ΑΙΣΩΠΟΣ - Μῦθοι (211.1-215.1)

211. ΟΦΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ [211.1] ὄφις καὶ καρκίνος ἐν ταὐτῷ διέτριβον. καὶ ὁ μὲν καρκίνος ἁπλῶς τῷ ὄφει καὶ εὐνοϊκῶς προσεφέρετο, ὁ δὲ ἀεὶ ὕπουλος καὶ πονηρὸς ἦν. τοῦ δὲ καρκίνου συνεχῶς αὐτὸν παραινοῦντος ἐξαπλοῦσθαι τὰ κατ᾽ αὐτὸν καὶ τὴν αὐτοῦ διάθεσιν μιμεῖσθαι ἐκεῖνος οὐκ ἐπείθετο. διόπερ ἀγανακτήσας παρατηρησάμενος αὐτὸν κοιμώμενον τοῦ φάρυγγος ἐπιλαβόμενος ‹τῇ χηλῇ καὶ ὅσον οἷόν τε πιέσας› ἀνεῖλε. ἰδὼν ‹δὲ› αὐτὸν ἐκτεταμένον εἶπεν· «ὦ οὗτος, ἀλλ᾽ οὐ νῦν σε ἐχρῆν ἁπλοῦν εἶναι, ὅτε τέθνηκας, ὅτε δέ σε παρῄνουν ‹καὶ› οὐκ ἐπείθου».
οὗτος ὁ λόγος εἰκότως ἂν λέγοιτο ἐπ᾽ ἐκείνων τῶν ἀνθρώπων, οἳ παρὰ τὸν ἑαυτῶν βίον εἰς τοὺς φίλους πονηρευόμενοι μετὰ θάνατον εὐεργεσίας κατατίθενται.

212. ΟΦΙΣ, ΓΑΛΗ ΚΑΙ ΜΥΕΣ
[212.1] ὄφις καὶ γαλῆ ἔν τινι οἰκίᾳ ἐμάχοντο. οἱ δὲ ἐνταῦθα μύες ἀεὶ καταναλισκόμενοι ὑπ᾽ ἀμφοτέρων ὡς † ἐθεάσαντο τὴν μάχην ἐξῄεσαν. οἱ δὲ τούτους θεασάμενοι ἀφέντες τὴν πρὸς ἑαυτοὺς μάχην ἐπ᾽ ἐκείνους ἐτράπησαν.
οὕτω καὶ τῶν πόλεων οἱ ἐν ταῖς τῶν δημαγωγῶν στάσεσιν ἑαυτοὺς παρεισκυλίοντες λανθάνουσιν αὐτοὶ ἑκατέρων ἀνάλωμα γινόμενοι.

213. ΟΦΙΣ ΠΑΤΟΥΜΕΝΟΣ
[213.1] ὄφις ὑπὸ πολλῶν πατούμενος ἀνθρώπων τῷ Διὶ ἐνετύγχανεν. ὁ δὲ Ζεὺς πρὸς αὐτὸν εἶπεν· «ἀλλ᾽ εἰ τὸν πρότερόν σε πατήσαντα ἔπληξας, οὐκ ἂν ὁ δεύτερος ἐπεχείρησε τοῦτο ποιῆσαι».
ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι οἱ τοῖς πρώτοις ἀμυνόμενοι τοῖς ἄλλοις φοβεροὶ γίνονται.

214. ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗΝ ΕΙΛΗΦΩΣ ΚΑΙ ΟΡΚΟΣ
[214.1α] παρακαταθήκην τις λαβὼν φίλου ἀποστερεῖν διενοεῖτο. καὶ δὴ προσκαλουμένου αὐτὸν ἐκείνου ἐπὶ ὅρκον εὐλαβούμενος εἰς ἀγρὸν ἐπορεύετο. γενόμενος δὲ κατὰ τὰς πύλας ὡς ἐθεάσατό τινα χωλὸν ἐξιόντα, ἐπυνθάνετο αὐτοῦ, τίς τε εἴη καὶ ποῖ πορεύοιτο. τοῦ δὲ εἰπόντος αὑτὸν Ὅρκον εἶναι καὶ ἐπὶ τοὺς ἀσεβεῖς βαδίζειν, ἐκ δευτέρου ἠρώτα, διὰ πόσου χρόνου ἐπιφοιτᾶν ταῖς πόλεσιν εἴωθεν. ὁ δὲ ἔφη· «διὰ τεσσαράκοντα ἐτῶν, ἐνίοτε δὲ καὶ διὰ τριάκοντα». καὶ ὃς οὐδὲν μελλήσας τῇ ὑστεραίᾳ ὤμοσε μὴ εἰληφέναι τὴν παρακαταθήκην. περιπεσὼν δὲ τῷ Ὅρκῳ καὶ ἀπαγόμενος ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ κρημνὸν ᾐτιᾶτο αὐτόν, ὡς προειπὼν αὐτῷ διὰ τριάκοντα ἐτῶν ἐπιπορεύεσθαι, οὐδὲ πρὸς μίαν ἡμέραν ἄδειαν δέδωκεν. ὁ δὲ ὑπολαβὼν ἔφη· «ἀλλ᾽ εὖ ἴσθι, ὡς, ὅταν με λίαν τις ἀνιάσῃ, καὶ αὐθήμερον ἐπιφοιτᾶν εἴωθα».
ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι ἀδιόριστός ἐστι τοῖς κακοῖς κατὰ τῶν ἀσεβῶν ἡ ἐκ θεῶν τιμωρία.

215. ΠΑΙΣ ΑΚΡΙΔΑΣ ΘΗΡΕΥΩΝ
[215.1] παῖς πρὸ τοῦ τείχους ἀκρίδας ἐθήρευε. πολλὰς δὲ συλλαβὼν ὡς ἐθεάσατο σκορπίον, νομίσας ἀκρίδα εἶναι, κοιλάνας τὴν χεῖρα οἷός τε ἦν καταφέρειν αὐτοῦ. καὶ ὃς τὸ κέντρον ἐπάρας εἶπεν· «εἴθε γὰρ τοῦτο ποιήσαις, ἵνα καὶ ἃς συνείληφας ἀκρίδας ἀποβάλῃς».
οὗτος ὁ λόγος διδάσκει ἡμᾶς μὴ δεῖν πᾶσι τοῖς χρηστοῖς καὶ τοῖς πονηροῖς κατὰ τὰ αὐτὰ προσφέρεσθαι.

***
211. Το φίδι και ο κάβουρας.
[211.1] Κάποτε ζούσαν μαζί στο ίδιο μέρος το φίδι και ο κάβουρας. Αυτός ο δεύτερος, που λέτε, συμπεριφερόταν προς το φίδι ντόμπρα και φιλικά· εκείνο όμως ήταν αγιάτρευτα ύπουλο και όλο πανουργίες. Ο κάβουρας, βέβαια, το νουθετούσε συνέχεια να ισιώσει τον χαρακτήρα του: «Να παίρνεις για παράδειγμα το δικό μου φέρσιμο», του έλεγε. Όμως το φίδι δεν του έδινε σημασία. Γι᾽ αυτό στο τέλος εκείνος αγανάκτησε πια. Κάποια φορά, λοιπόν, παραφύλαξε το ερπετό μέχρι να αποκοιμηθεί, και κατόπιν το άδραξε από τον λαιμό με τη δαγκάνα του και το έσφιγγε όσο πιο δυνατά μπορούσε, μέχρι που το αποτελείωσε. Τότε πλέον είδε το ψόφιο κορμί του φιδιού να τεντώνεται άκαμπτο, και κάγχασε: «Βρε κατεργάρη, τώρα πια που ψόφησες, δεν έχει νόημα να ισιώνεις. Τότε ήταν ο καιρός να το κάνεις, όταν σε ορμήνευα και εσύ δεν με άκουγες».
Τούτος ο μύθος ταιριάζει κατεξοχήν σε ορισμένη κατηγορία ανθρώπων: Εννοώ όποιους περνούν όλη τους τη ζωή κάνοντας πονηριές σε βάρος των δικών τους, αλλά μετά θάνατον τούς αφήνουν κληρονομιά ευεργετήματα με τη διαθήκη τους.

212. Το φίδι, η νυφίτσα και τα ποντίκια.
[212.1] Μια φορά σε κάποιο σπίτι τσακώνονταν μεταξύ τους το φίδι και η νυφίτσα. Τα ποντίκια του σπιτιού, ως συνήθως, εξολοθρεύονταν και από τους δυο αυτούς εχθρούς. Μόλις λοιπόν τους αντιλήφθηκαν να καυγαδίζουν μεταξύ τους, βγήκαν έξω για βόλτα. Έλα όμως που τα πρόσεξαν τότε οι δύο αντίπαλοι, και ξέρετε τί έκαναν; Μεμιάς ξέχασαν τη διένεξή τους και όρμησαν καταπάνω στους ποντικούς.
Έτσι ακριβώς συμβαίνει και στον πολιτικό βίο: Όποιοι ανακατώνονται ασυλλόγιστα στις έριδες μεταξύ των πολιτικάντηδων θα φαγωθούν είτε από τη μία είτε από την άλλη αντίπαλη μερίδα, τους αρέσει δεν τους αρέσει.

213. Το φίδι που το πατούσανε κάτω.
[213.1] Ήταν ένα φίδι που όλο το πατούσανε κάτω ένα σωρό άνθρωποι. Έκανε λοιπόν και αυτό το ταλαίπωρο τα παράπονά του στον Δία. Νά όμως τί του αποκρίθηκε ο θεός: «Δικό σου είναι το φταίξιμο. Βλέπεις, αν είχες δαγκάσει τον πρώτο που σε πάτησε, δεν θα βρισκόταν δεύτερος να το επιχειρήσει».
Το δίδαγμα του μύθου: Όποιος ανταποδίδει το χτύπημα στον πρώτο που του επιτέθηκε εμπνέει μετά φόβο στους υπόλοιπους.

214. Ο εγγυητής και ο Όρκος.
[214.1α] Μια φορά κάποιος εμπιστεύθηκε σε έναν φίλο του ορισμένο χρηματικό ποσό για να το φυλάξει. Ο φίλος αυτός, που λέτε, μπήκε στον πειρασμό να το κρατήσει για τον εαυτό του. Ο καταθέτης, βέβαια, τον προκάλεσε να πάρει όρκο σχετικά, και φυσικά ο άνθρωπός μας είχε ενδοιασμούς να το κάνει. Σηκώθηκε λοιπόν να φύγει για το αγρόκτημά του. Τώρα, όταν έφτασε εκεί κοντά στην έξοδο της πόλης, πήρε το μάτι του έναν κουτσό που τραβούσε και αυτός για την εξοχή. Κάπως του ήρθε και ρώτησε τον σακάτη ποιός είναι και πού κατευθύνεται. «Το όνομά μου είναι Όρκος», αποκρίθηκε εκείνος, «και πηγαίνω να τιμωρήσω τους παραβάτες». Τότε ο άνθρωπός μας τον ρώτησε εκ νέου κάθε πόσον καιρό το έχει συνήθειο να επισκέπτεται ξανά την ίδια πόλη. «Πάνω στα σαράντα χρόνια», απάντησε ο κουτσός, «άντε καμιά φορά και πάνω στα τριάντα». Ύστερα από αυτό, ο πλεονέκτης δεν είχε πια δισταγμούς: την επόμενη μέρα κιόλας πήγε και ορκίστηκε επισήμως ότι ουδέποτε έλαβε το εν λόγω χρηματικό ποσό. Έλα όμως που μετά από λίγο έπεσε πάλι πάνω στον Όρκο. Τούτος τον γράπωσε ευθύς και τον τραβολογούσε προς τον γκρεμό. Ο άνθρωπος ασφαλώς άρχισε τις διαμαρτυρίες: «Καλά, μόλις προ ολίγου δεν μου δήλωνες ότι δεν ξαναγυρνάς παρά μετά από τριάντα χρόνια; Πώς γίνεται και εμένα δεν μου έδωσες ούτε μια μέρα προθεσμία;». Όμως ο Όρκος τον έκοψε: «Ε καλά, τώρα μάθε και κάτι ακόμη: Άμα με εκνευρίσει κανένας πολύ, έχω και άλλη τακτική — να επιστρέφω την ίδια μέρα!».
Το δίδαγμα του μύθου: Η εκ θεού τιμωρία για τους κακούργους και θεομπαίχτες δεν υπόκειται σε καθορισμένες προθεσμίες.

215. Το αγόρι που έπιανε ακρίδες.
[215.1] Ήταν κάποιο αγόρι που τσάκωνε ακρίδες στο ύπαιθρο, έξω από τα τείχη. Είχε ήδη μαζέψει ένα σωρό όταν πήρε το μάτι του έναν σκορπιό. Για κακή του τύχη, τον πέρασε και αυτόν για ακρίδα. Στρογγύλεψε λοιπόν τη φούχτα του και ετοιμαζόταν να του την φέρει από ψηλά. Τότε όμως ο σκορπιός σήκωσε το κεντρί του και προειδοποίησε: «Έλα, για κάνε το! Έλα, άμα θες να αμολήσεις και όσες ακρίδες μάζεψες!».
Τούτος ο μύθος έχει το εξής δίδαγμα: Δεν πρέπει να φερόμαστε με τον ίδιο τρόπο σε όλους, καλούς και κακούς.

Η απόδραση από την ευτυχία

Πολλοί πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι ένα «παιχνίδι» της μοίρας, μια πολυπόθητη κατάσταση που πρέπει να αναζητηθεί έξω από τον ίδιο τον άνθρωπο. Τα διδάγματα της αρχαίας σοφίας, καθώς και οι απόψεις της ανθρωπιστικής ψυχολογίας υποστηρίζουν ότι η ευτυχία είναι μια τέχνη με συγκεκριμένους κανόνες και στηρίζεται στην επιλογή μιας θετικής στάσης ζωής.

Θεωρητικά όλοι θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Όμως θα επιλέγαμε πράγματι την ευτυχία αν μας δινόταν η ευκαιρία; Τίποτα δεν εμποδίζει τόσο πολύ την κατάκτηση της ευτυχίας, όσο ο φόβος της ίδιας της ευτυχίας! Όταν είμαστε δυστυχισμένοι ξέρουμε πού βρισκόμαστε. Όσο κι αν ο κόσμος φαίνεται ανιαρός ή τρομακτικός, περικλείει μια αίσθηση σιγουριάς και προβλεψιμότητας. Είμαστε προετοιμασμένοι, δεν εκπλησσόμαστε. Επιλέγοντας προκαταβολικά ένα γενικό αίσθημα απογοήτευσης, οι άλλοι δεν μπορούν να μας απογοητεύσουν… Πιστεύουμε ότι ο κόσμος είναι ένα φρικτό μέρος, γιατί αυτή ήταν η μόνη άποψη που επιτρέψαμε στον εαυτό μας να δει. Οι αρνητικές προσδοκίες ξυπνούν αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορά στους άλλους και τότε ο κόσμος γίνεται στ’ αλήθεια πιο εχθρικός και πιο δύσκολος στην αντιμετώπισή του.

Είμαστε καθημερινά μάρτυρες ενός νοσηρού ενδιαφέροντος για την παθολογία, τη δυστυχία, την αποτυχία και την προδοσία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ισχυρά πρόσωπα, διάσημα και επιτυχημένα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αντί να παρέχουν πληροφορίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε τι είναι αυτό που εξασφαλίζει την αληθινή ευτυχία (μέσω του θαυμασμού και της ευεργετικής μίμησης), ενισχύουν ασύστολα την αυτοεκτίμησή μας μέσω της καταστροφικής ζήλιας. Βλέποντας ότι κάποιος τον οποίο θεωρούσαμε πιο τυχερό, περνάει πολύ πιο δύσκολες στιγμές από εμάς, θεωρούμε ακόμα και ότι η δική μας αποτυχία μειώνεται και μπορούμε για λίγο να αισθανθούμε ανώτεροι. Έτσι, η αίσθησή μας για την αποτυχία και το άθλιο χάλι του κόσμου αυξάνεται. Μακροπρόθεσμα, όσο περισσότερο τροφοδοτούμε αυτό το μοχθηρό μείγμα, τόσο περισσότερο μειώνονται οι πιθανότητες να πετύχουμε περισσότερη ευτυχία.

Αντί λοιπόν να παρατηρήσουμε και να αλλάξουμε αυτόν τον μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης αρνητικής προφητείας, αναζητούμε συχνά ένα εξωτερικό αίτιο της δυστυχίας μας και αν ψάξουμε καλά, πάντα κάτι θα βρούμε που να υποστηρίζει αυτή την άποψη. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ ονομάζει «πειρασμό της αθωότητας» εκείνη την αρρώστια του ατομικισμού που συνίσταται στο να θέλουμε να αποφεύγουμε τις συνέπειες των πράξεών μας, αυτή την επιδίωξη να απολαμβάνουμε προνόμια δίχως να υφιστάμεθα και τις αντίστοιχες ευθύνες. Αυτή η «αρρώστια» βρίσκει την έκφρασή της είτε στον παιδισμό είτε στη θυματοποίηση: δύο τρόποι να ξεφεύγουμε από τη δυσκολία της ύπαρξης, δύο στρατηγικές της μακάριας ανευθυνότητας.

Το να επιτρέψει κανείς στην ευτυχία να πάρει τη θέση των μέχρι τώρα αρνητικών του συναισθημάτων, είναι κάτι που σίγουρα ανατρέπει όλες τις σχέσεις και τις συνήθειές του. Η μεταστροφή στην ευτυχία μοιάζει με τη μετακόμιση σε μια άγνωστη χώρα, όπου τα κοινωνικά έθιμα και η γλώσσα πρέπει να διδαχτούν από την αρχή. Οι περισσότερες από τις στενές σχέσεις μας στηρίζονται πάνω σε «θέατρα ελέγχου» και σε ρόλους, που μόνο την ευτυχία και την αρμονική ανάπτυξη δεν προάγουν. Ο ρόλος του «θύματος» έχει τα δικά του δευτερογενή πλεονεκτήματα και συχνά κρύβει μια ιδιαίτερα ισχυρή μορφή επιθετικότητας και χειρισμού των άλλων. Οι ψευδο-απελπισμένοι εκβιάζουν προνόμια, ιδιαίτερη μέριμνα και χαριστική μεταχείριση, που δύσκολα είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν. Μπορεί επίσης να δείχνουν υπερυποχωρητική συμπεριφορά, πράγμα που τους κάνει τελικά να νιώθουν ότι οι άλλοι τους εκμεταλλεύονται και ενισχύει τη μέθοδο «εγώ ο καημένος» για την εξασφάλιση προσοχής και βοήθειας.

Αν γίνουμε πιο ευτυχισμένοι, καταλήγουμε να κάνουμε πολλές αλλαγές στη ζωή μας:
Είναι δυνατόν να απειληθούν οι προσωπικές σχέσεις μας αν οι σύντροφοί μας προτιμήσουν να μη μας ακολουθήσουν στην αλλαγή. Η συναισθηματική απόσταση θα γίνεται τότε μέρα με τη μέρα μεγαλύτερη και τέλος αγεφύρωτη. Η αντίσταση εδώ στην αλλαγή προκύπτει από το δισταγμό να είναι κανείς ευτυχισμένος τη στιγμή που οι άλλοι στην οικογένειά του είναι ακόμα δυστυχισμένοι. Στη φάση αυτή, οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν τους δραπέτες, που ενώ κατορθώνουν τελικά να βγουν από τη φυλακή, διστάζουν και επιστρέφουν πίσω, γιατί δεν αντέχουν να αφήσουν τους άλλους πίσω τους

Αν επιλέξουμε την ευτυχία, είναι πιθανόν ο παλιός κύκλος των φίλων να μη μας ικανοποιεί πια. Το να απομακρύνεται από τις κοινωνικές του επαφές που καλώς ή κακώς τον στήριζαν μέχρι τότε, χωρίς να έχει ακόμα δημιουργήσει ένα νέο κύκλο γνωριμιών, δίνει στον άνθρωπο που αλλάζει την αίσθηση ενός κόσμου που καταρρέει.

Από την άλλη μεριά, όπως είπε κι ο Ντ. Θορώ: «Όπου κι αν γυρέψεις την ευτυχία οι άνθρωποι θα σε ξετρυπώσουν και θα σε καλέσουν να επιστρέψεις στην «απελπισμένη Εταιρεία των Παλιόφιλων»».

Η κοινωνία δεν επιτρέπει εύκολα αποχωρήσεις από το παιχνίδι της συλλογικής δυστυχίας. Ο φόβος της μοναξιάς και του εξωστρακισμού μας, όπως έγινε και με το Γλάρο Ιωνάθαν Λίβιγκστον, μάς κάνουν συχνά να πισωγυρίζουμε και να συμβιβαζόμαστε με την ανιαρή, αλλά ασφαλή «πραγματικότητα».

Σε κάθε νέο στάδιο η παλιά εικόνα του εαυτού μας κλονίζεται και συρρικνώνεται στα μάτια μας, ενώ αποκαλύπτονται οι αδυναμίες και τα ελαττώματα. Μπορεί βέβαια αυτή η διαδικασία να μας κάνει μακροπρόθεσμα (και ίσως μεσοπρόθεσμα) καλό, όμως πονάει πολύ! Ένας ανείπωτος αφανισμός κάθε ασφάλειας και σιγουριάς μας κυριεύουν, όταν χάνουμε από μπροστά μας όλα τα γνώριμα σημεία αναφοράς και ταξιδεύουμε μόνοι, στο άγνωστο. Ο φόβος του αγνώστου, όχι μονάχα φτώχυνε την ύπαρξη του ατόμου, αλλά όπως λέει και ο Ρίλκε, «περιόρισε ακόμα και τις σχέσεις του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, τραβώντας τες έξω από το ποτάμι των απέραντων δυνατοτήτων, για να τις προφυλάξει σε μια ήσυχη, σίγουρη γωνιά της ακροποταμιάς».

Μπροστά σ’ αυτό το «αδιέξοδο», ο αδύναμος άνθρωπος επιλέγει συχνά τον ευτυχισμό, που ενώ αποτελεί ένα ευτελές υποκατάστατο της ευτυχίας, δεν απαιτεί κόπο και πόνο, αφήνοντας το άτομο στην ίδια γνώριμη κατάσταση. Σ’ αυτό το σταυροδρόμι ακριβώς εκθέτουν το φανταχτερό εμπόρευμά τους διάφοροι επιτήδειοι «ειδήμονες», που μοσχοπουλούν συνταγές για εύκολη, γρήγορη και σίγουρη κατάκτηση της ευτυχίας σε οκνηρούς και αφελείς καταναλωτές ονείρων.

Υπάρχει διέξοδος; Υπάρχει από τη στιγμή που αρχίζουμε να κατανοούμε την κατάστασή μας, αναλαμβάνουμε την ευθύνη της δυστυχίας μας και δεχόμαστε τον πόνο της αλλαγής. Η ευτυχία είναι ένας δρόμος ανάπτυξης, αλλά η ανάπτυξη είναι πάντα οδυνηρή επειδή κάτι πρέπει να καταστραφεί για να έρθει το καινούργιο. Η ανάπτυξη είναι σαν να αναγεννάς τον εαυτό σου, και αυτό συνεπάγεται τον πόνο του τοκετού. Όταν όμως μπορέσουμε να δούμε ότι μέσα από τον πόνο βγαίνει μια καινούργια ζωή, τότε θα τον καλοδεχτούμε.

Το αποτέλεσμα αξίζει πραγματικά τον κόπο, δε νομίζετε

Είμαστε οι ιστορίες που λέμε και οι ιστορίες που δεν λέμε

Στο σώμα μάς δίνει πρόσβαση ο λόγος. Άρα και η ψυχή, η οποία ενυπάρχει στο σώμα, αποκαλύπτεται μέσω των αναπαραστάσεων της γλώσσας, των συμβολισμών, των παραδρομών, των αφηγήσεων, ακόμα και της σιωπής. Στην σημερινή εποχή της νεωτερικότητας παρατηρείται έντονα η γλωσσική τυρρανία της αφήγησης. Μέσα στο πλαίσιο της «οικονομίας» παγιώνονται γλωσσικοί μανιερισμοί αλλά και προβληματικές δομές αφήγησης, που εν τέλει μπορούν να διαμορφώσουν και ρόλους για τον ίδιο τον αφηγούμενο. Η ικανότητα για συμβολοποίηση ολοένα και καταρρέει, το συναισθηματικό λεξιλόγιο αποτελεί ένα είδος πολυτέλειας και οι διάλογοι γίνονται επαναλαμβανόμενοι, στημένοι και σύντομοι.

Ένα από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων κοινωνιών είναι ότι τα συναισθήματα και δη τα δυσφορικά ή «δύσκολα» συναισθήματα έχουν χάσει τον κοινωνικό τους χαρακτήρα και η έκφρασή τους έχει γίνει μια ατομική ψυχική διεργασία. Έτσι, αυτό που κυριαρχεί στο λόγο είναι η απουσία συναισθηματικών αποχρώσεων, πιθανότατα λόγω της απώθησής τους ή της εσωτερικής λογοκρισίας τους μέσα σε ένα κλίμα στενής εξατομίκευσης.

Διάλογος μεταξύ εαυτών

Με τον ίδιο τρόπο που η γλώσσα δίνει πρόσβαση στις ενδοψυχικές καταστάσεις, έτσι και ο διάλογος δίνει πρόσβαση μεταξύ εαυτών. Ο διαρκώς ανανεωνόμενος εαυτός είναι εξαρτημένος από το διάλογο. Η αυτοβιογραφία μας εμπλουτίζεται συνεχώς τόσο από αυτά που ακούμε και λέμε όσο και από τα μη λεχθέντα ή τα αποσιωπημένα. Σε όλο το ταξίδι της αναπτυξιακής μας πορείας, από βρέφη σε παιδιά και κατόπιν σε ενήλικες, ενημερωνόμαστε για το ποιοι είμαστε και ήμασταν μέσω και των αφηγήσεων που κάνουν οι άλλοι για εμάς. Εμπειρίες και πράγματα που διαφεύγουν της μνήμης μας ζωντανεύουν μέσω των ιστοριών που ακούμε για εμάς και τους άλλους και σταδιακά κουμπώνουν σαν κομμάτια παζλ στον πολυσύνθετο εαυτό μας, διαμορφώνοντας νοήματα. Ο εαυτός μας, λοιπόν, εμπεριέχει λέξεις και ιστορίες που λένε οι άλλοι για εμάς, γίνονται πεποιθήσεις και μετά τις λέμε εμείς για τους εαυτούς μας. Συχνά, αυτά τα δύο είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα που είναι δύσκολο να διαχωριστούν.

Μέρος της αυτοπαρουσίασης μας στους άλλους, αλλά και της αυτοδιάθεσης, έχει να κάνει με τα αφηγήματα που κουβαλάμε, το περιεχόμενο και τη δομή τους.

Ο τρόπος που ζούμε και βιώνουμε τον εαυτό μας καθρεφτίζεται στη γλώσσα μας, σε αυτά που επιλέγουμε συνειδητά ή όχι να επικοινωνούμε και στον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτή η επικοινωνία. Μέσα στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας αυτές οι παράμετροι έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρατηρώντας το λόγο του θεραπευόμενου, και ειδικά τη ροή, τη δομή, το περιεχόμενο και τη σύνδεση αυτών με τη γλώσσα του σώματος, έχουμε τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε ποιες ιστορίες είναι εγκλωβιστικές, επαναλαμβανόμενες διαγενεακά, «φορεμένες» σαν κουστούμι, φοβισμένες και κρυμμένες, αντιφατικές, δυσφορικές ή απελευθερωτικές. Η κάθε ιστορία με τον τρόπο που λέγεται στο συνομιλητή μας αποκαλύπτει σαν ένας εκπρόσωπος τύπου και τους εσωτερικούς διαλόγους του ατόμου και την προσπάθειά του να μας δώσει πρόσβαση στην υποκειμενική του αλήθεια και το προσωπικό του βίωμα. Η ικανότητα του θεραπευτή, επομένως, να ακούει και να κατανοεί δημιουργεί τον «ενδιάμεσο χώρο» όπου συγκατασκευάζεται η εμπειρία με διορθωτικές τάσεις, γίνεται σύνδεση του εδώ και τώρα με την ιστορία, γίνεται αποδόμηση του δυσλειτουργικού περιεχομένου και κατασκευή νέων νοημάτων.

Οι ακατέργαστες αφηγήσεις που αφορούν πτυχές του εαυτού

Σημαντική μνεία πρέπει να κάνουμε στο κομμάτι των αφηγήσεων που αφορούν πτυχές του εαυτού που είναι σε ακατέργαστη ή υποβόσκουσα μορφή λόγω της αδυναμίας του ατόμου να τις αναγνωρίσει, να τις λεκτικοποιήσει και τις κατανοήσει. Για τον κάθε άνθρωπο υπάρχουν οικογενειακοί μύθοι, μυστικά και ιστορίες που με κάποιον τρόπο ήταν άρρητες, δεν είχαν μπει σε λόγια, ωστόσο είναι τόσο ενεργά και δυναμικά στοιχεία της πραγματικότητάς του που μπορούν να διαμορφώσουν τον εαυτό.

Υπάρχουν αρκετά ψήγματα που αποτυπώνουν τη σημασία της σιωπής έναντι των λέξεων, με τα περισσότερα να εξαίρουν την ευεργετική λειτουργία της μεταξύ συνομιλητών αλλά και για το ίδιο το άτομο ως μονάδα.

Ένα από αυτά υποστηρίζει ότι «Ποτέ δεν μας έβλαψε κάτι που δεν είπαμε» (Κάλβιν Κούλιτζ). Εν πρώτοις, το να απαγορεύσουμε την έκφραση συγκεκριμένων σκέψεων ή συναισθημάτων μπορεί να είναι προστατευτικό για τον εαυτό, να ενισχύει την συντήρηση μιας συγκεκριμένης αυτοεικόνας και να προωθεί την κοινωνική ενσωμάτωση. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, όμως, μπορεί να είναι πολύ περιοριστικό, στερητικό, μοναχικό και εν τέλει παγιδευτικό. Το να δώσουμε λόγο σε μύχιες σκέψεις φέρνει απελευθέρωση. Το να βάλουμε λέξεις σε δύσκολα συναισθήματα φέρνει ανακούφιση.

Η σιωπή έχει τη σημασία της στο βαθμό που δε μετατρέπεται σε φορέα λογοκρισίας, σε μορφή απόρριψης και αποδοχής εσωτερικών διεργασιών και βιωμάτων. Δυστυχώς, η σιωπή είναι συνήθης και συνδέεται με μια εσωτερική στάση αποσιώπησης. Ένας άνθρωπος που μιλάει επιφανειακά ή μιλάει μόνο για τους άλλους είναι κι αυτός σιωπηλός. Το να σπάσει κάποιος τη σιωπή του συνεπάγεται ένα μεγάλο βαθμό αυτοέκθεσης και  ευαλωτότητας που κανένας δεν επιθυμεί.

Ωστόσο, μπορεί να είναι λυτρωτικό, γιατί επιφέρει σύνδεση με τους άλλους και συναισθηματική κατανόηση. Ειδικά μέσα στο προστατευμένο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας η σταδιακή αποκάλυψη μέσω του λόγου των κρυφών ή απαγορευμένων ιστοριών, διαμορφώνει μια νέα στάση επιτρεπτικότητας και αντοχής προς τον εαυτό ως όλον και όχι ως αποσυνδεδεμένες πραγματικότητες.

Όλα τα παραπάνω είναι αξιοποιήσιμα στην αφηγηματική οπτική μέσω της κατανόησής τους και της σύνδεσής τους με διεξόδους, δηλαδή με αλλαγή στην αφήγηση, στο σενάριο, στους πρωταγωνιστές και στις εναλλακτικές. Ο πυρήνας αυτής της θεραπευτικής εργασίας βρίσκεται ακριβώς σε αυτή τη δυναμική συγκατασκευής και ανακάλυψης της υποκειμενικής αλήθειας μέσω της γλώσσας και εκεί βρίσκεται και η θεραπευτική λειτουργία της.

Άλλωστε, όπως αναφέρει και ο Wittgenstein η γλώσσα σαν ένα δηλητήριο μπορεί να μας παραπλανήσει ή να μας μαγέψει, αλλά όταν μιλάμε αληθινά μπορεί να μας γιατρέψει. 

Όρια δεν είναι μόνο τα «όχι»

«Το να τολμήσεις να ορίσεις τα όριά σου, έχει να κάνει με το κουράγιο και την τόλμη να αγαπήσεις τον εαυτό σου, ακόμα κι αν ταυτόχρονα ρισκάρεις “να απογοητεύσεις” τους άλλους» – Brene Brown

«Βάζω όρια» είναι μία έκφραση που ακούμε πολύ συχνά και μάλιστα ακούμε «να του/της βάλεις όρια». Όρια – όπως το έχω αντιληφθεί ως πρόσωπο – είναι όλα τα στοιχεία που σε καθορίζουν, που δηλώνουν ότι είσαι εσύ. Είναι όλες σου οι συμπεριφορές, τι σου αρέσει και τι όχι, τι αντέχεις και τι όχι, τι μπορείς και τι όχι, τι θέλεις και τι όχι, οι προσδοκίες, οι δυσκολίες, οι φοβίες, οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι επιθυμίες, τα όνειρά σου, τα συναισθήματά σου και οι συναισθηματικές καταστάσεις μέσα στις οποίες βρίσκεσαι.

Από το τι χρώμα σου αρέσει μέχρι το ότι βλέπεις κάτι και συγκινείσαι, το ότι δεν αντέχεις για παράδειγμα ούτε τη θέα ενός φαγητού ή ότι λατρεύεις τη θάλασσα, το ότι μπερδεύεις τα λόγια σου όταν βιάζεσαι ή το ότι δυσκολεύεσαι να μπεις σε διαδικασία αντιπαράθεσης. Είναι κάθε τι μικρό ή μεγάλο, εξωτερικό ή εσωτερικό σου χαρακτηριστικό, που όταν τα βάλεις σαν κομμάτια ενός παζλ το ένα δίπλα στο άλλο, θα φτιάξουν εσένα, κάθε φορά στο εδώ και τώρα.

Ίσως λοιπόν σε αυτό το σημείο να έχει έρθει η στιγμή να κάνουμε μία αλλαγή. Ας αντικαταστήσουμε την έκφραση «βάζω όρια» με την καινούρια «δείχνω/αποκαλύπτω τα όριά μου». Και ας μείνουμε λίγο στο πόσο έχει γίνει αυτόματα πιο ξεκάθαρο, τι συμβαίνει με τα όριά μας. Αν λοιπόν τα όριά μου είναι όλα όσα είμαι (όλα μου τα σημεία φωτεινά και σκοτεινά, εύκολα και δύσκολα), ξεκινάμε με το δεδομένο ότι υπάρχουν ήδη, άρα δεν τα βάζω κάπου, γιατί είναι κάπου, σ΄ εμένα, είναι εγώ, είμαι εγώ.

Το δεύτερο σημείο που αξίζει να τονίσουμε είναι ότι για να τα δείξω στον άλλο, χρειάζεται πρωτίστως να τα έχω αναγνωρίσει -ως ένα βαθμό τουλάχιστον- εγώ, να είμαι δηλαδή σε επαφή μ΄ εμένα για να ξέρω τι μου συμβαίνει κάθε στιγμή, ώστε να μπορώ να το επικοινωνήσω στον άλλο.

Και εδώ βρίσκεται το κομβικό σημείο της αυτοαποκάλυψης που δεν είναι εύκολο αλλά δεν είναι και δύσκολο, αρκεί να ξέρω πώς να το κάνω και να τολμήσω να το κάνω.  Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι το πιο δύσκολο κομμάτι με τα όρια είναι να μάθει να λέει «όχι», «δεν θέλω», «δεν μπορώ». Και από εκεί συνήθως ξεκινά, να μάθει δηλαδή να λέει «όχι».

Πραγματικά είναι μία δύσκολη διαδικασία αυτή του να μάθει κάποιος να λέει «όχι», γιατί προφανώς του είναι ξένη, δεν την έχει μάθει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ίσως μάλιστα να θεωρείς – επειδή αυτή η δυσλειτουργική πεποίθηση έχει χτιστεί μέσα σου για κάποιους λόγους – ότι είναι «κακό ή εγωιστικό», ή ότι δεν δείχνει σεβασμό, και μη αποδεκτό ένα καλό παιδί να λέει όχι. Είναι ένα μεγάλο θέμα από μόνο του αυτό αλλά επί του παρόντος ας στρέψουμε την προσοχή μας σε κάτι άλλο εξίσου πολύ σημαντικό.

Όρια δεν είναι μόνο τα «όχι» σου! Αξίζει να έχεις στο μυαλό σου ότι όρια είναι και τα «ναι» σου, τα «θέλω» σου, τα «μπορώ» σου, τα «χρειάζομαι», «έχω ανάγκη» σου! Και είναι πολύ εντάξει να τα εκφράζεις! Έχεις αναρωτηθεί πόσο εύκολο σου είναι να ζητήσεις κάτι για σένα; Να διεκδικήσεις χρόνο, κάποιο υλικό αγαθό, οτιδήποτε χρειάζεσαι να έχεις, να πάρεις, με σκοπό να ικανοποιήσεις κάποια ανάγκη ή επιθυμία σου, για να βιώσεις χαρά, ικανοποίηση, απόλαυση;

Ή νιώθεις ότι θα το ζητιανέψεις, έχεις ενοχές, μήπως φοβάσαι ότι τελικά δεν θα στο δώσουν, ή ανησυχείς ότι θα δημιουργηθεί ένταση και φασαρία που δεν αντέχεις, μήπως είναι και πάλι «εγωιστικό» να ικανοποιείς και τις δικές σου ανάγκες, μήπως είναι «κακό» να νιώθεις απόλαυση, ικανοποίηση, χαρά; Αισθάνεσαι ίσως ότι δεν αξίζεις να ζητήσεις; Και βέβαια όλα αυτά είναι πολύ εντάξει να τα νιώθεις γιατί προφανώς έτσι, μ΄ αυτές τις πληροφορίες έχεις χτίσει μέσα σου μεγαλώνοντας, τις πεποιθήσεις που καθορίζουν τον τρόπο που λειτουργείς και υπάρχεις σήμερα.

Αν δώσεις όμως σημασία στο πώς νιώθεις κάθε φορά που αφήνεις μία σου ανάγκη ακάλυπτη, θα διαπιστώσεις ότι ο εαυτός σου θα αντιδράσει το πιο πιθανό με θυμό αρχικά. Αν δώσεις προσοχή στον θυμό σου θα δεις ίσως ότι εκεί μαζί του κρύβεται και ματαίωση και λύπη… Αυτά, τα συναισθήματα δηλαδή, είναι και σε κάθε περίπτωση οι ενδείξεις ότι πλήττονται τα όριά σου, ότι μένουν ανεκπλήρωτα, ακάλυπτα, σε εκκρεμότητα.

Το να δείχνεις και όσα θέλεις, όσα έχεις ανάγκη και ό,τι χρειάζεσαι εκτός από ό,τι δεν θέλεις, είναι δικαίωμα και ταυτόχρονα υποχρέωση προς τον εαυτό σου.

Κανείς άλλος έξω από εσένα δεν μπορεί να γνωρίζει και τελικά να καλύψει τις δικές σου ανάγκες, επιθυμίες και όνειρα. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να μαντεύει τι χρειάζεσαι είτε σε επίπεδο ατομικών αναγκών είτε σε επίπεδο αναγκών μέσα στις σχέσεις σου. Εσύ είσαι υπεύθυνη/ος να διεκδικείς για σένα ό,τι θέλεις και ο άλλος για τον εαυτό του. Σαφώς υπάρχει η πιθανότητα να ακούσεις εσύ «όχι» ως απάντηση όταν ζητάς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ζητήσεις, εξάλλου χρησιμοποίησα τη λέξη «πιθανότητα», όχι «βεβαιότητα». Ποιος ξέρει τι θα συμβεί, πριν να συμβεί;!

Άσε λοιπόν τα σενάρια κινδυνολογίας στην άκρη και ζήτα αυτό που χρειάζεσαι όσο πιο ευθέως και ξεκάθαρα μπορείς, είτε από τον εαυτό σου είτε από κάποιον άλλο. Όταν ο άλλος είναι ενήμερος για όσα χρειάζεσαι, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να τα έχεις. Μπορείς, αν θέλεις να ξεκινήσεις καταγράφοντας αρχικά τι χρειάζεσαι, τι θέλεις και με τον δικό σου ρυθμό και τρόπο, να αρχίσεις να προσπαθείς να τα πετύχεις στον βαθμό που μπορείς κάθε φορά. Αυτό είναι και ένα σημαντικό κλειδί στη διαδικασία, να μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους, να αποδέχεσαι και να βρίσκεις αξία σε ό,τι κάνεις, με τον ρυθμό και τον τρόπο που το κάνεις.

Επίτρεψε στον εαυτό σου να αυτοαποκαλύπτεται και ως πρόσωπο που έχει και ανάγκη να παίρνει και όχι μόνο να δίνει! Να θυμάσαι, ότι η ευθύνη για τη ζωή σου και την ποιότητά της βρίσκεται αποκλειστικά στα δικά σου χέρια και ότι είσαι απόλυτα επαρκής για να ζεις, όπως αγαπάς και ονειρεύεσαι, αρκεί να σου το αναγνωρίσεις και να το πιστέψεις!

Μην κατηγορείς εσένα για την απόρριψη… ο άνθρωπος που δεν σε εκτιμά χάνει περισσότερα

Είναι συχνό φαινόμενο όταν γίνουμε αποδέκτες μίας απορριπτικής στάσης, να κατηγορούμε αποκλειστικά και μόνο τον εαυτό μας, να θεωρούμε πως εμείς ευθυνόμαστε αποκλειστικά για την άρνηση που δεχόμαστε. Με αποτέλεσμα, να σκεφτόμαστε πόσο διαφορετική θα έπρεπε να είναι η συμπεριφορά μας για να αποφεύγαμε την άρνηση του άλλου. Και αυτό μας οδηγεί σε εξαιρετικά άδικες και κακές σκέψεις απέναντι στον εαυτό μας και τις ικανότητές του.

Σκεφτόμαστε πως αν είχαμε περισσότερα χρήματα, ομορφιά, εξυπνάδα ή αν αγαπούσαμε λιγότερο ή περισσότερο το έτερο πρόσωπο, το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό. Δεν είναι κακό που πέφτουμε σε τέτοιες σκέψεις, ούτε επιπόλαιο. Είναι όμως άδικο και απόρροια του μεγάλου συναισθηματικού πόνου που βιώνει κάποιος εκείνη τη στιγμή.

Πώς θα μπορούσε κάποιος να ξεπεράσει μία απορριπτική στάση ανώδυνα;

Μην κατηγορείς τον εαυτό σου διαρκώς

Είναι ανώφελο να πληγώνεις διαρκώς τον εαυτό σου με το να του καταλογίζεις ευθύνες και λάθη που μπορεί να υπάρχουν αλλά μπορεί και όχι. Δεν έχει σημασία αν αγάπησες περισσότερο ή λιγότερο, αν ο άνθρωπος σε θέλει πραγματικά δεν αφήνει τίποτα άλλο να τον κάμψει. Δεν έχει σχέση με εσένα η απόρριψή σου, με τον άλλο έχει. Είναι δύσκολο στην αρχή μεν, αλλά πρέπει να το προσπαθείς.

Μην το παίρνεις προσωπικά

Μην παίρνεις προσωπικά μία απορριπτική ή φτωχή συμπεριφορά. Στην πραγματικότητα, η απόρριψη δεν αφορά εμάς αλλά τον άνθρωπο που μας απορρίπτει. Περιγράφει απλώς το χαρακτήρα και το πόσο σωστή είναι η κρίση του άλλου και δε δείχνει τη δική μας αξία. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να με απορρίπτει εξαιτίας της δικής του προκατάληψης, ζήλιας, κακίας ή λανθασμένης κρίσης; Ο άνθρωπος που με απορρίπτει δεν έχει κανένα ελάττωμα; Φυσικά και έχει.

Ο άνθρωπος που δεν σε εκτιμά χάνει περισσότερα

Η απόρριψη πονάει μόνο όταν αγαπάς τον άνθρωπο που σε αρνείται. Αν σου ήταν αδιάφορος, δε θα σε ένοιαζε. Η ουσία όμως είναι πως εκείνος που δεν αναγνωρίζει αυτό που του δίνεις χάνει πολλά περισσότερα από εσένα που απλώς χάνεις ένα άτομο που δε σε αγαπάει.

Γνώρισε τα αρνητικά γνωρίσματα του άλλου ανθρώπου

Πολλές φορές ξεχνάμε τα αρνητικά που έχει ένας άνθρωπος στο χαρακτήρα του και επειδή τον αγαπάμε πάρα πολύ επικεντρωνόμαστε μόνο στα καλά του. Για να ξεπεράσεις ανώδυνα μία απόρριψη, γνώρισε χωρίς να παρασύρεσαι από το συναίσθημα της αγάπης, τα αρνητικά του χαρακτήρα του ανθρώπου που σε απέρριπτε. Αν όντως, είχε πολλά αρνητικά στοιχεία (όλοι μας έχουμε, αλλά είναι γεγονός πως μερικοί άνθρωποι είναι εξαιρετικά δύσκολοι στο χειρισμό και την επικοινωνία), τότε μπορεί να γλίτωσες και από ένα τοξικό άτομο που θα σε δηλητηρίαζε και θα σε πλήγωνε ακόμα περισσότερο. Αφήνοντας τα μειονεκτήματα να υπερισχύσουν από τα πλεονεκτήματα στα μάτια σου, θα το ξεπεράσεις πιο εύκολα. Μη στεναχωριέσαι αν κάποιος σε απορρίπτει, μη στεναχωριέσαι αν κάποιος δε σε αγαπά.

Αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τα άβολα και επώδυνα συναισθήματα

Ο πόνος και η δυσφορία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης υπόστασης. Και είτε αυτό είναι φόβος, θυμός, μεταμέλεια, θλίψη, ενοχή, απόγνωση, ντροπή ή κάποιο άλλο επώδυνο ή άβολο συναίσθημα, ο πόνος που προκαλούν είναι τόσο αληθινός όσο οτιδήποτε άλλο έχετε βιώσει. Και όλοι οι άνθρωποι τον νιώθουμε, λιγότερο ή περισσότερο.

Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν καταφέραμε ποτέ να αντιμετωπίσουμε επαρκώς αυτά τα συναισθήματα. Γι’ αυτό, καθώς μεγαλώνουμε, αναπτύσσουμε κάθε είδος ανθυγιεινών, αναποτελεσματικών τελικά, μεθόδων για να διαχειριστούμε τα επίπονα συναισθήματα και τις άβολες καταστάσεις, πολλές από τις οποίες μας παρέχουν ένα προσωρινό διάλειμμα από τον πόνο εις βάρος της υγείας μας, είτε αυτές είναι ναρκωτικά, αλκοόλ, σεξ ή κάποια άλλη μορφή τοξικού περισπασμού.

Η αντιμετώπιση του πόνου και της δυσφορίας συνιστά κατά κάποιο τρόπο μια τέχνη, έναν αριστοτεχνικό χορό. Είναι δύσκολο να μάθουμε. Εντούτοις, όχι μόνο έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε, αλλά θα ισχυριστώ ότι είναι τόσο σημαντικό όσο οτιδήποτε άλλο που θα μάθετε ποτέ σε όλη την πορεία της ζωής σας. Τα συναισθήματα συνδέονται αναπόφευκτα με κάθε εμπειρία ζωής και με την ευεξία μας στο σύνολό της. Αν επιθυμείτε και προσπαθείτε να γίνετε ευτυχισμένοι, επιτυχημένοι και υγιείς, χρειάζεται να μάθετε πώς να διαχειρίζεστε τα δύσκολα συναισθήματα και τις συγκινήσεις που θα εμφανιστούν στην πορεία.

Μην τρέχετε μακριά από αυτά που νιώθετε

Έχουμε αυτή τη συνήθεια του να προσπαθούμε συνεχώς να αποδράσουμε από τον πόνο. Και είναι λογικό, αν το σκεφτεί κανείς… Γιατί να θέλει κανείς να νιώσει πόνο, αν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν; Αν σας έλεγαν να αγγίξετε το ανοιχτό μάτι μιας κουζίνας, τι θα κάνατε; Θα απομακρύνατε κατευθείαν το χέρι σας μακριά από εκεί, σωστά; Όμως, τα συναισθήματα δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο.

Αντιθέτως, φανταστείτε ότι έχετε μια ανοιχτή πληγή στο χέρι σας και χρειάζεται να προσθέσετε οξυζενέ για να τη βοηθήσετε να επουλωθεί. Θα πονέσετε πολύ, αλλά αν την αγνοήσετε και υποκριθείτε ότι δεν είναι εκεί, το μόνο που θα κάνετε είναι να χειροτερέψετε τα πράγματα. Εκείνη η ανοιχτή πληγή είναι πιθανό να μολυνθεί και δεν θα επουλωθεί ποτέ, αν δεν τη φροντίσετε.

Τα συναισθήματα λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο. Χρειάζεται να βρείτε το κουράγιο να αντιμετωπίσετε τον πόνο και τη δυσανασχέτηση, αν επιθυμείτε να θεραπευτείτε από αυτά ή έστω να τα χειριστείτε. Το καλό είναι ότι με τον ίδιο τρόπο που μια πληγή θα επουλωθεί τελικά από μόνη της, αρκεί να λάβει τη σωστή προσοχή, έτσι και οι συναισθηματικές ουλές θα επουλωθούν από μόνες τους με τον καιρό.

Για να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι, αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα είδη συναισθηματικού πόνου θα εξαφανιστούν για πάντα. Κάποια θα μείνουν μαζί σας και εσείς θα πρέπει να μάθετε να τα διαχειρίζεστε, να ζείτε με αυτά. Ωστόσο, ό,τι κι αν περνάτε, με το χρόνο και με το σωστό είδος προσοχής, θα θεραπευτείτε αρκετά ώστε να έχετε τη δύναμη να προχωρήσετε.

Γίνετε οι καλύτεροί σας φίλοι

Η προσοχή για την οποία μιλάμε είναι ακριβώς αυτή• να γίνετε δηλαδή οι καλύτεροί σας φίλοι. Αυτή η κίνηση είναι η ακριβώς αντίθετη συμπεριφορά από εκείνη που συνήθως υιοθετούμε στην προοπτική του πόνου:

• Αντί να αποφύγετε τον πόνο, αντιμετωπίστε τον

• Αντί να επικρίνετε τον εαυτό σας, να είστε επιεικείς μαζί του

• Αντί να νιώθετε ντροπή, υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι είστε άνθρωπος και ότι όλοι οι άνθρωποι περνούν τις ίδιες δυσκολίες σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους.

Αντί να επιχειρείτε συνεχώς να τον αποφύγετε, επιτεθείτε του κατά μέτωπο, αλλά με τρόπο που να τον χειριστείτε έξυπνα, σαν να χορεύετε μαζί του και απαλά, όπως μία μητέρα θα κρατούσε το παιδί της.

Δεν υπάρχουμε ανεξάρτητα από τα συναισθήματά μας• συνεπώς, ό,τι περνάτε συνιστά μέρος του εαυτού σας. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σημαντικό να θυμάστε πως οτιδήποτε κι αν κάνετε με τα συναισθήματά σας, έχει άμεση επίδραση σε εσάς ως σύνολο. Γι’ αυτό χρειάζεται να μάθετε πώς να παρηγορείτε και να αγαπάτε τον εαυτό σας.

Αυτό κυρίως σημαίνει ότι χρειάζεται να είστε επιεικείς με τον εαυτό σας. Αντί να αγνοείτε, να καταπιέζετε ή να απωθείτε τον πόνο, προσφέρετε στον εαυτό σας λόγια ενθάρρυνσης και αυτοπεποίθησης, πάρτε λίγο χρόνο για να μείνετε μόνοι με αυτόν (ή έστω να είστε με άτομα που σας αγαπούν και θέλουν μόνο το καλό σας) και να δείχνετε κατανόηση.

Αποδεχτείτε ότι χρειάζεται χρόνος για να θεραπευτείτε. Μην προσπαθείτε να βιαστείτε, αφήστε τη διαδικασία να ξεδιπλωθεί φυσικά και μείνετε εκεί με τον εαυτό σας, σύμμαχοι στην προσπάθεια. Αυτή η στάση απέναντι στον πόνο έχει πρωτίστως μια καθαρά θεραπευτική ιδιότητα, οπότε βάλτε όλες σας τις δυνάμεις σας και αφήστε και τη φύση να βοηθήσει στην επούλωση.

Βρείτε την ευτυχία μέσα στις εμπειρίες της ζωής- καλές και κακές

Μόλις καταλάβετε ότι αυτά τα επώδυνα και άβολα συναισθήματα αποτελούν απλά μέρος της ζωής και ότι αν μάθετε την τέχνη του χορού μαζί τους, αντί να προσπαθείτε να δραπετεύετε συνεχώς από αυτά, μπορείτε ακόμη και χαρά να βρείτε στη διαδικασία, επειδή θα έχετε βρει τον τρόπο να επιτρέψετε στον εαυτό σας να ζήσει το πλήρες φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων και να το απολαύσετε.

Γι’ αυτό, επιλέξτε να βρείτε την ευτυχία, όχι αποζητώντας μόνο τη θετικότητα στη ζωή σας, αλλά δίνοντας σημασία σε όλες τις διαφορετικές, εκπληκτικές εμπειρίες της ζωής.

Το καλύτερο σπιτικό είναι εκείνο όπου τα χρήματα δεν αποκτώνται με αδικία

Το καλύτερο σπιτικό είναι εκείνο όπου τα χρήματα δεν αποκτώνται με αδικία, δεν διατηρούνται με καχυποψία και ξοδεύονται χωρίς μετάνοια.

ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ
Μου φαίνεται, Αίσωπε, πως θεωρείς οίκο τούτα εδώ τα στέγαστρα από λάσπη, ξύλο και κεραμίδια, σαν να θεωρούσες σαλιγκάρι το καύκαλο κι όχι το ζωντανό πλάσμα. Ήταν πολύ φυσικό, λοιπόν, να σου δώσει αφορμή για γέλιο ο Σόλων που, όταν είδε το σπίτι του Κροίσου με τα στολίδια και την πολυτέλειά του, δεν δήλωσε αμέσως ότι ο ιδιοκτήτης ζούσε εκεί ευτυχισμένη και μακάρια ζωή, επειδή ήθελε να δει το αγαθό μέσα στον ίδιο περισσότερο παρά στα όσα τον περιέβαλλαν. Είναι φανερό όμως πως δεν θυμάσαι καν την αλεπού σου. Εκείνη, που συναγωνιζόταν με τη λεοπάρδαλη για το ποια από τις δύο έχει τις περισσότερες αποχρώσεις, ζήτησε από τον δικαστή να κοιτάξει μέσα της, διότι εκεί φαινόταν πως έχει περισσότερες αποχρώσεις.

“Αυτή λοιπόν”, είπε, “είναι η απάντησή μου στον Αίσωπο και η συνεισφορά μου στην απαίτηση του Διοκλή. Από τους άλλους ο καθένας έχει το δικαίωμα να αποκαλύψει τη δική του άποψη”.

Τότε ο Σόλων είπε πως κατά τη γνώμη του το καλύτερο σπιτικό είναι εκείνο όπου τα χρήματα δεν αποκτώνται με αδικία, δεν διατηρούνται με καχυποψία και ξοδεύονται χωρίς μετάνοια.

Ο Βίας είπε πως είναι το σπιτικό εκείνο, μέσα στο οποίο ο αφέντης φέρεται από μόνος του όπως φέρεται έξω λόγω του νόμου.

Ο Θαλής είπε πως είναι το σπιτικό εκείνο, στο οποίο ο αφέντης μπορεί να έχει μεγαλύτερη ξεκούραση.

Ο Κλεόβουλος είπε πως αν ο αφέντης έχει περισσότερους εκεί μέσα που τον αγαπούν απ’ όσους τον φοβούνται.

Ο Πιττακός είπε πως το καλύτερο σπίτι είναι εκείνο που δεν χρειάζεται τίποτα περιττό και δεν του λείπει τίποτα απαραίτητο.

Ο Χίλων είπε ότι το σπιτικό πρέπει να μοιάζει με βασιλευομένη πόλη. Έπειτα πρόσθεσε ότι ο Λυκούργος είπε στον άντρα που τον παρότρυνε να εγκαθιδρύσει δημοκρατία στην πόλη: “Εγκαθίδρυσε πρώτα στο σπίτι σου δημοκρατία”

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΗΘΙΚΑ

Σχέσεις με ουσία χωρίς ταμπέλες

Το επίκεντρο μας αυτή τη φορά όπως και κάθε φορά, είναι ο άνθρωπος και οι σχέσεις που δημιουργεί. Να επισημάνω πως αναφερόμαστε σε όλων των λογιών σχέσεις οι οποίες όμως κρύβουν ένα κοινό παρονομαστή. Ήρθε η ώρα λοιπόν να μιλήσουμε για σχέσεις με ουσία χωρίς ταμπέλες.

Θα σου εκμυστηρευτώ πως είναι δύσκολο για ένα τέτοιο άτομο και υποθέτω υπάρχουν πολλά εκεί έξω, να κάνει στροφή κάποια στιγμή στη ζωή του και να μη γνωρίζει τι είναι αυτό που τελικά τον ενώνει με έναν άνθρωπο. Περίεργο συναίσθημα, σε βγάζει από τα τετριμμένα της μέχρι τώρα ζωής σου και σου αποδεικνύει πως η ουσία μπορεί να αντικαταστήσει οποιαδήποτε ταμπέλα, οποιοδήποτε τίτλο.

Γιατί αν το καλοσκεφτείς τι είναι οι ταμπέλες στις σχέσεις; Μια ακόμη επιβεβαίωση του τι υπάρχει και τι δένει αυτό που δημιουργείται ή ένα καλοφτιαγμένο ”όνομα” για να το πουλήσετε γύρω σας; Βρισκόμαστε στην εποχή που τα social media κατακλύζονται από τέτοιου είδους φιλίες και σχέσεις. Πολύ αγάπη βρε παιδί μου γύρω μου αλλά εγώ δεν τη βλέπω. Ίσως γιατί φτάνει μόνο μέχρι το πρώτο κλικ της κάμερας και μετά χάνεται σαν πυροτέχνημα. Πυροτεχνήματα είναι πια οι σημερινές σχέσεις. Πυροτεχνήματα που σβήνουν μόλις κλείσουν τα φώτα και εμείς προσπαθούμε μανιωδώς να ανάψουμε όσο το δυνατόν και περισσότερα μήπως και κρατήσουμε τη μαγεία.

Μαγεία όμως χωρίς ουσία, αγαπητέ μου δεν υπάρχει. Για αυτό το λόγο και μου αρέσουν εκείνοι που δεν ονομάζουν αυτό που έχουν. Ίσως παλιότερα να πίστευα ότι δεν ξέρουν αν έχουν κάτι και το αφήνουν μετέωρο γιατί είναι πιο βολικό. Όταν όμως συνυπάρχεις με κάποιο τρόπο με έναν άλλον άνθρωπο, αποκλείεται να μη ξέρεις τι έχετε. Έχετε κάτι που δε σας ενδιαφέρει να το βαφτίσετε γιατί δεν το έχετε προς «πώληση». Άλλωστε συνήθως αυτές οι σχέσεις είναι χτισμένες σε κάτι διαφορετικό από αυτό που προστάζει η μόδα, στην ουσία. Ακούς τη λέξη «ουσία» και νομίζεις ότι μιλάμε για κάτι εξαφανισμένο. Κι όμως υπάρχουν κάποιοι που τη βρίσκουν ακόμα και τώρα που οι περισσότεροι επικεντρώνονται στο περιτύλιγμα.

Ακολουθούμε τη νόρμα της κοινωνίας και απομυθοποιούμε σημαντικά πράγματα. Πράγματα που μπορεί να μη κοστίζουν όσο ο χρυσός αλλά να αξίζουν όσο αυτός και παραπάνω. Ένα τηλέφωνο, μια καλή κουβέντα όταν η μέρα σου δεν ξεκίνησε καλά, μια απροσδόκητη άφιξη τη στιγμή που την έχεις ανάγκη, μια βόλτα, ακόμα και τα πειράγματα και οι διαφωνίες αποδεικνύουν πως υπάρχει ζωή μέσα σε αυτό που έχετε δημιουργήσει. Γνωρίζετε ο ένας τον άλλον τόσο καλά που μερικές φορές δε χρειάζονταν διευκρινιστικές ερωτήσεις γιατί ξέρετε τις απαντήσεις. Τι πιο όμορφο από το να βάζεις κάποιον στη ζωή σου και να τον νοιάζεσαι; Υποσυνείδητα δε λειτουργείς πια ατομικά αλλά ομαδικά. Μαθαίνεις να δίνεις και να δίνεσαι. Να μοιράζεις και να μοιράζεσαι.

Τελικά υπάρχει κάτι πιο ουσιώδες από αυτά; Υπάρχει περισσότερη ουσία στο δεν έχουμε τίποτα αλλά συγχρόνως μπορεί να έχουμε και τόσα πολλά που ίσως κανείς δεν τα φαντάζεται; Αυτά τα ερωτήματα να σκεφτείς την επόμενη φορά που θα τρέξεις αγωνιωδώς να κρεμάσεις ταμπέλες γιατί κυνηγώντας αυτό, ίσως χάσεις κάτι άλλο. Αποφάσισε λοιπόν αν αυτό που θα σας δένει, θα έχει νόημα ή όνομα και ξέρεις τι πρέπει να κάνεις.

Γιατί Νιώθουμε Τόσο Καλά Όταν... Ακυρώνουμε τα Πλάνα μας;

Μπορεί το σύνδρομο της σύγχρονης εποχής να είναι ο φόβος της κοινωνικής απομόνωσης (που επίσημα ονομάζεται FOMO και τα αρχικά του σημαίνουν «ο φόβος μην χάσεις κάτι») αλλά η απόλαυση που βιώνει κάποιος όταν ακυρώνει τα σχέδιά του είναι επίσης υπαρκτή.

Έχετε παρατηρήσει ίσως πως όταν στέλνετε ένα μήνυμα γράφοντας «Δεν θα τα καταφέρω να βρεθούμε το βράδυ» ή όταν ακυρώνεται κάποιο πάρτι την τελευταία στιγμή νιώθετε ανακούφιση. Μάλιστα σας ενθουσιάζει η ιδέα να περάσετε ένα χαλαρό βράδυ στο σπίτι. Φυσικά όλα έχουν την εξήγησή τους.

Δεν ήσασταν και τόσο ενθουσιασμένοι με το αρχικό πλάνο
Μπορεί να πούμε «ναι» σε κάτι μόνο και μόνο επειδή δεν βρίσκουμε μια καλή δικαιολογία για να πούμε «όχι», η αλήθεια είναι όμως πως δεν μας ενδιέφερε και πολύ. Ακόμα και οι απλές και συνηθισμένες έξοδοι για ένα ποτό συχνά συμβαίνουν επειδή ο άλλος σας έπιασε εξαπίνης και απλώς δεν βρήκατε τον τρόπο να αρνηθείτε.

Έχετε παρατηρήσει ίσως πως όταν ακυρώνεται κάποια έξοδος την τελευταία στιγμή νιώθετε ανακούφιση.

Μπορεί να είναι δύσκολο να αρνηθείτε μια έξοδο από το αφεντικό σας ή από έναν σημαντικό πελάτη αλλά όταν τελικά ακυρώνεται είναι σαν να φεύγει ένα βάρος από τους ώμους σας. Το γεγονός, λοιπόν, ότι δεν ήσασταν εξαρχής ενθουσιασμένοι είναι ένας από τους λόγους που νιώθετε καλά που ακυρώθηκαν τα σχέδια.

Την επόμενη φορά… κάντε το καλύτερο που μπορείτε για να πείτε «όχι»
Φυσικά κανείς δεν θέλει να φαίνεται ακατάδεκτος ή να βάζει τις σχέσεις του σε κίνδυνο. Εξασκηθείτε στο να λέτε «όχι» σε πράγματα που δεν σας ενδιαφέρουν. Όταν δεν είστε σίγουροι μπορείτε να πείτε «ίσως» ή «δεν είμαι σίγουρος-η». Με αυτές τις απαντήσεις θα δείξετε στον άλλον ότι ενδιαφέρεστε αλλά δεν είστε σίγουροι αν θα καταφέρετε. Αν τελικά αποφασίσετε να μην πάτε δεν θα έχετε τύψεις που δεν ανταποκριθήκατε στις προσδοκίες του άλλου.

Μπορεί να είναι δύσκολο να αρνηθείτε μια έξοδο αλλά όταν τελικά ακυρώνεται είναι σαν να φεύγει ένα βάρος από τους ώμους σας.

Θέλετε να φροντίσετε τον εαυτό σας
Πολλοί άνθρωποι είναι εξουθενωμένοι και έχουν πολύ βαριά προγράμματα γιατί τα θέλουν όλα – καριέρα, οικογένεια, κοινωνική ζωή, χόμπι, χρόνο για γυμναστική και χρόνο… για τον εαυτό τους. Συχνά μπορεί πραγματικά να θέλατε να βγείτε όταν το κανονίσατε, αλλά όταν έρχεται η ώρα τίποτα δεν ακούγεται καλύτερο από μια βραδιά στον καναπέ του σπιτιού σας. Με άλλα λόγια, η ακύρωση των σχεδίων προσφέρει μια έντονη απόλαυση καθώς σας δίνει την ευκαιρία να κάνετε ένα διάλειμμα από τους έντονους ρυθμούς της ζωής. Αυτό μεταφράζεται ως μια πράξη αυτό-φροντίδας.

Συχνά μπορεί πραγματικά να θέλατε να βγείτε όταν το κανονίσατε, αλλά όταν έρχεται η ώρα τίποτα δεν ακούγεται καλύτερο από μια βραδιά στον καναπέ του σπιτιού σας.

Την επόμενη φορά… προσπαθήστε να αφιερώσετε τον χρόνο σας σε πράγματα που πραγματικά έχουν σημασία

Είναι αποδεκτό να ακυρώνετε τα σχέδιά σας που και που αρκεί να μην γίνει συνήθεια, διαφορετικά θα νιώθετε άσχημα για τον εαυτό σας και για τους άλλους. Σκεφτείτε, λοιπόν, ποια είναι τα πράγματα που έχουν σημασία για εσάς και την επόμενη φορά που θα χρειαστείτε χρόνο για τον εαυτό σας μην κανονίσετε κάτι άλλο. Με αυτόν τον τρόπο θα είστε χαρούμενοι με τις επιλογές σας και δεν θα χρειάζεται να ακυρώνετε τα σχέδιά σας κατ’ εξακολούθηση.

Φορωνέας: ο πρώτος άνθρωπος, πατέρας όλων των θνητών

Ο Φορωνέας θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος για πολλά επιτεύγματα. Ο πρώτος που ίδρυσε και αποίκισε πόλη με παζάρι.

Ο επινοητής της ιερής φωτιάς. Ο πρώτος που ίδρυσε την πρώτη πόλη του κόσμου, το «Φορωνικό Άστυ», το σημερινό Άργος.

Ο πρώτος που θυσίασε στους θεούς, ο ιδρυτής της θρησκείας, του δικαίου και του πολιτισμού μεταξύ των ανθρώπων.

Όμως μέσα στις μνήμες των ανθρώπων παραμένει ασαφής, αν όχι άγνωστη η προσφορά του στο γένος των ανθρώπων.

Σύμφωνα με τον Ελλάνικο, ο Φορωνέας θεωρείται «ο πατήρ των θνητών ανθρώπων και ο πρώτος άνθρωπος». Ας πάμε να δούμε τον μύθο και να ξετυλίξουμε το κουβάρι.

Οι πληροφορίες που μας έχουν διασωθεί σχετικά με τον Φορωνέα προέρχονται από το Μυκηναϊκό Έπος "Φορωνίς" -το αρχαιότερο Ελληνικό Έπος- το οποίο δυστυχώς, δεν διεσώθει, παρά μόνο μέσω αφηγήσεων του Ακουσίλαου του Ελλάνικου και άλλων ιστορικών.

Ο Φορωνέας λοιπόν, ήταν ήρωας και ο γενάρχης των Πελασγών της Πελοποννήσου, και βασιλιάς του Άργους. Μητέρα του ήταν η Μελία νύμφη και πατέρας του ο ποτάμιος θεός Ίναχος.

Αδέρφια του υπήρξαν ο Αιγιαλέας και η Ιώ η οποία θεωρείται ως κόρη του Ίναχου, αλλά η καταγωγή της είναι αβέβαιη και η καλλιστέφανη Μυκήνη γυναίκα του Αρέστορα. Θεωρείται πως ο Φορωνέας δημιούργησε την πόλη του Άργους, το «Φορωνικό άστυ», το οποίο θεωρείται η πρώτη πόλη του κόσμου.

Ο Φορωνεύς που διαδέχτηκε τον πατέρα του Ίναχο, λέγεται πως η βασιλεία του συνέπεσε με τον μεγάλο κατακλυσμό του Ωγύγου:

«Πρώτος παρ’ Αθηναίοις μνημονεύεται Ώγυγος καθ’ όν Έλλησιν ο μέγας και παλαιός ιστορείται κατακλυσμός. Τούτο λέγεται συγχρονίσαι Φορωνεύς ο Ινάχου, Αργείων βασιλεύς». {Ευσέβιος Καισαρείας, Χρονικών Α.} Ο Ύγινος λέει για τον Φορωνέα ότι ήταν ο αρχαιότερος βασιλιάς του κόσμου.

Σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέα, οι άνθρωποι παλαιότερα μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες και ήταν διαιρεμένοι. Ο Φορωνέας ένωσε τις γλώσσες και μόνοιασε τους ανθρώπους.

Ο Παυσανίας στα "Κορινθιακά" λέει ότι ο Φορωνέας θεωρείτο ως ένας εκ των πρώτων Ελλήνων ο οποίος συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε κοινότητες ενώ μέχρι τότε έκαναν ημιάγρια ζωή. Ο Παυσανίας διασώζει πληροφορίες από το αρχαιότερο έπος Φορωνίς, σύμφωνα με το οποίο ο Φορωνεύς μετά από αυτόν τον κατακλυσμό, (του Ωγύγου) ήταν ο πρώτος που συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε έναν τόπο για να προστατεύσει το ανθρώπινο γένος και τους δίδαξε τον τρόπο του κοινωνικού βίου, ιδρύοντας έτσι την πρώτη πόλη:

 «Φορωνεύς δε ο Ινάχου τους ανθρώπους συνήγαγε πρώτον ες κοινόν, σποράδας τέως και εφ’ εαυτών εκάστοτε οικούντας ˙και το χωρίον ες ο πρώτον ηθροίσθησαν άστυ ωνομάσθη Φορωνικόν».
«Ο Φορωνεύς δε ο γιος του Ινάχου είναι εκείνος που πρώτος συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε κοινότητες, ενώ πριν κατοικούσαν σκόρπιοι ο καθένας μόνος του στα δάση και στα βουνά. Και γι αυτό το μέρος που για πρώτη φορά μαζεύτηκαν ονομάσθηκε «Φορωνικόν» {Παυσανίου Κορινθιακά, XV,5}. 

Έτσι, προέκυψε η ανάγκη διακυβέρνησης και ο Δίας έδωσε τον πρώτο κανόνα (νόμο) στον Φορωνέα, επειδή ήταν ο πρώτος που έκανε προσφορές στην Ήρα, χτίζοντας ναό και κατασκευάζοντας όπλα προς τιμήν της.

Κάποτε κάλεσαν τον Φορωνέα ως κριτή στον ανταγωνισμό ανάμεσα στη θεά Ήρα και στον θεό Ποσειδώνα για την κυριαρχία στο Άργος. Μαζί με άλλους δύο κριτές, τον Αστερίωνα και τον Κηφισό, ο Φορωνέας ανακήρυξε πολιούχο του άστεως την Ήρα,ένωσε τον πληθυσμό της περιοχής και ίδρυσε την πόλη, την οποία ονόμασε Φορωνικόν. Επειδή εγκαθίδρυσε την λατρεία της θεάς Ήρας, ο Δίας τον αντάμειψε, δίνοντάς του την βασιλική εξουσία υπέρ όλων των ανθρώπων.
Λέγεται δὲ καὶ ὧδε λόγος: Φορωνέα ἐν τῇ γῇ ταύτῃ γενέσθαι πρῶτον, Ἴναχον δὲ οὐκ ἄνδρα ἀλλὰ τὸν ποταμὸν πατέρα εἶναι Φορωνεῖ: τοῦτον δὲ Ποσειδῶνι καὶ Ἥρᾳ δικάσαι περὶ τῆς χώρας, σὺν δὲ αὐτῷ Κηφισόν τε καὶ Ἀστερίωνα [καὶ τὸν Ἴναχον] ποταμόν: κρινάντων δὲ Ἥρας εἶναι τὴν γῆν, οὕτω σφίσιν ἀφανίσαι τὸ ὕδωρ Ποσειδῶνα. καὶ διὰ τοῦτο οὔτε Ἴναχος ὕδωρ οὔτε ἄλλος παρέχεται τῶν εἰρημένων ποταμῶν ὅτι μὴ ὕσαντος τοῦ θεοῦ: θέρους δὲ αὖά σφισίν ἐστι τὰ ῥεύματα πλὴν τῶν ἐν Λέρνῃ. Φορωνεὺς δὲ ὁ Ἰνάχου τοὺς ἀνθρώπους συνήγαγε πρῶτον ἐς κοινόν, σποράδας τέως καὶ ἐφ' ἑαυτῶν ἑκάστοτε οἰκοῦντας: καὶ τὸ χωρίον ἐς ὃ πρῶτον ἠθροίσθησαν ἄστυ ὠνομάσθη Φορωνικόν. {Ελλάδος περιήγησις / Κορινθιακά}.

Ο Κλήμης τον αναφέρει μαζί με τον Μέρωπα ως τον πρώτο ιδρυτή της θρησκείας, «είτε Φορωνεύς εκείνος ήν είτε Μέροψ είτε άλλος τις οί νεώς και βωμούς ανέστησαν θεοίς».

 Κατά την παράδοση, πρώτος αυτός ανακάλυψε το πυρ το οποίο έκαιγε διαρκώς στο ναό του Λυκίου Απόλλωνα, το «Φορωνέως πυρ».

Στον Φορωνέα αποδίδεται η προσφορά της φωτιάς στους ανθρώπους. Οι αρχαίοι Αργείοι θεωρούσαν τον Φορωνέα εφευρέτη της φωτιάς και όχι τον Προμηθέα, αλλά και ιδρυτή του δικαίου και του πολιτισμού μεταξύ των ανθρώπων. {Paus. II, 19, 5. Clemens Al. protr. p. 13, 11}.

Για χάρη των ανθρώπων ο Φορωνεύς μεταφέρει τη φωτιά από τον ουρανό με τη συναίνεση του Δία και διδάσκει τους ανθρώπους να την χρησιμοποιούν, κυρίως για να προσφέρουν θυσίες:

«Πιο πέρα από το ομοίωμα (του Βίτωνος) υπάρχει ένας τόπος όπου καίνε φωτιά, που τη λένε φωτιά του Φορωνέα, γιατί οι Αργείοι δεν παραδέχονται πως ο Προμηθεύς έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά, αλλά αποδίδουν την εύρεσή της στο Φορωνέα»{Παυσαν. Κορινθιακά, XIX, 5}.

Ο Φορωνεύς πήρε ως σύζυγό του την Κερδώ, (όπου ο τάφος της βρίσκονταν στην αγορά του Άργους) αν και οι εκδοχές θέλουν την Τηλεδίκη ή την Κίννα επίσης σύζυγοί του. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.21.1» – Ψευδο Απολλόδωρος «Βιβλιοθήκη 2.1.1» – «Λυκόφρων 177»). Απέκτησε αρκετά παιδιά, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται:

Η Νιόβη, ήταν η πρώτη θνητή που κοιμήθηκε με τον Δία και γέννησε τον Άργο και τον Πελασγό, εκ των οποίων ο πρώτος διαδέχθηκε τον Φορωνέα και ο δεύτερος βασίλευσε στην Αργολίδα και κατόπιν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ονομάσθηκαν Πελασγοί. Κατ’ άλλους ο Πελασγός υπήρξε βασιλέας του Άργους όταν οι Δαναΐδες προσέτρεξαν σε αυτόν για προστασία μετά την δολοφονία των Αιγυπτιάδων. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.21», Apollod. II, 1, 1. Hygin. f 143. Paus. I, 39, Eustath. p. 385, 38.) Από τον γιο του Διός, τον Άργο, το«Φορωνικό Άστυ» ονομάστηκε «Άργος» αλλά και προς τιμήν του όλη η Πελοπόννησος από Απία μετονομάστηκε σε Άργος
ο Άπις, για χάρη του γιου του ονόμασε όλη την Γη της Πελοποννήσου «Απία»και τους κατοίκους της «Απιδόνες».
ο Αγήνορας ο Αργείος, που ανέβηκε στον θρόνο, αφού κατάφερε να νικήσει τους αδελφούς του Ίασο και Πελασγό, που είχαν μοιρασθεί τη χώρα μετά το θάνατο του πατέρα τους με τη βοήθεια του ιππικού του, «όθεν εν ταυτώ χρόνω ωνομάσθη το Άργος τριχώς `Ιασον, Πελασγικόν και ιππόβοτον» (Ευσταθ. Σχόλ.εις Ιλ., 385).
ο Κάριος ή Καρ(ας) βασιλέας των Μεγάρων ο οποίος ετάφη μεταξύ Μεγάρων και Κορίνθου. Προς τιμήν του η ακρόπολις των Μεγάρων ονομάσθηκε Καρία.
ο Ίασος, πατέρας της Ιώς, η οποία ήταν ιέρεια της Ήρας και κατόπιν ερωμένη του Δία. Κατά την εκδοχή που τον αναφέρει ως γιο του Τρίοπα, ο Ίασος μετά τον θάνατο του πατέρα του μοίρασε μαζί με τους αδελφούς του την Πελοπόννησο. Στον κλήρο του έπεσε το δυτικό τμήμα, ενώ το ανατολικό το πήρε ο Πελασγός. Ο τρίτος αδελφός, ο Αγήνορας, κληρονόμησε το ιππικό του πατέρα του, με το οποίο δεν άργησε να κατακτήσει τους κλήρους των δύο άλλων αδελφών του.
Χθονία και Κλήμενος Τα δύο αδέλφια ανέγειραν ναό προς τιμήν της Δήμητρας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 1.39.5»
Σπάρτων Θεωρείται πατέρας του Μυκηνέα ο οποίος σύμφωνα με ορισμένους έδωσε το όνομά του στις Μυκήνες, ενώ σύμφωνα με άλλους το όνομα προέκυψε από την Μυκήνη, κόρη του Ινάχου και αδελφή του Φορωνέα (Ελλάνικος ο Λέσβιος).
Εύρωψ Πατέρας του Ερμίονα ιδρυτή της πόλης Ερμιόνης πλησίον της Τροιζήνας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.34.4»)
Λύρκος Στάλθηκε από τον Ίναχο να βρεί την Ιώ την οποία είχαν απαγάγει ληστές. Αφού προσπάθησε μάταια να την βρει και φοβούμενος να επιστρέψει άπραγος, πήγε στην στην Καρία όπου παντρεύτηκε την Ειληβία κόρη του βασιλέα Αιγιαλού. (Παρθένιος «Περί Ερωτικών Παθημάτων 1»)

Ο τάφος του Φορωνέα λέγεται πως βρίσκεται δίπλα στον θρόνο του Δαναού στον ναό του Λυκίου Απόλλωνος και έκαιγε προς τιμή του ένα αιώνιο πυρ. ( Paus II, 15, 5. 19, 5. 20, 3). Την φωτιά αυτή διατηρούσαν οι Αργείοι άσβεστη και την ονόμαζαν Φορωνικόν πυρ, «εναγίζουσι δε και ες ημάς έτι τω Φορωνεί» (Παυσανίου Κορινθιακά, XX, 2, εκδ. Ζαχαρόπουλου, μετ. Γιάννη Κορδάτου) διότι πίστευαν ότι αυτός ανακάλυψε την φωτιά και όχι ο Προμηθέας όπως πιστεύεται από τους περισσότερους. (Υγίνος «Ἱστορίες» 145-).

Πως όμως μπορεί να ετυμολογηθεί το όνομα του; Μια πιθανή ετυμολογία θέλει το όνομα Φορωνεύς να σημαίνει αυτός που φέρει τον νου, "ο φέρων τον νου". Μια άλλη πιθανή εκδοχή της προέλευσης του ονόματός του είναι πως σημαίνει "ο φορέας τιμήματος", εννοώντας ίσως δύο πράγματα: αυτός ο οποίος φέρει το τίμημα, την τιμή, να συνενώσει τους ανθρώπους σε μία πόλη με όλα όσα περικλείει αυτή (πολιτισμό, θρησκεία κλπ), όσο και ότι αυτός είναι που επινοεί την ανταλλαγή μεταξύ των ανθρώπων, την αγορά, το εμπόριο, οπότε μπορεί να ετυμολογηθεί ως και αυτός που έφερε την τιμή, το κόστος στις αγορές της πιο αρχαίας πόλης του κόσμου.

Αυτό υπερισχύεται και με το όνομα της γυναίκας του Κερδώ, η οποία όπως προαναφέρθηκε ο τάφος της βρίσκονταν στην αγορά του Άργους, στο χώρο όπου γινόντουσαν όλες οι συναλλαγές.

Το όνομα της Κερδούς πέρα του ότι σημαίνει ολοφάνερα το κέρδος, ωστόσο ο Ρ. Γκρέιβς το ετυμολογεί και ως τέχνη-ίσως γιατί στην αγορά συγκεντρώνονται όλοι οι τεχνίτες- και υποστηρίζει πως υπήρξε μία από τις προσωνυμίες της θεάς Δήμητρας. Ισχυρίζεται πως αυτή είναι που φέρνει την λατρεία της Ήρας στο Άργος, όμως, το ποια ακριβώς υπήρξε η Κερδώ στην μυθιστορίας μας, είναι μια άλλη ιστορία (πολύ μεγάλη), που θα την πούμε όμως μια άλλη φορά.

Η μητέρα του είναι η Μελία, νύμφη της Μελιάς και είναι γνωστό πως αυτό το δέντρο "τραβάει τους κεραυνούς" και σαν μια πρώτη πηγή φωτιάς για τον πρωτόγονο άνθρωπο, γνωρίζουμε πως υπήρξαν τα χτυπημένα από τους κεραυνούς δέντρα.

Ο δε Υγίνος παραδίδει το όνομα της μητέρας του Μελία και ως Αργεία, που σαφώς και ερμηνεύεται "αυτή που προέρχεται από το Άργος", -μόνο που τότε ακόμα δεν είχε ονομαστεί έτσι η πόλη- οπότε η πιο σίγουρη ερμηνεία είναι η "εκθαμβωτική, η λευκή", η φωτισμένη από τον κεραυνό. Επίσης το όνομα Φορωνεύς φαίνεται να υπήρξε προσωνυμία του θεού Κρόνου.

Η μοιρασιά του βασιλείου του στους τρεις γιους του, τον Πελασγό, Ίασο και Αγήνορα, θέλει ο μύθος να γίνεται από τον ίδιο εν ζωή και όχι από τον γιο του Ίασο, θυμίζει την μοιρασιά του βασιλείου του Κρόνου ανάμεσα στον Δία τον Ποσειδώνα και τον Άδη.

Επιστρέφοντας στον Φορωνέα και την πιθανή ετυμολόγηση του ονόματος του, ο συγγραφέας επίσης μας λέει πως ουσιαστικά στα βάθη των χρόνων και της μυθιστορίας παραμένει στις μνήμες των ανθρώπων ως το πνεύμα της Άνοιξης, την "αρχή του έτους"-σύμφωνα με μη επιβεβαιωμένης προέλευσης δοξασίες-, όπου κατά την διάρκεια του τελούνταν και η εορτή της Ανοιξιάτικης φωτιάς. Ο Φορωνέας είναι ο Fεαρινεύς, ο Άνοιξη-θεός που προς τιμήν του οποίου ετελούντο ενιαύσιες θυσίες στον λόφο Κρόνιο της Ολυμπίας κατά την εαρινή ισημερία.

Ξεκινώντας από το γράμμα F το όνομά του, μας το δίδει ως Fεαρινός, γραμμένομε το δίγαμμα Ϝ, το οποίο ήταν το έκτο γράμμα σε πρώιμες μορφές του ελληνικού αλφαβήτου. Το δίγαμμα, καθώς είχε διατηρηθεί στη μορφή του ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιήθηκε στην Κάτω Ιταλία, διατηρήθηκε και στο λατινικό που προέκυψε από αυτό, ως F f στην αντίστοιχη θέση (6ο) με το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο. Συνεχίζοντας την έρευνα βρίσκουμε πως μετά ακριβώς από το δίγαμμα F υπάρχει η λέξη "έαρ", άνοιξη δηλαδή, όμως καθώς προχωράμε λίγο, βλέπουμε πως η λέξη έαρ έχει μεταφερθεί στην Αγγλική ως "earn" που σημαίνει Κερδίζω (Κερδώ).

Σαφώς υπάρχει αλληλεπίδραση στις έννοιες. Όλοι ξέρουμε πόσο ζωή και κέρδος φέρνει η Άνοιξη στον ανθρώπινο βίο! Πόσο ο ερχομός της Κόρης στην Μάνα Δήμητρα-Κερδώ αναγεννά την φύση! Πόσο ζωή κερδίζουν οι άνθρωποι όταν συνενώνονται κάτω από ίδιες έννοιες, τις έννοιες του δικαίου, του πολιτισμού, του εναγίζειν στην άσβεστη φλόγα της Εστίας. 

Το «Φορωνέως πυρ» ίσως να είναι όλα τα παραπάνω, ίσως να είναι ακόμα περισσότερα. Το έναυσμα, το πυρ για να συνεχίσει η ζωή όταν όλα είχαν απολεσθεί από τον κατακλυσμό του Ωγύγου φαίνεται να το έδωσε ένας φωτισμένος νους, ένας προμηθέας.

Ο Φορωνέας φαίνεται να αναγέννησε ξανά τον άνθρωπο.
Να έδωσε τιμές σε έννοιες που κινδύνευσαν να χαθούν.
Να συνέδεσε ξανά τον άνθρωπο με τους συνανθρώπους του αλλά και με τους θεούς, δείχνοντας του τον τρόπο να συνζεί, να πολιτεύεται, να κερδίζει, να τεχνάζεται, να κρατά άσβεστη την φλόγα της ζωής και της αναζήτησης της αλήθειας.
 

Ανακαλύφθηκε ο πρώτος γαλαξίας χωρίς σκοτεινή ύλη

Ανατροπή στα όσα ήξεραν μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι έφερε η ανακάλυψη του πρώτου γαλαξία στο σύμπαν χωρίς σκοτεινή ύλη, πράγμα που οι ίδιοι χαρακτήρισαν «σοκαριστικό», καθώς ήτα τελείως απρόσμενο.

Με δεδομένο αφενός ότι το σύμπαν κυριαρχείται από τη σκοτεινή ύλη, που είναι πολύ περισσότερη (έως το 85% του συνόλου της ύλης στο σύμπαν) από ό,τι η ορατή βαρυονική ύλη, και αφετέρου ότι η σκοτεινή ύλη αποτελεί το θεμέλιο που συγκρατεί τους γαλαξίες, η ανακάλυψη θεωρείται πραγματικά σημαντική.

Ο ασυνήθιστος γαλαξίας είναι ο NGC1052-DF2, σε απόσταση 65 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Έχει περίπου το μέγεθος του δικού μας γαλαξία, αλλά μόνο το ένα διακοσιοστό των άστρων του, ενώ -αντίθετα με τον δικό μας- δεν διαθέτει μαύρη τρύπα στο κέντρο του.

Ο γαλαξίας μελετήθηκε από πολλά τηλεσκόπια (Τζέμινι και Κεκ Χαβάης, διαστημικό Χαμπλ κ.α.) για να υπάρξει διασταύρωση των αποτελεσμάτων. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Πίτερ βαν Ντόκουμ του Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature".

«H εύρεση ενός γαλαξία χωρίς σκοτεινή ύλη είναι αναπάντεχη, επειδή αυτή η αόρατη μυστηριώδης ουσία αποτελεί την πιο κυρίαρχη όψη ενός γαλαξία» δήλωσε ο Ντόκουμ. «Επί δεκαετίες νομίζαμε ότι οι γαλαξίες ξεκινούν πάντα τη ζωή τους ως συσσωματώσεις της σκοτεινής ύλης. Στη συνέχεια συμβαίνουν όλα τα άλλα: αέριο πέφτει μέσα στη άλω της σκοτεινής ύλης, το αέριο μετατρέπεται σε άστρα, αυτά αργά μεγαλώνουν, ώσπου στο τέλος εμφανίζονται γαλαξίες όπως ο δικός μας. Όμως ο NGC1052-DF2 θέτει σε αμφισβήτηση τις κυρίαρχες ιδέες για το σχηματισμό των γαλαξιών».

«Αν υπάρχει καθόλου σκοτεινή ύλη σε αυτόν τον γαλαξία, θα είναι ελάχιστη. Τα άστρα του αρκούν για να εξηγήσουν όλη τη μάζα του και δεν φαίνεται να υπάρχει καθόλου έξτρα χώρος για τη σκοτεινή ύλη», πρόσθεσε. Από την άλλη, όπως είπε, «αυτό δείχνει ότι η σκοτεινή ύλη είναι ξεχωριστή από τους γαλαξίες. Είναι πραγματική, αλλά έχει τη δική της ξεχωριστή ύπαρξη από τα άλλα συστατικά των γαλαξιών».

Με άλλα λόγια, προκύπτει το ερώτημα: αν ένας γαλαξίας δεν ξεκίνησε με αφετηρία τη σκοτεινή ύλη, η οποία στη συνέχεια προσέλκυσε βαρυτικά την κοινή ύλη, τότε πώς σχηματίσθηκε;

Οι επιστήμονες έκαναν λόγο για «ένα γαλαξία απόλυτο μυστήριο, που δεν προβλέπεται από καμία θεωρία, τα πάντα πάνω του είναι παράξενα. Είναι τελείως άγνωστο πώς είναι δυνατό να σχηματισθεί ένας τέτοιος γαλαξίας». Δεν αποκλείουν πλέον ότι πιθανώς υπάρχουν περισσότεροι τρόποι για να δημιουργηθεί ένας γαλαξίας και όχι μόνο ξεκινώντας από ένα πυρήνα σκοτεινής ύλης.

Οι αστρονόμοι θα ψάξουν μήπως βρουν και άλλους τέτοιους γαλαξίες στο σύμπαν. Ήδη έχουν υποψίες για τρεις, τους οποίους θα παρατηρήσουν καλύτερα.  

Σε πείραμα στο CERN οι επιστήμονες διακρίνουν σημάδια μια σπάνιας διάσπασης καονίου

Αν οι πιθανότητες ενός γεγονότος να συμβεί ήταν γύρω στη μια στα δέκα δισεκατομμύρια; Αυτή είναι η περίπτωση για τη διάσπαση ενός θετικά φορτισμένου σωμάτιου, γνωστού ως καόνιο, σε ένα άλλο θετικά φορτισμένο σωμάτιο, το πιόνιο και σε ένα ζεύγος νετρίνου-αντινετρίνου. Ακόμη, ένα τέτοιο σπάνιο γεγονός, που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ με βεβαιότητα, είναι κάτι που οι φυσικοί σωματιδίων θα ήθελαν πραγματικά να το έχουν στα χέρια τους. Ο λόγος; Το Καθιερωμένο Πρότυπο προβλέπει μια τέτοια πιθανότητα: μια στα δέκα δισεκατομμύρια με μια αβεβαιότητα λιγότερο του 10%. Μια απόκλιση από αυτή την πρόβλεψη, που αποκαλύπτεται από μια ακριβή μέτρηση της διάσπασης, θα μπορούσε επομένως να είναι μια καθαρή ένδειξη φυσικής πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο.

Σε σεμινάριο που έλαβε χώρα χθες στο CERN, η συνεργασία επιστημόνων NA62 (στην εικόνα μέρος των εγκαταστάσεων του πειράματος) περιέγραψε ένα υποψήφιο γεγονός της υπερ-σπάνιας διάσπασης καονίου που βρήκε χρησιμοποιώντας μια νέα προσέγγιση: την «εν πτήση διάσπαση». Ενώ αυτό το μεμονωμένο γεγονός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διερευνήσει την πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο φυσική, δείχνει ότι η προσέγγιση λειτουργεί καλά και μπορεί να εφαρμοστεί για να συλλάβει περισσότερα γεγονότα στον επόμενο γύρο συλλογής δεδομένων, που θα αρχίσει στα μέσα Απριλίου. Το αποτέλεσμα είχε παρουσιαστεί επίσης νωρίτερα αυτό το μήνα στην σύνοδο (Rencontres de Moriond) που έγινε στην La Thuile, στην Ιταλία.

Για να ψάξει για διασπάσεις καονίων, η ομάδα NA62 δημιούργησε πρώτα δέσμες πλούσιες σε καόνια ρίχνοντας πρωτόνια υψηλής ενέργειας από τον επιταχυντή Super Proton Synchrotron (SPS) σε στόχο βηρυλλίου. Η σύγκρουση δημιουργεί μια δέσμη περίπου ενός δισεκατομμυρίου σωματιδίων το δευτερόλεπτο, εκ των οποίων μόνο περίπου 6% είναι καόνια. Στη συνέχεια, η ομάδα στέλνει τη δέσμη μέσω ενός ανιχνευτή Cherenkov, ο οποίος κατηγορηματικά αναγνωρίζει τα καόνια από την ακτινοβολία Cherenkov που παράγουν. Ένας ανιχνευτής με πίξελ πυριτίου μετά προσδιορίζει την ορμή των καονίων με χρόνο ανάλυσης 100 picoseconds (1 picosecond είναι ένα τρισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου ή 10^-12 sec). Μια συσκευή ιχνηλάτης, που τοποθετήθηκε μέσα σε κενό δοχείο, με τη σειρά της, μετράει την ορμή από τα φορτισμένα παράγωγα σωμάτια στα οποία διασπάστηκαν τα καόνια και ένας άλλος ανιχνευτής Cherenkov που αποκαλείται RICH προσδιορίζει τον τύπο των σωματιδίων. Άλλες συσκευές γνωστές ως θερμιδόμετρα απορρίπτουν ανεπιθύμητα γεγονότα υποβάθρου με φωτόνια και μυόνια.

Στην ανάλυση των δεδομένων που ελήφθησαν κατά την διαδικασία του 2016, η ομάδα NA62 προσδιόρισε ένα υποψήφιο γεγονός διάσπασης ενός θετικά φορτισμένου καονίου σε ένα θετικά φορτισμένο πιόνιο και ένα ζευγάρι νετρίνου-αντινετρίνου που διαφεύγουν χωρίς ανίχνευση. Το αποτέλεσμα επέτρεψε τους ερευνητές να θέσουν ένα πάνω όριο στην σχετική συχνότητα, ή «κλάσμα διακλάδωσης», της διάσπασης 14 σε 10 δισεκατομμύρια. Το αποτέλεσμα είναι συμβατό με την πρόβλεψη του Καθιερωμένου Προτύπου, που είναι 8,4 σε 100 δισεκατομμύρια (με αβεβαιότητα 1), όμως απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για να διερευνήσουν θεωρίες πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο, που προβλέπει αποκλίσεις από την τιμή του Καθιερωμένου Προτύπου.

Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν παρατηρηθεί σημάδια αυτής της διάσπασης. Διάφορα υποψήφια γεγονότα έχουν αναφερθεί προηγουμένως από το πείραμα E949 και το προηγούμενό του E787 στο Εθνικό Εργαστήριο Brookhaven στο Long Island, στη Νέα Υόρκη. Αυτά τα υποψήφια γεγονότα χρησιμοποιήθηκαν για να συνάγουν ένα κλάσμα διακλάδωσης 17,3 σε 100 δισεκατομμύρια (με αβεβαιότητα περίπου 11), που είναι συνεπές, με μεγάλα σφάλματα, με την πρόβλεψη του Καθιερωμένου Προτύπου. Υπάρχει όμως μια διαφορά μεταξύ των πειραμάτων στο Brookhaven και στο πείραμα της NA62: ενώ οι προηγούμενες διασπάσεις καονίων παρατηρήθηκαν με σωμάτια εν ηρεμία στο στόχο, το πείραμα της NA62 τα παρατηρεί ενώ τα σωμάτια είναι εν πτήση μέσα σε ένα κενό δοχείο. Αυτή η νέα εν πτήση προσέγγιση έχει πλεονεκτήματα επειδή παρέχει πολύ περισσότερο χώρο για ανίχνευση και απαλλαγή από γεγονότα υποβάθρου.

Η ομάδα NA62 αναμένει να προσδιορίσει περισσότερα γεγονότα της σπάνιας διάσπασης καονίου στην εν εξελίξει ανάλυση ενός εικοσαπλάσιου σε μέγεθος συνόλου δεδομένων που πάρθηκαν το 2017 και θα αρχίσει να παίρνει δεδομένα ξανά στα μέσα Απριλίου για έναν αριθμό ρεκόρ 218 ημερών. Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, η συνεργασία θα μπορούσε να μετρήσει το κλάσμα διακλάδωσης της διάσπασης με αρκετά μικρή αβεβαιότητα για να πραγματοποιήσει έναν ακριβή έλεγχο του Καθιερωμένου Προτύπου.

Αγώγιμο πολυμερές σαν γυαλί θα μεταφέρει ρεύμα για διαφανή ηλεκτρονικά

Ερευνητές του Purdue University δημιούργησαν μία διαφανή πολυμερή ταινία η οποία επίσης είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, αποτελώντας ένα φθηνό οργανικό υλικό για εφαρμογές όπως οι οθόνες σε ηλεκτρονικές συσκευές. Αν και κάποια πολυμερή μπορούν ήδη να λειτουργούν ως αγωγοί του ηλεκτρισμού μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως χημικό «ντόπινγκ», μέχρι τώρα δεν υπήρχε κανένα που να μπορεί να είναι το ίδιο αγώγιμο όντας διαφανές. Ο συνδυασμός αυτός θα μπορούσε να βρει χρήση σε τηλεοράσεις, τηλέφωνα, οθόνες υπολογιστών κ.α.

Μια καλλιτεχνική απόδοση δείχνει πως μια υψηλής πυκνότητας διάφανων ριζικών ομάδων (φωτεινές περιοχές) επιτρέπει σε ένα πολυμερές να άγει ηλεκτρικό ρεύμα παρά τις μη αγώγιμες περιοχές (σκοτεινές περιοχές)

«Οι προκάτοχοι αυτού του νέου πολυμερούς φτιάχνονται σε κλίμακα τόνων» λέει ο Bryan Boudouris (Μπράιαν Μπουντούρης), επίκουρος καθηγητής Χημικής Μηχανικής. «Το να έχεις ένα αγώγιμο, διαφανές υλικό από υλικά με βάση τον άνθρακα θα ήταν σημαντικό».

 

Η πολυμερής ταινία, που μοιάζει με γυαλί και έχει την αίσθησή του, μπορεί να παραχθεί πιο φθηνά σε μεγάλες ποσότητες από το οξείδιο ινδίου κασσιτέρου, επειδή προκύπτει από υλικά που υπάρχουν σε αφθονία. Επίσης, υπάρχουν πλεονεκτήματα από άποψης κόστους έναντι πολυμερών που χρησιμοποιούνται ήδη σε ηλεκτρονικά και βασίζονται σε δαπανηρές χημικές διαδικασίες για την επίτευξη υψηλής αγωγιμότητας. Τα υπάρχοντα αγώγιμα πολυμερή επίσης κατά κανόνα απορροφούν φως λόγω των δομών τους.

«Είναι δύσκολο να φτιάξεις κάτι που είναι συζευγμένο έτσι ώστε να είναι διαφανές» είπε ο Brett Savoie, βοηθός καθηγητής Χημικής Μηχανικής. «Οπότε αρχίσαμε με ένα εντελώς νέο, μη συζευγμένο πολυμερές, και το τροποποιήσαμε έτσι ώστε να είναι αγώγιμο».

Το πολυμερές που προέκυψε δεν είναι απλά διαφανές, αλλά είναι «ανταγωνιστικό» (ως προς το πόσο αγώγιμο είναι) σε σχέση με τα πολυμερή που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο. «Οι προσομοιώσεις μας έδωσαν τις σχεδιαστικές αρχές που θα μας επιτρέψουν να φτιάξουμε ακόμα καλύτερους αγωγούς στο μέλλον» εκτίμησε ο Bryan Boudouris.

Σημεία ισορροπίας Lagrange

Γνωρίζουμε πως αν ένα σώμα, πχ ένας πλανήτης ή ένας δορυφόρος, τοποθετηθεί σε ένα σημείο του πεδίου βαρύτητας δύο άλλων ουράνιων σωμάτων και η συνολική δύναμη που εξασκείται πάνω στο σώμα είναι μηδέν, τότε θα ισορροπήσει. Κάθε τέτοιο σημείο ονομάζεται σημείο ισορροπίας Λαγκράνζ. Για παράδειγμα, ανάμεσα σε δύο ουράνια σώματα, υπάρχει πάντα ένα σημείο ισορροπίας, στο οποίο αν τοποθετηθεί ένας δορυφόρος, θα δέχεται συνολική βαρυτική δύναμη μηδέν, αν συνυπολογιστεί βέβαια και η φυγόκεντρος δύναμη.

Απεικόνιση σχέσης μεταξύ σημείων Λαγκράνζ (κόκκινο), ενός πλανήτη (μπλε) σε αριστερόστροφη τροχιά γύρω από ένα αστέρι (κίτρινο) και το ενεργό δυναµικό στο επίπεδο της τροχιάς.

Μπορούμε βέβαια να πούμε πως η συνολική έλξη που δέχεται ένας δορυφόρος στα σημεία αυτά είναι ίση με την απαραίτητη κεντρομόλο δύναμη για να περιστρέφεται.
 

Ευσταθή και ασταθή σημεία ισορροπίας

 

Υπάρχουν δύο είδη σημείων ισορροπίας. Τα ευσταθή και τα αστασθή σημεία. Αν ένας δορυφόρος τοποθετηθεί σε κάποιο σημείο ευσταθούς ισορροπίας με μικρή ταχύτητα, τότε το σώμα θα έχει την τάση να επιστρέφει, σε κάθε περίπτωση, στο σημείο ευσταθούς ισορροπίας, παραμένοντας, έτσι, για πάντα στην περιοχή γύρω από αυτό.

 

Αν όμως το σημείο είναι ασταθές, τότε με την πάροδο του χρόνου ο δορυφόρος θα απομακρύνεται σταδιακά από την περιοχή ασταθούς ισορροπίας και δε θα επιστρέψει ποτέ.

 

Θεωρούμε λοιπόν ένα σώμα (πλανήτη ή δορυφόρο) που κινείται σε κυκλική τροχιά (ή σχεδόν κυκλική) τροχιά γύρω από ένα άλλο (πλανήτη ή άστρο). Τότε υπάρχουν, ανάμεσά τους, καθορισμένα σημεία ισορροπίας, σε σχέση με την ευθεία που τα ενώνει.

 

Την ύπαρξη των σημείων αυτών είχε προβλέψει ο Γάλλος μαθηματικός και αστρονόμος Louis Lagrange (Λαγκρανζ), από το 1772. Συνολικά, υπάρχουν 5 τέτοια σημεία ισορροπίας για ένα σύστημα δύο ουρανίων σωμάτων (πχ. Γη-Ήλιος ή Γη-Σελήνη).

 

Τα τρία σημεία από αυτά (L₁ – L₂ – L₃), βρίσκονται πάνω στην ευθεία που ενώνει τα δύο ουράνια σώματα, ενώ τα υπόλοιπα (L₄ – L₅), βρίσκονται πάνω στις κορυφές ενός ισόπλευρου τριγώνου. Σε αυτά σημεία, η συνολική δύναμη που δέχεται ένας δορυφόρος, που περιστρέφεται, από τ’ άλλα δύο ουράνια σώματα, είναι ίση με την κεντρομόλο δύναμη.

 

Τα σημεία L₁, L₂, L₃ είναι ασταθή σημεία ισορροπίας. Γι’ αυτό, ένας δορυφόρος που θα τοποθετηθεί σε μία από αυτές τις τρεις θέσεις, θα πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να πυροδοτεί τους κινητήρες του, ώστε να αποτρέπει την οποιαδήποτε διαταραχή στην ταχύτητα του (που μπορεί να προέρχεται από πολλούς παράγοντες), που θα το απομακρύνει από την περιοχή του σημείου ισορροπίας.

 

Για το σύστημα Γης – Ήλιου, όμως, αν και τα τρία αυτά σημεία είναι ασταθή, ορίζεται μια σταθερή τροχιά, γύρω από αυτά.

 

Όμως τα L₄, L₅ αντίθετα είναι ευσταθή σημεία ισορροπίας, γι’ αυτό και οποιοδήποτε σώμα βρεθεί με μηδενική ταχύτητα στην περιοχή ενός από αυτά τα σημεία, δεν θα μπορεί να ξεφύγει ποτέ από εκεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ομάδες των Τρωικών Αστεροειδών που βρίσκονται παγιδευμένοι στα σημεία L₄, L₅ του συστήματος Δία – Ηλίου και που ανακαλύφθηκε το 1906.

 

Καθένα από τα L₄, L₅ , που αποτελούν τα σταθερά σημεία Λαγκρανζ, αποτελούν την μια κορυφή ενός ισοπλεύρου τριγώνου, που στις δύο άλλες του κορυφές, βρίσκονται τα δύο ουράνια σώματα των οποίων οι βαρυτικές δυνάμεις ισορροπούν στο σημείο L₄ ή  L₅ .
 

Χρησιμοποίηση των σημείων Lagrange στις διαστημικές αποστολές

Το γεγονός πως τα σημεία Lagrange είναι σημεία ισορροπίας και έχουν σταθερή θέση ως προς ένα σύστημα ουρανίων σωμάτων, τα κάνει χρήσιμα, για πολλούς σκοπούς, στους σχεδιαστές των διαστημικών αποστολών:

1. Το σημείο L₁ του συστήματος Γης – Ηλίου βρίσκεται πάνω στην ευθεία των δύο σωμάτων και προς την πλευρά του Ήλιου, οπότε τα διαστημόπλοια που τοποθετούνται σε σταθερή τροχιά γύρω απ’ αυτόν, να μπορούν να καταγράφουν τα χαρακτηριστικά του ηλιακού ανέμου, προτού αυτός φτάσει στη Γη. ένα παράδειγμα αποτελεί ο επιστημονικός δορυφόρος της ESA, MAP, SOHO αλλά και το Genesis που τέθηκε σε μια τροχιά γύρω από το σημείο ισορροπίας Lagrange L1.
2. Όλα τα σημεία Lagrange του συστήματος Γης – Ηλίου (εκτός του σημείου L₃) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως περιοχές τοποθέτησης μεγάλων διαστημικών τηλεσκοπίων. Οι θέσεις αυτές προσφέρονται για εύκολη επικοινωνία με τη Γη αλλά και για καλύτερες και περισσότερες παρατηρήσεις, καθώς στο οπτικό πεδίο του τηλεσκοπίου δε θα παρεμβάλλεται ο γήινος όγκος, όπως συμβαίνει με το Hubble (αφού όλα τα σημεία Lagrange Γης – Ηλίου βρίσκονται τουλάχιστον 1,5 εκατ. χλμ. από τη Γη). Ήδη, το επόμενο μεγάλο διαστημικό τηλεσκόπιο που σχεδιάζεται (Next Generation Space Telescope), προβλέπεται να τοποθετηθεί σε σταθερή τροχιά γύρω από το σημείο L₂ του συστήματος Γης – Ηλίου.
3. Το γεγονός πως τα σημεία Lagrange είναι σημεία ισορροπίας, σημαίνει πως στην περιοχή τους η βαρυτική δύναμη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Δηλαδή ένας δορυφόρος που ξεκινάει το ταξίδι του από εκεί, μπορεί με μια μικρή μεταβολή της ταχύτητας του (δηλαδή χωρίς μεγάλη κατανάλωση καυσίμων) να αλλάξει σημαντικά την τροχιά του.

Ο Αριστοτέλης για τη μεγαλοπρέπεια

Σε σχέση με τη διαχείριση του χρήματος ο Αριστοτέλης πέρα από το διαχωρισμό του ελευθέριου από τον άσωτο και τον ανελεύθερο θα προχωρήσει και σε έναν ακόμη διαχωρισμό. Στο δεύτερο βιβλίο των «Ηθικών Νικομαχείων» αναφέρει: «Η σχέση μας με τα χρήματα μπορεί, βέβαια, να έχει και άλλες μορφές: μεσότητα η μεγαλοπρέπεια (διαφέρει, πράγματι, ο μεγαλοπρεπής από τον ελευθέριο: στην πρώτη περίπτωση ο λόγος είναι για μεγάλα ποσά, στη δεύτερη για μικρά), υπερβολή η μεγαλομανία και η κακογουστιά, και έλλειψη η κακομοιριά». (1107b 7, 18-22).

 

Με δυο λόγια, η μεγαλοπρέπεια διέπεται επίσης από τη μεσότητα, αλλά σχετίζεται με τη δαπάνη μεγάλων ποσών. Στο τέταρτο βιβλίο ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι η μεγαλοπρέπεια είναι η φυσική συνέχεια της ελευθεριότητας: «Φυσική συνέχεια θα μπορούσε να θεωρηθεί πως είναι να μιλήσουμε τώρα και για τη μεγαλοπρέπεια. Γιατί και αυτή θεωρείται αρετή που σχετίζεται με τα χρήματα και, γενικά, τα υλικά αγαθά· μόνο που αυτή, σε αντίθεση με την ελευθεριότητα που απλώνεται σε όλες τις σχετικές με τα χρήματα πράξεις, σχετίζεται μόνο με τις πράξεις που έχουν να κάνουν με δαπάνες, και σ’ αυτές ξεπερνάει την ελευθεριότητα από την άποψη του μεγέθους. Γιατί όπως δηλώνει και η ίδια η λέξη, η μεγαλοπρέπεια είναι μια “πρέπουσα” δαπάνη σε μέγεθος». (1122a 2, 22-28).

Η φαινομενική αντίφαση ανάμεσα στην αδιαπραγμάτευτη επίκληση της μεσότητας και τη διευκρίνιση ότι η μεγαλοπρέπεια αφορά μεγάλα ποσά μπορεί να εξηγηθεί αν ληφθεί υπόψη η φύση και ο σκοπός των δαπανών που χαρακτηρίζουν το μεγαλοπρεπή άνθρωπο: «Η μεγαλοπρέπεια σχετίζεται με τις δαπάνες που τις λέμε “άξιες τιμής”. Τέτοιες είναι π.χ. οι δαπάνες που σχετίζονται με τους θεούς (προσφορές, κτίσματα, θυσίες)· επίσης αυτές που σχετίζονται γενικά με τη θρησκευτική λατρεία, καθώς και αυτές που ικανοποιούν φιλοδοξίες ενσχέσει με την κοινή γνώμη, όπως π.χ. αν κάποιοι άνθρωποι θεωρούν ότι πρέπει να ετοιμάσουν με λαμπρότητα το χορό μιας θεατρικής παράστασης, να εξοπλίσουν μια τριήρη ή να κάνουν το τραπέζι σε ολόκληρη την πόλη». (1122b 2, 23-28).

 

Η μεγαλοπρέπεια, δηλαδή, έχει να κάνει με δαπάνες υψηλού κόστους που αφορούν το σύνολο της πόλης. Η θρησκευτική λατρεία, η χρηματοδότηση τριηρών, η χορηγία καλλιτεχνικών έργων κλπ, σχετίζονται με το κοινό όφελος και αυτός που αναλαμβάνει τέτοια έξοδα έχει επίγνωση του χρηματικού μεγέθους που θα ξοδευτεί. Το να θέλει κανείς να ξοδέψει για χάρη της πόλης, χωρίς κανένα προσωπικό συμφέρον, κρίνεται ιδιαίτερα τιμητικό και καταδεικνύει μια προσωπικότητα που όχι μόνο έχει ισορροπημένες σχέσεις με το χρήμα, αφού δε διστάζει να το προσφέρει, αλλά κινείται με βάση το δημόσιο συμφέρον. Κι αυτή ακριβώς είναι η έννοια της μεγαλοπρέπειας, όπως τίθεται από τον Αριστοτέλη. Η προτεραιότητα του συλλογικού οφέλους, που δεν υπολογίζει κανένα κόστος από την ατομική περιουσία.

 

Κι αυτό δεν έχει καμία σχέση ούτε με την υστεροβουλία μελλοντικών ωφελημάτων ούτε με τη ματαιοδοξία του κοινωνικού κύρους που θα μπορούσε να επιφέρει μια τέτοια πράξη. Γιατί ο μεγαλοπρεπής ενεργεί με γνώμονα το ωραίο: «Όλες αυτού του είδους της δαπάνες ο μεγαλοπρεπής θα τις κάνει για χάρη της ομορφιάς – αυτό δεν είναι το κοινό γνώρισμα όλων των αρετών;» (1122b 2, 7-8).

 

Κι αφού η μεγαλοπρέπεια συγκαταλέγεται στις αρετές, είναι απολύτως προφανές ότι τα χρήματα που θα δαπανηθούν θα προέρχονται από ενέργειες που αρμόζουν στο πνεύμα της αρετής. Αν κάποιος αποκτήσει πλούτο από παράνομες ή ανήθικες πράξεις, είναι αδύνατο να χαρακτηριστεί μεγαλοπρεπής όσα χρήματα κι αν ξοδέψει για την πόλη. Γιατί παίρνει από κει που δεν πρέπει, πράξη αντίθετη με το πνεύμα της ελευθεριότητας. Και μεγαλοπρέπεια χωρίς την ελευθεριότητα είναι αδύνατο να υπάρξει.

 

Σε τελική ανάλυση, η μεγαλοπρέπεια είναι ελευθεριότητα που σχετίζεται με το ξόδεμα μεγάλων χρηματικών ποσών ή, για να το πούμε αλλιώς, ο μεγαλοπρεπής είναι πριν απ’ όλα ελευθέριος, καθώς διαχειρίζεται με γενναιοδωρία τα λεφτά του: «Υποχρεωτικά λοιπόν ο μεγαλοπρεπής είναι και ελευθέριος, αφού και ο ελευθέριος δαπανά αυτά που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει: με αυτά σχετίζεται το “μεγάλο” – του μεγαλοπρεπούς – “μέγεθος”, ας πούμε –, και η ελευθεριότητα με αυτά έχει να κάνει». (1122b 2, 12-15).

 

Το κριτήριο της μεσότητας εξασφαλίζεται με τους ίδιους ακριβώς όρους, αφού και πάλι η δαπάνη σχετίζεται με «αυτά που πρέπει» και «με τον τρόπο που πρέπει». Η σύμπλευση της μεγαλοπρέπειας με την ελευθεριότητα εξασφαλίζει την κατεύθυνση της αρετής κι αυτός είναι ο λόγος που παίζει μεγάλο ρόλο και η προέλευση των χρημάτων που θα ξοδευτούν.

 

Τα αισχρά κέρδη αντίκεινται στην αρετή και δεν αρμόζουν στις πράξεις της μεγαλοπρέπειας. Εξάλλου, οι άνθρωποι που κερδίζουν με αθέμιτους τρόπους είναι αδύνατο να πείσουν ότι ενδιαφέρονται για το καλό του συνόλου. Κατά κανόνα, κι αν ακόμα προβούν σε χορηγίες δημόσιου ενδιαφέροντος, έχουν ιδιοτελείς σκοπούς. Ένα συμπαθές δημόσιο προφίλ διευκολύνει τις αισχροκερδείς δραστηριότητες. Και οι κοινωνικές ευεργεσίες μπορούν να παίξουν πολύ καλά αυτό το ρόλο.

 

Γι’ αυτό και ο Αριστοτέλης σπεύδει να συμπληρώσει: «Σε όλες όμως αυτές τις περιπτώσεις οι δαπάνες εξετάζονται και ενσχέσει προς αυτόν που τις κάνει: ποιος είναι και ποια είναι τα περιουσιακά του στοιχεία». (1122b 2, 28-30). Η εξέταση των περιουσιακών στοιχείων είναι μάλλον ευνόητη, αφού πρέπει πράγματι ο μεγαλοπρεπής να έχει την ανάλογη περιουσία, ώστε να μπορεί να στηρίξει τη μεγαλοπρεπή του πράξη.

 

Αν κάποιος προβαίνει σε τέτοιες δαπάνες χωρίς το ανάλογο οικονομικό υπόβαθρο δεν είναι μεγαλοπρεπής, αλλά ανόητος, καθώς εμπλέκεται σε έξοδα που δεν μπορεί να αναλάβει: «Αυτός είναι και ο λόγος που ο φτωχός άνθρωπος δεν μπορεί, λέω, να είναι μεγαλοπρεπής, αφού δεν έχει τα μέσα που θα του επιτρέψουν να δαπανήσει με πρέποντα τρόπο μεγάλα ποσά. Και όποιος το επιχειρεί, είναι ανόητος· γιατί ξοδεύει πέρα από τις δυνατότητες που του προσφέρουν τα οικονομικά του μέσα και πέρα από ό,τι είναι σωστό: σύμφωνο με την αρετή είναι μόνο ό,τι γίνεται σωστά». (1122b 2, 31-35).

 

Όμως, ο Αριστοτέλης δεν θέτει μόνο τον παράγοντα των περιουσιακών στοιχείων για να καθορίσει τον μεγαλοπρεπή, αλλά και το «ποιος είναι». Κι όταν λέει «ποιος είναι» εννοεί ποια είναι η προσωπικότητα και ποια η δράση του μέσα στην πόλη. Και στο πλαίσιο αυτής της δράσης εντάσσεται και ο έλεγχος του πλουτισμού. Κάποιος αισχροκερδής, κάποιος ανήθικος ή εκμεταλλευτής προσώπων και καταστάσεων, κάποιος που παραβιάζει τους κανόνες δικαίου δεν μπορεί να εντάσσεται σ’ αυτό που ο Αριστοτέλης ονομάζει μεγαλοπρέπεια: «Γιατί οι δαπάνες πρέπει να είναι άξιες των περιουσιακών στοιχείων, και να ταιριάζουν όχι μόνο με το έργο αλλά και με το πρόσωπο που το κάνει». (1122b 2, 30-31).

 

Η διασφάλιση της αξίας του προσώπου που δαπανά είναι η κατοχύρωση της μεγαλοπρέπειας. Από αυτή την άποψη, γίνεται φανερό ότι όποιος ξοδεύει μεγάλα ποσά για οποιοδήποτε κοινωφελή σκοπό δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι είναι και μεγαλοπρεπής, όπως και ότι μια δαπάνη για το δημόσιο συμφέρον (όσο μεγάλη κι αν είναι) δεν είναι σε θέση να διαγράψει την πρότερη κοινωνική εικόνα του χρηματοδότη. Οι κοινωφελείς δαπάνες που λειτουργούν ως ξέπλυμα προσωπικότητας ή ως αντιπερισπασμός προς απόκρυψη άλλων, όχι και τόσο τιμητικών δραστηριοτήτων, δεν έχουν καμία σχέση με την μεγαλοπρέπεια.

 

Και βέβαια, η μεγαλοπρέπεια δεν αφορά μόνο τη δημόσια αλλά και την ιδιωτική ζωή: «Ο μεγαλοπρεπής άνθρωπος θα χτίσει και θα εξοπλίσει το σπίτι του όπως ταιριάζει στον πλούτο του (γιατί και το σπίτι είναι ένα στολίδι). Γνώρισμα του μεγαλοπρεπούς ανθρώπου είναι, επίσης, το να δαπανά κατά προτίμηση για έργα που θα ζήσουν για μεγάλο διάστημα χρόνου (γιατί αυτά είναι τα πιο όμορφα), και σε κάθε επιμέρους περίπτωση να δαπανά αυτό που είναι το πρέπον». (1123a 2, 6-10).

 

Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλοπρέπεια, αν δεν υπάρχει παιδεία κι αισθητική καλλιέργεια. Ο μεγαλοπρεπής άνθρωπος θα πρέπει να γνωρίζει τα θέματα της τέχνης και να μπορεί να τα εκτιμά σωστά. Ο άξεστος που ξαφνικά αποκτά χρήμα χωρίς την ανάλογη παιδεία για τη διαχείρισή του είναι αδύνατο να φερθεί μεγαλοπρέπεια.

 

Και υπάρχουν κι άλλα πεδία που μπορεί κανείς να φανεί μεγαλοπρεπής στην ιδιωτική του ζωή: «για το χώρο των ιδιωτικών δαπανών, τα χαρακτηριστικά της μεγαλοπρέπειας τα έχουν όσες γίνονται μία μόνο φορά, όπως π.χ. ο γάμος και όλα τα παρόμοια· καθετί, επίσης, για το οποίο δείχνει ενδιαφέρον ολόκληρη η πόλη ή οι άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας· επίσης, καθετί που σχετίζεται με την υποδοχή και τον αποχαιρετισμό φιλοξενούμενων προσωπικοτήτων, με την ανταλλαγή, τέλος, δώρων και αντιδώρων· γιατί ο μεγαλοπρεπής άνθρωπος δεν κάνει δαπάνες για τον εαυτό του, αλλά για το κοινό καλό, και τα δώρα έχουν κάποια ομοιότητα με τις αφιερωματικές προσφορές στους θεούς». (1122b 2, 40 και 1123a 2, 1-6).

 

Η άποψη ότι η μεγαλοπρέπεια αρμόζει στους γάμους ή στα έξοδα για τους φιλοξενούμενους είναι σύμφωνη με το αρχαιοελληνικό ιδεώδες που θέτει πολύ ψηλά αυτές τις αξίες. Το ότι η μεγαλοπρέπεια αφορά τους ανθρώπους της υψηλής κοινωνίας, όσο κι αν φαίνεται ελιτίστικο, δεν πρέπει να προβληματίζει, αφού από την αρχή το ζήτημα τέθηκε στη βάση του μεγέθους της δαπάνης καθιστώντας σαφές ότι αφορά μόνο εκείνους που έχουν την ανάλογη οικονομική επιφάνεια. Οι φτωχοί δεν μπορούν να είναι μεγαλοπρεπείς, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα. Γι’ αυτό και ο μεγαλοπρεπής είναι ελευθέριος, χωρίς να ισχύει και το αντίστροφο, αφού ο ελευθέριος δεν είναι βέβαιο ότι διαθέτει να οικονομικά μέσα, ώστε να είναι μεγαλοπρεπής.

 

Ο Αριστοτέλης προβαίνοντας σ’ αυτούς τους διαχωρισμούς δεν προτίθεται ούτε να καταδείξει την κοινωνική διαστρωμάτωση ούτε να αφήσει αιχμές για την ταξική ανισότητα. Αυτό που επιδιώκει είναι η αποσαφήνιση των εννοιών. Εξάλλου, στο έργο του «Πολιτικά» ξεκαθαρίζει ότι δεν θεωρεί αδικία το να υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί σε μια πόλη αρκεί η περιουσιακή διαφοροποίηση να ανταποκρίνεται και στην αξία. Με δυο λόγια, αν κάποιος είναι άξιος, είναι δηλαδή εργατικός, προνοητικός ή καινοτόμος, ώστε να προσφέρει περισσότερα στην πόλη, είναι δίκαιο η αξία του να έχει και περιουσιακό αντίκρισμα. Από τη στιγμή που προσφέρει περισσότερα, για τον Αριστοτέλη, είναι δίκαιο και να απολαμβάνει περισσότερα.

 

Η από θέση αρχής περιουσιακή ισότητα, ασχέτως της προσφοράς του καθενός, αποτελεί ισοπέδωση και δεν ανταποκρίνεται στο ιδανικό της αξιοκρατίας, πράγμα που, κατά τον Αριστοτέλη πάντα, συνιστά αδικία. Το ζήτημα είναι να τεθούν τα όρια. Ο άξιος, δηλαδή, είναι σωστό να είναι και πλούσιος αλλά όχι ανεξέλεγκτα, όπως αντίστοιχα και ο φτωχός. Τα όρια που τίθενται στον πλούτο εξασφαλίζουν και τα όρια που θα τεθούν στη φτώχεια (ο ανεξέλεγκτος πλούτος θα φέρει και την ανεξέλεγκτη φτώχεια) και αυτή η ισορροπία θα επιφέρει την κοινωνική συνοχή, καθώς ο χωρίς όρια πλούτος σε συνδυασμό με την απύθμενη φτώχεια θα φέρει στην πόλη τέτοια πόλωση κι εντάσεις τόσο δυνατές που θα απειλήσουν την ενότητά της.

 

Οι ακραίες ταξικές ανισότητες συνιστούν τη διάλυση της πόλης. Η μεσαία τάξη προτείνεται ως ιδανική κι αυτή πρέπει να είναι η μέριμνα του νομοθέτη που ορίζει τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής και τη φορολογία: να ενισχύει τους φτωχούς και να αποδυναμώνει τους πλούσιους, ώστε να ενισχύονται οι μεσαίοι. Αυτό όμως, δεν τίθεται απόλυτα, είναι απλώς η τάση που πρέπει να ακολουθείται. Από κει και πέρα θα υπάρχουν και πλούσιοι και φτωχοί, σε περιορισμένο αριθμό, βέβαια, και με συγκεκριμένα όρια.

 

Κι αυτούς τους λίγους πλούσιους αφορά η μεγαλοπρέπεια. Πρόκειται για τους άξιους που δίκαια ανταμείβονται έχοντας περισσότερα και που έχουν την οικονομική δυνατότητα να είναι μεγαλοπρεπείς. Γι’ αυτό και παίζει τεράστιο ρόλο ο τρόπος της απόκτησης του πλούτου. Γιατί αν δεν ανταποκρίνεται στην αξία, αλλά στην αδικία που μένει ατιμώρητη, όχι μόνο δε γίνεται λόγος για μεγαλοπρέπεια, αλλά τίθεται θέμα δικαιοσύνης. Και η δικαιοσύνη είναι το θεμέλιο της συνύπαρξης. Οι γενναιόδωρες δαπάνες του ανέντιμου πλούτου δεν είναι ευεργεσία αλλά κοινωνική πρόκληση.

 

Και βέβαια, άλλο η μεγαλοπρέπεια κι άλλο η επίδειξη. Η επίδειξη συνιστά την υπερβολή κι ως τούτου προτάσσει την κακογουστιά του απαίδευτου ανθρώπου: «Όσο γι’ αυτόν που φτάνει στην υπερβολή και είναι άξεστος, ξεπερνάει, όπως είπαμε, το μέτρο με το να ξοδεύει αντίθετα με ό,τι πρέπει: στις μικρές περιπτώσεις δαπάνης ξοδεύει πολλά και κάνει κακόγουστη κι ακαλαίσθητη επίδειξη. Κάνει π.χ. τραπέζι γαμήλιου τύπου με ερανιστές» (οι ερανιστές είναι άνθρωποι “που μαζεύτηκαν για να φάνε με κοινή συνεισφορά όλων (έρανος)”, οπότε δεν κρίνεται μεγαλοπρεπές να κάνει κανείς γαμήλιο τραπέζι σε τέτοιους ανθρώπους) «ή, κάνοντας το χορηγό σε κωμική παράσταση, παρουσιάζει το χορό να μπαίνει ντυμένος με πορφύρα, όπως κάνουν στα Μέγαρα. Κι όλα αυτά τα κάνει όχι για χάρη του ωραίου, αλλά γιατί θέλει να επιδείξει τον πλούτο του και γιατί φαντάζεται ότι με όλα αυτά κερδίζει το θαυμασμό του κόσμου, και εκεί που έπρεπε να ξοδέψει πολλά, ξοδεύει λίγα, ενώ εκεί που θα έπρεπε να ξοδέψει λίγα, ξοδεύει πολλά». (1123a 2, 21-30).

 

Από την άλλη, η πλευρά της έλλειψης καταλήγει στη μικροπρέπεια: «Ο μικροπρεπής ελλείπει στα πάντα, και έχοντας ξοδέψει τεράστια ποσά, είναι έτοιμος να καταστρέψει την ομορφιά της πράξης του για ένα τίποτε, και σε ό,τι κι αν κάνει, είναι γεμάτος από δισταγμούς· μόνη του σκέψη είναι πώς θα ξοδέψει όσο γίνεται πιο λίγα, και αυτά μάλιστα τα λίγα τα “κλαίει”, και όλο νομίζει ότι ξοδεύει πιο πολλά από όσα πρέπει». (1123a 2, 31-35).

 

Σε κάθε περίπτωση, όμως, τόσο η μικροπρέπεια όσο και η μεγαλομανία, αν και είναι κακίες που προϋποθέτουν αρνητικό εθισμό (έξη), δε συγκαταλέγονται στα επονείδιστα χαρακτηριστικά: «Αυτές λοιπόν οι έξεις είναι κακίες, όμως δεν προκαλούν όνειδος, αφού ούτε βλαπτικές για τους άλλους είναι ούτε και πολύ επαίσχυντες». (1123a 2, 35-37).

 

Αριστοτέλης: Ηθικά Νικομάχεια