ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (14.153-14.223)

Ἥρη δ᾽ εἰσεῖδε χρυσόθρονος ὀφθαλμοῖσι

στᾶσ᾽ ἐξ Οὐλύμποιο ἀπὸ ῥίου· αὐτίκα δ᾽ ἔγνω
155 τὸν μὲν ποιπνύοντα μάχην ἀνὰ κυδιάνειραν
αὐτοκασίγνητον καὶ δαέρα, χαῖρε δὲ θυμῷ·
Ζῆνα δ᾽ ἐπ᾽ ἀκροτάτης κορυφῆς πολυπίδακος Ἴδης
ἥμενον εἰσεῖδε, στυγερὸς δέ οἱ ἔπλετο θυμῷ.
μερμήριξε δ᾽ ἔπειτα βοῶπις πότνια Ἥρη
160 ὅππως ἐξαπάφοιτο Διὸς νόον αἰγιόχοιο·
ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλή,
ἐλθεῖν εἰς Ἴδην εὖ ἐντύνασαν ἓ αὐτήν,
εἴ πως ἱμείραιτο παραδραθέειν φιλότητι
ᾗ χροιῇ, τῷ δ᾽ ὕπνον ἀπήμονά τε λιαρόν τε
165 χεύῃ ἐπὶ βλεφάροισιν ἰδὲ φρεσὶ πευκαλίμῃσι.
βῆ δ᾽ ἴμεν ἐς θάλαμον, τόν οἱ φίλος υἱὸς ἔτευξεν
Ἥφαιστος, πυκινὰς δὲ θύρας σταθμοῖσιν ἐπῆρσε
κληῗδι κρυπτῇ, τὴν δ᾽ οὐ θεὸς ἄλλος ἀνῷγεν·
ἔνθ᾽ ἥ γ᾽ εἰσελθοῦσα θύρας ἐπέθηκε φαεινάς.
170 ἀμβροσίῃ μὲν πρῶτον ἀπὸ χροὸς ἱμερόεντος
λύματα πάντα κάθηρεν, ἀλείψατο δὲ λίπ᾽ ἐλαίῳ
ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν·
τοῦ καὶ κινυμένοιο Διὸς κατὰ χαλκοβατὲς δῶ
ἔμπης ἐς γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἵκετ᾽ ἀϋτμή.
175 τῷ ῥ᾽ ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη ἰδὲ χαίτας
πεξαμένη χερσὶ πλοκάμους ἔπλεξε φαεινοὺς
καλοὺς ἀμβροσίους ἐκ κράατος ἀθανάτοιο.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἀμβρόσιον ἑανὸν ἕσαθ᾽, ὅν οἱ Ἀθήνη
ἔξυσ᾽ ἀσκήσασα, τίθει δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα πολλά·
180 χρυσείῃς δ᾽ ἐνετῇσι κατὰ στῆθος περονᾶτο.
ζώσατο δὲ ζώνῃ ἑκατὸν θυσάνοις ἀραρυίῃ,
ἐν δ᾽ ἄρα ἕρματα ἧκεν ἐϋτρήτοισι λοβοῖσι
τρίγληνα μορόεντα· χάρις δ᾽ ἀπελάμπετο πολλή.
κρηδέμνῳ δ᾽ ἐφύπερθε καλύψατο δῖα θεάων
185 καλῷ νηγατέῳ· λευκὸν δ᾽ ἦν ἠέλιος ὥς·
ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντα περὶ χροῒ θήκατο κόσμον,
βῆ ῥ᾽ ἴμεν ἐκ θαλάμοιο, καλεσσαμένη δ᾽ Ἀφροδίτην
τῶν ἄλλων ἀπάνευθε θεῶν πρὸς μῦθον ἔειπε·
190 «ἦ ῥά νύ μοί τι πίθοιο, φίλον τέκος, ὅττι κεν εἴπω,
ἦέ κεν ἀρνήσαιο, κοτεσσαμένη τό γε θυμῷ,
οὕνεκ᾽ ἐγὼ Δαναοῖσι, σὺ δὲ Τρώεσσιν ἀρήγεις;»
Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη·
«Ἥρη, πρέσβα θεά, θύγατερ μεγάλοιο Κρόνοιο,
195 αὔδα ὅ τι φρονέεις· τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν,
εἰ δύναμαι τελέσαι γε καὶ εἰ τετελεσμένον ἐστίν.»
Τὴν δὲ δολοφρονέουσα προσηύδα πότνια Ἥρη·
«δὸς νῦν μοι φιλότητα καὶ ἵμερον, ᾧ τε σὺ πάντας
δαμνᾷ ἀθανάτους ἠδὲ θνητοὺς ἀνθρώπους.
200 εἶμι γὰρ ὀψομένη πολυφόρβου πείρατα γαίης,
Ὠκεανόν τε, θεῶν γένεσιν, καὶ μητέρα Τηθύν,
οἵ με σφοῖσι δόμοισιν ἐῢ τρέφον ἠδ᾽ ἀτίταλλον,
δεξάμενοι ῾Ρείας, ὅτε τε Κρόνον εὐρύοπα Ζεὺς
γαίης νέρθε καθεῖσε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης·
205 τοὺς εἶμ᾽ ὀψομένη, καί σφ᾽ ἄκριτα νείκεα λύσω·
ἤδη γὰρ δηρὸν χρόνον ἀλλήλων ἀπέχονται
εὐνῆς καὶ φιλότητος, ἐπεὶ χόλος ἔμπεσε θυμῷ.
εἰ κείνω γ᾽ ἐπέεσσι παραιπεπιθοῦσα φίλον κῆρ
εἰς εὐνὴν ἀνέσαιμι ὁμωθῆναι φιλότητι,
210 αἰεί κέ σφι φίλη τε καὶ αἰδοίη καλεοίμην.»
Τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη·
«οὐκ ἔστ᾽ οὐδὲ ἔοικε τεὸν ἔπος ἀρνήσασθαι·
Ζηνὸς γὰρ τοῦ ἀρίστου ἐν ἀγκοίνῃσιν ἰαύεις.»
Ἦ, καὶ ἀπὸ στήθεσφιν ἐλύσατο κεστὸν ἱμάντα
215 ποικίλον, ἔνθα τέ οἱ θελκτήρια πάντα τέτυκτο·
ἔνθ᾽ ἔνι μὲν φιλότης, ἐν δ᾽ ἵμερος, ἐν δ᾽ ὀαριστὺς
πάρφασις, ἥ τ᾽ ἔκλεψε νόον πύκα περ φρονεόντων.
τόν ῥά οἱ ἔμβαλε χερσὶν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τῆ νῦν, τοῦτον ἱμάντα τεῷ ἐγκάτθεο κόλπῳ,
220 ποικίλον, ᾧ ἔνι πάντα τετεύχαται· οὐδέ σέ φημι
ἄπρηκτόν γε νέεσθαι, ὅ τι φρεσὶ σῇσι μενοινᾷς.»
Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ βοῶπις πότνια Ἥρη,
μειδήσασα δ᾽ ἔπειτα ἑῷ ἐγκάτθετο κόλπῳ.

***

Και από του Ολύμπου κορυφήν τότε η χρυσόθρον᾽ Ήρα
ως έστεκε κι εκοίταζε, και τον αυτάδελφόν της
155 είδεν ομού και ανδράδελφον, με αγώνα να κινείται
στον πόλεμον εχάρηκε· κι εξάνοιξε τον Δία
στην Ίδην την πολύβρυσην, στην άκρην κορυφήν της,
καθήμενον και μισητός εγίνη στην ψυχήν της.
Κι εσκέφθη η μεγαλόφθαλμη θεά πώς θα ημπορούσε
160 να ξεπλανέψει αυτή τον νουν του αιγιδοφόρου Δία.
Και τούτο συμφερότερον εφάνη στην ψυχήν της,
αφού ωραία στολισθεί να κατεβεί στην Ίδην
ίσως αυτός στο πλάγι της να πέσει επιθυμήσει,
κι ύπνον κατόπιν άβλαβον και μαλακόν ν᾽ απλώσει,
165 σ᾽ εκείνου τα ματόφυλλα και στης καρδιάς τα βάθη·
κι επήγεν εις τον θάλαμον που ο ποθητός υιός της
τεχνούργησεν ο Ήφαιστος με τα θυρόφυλλά του
λαμπρά και κλείδ᾽ αγνώριστη σ᾽ άλλον θεόν του Ολύμπου·
και μέσα εμπήκε κι έκλεισε την στιλβωμένην θύραν
170 και πρώτα όλο το σώμα της το χαριτοπλασμένο
με αμβροσίαν εύμορφα καθάρισε και αλείφθη
λάδι άφθαρτο γλυκότατο με μύρα ευωδιασμένο·
μόλις εκείνο αναδευθεί στα δώματα του Ολύμπου
γη και ουρανός μοσχοβολούν απ᾽ την γλυκιά πνοή του·
175 τ᾽ ωραίο σώμα ως άλειψε κι εκτένισε την κόμην
έπλεξε με τα χέρια της τες άφθαρτες πλεξίδες,
που από την θείαν κεφαλήν λαμπρές εκυματίζαν.
Κι ενδύθη αμβρόσιο φόρεμα, οπού της είχε κάμει
η Αθηνά με πάμπολλες εικόνες πλουμισμένο·
180 και το ᾽χε κλείσει με χρυσές περόνες προς το στήθος.
Κι εζώσθη ζώνην που εκατόν είχε τριγύρω κρόσσες
και σκουλαρίκια πέρασε στες τρύπες των αυτιών της
τριόφθαλμα, πολύτεχνα, που αστράφταν όλα χάρη.
Κι εφόρεσε η σεπτή θεά της κεφαλής μαντίλα,
185 ωραίαν, ολοκαίνουργην, που ᾽χε του ηλιού την λάμψιν,
και σάνδαλα προσέδεσε στα πόδια της ωραία,
Και αφού όλη εστολίσθηκεν, από τον θάλαμόν της
εβγήκ᾽ ευθύς κι εκάλεσε σιμά την Αφροδίτην
ανάμερ᾽ από τους θεούς τους άλλους και της είπε:
190 «Θα στέρξεις άρα ό,τι θα ειπώ, παιδί μου, να μου κάμεις;
Ή τάχα θα μου τ᾽ αρνηθείς καθώς χολήν μου τρέφεις
επειδή εγώ τους Δαναούς βοηθώ και συ τους Τρώας».
Σ᾽ αυτήν η κόρη του Διός απάντησε Αφροδίτη:
«Ω Ήρα, σεβαστή θεά, του υψίστου Κρόνου κόρη·
195 ό,τι ποθείς λέγε μου ευθύς και να το κάμω θέλω
αν πράγμα είναι να γίνεται και να ημπορώ να πράξω».
Με δόλον της απάντησεν η Ήρα η σεβασμία:
«Την χάριν και τον έρωτα σ᾽ εμέ ζητώ να δώσεις,
οπού αθανάτους και θνητούς μ᾽ αυτά δαμάζεις όλους.
200 Θα πάω στα πέρατα της γης να εβρώ των θεών όλων
τον γεννητήν Ωκεανόν και την Τηθύν μητέρα,
οπού με γλυκανάστησαν στα σπίτια τους, που η Ρέα
στην αγκαλιά τους μ᾽ έβαλεν, όταν ο Ζευς τον Κρόνον
κάτω απ᾽ την γην εβύθισε και κάτω απ᾽ τα πελάγη.
205 Πηγαίνω εκεί τες άλυτες να λύσω διαφορές τους·
ότι πολύν τώρα καιρόν, ως είναι χολωμένοι,
δεν θέλουν να συγκοιμηθούν στην νυμφικήν τους κλίνην·
κι εάν με λόγια μαλακά μαλάξουν την καρδιά τους
ν᾽ ανταμωθούν ερωτικά στην κλίνην οπού αφήκαν,
210 αγαπητήν και σεβαστήν θα μ᾽ έχουν στον αιώνα».
Εκείνης η φιλόγελη απάντησε Αφροδίτη:
«Ό,τι ζητείς να σου αρνηθώ, δεν γίνεται, δεν πρέπει,
αφού του υψίστου των θεών κοιμάσαι στες αγκάλες».
Είπε, απ᾽ τα στήθη έλυσε την κεντημένην ζώνην,
215 την θαυμαστήν, που όλες εκεί τες πλάνες είχε κλείσει·
χάρις και πόθος είν᾽ αυτού, γλυκόλογα είναι μέσα,
συνομιλιά, καλή τον νουν να κλέψει και φρονίμων,
εκείνην της παράδωκε στα χέρια και της είπε:
«Ιδού, βάλε στον κόλπον σου την θαυμαστήν μου ζώνην
220 τούτην, όπ᾽ έχει μέσα της ό,τι αν ειπείς, κι ελπίζω
πως όσα τώρα επιθυμείς θα κατορθώσεις όλα».
Είπε και με χαμόγελο την άκουσεν η Ήρα
κι έβαλεν εις τον κόλπον της το θαυμαστό ζωνάρι.

Πού πάει άραγε η εμπιστοσύνη όταν χάνεται;

Πού πάει η εμπιστοσύνη όταν χάνεται;

Κόβει βόλτες μέσα στο μυαλό, εμμονή γίνεται και κυρίαρχη σκέψη! Σου τρώει όλη την ενέργεια και τα σωθικά. Χάνεις την όρεξη σου για ζωή και γίνεται συνώνυμο με τη ζήλεια.
Θες να ελέγχεις κάθε κίνηση και κάθε λέξη, κάθε έκφραση και καθετί που θα κάνει ή θα πει αυτός που την πρόδωσε, προκειμένου να αποκρυπτογραφήσεις συμπεριφορές του και ψάχνοντας στο πέλαγο, λαβράκι. Τον στήνεις στον τοίχο και αν έχεις και αποδεικτικά στοιχεία, νομίζεις πως έχεις και το πάνω χέρι.
Σε κάθε ευκαιρία τον ταπεινώνεις και νομίζεις πως βρίσκεσαι εσύ από πάνω.
Όμως γελιέσαι, γιατί μέσα σου τρώγεσαι, διότι νιώθεις την αδικία, νιώθεις πως αυτός που εμπιστευτικές σε κορόιδεψε με την προδοσία του.
Ένας φίλος κάποτε μου είπε, πως η εμπιστοσύνη ή την έχεις ή δεν την έχεις. Πώς δεν κερδίζεται, δεν κατακτιέται. Όποιος «στην κάνει» αυτός έχει το πρόβλημα και αυτός ξεφτιλίζει τον εαυτό του με τα ψέματα του, το διπλό ταμπλό που ίσως παίζει. Εσύ απλά εφόσον είσαι εντάξει ή δε θα το μάθεις ποτέ είτε όταν το μάθεις θα απομακρυνθείς ησύχως! Εγώ διαφωνώ. Γιατί το κακό που προκαλείται όταν δεν υπάρχει ή όταν χάνεται έχει καταστροφικές συνέπειες.
Την εμπιστοσύνη την εμπνέεις! Είναι η αύρα που εκπνέεις, είναι ο σεβασμός σου, είναι η ειλικρίνεια σου και η αυθεντικότητα σου. Όποιος καταφέρνει να κάνει τον άλλον να τον εμπιστευτεί, όχι με αποδείξεις αλλά με το να είναι ο εαυτός του, έντιμος όχι μόνο ως προς το συγκεκριμένο πρόσωπο αλλά σε όλες τις πτυχές της ζωής του, είναι σπουδαίος. Είναι Άγιος επί της γης. Η εμπιστοσύνη είναι Αρετή που όποιος ξέρει να την προσφέρει φως ακτινοβολεί η ψυχή του και ασφάλεια προσφέρει στους γύρω του.
Στον σύντροφό του, στα παιδιά του, στις φιλίες του και στους συναδέλφους του.
Είναι πιο σημαντικό να εμπνέεις εμπιστοσύνη, παρά να εμπιστεύεσαι!
Το αντίθετο της εμπιστοσύνης είναι η καχυποψία και τα αίτια της βρίσκονται σε βαθιές πληγές-σε τραύματα πληγές, που άνοιξαν κάποιοι νάρκισσοι εγωιστές. Που δε σεβάστηκαν, που πρόδωσαν, που είπαν ψέματα, που εξαπάτησαν ή δεν έκαναν ποτέ πράξη τις φρούδες υποσχέσεις τους! Που καλός λόγος δεν βγήκε από το στόμα τους και την κριτική την είχαν καραμέλα, κάνοντας τους γύρω τους να νιώθουν ένοχοι και λίγοι.
Και άνθρωπος που έχει βιώσει τέτοιες συμπεριφορές είναι πονεμένος και μπορεί να γίνει ζηλόφθονος, ελεγκτικός και να αρρωστήσει το μυαλό του. Να κατακλύζεται από ένα είδος φρενίτιδας, μπορεί να γίνει και επικίνδυνος σε όποιον βρεθεί στο διάβα του, ακόμα και εκδικητικός! Να μην μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν αφού πρώτα δεν εμπιστεύεται ούτε τον ίδιο του τον εαυτό. Να ψάχνει φαντάσματα, κινητά, τσέπες και στον τηλεφωνικό του κατάλογο να έχει και δυο τρεις αποθηκευμένες επαφές ντεντέκτιβ. Να κάνει περιπολίες ο ίδιος μέσα στη νύχτα.
Ακόμα χειρότερα, να αρνείται να δει τα γεγονότα που του φωνάζουν «φύγε», από φόβο μην πεινάσει, νομίζοντας πως χορταίνει, τρώγοντας τα ψέματα για ψωμοτύρι!
Που πάει λοιπόν η εμπιστοσύνη όταν χάνεται;
Γίνεται ανίατη νόσος, αφήνει τα σημάδια της στην ψυχή και στο σώμα, γίνεται καρκίνος ή αυτοάνοσο νόσημα. Γίνεται κατάθλιψη ή ψυχολογικό τραύμα. Γίνεται μοναξιά και θεριεύει τις ψυχές. Τρόπος ζωής, μια εμετική συνήθεια αυτοταπείνωσης και έλλειψης αυτοσεβασμού!
Οφείλουμε όλοι να εμπνέουμε εμπιστοσύνη προτού καταντήσουμε οι ίδιοι επαίτες της!

Προβάλλεις σ’ εμένα τα δικά σου θέματα

Η προβολή είναι μια έννοια που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα. Τη γνωρίζουμε. «Μην προβάλλεις σ’ εμένα τα δικά σου θέματα», μπορεί να μας πει κάποιος.

Αυτό σημαίνει συνήθως ότι κατηγορούμε κάποιον άλλον ότι κάνει κάτι άσχημο, ενώ στην πραγματικότητα οι υπεύθυνοι είμαστε εμείς. Η έκφραση «Είπε ο γάϊδαρος τον πετεινό κεφάλα» ταιριάζει μια χαρά στην περίπτωση αυτή.

Όμως η προβολή είναι ένα φαινόμενο με πολύ μεγαλύτερη έκταση. Όλοι τη χρησιμοποιούμε κάποια στιγμή, αλλά η ευρεία χρήση του όρου αφαιρεί κάτι από την πολυπλοκότητά του. Θα ξεκινήσω με μια εναλλακτική θεώρηση της προβολής: θα την αναλύσουμε ως πρωταρχικό τρόπο επικοινωνίας, δηλαδή ως τον πρώτο τρόπο επικοινωνίας ανάμεσα στον γονιό και στο παιδί.

Αντί για προβολή, ας χρησιμοποιήσουμε τον όρο εκκένωση, απομάκρυνση δηλαδή ενός άσχημου συναισθήματος.

Σκεφτείτε τις ακόλουθες φράσεις:

-Δίνω διέξοδο στα συναισθήματά μου.
-Του τα είπα όλα και εκτονώθηκα.
-Το έβγαλα από μέσα μου (ένα άσχημο ή βίαιο συναίσθημα).

Πώς επικοινωνούν τα μωρά;

Όλες υπονοούν ένα είδος εκκένωσης ή αδειάσματος. Ανακουφίζουμε τη συναισθηματική πίεση δίνοντάς της διέξοδο ή βγάζοντας από μέσα μας το συναίσθημα. Ή εκτονωνόμαστε μεταφέροντας λεκτικά σε κάποιον άλλον το κουβάρι των συναισθημάτων μας.

Το κίνητρο πίσω από αυτή τη συμπεριφορά είναι η επιθυμία μας να απομακρύνουμε τα οδυνηρά συναισθήματα, να τα μετατοπίσουμε σε κάποιον άλλο: δηλαδή τα προβάλλουμε στον άλλον – με την ευρύτερη έννοια του όρου.

Τα βρέφη δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν λέξεις, κάνουν όμως κάτι ανάλογο για να απομακρύνουν την αίσθηση του πόνου: κλαίνε και ουρλιάζουν.

Κατά τη διαδικασία αυτή, ο πόνος που απομακρύνεται (προβάλλεται) από το παιδί προκαλεί στρες στον γονιό του. Ίσως να θυμάστε πόσο άσχημα αισθανόσασταν στο τέλος μιας βραδιάς κατά την οποία ακούγατε έναν φίλο να βγάζει τα εσώψυχά του. Έτσι και οι γονείς απορροφούν τον πόνο του παιδιού και νιώθουν εξαιρετικά άβολα, τόσο άβολα μάλιστα, που πρέπει να κάνουν κάτι.

Αντιλαμβανόμαστε τον πόνο του μωρού και προσπαθούμε να καταλάβουμε πού οφείλεται.

Πεινάει και πρέπει να το ταΐσουμε; Πρέπει να του αλλάξουμε πάνα; Ή μήπως να το παρηγορήσουμε;

Άρα, τα μωρά με τον τρόπο τους μετατοπίζουν ή προβάλλουν σ’ εμάς την ανυπόφορη εμπειρία τους, και έτσι εξασφαλίζουν ότι θα τα νιώσουμε και θα τα βοηθήσουμε να αποβάλουν τον πόνο ή τη δυσφορία.

Από τη σκοπιά της εξελικτικής θεωρίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η προβολή αποτελεί όχι μόνο τον πρώτο αμυντικό μηχανισμό με στόχο να βοηθηθεί το βρέφος και να γλιτώσει από μια αφόρητη εμπειρία, αλλά και μια μορφή επικοινωνίας που έλκει τη φροντίδα του γονιού. Η προβολή αποτελεί καθημερινό κομμάτι τόσο της σχέσης γονιού-παιδιού όσο και πολλών άλλων σχέσεων.

Υπό κανονικές συνθήκες και με τη βοήθεια των γονιών τους, τα μωρά μαθαίνουν να υποφέρουν και να αντέχουν τις δύσκολες εμπειρίες τους. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, μειώνεται η ανάγκη τους να προβάλλουν σε κάποιον άλλον τα συναισθήματά τους.

Μπορούν να τα κρατούν μέσα τους και να τα διαχειρίζονται μόνα τους. Με άλλα λόγια, με τη βοήθεια των γονιών ο αβάσταχτος φόβος, ο πόνος, το άγχος κ.λπ. μετατρέπονται βαθμηδόν σε υποφερτά συναισθήματα.

Με παρόμοιο τρόπο λειτουργούν και άλλα πιο πρακτικά κομμάτια της ανατροφής των παιδιών: σύντομα μαθαίνουν να ντύνονται μόνα τους, να χρησιμοποιούν τα μαχαιροπίρουνα, να δένουν τα παπούτσια τους. Δεν χρειάζονται πια τη βοήθειά μας.

Έτσι ακριβώς μαθαίνουν πώς να υποφέρουν τις συναισθηματικές τους εμπειρίες και δεν έχουν ανάγκη από τη συνεχή υποστήριξή μας για να αντέξουν ό,τι νιώθουν.

Η προβολή ως κομμάτι της καθημερινής ζωής

Βεβαίως αυτό που είπα μόλις πριν είναι το ιδανικό. Κανείς μας δεν είναι εντελώς αυτάρκης και ποτέ δεν αποφεύγουμε τελείως την προβολή. Ορίστε ένα άλλο πολύπλοκο παράδειγμα προβολής από την καθημερινότητα. Είμαι σίγουρος ότι πολλοί από εσάς έχουν παρόμοια εμπειρία. Μερικές φορές, όταν είμαι πολύ κουρασμένος, εκνευρίζομαι με τους αγαπημένους μου ανθρώπους.

Γίνομαι απότομος ή επικριτικός, κατηγορώντας τους πάντες ότι κάνουν απίστευτα ενοχλητικά πράγματα. Χωρίς να έχω συνειδητά την πρόθεση, κάνω τους γύρω μου δυστυχισμένους με την γκρίνια μου. Κοιτάξτε τι συμβαίνει.

Μου έχει δημιουργηθεί ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα το οποίο δεν αντέχω να το υποφέρω μόνος μου.

Μόνο ένα άτομο με τρομερή επίγνωση του εαυτού του θα μπορούσε να αναγνωρίσει την κούραση και να σκεφτεί απλώς: «Κοιμήθηκα πολύ άσχημα» ή «Το παράκανα αυτές τις μέρες με τη δουλειά και είμαι πτώμα από την κούραση».

Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τους γύρω μου.

Αντιθέτως, εγώ προβάλλω την εμπειρία μου στα κοντινά μου άτομα, κάνοντάς τα να νιώθουν άσχημα με τον τρόπο που συμπεριφέρομαι.

Και παρόλο που η απότομη συμπεριφορά μου δεν με απαλλάσσει εντελώς από την άσχημη εμπειρία μου, μου προσφέρει συχνά ανακούφιση (την οποία συνήθως ακολουθεί η ενοχή), που προέρχεται από την προβολή.

Θα έχετε δει κάτι ανάλογο στη δουλειά.

«Το αφεντικό έχει τις κακές του σήμερα», μπορεί να σας πουν. «Κοίτα να τον αποφύγεις». Οι άνθρωποι με θέση ισχύος ίσως να κακοποιούν λεκτικά το προσωπικό και έτσι να απαλλάσσονται από ένα μέρος από τα προσωπικά τους προβλήματα προβάλλοντάς τα στους υφισταμένους τους.

Για να κερδίζω λίγα χρήματα κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, δούλευα ως βοηθός συνηγόρου στο δικαστήριο και έβλεπα συχνά αγχωμένους δικηγόρους την παραμονή της δίκης να κάνουν δύσκολη τη ζωή των συνεργατών και των γραμματέων τους με την απαίσια συμπεριφορά τους. «Η λάσπη κυλάει προς τα κάτω», λένε.

Αυτό μπορούμε να το θεωρήσουμε ένα είδος προβολής, όπου τα άσχημα συναισθήματα μεταφέρονται από ένα άτομο σε άλλο, που όμως βρίσκεται πιο χαμηλά στην ιεραρχία. Πρόκειται για άλλον έναν αμυντικό μηχανισμό που έχει στόχο να μας απαλλάξει από τον πόνο.

Όσο αναποτελεσματικός, ακόμη και καταστροφικός, και αν είναι αυτός ο μηχανισμός, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το άτομο που τον χρησιμοποιεί υποφέρει. Το έχει καταβάλει ο πόνος και προσπαθεί να απαλλαγεί προβάλλοντάς τον στους άλλους.

Σε κάποιο ασύνειδο επίπεδο μάλιστα ίσως να υπάρχει η ελπίδα ότι κάποιος θα ακούσει το κλάμα μας και θα σπεύσει να μας βοηθήσει, ακόμη κι αν δεν είμαστε μωρά που τα φροντίζουν οι γονείς τους.

Πολύ συνηθισμένη, στην προσπάθειά μας να βγούμε από τη δυστυχία μας, είναι επίσης η απόπειρα να κάνουμε τους άλλους να αισθάνονται άσχημα. Κάποια στιγμή όλοι έχουμε βγάλει τα συναισθήματά μας σε αυτούς που αγαπάμε.

Υπό την επήρεια του στρες, όταν οι πιο εξελιγμένοι μηχανισμοί έχουν παραμεριστεί από τις συναισθηματικές προκλήσεις που μας θέτει η ζωή, στρεφόμαστε στην αρχική μέθοδο άμυνας: την προβολή.

Νομίζω ότι ο ρόλος (ενίοτε ανεπιθύμητος) των αγαπημένων μας είναι να μας βοηθούν να αντέχουμε τις εμπειρίες μας όταν δεν τα βγάζουμε πέρα μόνοι μας.

Η αποδοχή των προβολών μας από εκείνους είναι ζωτικό κομμάτι των σχέσεων αγάπης και φροντίδας. Πολλές φορές, όταν αναγνωρίζουμε μια προβολή, προσπαθούμε να καταλάβουμε το πρόσωπο που την κάνει και να το ανακουφίσουμε.

Αν για δικούς μας λόγους δεν μπορούμε να διαχειριστούμε αυτές τις προβολές (αν, για παράδειγμα, είμαστε αγχωμένοι ή έχουμε δικές μας στενοχώριες), τότε ίσως νιώσουμε ότι ο άλλος μάς επιτίθεται. Μπορεί να αντεπιτεθούμε, να ανταποδώσουμε δηλαδή το άσχημο συναίσθημα, πράγμα το οποίο θα έχει αποτέλεσμα την κλιμάκωση του πολέμου των προβολών.

Επίκουρος: Θεμελιώνοντας την ηθική στη φυσική και την ευτυχία στη μελέτη της φύσης

Όλα όσα απασχολούσαν τον Επίκουρο στην ηθική φιλοσοφία του είχαν πρακτικό προσανατολισμό: την κατάκτηση της ανθρώπινης ευτυχίας. Τον ίδιο προσανατολισμό, πίστευε ο φιλόσοφος, οφείλει να έχει κάθε θεωρητική ενασχόληση – και η επιστημονική ενασχόληση με τη φύση.

Στην ελληνιστική εποχή η επιστήμη βρέθηκε στο απόγειό της: τα μαθηματικά, η αστρονομία, η μηχανική, η ιατρική γνώρισαν πρωτόγνωρη άνθιση, με νέο κέντρο τους την Αλεξάνδρεια.

Ο Επίκουρος προσέφερε ξεκάθαρες φιλοσοφικές συμβουλές. Το ζην ηδέως επιτυγχάνεται με την απουσία του πόνου και φόβου και με τη βίωση μιας ζωής αυτάρκους περιβαλλόμενης από φίλους.

Ο Επίκουρος δεν συμμεριζόταν την αρνητική στάση διάφορων Σωκρατικών που υποστήριζαν ότι είναι άχρηστο να ασχολείται κάποιος με τη φυσική επιστήμη. Υιοθέτησε σύγχρονές του αστρονομικές θεωρίες αλλά και παλαιότερες παρωχημένες. Για αυτόν η έρευνα της φύσης δεν αποτελούσε αυτοσκοπό, αλλά τη χρησιμοποιούσε για τους δικούς του σκοπούς. Δεν χρειάζονται ειδικευμένες θεωρίες και λεπτομέρειες: «η έρευνα της ανατολής, της δύσης, των ηλιοστασίων και των εκλείψεων δεν συμβάλλει καθόλου στην ευτυχία.»

Δεν έχουμε ανάγκη από ματαιόσπουδες σοφίες, αλλά από μιαν αθόρυβη ζωή.

Τι χρειαζόταν ακόμη ο Επίκουρος, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο άνθρωπος μπορεί να ευτυχήσει; Για τις επιθυμίες έδειξε ότι με το λογικό μας επιλέγουμε ορθά τις επιθυμίες που αξίζει να εκπληρώσουμε και ότι για να γίνει αυτό είναι απαραίτητο να καταλάβουμε τη φύση. Εναπόκειται, λοιπόν, στον άνθρωπο να ερευνήσει τη φύση, τη δική του και όλων των πραγμάτων. Επιπλέον, παρέμενε ένα σημαντικό εμπόδιο στην πορεία του ανθρώπου προς την ευτυχία: οι φόβοι του.

Αυτοί ήταν οι στόχοι της φυσικής του:

(α) Να μελετήσει τα ουράνια και τα μετεωρολογικά φαινόμενα, να βρει τις φυσικές αιτίες τους και να αποδείξει ότι δεν είναι σημάδια θεϊκής εύνοιας ή οργής. Αυτή η γνώση είναι αναγκαία για να διαλύσει τους φόβους και τις δεισιδαιμονίες των πολλών, που πίστευαν ότι οι θεοί στέλνουν τα καλά και τα κακά στη ζωή μας, σαν να ήταν ευεργέτες ή τιμωροί των ανθρώπων.

(β) Ο δεύτερος στόχος της φυσικής ήταν να μελετήσει τη σύσταση των όντων και να αποδείξει ότι η ανθρώπινη ψυχή δεν είναι αθάνατη. Έτσι θα διαλυθεί και ο φόβος για τον θάνατο.

Για να αποδείξει αυτές τις απόψεις, ο Επίκουρος ακολούθησε την υλιστική ατομική φιλοσοφία του Δημόκριτου. Με δυο λόγια, υποστήριξε τα παρακάτω: Το σύμπαν είναι αμετάβλητο, άπειρο και χωρίς σκοπό. Ό,τι υπάρχει συνίσταται από «άτομα» και «κενό». Αυτά τα «άτομα» είναι αδιαίρετα και αμετάβλητα. Καθώς βρίσκονται σε συνεχή κίνηση στο κενό, όταν αποκλίνουν από την πορεία τους, συγκρούονται και σχηματίζουν σύνθετα σώματα. Σε ένα τέτοιο σύμπαν το κάθε τι είναι σωματικό, και δεν έχει θέση οτιδήποτε το υπερφυσικό.

Επομένως, 

(α) τα ουράνια σώματα δεν είναι υπερφυσικά όντα, και όλα τα φαινόμενα εξηγούνται με βάση τις κινήσεις των ατόμων, που δεν έχουν καμία σκοπιμότητα. Οι θεοί υπάρχουν ως σύνθετα σώματα, αλλά ούτε έφτιαξαν τον κόσμο ούτε ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους. Ζουν γαλήνια και αιώνια, μακριά από τα εγκόσμια, μακριά κι ευτυχισμένα. Δεν έχουν καμία διάθεση να χαλάσουν την ηρεμία τους και να ασχοληθούν με τις ανθρώπινες υποθέσεις.

(β) Η ανθρώπινη ψυχή είναι κι αυτή σωματική, αν και αποτελείται από πολύ λεπτά «άτομα». Επειδή όμως είναι σύνθετη, όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, η ψυχή διαλύεται μαζί με το σώμα. Αυτή η άποψη του Επίκουρου έρχεται σε μετωπική σύγκρουση με την πλατωνική (και όχι μόνο) αντίληψη για την αθανασία της ψυχής. Σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτε αθάνατο στον άνθρωπο, τίποτε που να επιζεί από τον προσωπικό μας θάνατο, άρα και τίποτε που να έχουμε να φοβόμαστε για μετά τον θάνατο.

Κόπιασε πολύ ο Επίκουρος να δείξει ότι θα ηρεμήσουμε στη ζωή μας, όταν καταλάβουμε ότι το κάθε φαινόμενο οφείλεται σε κάποιους λόγους, ακόμη κι αν δεν μπορούμε πάντα να μαθαίνουμε τους συγκεκριμένους λόγους. Και επειδή πίστευε ότι η φυσική επιστήμη μάς οδηγεί στην «αταραξία», φρόντισε να αποδείξει ότι η γνώση που μας δίνει είναι αληθινή. Είναι αληθινή, υποστήριζε, γιατί βασίζεται στις αισθητηριακές μας εντυπώσεις· τις εντυπώσεις που αντιλαμβανόμαστε άμεσα με τον νου ή με τα αισθητήρια όργανα.

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω να ζω! Μέσα από την αγάπη να συντροφεύω τις μοναχικές σκέψεις μου και να λυγίζω τα όνειρα που με κρατούν σε αγωνία κάθε νύχτα. Τα κρατώ αγκαλιά, τα ενώνω μες στήθος μου, παίρνουν την μορφή μου, τον χτύπο της καρδιάς μου, γίνονται εγώ!

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω να αναπνέω! Χωρίς βιασύνη, να διώχνω κάθε τι που κρατά την αναπνοή μου μακριά από την ζωή και ζωγραφίζω ανάσες τεράστιες στο βρόχινο τζάμι μου, τις γλυκαίνω μέσα σε ένα χαμόγελο και μέσα σε έναν ήλιο καμωμένο από τα δικά μου δάκτυλα.

Καμμιά βροχή δεν με μελαγχολεί καμμιά δεν μου στάζει δάκρυ.

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω να αγγίζω χωρίς να φοβάμαι μήπως οι άνθρωποι και το ψέμα τους αφήσουν σημάδια στο δέρμα μου. Μέσα από την αγάπη το χώμα και η λάσπη γίνονται οι δρόμοι που ανοίγω με τα δικά μου χέρια και πια δεν με τρομάζει κι αν λερωθώ! Θα σκάψω βαθιά στα έγκατα της γης αυτής και θα βρω το δικό μου νερό για να ξεπλυθώ!

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω να αγαπώ!

Μέσα από την αγάπη να νιώθω συναισθήματα που αρνιόμουν την ύπαρξή τους και τους έκλεινα τις πόρτες μου ερμητικά σαν σε εχθρούς που διψούν να κατακτήσουν απάτητες στεριές.

Τώρα πια μόνο η ευγνωμοσύνη χωρά μες στην καρδιά μου, μόνο η φροντίδα ζωντανεύει τις πράξεις μου, μόνο η συγχώρεση ξεκουράζει την ψυχή μου, μόνο η γαλήνη αντέχει στις σκέψεις μου, μόνο η ευτυχία οδηγεί τα βήματά μου.

Μέσα από την αγάπη μαθαίνω να αγαπώ κι όση αγάπη αναζητούσα χρόνια αμέτρητα για εμένα μέσα στους άλλους μέσα από την αγάπη έμαθα πως την αγάπη δεν θα την βρω εκεί γιατί η αγάπη βρίσκεται μόνο μέσα μου!

Το ανικανοποίητο είναι το μέσον για την ελευθερία

Όταν είμαστε νέοι, τότε είναι ακριβώς ο καιρός να είμαστε δυσαρεστημένοι όχι μόνο με τον εαυτό μας αλλά και με τα πράγματα γύρω μας. Οι νέοι, αν είναι κάπως ζωντανοί, είναι γεμάτοι από ελπίδες και δυσαρέσκεια. Και πρέπει να είναι, γιατί διαφορετικά είναι ήδη γέροι και πεθαμένοι. Και οι γέροι είναι εκείνοι που ήταν κάποτε δυσαρεστημένοι αλλά έχουν καταπνίξει επιτυχώς αυτή τη φλόγα και έχουν βρει εξασφάλιση και άνεση κατά διαφόρους τρόπους. Ποθούν τη μονιμότητα για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους, ποθούν διακαώς τη βεβαιότητα στις ιδέες τους, στις σχέσεις τους, στα αποκτήματά τους. Έτσι, όταν αισθάνονται το ανικανοποίητο, απορροφούνται από τις ευθύνες τους, τις εργασίες του ή από οτιδήποτε άλλο, ώστε να ξεφύγουν από το ανησυχαστικό αίσθημα του ανικανοποίητου.

Οι περισσότεροι άνθρωποι ζητούν επιτυχία αυτής ή εκείνης της μορφής, είτε στον αθλητισμό είτε στον κόσμο των επιχειρήσεων ή στην πολιτική. Όλοι μας θέλουμε να βρισκόμαστε στην κορυφή, και αυτή η επιθυμία δημιουργεί διαρκή σύγκρουση μέσα μας και προς τον πλησίον μας, και οδηγεί στον ανταγωνισμό, στο φθόνο, την έχθρα και τελικά στον πόλεμο. Εφόσον η επιτυχία γίνεται σκοπός, δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από το φόβο, γιατί η επιθυμία να επιτύχουμε προκαλεί αναπότρεπτα το φόβο της αποτυχίας. Αυτός είναι ο λόγος που οι νέοι δε θα έπρεπε να διδάσκονται να λατρεύουν την επιτυχία.

Οι περασμένες γενιές, με τις φιλοδοξίες τους, τις παραδόσεις και τα ιδεώδη τους έχουν φέρει στον κόσμο αθλιότητα και καταστροφή. Ίσως οι ερχόμενες γενιές, με τον ορθό τρόπο εκπαίδευσης, να μπορέσουν να βάλουν ένα τέλος σε αυτό το χάος και να δημιουργήσουν μια πιο ευχάριστη κοινωνική τάξη. Αν όσοι είναι νέοι έχουν το πνεύμα της έρευνας, αν διαρκώς αναζητούν την αλήθεια όλων των πραγμάτων, πολιτικών και θρησκευτικών, προσωπικών και περιβαλλοντολογικών, τότε οι νέοι θα έχουν μεγάλη σημασία και υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο κόσμο. Η πρόθυμη έρευνα των νέων αμβλύνεται από τις πατριαρχικές μας διαβεβαιώσεις, την υπεροπτική ανυπομονησία μας και από τον τρόπο που συχνά αγνοούμε τις ερωτήσεις τους, επειδή φοβόμαστε το τι θα μπορούσαν να μας ρωτήσουν. Δεν τροφοδοτούμε τη δυσαρέσκειά τους, επειδή εμείς οι ίδιοι έχουμε πάψει να ρωτάμε.

Θα οφείλαμε να μάθουμε να σκεπτόμαστε καθαρά και χωρίς προκατάληψη, ώστε να μην εξαρτόμαστε εσωτερικά ούτε να έχουμε φόβο. Η ανεξαρτησία δεν είναι κάτι για το χρωματιστό χρώμα του χάρτη που το ονομάζουμε πατρίδα μας, αλλά για τον εαυτό μας σαν άτομα. Μολονότι εξωτερικά εξαρτόμαστε ο ένας από τον άλλο, αυτή η αλληλεξάρτηση δεν γίνεται σκληρή ή καταπιεστική αν είμαστε εσωτερικά ελεύθεροι από τον πόθο για δύναμη, για κοινωνική θέση και για αυθεντία. Πρέπει να καταλάβουμε το αίσθημα του ανικανοποίητου που οι περισσότεροι το φοβόμαστε. Το ανικανοποίητο μπορεί να φέρει εκείνο που φαίνεται σαν αταξία. Αν όμως οδηγεί όπως θα όφειλε, στη γνώση του εαυτού μας και στην αυταπάρνηση, θα δημιουργήσει τότε μια νέα κοινωνική τάξη και διαρκή ειρήνη. Με την αυταπάρνηση έρχεται αμέτρητη χαρά.

Αν εμείς που είμαστε μεγαλύτεροι μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά καθώς αναπτύσσονται να σκέπτονται καθαρά και χωρίς πάθος, να αγαπούν και να μην προκαλούν εχθρότητα, τι περισσότερο μπορούμε να κάνουμε; Αν όμως εμείς διαρκώς πολεμούμε ο ένας τον άλλο, αν είμαστε ανίκανοι να φέρουμε ειρήνη και τάξη στον κόσμο μεταμορφώνοντας βαθιά τον εαυτό μας, τι αξία έχουν τα ιερά βιβλία και οι μύθοι των διαφόρων θρησκειών;

Το ανικανοποίητο είναι το μέσον για την ελευθερία, αλλά για να ψάξει κανείς να ανακαλύψει χωρίς προκατάληψη, δεν πρέπει να υπάρχει καμιά από τις συναισθηματικές εκείνες σπατάλες που συχνά παίρνουν τη μορφή πολιτικών συγκεντρώσεων, διακηρύξεων συνθημάτων, της αναζήτησης ενός πνευματικού διδασκάλου και των θρησκευτικών τελετών διαφόρων ειδών. Αυτή η διασπορά αμβλύνει το νου και την καρδιά και τα κάνει ανίκανα για μια βαθιά γνώση, και επομένως μπορούν εύκολα να διαπλαστούν από τις περιστάσεις και το φόβο. Ο ένθερμος πόθος για έρευνα και όχι η εύκολη μίμηση του πλήθους, θα φέρει μια νέα κατανόηση των τρόπων με τους οποίους ενεργεί η ζωή.

Βρίσκοντας σταθερότητα μέσα σε μια ζωή γεμάτη αστάθειες

Η αβεβαιότητα δεν έχει ποτέ γεννήσει φόβο μέσα μου. Καβαλάω τα κύματα του χάους με ευχαρίστηση, αφήνοντας τις αλμυρές σταγόνες της θάλασσας να φτάσουν στα χείλη μου, καθώς συνεχίζω την πορεία μου. Χαμογελώ και κρατώ την ανάσα μου, όταν βυθίζομαι για λίγο.

Ποτέ δεν τα παρατώ. Αλλά κάθε yin έχει κι ένα yang, και τελευταία δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι την έννοια της σταθερότητας. Δεν έχω περάσει πολύ χρόνο σε κατάσταση σταθερότητας. Δεν έχουμε πιει και τσάι μαζί στην αυλή, δεν έχω μοιραστεί μαζί της τις ραγισμένες μου ιστορίες, ούτε είχα την ευκαιρία να συζητήσω μαζί της για το τι σχεδιάζει το σύμπαν για εμάς.

Αντιθέτως, πέρασα όλη μου τη ζωή τρέχοντας μακριά από αυτή. Μπαίνοντας και βγαίνοντας από καταστάσεις. Συλλέγοντας συνδέσεις δεμένες πάνω σε αναμνήσεις με ανθρώπους που ερωτεύθηκα πάνω στο ρου της συζήτησης. Καταγράφοντάς τες σε ένα μεγάλο χρησιμοποιημένο ημερολόγιο, πριν μαζέψω τα λιγοστά μου υπάρχοντα και βρω ένα νέο μέρος που θα αποκαλώ σπίτι.

Αλλά πρέπει να αφήνει ωραία αίσθηση, σωστά; Η σταθερότητα εννοώ. Η ασφάλεια μιας ρουτίνας που σε τοποθετεί σε μια θέση, από την οποία γνωρίζεις πώς περίπου θα είναι και η αυριανή μέρα.

Μια εργασία που συνεχώς βάζει χρήματα στην τσέπη σου, χωρίς να επιτρέπει να νιώθεις εκείνην την απρόβλεπτη αύξηση της αδρεναλίνης, επειδή το ενοίκιο έχει πληρωθεί, και, δεν χρωστάς. Την αγάπη ενός συντρόφου με τον οποίο να εξελίσσεστε μαζί. Κάποιου που σε προκαλεί να γίνεις καλύτερος και που αγκαλιάζει εκείνο το «σκοτεινό» σου κομμάτι. Κάποιου που ξυπνά δίπλα σου και σου ψιθυρίζει: «Τι θα κάνουμε σήμερα;», αντί να κλείνει μια πόρτα που δεν θα ανοίξει ποτέ ξανά.

Η πρακτικότητα δεν ήταν ποτέ του γούστου μου, κι όμως είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά που θαυμάζω σε άλλους. Θα ήθελα να μάθω πώς είναι, να έχω μια σταθερά στη ζωή μου. Αλλά πώς μοιάζει; Πώς φαίνεται; Πώς την αισθανόμαστε; Και το πιο σημαντικό, θα με έκανε ευτυχισμένη;

Είχα πάει ένα ταξίδι πρόσφατα, γελούσα και χόρευα με τους φίλους μου, εκεί που η αγάπη είναι απλά αγάπη. Και ένιωθα στις φλέβες μου την ελευθερία. Πήγαινα για δείπνο με άγνωστους ανθρώπους και μιλούσαμε για τα διαφορετικά μας ταξίδια. Καθόμουν με ένα μειδίαμα ευχαρίστησης στα χείλη μου, καθώς μου περιέγραφαν τη ζωή τους χωρίς να ήξεραν καν καλά καλά το όνομά μου.

«Δεν έχεις φτιαχτεί για να μένεις σε ένα μέρος και αυτό είναι το όμορφο»

Και μάλλον έχουν δίκιο. Σκέφτομαι ότι ίσως τελικά αυτό είναι που κάνει τη ζωή τόσο συναρπαστική. Η καρδιά μου λέει πότε είναι η ώρα να προχωρήσω, να δημιουργήσω, να αγαπήσω.

Οπότε αυτή είναι η δική μου σταθερά. Το ότι αφουγκράζομαι πάντα το είναι μου, το οποίο έχει σφυρηλατήσει και χαρίσει σε εμένα το σύμπαν. Το ότι κάνω το σωστό, ακόμα κι όταν είναι άβολο. Το ότι αγαπώ την αστάθειά μου.

Θα βγω στην επιφάνεια για οξυγόνο, θα τινάξω την άμμο από τα μαλλιά μου, καθώς θα εισπνέω το δροσερό αεράκι της θάλασσας. Δεν ξέρω τι θα ακολουθήσει. Αλλά ξέρω ότι θα συνεχίσω να καβαλάω εκείνα τα μικρά και μεγάλα κύματα. Ξανά και ξανά.

Tylyn Taylor

Η θέλησή μας παίζει ρόλο και επηρεάζει, και πως;

Το Σύμπαν ακούει και ανταποκρίνεται: ίσως όχι μόνο σε εσένα, αλλά στο εμείς.

Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά για το Σύμπαν, για το αν συνωμοτεί, αν τιμωρεί, αν είναι δίκαιο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι από τη θέση που βρισκόμαστε, μάλλον είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε μια τέτοια γνώση ή συμπέρασμα.

Στη θεωρία του χάους αυτό το πέταγμα μιας πεταλούδας έχει εν δυνάμει την δυνατότητα να συμβάλει στη δημιουργία ενός τυφώνα στην άλλη άκρη του κόσμου. Στην κβαντική φυσική και το πείραμα διπλής σχισμής ο παρατηρητής επηρεάζει το παρατηρούμενο.

Εγείρονται λοιπόν κάποια ερωτήματα:

– Η θέση μας, η στάση και η σκέψη και οι πράξεις μας, πόσο επηρεάζουν τόσο εμάς όσο και το σύνολο;

– Αν ο παρατηρητής επηρεάζει το παρατηρούμενο, εμείς άραγε, και ο κόσμος ευρύτερα, παρατηρούνται από «κάτι» ή «κάποιον/α» και όλα στη μεγάλη συμπαντική κλίμακα κινούνται σε αρμονία;

– Κι αν κάτι τέτοιο ισχύει, τι δύναμη έχουμε εμείς στο να επηρεάσουμε τελικά την Ύπαρξη;

Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα μάλλον θα παραμείνει ακόμα κρυμμένη για το δικό μας επίπεδο. Αν όμως πάρουμε ένα ακόμη μήνυμα από τις διδασκαλίες πίσω από την δύναμη της αυθυποβολής και του «η πίστη σου έσωσε», τότε ίσως να μπορούμε κρατήσουμε ότι:

– Οι σκέψεις και πράξεις μας γίνονται μαγνήτες

– Η θέλησή μας παίζει ρόλο και επηρεάζει, και πως;

– Σε ένα βαθμό στο ατομικό μας επίπεδο, αλλά τελικά σαν συνισταμένη στο συλλογικό μας επίπεδο, η Ύπαρξη ίσως ανταποκρίνεται σε αυτό που όλοι μαζί σαν σύνολο εκπέμπουμε.

Αν τα παραπάνω έστω και σε φιλοσοφικό επίπεδο έχουν μια δόση αλήθειας στο μυστήριο που λέμε ζωή, τότε ίσως είναι προς όφελος μας να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε με ό,τι έχουμε διαθέσιμο. Να μας θυμίζουμε να παραμένουμε όσο εφικτό σε υψηλές δονήσεις. Αλλά και τελικά οι σκέψεις τα συναισθήματα και οι πράξεις μας, ανεξαρτήτου αποτελέσματος ή προσδοκίας, να είναι το μήνυμά που θέλουμε πραγματικά να στείλουμε στην Ύπαρξη, αλλά και τελικά να ζήσουμε.

Για να προκύψει το δυνατό, πρέπει να προσπαθήσουμε ξανά και ξανά για το αδύνατο

Πόσες φορές δεν έχουμε την αίσθηση ότι αντιδρούμε πολύ διαφορετικά από το πώς θα θέλαμε να συμπεριφερθούμε απέναντι σε ιδιαίτερες συνθήκες και καταστάσεις.

Αφού φωνάξουμε, βροντήξουμε την πόρτα ή ξεστομίσουμε κάτι που δεν θα θέλαμε, μας κατακλύζουν συναισθήματα θλίψης, απελπισίας αλλά και θυμού ενάντια στον εαυτό μας. Η φωνή του εσωτερικού κριτή μας, αντηχεί ακατάπαυστα στο κεφάλι μας και την ανεχόμαστε αδιαμαρτύρητα, ίσως απελπισμένοι ότι μόνο με την αυτοτιμωρία θα αλλάξουμε. Δυστυχώς, τα χρόνια περνούν και συνειδητοποιούμε πως αρκετά συχνά αντιδρούμε στην ίδια κατάσταση πάντα με τον ίδιο τρόπο. Όπως το νερό τελικά διαβρώνει την πέτρα, έτσι και η αίσθηση ‘ότι “τίποτα δεν αλλάζει” διαβρώνει το ηθικό μας, ώσπου καταλήγουμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε.

Πολλοί πιστεύουν συνειδητά ότι μπορούν ν’ αλλάξουν’ ωστόσο, όταν εμβαθύνουν μέσα τους και κοιτάξουν τα συναισθήματά τους, οι περισσότεροι καταλήγουν πως μια τέτοια αλλαγή δεν είναι ρεαλιστική.

Τι είναι αυτό που δυσκολεύει τόσο την αλλαγή συγκεκριμένων πλευρών της προσωπικότητας μας;

Η αλήθεια είναι ότι δεν θέλουμε ν’ αλλάξουμε, όσο κι αν το πιστεύουμε.

Πράγματι, οι ακούσιες αντιδράσεις μας, είναι πρότυπα που δημιουργήσαμε σε μια συγκεκριμένη ηλικία και σ’ ένα καθορισμένο επίπεδο συνείδησης. Τα δημιουργήσαμε για να ξεφύγουμε από τον πόνο και να καλύψουμε τις ανάγκες μας.

Πρέπει να δείξουμε απεριόριστη κατανόηση στον εαυτό μας για να συμβιβαστούμε με τον πόνο που έχουμε προκαλέσει στους άλλους και που βιώνουμε και οι ίδιοι. Όταν καταλάβουμε ότι δεν είναι η κακία ή η ανικανότητα που έχει φωλιάσει στην καρδιά μας, αλλά ότι απλώς έχουμε τα μάτια μας κλειστά, θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τα πράγματα από διαφορετική σκοπιά. Οπότε, αν θέλουμε να επουλώσουμε τις πληγές στη ψυχή μας, πρέπει απαραιτήτως να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας.

Οι πληγές αυτές έχουν αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη μνήμη μας. Στις μέρες μας, χάρη στην επιστημονική έρευνα, γνωρίζουμε πως η μνήμη, μέσα στην τεράστια πολυπλοκότητά της, δεν αποθηκεύει μόνο την ανάμνηση των γεγονότων, αλλά και αισθήσεις, εμπειρίες και βιώματα.

Οι ερμηνείες και οι εκτιμήσεις μας γεννούν πολλά από τα συναισθήματα που νιώθουμε σε κάποια δεδομένη στιγμή. Είναι πολύ διαφορετική η ερμηνεία του δε με αγαπούν επειδή δεν το αξίζω, από την ερμηνεία του δε με αγαπούν επειδή δε με γνωρίζουν καλά. Γι' αυτό όσοι είναι σε θέση να ερμηνεύσουν ένα δύσκολο γεγονός της ζωής τους με πιο ανοιχτό μυαλό, θα αλλάξουν το παρελθόν τους από το παρόν. Το παρελθόν δεν είναι κάτι άκαμπτο και αμετάβλητο αλλά φοβερά εύπλαστο. Αν το αντιλαμβανόμαστε ως άκαμπτο και αμετάβλητο, αυτό οφείλεται στο ότι αξιολογούμε από την ίδια οπτική και με βάση τις ίδιες παραμέτρους.

Ίσως η προσκόλλησή μας στο παρελθόν να μας προσφέρει μια σταθερή αίσθηση ταυτότητας, για την οποία όμως το τίμημα είναι βαρύ, αφού, μεταξύ άλλων, όταν κοιτάζουμε το μέλλον μας σιωπηλά, αυτό που βλέπουμε είναι στην ουσία το παρελθόν μας. Πως μπορούμε να προσβλέπουμε σε συγκεκριμένα ιδανικά και ορίζοντες, όταν είναι κρυμμένα από την πολύ περιορισμένη ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας; Με τον εαυτό μας συναντιόμαστε κάθε μέρα και γι' αυτό είναι οι δικές μας οι λύσεις και οι πράξεις που μπορούν να μας κατευθύνουν προς τον έναν ή τον άλλον προορισμό.

Να θυμάστε πως ανάμεσα σε κάθε γεγονός που συμβαίνει και στη συναισθηματική του αντίδραση θα παρεμβάλλεται πάντα η δική σας ερμηνεία της κατάστασης. Έτσι, είναι πολύ πιο σημαντικό οι ερμηνείες σας να σας βοηθούν παρά να είναι φαινομενικά λογικές.

Χρησιμοποίησε τα πράγματα, αγάπα τους ανθρώπους. Είναι τρομακτικό το πόσο πολλοί κάνουν ακριβώς το αντίθετο στο όνομα της αγάπης

Οι ολοκληρωμένοι άνθρωποι αναγνωρίζουν, ότι χρειάζονται τους άλλους. Δεν θεωρούν την ανάγκη αυτή για αγάπη και οικειότητα σαν υποχρέωση να υποβιβάζουν τον εαυτό τους, αλλά περισσότερο σαν μέσο αντανάκλασης των μεγάλων δυνατοτήτων τους και μοιράσματός τους με άλλους. Δεν αισθάνονται περιορισμένοι από την αγάπη και τις στενές σχέσεις, αλλά τις θεωρούν ιδιαίτερη ευκαιρία για ανάπτυξη. Κατανοούν πως ποτέ δεν μπορούν να κατέχουν κάποιον άλλο και δεν έχουν καμιά επιθυμία να ανήκουν σε κάποιον. Ξέρουν ότι η οικειότητα φέρνει κοντά τους ανθρώπους, αλλά ότι είναι ευθύνη του καθένα να διατηρήσει την αυτονομία του. Ότι πρέπει να αναπτύσσονται χωριστά για να εξακολουθήσουν να αναπτύσσονται με άλλους. Ο έρωτας και οι στενές σχέσεις προκαλούνται, δεν απειλούνται από τις διαφορές. 

Οι ολοκληρωμένοι άνθρωποι που ξέρουν πως όταν δύο άνθρωποι αποφασίζουν να κάνουν στενή σχέση, ενώνουν, δύο διαφορετικούς κόσμους, κι έτσι, όχι μόνον φέρνουν ο ένας στον άλλον κοινά στοιχεία, αλλά και διαφορές. Οι διαφορές είναι που θα συνεχίσουν να τους κινητοποιούν ν’ αναπτυχθούν. Το βάθος της αγάπης μας μπορεί συνήθως να μετρηθεί από το βαθμό στον οποίο είμαστε διατεθειμένοι να μοιραστούμε τον εαυτό μας με άλλους. Αρχίζουμε με ξεχωριστά Εγώ. Φτιάχνουμε έναν κοινό χώρο ανάμεσα στα δύο Εγώ και τον ονομάζουμε Εμείς. Αυτός είναι ο χώρος στον οποίο αναπτύσσεται η οικειότητα. Όσο μεγαλύτερη είναι η κοινή εμπειρία, τόσο μεγαλύτερος και ο χώρος του Εμείς. Αυτός είναι ο χώρος στον οποίο αναπτύσσεται η οικειότητα. Όσο μεγαλύτερη είναι η κοινή εμπειρία, τόσο μεγαλύτερος και ο χώρος του Εμείς.

Ο έρωτας και η οικειότητα έχουν πολλά στάδια και γι’ αυτό μεταβάλλονται διαρκώς. Η οικειότητα της πρώτης συνάντησης δεν θα είναι η οικειότητα του μήνα του μέλιτος, αλλά θα υπάρξουν πολλές περίοδοι μήνα του μέλιτος. Η περίοδος του διαμερίσματος ενός δωματίου με δανεικά έπιπλα, η περίοδος του πρώτου παιδιού, η περίοδος της αγοράς του σπιτιού, η περίοδος της πρώτης σημαντικής προαγωγής, η περίοδος της ανάπτυξης με την οικογένεια, η περίοδος των γηρατειών. Κάθε περίοδος θα είναι καινούργια και θα δημιουργεί νέες διαστάσεις στην οικειότητα. Επιβάλλεται γι’ αυτό ο ολοκληρωμένος άνθρωπος να έχει πάντα συνειδητότητα και να είναι ανοιχτός στην αλλαγή. Το πρόσωπο στα χέρια σήμερα κάποιου δεν θα είναι το ίδιο πρόσωπο αύριο, ή ακόμα για το λόγο αυτό, την επόμενη ώρα. Ο έρωτας δεν ανατρέφεται ούτε αυξάνεται κοιτάζοντας προς τα πίσω, βιώνεται πάντα στο παρόν.

Η ώριμη οικειότητα και η αγάπη δεν στηρίζονται στις προσδοκίες. Αφού κανείς, ούτε κι ένας άγιος, δεν μπορεί να ξέρει ή να εκπληρώσει όλες μας τις προσδοκίες, το να έχουμε προσδοκίες από τους άλλους σημαίνει ότι επιζητούμε τον πόνο και την απογοήτευση. Η μόνη βάσιμη προσδοκία στον έρωτα βρίσκεται στην ελπίδα ότι αυτοί που αγαπάμε θα γίνουν ο εαυτός τους, όπως κι εμείς. Η αγάπη που προσφέρεται από μια αίσθηση καθήκοντος ή υποχρέωσης, είναι η μεγαλύτερη προσβολή και γι’ αυτό δεν είναι καθόλου αγάπη.

Ο αληθινός έρωτας και η οικειότητα αναπτύσσονται με τον καλύτερο τρόπο αυθόρμητα και προσφέρουν μια πληθώρα ευκαιριών για εμπειρίες χαράς, ομορφιάς και γέλιου. Όλοι έχουμε γνωρίσει τη θαυμάσια αίσθηση του κοινού βιώματος μιας έντονης εμπειρίας με κάποιον, είτε γέλιου είτε πόνου. Στιγμιαία, η κοινή εμπειρία παίρνει τους δύο και τους κάνει ένα. Οι στιγμές αυτές βαθειάς οικειότητας θα συνεχίσουν να κάνουν τον έρωτα πιο φρέσκο, γοητευτικό και αναζωογονημένο.

Η αγάπη και η οικειότητα απαιτούν κάποια λεκτική έκφραση. Πολύ συχνά υποθέτουμε ότι το άλλο ή τα άλλα πρόσωπα ξέρουν τι σκεφτόμαστε ή πώς αισθανόμαστε. Πολλές φορές εκπλησσόμαστε όταν ανακαλύπτουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Είναι ευθύνη του καθένα να απλώσει το χέρι και ν’ αγγίξει την καρδιά αυτού που αγαπάει –μια κουβέντα, ένα σημείωμα, ένα λουλούδι, ένα απλό ποίημα, μπορούν να δώσουν το πολύ αναγκαίο μήνυμα της επιβεβαίωσης. Κανείς δεν κουράζεται ποτέ από την έκφραση αγάπης.

Η αγάπη και η οικειότητα απαιτούν συμπάθεια. Αν δεν μπορούμε να συναισθανόμαστε με κάποιον, δεν είμαστε ικανοί να αγαπάμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να έχουμε τέλεια εμπάθεια με τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά ενός άλλου. Μου είναι οδυνηρό ν’ ακούω κάποιον να λέει, «Ξέρω ακριβώς πως αισθάνεσαι». Δεν ξέρει! Δεν μπορεί να ξέρει! Στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε να καταλάβουμε μόνον αυτό που έχουμε βιώσει πραγματικά, και κάθε εμπειρία είναι πάντα πολύ προσωπική. Όταν όμως έχουμε μια γνώση των προσωπικών μας συγκρούσεων και συναισθημάτων που στηρίζονται πάνω σε γενικές ανθρώπινες εμπειρίες, μπορούμε ν’ αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε πως αισθάνονται ίσως οι άλλοι. Σ’ αυτό το σημείο αρχίζει η συμπάθεια.

Η αγάπη και η οικειότητα δεν έχουν καμιά σχέση με την εκμετάλλευση. Υπάρχει ένα παλιό ρητό, αλλά ισχύει ακόμη, «Χρησιμοποίησε τα πράγματα, αγάπα τους ανθρώπους».

Είναι τρομακτικό το πόσο πολλοί κάνουν ακριβώς το αντίθετο στο όνομα της αγάπης: Γονείς που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους, σύζυγοι που χρησιμοποιούν τις/τους συζύγους τους, εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούν τους μαθητές τους, προοδευτικοί που χρησιμοποιούν την κοινωνία τους.

Χρησιμοποιούν τη ζωή άλλων για να επιβεβαιώσουν τη δική τους ύπαρξη και αξία. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η αγάπη έχει γίνει τόσο αμφίβολη και απειλητική έννοια. Χρησιμοποιείται τόσο συχνά για να καταστρέφει παρά να προάγει. Η εκμετάλλευση σε μια σχέση, ανεξάρτητα από το πώς την δικαιολογούμε, δεν μπορεί ποτέ να είναι αγάπη!

Οργασμούς κατά παραγγελία υπόσχεται το «Brain Chip»

Η επαναστατική συσκευή του Έλον Μάσκ θα μπορούσε να εμφυτευθεί σε ανθρώπους μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι θα μπορούσε να φέρει εντελώς επανάσταση στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα.

Ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ έχει δύο εξαιρετικά φιλόδοξους στόχους: να δημιουργήσει μια μόνιμη ανθρώπινη αποικία στον Άρη και να δημιουργήσει μια τεχνολογία που συνδέει τον ανθρώπινο εγκέφαλο με την τεχνητή νοημοσύνη.

Από τα δύο φουτουριστικά όνειρα του Μασκ, είναι το δεύτερο που έχει τις περισσότερες δυνατότητες να αλλάξει την ανθρωπότητα.

Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της πρώιμης δημοσιότητας για το Neuralink, τη διεπαφή εγκεφάλου με υπολογιστή του επιχειρηματία της SpaceX, έχει επικεντρωθεί στη δυνατότητά του να ξεκλειδώσει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν με σοβαρή παράλυση, επιτρέποντας τον έλεγχο ρομποτικών βραχιόνων και ακόμη και ολόκληρους εξωσκελετούς μια μέρα, η τεχνολογία θα αλλάξτε τον τρόπο που οι υπόλοιποι επικοινωνούμε, μαθαίνουμε και κάνουμε σεξ.

Ο νευροβιολόγος καθηγητής Andrew Hires είπε: «Η πρώτη εφαρμογή που μπορείτε να φανταστείτε είναι καλύτερος νοητικός έλεγχος για ένα ρομποτικό χέρι για κάποιον που έχει παράλυση».

Αλλά περισσότεροι από ένας ερευνητές έχουν εξερευνήσει την ιδέα της άμεσης διέγερσης των κέντρων ευχαρίστησης του εγκεφάλου, επιτρέποντας στους ανθρώπους να κάνουν χωρίς ναρκωτικά ή αλκοόλ η να επιτύχουν...οργασμούς.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

4.4.3. Δύο δημιουργίες του Μύρωνα: Η Αθηνά με τον Μαρσύα και ο Δισκοβόλος

Για τον Αθηναίο γλύπτη Μύρωνα γνωρίζουμε αρκετά πράγματα: η δραστηριότητά του τοποθετείται στα χρόνια μεταξύ 470 και 440 π.Χ. και τα έργα του, ορισμένα από τα οποία αναφέρονται και περιγράφονται, τα θαύμαζαν ιδιαίτερα οι αρχαίοι για τη ζωντάνια τους και τον ρεαλισμό τους. Ξέρουμε επίσης ότι ο γιος του Μύρωνα, που λεγόταν Λύκιος, ήταν και αυτός γλύπτης. Περίφημη ήταν μια χάλκινη αγελάδα του Μύρωνα που ήταν στημένη στην Ακρόπολη της Αθήνας, αλλά τη μετέφερε στη Ρώμη ο αυτοκράτορας Βεσπασιανός, για να την τοποθετήσει στο τέμενος της Ειρήνης (Templum Pacis) που ίδρυσε.

Ένα χάλκινο σύνολο του Μύρωνα στην Ακρόπολη της Αθήνας εικόνιζε την Αθηνά και τον Μαρσύα. Τα δύο αγάλματα μας είναι γνωστά από μαρμάρινα αντίγραφα των ρωμαϊκών χρόνων· η τοποθέτησή τους αντικριστά προκύπτει από απεικονίσεις σε αθηναϊκά νομίσματα της ρωμαϊκής εποχής. Ο μύθος σχετίζεται με τη μουσική, και συγκεκριμένα με την ανακάλυψη και το παίξιμο των αυλών. Η Αθηνά εφηύρε το μουσικό αυτό όργανο, αλλά το πέταξε με οργή μόλις ανακάλυψε ότι, όταν το έπαιζε, τα μάγουλά της φούσκωναν και το πρόσωπό της παραμορφωνόταν. Τους πεταμένους αυλούς τούς βρήκε ο σιληνός Μαρσύας, ένα πρόσωπο του μύθου με ζωώδη χαρακτηριστικά και ουρά αλόγου, στον οποίο ο ήχος τους άρεσε τόσο πολύ, ώστε έμαθε να τους παίζει δεξιοτεχνικά. Αλλά η μουσική των αυλών στάθηκε μοιραία για τον Μαρσύα, γιατί τον έκανε τόσο περήφανο, ώστε να προκαλέσει σε αγώνα μουσικής τον κιθαρωδό θεό Απόλλωνα. Κριτές του αγώνα ήταν οι Μούσες, που αποφάσισαν ότι νικητής ήταν ο Απόλλων, αφού μπορούσε να τραγουδά παίζοντας ταυτόχρονα την κιθάρα του, κάτι που δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει ο Μαρσύας με τους αυλούς. 

Μετά από αυτό ο Απόλλων τιμώρησε σκληρά τον Μαρσύα βάζοντας έναν υπηρέτη του να τον γδάρει ζωντανό. Το αγαλματικό σύνολο του Μύρωνα αποτυπώνει τη στιγμή που ο Μαρσύας ετοιμάζεται να πάρει τους αυλούς που πέταξε η Αθηνά. Για όσους ήξεραν τον μύθο η σκηνή αυτή προοιώνιζε την ήττα και το τέλος του Μαρσύα. Αλλά ο μύθος αποτελούσε ταυτόχρονα κριτική στη μουσική των αυλών, τους οποίους έπαιζαν κυρίως επαγγελματίες μουσικοί. Αντίθετα, η λύρα και η κιθάρα ήταν τα μουσικά όργανα που προτιμούσαν οι αριστοκράτες, καθώς συνόδευαν την επική, τη λυρική και τη χορική ποίηση. Είναι, επομένως, λογικό να υποθέσουμε ότι το έργο του Μύρωνα ήταν ανάθημα ενός αριστοκράτη ή ενός νικητή σε αγώνες κιθαρωδίας. Χαρακτηριστική για τη ρεαλιστική τεχνοτροπία του Μύρωνα είναι η μορφή του Μαρσύα με την έντονη τριχοφυΐα στο στήθος, τη σιμή μύτη, τις ρυτίδες στο μέτωπο και τα ανάκατα μαλλιά. Η Αθηνά από την πλευρά της δεν έχει την εξιδανικευμένη ομορφιά μιας θεάς, αλλά τα χαρακτηριστικά μιας καλοφτιαγμένης νεαρής κοπέλας.

Τον ίδιο έντονο ρεαλισμό τον συναντούμε και σε ένα άλλο χάλκινο άγαλμα του Μύρωνα, που το γνωρίζουμε και αυτό από μαρμάρινα αντίγραφα των ρωμαϊκών χρόνων: τον Δισκοβόλο. Το έργο εικονίζει έναν νέο αθλητή που ετοιμάζεται να ρίξει τον δίσκο. Η στάση αποτυπώνει μια στιγμιαία κίνηση: ο αθλητής έχει λυγίσει τα γόνατα, έχει χαμηλώσει το σώμα και έχει τεντώσει το δεξί χέρι, καθώς παίρνει δυνάμεις· ο θεατής έχει την αίσθηση ότι είναι έτοιμος να ανασηκωθεί, για να ρίξει όσο μπορεί μακρύτερα τον δίσκο. Αξιοπρόσεκτη είναι η ακρίβεια με την οποία αποδίδεται η ανατομία του σώματος. Δεν γνωρίζουμε πού ήταν στημένο το πρωτότυπο άγαλμα του Δισκοβόλου, μπορούμε όμως να υποθέσουμε ότι ήταν αφιέρωμα κάποιου αθλητή σε ένα μεγάλο ιερό. Στην Αρχαιότητα ο δίσκος δεν ήταν ένα αυτόνομο άθλημα, αλλά αποτελούσε μέρος του πεντάθλου, δηλαδή μιας σειράς πέντε αθλημάτων, που περιελάμβανε τον δρόμο, το άλμα, την πάλη, τον δίσκο και το ακόντιο.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

13. Ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη: Η φιλοσοφία κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους

13.1. Η διπλή ζωή της φιλοσοφίας

Στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. η φιλοσοφία φαινόταν να βρίσκεται σε πλήρη δράση. Μέσα στις φιλοσοφικές σχολές των μεγάλων πόλεων, της Αθήνας, της Αλεξάνδρειας, της Ρώμης, ζούσε μια ζωή εσωστρεφή: δάσκαλοι και μαθητές διάβαζαν και σχολίαζαν (προφορικά και γραπτά) αυτά που θεωρούσαν βασικά κείμενα για τη δική τους σχολή, όπως οι Πλατωνικοί τον διάλογο Τίμαιο. Προσπαθούσαν, κυρίως οι Πλατωνικοί, να συστηματοποιήσουν και να διδάξουν τις θεωρίες της σχολής τους, ταξινομημένες στους κλάδους της φιλοσοφίας (τη μεταφυσική, τη φυσική, την ηθική κ.ά.). Αλλά και επιχειρούσαν να αντικρούσουν τις θεωρίες των αντίπαλων σχολών και να αποδείξουν την ανωτερότητα της δικής τους άποψης. Αν το πετύχαιναν, θα ήταν όχι μόνο μια καθαρά φιλοσοφική νίκη, αλλά και μια νίκη εναντίον των συναδέλφων και ανταγωνιστών καθηγητών της φιλοσοφίας.

Δεν υπήρχαν όμως μόνο οι παραδοσιακού τύπου σχολές που ακολουθούσαν ένα συγκεκριμένο φιλοσοφικό δόγμα. Είχαν ιδρυθεί και σχολές όπου κάθε ενδιαφερόμενος είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει τις διδασκαλίες του πλατωνισμού, του αριστοτελισμού, του στωικισμού ή του επικουρισμού. Αποκτούσε γνώσεις που συμπλήρωναν τη γενική παιδεία του. Εκεί ο καθηγητής φιλοσοφίας ήταν ένα είδος αμειβόμενου δημοτικού ή κρατικού (αυτοκρατορικού) υπαλλήλου που απλώς μετέφερε, ανάλογα με τις ικανότητές του αλλά και τις προσδοκίες των μαθητών του, τα δόγματα των μεγάλων φιλοσοφιών.

Μέσα στις αυλές των τοπικών αρχόντων ή και των αυτοκρατόρων η φιλοσοφία ζούσε μια άλλη ζωή, πιο λαμπερή. Για την ακρίβεια, όχι η φιλοσοφία αλλά οι φιλόσοφοι. Ευνοούμενοι της πολιτικής εξουσίας και φίλοι των ισχυρών του χρήματος, αυτοί οι φιλόσοφοι συγκροτούσαν την πνευματική ελίτ της εποχής, στο κέντρο ή στις περιφέρειες της αυτοκρατορίας. Επέλεγαν να ζήσουν μια ζωή μοιρασμένη στη φιλοσοφική διδασκαλία και τις υψηλές κοινωνικές συναναστροφές με ισχυρούς πολιτικούς και επιχειρηματίες. Αυτός ο τρόπος ζωής τούς επέτρεπε να αφεθούν και να νιώσουν κάτι από τη ματαιοδοξία που ίσως ένιωθε ο Πλάτων στην αυλή του τύραννου Διονύσου στις Συρακούσες, κάτι από το άγγιγμα της εξουσίας που στιγμές στιγμές ζεσταίνει (μέχρι να κάψει) και τον θερμότερο ζηλωτή της «θεωρητικής ζωής».