ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (13.774-13.837)

Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν Ἀλέξανδρος θεοειδής·

775 «Ἕκτορ, ἐπεί τοι θυμὸς ἀναίτιον αἰτιάασθαι,
ἄλλοτε δή ποτε μᾶλλον ἐρωῆσαι πολέμοιο
μέλλω, ἐπεὶ οὐδ᾽ ἐμὲ πάμπαν ἀνάλκιδα γείνατο μήτηρ·
ἐξ οὗ γὰρ παρὰ νηυσὶ μάχην ἤγειρας ἑταίρων,
ἐκ τοῦ δ᾽ ἐνθάδ᾽ ἐόντες ὁμιλέομεν Δαναοῖσι
780 νωλεμέως· ἕταροι δὲ κατέκταθεν, οὓς σὺ μεταλλᾷς.
οἴω Δηΐφοβός τε βίη θ᾽ Ἑλένοιο ἄνακτος
οἴχεσθον, μακρῇσι τετυμμένω ἐγχείῃσιν
ἀμφοτέρω κατὰ χεῖρα· φόνον δ᾽ ἤμυνε Κρονίων.
νῦν δ᾽ ἄρχ᾽, ὅππῃ σε κραδίη θυμός τε κελεύει·
785 ἡμεῖς δ᾽ ἐμμεμαῶτες ἅμ᾽ ἑψόμεθ᾽, οὐδέ τί φημι
ἀλκῆς δευήσεσθαι, ὅση δύναμίς γε πάρεστι.
πὰρ δύναμιν δ᾽ οὐκ ἔστι καὶ ἐσσύμενον πολεμίζειν.»
Ὣς εἰπὼν παρέπεισεν ἀδελφειοῦ φρένας ἥρως·
βὰν δ᾽ ἴμεν ἔνθα μάλιστα μάχη καὶ φύλοπις ἦεν,
790 ἀμφί τε Κεβριόνην καὶ ἀμύμονα Πουλυδάμαντα,
Φάλκην Ὀρθαῖόν τε καὶ ἀντίθεον Πολυφήτην
Πάλμυν τ᾽ Ἀσκάνιόν τε Μόρυν θ᾽, υἷ᾽ Ἱπποτίωνος,
οἵ ῥ᾽ ἐξ Ἀσκανίης ἐριβώλακος ἦλθον ἀμοιβοὶ
ἠοῖ τῇ προτέρῃ· τότε δὲ Ζεὺς ὦρσε μάχεσθαι.
795 οἱ δ᾽ ἴσαν ἀργαλέων ἀνέμων ἀτάλαντοι ἀέλλῃ,
ἥ ῥά θ᾽ ὑπὸ βροντῆς πατρὸς Διὸς εἶσι πέδονδε,
θεσπεσίῳ δ᾽ ὁμάδῳ ἁλὶ μίσγεται, ἐν δέ τε πολλὰ
κύματα παφλάζοντα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης,
κυρτὰ φαληριόωντα, πρὸ μέν τ᾽ ἄλλ᾽, αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄλλα·
800 ὣς Τρῶες πρὸ μὲν ἄλλοι ἀρηρότες, αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄλλοι,
χαλκῷ μαρμαίροντες ἅμ᾽ ἡγεμόνεσσιν ἕποντο.
Ἕκτωρ δ᾽ ἡγεῖτο, βροτολοιγῷ ἶσος Ἄρηϊ,
Πριαμίδης· πρόσθεν δ᾽ ἔχεν ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην,
ῥινοῖσιν πυκινήν, πολλὸς δ᾽ ἐπελήλατο χαλκός·
805 ἀμφὶ δέ οἱ κροτάφοισι φαεινὴ σείετο πήληξ.
πάντῃ δ᾽ ἀμφὶ φάλαγγας ἐπειρᾶτο προποδίζων,
εἴ πώς οἱ εἴξειαν ὑπασπίδια προβιβῶντι·
ἀλλ᾽ οὐ σύγχει θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν Ἀχαιῶν.
Αἴας δὲ πρῶτος προκαλέσσατο, μακρὰ βιβάσθων·
810 «δαιμόνιε, σχεδὸν ἐλθέ· τίη δειδίσσεαι αὔτως
Ἀργείους; οὔ τοί τι μάχης ἀδαήμονές εἰμεν,
ἀλλὰ Διὸς μάστιγι κακῇ ἐδάμημεν Ἀχαιοί.
ἦ θήν πού τοι θυμὸς ἐέλπεται ἐξαλαπάξειν
νῆας· ἄφαρ δέ τε χεῖρες ἀμύνειν εἰσὶ καὶ ἡμῖν.
815 ἦ κε πολὺ φθαίη εὖ ναιομένη πόλις ὑμὴ
χερσὶν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσά τε περθομένη τε.
σοὶ δ᾽ αὐτῷ φημὶ σχεδὸν ἔμμεναι, ὁππότε φεύγων
ἀρήσῃ Διὶ πατρὶ καὶ ἄλλοις ἀθανάτοισι
θάσσονας ἰρήκων ἔμεναι καλλίτριχας ἵππους,
820 οἵ σε πόλινδ᾽ οἴσουσι κονίοντες πεδίοιο.»
Ὣς ἄρα οἱ εἰπόντι ἐπέπτατο δεξιὸς ὄρνις,
αἰετὸς ὑψιπέτης· ἐπὶ δ᾽ ἴαχε λαὸς Ἀχαιῶν
θάρσυνος οἰωνῷ· ὁ δ᾽ ἀμείβετο φαίδιμος Ἕκτωρ·
«Αἶαν ἁμαρτοεπές, βουγάϊε, ποῖον ἔειπες·
825 εἰ γὰρ ἐγὼν οὕτω γε Διὸς πάϊς αἰγιόχοιο
εἴην ἤματα πάντα, τέκοι δέ με πότνια Ἥρη,
τιοίμην δ᾽ ὡς τίετ᾽ Ἀθηναίη καὶ Ἀπόλλων,
ὡς νῦν ἡμέρη ἥδε κακὸν φέρει Ἀργείοισι
πᾶσι μάλ᾽, ἐν δὲ σὺ τοῖσι πεφήσεαι, αἴ κε ταλάσσῃς
830 μεῖναι ἐμὸν δόρυ μακρόν, ὅ τοι χρόα λειριόεντα
δάψει· ἀτὰρ Τρώων κορέεις κύνας ἠδ᾽ οἰωνοὺς
δημῷ καὶ σάρκεσσι, πεσὼν ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἡγήσατο· τοὶ δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο
ἠχῇ θεσπεσίῃ, ἐπὶ δ᾽ ἴαχε λαὸς ὄπισθεν.
835 Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐπίαχον, οὐδὲ λάθοντο
ἀλκῆς, ἀλλ᾽ ἔμενον Τρώων ἐπιόντας ἀρίστους.
ἠχὴ δ᾽ ἀμφοτέρων ἵκετ᾽ αἰθέρα καὶ Διὸς αὐγάς.

***

Του απάντησε ο θεόμορφος Αλέξανδρος και του ᾽πε:
775 «Έκτωρ τον ακατάκριτον να κατακρίνεις θέλεις,
άλλες φορές ίσως οκνά στον πόλεμον κινούμαι·
αλλ᾽ εμέ τόσον άνανδρον δεν γέννησε η μητέρα·
ότι απ᾽ την ώραν π᾽ άναψες την μάχην προς τα πλοία
τους Δαναούς ασάλευτοι κι εμείς εδώ κτυπούμε,
780 και οι σύντροφοί μας που ζητάς, εκείνοι εφονευθήκαν·
ο Έλενος και ο Δηίφοβος εδώθ᾽ εφύγαν μόνοι
και οι δυο με λόγχες μακριές στο χέρι λαβωμένοι·
εκείνους έσωσεν ο Ζεύς· και τώρα οδήγησέ μας,
κατόπιν τρέχουμε κι εμείς όπου αγαπάς, και ανδρείας,
785 θαρρώ, δεν θα ᾽βρεις έλλειψιν, όσ᾽ είναι η δύναμίς μας.
Και πέρ᾽ απ᾽ ό,τι τον βαστά, κανείς, αν και γενναίος,
δεν ημπορεί να πολεμεί.» Οι λόγοι του Αλεξάνδρου
εμάλαξαν τον Έκτορα, και όπου βροντούσε η μάχη
σφοδροτέρα, επετάχθηκαν να σμίξουν τους ανδρείους
790 Κεβριόνην, Πολυδάμαντα, Φάλκην, Ορθαίον, Πάλμιν,
και Πολυφοίτην τον λαμπρόν, και Ασκάνιον και Μόρυν,
υιόν του Ιπποτίωνος, που τ᾽ άλλο χαραμέρι
από την μεγαλόστηλην εφθάσαν Ασκανίαν
στον τόπον άλλων· τώρ᾽ αυτούς στην μάχην σπρώχν᾽ ο Δίας.
795 Και ομοιάζαν, καθώς πήγαιναν κακών ανέμων ζάλην,
που του Διός απ᾽ την βροντήν ψηλάθε ροβολάει,
και με βοητόν αμείλικτον το πέλαγο ανταμώνει·
κοχλάζουν κύματα πολλά της φλοισβεράς θαλάσσης,
κυρτά, με κάτασπρες κορφές, άλλα κατόπι σ᾽ άλλα·
800 όμοια κι οι Τρώες συσφικτοί, σ᾽ άλλους κατόπιν άλλοι,
τους αρχηγούς, αστραφτεροί στα όπλ᾽ ακολουθούσαν.
Ο Έκτωρ προπορεύετο σαν ανδροφόνος Άρης,
και την λαμπρήν ολόισην ασπίδα εμπρός του εκράτει
με δίπλες τόμαρα πολλές και χάλκωμα δεμένην.
805 Και κράνος στείονταν λαμπρό στην κεφαλήν του επάνω.
Και γύρω εκεί στες φάλαγγες βαδίζει σκεπασμένος
με την ασπίδα, ίσως εμπρός στο πάτημά του κλίνουν.
Αλλά δεν τάραζε ποσώς των Αχαιών τα στήθη.
Και ο Αίας τον προκάλεσε, μακροπατώντας, πρώτος:
810 «Ω φοβερέ, πλησίασε· εκείθε θα δειλιάσεις
τους Αχαιούς; Δεν είμασθεν αμάθητοι πολέμου·
αλλά μαστίγι του Διός κακό μας έχει πλήξει.
Και αν στην ψυχήν σου εθάρρεψες να κάψεις τα καράβια,
κι εμάς να τα φυλάξουμε τα χέρια ΄δω δεν λείπουν.
815 Αλλ᾽ ευκολότερα πολύ θα πέσει αφανισμένη
από τούτα τα χέρια μας η ξακουστή σας πόλις.
Και σένα λέγω τώρα εγώ, πως δεν θ᾽ αργήσ᾽ η ώρα
να φεύγεις και να δέεσαι στους αθανάτους όλους,
να δώσουν γερακιού φτερά στα εύμορφ᾽ άλογά σου,
820 που την πεδιάδα σχίζοντας στην πόλιν θα σε φέρουν».
Και άμ᾽ είπε τούτα επέταξεν αετός στα δεξιά του
και στο σημάδι θαρρετά των Αχαιών τα πλήθη
αλάλαξαν· και απάντησε σ᾽ αυτόν ο μέγας Έκτωρ:
«Ανόητ᾽ Αία, βούβαλε, ποιον λόγον είπες τώρα;
825 Όμοια κι εγώ να ᾽μουν υιός του αιγιδοφόρου Δία,
αθάνατος απ᾽ την σεπτήν την Ήραν γεννημένος.
Και να τιμώμαι, ως η Αθηνά δοξάζεται και ο Φοίβος,
καθώς κακό στους Αχαιούς τωόντι θα φέρ᾽ η μέρα
σ᾽ όλους και συ θα φονευθείς, αν να δεχθείς τολμήσεις
830 το μακριό κοντάρι μου, που τα λευκά σου μέλη
θα σχίσει, και νεκρός αυτού στα πλοία θα χορτάσεις
των Τρώων με το πάχος σου τα όρνεα και τους σκύλους».
Είπε και προπορεύτηκε και τον ακολουθούσαν
με αλαλαγμόν αμίλητον τα πλήθη, και αλαλάζουν
835 κι οι Αχαιοί κι εδέχοντο τους πολεμάρχους Τρώας
αδείλιαστοι στην θέσιν τους· ο αχός και απ᾽ τα δυο μέρη
ως του Διός ανέβαινε τον φωτεινόν αιθέρα.

Άσε τα μισά να περιμένουν. Ολόκληρα, δεν θα γίνουν ποτέ

Δύο μισά κάνουν ένα ολόκληρο; Ψάχνουμε λέμε το άλλο μας μισό. Και τι είμαστε; Άνθρωποι με προσωπικότητα ατελή; Ψάχνουμε κάποιον να συμπληρώσει τα κενά μας; Ξέρουμε στ’ αλήθεια τι ζητάμε;

Είμαι εγώ. Τα σωστά μου, τα λάθη μου, τα πάνω μου και τα κάτω μου. Ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Αυτή είμαι! Εγωιστικό; Αληθινό θα έλεγα. Ποιο το νόημα να βρω κάποιον να με συμπληρώσει; Θέλω να βρω μόνο αυτόν που θα με νιώσει. Αυτόν που θα με δεχτεί έτσι όπως είμαι, και εγώ αντίστοιχα να δεχτώ εκείνον.

Να είσαι με τον σύντροφο σου όχι γιατί εξαρτάσαι ούτε γιατί νιώθεις μισή χωρίς αυτόν. Πόσο κρίμα να δεχόμαστε πως είμαστε άνθρωποι μισοί, ανολοκλήρωτοι σαν προσωπικότητες. Τι να προσφέρεις αλήθεια στον άλλον; Μισή καρδιά; Μισή αγάπη; Όχι. Περνάμε τον χρόνο μας σε ένα αέναο κυνήγι ψάχνοντας να βρούμε τι; Ακόμα ένα μισό άνθρωπο να φτιάξουμε έναν ολόκληρο.

Και για ποιο λόγο να θέλει και εκείνος κάτι μισό; Πόσο βαθιά και αληθινά μπορεί να αγαπήσει κάποιος που βλέπει στον άλλον το άλλο μισό του εαυτού του; Και πόσο δύο διαφορετικά μισά μπορούν να γίνουν ένα ολόκληρο; Αγάπα σε μένα τις λεπτομέρειες αυτές που με κάνουν ξεχωριστή. Το ίδιο θα κάνω και εγώ. Θα αγαπήσω τα ελαττώματα που σε κάνουν ξεχωριστό στα μάτια μου. Ας λύσουμε πρώτα ότι θέματα έχουμε μέσα μας και μόνο τότε θα είμαστε σε θέση να ξέρουμε τι ζητάμε και από τους άλλους. Σημαντικό να ξέρεις τι ζητάς. Είναι ο μόνος δρόμος για να φτάσουμε πραγματικά στο «εμείς».

Αυτό προϋποθέτει δύναμη και πίστη στον εαυτό μας. Να μάθουμε να στεκόμαστε μόνοι ώστε να γίνουμε ολόκληροι πρώτα εμείς, και μετά να δώσουμε χρόνο στο να βρούμε ένα σύντροφο με μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα για να χτίσουμε το «εμείς». Χωρίς εξαρτήσεις , με μόνη βάση το πόσο πολύ θέλουμε τον άλλον και όχι το πόσο τον χρειαζόμαστε. Και κυρίως όχι γιατί δεν έχουμε κάτι καλύτερο να ασχοληθούμε, πέφτοντας στην έτσι στην παγίδα να εξιδανικεύουμε ανθρώπους καθώς και να δικαιολογούμε συμπεριφορές που δεν μας ταιριάζουν.

Δέξου το ολόκληρο που έχω να σου δώσω, ταίριαξε με τις ατέλειες μου, δες τον κόσμο λίγο μέσα από την δική μου ματιά και πάμε. Τίποτα μισό δεν είναι ωραίο άλλωστε. Δώσε μου την δική σου ολόκληρη εκδοχή για να μπορέσουμε να φτιάξουμε μια ζωή με αμοιβαία αισθήματα και υποχωρήσεις. Άσε τα μισά να περιμένουν. Ίσως κάποτε βαρεθούν και καταλάβουν την άξια του ολόκληρου!

Υπάρχουν δύο αλήθειες στο σύμπαν. Η μια είναι η αγάπη και η άλλη είναι ο φόβος

Ο φόβος είναι ένα εξαιρετικό όπλο! Ένα όπλο που χρησιμοποιείται εναντίον μας, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, από γονείς, δασκάλους, εργοδότες, αρχές, πολιτικούς και φυσικά τα μέσα ενημέρωσης… 

Ο ίδιος μας ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί το φόβο, στην προσπάθειά του να μας εμποδίσει να δοκιμάσουμε οτιδήποτε καινούργιο και μη οικείο, κρατώντας μας έτσι παγιδευμένους στην ίδια, παλιά ιστορία που λέμε στον εαυτό μας και τους άλλους. Κρατώντας μας μέσα στο «κουτί» όλους μαζί, κρατώντας μας μέσα στα όρια της ζώνης άνεσής μας.

Φόβος για το άγνωστο, φόβος για την αλλαγή, φόβος για την αποτυχία, φόβος για την επιτυχία, φόβος να είμαστε ο εαυτό μας…

Πριν από πάρα πολλά χρόνια ο φόβος ήταν ένα απαραίτητο αίσθημα που μας καθοδηγούσε ώστε να επιβιώσουμε από τις περιπέτειες της ζωής, αλλά στην εποχή μας αυτό που κάνει είναι να μας κρατά μακριά από τα μεγαλύτερα ταλέντα μας και την προσωπική μας εξέλιξη.

Ευτυχώς υπάρχουν τρόποι που μας βοηθούν να ξεπεράσουμε το φόβο και θα αναφέρω 8 από αυτούς

Διαχωρισμός της πραγματικότητας από την προσωπική μας αντίληψη και ερμηνεία

Αναρωτήσου τι πραγματικά συμβαίνει. Εντόπισε τα γεγονότα και αποσυνδέσου από τις ερμηνείες και τα συναισθήματά σου.

Εντοπισμός αυτών που μας πυροδοτούν

Βρες τι είναι αυτό που σε πυροδοτεί σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Πήγαινε βαθύτερα και αποκάλυψε τους λόγους της πυροδότησης, που συνήθως είναι η ενεργοποίηση περιοριστικών πεποιθήσεων.

Αναγνώριση του μέρους στο σώμα που ζει ο φόβος

Ο φόβος, όπως και το άγχος, αποθηκεύονται στους ιστούς του σώματος σε διάφορα σημεία. Επηρεάζει διαφορετικούς ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους. Αναγνώρισε πώς επηρεάζει το σώμα σου και πρόσφερε στο σώμα σου την κατάλληλη φροντίδα. Για παράδειγμα, αν εμφανίζεται στην πλάτη σου, μπορείς να κάνεις διατάσεις ή άλλες ασκήσεις, για να αποφύγεις τον πόνο.

Εξάσκηση της ευγνωμοσύνης

Κάθε μέρα, απαρίθμησε 1-3 πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων. Δεν έχει σημασία πόσο μεγάλα ή μικρά είναι. Η ευγνωμοσύνη βοηθά το μυαλό να στραφεί σε κάτι θετικό, πράγμα που, με την πάροδο του χρόνου, μας βοηθά να ξεπεράσουμε το φόβο.

Παρακολούθηση του εσωτερικού διαλόγου

Παρακολούθησε αυτά που λες στον εαυτό σου, τις ιστορίες που φτιάχνει το μυαλό σου. Αν σου λέει πράγματα που δεν θα έλεγες σ’ ένα αγαπημένο σου πρόσωπο, μην τα λες στον εαυτό σου.

Αλλαγή αντίληψης

Η αντίληψη και η επίγνωση μπορεί να είναι φίλος ή εχθρός μας. Οι πεποιθήσεις, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας καθορίζουν την πραγματικότητα που βιώνουμε και δημιουργούν τη ζωή μας. Επίλεξε να εστιάζεις στις θετικές πλευρές των καταστάσεων και τα μαθήματα που παίρνεις.

Χρήση πρακτικών αναπνοής

Η αναπνοή μας επαναφέρει στο κέντρο μας και την παρούσα στιγμή. Επέλεξε κάποιες πρακτικές αναπνοών που σε ηρεμούν και σε γειώνουν και ξεκίνησε την ημέρα σου με λίγα λεπτά αναπνοών. Χρησιμοποίησέ τες, επίσης, κάθε φορά που νιώθεις δυσάρεστα συναισθήματα ή φόβο.

Δημιουργία ασφαλούς χώρου

Όταν αισθανόμαστε ασφαλείς και νιώθουμε εμπιστοσύνη, δεν υπάρχει χώρος για φόβο. Βρες ένα ασφαλές μέρος, πραγματικό ή φανταστικό, στο οποίο να μπορείς να πηγαίνεις για να επεξεργαστείς δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα. Η αίσθηση ασφάλειας, άνεσης κι εμπιστοσύνης, μας χαλαρώνουν και μας επιτρέπουν να βρούμε πολλές επιλογές και λύσεις για να αντιμετωπίσουμε το φόβο.

Υπάρχουν δύο αλήθειες στο σύμπαν. Η μια είναι η αγάπη και η άλλη είναι ο φόβος, και είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Η επιλογή είναι δική μας.

H αγάπη είναι πύρινη ενέργεια

Η καρδιά είναι το θαυμαστό όργανο της ακαριαίας γνώσης, ο θρόνος της συνειδητότητας, το κέντρο της αγάπης.

Η πιο ιερή ενέργεια στον κόσμο είναι η αγάπη, το πιο ιερό κέντρο είναι η καρδιά. Η αγάπη γεννιέται και γαλουχείται από την καρδιά. Τότε, πόση σύγχυση μαρτυρεί το να ταυτίζεται η αγάπη με την ενστικτώδη σεξουαλική επιθυμία, η οποία εδρεύει στο κέντρο των γεννητικών οργάνων. Ή ακόμα, με τους δεσμούς στοργής των οικείων προσώπων, συναίσθημα που εδρεύει στο ηλιακό πλέγμα και, συνήθως, χαρακτηρίζεται από ιδιοτέλεια, προσωπική επιθυμία και συμφέρον.

Ασφαλώς, είναι δυνατόν τα παραπάνω συναισθήματα να συνυπάρχουν με την αληθινή αγάπη, αλλά σπανίως είναι ο κανόνας. Η αληθινή αγάπη δεν είναι αισθηματολογία ούτε ένστικτο. Είναι μια κατ’ εξοχήν νοήμων ενέργεια.

Γι' αυτό απαιτεί συνειδητότητα καλλιεργημένη, πλούσια, πύρινη. Ακριβώς: πύρινη. Γιατί η αγάπη είναι πύρινη ενέργεια.

Τα σκοτεινά μηνύματα στην επικοινωνία

Η ιστορία σου, η διαδρομή σου σε τούτο τον κόσμο θα στοιχημάτιζες ότι έχει αδιαμφισβήτητο σημείο εκκίνησης τη γέννηση σου, τη στιγμή που αντίκρισες για πρώτη φορά το φως του ήλιου, ένιωσες τη ζεστασιά από το χάδι της μητέρας σου, γεύτηκες το πρώτο της φιλί και ήπιες το πρώτο γάλα.

Η ιστορία σου όμως έχει ξεκινήσει να γράφεται πολύ πιο πριν, χρόνια ή και δεκαετίες νωρίτερα, να υφαίνεται με τις ιστορίες των γεννητόρων σου, με τα βιώματα, τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τις προσδοκίες, τις ανάγκες τους.

Δε ξέρω πως σου ακούγεται αυτό αλλά ναι, είναι αλήθεια, δυστυχώς ή ευτυχώς κουβαλάς μια βαριά ιστορία στην πλάτη σου, μια ιστορία δυσανάλογη της πραγματικής, της βιολογικής σου ηλικίας. Είσαι μόλις 20 ή 25 χρονών αλλά η ιστορία σου έχει ξεκινήσει να γράφεται προ πολλού και μάλιστα χωρίς εσένα.

Οικογενειακοί μύθοι, αξίες και πεποιθήσεις του περιβάλλοντος σου διαπλάθουν με τρόπο υπόγειο, αδιάφανο, σχεδόν σκοτεινό την κοσμοκατασκευή σου και βρίσκουν έδαφος στην απεγνωσμένη ανάγκη σου να κατανοήσεις τον κόσμο γύρω, να δώσεις νόημα και σκοπό στην ύπαρξη σου.

Από πολύ μικρός μαθαίνεις τι πρέπει και τι δεν πρέπει, ποιο είναι λάθος και ποιο είναι σωστό, τι θεωρείται λογικό και τι παράλογο, φυσιολογικό ή παθολογικό. Πριν ακόμα ανοίξεις τα φτερά σου για να πετάξεις, να πειραματιστείς, να δοκιμαστείς, να κάνεις ότι σου κατέβει ρε αδελφέ μέχρι να κατασταλάξεις στο τι είναι χρήσιμο και τι θα σε πάει μπροστά έχεις ήδη διαμορφώσει στάσεις και αντιλήψεις για τα περισσότερα πράγματα στη ζωή. Έτσι, το επικείμενο πέταγμα σου έχει από νωρίς εξωγενώς προγραμματισθεί.

Το πόσο ψηλά και μακριά θα πετάξεις λοιπόν εξαρτάται από το πόσο περιοριστικές ή αντίθετα απελευθερωτικές ήταν αυτές οι αξίες, οι πεποιθήσεις, οι αντιλήψεις μέσα στις οποίες ανατράφηκες και διαπαιδαγωγήθηκες. Τι σημαίνει αγάπη, έρωτας, ευτυχία, φιλία, οικογένεια, να σαι γυναίκα ή άντρας σου τα μάθανε άλλοι, δεν τα έμαθες μόνος σου. Το αν ο κόσμος γύρω σου είναι φιλικός ή εχθρικός, αν η αγάπη πληγώνει ή ενδυναμώνει, αν η οικογένεια αποτελεί εφαλτήριο ή τροχοπέδη για την προσωπική ανάπτυξη και τόσα άλλα έχουν αποθηκευτεί στο σκληρό σου δίσκο, έχουν ενδοβάλλει τόσο βαθιά που συχνά είναι δύσκολο να συλλάβεις αυτό το βάθος.

Από τη στιγμή της γέννησης σου γίνεσαι αποδέκτης ρητών και άρρητων μηνυμάτων, επαναλαμβανόμενες εκφράσεις, ιστορίες, συμβουλές, πρότυπα συμπεριφορών και συνδιαλλαγών, οικογενειακών μύθων, που διαμορφώνουν ακούσια τις βασικές σου στάσεις απέναντι σε αξίες όπως η μητρότητα, η πατρότητα, ο γάμος, η μόρφωση, το χρήμα, η επιτυχία, η ευτυχία.

Αν παραδείγματος χάριν το χρήμα εκεί που μεγάλωσες θεωρείτο κάτι αμαρτωλό και ένοχο, δαιμονικό, μην απορείς αν παρά τις όποιες φιλότιμες προσπάθειες σου καταλήγεις να μετράς μόνιμα πενταροδεκάρες. Αν το να σαι καλή μητέρα σήμαινε αυταπάρνηση, εγκατάλειψη κάθε ατομικής ανάγκης και επιθυμίας, «να ξεχάσεις αυτά που ήξερες», συμπόνεσε τον εαυτό σου για τις ενοχές, τις τύψεις που σε περικυκλώνουν και ενίοτε σε παραλύουν κάθε φορά που θέλεις να ξεφύγεις, να κάνεις κάτι και για σένα. Αν ο γάμος στους κόλπους ανατροφής σου σκοτώνει τον έρωτα, θάβει την αυθόρμητη, παρορμητική και άγρια πλευρά του εαυτού σου, σαν ο έρωτας να θέτει σε κίνδυνο το εγχείρημα συμβίωσης και επέκτασης, να υποσκάπτει την βιωσιμότητα του, μην απορείς που έχεις πέσει με τα μούτρα στα παιδιά και έχει θολώσει προ πολλού το συντροφικό/ερωτικό σου κομμάτι.

Είναι αλήθεια πως η επικοινωνία, η ανθρώπινη συνδιαλλαγή δεν είναι καθόλα μια διαφανής και ξεκάθαρη διαδικασία. Απεναντίας είναι σκοτεινή, υπόγεια καθώς τις περισσότερες φορές επηρεάζει με τρόπο ακούσιο, ασυνείδητο τη ζωή και την εξέλιξη σου.

Το πόσο δηλαδή έχεις επηρεαστεί από αξίες, αντιλήψεις και πεποιθήσεις του περιβάλλοντος σου δεν μπορεί να είναι πάντα ορατό δια γυμνού οφθαλμού και συχνά απαιτεί κατάδυση στα απύθμενα νερά του ασυνείδητου, του μη ορατού, του υπόγειου. Να στο πω απλά και κατανοητά ούτε που φαντάζεσαι πόσες από τις επιλογές σου και πόσες από τις αποφάσεις σου έχουν παρθεί ασυναίσθητα, δογματικά, από συνήθεια, ατεκμηρίωτα, αντίθετα από αυτό που σου υπαγορεύει η λογική σου πλευρά. Μην αυταπατάσαι ότι εσύ ξέφυγες της ιστορίας σου, έκλεισες το μάτι πίσω και τρέχεις μπροστά ανεμπόδιστος να κατακτήσεις το Έβερεστ.

Κουβαλάς μια μεγάλη ιστορία στις πλάτες σου και αυτή η κληρονομιά από αξίες και πεποιθήσεις είναι η μόνη εγγυημένη περιουσία σου, η προίκα σου στη ζωή. Κανείς δε σου ζητά να διαγράψεις την ιστορία σου γιατί η γνώση της θα σε πάει μπροστά, η μνήμη θα σου δώσει το μέτρο αναφοράς, θα σου εμφυσήσει όραμα και προορισμό.

Για να μπορέσεις όμως να πάς μπροστά, να πάψεις να αναμασάς καραμέλες δεισιδαιμονίας και κακοτυχίας οφείλεις να μάθεις καλά αυτήν την ιστορία. Παραδέξου όμως ότι συχνά δεν ενδιαφέρεσαι να μάθεις αυτήν την ιστορία, σαν με κάποιο τρόπο αυτό να φαντάζει επώδυνο ή να θέτει σε κίνδυνο τη γαλήνη και την ασφάλεια σου. Περιορίζεσαι στην μικρο-ιστορία βαριά και των γονιών σου ενώ με δυσκολία είσαι σε θέση να γνωρίζεις σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν δύο ή τρεις γενιές παραπάνω από τη δική σου. Ακόμα και τα επώνυμα καταγωγής ή τις χρονολογίες γέννησης των παππούδων σου ομολογείς πως δε θυμάσαι. Σαν όλα αυτά να μη σε αφορούν. Όσο όμως αποφεύγεις να μάθεις για την ιστορία σου τόσο αυτή θα καταφέρνει να σε διαφεντεύει.

Όταν αποκτήσεις μια καλή σχέση με αυτήν, δε θα την αποφεύγεις αλλά θα έχεις συμφιλιωθεί μαζί της, τότε θα είσαι σε θέση να την ερμηνεύσεις, να την αναδομήσεις, να την ξαναδιαβάσεις με άλλα γυαλιά, με τα γυαλιά του σήμερα και της νέας πραγματικότητας. Και θα εκπλαγείς όταν συνειδητοποιήσεις ότι πολλά από τα κληροδοτούμενα δεν έχουν νόημα στο σήμερα, καμία χρησιμότητα, λειτουργούν μόνο περιοριστικά. Καλλιεργήθηκαν σε εποχές όπου κρίσιμα και δυσάρεστα γεγονότα έθεταν σε κίνδυνο την επιβίωση, τη συνοχή και την ενότητα των προγόνων σου.

Μήπως ήρθε λοιπόν η ώρα να εμβαθύνεις στα κρυμμένα και σκοτεινά μηνύματα των οικογενειακών σου μύθων, να αποδεχτείς ότι σε πάει μπροστά, σε απελευθερώνει και να αναθεωρήσεις ότι σε περιορίζει και σε αποδυναμώνει;

Μήπως ήρθε η ώρα να διαβάσεις και να ξαναδιαβάσεις την ιστορία σου και να αποποιηθείς ότι σε βαραίνει και σου δημιουργεί προβλήματα; Η ιστορία θα το δείξει!

Χαθήκαμε στο όνειρο

Φθαρμένα Χρώματα

Ξυπνάς με ένα φως να σε θαμπώνει. Πιστεύω με τον ίδιο τρόπο πεθαίνεις.
Εξάλλου λένε πως την μέρα που θα ναι η ώρα σου το αισθάνεσαι.
Αν τραυματιστείς πολύ σε θανατηφόρο επίπεδο, ο οργανισμός εκκρίνει μια ουσία η οποία σε μαστουρώνει ή σε ναρκώνει (πλέον το ίδιο πράγμα είναι αφού ότι φαρμακευτικό το κάναμε απόλαυση) για να μην νιώθεις πόνο, δεν γνωρίζω απολύτως.

Όπως ένας τοξικομανής είπε κάποτε, “χάθηκα στο όνειρο”.
Δεν χάθηκαν στο όνειρο μόνο όσοι είναι εθισμένοι στις ουσίες. Όλοι μας χαθήκαμε στο όνειρο.
Άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο. Μια η διαφορά. Κάποιοι επέλεξαν να είναι συνέχεια μέσα σε ένα όνειρο, το ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΟΝΕΙΡΟ και άλλοι να ξυπνάνε που και που, για να μην ξεχάσουν τον υπέροχο, γεμάτο ομορφιές αυτό “κόσμο”.

Όπως κατάλαβες και εσύ που διαβάζεις αυτή τη προσπάθεια για τέχνη, σε αποκάλεσα ονειροπόλο.

ΜΗ ΧΑΘΕΙΣ στο όνειρο φίλε μου. Ζήσε το δικό σου. Κάνε το ασπρόμαυρο ή κάποιο φθαρμένο χρώμα, ζωντανό ξανά.

Βούτα και όλος άμα χρειαστεί μες στη παλέτα των χρωμάτων και φτιάξε τον δικό σου πίνακα.
Γιατί θα ναι δικός σου και θα τον θαυμάζεις και νηφάλιος.

Μ’ ακούς ρε;

Ακόμα και ξύπνιος θα το ΖΕΙΣ!

Η καθαρή και απλή αλήθεια σπάνια είναι καθαρή και ποτέ δεν είναι απλή

Η αφετηρία των περισσότερων τριβών μεταξύ των ανθρώπινων πλασμάτων είναι ότι πιστεύουμε πως η αλήθεια μας είναι αλάνθαστη και βρίσκεται πάνω από την αλήθεια κάθε άλλου ανθρώπου. Η στάση αυτή μας κάνει να φερόμαστε με ακαμψία και να δείχνουμε ελάχιστη συναισθηματική κατανόηση για τους άλλους.

Το να βαδίζεις στη ζωή με βεβαιότητες είναι ο καλύτερος τρόπος να καταλήξεις θυμωμένος με όλο τον κόσμο.

Για να καταπολεμήσει τον πειρασμό της μονοσήμαντης σκέψης, ο διάσημος ψυχολόγος Έντουαρντ ντε Μπόνο μας προτείνει τα παρακάτω εργαλεία για να αναπτύξουμε την παράπλευρη σκέψη.

• Να αλλάξουμε την ορθολογική ανάλυση με πρόκληση. Αντί να εκτιμούμε πώς είναι τα πράγματα, ας παίξουμε με το πώς θα μπορούσαν να είναι αν…
• Να είμαστε αυθόρμητοι και να «ανοίγουμε τα φράγματα» για να μπαίνουν κάθε είδους ιδέες, όπως συμβαίνει σε μια συνεδρία brain–storming.
• Να αφήνουμε κατά μέρος τις παλιές εκτιμήσεις ή κρίσεις, δηλαδή: να παράγουμε ιδέες χωρίς προκαταλήψεις.
• Να αποδεχόμαστε όλους τους πιθανούς δρόμους και να αποφεύγουμε τις ετικέτες στην άσκηση της σκέψης.

Κυβισμός: ανακαλύπτοντας τα «γονίδια» της μοντέρνας τέχνης

Η γεωμετρία εισβάλλει δυναμικά στους πίνακες. Οι μορφές και η φύση αποδίδονται με τη διάλυση ή τη σύνθεση γεωμετρικών και στερεομετρικών σχημάτων ακολουθώντας την παραίνεση του Σεζάν:«να αποδίδουμε τη φύση με βάση τον κύλινδρο, τη σφαίρα και τον κώνο». Το βάθος καταργείται και τονίζεται ο όγκος που βαθμιαία παγιώνει μια «γλυπτική ζωγραφική». 

Ο πίνακας θεωρείται αυτόνομο «αντικείμενο», ένα «tableαu-objet» που αποσυνδέεται από την αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να την αναπαράγει με τον δικό του απρόσμενο τρόπο. Πρωταγωνιστές της κυβιστικής τέχνης που στην αναλυτική της διάσταση, με τον ακραίο κατακερματισμό των μορφών και τη σωρευτική συνύπαρξη πολλών διαφορετικών όψεων, θα προσεγγίσει την πλήρη αφαίρεση διαστρεβλώνοντας κάθε αληθοφάνεια, αναδεικνύονται οι Μπρακ, Πικάσο και Γκρις.

Στην τελευταία της φάση η κυβιστική ζωγραφική (συνθετικός κυβισμός) θα καθιερώσει την οπτική αλχημεία του κολάζ ως το ιδεώδες των αισθητικών της αναζητήσεων. Με την τεχνική του κολάζ, οι κυβιστές κατορθώνουν, με προκλητικές «συγκολλήσεις» υλικών πάνω στο μουσαμά, να σχηματοποιούν και να νοηματοδοτούν την πραγματικότητα αλλάζοντας άρδην και ανατρέποντας τη συμβατική σημασία υλικών και αντικειμένων. 

Συνήθως ευτελή, χρηστικά υλικά, όπως αποκόμματα εφημερίδων, ελάσματα χαλκού και χορδές κ.α τοποθετούνται, με μια διανοητικά προσχεδιασμένη αυθαιρεσία, εντός του πίνακα για να κυριαρχήσουν στη σύνθεση παράγοντας νέους συμβολικούς κώδικες.

Το νικάν εαυτόν πασών νικών πρώτη και αρίστη

Eίναι στη φύση μας να ζούμε καθημερινά με αντιφατικές επιθυμίες, με παρορμήσεις, με πειρασμούς, με συγκινήσεις, με αντικρουόμενους στόχους και συχνά με διλήμματα.

Παραδείγματος χάρη, από τη μια επιθυμούμε να χάσουμε βάρος, και από την άλλη μάς τρελαίνει η ιδέα να φάμε ένα γλυκό με πολλές θερμίδες. Από τη μια το παιδί θέλει να διασκεδάσει, και από την άλλη πρέπει να διαβάσει. Επίσης, αρκετές φορές μάς βασανίζουν αρνητικές σκέψεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε δυσάρεστα και να οδηγούμαστε σε λανθασμένες επιλογές.

Αυτοκυριαρχία σημαίνει να μη θυσιάζουμε τη λογική, τις σωστές επιλογές, συμπεριφορές και πράξεις που απαιτούνται για τη διαρκή και μακροπρόθεσμη ευημερία μας και τα σημαντικά για εμάς αποτελέσματα σε ανεξέλεγκτες παρορμήσεις, συγκινήσεις, αρνητικά πάθη ή βραχυχρόνιες απολαύσεις.

Η ρήση του Horace το εκφράζει αυτό εξαιρετικά: “Να ξέρεις να εξουσιάζεις τη διάθεσή σου, επειδή, αν δεν υπακούει, τότε διατάζει.”

Αυτοκυριαρχία σε καμία περίπτωση δε σημαίνει να ζούμε μια ζωή με συνεχείς περιορισμούς, χωρίς καθημερινές απολαύσεις, ανέσεις και ανάπαυση. Σημαίνει απλα να μην παρασυρόμαστε σε λανθασμένες επιλογές και πράξεις για τις οποίες θα μετανιώσουμε, επειδή θα έχουν αρνητικές συνέπειες για εμάς. Σημαίνει να μπορούμε να εστιάζουμε το μυαλό και την ενέργειά μας σε εκείνους τους στόχους ή στα αποτελέσματα τα οποία είναι τα πλέον σημαντικά για εμάς. Σημαίνει να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη λογική και να μην αφηνόμαστε σε έντονες συγκινήσεις, παρορμήσεις και στα θέλω των άλλων. Σημαίνει επίσης να διαχειριζόμαστε και να εναρμονίζουμε τους βραχυπρόθεσμους με τους μακροπρόθεσμους στόχους και τις πράξεις μας με τα επιθυμητά για εμάς αποτελέσματα. Σε τελική ανάλυση, αυτοκυριαρχία σημαίνει να μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι από όσους και όσα θέλουν να μας βγάλουν από τον δρόμο που έχουμε επιλέξει να διαβούμε. Αυτό εννοεί ο Επίκτητος όταν ισχυρίζεται ότι «Κανένας άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος αν δεν είναι κυρίαρχος του εαυτού του». Το ίδιο μας λέει και ο Πυθαγόρας όταν υποστηρίζει πως είναι αδύνατο να είμαστε ελεύθεροι όταν γινόμαστε δούλοι και η λογική μας κυριαρχείται από τις συγκινήσεις και τα πάθη μας, με αποτέλεσμα, όπως αναφέρει ο Horace, να μας διατάζουν αυτά.

Η βασική αρχή για την αυτοκυριαρχία είναι η αντιμέτρηση των αισθημάτων και των παρορμήσεων με τη λογική. Ο Μένανδρος υποστηρίζει πως, όταν νοσεί η ψυχή, το φάρμακο είναι ο λόγος, δηλαδή η λογική. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται κατ’ αρχάς να απαντάμε στα παρακάτω ερωτήματα:

• Τι ακριβώς είναι αυτό που αισθάνομαι και γιατί;
• Ποιες είναι οι αιτίες που μου δημιουργούν το αίσθημα; Είναι πραγματικοί οι λόγοι που με κάνουν να αισθάνομαι με αυτό τον τρόπο;
• Σε τι μπορεί να με επηρεάζει αυτό το αίσθημα και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει;
• Πότε στο παρελθόν είχα το ίδιο αίσθημα, πώς το αντιμετώπισα και ποιες συνέπειες είχε ο χειρισμός μου;
• Σε ποιον βαθμό οι επιλογές, οι συμπεριφορές και οι πράξεις μου με βάση αυτό που αισθάνομαι, την παρόρμηση ή την επιθυμία της στιγμής θα έχει αρνητικές συνέπειες στα σημαντικά επιθυμητά μου αποτελέσματα;
• Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω θετικά αυτό που αισθάνομαι ώστε να μην κάνω λανθασμένη επιλογή; Για παράδειγμα, να μην αποφασίσω εν θερμώ, να αλλάξω περιβάλλον, να σκεφτώ κάτι διαφορετικό, να ασχοληθώ με κάτι ευχάριστο ενδιαφέρον, να αξιοποιήσω την εμπειρία από παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν, να ζητήσω τη βοήθεια δικών μου ανθρώπων, να ξεκαθαρίσω τι αξίζει περισσότερο για μένα, να βάλω στοίχημα με τον εαυτό μου ότι μπορώ να νικώ αισθήματα, συγκινήσεις και παρορμήσεις που να με παρασύρουν σε επιλογές, συμπεριφορές και πράξεις.

Βασική αρχή για την αυτοκυριαρχία είναι να συνδυάζουμε τη λογική και τη θέλησή μας ώστε να αποστασιοποιούμαστε και να απορρίπτουμε ό,τι και αν είναι αυτό που μας αποπροσανατολίζει και μας δημιουργεί προσκόμματα στον δρόμο που έχουμε επιλέξει να ακολουθήσουμε.

Μια συνήθης παγίδα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε σχέση με την αυτοκυριαρχία είναι οι αρνητικές σκέψεις και τα αίτια που τις προκαλούν. Αυτές προκύπτουν από τον αρνητικό τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας. Όταν συλλάβουμε μια πληροφορία ή ένα ερέθισμα από το περιβάλλον μας, ο εγκέφαλός μας το επεξεργάζεται και το ερμηνεύει με βάση το τι σημαίνει αυτό για εμάς ή τους άλλους. Ανάλογα με το πώς το ερμηνεύουμε, επηρεάζονται τα αισθήματα και οι σκέψεις μας. Αρκετοί άνθρωποι συχνά ερμηνεύουμε τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας με αρνητικό τρόπο (π.χ., φόβο, απαισιοδοξία, καχυποψία, κακοπιστία) ως προς το περιεχόμενο, τα αίτια και τις συνέπειές τους. Λόγου χάρη, το γεγονός ότι ο σύζυγος ξέχασε να δώσει την αντιβίωση στο παιδί μπορεί η σύζυγος να το ερμηνεύσει ως αδιαφορία για την οικογένεια και ως πιθανή ένδειξη επιθυμίας διαζυγίου.

Έζησα επί πολλά χρόνια αυτή την αδυναμία των αρνητικών σκέψεων με τη μητέρα μου.

Τα πρώτα χρόνια που είχαμε έρθει στην Αθήνα, δεν είχαμε τηλέφωνο στο σπίτι. Ο πατέρας μου , που δούλευε στις οικοδομές , όταν υπήρχε περιθώριο για υπερωρίες, πάντα τις έκανε για να αυξήσει το μεροκάματό του και συνεπώς αργούσε να γυρίσει στο σπίτι. Το μυαλό της μητέρας μου πήγαινε πάντα στο κακό, και χιλιάδες φορές είχα ακούσει το «Tι έπαθε, παιδάκι μου, ο πατέρας σου και άργησε τόσο πολύ;». Στη συνέχεια, όταν άρχισα να ταξιδεύω με το αεροπλάνο, κάθε φορά βίωνε τον θάνατό μου, αφού στο μυαλό της έφερνε εικόνες πτώσης και καταστροφής του. Έτσι, πάντα, μόλις έφτανα στο αεροδρόμιο, έτρεχα αμέσως και της τηλεφωνούσα για να ησυχάσει. Έχοντας αυτή την εμπειρία, δε θα ξεχάσω ποτέ κάτι που άκουσα σε κάποιο σεμινάριο, όπου ο εισηγητής (Γ. Βίτσας) συνόψισε το φαινόμενο των αρνητικών σκέψεων με τη ρήση ενός γέροντα, που έλεγε: “Έζησα μύρια τόσα βάσανα στη ζωή μου, πλείστα των οποίων ουδέποτε συνέβησαν” . Πάνω σε αυτό το ζήτημα έχουν αναπτυχθεί μερικές χρήσιμες ιδέες υπό τον όρο «Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός», που θα άξιζε να αναζητήσετε.

Βασική ιδέα εδώ είναι να σκεφτόμαστε πώς σκεφτόμαστε. Δηλαδή να συνειδητοποιούμε τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε, το αν οι λόγοι για τους οποίους τις κάνουμε είναι βάσιμοι και να αλλάξουμε τη σκέψη φέρνοντας στο μυαλό μας θετικές εικόνες ή να ξεφεύγουμε από τις αρνητικές σκεπτόμενοι άλλα πράγματα. Ο F. Nietzsche εκφράζει αυτή την αναγκαιότητα με την εξής ρήση: “Αν κοιτάξεις επί πολλή ώρα την άβυσσο, στο τέλος θα κοιτάζει και η άβυσσος εσένα”.

Εκτός των παραπάνω, ένας άλλος, συχνά αποτελεσματικός τρόπος για να ενισχύουμε την αυτοκυριαρχία μας είναι να σκεφτόμαστε και να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα, δηλαδή το πώς θέλουμε να είμαστε και να αισθανόμαστε ιδανικά στο μέλλον, ποια είναι τα σημαντικά πράγματα και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μας. Αυτή η ενόραση ενισχύει τη θέλησή μας για τα επιθυμητά αποτελέσματα και τη δύναμή μας να αντιμετωπίζουμε ό,τι μας βγάζει από τον δρόμο προς αυτά.

ΑΙΣΩΠΟΣ: Ο πελαργός πιάστηκε μαζί με τους γερανούς

Ένας γεωργός είχε βάλει δίχτυα στο νεοσπαρμένο χωράφι του για να πιάσει τα πουλιά που θα προσπαθούσαν να του φάνε τον σπόρο. Την άλλη μέρα πιάστηκε στα δίχτυα ένα κοπάδι από γερανούς που είχαν έρθει να του φάνε τον σπόρο. Μαζί τους πιάστηκε και ένας πελαργός που είχε σπάσει το πόδι του στα δίχτυα και θερμοπαρακαλούσε τον γεωργό να του χαρίσει τη ζωή.

“Σε παρακαλώ λυπήσου με, κύριε,” του έλεγε, “και άφησε με ελεύθερο αυτή τη φορά. Λυπήσου με που έσπασα και το πόδι μου. Εξάλλου, δεν είμαι γερανός, είμαι πελαργός και οι πελαργοί δεν τρώνε σπόρους και φροντίζουν τα παιδιά τους. Κοίτα και τα φτερά μου, ούτε που μοιάζουν με τα φτερά του γερανού.”

Ο γεωργός αφού τον άκουσε προσεκτικά του είπε, “Ίσως να είναι όπως τα λές, εγώ, όμως, αυτό που ξέρω είναι ότι σε έπιασα μαζί με αυτούς τους κλέφτες, τους γερανούς, γι’ αυτό θα πρέπει να πεθάνεις μαζί τους.”

Επιμύθιο: Οι κακές παρέες μπορούν να μας καταστρέψουν.

Η μείωση του πληθυσμού των μελισσών και οι σημαντικές συνέπειες αυτού του οικολογικού προβλήματος

Η μέλισσα εξαφανίζεται, τόσο από το φυσικό της περιβάλλον όσο και από τις εμπορικές κυψέλες. Αυτό το οικολογικό πρόβλημα καλείται από τους ερευνητές ως η κατάρρευση της κατάστασης των αποικιών των μελισσών.

Την τελευταία δεκαετία οι μελισσοκόμοι στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναφέρει πάνω από 30% ετήσια απώλεια των κυψελών τους. Το πρόβλημα αυτό εξακολουθεί να επιδεινώνεται. Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός αυτού του εντόμου έχει μειωθεί σχεδόν κατά 70%.

Αυτό επηρεάζει τις καλλιέργειες οπωροφόρων δέντρων και λαχανικών. Ο λόγος είναι ότι δεν μπορούν να αναπαραχθούν αποτελεσματικά, επειδή ο κύριος επικονιαστής τους, η μέλισσα, δεν μπορεί να τα γονιμοποιήσει.

Αιτίες της εξαφάνισης των μελισσών

Η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται στην αναζήτηση των αιτιολογικών παραγόντων της διαταραχής της κατάρρευσης των αποικιών των μελισσών. Οι έρευνες έχουν διαπιστώσει διάφορα αίτια, ωστόσο, τεκμαίρεται ότι το πρόβλημα αυτό οφείλεται στον συνδυασμό πολλών παραγόντων.

Χημικές ενώσεις

Η χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων και παρασιτοκτόνων, όπως τα νεονικοτινοειδή, θα μπορούσε να προκαλέσει το θάνατο των μελισσών. Την καταναλώνουν όταν έρχονται σε επαφή με τα λουλούδια. Επιπλέον, οι εμπορικές κυψέλες υποκαπνίζονται ως πρόληψη έναντι των ακάρεων.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη

Η αύξηση της θερμοκρασίας στη γη μπορεί να προκαλέσει την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης ορισμένων ιών, ακάρεων και μυκήτων. Η μέλισσα αντιμετωπίζει παράσιτα όπως το Nosema apis, που βλάπτει το νευρικό σας σύστημα.

Ένα άλλο από τα παθογόνα είναι το Varroa destructor, ένα ακάρεο που απορροφά την αιμολυμφή της μέλισσας.

Από την άλλη πλευρά, οι κλιματικές διακυμάνσεις μπορούν να προκαλέσουν τον όλεθρο στις μέλισσες, επειδή τα έντομα αυτά ζουν σε μέρη όπου τα κλιματικά πρότυπα δεν έχουν μεγάλες διακυμάνσεις.

Οικολογική σημασία της μέλισσας

Η μέλισσα είναι ένα από τα κύρια επικονιαστικά έντομα των φυτών. Επιπλέον, διευκολύνει τη διασπορά των φυτικών ειδών σε άλλες περιοχές, συμβάλλοντας έτσι στη βιοποικιλότητα. Αυτό κάνει την παραγωγικότητα στα οικοσυστήματα βιώσιμη.

Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι ότι το εν λόγω έντομο συμβάλλει στη διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας εντός των διαφόρων πληθυσμών των φυτών. Αυτό με τη σειρά του έχει αντίκτυπο στην αύξηση της απόδοσης των φρούτων και της χλωρίδας, βασικά στοιχεία για τη σίτιση των φυτοφάγων.

Όχι μόνο οι μέλισσες συμμετέχουν στη γονιμοποίηση των λουλουδιών αλλά και το ρόπαλο και κάποια πουλιά, όπως και το κολιμπρί, το κάνουν επίσης. Ωστόσο, οι μέλισσες έχουν κάτι που τα κάνει πιο επιρρεπή στη γονιμοποίηση: τα σπίτια στο σώμα τους.

Εκεί οι κόκκοι γύρης προσκολλώνται, δημιουργώντας τη δυνατότητα πολλαπλής γονιμοποίησης μεταξύ των φυτικών ειδών.

Στην Ευρώπη, οι μέλισσες επικονιάζουν σχεδόν το 84% των εμπορικών καλλιεργειών. Η γεωργία σε όλο τον κόσμο έχει μεγάλη εξάρτηση από το επίπονο έργο αυτού του εντόμου.

Σχέση μεταξύ των μελισσών και των πτηνών

Τα πτηνά έχουν μεγάλη εξάρτηση από τα έντομα. Οι μέλισσες διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στη διατήρηση των πληθυσμών των πτηνών παγκοσμίως.

Μέλισσες, λιπάσματα φυτών

Χάρη στο έργο των μελισσών για τη διάδοση της γύρης, μπορούν να διατηρηθούν και να εξαπλωθούν καλλιέργειες φρούτων, ξηρών καρπών, λαχανικών, ελαιούχων σπόρων και ορισμένων δημητριακών. Επιπλέον, ένα υψηλό ποσοστό άγριων φυτών και λουλουδιών γονιμοποιούνται από αυτό το έντομο.

Τα λουλούδια, τα φρούτα και τα φυτικά είδη αποτελούν τη βάση της διατροφής των φυτοφάγων πουλιών. Η μείωση των πληθυσμών των μελισσών θα κατέρρεε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των ειδών των πτηνών που τρέφονται με φυτά και τα παράγωγά τους.

Ακόμη και η εξαφάνιση μόνο ενός από τα είδη μέλισσας θα προκαλούσε μια επικαλυπτική επίδραση: δεν θα υπήρχαν σπόροι, φυτά, λουλούδια ή φρούτα. Όλα τα ζώα που τρέφονται με αυτά θα εξαφανίζονταν και αργότερα τα σαρκοφάγα θα εξαφανίζονταν και αυτά.

Ανάμεσα στα πουλιά, τα φυτοφάγα αποτελούν μια μεγάλη ομάδα. Αυτά τρέφονται με καρπούς που αναπτύσσονται στα δέντρα, τα οποία κυρίως γονιμοποιούνται από τις μέλισσες.

Παράδειγμα πτηνού που μπορεί να επηρεαστεί από την εξαφάνιση της μέλισσας είναι ο παπαγάλος. Ο παπαγάλος ζει σε τροπικές και θερμές περιοχές, έχει ένα καμπύλο σχήμα και τρέφεται με φρούτα, φύλλα και σπόρους.

Όταν ο παπαγάλος είναι στη φύση, αναρριχάται στα δέντρα για να βρει σπόρους, το κύριο φαγητό του.

Μέλισσες ως μέρος της διατροφής

Αυτά τα έντομα αποτελούν μέρος της τροφικής αλυσίδας και ως εκ τούτου, η εξαφάνισή τους θα επηρεάσει τα υψηλότερα επίπεδα. Σε αυτή την τροφική οργάνωση, τα εντομοφάγα πτηνά βρίσκονται πίσω από τις μέλισσες, αφού ορισμένα από αυτά τα πτηνά τρέφονται με αυτές.

Η σίτιση αυτής της ομάδας πτηνών αποτελείται μεταξύ άλλων από μέλισσες, γαιοσκώληκες. Κάποια είδη θα μπορούσαν να τα φάνε με εποχιακό ή ευκαιριακό τρόπο, ενώ άλλα είδη θα μπορούσαν να το κάνουν με συνήθη τρόπο.

Ως αποτέλεσμα της εξαφάνισης των μελισσών, τα πτηνά αυτά θα υποστούν μεγάλη μείωση του πληθυσμού τους. Μειώνοντας τον αριθμό των μελισσών μέσα σε ένα οικοσύστημα, θα μειωθεί η ποσότητα και η ποικιλία των τροφίμων.

Αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να προκαλέσει ανταγωνισμό μεταξύ των πτηνών για την τροφή τους, λόγω της έλλειψης εντόμων. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει πιθανή μείωση στον πληθυσμό των πτηνών.

Μερικά από τα πουλιά που θα υποφέρουν από αυτή την πτώση του πληθυσμού της μέλισσας είναι αυτά του παλιού κόσμου και η νύχτα του βορρά. Αυτό το πουλί, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, συμπεριλαμβάνει μέλισσες μέσα στη διατροφή του. Το φθινόπωρο και το χειμώνα του αρέσει να τρώει φρούτα.

Ο μέλισσα του παλιού κόσμου είναι καταναλωτής εντόμων, μεταξύ των οποίων η μέλισσα είναι το αγαπημένο του θήραμα,

Μέλισσες ως παραγωγοί μελιού

Οι μέλισσες κάνουν το μέλι ως τελικό προϊόν μιας επίπονης και οργανωμένης διαδικασίας. Με αυτό το ζαχαρούχο νέκταρ, πλούσιο σε ποικιλία θρεπτικών συστατικών, οι προνύμφες αυτού του επικονιαστικού εντόμου τροφοδοτούνται.

Οι χτένες όπου διατηρείται το μέλι και οι οποίες θα είναι οι φωλιές των προνυμφών, είναι φτιαγμένες από κερί. Αυτό παράγεται από νεαρές μέλισσες μέσω των κεραίων τους.

Το κερί χρησιμοποιείται για την κατασκευή των κυψελίδων εξαγωνικού σχήματος των κυψελών, όπου το μέλι θα αποθηκευτεί και αργότερα η βασίλισσα θα αποθέσει τα αυγά.

Υπάρχουν πουλιά, όπως ο δείκτης Zambezi, που τρέφονται με αυτό το κερί. Αυτό το οργανικό υλικό είναι πολύ δύσκολο να χωνευτεί, επειδή το ένζυμο που είναι υπεύθυνο για την πέψη του, η λιπάση, δεν μπορεί να το υδρολύσει.

Παρά το γεγονός αυτό, το πουλί αυτό καταναλώνει τακτικά κερί μέλισσας. Αν εξαφανιστούν αυτά τα έντομα, αυτή η πολύτιμη πηγή τροφής για τον δείκτη Zambezi δεν θα υπήρχε, επηρεάζοντας σοβαρά τον πληθυσμό του.

Δεν υπάρχουν ηλίθιοι ανάμεσά μας. Είμαστε όλοι ευφυεί

Παρά τους ορισμούς των λεξικών, ο Cipolla ορίζει την ηλιθιότητα και τον ηλίθιο άνθρωπο με τον δικό του τρόπο, έτσι ώστε να βγάλει το συμπέρασμα που θέλει. Κατά Cipolla λοιπόν:

«Ηλίθιος ονομάζεται το άτομο που οι πράξεις του προκαλούν ζημιές σε ένα άλλο άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο να αποκομίζει κέρδη, ενώ πιθανόν να υφίσταται ακόμη και ζημίες».

Η αναφορά στις συνέπειες των πράξεών μας δίνει την ευκαιρία στον Cipolla να χωρίσει τα άτομα σε τέσσερις κατηγορίες ως εξής:

Ανήμπορος: Αν ένα άτομο, ο Τομ, προβεί σε μια ενέργεια και υποστεί ζημία, ενώ παράγει κέρδος για έ να άλλο άτομο, τον Ντικ, ο Τομ έδρασε ως ανήμπορος.

Ευφυής: Αν ο Τομ προβεί σε μια ενέργεια που αποφέρει κέρδος στον ίδιο, αλλά και στον Ντικ, ο Τομ έδρασε με ευφυΐα και χαρακτηρίζεται ευφυής. Κακοποιός: Αν ο Τομ προβεί σε μια ενέργεια που ωφελεί τον ίδιο αλλά ζημιώνει τον Ντικ, ο Τομ χαρακτηρίζεται ως κακοποιός.

Ηλίθιος: Αν ο Τομ προβεί σε μια ενέργεια που βλάπτει τον Ντικ αλλά και τον ίδιο, τότε ο Τομ χαρακτηρίζεται ηλίθιος.

Όπως λέει ο Cipolla, ο καθένας από εμάς έχει ένα ισοζύγιο κέρδους και ζημίας με όλους τους υπολοίπους, και επί τη βάσει αυτού του ισοζυγίου χαρακτηρίζει το άτομο με έναν από τους παραπάνω τρόπους. Στο σημείο αυτό προκύπτει πιεστικά το εξής ερώτημα: γιατί κάποιος, ο Τομ, να κάνει κακό σε κάποιον άλλο, τον Ντικ, και μάλιστα όταν κάνει κακό και στον εαυτό του; Δεν είναι παράλογο; Ο Cipolla απαντά: «Όχι, δεν είναι παράλογο. Ο Τομ είναι απλά ηλίθιος». Εντούτοις μια άλλη, λογική απάντηση είναι να πούμε ότι ο Τομ τρέφει τέτοια αντιπάθεια ή τέτοιο μίσος για τον Ντικ που η ευχαρίστησή του από το κακό που προξενεί στον Ντικ είναι μεγαλύτερη από τη δυσαρέσκεια που αισθάνεται ο ίδιος. Πολλές φορές συμβαίνει, όταν δεν κατανοούμε αμέσως τις πράξεις κάποιου, να λέμε σε συζητήσεις καφενείου «Αυτός είναι τρελός». Ο Cipolla προτιμά να λέει «Αυτός είναι ηλίθιος».

Βέβαια, υπάρχουν και πράξεις που δεν έχουν κανέναν αντίκτυπο σε άλλους, όπως π.χ. αν πάω μια βόλτα σε μια έρημη παραλία ή αν πάω στον κινηματογράφο χωρίς να ενοχλήσω κανέναν. Τέτοιες πράξεις είναι ουδέτερες ως προς τους χαρακτηρισμούς του Cipolla διότι δεν δημιουργούν ισοζύγιο με άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν, όμως, και πράξεις που δημιουργούν ισοζύγια χωρίς ο πράττων να μπορεί να χαρακτηριστεί σύμφωνα με τους ορισμούς του Ci polla. Αν πάω στον κινηματογράφο, είναι μια πράξη που ωφελεί εμένα, αλλά αν έχω φάει σκορδαλιά, προκαλώ ζημία (δυσφορία) στους διπλανούς μου. Μπορώ, όμως, να χαρακτηριστώ κακοποιός, όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τον ορισμό του Cipolla;

Ας δούμε τώρα ορισμένα χτυπητά παραδείγματα που δείχνουν ότι οι ορισμοί του Cipolla οδηγούν σε παράδοξα.

(α) Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Σωκράτης προτίμησε να πιει το κώνειο, ενώ μπορούσε να φύγει από την Αθήνα και να σωθεί, διότι ήθελε να δείξει στους συμπολίτες του ότι η υπακοή στους νόμους είναι ύψιστο καθήκον. Έτσι, ο Σωκράτης ζημίωσε τον εαυτό του διότι έχασε τη ζωή του και ωφέλησε τους Αθηναίους διότι τους έδωσε ένα σπουδαίο μάθημα πατριωτισμού. Σύμφωνα με τον Cipolla, ο Σωκράτης ήταν ανήμπορος. Σας φαίνεται λογικό;

(β) Μια σκοτεινή νύχτα, ο Τομ εισβάλλει στο σπίτι του Ντικ, τον ακινητοποιεί, του παίρνει πενήντα χιλιάδες ευρώ, και δίνει τα μισά στον Τζακ για να εξοφλήσει το δάνειό του. Ο Τομ ωφελήθηκε, ο Ντικ ζημιώθηκε και ο Τζακ ωφελήθηκε. Ο Τομ είναι κακοποιός σε σχέση με τον Ντικ και ευφυής σε σχέση με τον Τζακ. Ένα άτομο δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και κακοποιός και ευφυής, σύμφωνα με τους ορισμούς του Cipolla. Πού θα κατατάξουμε π.χ. τον Ρομπέν των Δασών, που έκλεβε τους πλούσιους και βοηθούσε τους φτωχούς, στους κακοποιούς ή στους ευφυείς;

(γ) Η σύζυγος που ικανοποιεί ερωτικά τον εαυτό της και τον σύζυγό της ενώ παράλληλα έχει εραστή στον οποίο επίσης προσφέρει χαρά είναι ευφυής, μάλιστα δύο φορές, σύμφωνα με τον ορισμό του Cipolla, αλλά ο απλός άνθρωπος δύσκολα θα συμφωνούσε με αυτόν το χαρακτηρισμό.

(δ) Ένας στρατηγός που σκοτώθηκε στη μάχη μαζί με πολλούς στρατιώτες (άρα ζημίωσε τον εαυτό του και τους στρατιώτες του διότι έχασαν τη ζωή τους) αλλά κέρδισε τον πόλεμο σώζοντας εκατομμύρια άλλους από τον εχθρό (άρα τους ωφέλησε) ήταν, σύμφωνα με τον Cipolla, ηλίθιος σε σχέση με τους νεκρούς στρατιώτες και ανήμπορος σε σχέση με τους κατοίκους της χώρας την οποία υπερασπίστηκε αποτελεσματικά.

Τα παραπάνω παραδείγματα είναι, νομίζω, αρκετά για να γίνει αντιληπτό ότι οι ορισμοί του Cipolla είναι φτιαχτοί και γι’ αυτό οδηγούν σε παράδοξα συμπεράσματα. Ο Cipollla δίνει στον όρο «ηλιθιότητα» έναν δικό του ορισμό και τον χρησιμοποιεί σαν μηχάνημα, σαν οδοστρωτήρα με τον οποίο εξαφανίζει τις επιθυμίες, τα πάθη και τα ήθη των ανθρώπων και τα κάνει όλα ηλιθιότητα ή ευφυΐα.

Γη: Υπερβουνά, τρεις φορές ψηλότερα από τα Ιμαλάια

Δύο φορές στην ιστορία του πλανήτη μας, κολοσσιαίες οροσειρές που υψώνονταν όσο τα Ιμαλάια και εκτείνονταν σε μήκος χιλιάδες χιλιόμετρα, χώρισαν τις αρχαίες υπερήπειρους στα δύο. Αυτές τις οροσειρές, οι γεωλόγοι τις αποκαλούν «υπερβουνά».

«Δεν υπάρχει κάτι σαν αυτά τα δύο υπερβουνά σήμερα», δήλωσε η Ziyi Zhu, μεταδιδακτορική φοιτήτρια στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας στην Καμπέρα και επικεφαλής συγγραφέας μιας νέας μελέτης για τα μεγαλοπρεπή αυτά βουνά.

«Δεν είναι μόνο το ύψος τους. Για να έχετε μια ιδέα της κλίμακας, φανταστείτε τα Ιμαλάια να έχουν ύψος 2.400 χιλιόμετρα, να επαναλαμβάνονται τρεις ή τέσσερις φορές».

Αυτές οι προϊστορικές κορυφές ήταν κάτι περισσότερο από ένα απίστευτο θέαμα, σύμφωνα με τη νέα έρευνα της Zhu και των συναδέλφων της που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Earth and Planetary Science Letters. Ο σχηματισμός και η καταστροφή αυτών των δύο γιγαντιαίων οροσειρών μπορεί επίσης να τροφοδότησε δύο από τις μεγαλύτερες περιόδους έκρηξης της ζωής στην ιστορία του πλανήτη μας – την πρώτη εμφάνιση σύνθετων κυττάρων πριν από περίπου 2 δισεκατομμύρια χρόνια και την έκρηξη της θαλάσσιας ζωής της Καμβρίου περιόδου, πριν από 541 εκατομμύρια χρόνια.

Είναι πιθανό ότι, καθώς αυτές οι τεράστιες οροσειρές διαβρώνονταν, τροφοδοτούσαν τους ωκεανούς με τεράστιες ποσότητες θρεπτικών συστατικών, επιταχύνοντας την παραγωγή ενέργειας και την εξέλιξη, έγραψαν οι ερευνητές.

Τα βουνά σχηματίζονται όταν οι συνεχώς μετακινούμενες τεκτονικές πλάκες της Γης συνθλίβουν δύο χερσαίες μάζες μεταξύ τους, ωθώντας τα επιφανειακά πετρώματα σε τεράστια ύψη. Τα βουνά μπορούν να αναπτυχθούν για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια ή και περισσότερο, αλλά ακόμη και οι πιο ψηλές οροσειρές γεννιούνται με ημερομηνία λήξης, καθώς η διάβρωση από τον άνεμο, το νερό και άλλες φυσικές δυνάμεις αρχίζει αμέσως να μειώνει αυτές τις κορυφές.

Οι επιστήμονες μπορούν να συνθέσουν την ιστορία των βουνών της Γης μελετώντας τα ορυκτά που αφήνουν πίσω τους οι κορυφές αυτές, στον φλοιό του πλανήτη. Οι κρύσταλλοι ζιρκονίου, για παράδειγμα, σχηματίζονται υπό υψηλή πίεση βαθιά κάτω από βαριές οροσειρές και μπορούν να επιβιώσουν στα πετρώματα για πολύ καιρό μετά την εξαφάνιση των βουνών. Η ακριβής στοιχειακή σύνθεση κάθε κόκκου ζιρκονίου μπορεί να αποκαλύψει τις συνθήκες στο φλοιό όταν και όπου σχηματίστηκαν αυτοί οι κρύσταλλοι.

Στη νέα τους μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν ζιρκόνια με χαμηλές ποσότητες λουτήτιου, ένα σπάνιο γήινο στοιχείο που σχηματίζεται μόνο στη βάση ψηλών βουνών. Τα δεδομένα αποκάλυψαν ότι υπήρξαν δύο περίοδοι στην ιστορία της Γης κατά τις οποίες σχηματίστηκαν υπερβουνά – η μία διήρκεσε από περίπου 2 δισεκατομμύρια έως 1,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν και η δεύτερη από 650 εκατομμύρια έως 500 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Προηγούμενες μελέτες είχαν υπαινιχθεί την ύπαρξη αυτής της δεύτερης επικής οροσειράς, γνωστής ως υπερβουνό Transgondwanan, επειδή διέσχιζε την τεράστια υπερήπειρο Γκοντβάνα (μια ενιαία γιγαντιαία ήπειρο που περιείχε τις ξηρές μάζες της σημερινής Αφρικής, της Νότιας Αμερικής, της Αυστραλίας, της Ανταρκτικής, της Ινδίας και της Αραβικής Χερσονήσου). Ωστόσο, το υπερβουνό Nuna δεν είχε εντοπιστεί έως τώρα.

Η κατανομή των κρυστάλλων ζιρκονίου έδειξε ότι και τα δύο αυτά αρχαία υπερβουνά ήταν τεράστια – πιθανότατα εκτείνονταν σε μήκος άνω των 8.000 χιλιομέτρων, ή περίπου δύο φορές την απόσταση από τη Φλόριντα στην Καλιφόρνια.

Έκρηξη της ζωής

Καθώς διαβρώνονταν τα δύο βουνά, τροφοδοτούσαν τους ωκεανούς με τεράστιες ποσότητες θρεπτικών συστατικών όπως ο σίδηρος και ο φώσφορος, έγραψαν οι ερευνητές στο σχετικό άρθρο τους. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά θα μπορούσαν να έχουν επιταχύνει σημαντικά τους βιολογικούς κύκλους στον ωκεανό. Εκτός από τη διαρροή θρεπτικών συστατικών, τα διαβρωμένα βουνά μπορεί επίσης να απελευθέρωσαν οξυγόνο στην ατμόσφαιρα, καθιστώντας τη Γη ακόμη πιο φιλόξενη για την πολύπλοκη ζωή.

Ο σχηματισμός του υπερβουνού Nuna, για παράδειγμα, συμπίπτει με την εμφάνιση των πρώτων ευκαρυωτικών κυττάρων της Γης – κυττάρων δηλαδή που περιέχουν πυρήνα και που τελικά εξελίχθηκαν σε φυτά, ζώα και μύκητες. Εν τω μεταξύ, το υπερβουνό Transgondwanan πιθανόν είχε διαβρωθεί ακριβώς την ώρα που μια άλλη έκρηξη εκτυλισσόταν στις θάλασσες της Γης.

«Το υπερβουνό Transgondwanan συμπίπτει με την εμφάνιση των πρώτων μεγάλων ζώων πριν από 575 εκατομμύρια χρόνια και την Κάμβρια έκρηξη 45 εκατομμύρια χρόνια αργότερα, όταν οι περισσότερες ομάδες ζώων εμφανίστηκαν στο αρχείο απολιθωμάτων», δήλωσε η Zhu.

Στην έρευνά τους, η ομάδα επιβεβαίωσε επίσης προηγούμενες μελέτες που διαπίστωσαν ότι ο σχηματισμός βουνών σταμάτησε στη Γη πριν από περίπου 1,7 δισεκατομμύρια έως 750 εκατομμύρια χρόνια. Οι γεωλόγοι αναφέρονται σε αυτή την περίοδο ως το «βαρετό δισεκατομμύριο», επειδή η ζωή στις θάλασσες της Γης φαινομενικά σταμάτησε να εξελίσσεται (ή τουλάχιστον εξελίχθηκε με οδυνηρά αργούς ρυθμούς), όπως αναφέρει το Live Science. Ορισμένοι επιστήμονες υποθέτουν ότι η έλλειψη σχηματισμού νέων βουνών μπορεί να εμπόδισε τη διαρροή νέων θρεπτικών συστατικών στους ωκεανούς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, λιμοκτονώντας ουσιαστικά τα θαλάσσια πλάσματα και σταματώντας την εξέλιξή τους.

Αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να επιβεβαιωθεί η σύνδεση μεταξύ των υπερβουνών και της έκρηξης της εξέλιξης της ζωής στη Γη, η μελέτη αυτή φαίνεται να ενισχύει την θεωρία ότι οι πιο παραγωγικές βιολογικές εκρήξεις του πλανήτη μας συνέβησαν στη «σκιά» κάποιων πραγματικά κολοσσιαίων βουνών.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

4.3.2. Το «παιδί του Κριτίου», ο «ξανθός έφηβος» και η εμφάνιση του contrapposto

Ανάμεσα στα πολυάριθμα γλυπτά που έφεραν στο φως οι ανασκαφές στην Ακρόπολη της Αθήνας, ένα από τα σημαντικότερα για την ιστορία της αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι το άγαλμα ενός όρθιου γυμνού αγοριού που επικράτησε να αποκαλείται «παιδί του Κριτίου». Η ονομασία αυτή οφείλεται στην ομοιότητα των χαρακτηριστικών του προσώπου του με εκείνα του αγάλματος του νεότερου από τους Τυραννοκτόνους, του Αρμόδιου, που κάνει πολύ πιθανή την απόδοση του αγάλματος στον Κρίτιο, έναν από τους δύο δημιουργούς των Τυραννοκτόνων, που πρότεινε ο Γερμανός αρχαιολόγος Adolf Furtwängler. Το «παιδί του Κριτίου» στηρίζει το σώμα του στο αριστερό σκέλος (το στάσιμο), ενώ το δεξιό (το άνετο) πατάει χαλαρά στο έδαφος και λυγίζει ελαφρά στο γόνατο. Οι ώμοι δεν είναι οριζόντιοι και η δεξιά πλευρά του σώματος προβάλλει ελαφρά προς τα εμπρός, ακολουθώντας την κίνηση του δεξιού χεριού, που κρατούσε πιθανότατα μια φιάλη και την πρότεινε για να προσφέρει σπονδή. Είναι δύσκολο να πούμε αν ο νέος στέκεται ή βαδίζει· στην πραγματικότητα η στάση του σώματός του δείχνει ότι είναι έτοιμος να κινηθεί, ανασηκώνοντας το δεξιό σκέλος και προτείνοντας το δεξί χέρι. Το στήσιμο των ανθρώπινων μορφών που αντιπαραθέτει μια σταθερή και μια χαλαρή πλευρά του σώματος, δηλώνοντας έτσι τη δυνατότητα για κίνηση, λέγεται (με έναν όρο δανεισμένο από τη γλώσσα της ιταλικής Αναγέννησης) contrapposto και χαρακτηρίζει την αρχαία ελληνική τέχνη από το 480 π.Χ. και έπειτα. Το «παιδί του Κριτίου» χρονολογείται πιθανόν λίγο μετά το 480 π.Χ. 

Λίγο παλαιότερο είναι ένα κεφάλι νέου από την Ακρόπολη της Αθήνας, που ονομάζεται «ξανθός έφηβος», επειδή στα μαλλιά του σώζονται ίχνη κόκκινου χρώματος. Το κεφάλι αυτό παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα με την κόρη που αφιέρωσε ο Ευθύδικος γύρω στο 490 π.Χ. καθώς και με το κεφάλι του Ερμή στον θαυμάσιο αμφορέα του «ζωγράφου του Βερολίνου», που τοποθετείται, όπως είδαμε, στα ίδια χρόνια. Από το άγαλμα στο οποίο ανήκε το κεφάλι του «ξανθού εφήβου» σώζεται ένα κομμάτι από την περιοχή του ισχίου. Οι ασυμμετρίες και η ελαφρά κεκλιμένη θέση των γλουτών δείχνουν ότι το άγαλμα αυτό ήταν όρθιο, αλλά όχι στο εικονογραφικό σχήμα του κούρου, μετωπικό και με ελαφρά προτεταμένο το αριστερό σκέλος. αλλά με στάσιμο και άνετο σκέλος, δηλαδή σε contrapposto, όπως το «παιδί του Κριτίου». Επομένως, ο νέος αυτός τρόπος στησίματος των ανθρώπινων μορφών εμφανίστηκε στην πλαστική κατά την πρώτη εικοσαετία του 5ου αιώνα. Το ίδιο στήσιμο το συναντούμε άλλωστε, όπως είδαμε, και σε αγγειογραφίες του «ζωγράφου του Βερολίνου» και του «ζωγράφου του Κλεοφράδη», που χρονολογούνται στην ίδια περίοδο.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

12.6. Εκλεκτικισμός ή αποκλειστικότητα;

Ο Μύρης στον Λεύκιο. Σου εύχομαι υγεία στο σώμα και στην ψυχή.

Δεν έχω τίποτε να σου πω, όμως σου γράφω τα ίδια, γιατί νιώθω σαν να σου μιλώ. Τι τα θες, Λεύκιε, τι τα θες; Καλά σ᾽ τα έλεγα εγώ. Ο αγαπημένος σου Παναίτιος και ο Ποσειδώνιος έφεραν τους Ρωμαίους των ανώτερων τάξεων κοντά στη φιλοσοφία και συγκεκριμένα στη Στοά. Η δημοφιλία αυτή είχε κόστος για τη φιλοσοφία.

Δεν με πειράζουν τα πλατωνικά στοιχεία που εισήγαγαν, που χώρισε ο Ποσειδώνιος την ψυχή σε δύο μέρη, ένα καλό κι ένα κακό. Ταιριάζει, εξάλλου, και στην εποχή μας ο χωρισμός του κόσμου σε δύο επίπεδα - δες μόνο τις λατρείες που κυριαρχούν σήμερα: όλοι αναζητούν τη σωτηρία της ψυχής τους. Ούτε νοιάζομαι που εγκατέλειψε ο Παναίτιος την άποψη ότι ο κόσμος τελικά εκπυρώνεται ή ότι υπάρχει μια συνεχής επανάληψη κοσμικών κύκλων.

Καλά έκαναν οι νέοι Στωικοί που έδωσαν τέτοια αξία στη γενική παιδεία και δεν έμειναν αποκλειστικά στη διδασκαλία των δικών τους δογμάτων, όπως οι Επικούρειοι. Κι εμείς χάρη σε μια τέτοια παιδεία μάθαμε και καταλάβαμε τόσα πράγματα: διδαχτήκαμε λογοτεχνία και μυθολογία, αλλά βρίσκαμε μέσα σ᾽ αυτές το βαθύτερο νόημά τους, χάρη στην αλληγορική ερμηνεία των κειμένων.

Το κλειδί όμως για τη διάδοση της Στοάς εδώ στη Ρώμη το βλέπω πια ξεκάθαρα: ήταν που ο Παναίτιος έκανε πιο προσιτό το ιδεώδες του σοφού, χαμήλωσε τον πήχυ που λέμε σήμερα. Χάθηκε η αυστηρότητα και υποστηρίχθηκε ότι ο ενάρετος βίος είναι δυνατός χωρίς μεγάλες θυσίες.

Εγώ αυτά, και συγχώρεσέ με, τα λέω συμβιβασμό. Σας φάνηκε δύσκολο να επιτευχθεί ο στωικός τρόπος ζωής και μειώσατε τις απαιτήσεις σας για να βρείτε οπαδούς, ή τέλος πάντων εκσυγχρονίσατε τη διδασκαλία σας ακολουθώντας τα αιτήματα των καιρών (αν σε ικανοποιεί περισσότερο η τελευταία διατύπωση). Και τι πετύχατε, κι εσείς αλλά και οι Κυνικοί; Οι φιλόσοφοί σας όχι απλώς συναναστράφηκαν με βασιλείς και τους έδωσαν συμβουλές (αυτό το έκανε και ο θεϊκός Πλάτων), αλλά έφτασαν στο σημείο να αποτελούν την αυλή των ηγεμόνων δίπλα στους γελωτοποιούς, τους χορευτές, τις παλλακίδες και (πού είσαι Πλάτωνα!) τους ποιητές.

Καταλαβαίνω ότι στις μέρες μας, και εδώ και στην Αθήνα και στην Αλεξάνδρεια, όλοι είναι όλα. Για να γίνεις φιλόσοφος παίρνεις ό,τι σου ταιριάζει από τον καθένα: λίγο Πλάτωνα, λίγη Στοά, λίγο Πυθαγόρα, λίγο (πιο λίγο) Αριστοτέλη, μια πινελιά από Κυνικούς - μόνο οι Επικούρειοι μένουν εκτός. Και μήπως αντλούν από πρώτο χέρι; Κάθε άλλο: όπως στο σχολείο, όλοι διαβάζουν συλλογές και ανθολόγια κειμένων, εγχειρίδια και συνόψεις. Με λίγο κόπο μαθαίνουν λίγα πράγματα για όλες τις φιλοσοφίες. Έτσι που πάμε, αύριο θα εκδίδουν βιβλία Ο Πλάτωνας σε τρεις ώρες, Ο Αριστοτέλης για όλους, ή Πώς να γίνεις καλός στωικός σε δέκα μαθήματα. Όλα συμβαίνουν μέσα στις σχολές και μέσα στα βιβλία. Όμως δεν ταιριάζουν όλα μεταξύ τους! Καλά τους τα έγραψε ο Αττικός στο έργο του Εναντίον όσων επιχειρούν να ερμηνεύσουν τον Πλάτωνα μέσω του Αριστοτέλη.

Κάτι λείπει, Λεύκιε, και αυτό το διαισθάνεσαι καλύτερα στη Ρώμη, όπου υπάρχουν τα πάντα: όλες οι φιλοσοφίες, όλες οι θρησκείες, όλες οι φυλές του κόσμου. Σε προλαβαίνω: δεν θεωρώ άχρηστη την περιπλάνησή μου, είδα κι έμαθα πολλά. Έκλεισε κιόλας ένας χρόνος· καιρός να γυρίσω. Αλλά ο νόστος μου δεν είναι τόσο στην πατρίδα, είναι ένας γυρισμός στον ίδιο μου τον εαυτό, μια στροφή στην ψυχή μου. Δεν ήμουν κοσμοπολίτης όταν ξεκίνησα, ούτε έγινα τώρα που γυρνώ. Ο δικός μου τόπος είναι το μέσα μου· εκεί θέλω να πάω, εκεί θέλω να μείνω. Καλό το ταξίδι που μου έδωσε η φιλοσοφία. Αλλά κακά τα ψέματα: θέλω να φτάσω και κάπου.

Άσχετο: άκουσα ότι στην Αλεξάνδρεια άνοιξε σχολή ένας Αμμώνιος (το Σακκάς τι σημαίνει;), μυστήριος άνθρωπος και δυναμικός. Γιατί δεν μου το έγραψες; Προφανώς δεν θα είναι του γούστου σου, για σκληρός πλατωνικός περνιέται, αλλά στα τόσα που μου γράφεις εντύπωση μου κάνει αυτή η παράλειψη.

Και μια και το ᾽φερε η κουβέντα: εγώ όλο για φιλοσοφία σού γράφω κι εσύ τίποτε, λέξη! Μόνο για την υγεία γνωστών και φίλων, τις γιορτές, τον σεισμό. Ούτε μπαίνεις στον κόπο να αντιπαρατεθείς μαζί μου στα φιλοσοφικά! Τι τρέχει, Λεύκιε; Βαρέθηκες τη φιλοσοφία; Βαρέθηκες εμένα; Βρήκες άλλα ενδιαφέροντα και μου τα κρύβεις;

Έγραψα βιαστικά αυτή την επιστολή στο φως του λυχναριού, γι᾽ αυτό αν κάτι μου ξέφυγε μην το κρίνεις αυστηρά. Υγίαινε, φίλτατε Λεύκιε.