγούς, Ίωνες κ.α.). Αλλά, όπως είπαμε, η αλήθεια έχει μικρή σημασία μπροστά στη θεμελίωση της γενεαλογικής υπεροχής ή, ακόμα περισσότερο, της περηφάνιας που ανιχνεύεται στα ίδια τα χώματα που πατάνε οι τότε και οι τώρα. «Η χώρα τούτη είναι άξια επαίνου απ’ όλους τους ανθρώπους…τον λόγο μου επιβεβαιώνουν η φιλονικία και η κρίση των θεών γι’ αυτήν»^237c–d. Αναφέρεται στην έριδα Αθηνάς και Ποσειδώνα για την πόλη, όπου επικράτησε η Αθηνά.

 

Μόνη αυτή η χώρα «την εποχή εκείνη» την αρχέγονη, τη μυθική, γέννησε ανθρώπους, την ίδια εποχή που η υπόλοιπη γη κοσμούσε μόνο ζώα και άγρια θηρία (κάτι δηλαδή σαν τον Παρθενώνα των ημέτερων και τις μπανάνες των άλλων). Η γη η ίδια, «σταθερή και υγιής και από τη φύση της» εχθρική προς τους άλλους, τους βάρβαρους που δε νόθευσαν τους γνήσιους Έλληνες με «βαρβαρικές προσμείξεις» και μόνο βάση νόμου γίνονται Έλληνες, ενώ από τη φύση τους είναι, και θα είναι, βάρβαροι^245c–d. Τι πιο φυσιολογικό από το να δημιουργεί ένας λαός εχθρούς ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν, αφού η ίδια η προσπάθεια ορισμού της ιστορικής ταυτότητας μπορεί να γίνει μόνο ως αντιπαράθεση με κάποιον άλλο. Η έννοια του άλλου εφευρίσκεται υποχρεωτικά για να δικαιώσει τη διαφορετικότητα του εαυτού, όπου ο διαχωρισμός των δικών μας με τους δικούς τους πρέπει να είναι απόλυτος και ξεκάθαρος («οι άλλες πόλεις δημιουργήθηκαν από ανθρώπους κάθε είδους και στοιχεία ανώμαλα, με συνέπεια ανώμαλα να είναι και τα πολιτεύματά τους»^238e). Πρέπει όμως να είναι και εχθρικός, αφού δεν μπορείς να αγαπάς κάτι χωρίς να μισείς το αντίθετό του. Η περηφάνια για τα οικεία απαιτεί το όνειδος για τα ξένα.

 

Μετά την εποχή των θεών, τα ψέματα συνεχίζονται και στην εποχή των ηρώων. Εδώ όλα παίζονται και όλα δικαιολογούνται. Οι Έλληνες ηρωοποιούνται, οι Αθηναίοι ακόμα περισσότερο, ενώ οι ξένοι μετατρέπονται σε τέρατα αδύνατο να ηττηθούν, ώστε η νίκη να φανεί υπεράνθρωπη και η τυχόν ήττα αναμενόμενη ή αποτέλεσμα προδοσίας.

 

Έτσι, όταν οι παντοδύναμοι Πέρσες αγκυροβόλησαν στην Ερετρική, «στάθηκαν από τη μια θάλασσα μέχρι την άλλη, ένωσαν τα χέρια και διέτρεξαν όλη την περιοχή, για ν’ αναφέρουν στον βασιλιά ότι κανείς δεν τους είχε ξεφύγει»^240b–c. Η προφανής υπερβολή της δύναμης του εχθρού λειτουργεί ως απόδειξη της γενναιότητας των Ελλήνων. Έτσι, η νίκη στη μάχη του Μαραθώνα τιμωρεί την υπερηφάνεια «ολόκληρης της Ασίας», και δείχνει ότι ακόμα και οι Πέρσες δεν είναι τελικά αήττητοι, αλλά ότι «τα μεγαλύτερα πλήθη και ο μεγαλύτερος πλούτος υποτάσσονται στην ανδρεία»^240d. «Τι άνθρωποι ήταν εκείνοι…»^240d Αποσιωπάται από την άλλη η μάχη των Θερμοπύλων, η δόξα της οποίας ανήκει στους Σπαρτιάτες και τους Θεσπιείς.

 

Για τον ‘εμφύλιο’ Πελοποννησιακό Πόλεμο ως αίτιο αναφέρεται η ζήλια προς την Αθήνα, και λόγος της ζήλιας η δόξα της πόλης και η ευτυχία των πολιτών της. Η Αθήνα αναφέρεται σαν στόχος όλων των υπόλοιπων Ελλήνων, ενώ όπως ξέρουμε, στην πραγματικότητα εναντίον της εκστράτευσαν μόνο οι Σπαρτιάτες και οι σύμμαχοί τους, ενώ πραγματικό αίτιο του πολέμου δεν ήταν η ζήλια, αλλά οι αντικρουόμενες αποικιοκρατικές δυνάμεις με μήλο της έριδος την Επίδαμνο. Η δε Σικελική εκστρατεία παρουσιάζεται σαν προσπάθεια απελευθέρωσης των καταπιεσμένων Λεοντίνων (που είχαν φιλικούς δεσμούς με τους Αθηναίους), ενώ είναι φανερό ότι με την κατάκτηση της Σικελίας η Αθήνα θα κέρδιζε ναυτική δύναμη χωρίς προηγούμενο, αποκτώντας πρόσβαση σε νέα εδάφη, νέα λιμάνια και νέους εμπορικούς δρόμους σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

 

Ο ακροατής ενός Επιτάφιου όμως θέλει να ακούσει για τις υπεροχές της πόλης του, και αν τύχει να ντροπιάστηκε από ήττες ή υποχωρήσεις, ακόμα κι αυτό πρέπει να οφείλεται στην αρετή και τη μεγαλοσύνη της. «Αν όμως ήθελε κάποιος να κατηγορήσει δίκαια την πόλη μας για κάτι, τούτο μόνο λέγοντας θα κατηγορούσε σωστά, ότι είναι πάντοτε πολύ ευσπλαχνική και πρόθυμη να υποστηρίξει τον πιο αδύνατο»^244e. Από άλλα πλατωνικά κείμενα βέβαια ξέρουμε ότι οι θέσεις του Πλάτωνα και του Σωκράτη ήταν πιο ορθολογικές.

 

Με μια εκπληκτική σοφιστεία ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι από τη μία οι Αθηναίοι «επικράτησαν» στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ενάντια στη σπαρτιατική συμμαχία, ενώ από την άλλη νικηθήκανε «από τις δικές μας διαφορές, όχι από τους άλλους˙γιατί και τώρα ακόμη είμαστε ανίκητοι από εκείνους»^243d. Η ιστορία φυσικά δείχνει το αντίθετο –στα Σικελικά καταστράφηκε ο αθηναϊκός στόλος, και η ήττα στον πόλεμο κόστισε στην Αθήνα τα τείχη της και σήμανε την αρχή της παρακμής. Η ήττα μετονομάζεται σε υπεροχή με τη ίδια ταχύτητα που η δικαιοσύνη μετατράπηκε προηγουμένως από αρετή σε ελάττωμα.

 

Τα ψέματα, οι υπερβολές και οι κομπασμοί συνεχίζονται ακάθεκτα. Ο Πλάτωνας συμμετέχει δημιουργικά (και ευφυέστατα) στη σάτιρα, βάζοντας τον Σωκράτη να εκφωνεί έναν λόγο που χρονολογεί επεισόδια της Αθηναϊκής ιστορίας πολλά χρόνια μετά το θάνατό του (399 π.Χ.). Η Ανταλκίδειος Ειρήνη του 387 π.Χ. μεταξύ Περσών και ελληνικών πόλεων, τερμάτισε τον Κορινθιακό Πόλεμο. Η Αθήνα υποχρεώθηκε να υπογράψει λόγω συνθηκών, αφού βρέθηκε εκείνη τη στιγμή αδύναμη απέναντι στους εχθρούς της, με αποτέλεσμα να χάσει εδάφη. Για τις ανάγκες του Επιτάφιου βέβαια, «μόνο εμείς δεν τολμήσαμε ούτε Έλληνες να παραδώσουμε ούτε όρκους να δώσουμε»^245c. Οι Αθηναίοι, λέει, απλά σταματήσανε τον πόλεμο και με ευχαρίστηση τον σταματήσανε και οι εχθροί. Η όποια απώλεια ανδρών στη μάχη της Νεμέας αποδίδεται σε προδοσία Κορίνθιων.

 

Άρα, οι απόγονοι πια, πρέπει να εμπνέονται από την ανδρεία των προγόνων και να ζήσουν έτσι ώστε να μην τους ντροπιάσουν, γιατί όποιος ντροπιάζει τους προγόνους του «δεν θεωρείται φίλος από κανέναν άνθρωπο και θεό, ούτε πάνω στη γη ούτε κάτω από τη γη όταν πεθάνει»^246d.

 

«Για τον άνδρα που πιστεύει ότι είναι κάτι σημαντικό δεν υπάρχει τίποτε αισχρότερο παρά να παρουσιάζεται ότι τιμάται όχι για τον εαυτό του αλλά εξαιτίας της δόξας των προγόνων»^247b, λέει στο τέλος του λόγου του, όταν τα ψέματα έχουν τελειώσει και προτρέπει πλέον τους παρόντες νέους δίνοντας συμβουλές για το μέλλον, ως είθισται στους Επιτάφιους.

-------------------------------

* Μενέξενος: Συνονόματος του γιου του Σωκράτη, νεαρός γόνος επιφανούς οικογένειας. Εμφανίζεται και στους διαλόγους Λύσις και Φαίδων. Ο Μενέξενος γράφτηκε και διαδραματίζεται μετά το 387 π.Χ., χρονιά που σημάδεψε το τέλος του Κορινθιακού Πολέμου, οι νεκροί του οποίου τιμώνται στον Επιτάφιο λόγο που εκφωνεί ο Σωκράτης.

-----------------

Πλάτων – Μενέξενος (ή επιτάφιος)