ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Αἴας (91-133)

ΑΙΑΣ

ὦ χαῖρ᾽ Ἀθάνα, χαῖρε Διογενὲς τέκνον,
ὡς εὖ παρέστης· καί σε παγχρύσοις ἐγὼ
στέψω λαφύροις τῆσδε τῆς ἄγρας χάριν.
ΑΘ. καλῶς ἔλεξας. ἀλλ᾽ ἐκεῖνό μοι φράσον,
95 ἔβαψας ἔγχος εὖ πρὸς Ἀργείων στρατῷ;
ΑΙ. κόμπος πάρεστι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή.
ΑΘ. ἦ καὶ πρὸς Ἀτρείδαισιν ᾔχμασας χέρα;
ΑΙ. ὥστ᾽ οὔποτ᾽ Αἴανθ᾽ οἵδ᾽ ἀτιμάσουσ᾽ ἔτι.
ΑΘ. τεθνᾶσιν ἅνδρες, ὡς τὸ σὸν ξυνῆκ᾽ ἐγώ.
100 ΑΙ. θανόντες ἤδη τἄμ᾽ ἀφαιρείσθων ὅπλα.
ΑΘ. εἶεν· τί γὰρ δὴ παῖς ὁ τοῦ Λαερτίου;
ποῦ σοι τύχης ἕστηκεν; ἦ πέφευγέ σε;
ΑΙ. ἦ τοὐπίτριπτον κίναδος ἐξήρου μ᾽ ὅπου;
ΑΘ. ἔγωγ᾽· Ὀδυσσέα τὸν σὸν ἐνστάτην λέγω.
105 ΑΙ. ἥδιστος, ὦ δέσποινα, δεσμώτης ἔσω
θακεῖ· θανεῖν γὰρ αὐτὸν οὔ τί πω θέλω.
ΑΘ. πρὶν ἂν τί δράσῃς ἢ τί κερδάνῃς πλέον;
ΑΙ. πρὶν ἂν δεθεὶς πρὸς κίον᾽ ἑρκείου στέγης
ΑΘ. τί δῆτα τὸν δύστηνον ἐργάσῃ κακόν;
110 ΑΙ. μάστιγι πρῶτον νῶτα φοινιχθεὶς θάνῃ.
ΑΘ. μὴ δῆτα τὸν δύστηνον ὧδέ γ᾽ αἰκίσῃ.
ΑΙ. χαίρειν, Ἀθάνα, τἄλλ᾽ ἐγώ σ᾽ ἐφίεμαι·
κεῖνος δὲ τείσει τήνδε κοὐκ ἄλλην δίκην.
ΑΘ. σὺ δ᾽ οὖν, ἐπειδὴ τέρψις ἥδε σοι τὸ δρᾶν,
115 χρῶ χειρί, φείδου μηδὲν ὧνπερ ἐννοεῖς.
ΑΙ. χωρῶ πρὸς ἔργον· τοῦτο σοὶ δ᾽ ἐφίεμαι,
τοιάνδ᾽ ἀεί μοι σύμμαχον παρεστάναι.
ΑΘ. ὁρᾷς, Ὀδυσσεῦ, τὴν θεῶν ἰσχὺν ὅση;
τούτου τίς ἄν σοι τἀνδρὸς ἢ προνούστερος
120 ἢ δρᾶν ἀμείνων ηὑρέθη τὰ καίρια;
ΟΔ. ἐγὼ μὲν οὐδέν᾽ οἶδ᾽· ἐποικτίρω δέ νιν
δύστηνον ἔμπας, καίπερ ὄντα δυσμενῆ,
ὁθούνεκ᾽ ἄτῃ συγκατέζευκται κακῇ,
οὐδὲν τὸ τούτου μᾶλλον ἢ τοὐμὸν σκοπῶν.
125 ὁρῶ γὰρ ἡμᾶς οὐδὲν ὄντας ἄλλο πλὴν
εἴδωλ᾽ ὅσοιπερ ζῶμεν ἢ κούφην σκιάν.
ΑΘ. τοιαῦτα τοίνυν εἰσορῶν ὑπέρκοπον
μηδέν ποτ᾽ εἴπῃς αὐτὸς ἐς θεοὺς ἔπος,
μηδ᾽ ὄγκον ἄρῃ μηδέν᾽, εἴ τινος πλέον
130 ἢ χειρὶ βρίθεις ἢ μακροῦ πλούτου βάθει.
ὡς ἡμέρα κλίνει τε κἀνάγει πάλιν
ἅπαντα τἀνθρώπεια· τοὺς δὲ σώφρονας
θεοὶ φιλοῦσι καὶ στυγοῦσι τοὺς κακούς.

***

ΑΙΑΣ
Ω χαίρε, Αθηνά, του Δία θυγατέρα, ως ευ παρέστης.
Εγώ μ᾽ ολόχρυσα θα σε στολίσω λάφυρα,
απ᾽ τα θηράματά μου.
ΑΘ. Ωραία τα λες. Όμως εξήγησε τώρα κι αυτό·
έβαψες πράγματι το ξίφος σου στο αίμα των Αργείων;
ΑΙ. Και το καυχιέμαι· δεν το αρνιέμαι.
ΑΘ. Πράγματι στους Ατρείδες σήκωσες ένοπλο χέρι;
ΑΙ. Τόσο που πια τον Αίαντα δεν θ᾽ ατιμάσουν.
ΑΘ. Είναι νεκροί λοιπόν, αν σε κατάλαβα καλά.
ΑΙ. Ολότελα νεκροί, κι ας έλθουν τώρα να μου πάρουν
100 τα δικά μου όπλα.
ΑΘ. Πάει καλά. Και του Λάερτη ο γιος, μ᾽ αυτόν τί γίνεται;
ποιά τύχη τού έχεις φυλαγμένη; μήπως σου ξέφυγε;
ΑΙ. Γι᾽ αυτήν την πονηρή αλεπού ρωτάς πού βρίσκεται;
ΑΘ. Μα ναι! Τον Οδυσσέα λέω, τον αντίπαλό σου.
ΑΙ. Γλυκύτατος, ω δέσποινά μου, μέσα δεμένος
ξάπλωσε· αυτόν ακόμη δεν τον θέλω πεθαμένο.
ΑΘ. Προτού τί άλλο κάνεις, τί άλλο λογαριάζεις;
ΑΙ. Προτού δεθεί στον στύλο της δικής μου στέγης.
ΑΘ. Τί επιπλέον σκέφτεσαι γι᾽ αυτόν τον δύστυχο;
ΑΙ. Μαστιγωμένη θα ματώσει πρώτα η ράχη του,
110 προτού να ξεψυχήσει.
ΑΘ. Έλεος, μη τον δύσμοιρο τόσο τον βασανίσεις.
ΑΙ. Χαίρε, Αθηνά, σ᾽ εσένα εμπιστεύομαι τα πάντα,
όμως αυτού αυτή η ποινή τού πέφτει, άλλη καμιά.
ΑΘ. Δικαίωμά σου να το κάνεις, αν σ᾽ ευχαριστεί,
στο χέρι σου είναι, μην παραλείψεις τίποτε απ᾽ ό,τι
βάζει ο νους σου.
ΑΙ. Τραβάω στο έργο μου, κι ένα από σένα μόνο περιμένω,
σύμμαχος πάντα τέτοια να μου παραστέκεις.
ΑΘ. Το βλέπεις τώρα, Οδυσσέα, ποιά είναι
των θεών η δύναμη;
Ποιός άλλος απ᾽ αυτόν είχε πιο φρόνιμο μυαλό;
120 ποιός άλλος βρέθηκε στην κρίσιμη ώρα πιο σωστός;
ΟΔ. Εγώ δεν ξέρω άλλον· κι ωστόσο τον πονώ
στην τόση δυστυχία του, κι ας είναι εχθρός,
που έγινε υπόζυγος μιας συμφοράς τυφλής.
Τη μοίρα όμως τη δική μου λογαριάζω απ᾽ τη δική του
περισσότερο· γιατί το βλέπω, φαντάσματα είμαστε,
τίποτα άλλο, όσο επιζούμε, κούφια σκιά.
ΑΘ. Γι᾽ αυτό, σε τέτοιο θέαμα μπροστά, κοίτα
μη σου ξεφύγει κομπασμός για τους θεούς,
μήτε και να το πάρεις πάνω σου, αν τύχει κι είσαι
130 πιο βαρύς στα χέρια ή στα μεγάλα πλούτη πιο βαθύς.
Μια μέρα μόνο αναστυλώνει ή συντρίβει
όλα τα ανθρώπινα· τους φρόνιμους μόνο οι θεοί
αγαπούν, μισούν τους άφρονες.

Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας: Προς τα νέα ελληνικά

12.8 Η ελληνική γλώσσα στην Τουρκοκρατία

Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας διαθέτουμε σημαντικό αριθμό κειμένων στην ομιλούμενη γλώσσα και στις ποικιλίες της (τις διαλέκτους): από την Κύπρο, τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη, τα Ιόνια νησιά. 

Ήδη από τον 16ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες γραμματικές της ομιλούμενης γλώσσας: του Κερκυραίου Ν. Σοφιανού στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα, του G. Germano στα 1622, του S. Portius στα 1632. 

Στην Κρήτη, που θα παραμείνει κτήση των Βενετών μέχρι την κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1669, θα ανθήσει μια λογοτεχνική παραγωγή που συνδέεται, κυρίως, με τα ονόματα του Γεώργιου Χορτάτση και του Βιτσέντζου Κορνάρου. 

Το πιο γνωστό έργο είναι το ρομαντικό ποίημα Ερωτόκριτος του Κορνάρου. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στα έργα αυτά είναι ένα μείγμα της κοινής ομιλούμενης γλώσσας, όπως είχε διαμορφωθεί από παλιότερα στα μεγάλα κέντρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της αρχαΐζουσας και στοιχείων της κρητικής διαλέκτου (π.χ. ίντα αντί για τί).

Η αυτογνωσία, είναι από τα σημαντικότερα όπλα για μια πετυχημένη σχέση

Το να κάνεις σχέση, ειδικά τη σημερινή εποχή, είναι εύκολο. Το ζητούμενο είναι να είναι αυτή η σχέση υγιής και λειτουργική. Μέσα στη σχέση, οι άνθρωποι πρέπει να εξελίσσονται, να πηγαίνουν μπροστά. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται η περιβόητη αυτογνωσία, το να έχεις δηλαδή γνώση του εαυτού σου. Μπορεί να φαίνεται απλό αλλά δεν είναι. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνάπτουν σχέσεις απλά για να περνάνε καλά ή για να μην είναι μόνοι. Τεράστιο λάθος κατά την προσωπική μου εκτίμηση.

Η σχέση δεν πρέπει να λειτουργεί ως φάρμακο για την μοναξιά γιατί τότε και οι επιλογές δεν θα είναι οι κατάλληλες.

Το κριτήριο για μια υγιή σχέση είναι το να βρεις ένα άτομο που θα μπορέσει να σε συμπληρώσει, να αποτελέσει τον συνοδοιπόρο σου και που θα ταιριάζει στα θέλω σου. Να βρεις έναν άνθρωπο που θα έχει κοινούς στόχους, οράματα και σε γενικές γραμμές, την ίδια φιλοσοφία ζωής με σένα. Για παράδειγμα, αν στόχος σου είναι η δημιουργία οικογένειας, θα πρέπει να αναζητήσεις έναν άνθρωπο που να μπορεί να στο προσφέρει. Αν πάλι θέλεις ένα άτομο με το οποίο θα μοιράζεσαι τις ίδιες φιλοσοφικές, ιδεολογικές ανησυχίες, πρέπει να επιλέξεις ένα άτομο με εφάμιλλο τρόπο σκέψης.

Σε κάθε περίπτωση, η γνώση του εαυτού μας αποτελεί τη βάση για τη λειτουργικότητα της σχέσης. Όταν ξέρεις τι θέλεις, είσαι ξεκάθαρος και στο τι μπορείς να δώσεις. Μπορείς από την αρχή να συστηθείς στο έτερον ήμισυ ως ένας άνθρωπος με συγκεκριμένες επιδιώξεις και όνειρα. Από εκεί και πέρα είναι ευθύνη του/της συντρόφου το εάν θέλει και μπορεί να ανταποκριθεί στους στόχους σου. Υπάρχει και η περίπτωση βέβαια, του να θέλουμε να δώσουμε αλλά να μην μπορούμε. Δεν είναι, για παράδειγμα, όλοι οι άνθρωποι ικανοί να αντέξουν τις ευθύνες μιας οικογένειας, πράγμα διόλου παράλογο. Το παράλογο είναι να μην μπορείς να κάνεις κάτι και να λες “μπορώ”, απλά και μόνο για να είσαι σε σχέση με κάποιον/α που θέλει αυτό το “κάτι”.

Επειδή εκτός από την ζωή μας, είναι και ο χρόνος μας πολύτιμος, καλό είναι να τον περνάμε με άτομα που να είναι ξεκάθαρα από την αρχή. Η αυτογνωσία και εδώ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό γιατί σε βοηθά να ξεχωρίσεις πότε ένας άνθρωπος είναι αυθεντικός και πότε τα λόγια του λέγονται “συμβατικά”. Όταν ξέρεις ποιος είσαι και τι αξίζεις, ακόμη και όταν ο άλλος/η δεν το ξέρει, σε οδηγεί στο να φεύγεις μακριά από πράγματα και καταστάσεις που δεν σου ταιριάζουν. Αυτοσκοπός μας πρέπει να είναι, όχι η σύναψή σχέσης, αλλά η δημιουργία υγιούς σχέσης!

Δεν υπάρχει ξε-αγάπησα, υπάρχει μόνο δεν αγάπησα

Δεν τους ξε-αγαπάμε τους ανθρώπους που περάσανε από τις ζωές μας.

Δεν τους ξε-αγαπάμε τους ανθρώπους που μας ξύπνησαν συναισθήματα.
Τους ανθρώπους που μας έκαναν να νιώσουμε, δεν τους ξε-αγαπάμε ποτέ.
Εκείνους που μας χάρισαν στιγμές πολύτιμες, εμπειρίες κι εικόνες όμορφες, δεν γίνεται να τους ξε-αγαπήσουμε.

Ακόμη κι αν τέλειωσαν σαν παρουσίες, ακόμη κι αν μας πόνεσαν ή μας τραυμάτισαν, ακόμη κι αν ήταν κατώτεροι των προσδοκιών μας, δεν γίνεται να τους ξε-αγαπήσουμε σας λέω.

Ακόμη κι αν στο τέλος αισθανθήκαμε θυμό, θρήνο, πληγωμένοι κι απογοητευμένοι, ακόμη κι αν βρήκαμε την δύναμη να προχωρήσουμε και να αδιαφορήσουμε στο τέλος για αυτούς, δεν υπάρχει περίπτωση να τους ξε-αγαπήσουμε.

Τους συχωρούμε κάποια στιγμή, απομακρυνόμαστε, περνούν στο παρελθόν μας κι εμείς γιατρεύουμε τις πληγές μας και προχωράμε μπροστά, όμως συνεχίζουμε να τους αγαπάμε, γιατί αυτό είναι αγάπη, δεν μπορεί να είναι κάτι λιγότερο.

Είναι θέμα αξιοπρέπειας, είναι θέμα ωριμότητας, ολοκλήρωσης κι αξιοσύνης δικής μας, ανεξάρτητα με το τι έκαναν εκείνοι.

Αν τους ξε-αγαπήσαμε, σημαίνει πως τελικά, δεν τους αγαπήσαμε ποτέ, σημαίνει πως δεν κάλυψαν τις ανάγκες μας, πως περιμέναμε από εκείνους να μας δώσουν πράγματα που δεν μπορούσανε, πως δεν μας ήταν βολικοί και του χεριού μας.

Σημαίνει πως είμαστε κι εμείς σαν κι εκείνους, αν ήταν λίγοι, μικροί, ανίκανοι κι εγωιστές. Σημαίνει πως επιλέξαμε κάτι με λάθος γνώμονα.

Δεν φταίνε εκείνοι για την δική μας την επιλογή, δεν φταίνε αυτοί που νιώσαμε, αν νιώσαμε…

Αν λες πως ένιωσες αγάπη φίλε μου, δεν μπορείς να την πάρεις πίσω, δεν γίνεται η αγάπη να μεταμορφωθεί σε κάτι άσχημο, δεν γίνεται ο έρωτας να μην ήταν έρωτας.
Αν αυτά τα δυο συναισθήματα τα πάρεις πίσω, σημαίνει πως δεν τα ένιωσες ποτέ. Γιατί αυτά που νιώθουμε είναι η αλήθεια μας και δεν είναι ποτέ λάθος, ότι βγαίνει από την ψυχή μας δεν είναι λάθος, ακόμη κι αν έχουν διοχετευτεί σε “λάθος” ανθρώπους.

Δεν υπάρχει ρήμα ξε-αγαπώ και ξε-ερωτεύομαι. Υπάρχει μόνο έκανα λάθος, υπάρχει δεν αγαπώ και δεν ερωτεύομαι.

“Αγαπώ θα πει εγώ αγαπώ… Το τι κάνει ο άλλος είναι δική του δουλειά”. -Λουντέμης.

Χρόνος μοιρασμένος μεταξύ λογικής και συναισθήματος

Θολωμένες σκέψεις τα παιχνίδια του μυαλού.

Αυτό το μυαλό τελικά γιατί να πρέπει να το αφήνω να δουλεύει τόσο γρήγορα; Γιατί να του επιτρέπω να τρέχει με σπασμένα φρένα ανεξέλεγκτο, χωρίς να βαστάω καν στα χέρια το τιμόνι; Γιατί να μην μπορώ να του φωνάξω «Σκάσε επιτέλους!»;

Είναι φορές που θέλω να πέσει σε αδράνεια, σε πρόσκαιρο κώμα, να σταματήσει να με τρελαίνει. Να αφήσει λίγο τα ηνία στο συναίσθημα και να παραδώσει την αρχηγία αμαχητί. Να πάρει δυο ανάσες και να μείνει στη γωνιά του κεφαλιού μου και γιατί όχι, έτσι για την αλητεία να το βάλω με το ένα του πόδι σηκωμένο, μόνο και μόνο για τις ταλαιπωρίες που με έκανε να περάσω.

Όσο το αφήνω να κυκλοφορεί ελεύθερο τόσο αυτό παίρνει τις σκέψεις και τις επεξεργάζεται, ούτε μία δε μου άφησε απείραχτη. Τους δίνει αυτό που ονομάζει «λογική υπόσταση» και με βάζει στο σκαμνί απέναντι για να με νουθετήσει. Γελάω. Μπαίνουν μωρέ όσα νιώθουμε σε νουθεσίες και καλούπια; Παίρνει άλλο σχήμα η καρδιά μας; Μπορώ να πω «σταμάτα κοριτσάκι μου να σκέφτεσαι» κι έτσι απλά αυτή να το κάνει; Μπορώ να μην τη μαζεύω κάθε φορά που τρώει τούμπες στην άσφαλτο για έναν έρωτα; Ή σάμπως μπορώ να την προετοιμάσω για όλα τα επόμενα που θα έρθουν;

Καρδιά και μυαλό. Η αιώνια πάλη των γιγάντων. Μια κλεψύδρα που τη γυρίζεις και μετράει το χρόνο του καθενός από τα δύο. Η μεριά του μυαλού τρέχει γρήγορα, απλώνοντας και αναλύοντας φιλοσοφίες. Και κάπου εκεί πιάνω τον εαυτό μου να νιώθει σαν διανοούμενη εποχής, να περηφανεύομαι για την απόλυτη λογική, αναλύοντας την τέχνη του να οργανώνεις, να συντονίζεις και να ταξινομείς συναισθήματα με βάση την προσωπική ευημερία και γαλήνη. Να σκέφτομαι με γνώμονα τη λογική και να μετράω με χάρακα και μοιρογνωμόνιο τα ορθά και καλώς καμωμένα.

Και δε μου αρέσω ούτε εμένα στην ίδια, που με φτάνω σε σημείο να φιλτράρω -ευτυχώς ελάχιστες- στιγμές, ακόμη και το χαμόγελό μου. Να νιώθω πως κάνω σκόντο στην ίδια μου την καθημερινότητα. Και τότε ξυπνάω και γυρίζω γρήγορα την κλεψύδρα μου από την άλλη πλευρά. Ναι, εκείνη των συναισθημάτων. Και τώρα μου λέω «Εδώ είσαι. Άραξε».

Μείνε χωρίς να κάνεις κανένα σκόντο στα συναισθήματά σου. Και παίξε. Με τον έρωτα, το πάθος κι όλα τα όμορφά τους. Και με τα δύσκολα. Τον πόνο, τη θλίψη, την απώλεια. Χωρίς σκέψη. Ποιες σκέψεις χωράνε άλλωστε σε όσα διατάζει το μέσα μας; Πώς να τολμήσω να φυλακίσω την ελευθερία που ψάχνει τη δικαίωση του ορισμού της. Φεύγω με φόρα και αν είμαι τυχερή θα διανύσω όσο πιο μεγάλη διαδρομή αντέξω πριν σκάσω πάνω στον τοίχο και είμαι σίγουρη πως θα πέσω με τα μούτρα, αλλά δεν το μετανιώνω δευτερόλεπτο. Μικρό διάλειμμα για αναπλήρωση δυνάμεων και όταν αναρρώσω ξανά και από την αρχή.

Όλα τα συναισθήματα είναι άνευ σκέψης. Παραγκωνίζω το μυαλό μου και οι πράξεις, οι αποφάσεις και οι ενέργειές μου δεν κάνουν δεύτερους συλλογισμούς. Αυτό τελικά κοριτσάκι μου είναι ευτυχία. Ο τρόπος να ζεις ακόμη και μέσα από τα άσχημα ό,τι εσύ έχεις αποφασίσει. Και ίσως τελικά ο έρωτας, ο πόνος, το πάθος και η θλίψη να γίνονται μια παρέα και να σταματάνε το χρόνο. Μείνε εκεί λοιπόν και άσε την κλεψύδρα ως έχει.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι φταίει το «κακό μάτι» για τις αρρώστιες

Οι άνθρωποι σε μία χώρα είναι πιθανότερο να πιστεύουν στο «κακό μάτι», στον διάβολο, στη μαγεία και γενικότερα στις δαιμονικές δυνάμεις, όσο πιο εξαπλωμένες είναι οι λοιμώδεις νόσοι και όσο οι ίδιοι αρρωσταίνουν συχνότερα από τα μικρόβια, σύμφωνα με μία νέα διεθνή επιστημονική έρευνα.

Η μελέτη, που συμπεριέλαβε και την Ελλάδα, με τίτλο «Εξηγώντας την αρρώστια με το κακό», δείχνει ότι όχι μόνο στο μακρινό παρελθόν αλλά και στην εποχή μας αρκετοί άνθρωποι τείνουν να ερμηνεύουν την ύπαρξη των ασθενειών με τη δράση δαιμονικών δυνάμεων.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Μπροκ Μπαστιάν της Σχολής Ψυχολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης στην Αυστραλία, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Proceedings B» της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών της Βρετανίας, ανέλυσαν δειγματοληπτικά στοιχεία από 3.130 άτομα σε 28 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα (με βάση σχετικά ερωτηματολόγια για την πίστη στο κακό), καθώς και παρόμοια παλαιότερα στοιχεία για περίπου 58.000 ανθρώπους σε 50 χώρες, συσχετίζοντάς τα με δεδομένα για την εξάπλωση των παθογόνων οργανισμών και των ασθενειών.

Διαπιστώθηκε ότι σε χώρες όπου ιστορικά οι λοιμώδεις νόσοι είναι πιο εξαπλωμένες, οι άνθρωποι ήταν και είναι ακόμη πιθανότερο να πιστεύουν στη δύναμη του κακού, στις μαγγανείες και γενικότερα στη δράση αόρατων δαιμονικών δυνάμεων στον κόσμο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν στον Μεσαίωνα η πανώλη («μαύρος θάνατος») θέρισε την Ευρώπη, το κυνήγι κατά των -πραγματικών ή φανταστικών- μαγισσών έφθασε στο τραγικό αποκορύφωμά του, ενώ ακόμη και σήμερα παρατηρούνται ανάλογα φαινόμενα ιδίως στην Αφρική, που μαστίζεται από λοιμώδεις νόσους όπως ο Έμπολα.

Σε ορισμένες χώρες (Νιγηρία, Μπαγκλαντές, Φιλιππίνες, Κίνα κ.ά.) είναι σήμερα πιο αισθητή αυτή η συσχέτιση μεταξύ μικροβίων και δαιμόνων. Αντίθετα, σε άλλες (Φινλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Σουηδία κ.ά.) είναι πια πολύ εξασθενημένη, προφανώς λόγω της επικράτησης των επιστημονικών εξηγήσεων για τις αρρώστιες. Περιέργως, όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, ενώ η Ελλάδα και η Ισπανία -πιθανώς ως χώρες που ισορροπούν μεταξύ παράδοσης και σύγχρονης ζωής– βρίσκονται κάπου στη μέση.

Το παράδοξο της υποκειμενικότητας

Είσαι εσύ και ο κόσμος σου. Ο πόνος που βιώνεις. Τα βάσανα που σε πλήττουν και κάνουν την κάθε σου μέρα επώδυνη. Νιώθεις θυμό, λύπη, αγανάκτηση. Νιώθεις να σε εγκαταλείπουν οι δυνάμεις σου και να χάνεται το νόημα, το κίνητρό σου για ζωή. Μιλάς για το φορτίο σου, το μοιράζεσαι, τα βάζεις με την τύχη, τη μοίρα, τονίζεις τη μοναδικότητα του πόνου σου, φωνάζοντας την υποκειμενικότητα του μυαλού σου.

Κάπου κάπου τυχαίνει να ακούς κάποια δακρύβρεχτη ιστορία άλλου. Χάνεις λίγη από τη δόξα σου. Μετατίθεται η προσοχή αλλού. Αναρωτιέσαι κι εσύ ο ίδιος! Θαρρείς και ξαφνικά το δικό σου βάρος μοιάζει ελαφρύτερο. Παίρνεις μια ανάσα. Σαν ανακούφιση. Ντροπή, σκέφτεσαι! Ανακούφιση που κάποιος υποφέρει περισσότερο; Και δε συνειδητοποιείς πως η ενσυναίσθησή σου σταματά εκεί που ξεκινά το εγώ σου, η ασφάλεια, η επιβίωση, ο μικρόκοσμός σου. Νιώθεις τυχερός, μέσα στην ατυχία σου, όπως λες. Υπάρχουν και χειρότερα, σκέφτεσαι, και είναι σαν να μοιάζουν τα δικά σου τραύματα ανούσιες πληγές της παιδικής σου ηλικίας. Μα υπάρχουν και στιγμές που ο πόνος του άλλου είναι αναπάντεχα τρομερός. Εκεί νιώθεις μικρός σ’ έναν κόσμο που μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω, σε μια ζωή συνυφασμένη, άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτόν, που μοιάζει οξύμωρη η αισιοδοξία και τα σχέδια που κάνεις. Σε πλακώνουν οι σκέψεις, νιώθεις τύψεις για τη μεγέθυνση των προβλημάτων στο μυαλό σου. Την αχαριστία, όπως λες, που δεν είσαι στη θέση εκείνων. Νιώθεις λίγος μπροστά στα κουράγια, στη δύναμη κάποιων που πάλεψαν.

Αλλά έρχονται πάλι μέρες που η δική σου θλίψη σε συντρίβει. Είναι κάτι δυσβάσταχτο, πώς έτυχε σε σένα; Και αυτό να ξέρεις… είναι το παράδοξο της υποκειμενικότητας. Γιατί όλος ο κόσμος γίνεται πάλι εσύ. Πάλι σε σένα γυρίζεις. Γιατί έτσι είσαι φτιαγμένος. Να κλείνεις ακούσια τα αυτιά σου και να ακούς μόνο τη δική σου φωνή. Κι όσο εκκωφαντικός κι αν είναι ο ήχος που φτάνει σε σένα, εσύ μόνο τον δικό σου να αναγνωρίζεις. Κι αυτό είναι κάτι ανθρώπινο. Το να βιώνεις το δικό σου βάσανο πιότερο από τ’ άλλα. Να γυρίζεις εν τέλει στον δικό σου ψίθυρο και δάκρυα. Και είναι ανθρώπινο, μην απορείς. Σ’ έναν καλοκουρδισμένο οργανισμό που μάχεται να επιβιώσει ορθώνονται άμυνες και τείχη. Και που ξένες μοίρες δεν τον αγγίζουν, εφόσον δεν απειλούν τη δική του ασφάλεια.

Κι όσο κι αν πεις πως θα μικραίνεις εσύ ο ίδιος ό,τι σου συμβεί, γιατί ζωή είναι και είναι απρόβλεπτη… σαν σου χτυπήσει την πόρτα το ανέλπιστο, βουρκώνεις και γκρεμίζεται κάθε μεγαλοστομία και αντικειμενικότητα. Βυθίζεσαι εκεί και όλες οι τύχες μοιάζουν μακρινές, ξένες.

Το να μη βλέπεις πέρα από τη μύτη σου είναι συνυφασμένο με τη φύση σου. Αλλά αν μπορούσες, αν γινόταν να δεις πέρα από αυτήν… Να δεις έξω. Να ακούσεις τις κραυγές που μαστίζουν τον κόσμο… Να μπορούσες να κλάψεις λίγο και για λογαριασμό άλλων και να κλαις λιγότερο για δικές σου πληγές και να μικραίνεις τα μικρά που αλλάζουν τη ζωή σου. Να βοηθήσεις, να αισθανθείς, να νιώσεις όντως μικρά τα ασήμαντα τραύματα της καθημερινότητάς σου. Και από τη μία να σηκωθείς πιο δυνατός, έτοιμος να παλέψεις κι από την άλλη να έχεις στόχο να γίνει το πανανθρώπινο αυτό αίσθημα αλήθεια. Η αξία της πραγματικής αλληλεγγύης, ελπίδας, ανιδιοτέλειας. Και κάπως έτσι να νικήσεις το παράδοξο της υποκειμενικότητας.

Να νιώσεις το θαύμα. Γύρω σου και στη δική σου ζωή.

Επιστήμονες δημιούργησαν φουτουριστικό οικολογικό ύφασμα που λειτουργεί σαν smartphone

Ομάδα Κινέζων επιστημόνων ανέπτυξε ένα νέο ύφασμα που λειτουργεί σαν smartphone. Το ύφασμα υψηλής τεχνολογίας θα μπορούσε να αυξήσει τον βαθμό ασφάλειας για τους ποδηλάτες, τους μοτοσικλετιστές και για εργαζόμενους που πρέπει να ανταποκρίνονται άμεσα σε επείγοντα αιτήματα ενώ βρίσκονται εν κινήσει. Για παράδειγμα, η τοποθέτησή του υφάσματος αυτού στο μανίκι μας θα μπορούσε να προσφέρει την δυνατότητα με ένα άγγιγμα να εμφανίζονται επιλογές όπως το άνοιγμα ενός χάρτη.

Το οικονομικό αυτό υλικό μετατρέπει ένα τζάκετ σε οθόνη αφής και, σύμφωνα με το δελτίο τύπου που δημοσιεύτηκε, θα μπορούσε να βρίσκεται στην αγορά ακόμα και μέχρι τα επόμενα Χριστούγεννα. Η ενέργεια που χρησιμοποιεί είναι ηλιακή και αποτελείται από έναν συνδυασμό αγώγιμων, φωτεινών ινών και βαμβακιού.

Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες προσπαθούσαν να δημιουργήσουν τεχνολογία που να μπορεί να φορεθεί, αλλά η επίτευξή της ήταν δύσκολη ειδικά ο συνδυασμός μεγάλης έκτασης και λειτουργικού συστήματος. Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Fudan της Σανγκάη ξεπέρασαν αυτό το ζήτημα με εντυπωσιακό μάλιστα αποτέλεσμα· το ύφασμα έχει έκταση σχεδόν 6 μέτρων και 10 ιντσών.

Ο κύριος συντάκτης της έρευνας, ο καθηγητής Huisheng Peng, περιέγραψε το νέο ηλεκτρονικό υλικό στο επιστημονικό περιοδικό Nature: «Πρόκειται για ένα ευέλικτο και ανθεκτικό ύφασμα που αναπνέει – κάτι που το καθιστά ιδανικό για τον πραγματικό κόσμο».

Και συνεχίζει λέγοντας: «Τα συνηθισμένα υλικά σε στέρεη μορφή δεν είναι συμβατά με τα υφάσματα επειδή προσπαθούν να αντέξουν τη φυσική παραμόρφωση που συμβαίνει όταν το ύφασμα φθείρεται και πλένεται».

Στα πειράματα, το ηλεκτρονικό ύφασμα λειτούργησε ως εργαλείο πλοήγησης δείχνοντας έναν διαδραστικό χάρτη. Λειτούργησε και ως μέσο επικοινωνίας στέλνοντας ή βρίσκοντας μηνύματα μέσω μιας Bluetooth σύνδεσης με ένα smartphone.

Ο καθηγητής Peng εξήγησε ότι η οθόνη εμφανίζεται όταν φωτίζονται σημεία που βρίσκονται εκεί που οι αγώγιμες και φωτεινές ίνες ενώνονται στο πλεγμένο ύφασμα. Οι ίνες επιβίωσαν 1.000 κύκλους τεντώματος και πίεσης. Η φωτεινότητα παρέμεινε μετά από 100 κύκλους πλυσίματος και στεγνώματος.

Με την προσθήκη περισσότερων εφαρμογών, η νέα εφεύρεση αναμένεται να διαμορφώσει την επόμενη γενιά ηλεκτρονικών εργαλείων επικοινωνίας. Ο καθηγητής και κύριος συντάκτης της έρευνας, διαβεβαίωσε πως πλέον δεν πρόκειται για μια ιδέα. Για την ακρίβεια, παράγουν ήδη τέτοιες οθόνες υφάσματος σε μεγάλη κλίμακα με χαμηλό κόστος. Μάλιστα τις παρέχουν σε εταιρείες και έτσι ο ίδιος υπολογίζει πως σύντομα μπορεί να αρχίσουν να κυκλοφορούν στην αγορά.

Οι δυνατότητες είναι τεράστιες – τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Οι αστυνομικοί ή οι επαγγελματίες οδηγοί θα μπορούσαν να το φορούν τη νύχτα και να είναι πιο ασφαλείς κατά την κίνηση. Τέλος, η ομάδα οραματίζεται να καταφέρει να μετατρέψει εγκεφαλικά κύματα σε σήματα πάνω σε ύφασμα, κάτι που θα βοηθούσε πολύ τους συμπολίτες μας που δεν μπορούν να μιλήσουν.

Η ζωή δεν είναι άδικη. Βιώνουμε ακριβώς ό,τι χρειάζεται για να καταλήξουμε στο πιο δίκαιο που αξίζουμε

Κι αν ανεβαίνεις όλα εκείνα τα σκαλιά ένα-ένα, προσεκτικά, κι αν είσαι σίγουρος πως ξέρεις πια τον τρόπο να ανεβαίνεις τις ανηφόρες, κι αν στον Γολγοθά σου επικρατεί πάντοτε η αξιοπρέπεια, η ζωή σου θα επιμένει περίτρανα να σε ξαφνιάζει, να σε μαθαίνει, να σε τιμωρεί. Τώρα πια, ξέρεις καλά πως, δεδομένος είσαι μόνο εσύ, ο αγώνας σου, το πείσμα σου. Ναι, «ξανά και ξανά απ’ την αρχή» μέχρι να μην μπάζει από πουθενά. Ναι, «πάλι σε εσένα» μέχρι να σε βρεις επαρκώς δυνατό για να μπορέσεις να χειριστείς τα επόμενα.

Η ζωή ξέρει καλά. Ανέκαθεν ήξερε. Εκείνες τις ελπίδες που λες, που ψηλάφιζες όντας κομμάτια, εκείνα τα ερωτηματικά που τα γεγονότα αρνούνταν κατηγορηματικά να σου απαντήσουν, όλα τούτα στα φυλάει και στα χρωστάει η ζωή. Κι αν ήταν μονοπάτι ευθύ, θα ήταν αηδία. Δίχως μαθήματα, δίχως σοφία τι να το κάνω το πέρασμά μου; Δεν βρίσκω λόγο ύπαρξης σε μια ζωή χωρίς μαθήματα. Να πονάω και να χαμογελώ, να ζορίζομαι και να επιμένω, να στενεύουν τα περιθώρια κι εγώ να επιμένω. Μόνο έτσι μου πάει τέτοιο απρόβλεπτο παιγνίδι.

Δεν δουλεύουν και τόσο καλά οι στρατηγικές ε; Δεν καλουπώνεται η ορθότητα, δεν μπολιάζεται η ανθρωπιά σε μυαλά ανεπαρκή, σε ψυχές κούφιες. Είμαστε σαλεμένοι, ικανοί να προδώσουμε τις πιο στέρεες σιγουριές που μπορεί να ριζώσουν σε ένα μυαλό. Μα αυτό είναι και το ωραίο! Κι όταν ο πόνος, οι πληγές επουλωθούν και γλυκάνουν, το βλέπεις καθαρά, πως κάθε πόνος ήταν και ένα μάθημα. Στιγμές αμέτρητες, ο πόνος, στιγμές που συλλέγεις μέχρι να συνθέσεις μια εικόνα που θα σε θέτει πιο κοντά, μόνο στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.

Έναν εαυτό, αμιγώς σοφό, υποψιασμένο, απόλυτα συμβατό με το τι πιστεύει μόνο ο ίδιος, έναν εαυτό, κατά τον ίδιο, ορθό. Αυτόν τον εαυτό επιζητώ, επιδιώκω, επιθυμώ. Για αυτόν τον εαυτό αντέχω, στο όνομα του εαυτού αυτού, δικαιολογώ τις πιο ανεξήγητες και άδικες ανθρώπινες συμπεριφορές.

Μα τελικά, το νιώθω. Σε κάθε παλιά πληγή που επιστρέφει ενοχλητικά, το βλέπω ξεκάθαρα πως η ζωή δεν είναι άδικη. Βιώνουμε ακριβώς ό,τι χρειάζεται για να καταλήξουμε στο πιο δίκαιο που αξίζουμε. Ξέρεις, τα λατρεύω τα σημάδια μου! Τα λατρεύω ένα-ένα, γιατί, βλέπεις, με καλυτέρεψαν σε κάτι που δεν πίστευα ποτέ πως θα μπορεί να αποτελεί εκδοχή δική μου. Τα αγαπώ και τα περιφρονώ ταυτόχρονα γιατί αντιλαμβάνομαι με πόση δύναμη με μπόλιασαν.

Κι αν δεν ήταν οι άνθρωποι θεριά τι να τους έκανα; Κι αν δεν με πρόδιδαν, πώς τελικά να με ανακάλυπτα; Κι αν είναι η ζωή μάγισσα, έχει ξεχάσει κάτι βαρυσήμαντο και βαθιά καταλυτικό: Ο πόνος μου δίνει πάντα λύση στο ξόρκι. Με ωθεί να ζω μέσα από τις στιγμές που λυγίζω, με ωθεί να χαλαρώνω τη ψυχή μου και να χαμογελώ που την άντεξα. Μια φορά μάγισσα η ζωή, τόσες κι άλλες τόσες, να βρίσκουμε αντίδοτα.

Ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει, κι αν δεν γίνει, δεν το θες, δεν ήταν καν το βαγόνι σου. .

Ο θυμός δεν λύνει τα προβλήματα σας, μόνο απομακρύνει τους ανθρώπους

Ως ανθρώπινα όντα, τείνουμε να συμπεριφερόμαστε και να αντιδρούμε διαφορετικά από άλλα άτομα και έχουμε διαφορετικούς τρόπους για να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα και τον θυμό μας.

Συχνά, μπορεί να είναι δύσκολο να αποφύγουμε τις συγκρούσεις και να εμποδίσουμε τον εαυτό μας από το να πει λόγια που πιθανώς θα βλάψουν αυτούς που αγαπάμε. Αλλά τίποτα δεν είναι τόσο σκοτεινό όσο φαίνεται- παρακάτω βρίσκονται λίγες τεχνικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε τέτοιες δυσκολίες σε καθημερινή βάση.

Εστιάστε στο πρόβλημα

Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εστιάστε σε αυτό που συμβαίνει την συγκεκριμένη στιγμή και μην φέρνετε προβλήματα του παρελθόντος στο παρόν επειδή και το άλλο άτομο θα κάνει το ίδιο με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος διαμάχης και διαφωνίας.

Ακούστε το άλλο άτομο

Πριν αρχίζετε να εκφράζετε την άποψη σας, προσπαθήστε να ακούσετε πρώτα. Πραγματικά όμως να ακούσετε, όχι μόλις τελειώσει το άλλο άτομο να ξεκινήσετε να μιλάτε ανεξαρτήτως από το τι είπε. Δοκιμάστε να μπείτε στην θέση του, να καταλάβετε την πλευρά του και να τονίσετε ότι γνωρίζετε πως νιώθει.

Η συμπόνια και ενσυναίσθηση

Ο θυμός προκαλεί θυμό. Η συμπόνια και η ενσυναίσθηση από την άλλη, όπως καταλαβαίνετε, προκαλούν παρόμοια συναισθήματα. Ο εχθρικός και θυμωμένος τόνος θα κάνουν το άλλο άτομο να αντιδράσει ανάλογα αφού θα νιώθει πως δέχεται επίθεση. Προσπαθήστε να κάνετε το αντίθετο. Έτσι, θα νιώσει αρκετά ασφαλής ώστε να σας προσεγγίσει με τον ίδιο τρόπο. Κάντε το πρώτο βήμα!

Πείτε όχι στην παθητική-επιθετική συμπεριφορά

Η έμμεση κριτική και οι διακριτικές προσβολές χαρακτηρίζουν αυτή την συμπεριφορά. Προσπαθήστε να την αποφύγετε επειδή είναι ανώριμο. Αν το άλλο άτομο αντιδρά με αυτόν τον τρόπο, πείτε το! Πείτε ότι αποδοκιμάζετε αυτόν τον έμμεσο θυμό και ότι είστε πρόθυμοι να μιλήσετε και να ακούσετε. Αν ο άλλος επιμένει σε αυτή τη συμπεριφορά, τότε το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να τον αγνοήσετε.

Επικοινωνήστε

Αν είστε πολύ θυμωμένοι, το καλύτερο είναι να περιμένετε λίγες μέρες για να ηρεμήσετε. Αλλά τότε, πρέπει να μιλήσετε με αυτό το άτομο που σας έκανε να θυμώσετε. Να είστε πολιτισμένοι, να μιλάτε ευγενικά και κάντε κατανοητή την οπτική σας.

Να είστε αποφασιστικοί- θέστε ένα στόχο και δουλέψτε για να τον πετύχετε. Αν ο στόχος σας είναι να πετύχετε μια αμοιβαία κατανόηση, μην τα παρατήσετε μέχρι να το καταφέρετε. Απλώς κάντε υπομονή. Ο έντονος τόνος της φωνής και η κριτική δεν πετυχαίνουν τίποτα και προκαλούν αντίθετα αποτελέσματα.

Να είστε επιεικής

Αυτό είναι πολύ δύσκολο τις περισσότερες φορές. Αλλά αν πραγματικά νοιάζεστε για το άλλο άτομο, θα πρέπει να είστε. Εστιάστε στο γεγονός πως όπως σας πλήγωσε εκείνο πιθανώς να έχετε κάνει το ίδιο- με λέξεις ή πράξεις σας.

Αν και οι δύο εκφράσετε τα συναισθήματα σας και καταλήξετε στο γεγονός πως εξακολουθείτε να νοιάζεστε ο ένας για τον άλλον παρά τον θυμό σας, τότε η συγχώρεση φαίνεται να είναι το επόμενο λογικό βήμα. Δεν θα μπορείτε να πάτε παρακάτω μέχρι να το κάνετε.

Το να μετατρέπετε τον πόνο σε θυμό δεν είναι η λύση, οπότε δοκιμάστε να καταλάβετε πρώτα τα συναισθήματα σας. Σιγουρευτείτε πως ο πόνος σας είναι δικαιολογημένος αλλά μην τον κάνετε πιο έντονο καθώς έτσι θα ακολουθήσει μόνο πόνος και περισσότερος θυμός. Δοκιμάστε να ακούσετε καλύτερα, να επικοινωνήσετε και να κατανοήσετε και το άλλο άτομο.

Κάρλος Καστανέντα: Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω

50 αποφθέγματα του σπουδαίου Αμερικανού ανθρωπολόγου & συγγραφέα που πίστευε ότι για να γίνεις Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός. `Εφυγε από τη ζωή στις 27 Απριλίου του 1998.

“Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.” είπε ο Κάρλος Καστανέντα. Πολύ σωστή σκέψη… Πόσο δυνατό μυαλό, όμως, χρειάζεται να έχει κάποιος, ώστε να μπορεί να το εφαρμόσει;

Ο σπουδαίος Αμερικανός ανθρωπολόγος και συγγραφέας, όλα δείχνουν πως είχε ισχυρή θέληση και σκέψη. Γεννήθηκε στο Περού. ξεκίνησε το 1968 μετά τη δημοσίευση του “Οι Διδασκαλίες του Δον Χουάν”, να γράφει μια σειρά βιβλίων που περιγράφει τη μαθητεία του στον παραδοσιακό Μεσο-αμερικανικό σαμανισμό. Είναι εντυπωσιακό ότι τα 12 βιβλία του έχουν πουλήσει περισσότερα από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε 17 χώρες. Τόσο τα βιβλία όσο και ο ίδιος ο Καστανιέδα- ο οποίος απέφευγε να μιλά σε κοινό για τη δουλειά του- υπήρξαν για πολλά χρόνια αμφιλεγόμενοι. Εκείνοι που τον υποστηρίζουν πιστεύουν ότι τα βιβλία του είναι είτε αληθή, είτε πολύτιμες εργασίες στη φιλοσοφία και περιγραφές πρακτικών που επιτρέπουν μια αυξημένη επίγνωση. Οι ανθρωπολόγοι δε, θεωρούσαν τη δουλειά του κορυφαία και αυθεντική. Τα επόμενα χρόνια όμως, μια σειρά αποκαλύψεων έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ειλικρίνεια του συγγραφέα. Σήμερα, οι ακαδημαϊκοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι τα βιβλία του είναι έργα μυθιστορηματικά.

Στα βιβλία του, διηγείται σε πρώτο πρόσωπο αυτά που υποστηρίζει ότι αποτελούν τη μαθητεία του σε έναν Γιάκι Σαμάνο που ονομάζεται Δον Χουάν Μάτους με τον οποίο συναντήθηκε το 1960. Έγραψε ότι αναγνωρίστηκε από τον Δον Χουάν Μάτους να έχει τον ενεργειακό σχηματισμό του “ναγουάλ“, τον οποίο αφού τον επέλεγε το πνεύμα θα μπορούσε να γίνει ο ηγέτης μιας ομάδας πολεμιστών. Ο όρος “ναγουάλ” χρησιμοποιούταν για να σηματοδοτήσει το μέρος της αντίληψης το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του αγνώστου, που ο άνθρωπος είναι δυνατόν να το φτάσει.

Κάποια από τα έργα του είναι :«Η διδασκαλία του Δον Χουάν», «Μια ξεχωριστή πραγματικότητα», «Ταξίδι στο Ιξτλάν», στους οποίους αναλύει το σύστημα γνώσης των ιθαγενών, που προϋποθέτει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Άλλα έργα του είναι: «Ιστορίες δύναμης», «Ο δεύτερος κύκλος της δύναμης», «Το δώρο του αετού», «Εσωτερική φλόγα», «Η δύναμη της σιωπής», «Η τέχνη του ονείρου».

Επέλεξα κάποιες από τις σπουδαίες ρήσεις του και σας τις παραθέτω:

1. Η σιωπηλή γνώση στο πολεμιστή είναι θέμα βίωσης και όχι λογικής.
2. Σκοπός είναι η διεισδυτική μέθοδος που μας αναγκάζει να αντιλαμβανόμαστε. Δεν συνειδητοποιούμε επειδή αντιλαμβανόμαστε, αλλά μάλλον μπορούμε να αντιληφθούμε σαν αποτέλεσμα πίεσης και επέμβασης του σκοπού.
3. Το αίσθημα που ξέρουν όλοι ως έμπνευση είναι η ενεργοποίηση του δεσμού μας με το Σκοπό.
4. Σύμφωνα με τη σύνδεσή του με το Σκοπό, ένας πολεμιστής περνά τέσσερα στάδια : 1) Όταν είναι ένας σκουριασμένος αναξιόπιστος κρίκος με το Σκοπό. 2) Όταν έχει καταφέρει να τον καθαρίσει. 3) Όταν μαθαίνει να τον χειρίζεται. 4) Όταν μαθαίνει να δέχεται τις επιταγές του αφηρημένου.
5. Ένας πολεμιστής βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή ενάντια στη σκληρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
6. Πόλεμος για ένα πολεμιστή είναι μια ολική πάλη ενάντια στην ατομικότητα που έχει στερήσει τον άνθρωπο από τη δύναμή του.
7. Το χιούμορ είναι ο μοναδικός τρόπος για να αντισταθμιστεί η ακαταμάχητη τάση της ανθρώπινης συνείδησης, που κατατάσσει και δημιουργεί άβολες κατηγορίες.
8. Προσοχή είναι η τιθάσευση και η αύξηση της συνείδησης, μέσω της διαδικασίας της Ζωής.
9. Μαντική είναι να εξοικονομείς ενέργεια. `Ένας πολεμιστής πρέπει να μάθει ότι η κρυμμένη δύναμη βρίσκεται μέσα του.
10. Ο εγωισμός είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του πολεμιστή, γιατί καταναλώνει πολύ ενέργεια.
11. Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στη ζωή του πολεμιστή, είναι ο φόβος γιατί τον σπρώχνει στη μάθηση.
12. Οι άψογοι πολεμιστές μπορούν να δουν τρομαχτικούς κόσμους κι όμως την άλλη στιγμή λένε ένα αστείο γελώντας με τους φίλους τους, ή με ξένους.
13. Οι πολεμιστές προετοιμάζονται για να συνειδητοποιούν. Η πλήρης συνείδησή τους έρχεται μόνο όταν δεν έχει μείνει πια εγωισμός, μέσα τους. Μόνο όταν δεν είναι πια τίποτα, γίνονται τα πάντα.
14. Ο εγωισμός είναι η κινητήρια δύναμη για κάθε κρίση μελαγχολίας. Οι πολεμιστές δικαιούνται να έχουν έντονες στιγμές μελαγχολίας, αλλά η μελαγχολία υπάρχει μόνο και μόνο για να γελούν.
15. Η κατεύθυνση του μονοπατιού του πολεμιστή είναι προς την εκθρόνιση της σημασίας του «εγώ».
16. Το να είσαι άψογος είναι μόνο την καλύτερη χρήση της ενεργειακής σου στάθμης. Απαιτεί λιτότητα, περίσκεψη, απλότητα, αθωότητα και πάνω από όλα έλλειψη αυταρέσκειας.
17. Όταν νιώθει κάποιος σημαντικός γίνεται βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνει όμως Άνθρωπος της Γνώσης πρέπει να είναι ελαφρύς και ρευστός.
18. Ένας πολεμιστής δε πρέπει να αντικρίζει τον κόσμο με την αίσθηση ότι καθετί είναι βαρύ γι’ αυτόν.
19. Ένας κανόνας για το πολεμιστή είναι να παίρνει τις αποφάσεις του, τόσο προσεχτικά που τίποτα από ό,τι θα μπορούσε να συμβεί σαν αποτέλεσμά της να μην μπορεί να τον ξαφνιάσει και πολύ περισσότερο να εξαντλήσει τη δύναμή του.
20. Η ελευθερία του πολεμιστή είναι ή να ενεργεί άψογα, ή να ενεργεί σα μπούφος. Δεν έχει άλλη επιλογή.
21. Η ραχοκοκαλιά του πολεμιστή είναι η ταπεινότητα και η αποτελεσματικότητα.
22. Οι πολεμιστές υπάρχουν για να εκπαιδεύουν τους εαυτούς τους. Να είναι αντικειμενικοί παρατηρητές ώστε να αντιλαμβάνονται τα μυστήρια του εαυτού τους και να απολαμβάνουν την ικανοποίηση της ανακάλυψης του τί είναι.
23. Το να είσαι άψογος σημαίνει πως κάνεις σωστή χρήση της ενέργειάς σου. Δεν είναι θέμα ηθικής αλλά στρατηγικής.
24. Το να είσαι άψογος σημαίνει να έχεις ελεύθερη ενέργεια, σημαίνει ότι έχεις ξεφορτωθεί τις λογικές απόψεις και τους λογικούς φόβους.
25. Μαγεία είναι η εφαρμογή της θέλησης κάποιου, σε ένα βασικό σημείο. Μαγεία σημαίνει παρέμβαση.
26. Η ιδέα του θανάτου είναι η μόνη που δίνει το μέτρο του πνεύματος ενός πολεμιστή.
27. Στον πολεμιστή ο θάνατος δε πρέπει να γίνει έμμονη ιδέα αλλά να αντιμετωπιστεί με αδιαφορία.
28. Η επίγνωση του θανάτου οδηγεί το πολεμιστή, τον κάνει να αποσπαστεί από τη ζωή και ταυτόχρονα να τη ποθεί σιωπηλά.
29. Για να γίνεις πολεμιστής πρέπει να είσαι καθαρός σα κρύσταλλος.
30. Ο πολεμιστής ξέρει ότι περιμένει και για τί πράγμα περιμένει. Ενώ περιμένει, δε θέλει τίποτα και έτσι όσο μικρό κι αν είναι αυτό που παίρνει, είναι πάντα περισσότερο από αυτό που επιθυμούσε να πάρει.
31. Ο πολεμιστής αντιμετωπίζει το κόσμο σαν ένα μυστήριο και αυτά που κάνουν οι άνθρωποι σαν παντοτινή τρέλα.
32. Ένας πολεμιστής δέχεται με ταπεινότητα αυτό που είναι, όχι σα βάση για οίκτο αλλά σα ζωντανή πρόκληση.
33. Ο πολεμιστής δε σκύβει το κεφάλι του σε κανένα. Όμως ταυτόχρονα δεν επιτρέπει σε κανένα να σκύψει το κεφάλι του σε αυτόν.
34. Η ζωή του πολεμιστή είναι μια άσκηση στη στρατηγική.
35. Ο πολεμιστής αισθάνεται τη κάθε του μάχη σα τη τελευταία του. Έτσι το αποτέλεσμα λίγο τον ενδιαφέρει.
36. Ο πολεμιστής γνωρίζει ότι ο κόσμος θ’ αλλάξει μόλις σταματήσει να μιλάει στον εαυτό του και πρέπει να είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό το τράνταγμα.
37. Η αγαπημένη Ντάμα του πολεμιστή είναι η ζωντανή γη, που τον υποδέχεται, τον τρέφει, τον ντύνει και του δίνει όλα τα εφόδια για το πόλεμό του. Είναι ο ίδιος ο κόσμος.
38. Ένας πολεμιστής είναι πάντα χαρούμενος γιατί η αγάπη του είναι αμετάβλητη και, η αγαπημένη του, η γη, τον αγκαλιάζει και του προσφέρει ασύλληπτα δώρα. Η θλίψη ανήκει σε αυτούς που μισούν τη γη, που τους δίνει καταφύγιο.
39. Δεν έχει σημασία ποιο μονοπάτι θα διαλέξεις. Υπάρχουν ένα εκατομμύριο μονοπάτια και όλα είναι ίδια γιατί δεν οδηγούν πουθενά. Αρκεί το μονοπάτι να το ακολουθήσεις χωρίς φόβο και χωρίς φιλοδοξία. Και αρκεί το μονοπάτι να έχει καρδιά.
40. Ένας πολεμιστής πρέπει να φοβάται τους κοινούς ανθρώπους, που είναι μαύροι μάγοι, γιατί έχουν χαράξει τα μονοπάτια της λογικής του. Δεν πρέπει να φοβάται τους πολεμιστές, αυτούς δηλαδή που φέρνουν ελευθερία.
41. Ο πολεμιστής ξεκινά με τη πεποίθηση ότι το πνεύμα του δεν έχει ισορροπήσει. Έτσι ζώντας με πλήρη έλεγχο και επαγρύπνηση αλλά χωρίς βιασύνη ή καταναγκασμό, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αποχτήσει αυτή την ισορροπία.
42. Ένας πολεμιστής πρέπει να εξασκεί περισσότερο τ’ αυτιά του και όχι τα μάτια του.
43. Η θέληση είναι σαν μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και το κόσμο.
44. Ο μέσος άνθρωπος αναζητά τη βεβαιότητα στα μάτια του θεατή και αυτό το ονομάζει αυτοπεποίθηση. Ο πολεμιστής επιδιώκει να είναι άψογος στα μάτια του και αυτό το ονομάζει ταπεινότητα.
45. Υπάρχουν τρία είδη κακών συνηθειών και μια, η άψογη του πολεμιστή. Πρώτη κακή είναι να παραβλέπεις ό,τι γίνεται ή έγινε και να νιώθεις σα να μην έγινε τίποτα . Είναι ο δρόμος του φανατικού. Δεύτερη, να δεχόμαστε το καθετί όπως μας παρουσιάζεται και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τι συμβαίνει. Αυτός είναι ο δρόμος του πιστού. Τρίτη, να βασανιζόμαστε από ένα γεγονός, είτε γιατί δε μπορούμε να το παραβλέψουμε, είτε γιατί δε μπορούμε να το δεχτούμε ολόψυχα. Αυτός είναι ο δρόμος του τρελού. Ο τέταρτος, ο σωστός δρόμος, είναι αυτός όπου ο πολεμιστής ενεργεί σαν να μην έχει συμβεί ποτέ τίποτα, γιατί δε πιστεύει σε τίποτα κι ωστόσο δέχεται καθετί όπως του παρουσιάζεται. Ποτέ δε νιώθει ότι γνωρίζει. Ενεργεί σα να ελέγχει τον εαυτό του, ακόμη κι αν τρέμουν τα πόδια του. Με αυτό το τρόπο σκορπίζονται οι βασανιστικές σκέψεις.
46. Ο πολεμιστής πρέπει να χρησιμοποιεί τη θέληση και την υπομονή του για να ξεχνά. Στη πραγματικότητα διαθέτει μόνο τη θέληση και την υπομονή του και με αυτά οικοδομεί.
47. Ο πολεμιστής πρέπει να είναι ο αφέντης της κάθε εκλογής του Πρέπει να καταλαβαίνει ότι η εκλογή είναι δική του ευθύνη και ότι δεν έχει καιρό για μετανιώματα και υποσχέσεις.
48. Μια από τις πράξεις του πολεμιστή είναι ότι ποτέ δε θα αφήσει τίποτα να τον επηρεάσει. Μπορεί να δει και το διάβολο, όμως ποτέ δε θα αφήσει κανένα να το μάθει. Ο έλεγχος ενός πολεμιστή πρέπει να είναι άψογος.
49. Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.
50. Όταν νιώθεις σημαντικός, γίνεσαι βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνεις όμως Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός.
51. Η θέληση είναι μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και τον κόσμο.

Όπως είπε κάποιος στοχαστής, «στο τέλος όλοι είμαστε μόνοι»

Ο Πάουλο Κοέλιο είπε ότι «ένας πολεμιστής του φωτός χρησιμοποιεί τη μοναξιά αλλά δε χρησιμοποιείται από αυτή». Μας έχουν μάθει ότι το φυσιολογικό και το υγιές είναι να ζούμε σε ζευγάρι, να κάνουμε οικογένεια, να περνάμε τον χρόνο μας με φίλους και συναδέλφους. Αλλά το να ζούμε και να περνάμε τον καιρό μας μοναχικά, οικειοθελώς, μπορεί να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε μια νέα μορφή ευτυχίας μέσα μας.

Η μοναξιά είναι στην πραγματικότητα κάτι το φυσικό· όπως είπε κάποιος στοχαστής, «στο τέλος όλοι είμαστε μόνοι» και αυτό δεν είναι κακό, δεδομένου ότι εμείς είμαστε η καλύτερη συντροφιά που μπορούμε να απολαύσουμε. Δε λέμε να μεταμορφωθούμε σε ερημίτες. Η κοινωνική ζωή και το να μοιραζόμαστε με τους άλλους είναι απολύτως αναγκαία, αλλά η απόλαυση κάποιου χρόνου μοναξιάς είναι εξίσου απαραίτητη.

Ζούμε κόντρα στον χρόνο, αλλά όταν είμαστε μόνοι μπορούμε να απολαμβάνουμε τα προσωπικά μας γούστα, ρυθμούς και σκέψεις. Μάθε να ακούς την εσωτερική σου φωνή, συλλογίσου και διαλογίσου ήρεμα, και τότε θα ανακαλύψεις ότι η μοναξιά είναι μεγάλη συντρόφισσα.

Για να ξαναγυρίσουμε στον X. Ντ. Θορό, στο βιβλίο του Γουόλντεν ή για τη ζωή στα δάση, ο Αμερικανός αυτός εξερευνητής δήλωνε τα εξής για τη μοναξιά: «Βρίσκω ωφέλιμο το να είμαι μόνος τον περισσότερο καιρό. Το να είμαι με παρέα, ακόμα κι αν είναι η καλύτερη, μετατρέπεται γρήγορα σε πηγή κόπωσης και κατασπατάλησης. Με ευχαριστεί να είμαι μόνος. Ποτέ δε βρήκα τόσο συντροφική παρέα όπως η μοναξιά. Σχεδόν πάντα είμαστε περισσότερο μόνοι όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε ανθρώπους παρά όταν μένουμε στο δωμάτιό μας. Ένας άνθρωπος που σκέφτεται ή εργάζεται είναι πάντα μόνος, όπου και να βρίσκεται. Η μοναξιά δε μετριέται με τα μίλια της απόστασης που χωρίζουν κάποιον από τους συνανθρώπους του».

A. SCHOPENHAUER: Είμαστε συχνά πιο ανόητοι απ’ ό,τι πιστεύουμε και γινόμαστε, έτσι, εύκολα άδικοι με τον ίδιο μας τον εαυτό μας

Στον βίο είναι όπως στο σκάκι: εμείς καταστρώνουμε κάποιο σχέδιο, η εκτέλεσή του, όμως, εξαρτάται από το τι αποφασίζει να πράξει στο μεν σκάκι ο αντίπαλος, στον δε βίο η μοίρα. Οι τροποποιήσεις στις οποίες υποβάλλεται το αρχικό μας σχέδιο είναι συνήθως τόσο μεγάλες που, κατά την εκτέλεσή του, μόλις και μετά βίας αναγνωρίζεται χάρη σε μερικές βασικές κινήσεις.

Εξάλλου, υπάρχει στην διαδρομή της ζωής μας και κάτι πέρα απ’ όλα αυτά. Πρόκειται για μία αλήθεια τετριμμένη και πάμπολλες φορές πιστοποιημένη, πως δηλ. είμαστε συχνά πιο ανόητοι απ’ ό,τι πιστεύουμε, ενώ, αντίθετα, το ότι είμαστε συχνά φρονιμότεροι απ’ ό,τι πιστεύουμε είναι μία ανακάλυψη που κλίνουν μόνον όσοι έχουν βρεθεί σ’ αυτήν την κατάσταση, και μάλιστα δεν την κάνουν παρά μόνον αργότερα. Στις κύριες γραμμές, τις βασικές καμπές της πορείας του βίου μας, δεν ενεργούμε τόσο βάσει σαφούς γνώσεως του ορθού όσο σύμφωνα με μια εσωτερική παρόρμηση μ’ ένα –θα ‘λεγε κανείς- ένστικτο προερχόμενο από τα βάθη της οντότητας μας και, κατόπιν, κατακρίνουμε σχολαστικά τις πράξεις μας με γνώμονα έννοιες σαφείς, όμως ανεπαρκείς, έννοιες επίκτητες ή, μάλλον, δανεισμένες, και γινόμαστε έτσι, εύκολα άδικοι με τον ίδιο μας τον εαυτό μας. Ωστόσο, στο τέλος γίνεται φανερό ποιος είχε δίκιο, μόνο δε το γήρας- όταν αισίως φθάσουμε σ ‘αυτό- μας παρέχει την δυνατότητα, υποκειμενικά και αντικειμενικά, να κρίνουμε το ζήτημα.

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΣΟΦΙΑΣ

Δεν υπάρχει πάθος που να ταράζει τόσο τη διαύγεια της κρίσης μας όσο η οργή

Μέσα από την οργή, τα λάθη μας φαίνονται μεγαλύτερα, όπως τα αντικείμενα στην ομίχλη. Όποιος πεινάει, ας φάει φαΐ· ποτέ όμως δεν πρέπει να πεινάει ούτε να διψάει, αν έχει σκοπό να επιβάλει τιμωρία.

[Ὡς γάρ δι’ ὁμίχλης τα σώματα, καί δι’ ὀργῆς τα πράγματα μείζονα φαίνεται… Τροφῇ μέν γάρ ὁ πεινῶν κατά φύσιν χρῆται, τιμωρία δέ ὁ μή πεινῶν μηδέ διψῶν αὐτῆς, μηδέ ὥσπερ ὄψου πρός τό κολάσαι τοῦ θυμοῦ δεόμενος, ἀλλ’ ὅταν πορρωτάτω τοῦ ὀρέγεσθαι γένηται, προσάγων τόν λογισμόν ἀναγκαίως. (Πλούταρχος, Περί ἀοργησίας, ΧΙ)]

Ο Αρχύτας ο Ταραντίνος, επιστρέφοντας από έναν πόλεμο όπου ήταν στρατηγός, βρήκε τα πάντα άνω κάτω στο σπιτικό του και τα χωράφια του χέρσα από την κακή διαχείριση του επιστάτη του· και αφού έβαλε να τον φωνάξουν, του είπε: “Πήγαινε! Αν δεν ήμουν οργισμένος, θα σου άργαζα το τομάρι”!

Το ίδιο και ο Πλάτων: καθώς είχε κορώσει εναντίον ενός δούλου του, επιφόρτισε τον Σπεύσιππο να τον τιμωρήσει, με τη δικαιολογία πως δεν ήθελε να ασχοληθεί αυτός ο ίδιος με κάποιον που τον είχε θυμώσει.

Ο Χάριλλος ο Λακεδαιμόνιος είπε σε έναν είλωτα, που φερόταν με υπερβολική θρασύτητα κι αυθάδεια απέναντί του: “Μα τους Θεούς, αν δεν ήμουν θυμωμένος, θα σε έκανα να πεθάνεις ετούτη τη στιγμή κιόλας”. (ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ)

Ο θυμός είναι πάθος αυτάρεσκο και κολακεύει τον εαυτό του. Πόσες φορές, όταν είμαστε ταρακουνημένοι από λαθεμένη αιτία, αν έρθει κανείς να μας παρουσιάσει κάποια καλή απολογία ή δικαιολογία, χολωνόμαστε εναντίον της ίδιας της αλήθειας και της αθωότητας;

Συγκράτησα σχετικά ένα θαυμάσιο παράδειγμα της αρχαιότητας.

Ο Πίσων, άτομο κατά τα άλλα αξιοσημείωτης αρετής, εκνευρισμένος εναντίον ενός στρατιώτη του από το γεγονός ότι, όταν επέστρεψε μόνος από την κοπή χόρτου [για ζωοτροφές], δεν ήξερε να του δώσει λογαριασμό που είχε αφήσει ένα σύντροφό του, θεώρησε βέβαιο πως τον είχε σκοτώσει και μεμιάς τον καταδίκασε σε θάνατο. Την ώρα που ήταν στην κρεμάλα, να που φτάνει εκείνος ο χαμένος σύντροφος. Όλο το στράτευμα έκαμε μεγάλες χαρές και ύστερα από πλήθος χάδια και αγκαλιές των δύο συντρόφων, ο δήμιος οδηγεί τον έναν και τον άλλο μπροστά στον Πίσωνα, περιμένοντας όλη η ομήγυρη με βεβαιότητα πως αυτό θα του ήταν και εκείνου του ίδιου μεγάλη ευχαρίστηση. Συνέβη το ακριβώς αντίθετο: γιατί από αμηχανία και δυσαρέσκεια, η μανία του, που ήταν ακόμα ισχυρή, διπλασιάστηκε· και με ένα εύστροφο εύρημα, που το πάθος του του πρόσφερε ξαφνικά, όρισε και τους τρεις ένοχους, επειδή ένας τους είχε βρεθεί αθώος και έβαλε να τους στείλουν και τους τρεις στον άλλο κόσμο· τον πρώτο στρατιώτη, επειδή υπήρχε καταδικαστική απόφαση εναντίον του· τον δεύτερο που είχε χαθεί, επειδή ήταν αιτία του θανάτου του συντρόφου του· και τον δήμιο επειδή δεν είχε υπακούσει στη διαταγή που του είχε δοθεί.

Εκείνοι που έχουν να διαπραγματευθούν με γυναίκες ξεροκέφαλες, μπορεί να έχουν δοκιμάσει σε τι λύσσα πέφτουν, όταν αντιπαραθέτει κανείς στην ταραχή τους τη σιωπή και την κρυάδα και απαξιοί να συνδαυλίσει το θυμό τους.

Ο Φωκίων, μπροστά σε κάποιον που διέκοπτε τον λόγο του εκστομίζοντας τις χειρότερες ύβρεις, δεν έκαμε άλλο παρά να σωπαίνει και να του δίνει όλο το χρόνο να εξαντλήσει την οργή του· όταν αυτό έγινε, δίχως να αναφέρει αυτή τη διατάραξη, ξανάρχισε το λόγο του από το σημείο όπου τον είχε διακόψει. Δεν υπάρχει απόκριση τόσο δηκτική όσο μια τέτοια περιφρόνηση. (ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ)
Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καλή διαχείριση των υποθέσεών σου να τρώγεσαι εσωτερικά.
Η οργή χώνεται στο σώμα, όταν την κρύβουμε, όπως είπε ο Διογένης στον Δημοσθένη, ο οποίος, από φόβο μήπως τον δουν σε μια ταβέρνα, πήγαινε στο βάθος:

“Όσο πιο πολύ πηγαίνεις κατά πίσω, τόσο περισσότερο μπαίνεις βαθύτερα” (ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ)

Και θα προτιμούσα να φέρω στο φως τα πάθη μου παρά να τα κλωσάω σε βάρος μου· ατονούν, όταν ξεθυμαίνουν και όταν εκφράζονται· αξίζει περισσότερο η αιχμή τους να χώνεται προς τα έξω παρά να τη στρέφουμε εναντίον μας.

“Όλα τα κακά είναι ελαφρότερα, όταν είναι φανερά· και πιο ολέθρια, όταν κρύβονται υπό το μανδύα υγείας” (ΣΕΝΕΚΑΣ)

Νουθετώ τα μέλη της οικογένειάς μου που έχουν δικαίωμα να δείχνουν το θυμό τους: πρώτον, να είναι φειδωλοί στην οργή τους και να μην την σκορπίζουν όπως λάχει, γιατί αυτό εμποδίζει την αποτελεσματικότητά της και το βάρος της· η απερίσκεπτη και συνεχής φωνασκία γίνεται συνήθεια και κάνει τον καθένα να την περιφρονεί. Δεύτερον, να μην θυμώνουν καθόλου στον αέρα και να κοιτάζουν η επίπληξή τους να φτάνει σε εκείνον για τον οποίο παραπονούνται· γιατί συνήθως φωνάζουν πριν εκείνος βρεθεί μπροστά τους και συνεχίζουν να φωνάζουν έναν αιώνα μετά που έχει φύγει:

Η οξύθυμη παραφροσύνη κατά του εαυτού της στρέφεται (ΚΛΑΥΔΙΑΝΟΣ)

Τα βάζουν με τη σκιά τους και μεταφέρουν αυτή τη τρικυμία σε μέρη που ούτε τιμωρείται κανείς ούτε υποφέρει τις συνέπειες της, εκτός από όποιον δεν μπορεί να αντέξει το σαματά της φωνής τους. Ομοίως μέμφομαι εκείνους που προκαλούν και φουρτουνιάζουν σε καβγάδες, όπου δεν έχουν αντίπαλο.

Όταν θυμώνω, αυτό γίνεται όσο πιο σφοδρά, αλλά επίσης όσο πιο σύντομα και μυστικά μπορώ· χάνω για τα καλά την ψυχραιμία μου ταχύτατα και βίαια, όχι όμως με τέτοια ταραχή, ώστε να φτάνω στο σημείο να πετάω δώθε κείθε και δίχως επιλογή κάθε λογής υβριστικές λέξεις και να μην εξετάζω αν ρίχνω επιτήδεια τα βέλη μου, όπου κρίνω πως τραυματίζουν περισσότερο (γιατί δεν χρησιμοποιώ συνήθως παρά τη γλώσσα μου).

Η θύελλα προκαλείται μόνο από τη συρροή των θυμών, από τους οποίους ο ένας πρόθυμα γεννάει τον άλλο, ενώ και οι δυο τους δεν γεννιούνται την ίδια στιγμή.

Αφήνοντας κάθε οργή να πάρει το δρόμο της, τότε θα έχουμε πάντα ειρήνη. Χρήσιμη συνταγή, δύσκολη όμως να γίνει στην πράξη.

Galileo Galilei και μια «Αλήθεια» αναντίρρητη

Μια από τις αναντίρρητες «αλήθειες», που επί αιώνες κυριαρχούσε χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο ήταν η ιδέα ότι “η Γη είναι το ακίνητο κέντρο του Σύμπαντος”. Είχε αποκρυσταλλωθεί στις συνειδήσεις των ανθρώπων ως ένα είδος ΑΥΤΟΝΟΗΤΟΥ. Βασιζόταν σε δύο «λογικά» επιχειρήματα- ερωτήματα στα οποία δεν μπορούσε να δοθεί ικανοποιητική απάντηση ακόμα κι όταν ο Κοπέρνικος πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο . Και τα δύο οδηγούσαν «λογικά» στο «είναι αδύνατον να κινείται ο πλανήτης μας».

Το πρώτο ήταν το «αδιανόητο» να κινείται η Γη με τόσο μεγάλη ταχύτητα και οι άνθρωποι να διατηρούνται και να κοιμούνται ήσυχοι πάνω της. Το δεύτερο ήταν το χωρίς απάντηση ερώτημα « εάν η Γη στρέφεται, γιατί μια πέτρα που πέφτει από την κορυφή ενός κατακόρυφου πύργου δεν πέφτει μακριά από τον τοίχο ή πάνω στον τοίχο του πύργου ; » Ο Γαλιλαίος θα προτείνει δύο βασικές αρχές ( principia ) για τη Νέα Επιστήμη της κίνησης. Η πρώτη από τις δύο αρχές είναι η κλασική, όπως χαρακτηρίστηκε αργότερα, αρχή της σχετικότητας. Αναφέρεται στο «πώς βλέπει την κίνηση ενός αντικειμένου ένας κινούμενος παρατηρητής». Με την αρχή αυτή, ο Γαλιλαίος, θέλει, εκτός των άλλων, να δείξει ότι «είναι δυνατόν στους κατοίκους της Γης να διατηρούνται σε σχετική ισορροπία πάνω στη Γη παρά τη μεγάλη ταχύτητα της Γης » και κατά συνέπεια ότι το ηλιοκεντρικό μοντέλο είναι συμβατό με τα γεγονότα.

Η πρωταρχική ΙΔΕΑ είναι του Γαλιλαίου, αλλά η διατύπωση που σφράγισε τα όσα ακολούθησαν στη Μηχανική έγινε από τον Isaac Newton .(Πόρισμα 5) Η σχετική κίνηση σωμάτων σε ένα δεδομένο χώρο είναι ίδια, είτε ο χώρος ακινητεί είτε κινείται ομαλά σε ευθεία γραμμή χωρίς οποιαδήποτε κυκλική κίνηση .Η πρόταση αυτή θα εξελιχθεί στην λεγόμενη νευτωνική αρχή της σχετικότητας Οι νόμοι της Μηχανικής είναι ίδιοι για όλα τα αδρανειακά συστήματα αναφοράς.

Στην αυγή του 20ου αιώνα, ο Albert Einstein θα την επεκτείνει για όλη τη Φυσική. Οι νόμοι της Φυσικής είναι ίδιοι για όλα τα αδρανειακά συστήματα αναφοράς. Αρχή της σχετικότητας, σύμφωνα με τον Einstein.O ίδιος ο Einstein γράφει « οι νόμοι της Ηλεκτροδυναμικής και της Οπτικής ισχύουν για όλα τα συστήματα αναφοράς, στα οποία ισχύουν οι νόμοι της Μηχανικής».

Η δεύτερη αρχή που προτείνει ο Γαλιλαίος αναφέρεται στη ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΙΝΗΣΕΩΝ ενός σώματος. Il Principio di composizione ( o di indipendenza ) dei moti simultanei, di Galileo – Η αρχή της σύνθεσης ( ή της ανεξαρτησίας ) των ταυτόχρονων κινήσεων. Σύμφωνα με αυτήν « Σε μία κίνηση, την οποία η σκέψη μας μπορεί να θεωρήσει σύνθετη, οι συνιστώσες κινήσεις λαμβάνουν χώρα ανεξάρτητα η μία από την άλλη». Η εξέλιξη της μίας κίνησης δεν αλλοιώνεται από την ύπαρξη της ταυτόχρονης άλλης κίνησης .Βασιζόμενος στην αρχή αυτή, έλυσε το άλυτο μέχρι τότε πρόβλημα της κίνησης των βλημάτων.

Γαλιλαίος και Καρτέσιος .

Το 1637, ο Καρτέσιος – Descartes, πεπεισμένος ότι τα φαινόμενα θα μπορούσαν να περιγραφούν στη γλώσσα των ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, στο Discourse de la Methode – Περί Μεθόδου Λόγος- , καταθέτει την ιδέα ότι η ΘΕΣΗ ενός γεωμετρικού σημείου θα μπορούσε να περιγραφεί με τρεις αριθμούς, τις καρτεσιανές συντεταγμένες όπως λέμε σήμερα.

Ο συνδυασμός της εντυπωσιακής πρότασης του Καρτέσιου για κάθετους άξονες , με την ιδέα του Γαλιλαίου για ανεξαρτησία των ταυτόχρονων κινήσεων, στον πυρήνα της οποίας υπάρχει το « η ισότητα των χρόνων στους οποίους θα έκανε καθεμιά από τις άλλες κινήσεις», οδήγησε και στην επόμενη ιδέα ότι «οι δύο ανεξάρτητες κινήσεις του υλικού σημείου αντιστοιχούν στις κινήσεις των γεωμετρικών σημείων, τα οποία είναι οι προβολές των θέσεων του υλικού σημείου στους άξονες», οδήγησε με άλλα λόγια στην αναλυτική περιγραφή της επίπεδης κίνησης με σύστημα καθέτων αξόνων x , y .

Αυτά όλα όμως εφόσον οι δύο κινήσεις , είναι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ, η εξέλιξη δηλαδή της «μίας» δεν αλλοιώνεται από την ύπαρξη της ταυτόχρονης «άλλης».

Ο Νεύτων-Σύνθεση δύο δυνάμεων και ανεξaρτησία κινήσεων

Για τη συνισταμένη δύο δυνάμεων οι οποίες ασκούνται την ίδια στιγμή στο ίδιο υλικό σημείο ισχύει ο λεγόμενος κανόνας του παραλληλογράμμου. Την είχε προτείνει ο Φλαμανδός Simon Stevin, εκατό περίπου χρόνια πριν ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα ο Νεύτων. Ο Νεύτων εισηγήθηκε για την έννοια ΔΥΝΑΜΗ μια νέα «δυναμική» θεώρηση, σχετίζοντας την με την κίνηση των σωμάτων και θέτοντας το ερώτημα « τι σημαίνει συνισταμένη δύο δυνάμεων;» σε μια βάση διαφορετική. Για να το πετύχει εμπιστεύτηκε και την ιδέα του Γαλιλαίου για ανεξαρτησία των ταυτόχρονων κινήσεων, στον πυρήνα της οποίας υπάρχει το . . . « στον ΙΔΙΟ ΧΡΟΝΟ στον οποίο θα έκανε καθεμιά από τις άλλες κινήσεις» και υποστηρίζει ότι εάν δύο δυνάμεις ασκούνται ταυτόχρονα στο ίδιο αρχικά ακίνητο σώμα, το σώμα, σε ορισμένο χρόνο θα διαγράψει τη διαγώνιο ενός παραλληλογράμμου, στον ίδιο χρόνο που θα διέγραφε τις πλευρές, εάν κάθε δύναμη δρούσε ανεξάρτητα από την άλλη. Φαντάζεται, δηλαδή , δύο κινήσεις που δεν είναι παρατηρήσιμες – μία κίνηση την οποία θα έκανε το σώμα, σε χρόνο t, εάν δρούσε μόνο η μία δύναμη, και μία άλλη κίνηση την οποία θα έκανε το ίδιο σώμα, στον ίδιο χρόνο t, εάν δρούσε μόνο η άλλη- , παρατηρεί και καταγράφει την κίνηση που τελικά εκτελεί το σώμα και προτείνει το πόρισμα Ι .

Ένα σώμα στο οποίο ασκούνται ταυτόχρονα δύο δυνάμεις, θα διαγράψει τη διαγώνιο ενός παραλληλογράμμου στον ίδιο χρόνο που θα διέγραφε τις πλευρές αν οι δυνάμεις αυτές δρούσαν χωριστά.

Συνδυάζοντας, με άλλα λόγια, την, τότε, 100 ετών πρόταση του Stevin, με τη σχετικά νεώτερη ιδέα του Γαλιλαίου και με τη δική του «δυναμική» θεώρηση για την έννοια δύναμη οδηγείται στον κανόνα του παραλληλογράμμου, ο οποίος, στο μέλλον, θα αποτελέσει και το θεμέλιο για τη σύνθεση δύο οποιoνδήποτε διανυσματικών μεγεθών.

ROBIN S. SHARMA: Οι δυνατότητες που δεν πραγματώνονται μετατρέπονται σε θλίψη

Τα Δέκα Πράγματα για τα Οποία Μετανιώνει ο Άνθρωπος:

1. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα με το υπέροχο τραγούδι της ζωής σου θαμμένο στη σιωπή μέσα σου.

2. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα χωρίς να έχεις βιώσει ποτέ τη φυσική δύναμη που κρύβεις μέσα σου και που θα σε έκανε σπουδαίο στη δουλειά σου και θα σε οδηγούσε να πετύχεις σπουδαία πράγματα.

3. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα συνειδητοποιώντας ότι ποτέ σου δεν ενέπνευσες κάποιον άλλο με το παράδειγμά σου.

4. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα γεμάτος θλίψη από τη συνειδητοποίηση ότι ποτέ σου δεν πήρες την ευθύνη ενός μεγάλου ρίσκου, κι έτσι δεν είχες την ανταμοιβή μιας μεγάλης επιτυχίας.

5. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα καταλαβαίνοντας πως έχασες την ευκαιρία να αντικρίσεις τη λάμψη της υπεροχής, επειδή πίστεψες στο ψέμα πως ήσουν γεννημένος για τη μετριότητα.

6. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα και νιώθεις την καρδιά σου να ραγίζει γιατί ποτέ δεν έμαθες πώς να μεταμορφώνεις τις αντιξοότητες σε νίκες και το μολυβί σε χρυσό.

7. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα μετανιώνοντας που λησμόνησες ότι το νόημα της εργασίας είναι να είσαι χρήσιμος στους άλλους και όχι αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό σου.

8. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα με την επίγνωση πως κατέληξες να ζήσεις τη ζωή που οι κοινωνικές συμβάσεις σε δίδαξαν να θέλεις, αντί για τη ζωή που ο ίδιος πραγματικά επιθυμούσες.

9. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα και καταλαβαίνεις ότι ποτέ σου δεν πραγμάτωσες τον καλύτερο εαυτό σου ούτε καν άγγιξες τη διάνοια που ήσουν προορισμένος να φτάσεις.

10. Φτάνεις στη στερνή σου μέρα και ανακαλύπτεις πως θα μπορούσες να ήσουν ένας ηγέτης στη ζωή και να άφηνες πίσω σου τον κόσμο καλύτερο από ό,τι τον βρήκες. Όμως αρνήθηκες να δεχτείς την αποστολή γιατί φοβόσουν. Κι έτσι, απέτυχες. Και σπατάλησες μια ζωή.

Μπορούσα να συνεχίσω να ζω με τον ίδιο τρόπο που ζούσα τα τελευταία χρόνια: γλιστρώντας αθόρυβα μέσα από τη ζωή και υποκύπτοντας στην κατάρα της μικρής, καθημερινής αμέλειας. Κι αν το έκανα αυτό, θα κατέληγα κάποια στιγμή στον πρώτο τάφο, σε μια σπαταλημένη ζωή, στο πικρό τίμημα που αναγραφόταν πάνω στην πλάκα από σχιστόλιθο. Ή να διαλέξω τον άλλο δρόμο, τον ανηφορικό, που οδηγεί ψηλά. Μπορούσα να σταθώ στα πόδια μου και να αγωνιστώ για ευθύνη, τελειότητα και ενθουσιασμό στη δουλειά και τη ζωή μου. Μπορούσα να ξεκινήσω να είμαι ένας Ηγέτης Δίχως Τίτλο και να διεκδικήσω τις ανταμοιβές που ήταν γραμμένες πάνω στη χρυσή πλάκα. Η μία επιλογή θα με οδηγούσε σε μια ζωντανή κόλαση. Η άλλη, όπως με διαβεβαίωνε ο Τόμι, θα με οδηγούσε στο μέρος των ονείρων μου. Ήξερα, λοιπόν, ποια επιλογή θα έκανα.

ROBIN S. SHARMA, ΗΓΕΤΗΣ ΔΙΧΩΣ ΤΙΤΛΟ

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Αν θέλουμε να ζήσουμε μια πραγματικά επιτυχημένη ζωή, πρώτα απ’ όλα πρέπει ν’ αποκτήσουμε μια καλή εικόνα για τις διαφορές μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής. Δηλαδή, για το τι κάνουν και τι δεν κάνουν τόσο οι πρώτοι, όσο και οι δεύτεροι.

Πριν περάσω στις διαφορές μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής, οφείλω να κάνω σαφές ότι πραγματικά επιτυχημένη ζωή δεν σημαίνει απόκτηση πλούτου, δόξας, εξουσίας και φήμης. Επιτυχημένη ζωή σημαίνει να ζήσουμε όπως εμείς θέλουμε να ζήσουμε, να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα, να γίνουμε ο εαυτός που θέλουμε να γίνουμε, να ζούμε με αξιοπρέπεια, με νόημα, με θετικά και διαρκώς ευχάριστα συναισθήματα, ν’ απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή -ακόμη και τις δύσκολες. Αντίθετα, μια μη επιτυχημένη ζωή σημαίνει να ζούμε με αρνητικά συναισθήματα, με την πικρία των ανεκπλήρωτων ονείρων, με έλλειψη αυτοεκτίμησης, νοήματος και ενδιαφέροντος, με μια συνεχή έλλειψη ικανοποίησης και ευχαρίστησης. Σημαίνει να μας πηγαίνει η ζωή και να μην την πηγαίνουμε εμείς. Να ζούμε όπως θέλουν οι άλλοι και όχι όπως θέλουμε εμείς.

Με βάση αυτήν τη διευκρίνιση και σύμφωνα με τη γνώση που μας προσφέρουν οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες -η οποία γνώση ασφαλώς επιλέγεται και κατανοείται μέσα από τα δικά μου βιώματα και τη δική μου εμπειρία-, θεωρώ ότι μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής υπάρχουν οι παρακάτω θεμελιώδεις διαφορές:

1.

» Οι επιτυχημένοι ορίζουν οι ίδιοι το τι σημαίνει επιτυχημένη ζωή και πώς θέλουν να ζουν, ποιος είναι ο ιδανικός εαυτός που θέλουν να γίνουν, ποιον εαυτό θέλουν να βλέπουν στον καθρέφτη. Ζουν με νόημα και δίνουν προτεραιότητα στην αγάπη, στον έρωτα, στη στοργή, στη δημιουργία, στην καλλιέργεια, στην ψυχική γαλήνη, στη συντροφικότητα, στη γνήσια φιλία, στην αναψυχή, στη φύση, στον αυτοσεβασμό, στην αξιοπρέπεια, στην αυτοεκτίμηση δηλαδή στο όλον του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής,

»Οι μη επιτυχημένοι ορίζουν την επιτυχημένη ζωή με τα καταναλωτικά πρότυπα και με τα στερεότυπα του συστήματος, όπως πλούτη, φήμη και δόξα. Οι μη επιτυχημένοι κάνουν το λάθος που παραστατικά εξήγησε ο Σοπενχάουερ (Schopenhauer): «Η συνεχής κατανάλωση και απόκτηση υλικών αγαθών είναι όπως το νερό της θάλασσας: Όσο περισσότερο πίνεις, τόσο περισσότερο διψάς».

2.

» Οι επιτυχημένοι πιστεύουν ότι, δεδομένων των περιορισμών του περιβάλλοντος, η ζωή τους εξαρτάται κυρίως από τις δικές τους επιλογές και αισθάνονται την ευθύνη τους γι’ αυτές Κάνουν τα πράγματα να συμβαίνουν.

»Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν στη μοίρα, στην τύχη και στο ότι η ζωή τους εξαρτάται από το περιβάλλον και από τους άλλους. Δεν συνειδητοποιούν και δεν αξιοποιούν την ελευθερία που διαθέτουν. Αφήνουν τα πράγματα να συμβαίνουν.

3.

»Οι επιτυχημένοι έχουν ξεκάθαρες αξίες και τις χρησιμοποιούν ως πυξίδα στον χαοτικό, αβέβαιο και πολύπλοκο κόσμο που ζούμε. Είναι ανελαστικοί με τις αξίες τους και συμβιβαστικοί με τα μικρά πράγματα.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν έχουν ξεκάθαρες αξίες και συνήθως άγονται και φέρονται από τους άλλους και τις συνθήκες. Είναι ελαστικοί με τις αξίες τους και ανελαστικοί με τα μικρά πράγματα.

4.

»Οι επιτυχημένοι έχουν όνειρα και εστιάζουν τις προσπάθειές τους σε σχέδια και στόχους ώστε να πετύχουν την υλοποίησή τους.

»Οι μη επιτυχημένοι ονειροπολούν, έχουν φαντασιώσεις και μεγαλοϊδεατισμούς, για τους οποίους εύχονται να υλοποιηθούν από μόνοι τους ή χάρη στην τύχη.

5.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ως προτεραιότητες τα σημαντικά πράγματα και εστιάζουν την ενέργεια και τη δράση τους σε αυτά.

» Οι μη επιτυχημένοι χάνονται σε μια πλειάδα ασήμαντων πραγμάτων. Αφήνουν τα σημαντικά πράγματα στο έλεος των ασήμαντων.

6.

»Οι επιτυχημένοι σκέφτονται ορθολογικά, αξιοποιούν το μυαλό τους δημιουργικά και «έξω από το κουτί», ορίζουν σωστά τα προβλήματα, αναζητούν συνεχώς καινοτόμες λύσεις και τις αξιολογούν με συγκεκριμένα κριτήρια. Αποτελούν μέρος της λύσης. Σε κάθε πρόβλημα βρίσκουν μια λύση.

» Οι μη επιτυχημένοι σκέφτονται διαισθητικά. Συμπαρασύρονται από παρορμήσεις και συγκινήσεις, σκέφτονται «μέσα στο κουτί», αφήνονται στις στερεότυπες και πεπατημένες λύσεις. Αποτελούν μέρος του προβλήματος. Σε κάθε λύση βρίσκουν ένα πρόβλημα.

7.

»Οι επιτυχημένοι αντιμετωπίζουν τα διλήμματα δημιουργικά. Σκέφτονται με το «και» (both and more) – π.χ. και επιτυχημένη προσωπική και επιτυχημένη επαγγελματική ζωή.

» Οι μη επιτυχημένοι αντιμετωπίζουν τα διλήμματα με στερεότυπα, σκέφτονται με το «ή», δηλαδή το ένα ή το άλλο – π.χ. επιτυχημένη προσωπική ζωή ή επιτυχημένη επαγγελματική ζωή.

8.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ανοιχτό μυαλό. Είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες, ψάχνουν, πειραματίζονται, καινοτομούν.

» Οι μη επιτυχημένοι έχουν κλειστό μυαλό, υιοθετούν απόλυτες αλήθειες, έχουν αμετακίνητες πεποιθήσεις, ταμπού μη συζητήσιμα και «ιερές αγελάδες».

9.

» Οι επιτυχημένοι είναι ρεαλιστικά αισιόδοξοι και ζουν με βάσιμες ελπίδες.

» Οι μη επιτυχημένοι είναι απαισιόδοξοι ή υπέρμετρα αισιόδοξοι και έχουν, αντιστοίχως, είτε αβάσιμους φόβους είτε αβάσιμες ελπίδες.

10.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ισχυρή θέληση να επιτυγχάνουν ό,τι στοχεύουν: δεσμεύονται , προσπαθούν γι’ αυτό με σχέδιο, εστίαση και προσπάθεια.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν έχουν θέληση και εύχονται οι επιθυμίες τους να επιτευχθούν χάρη στη τύχη.

11.

» Οι επιτυχημένοι δείχνουν επιμονή, υπομονή, κουράγιο και αντοχή μέχρι να επιτύχουν αυτό που θέλουν.

» Οι μη επιτυχημένοι παρατούν την προσπάθεια με τις πρώτες δυσκολίες.

12.

» Οι επιτυχημένοι σκέφτονται και συμπεριφέρονται στους άλλους με τη λογική του «κερδίζω – κερδίζεις». Είναι μέρος της ομάδας,

» Οι μη επιτυχημένοι σκέφτονται και συμπεριφέρονται στους άλλους με τη λογική του «κερδίζω – χάνεις». Είναι έξω από την ομάδα,

13.

» Οι επιτυχημένοι μαθαίνουν και βελτιώνονται συνεχώς, δίνουν έμφαση στην εκπαίδευση και στην παιδεία. Πιστεύουν ότι σοφός άνθρωπος είναι αυτός που γνωρίζει τόσο τι γνωρίζει, όσο και τι δεν γνωρίζει.

» Οι μη επιτυχημένοι θεωρούν ότι γνωρίζουν όσα χρειάζονται και δίνουν έμφαση μόνον στην εκπαίδευση. Πιστεύουν ότι σοφός άνθρωπος είναι αυτός που τα γνωρίζει όλα.

14.

» Οι επιτυχημένοι σέβονται τη διαφορετικότητα του άλλου και πιστεύουν στην αμοιβαία κατανόηση. Μπαίνουν στη θέση του άλλου και μπορούν ν’ ακούν σωστά.

» Οι μη επιτυχημένοι απαιτούν να έχουν την κατανόηση των άλλων, αλλά βλέπουν και ακούν μόνον μέσα από τη δική τους θέση.

15.

» Οι επιτυχημένοι διεκδικούν με θετική συμπεριφορά τα δικαιώματά τους, χωρίς να αγνοούν τα δικαιώματα του άλλου.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους (παθητική συμπεριφορά) ή τα διεκδικούν σε βάρος των δικαιωμάτων του άλλου (επιθετική συμπεριφορά).

16.

» Οι επιτυχημένοι δείχνουν ευαισθησία και ανθρωπιά στους άλλους, χωρίς να είναι ανεκτικοί μαζί τους όταν δεν έχουν σωστές συμπεριφορές ή επιδόσεις.

» Οι μη επιτυχημένοι είτε δείχνουν ευαισθησία και ανθρωπιά και είναι υπερβολικά ανεκτικοί, είτε δεν δείχνουν και είναι ανελέητοι.

17.

» Οι επιτυχημένοι περιτριγυρίζονται από ανθρώπους τους οποίους επιλέγουν με τη λογική τόσο να παίρνουν, όσο και να δίνουν, ώστε να εξασφαλίζεται το αμοιβαίο όφελος.

» Οι μη επιτυχημένοι αφήνονται να επιλεγούν από άλλους ή επιλέγουν ανθρώπους από τους οποίους μόνον παίρνουν ή στους οποίους μόνον δίνουν.

18.

» Οι επιτυχημένοι πιστεύουν τον εαυτό τους χωρίς να τον υπερεκτιμούν, έχοντας αυτογνωσία για τα δυνατά και τα ασθενή σημεία τους.

» Οι μη επιτυχημένοι είτε δεν πιστεύουν στον εαυτό τους, είτε τον υπερεκτιμούν.

19.

» Οι επιτυχημένοι επιζητούν τη συνεχή βελτιωτική αλλαγή και προσαρμογή.

» Οι μη επιτυχημένοι φοβούνται την αλλαγή, γι’ αυτό και της αντιστέκονται.

20.

» Οι επιτυχημένοι επιδιώκουν τη θετική και την αρνητική κριτική από τους άλλους ώστε να βελτιώνονται.

» Οι μη επιτυχημένοι αρέσκονται στη θετική κριτική, αλλά δυσαρεστούνται από αυτήν -και αμύνονται στην αρνητική κριτική των άλλων.

21.

» Οι επιτυχημένοι επιδιώκουν να κυριαρχούν στον εαυτό τους και να τον ελέγχουν.

» Οι μη επιτυχημένοι επιδιώκουν να κυριαρχούν στους άλλους και δεν ελέγχουν τον εαυτό τους.

22.

»Οι επιτυχημένοι πιστεύουν ότι επιτυχία δεν είναι να μην πέσεις, αλλά κάθε φορά που πέφτεις να σηκώνεσαι. Υιοθετούν το «Ό,τι δεν με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό .»

»Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν ότι επιτυχία είναι να μην πέσεις,

23.

» Οι επιτυχημένοι επιζητούν τις συμβουλές των άλλων και τις λαμβάνουν υπόψη τους.

» Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν πως, όταν οι άλλοι τους δίνουν συμβουλές, τους θεωρούν κατώτερους, γι’ αυτό αισθάνονται μειονεκτικά και δεν τις ακούν.

24.

»Οι επιτυχημένοι επιλέγουν ένα επάγγελμα που τους ταιριάζει και τους αρέσει, με σκοπό να έχουν εξαιρετικές επιδόσεις και να το απολαμβάνουν.

»Οι μη επιτυχημένοι επιλέγουν ένα επάγγελμα για να αποκτήσουν χρήματα, δόξα ή εξουσία.

25.

» Οι επιτυχημένοι απολαμβάνουν τις ευχάριστες στιγμές του παρελθόντος, ελπίζουν και προετοιμάζονται για το καλύτερο μέλλον και ταυτόχρονα ζουν την κάθε στιγμή στο παρόν όσο πιο απολαυστικά μπορούν.

» Οι μη επιτυχημένοι νοσταλγούν το παρελθόν και ελπίζουν για το μέλλον, χωρίς να απολαμβάνουν το παρόν και χωρίς να προετοιμάζονται για το μέλλον.

Η αθανασία της ψυχής στον Πλάτωνα: 1. Η γένεση όλων των πραγμάτων από το αντίθετό τους

Ήδη στα πρώιμα έργα του Πλάτωνα το ερώτημα για τη φύση της ψυχής ισχύει ως ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα, όμως μόνο σε συνάρτηση με τη θεωρία των ιδεών το πρόβλημα αυτό γίνεται ξεχωριστό θέμα. Οι ιδέες μπορούν να κατακτώνται γνωστικά μόνο μέσω κάποιου που είναι όμοιο και συγγενές προς αυτές. Αυτό σημαίνει ότι η ψυχή πρέπει να είναι αιώνια και αυθύπαρκτη όπως οι ιδέες, όχι ότι η ίδια είναι ιδέα. Στην απόδειξη αυτής της κατάστασης είναι αφιερωμένα εκτενή τμήματα του Φαίδωνα, καθώς και τμήματα της Πολιτείας και του Φαίδρου.

Ο Φαίδων περιέχει τέσσερα επιχειρήματα για την αθανασία της ψυχής· τα δύο πρώτα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους, ώστε μπορούν να θεωρηθούν ως μια απόδειξη σε δύο βήματα.

Η γένεση όλων των πραγμάτων από το αντίθετό τους (Φαίδων 69e-72e)

Ο Πλάτων ξεκινά από μια παρατήρηση που είχε γίνει πολύ πριν απ’ αυτόν, ότι δηλαδή όλα τα πράγματα, απ’ όσο μπορούμε να παρατηρήσουμε, γεννιούνται από το αντίθετό τους. Ο Ηράκλειτος λέει στο απ. 88: «Το ίδιο είναι το ζωντανό και το πεθαμένο, το άγρυπνο και το κοιμισμένο, το νέο και το γερασμένο. Γιατί αυτά, όταν μεταβάλλονται, γίνονται εκείνα, και εκείνα πάλι όταν μεταβάλλονται, γίνονται αυτά.» Μ’ αυτό εννοείται ότι όλο το γίγνεσθαι είναι κίνηση μεταξύ αντιθέτων. Ο σπόρος, π.χ., πέφτει στη γη και πεθαίνει ως σπόρος. Από το νεκρό όμως σπόρο γίνεται ένα φυτό. Το φυτό παράγει σπόρους, το ίδιο πεθαίνει· από το σπόρο γεννιέται πάλι ένα φυτό κ.ο.κ. Αυτή την ιδέα της ανακύκλησης στη φύση ο Πλάτων την μεταφέρει σε καθετί στο οποίο υπάρχει ένα αντίθετο. Το δίκαιο είναι αντίθετο στο άδικο, το ωραίο στο άσχημο, το μεγάλο στο μικρό, η εγρήγορση στον ύπνο. Όταν κάποιος γίνεται μεγάλος, δεν ήταν πρωτύτερα μεγάλος· γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσε βέβαια να γίνει μεγάλος. Όποιος γίνεται δίκαιος δεν ήταν πρωτύτερα δίκαιος· όποιος ξυπνά δεν ήταν πρωτύτερα ξύπνιος. Επομένως όλα γεννιούνται από το αντίθετό τους, ο δίκαιος άνθρωπος από τον άδικο άνθρωπο, ο άδικος από τον δίκαιο, ο ξύπνιος από τον κοιμισμένο, ο κοιμισμένος από τον ξύπνιο κ.λπ. Μεταξύ των αντιθέτων πρέπει να τεθούν αναπόφευκτα δύο είδη γένεσης: Μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης υπάρχει το ξύπνημα, μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου το αποκοίμισμα. Παρόμοια ισχύουν σε κάθε γίγνεσθαι αντιθέτων. Το ίδιο αντίθετα όπως τα ζεύγη αντιθέτων που αναφέρθηκαν, προπάντων όπως η εγρήγορση και ο ύπνος, είναι η ζωή και ο θάνατος. Αν αυτό αληθεύει, τότε πρέπει το να είναι κανείς ζωντανός προκύπτει από το να είναι κανείς νεκρός και το να είναι κανείς νεκρός από το να είναι κανείς ζωντανός. Το τελευταίο είναι προφανές: Το να είναι κανείς νεκρός προκύπτει από το να είναι κανείς ζωντανός. Το γίγνεσθαι που υπάρχει ενδιάμεσα το γνωρίζουμε επίσης· το ονομάζουμε «το να πεθαίνει κανείς». Και από πού προκύπτει το να είναι κανείς ζωντανός; Από το αντίθετό του, δηλαδή από το να είναι κανείς νεκρός. Η γένεσή ή το γίγνεσθαι που τίθεται ενδιάμεσα είναι ο ερχομός στη ζωή.

Τι συνάγεται από όλα αυτά για την ψυχή; Τίποτα, αν δεχτούμε ότι τα ίδια τα αντίθετα προκύπτουν το ένα από το άλλο. Το ότι η ζωή γεννιέται από το θάνατο, δηλαδή από τη μη ζωή, και ο θάνατος από τη ζωή δεν είναι κάτι το συγκλονιστικό. Ο Πλάτων όμως θέλει να αποδείξει κάτι άλλο. Κάθε μεταβολή στο αντίθετο γίνεται πάνω σε ένα υποκείμενο: Δεν γεννιέται το δίκαιο, καθεαυτό νοούμενο, από το άδικο και αντίστροφα, αλλά είναι ο άνθρωπος που από άδικος γίνεται δίκαιος και αντίστροφα· δεν γεννιέται η εγρήγορση από τον ύπνο, αλλά ο άνθρωπος είναι το υποκείμενον, στο οποίο γίνεται η αλλαγή από τον ύπνο στην εγρήγορση· πρβ. Φαίδ. 103a-b: Από το αντίθετο πράγμα γίνεται το αντίθετο πράγμα· τα ίδια τα αντίθετα όμως δεν μεταβάλλονται στα αντίθετά τους. Όταν εμφανίζεται στο υποκείμενο η μια από τις αντίθετες καταστάσεις, τότε εξαφανίζεται η άλλη. Πως έχουν λοιπόν τα πράγματα σχετικά με το είναι κανείς ζωντανός και το να είναι κανείς νεκρός; Το είναι κανείς ζωντανός και το να είναι κανείς νεκρός είναι καταστάσεις που όπως ακριβώς η εγρήγορση και ο ύπνος προϋποθέτουν ένα υποκείμενο· δεν αποτελούν κάτι αυθύπαρκτο αλλά κάτι που συμβαίνει σε ένα υπόστρωμα. Ποιο είναι το υπόστρωμα, το υποκείμενο, γι’ αυτές τις καταστάσεις; Δεν μπορεί να είναι το ανθρώπινο σώμα, γιατί αυτό αποσυντίθεται μετά το θάνατο. Άρα η ψυχή πρέπει να είναι το υποκείμενο στο οποίο γίνεται η αλλαγή ζωής και θανάτου. Αυτό σημαίνει ότι, όπως η εγρήγορση και ο ύπνος είναι εναλλασσόμενες καταστάσεις του ανθρώπου, έτσι και η ζωή και ο θάνατος είναι εναλλασσόμενες καταστάσεις της ψυχής. Ο άνθρωπος επιζεί της εναλλαγής εγρήγορσης και ύπνου· το ίδιο επιζεί και η ψυχή της εναλλαγής ζωής και θανάτου. Ζωή λοιπόν δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ένωση της ψυχής με το σώμα, θάνατος είναι ο χωρισμός της ψυχής με το σώμα, όπου όμως η ψυχή η ίδια δεν πεθαίνει αλλά υφίσταται μόνη καθεαυτήν. Όπως ο κοιμισμένος ξυπνάει, έτσι και η ψυχή που έχει χωριστεί από το σώμα εισέρχεται ξανά σ’ ένα σώμα· μετά από ορισμένο διάστημα εγκαταλείπει το σώμα αυτό, υφίσταται για λίγο καιρό καθεαυτήν, χωρισμένη από το σώμα, εισέρχεται ξανά πάλι σε ένα σώμα κ.ο.κ. Αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο, αν οι ψυχές που χωρίζονταν από το σώμα δεν περνούσαν ξανά σε άλλα σώματα, στο τέλος θα εξαφανιζόταν κάθε ζωή από τον κόσμο της εμπειρίας μας. Η διαρκής όμως αναγέννηση στη φύση αποδεικνύει το αντίθετο, ότι δηλαδή δεν μπορεί να γίνει λόγος για βαθμιαία εξαφάνιση των ζώντων όντων, που θα οδηγούσε τελικά στο θάνατο των πάντων.

Υπάρχει επομένως ένας κύκλος ζωής και θανάτου· εκείνο που επιζεί αυτού του κύκλου, όπως το ανθρώπινο σώμα επιζεί του κύκλου της εγρήγορσης και του ύπνου, είναι η ψυχή. Αν όμως οι ψυχές δεν πεθαίνουν αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν κατά το χωρισμό τους από το σώμα και κατόπιν, τότε ο αριθμός των ψυχών δεν είναι δυνατόν να ελαττωθεί αλλά ούτε και να αυξηθεί, γιατί δεν προστίθενται νέες ψυχές στις ήδη υπάρχουσες (Πολ. 611a).

Στην ιδέα αυτή ασκείται πολλές φορές κριτική με το επιχείρημα της αύξησης του πληθυσμού και θεωρείται ότι αυτό αναιρεί το επιχείρημα του Πλάτωνα. Ο Πλάτων όμως ήταν έξυπνος όσο και οι επικριτές του, πολύ πριν απ’ αυτούς. Οι ψυχές δεν χρειάζεται να εισέλθουν σε ανθρώπινα σώματα (ένας ηλίθιος κατά τη μετεμψύχωση θα γίνει σίγουρα γάιδαρος), αλλά μπορούν να συνδεθούν και με οργανισμούς ζώων· σ’ ένα έντομο μπορεί να υπάρχει η ψυχή κάποιου που σε μια προηγούμενη ζωή ήταν άνθρωπος, και αντίστροφα. Έτσι έχει λυθεί το πρόβλημα. Ο Πλάτων διδάσκει συνεπώς τη μετεμψύχωση και δεν τη δίδαξε πρώτος αυτός.

Ο Ξενοφάνης (περ. 570-475 π. Χ.), απ. 7, μαρτυρεί ότι ο Πυθαγόρας δίδαξε τη μετεμψύχωση· το ίδιο μαρτυρεί και ο Εμπεδοκλής (περ. 495-435 π. Χ.), απ. 129, που και ο ίδιος πίστευε (απ. 115-117) ότι η ίδια ψυχή μπορεί να εισέλθει σε φυτά ζώα και ανθρώπους. Ο Ηρόδοτος (2, 123) αναφέρει ότι οι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που δέχτηκαν την μετεμψύχωση. Για τη μετεμψύχωση μιλάει και ο ποιητής Πίνδαρος (σύγχρονος του Παρμενίδη), Ολυμπιόνικοι 2, 62 κ.ε. Ο Συμπλίκιος, Εις φυσ. 39, 17 κ.ε., μαρτυρεί τη θεωρία αυτή για τον Παρμενίδη· η θεωρία αυτή συμβιβάζεται με όσα άλλα γνωρίζουμε για τον Παρμενίδη. Ο ίδιος ο Πλάτων λέει στον Μέν. 81b κ.ε. τα εξής: «Ο Πίνδαρος και άλλοι ποιητές λένε ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη και άλλοτε φθάνει στο τέλος, που ονομάζουν θάνατο, άλλοτε όμως ξαναγεννιέται, αλλά ποτέ δεν καταστρέφεται». Ως τεκμήριο τούτου παρατίθεται ένα χωρίο από τον Πίνδαρο (απ. 127).

ΛΟΓΓΟΣ: Τὰ κατὰ Δάφνιν καὶ Χλόην (4.14.1-4.16.4)

[4.14.1] Χλόη μὲν οὖν εἰς τὴν ὕλην ἔφυγεν, ὄχλον τοσοῦτον αἰδεσθεῖσα καὶ φοβηθεῖσα· ὁ δὲ Δάφνις εἱστήκει δέρμα λάσιον αἰγὸς ἐζωσμένος, πήραν νεορραφῆ κατὰ τῶν ὤμων ἐξηρτημένος, κρατῶν ταῖς χερσὶν ἀμφοτέραις τῇ μὲν ἀρτιπαγεῖς τυρούς, τῇ δὲ ἐρίφους ἔτι γαλαθηνούς. [4.14.2] Εἴ ποτε Ἀπόλλων Λαομέδοντι θητεύων ἐβουκόλησε, τοιόσδε ἦν, οἷος τότε ὤφθη Δάφνις. Αὐτὸς μὲν οὖν εἶπεν οὐδέν, ἀλλὰ ἐρυθήματος πλησθεὶς ἔνευσε κάτω, προτείνας τὰ δῶρα· ὁ δὲ Λάμων «οὗτος» εἶπε «σοί, δέσποτα, τῶν αἰγῶν αἰπόλος. [4.14.3] Σὺ μὲν ἐμοὶ πεντήκοντα νέμειν δέδωκας καὶ δύο τράγους, οὗτος δέ σοι πεποίηκεν ἑκατὸν καὶ δέκα τράγους. Ὁρᾷς ὡς λιπαραὶ καὶ τὰς τρίχας λάσιαι καὶ τὰ κέρατα ἄθραυστοι. Πεποίηκε δὲ αὐτὰς καὶ μουσικάς· σύριγγος γοῦν ἀκούουσαι ποιοῦσι πάντα.»

[4.15.1] Παροῦσα δὴ τοῖς λεγομένοις ἡ Κλεαρίστη πεῖραν ἐπεθύμησε τοῦ λεχθέντος λαβεῖν καὶ κελεύει τὸν Δάφνιν ταῖς αἰξὶν οἷον εἴωθε συρίσαι καὶ ἐπαγγέλλεται συρίσαντι χαρίσασθαι χιτῶνα καὶ χλαῖναν καὶ ὑποδήματα. [4.15.2] Ὁ δὲ καθίσας αὐτοὺς ὥσπερ θέατρον, στὰς ὑπὸ τῇ φηγῷ καὶ ἐκ τῆς πήρας τὴν σύριγγα προκομίσας πρῶτα μὲν ὀλίγον ἐνέπνευσε· καὶ αἱ αἶγες ἔστησαν τὰς κεφαλὰς ἀράμεναι· εἶτα ἐνέπνευσε τὸ νόμιον, καὶ αἱ αἶγες ἐνέμοντο νεύσασαι κάτω· αὖθις λιγυρὸν ἐνέδωκε, καὶ ἀθρόαι κατεκλίθησαν· [4.15.3] ἐσύρισέ τι καὶ ὀξὺ μέλος, αἱ δὲ ὥσπερ λύκου προσιόντος εἰς τὴν ὕλην κατέφυγον· μετ᾽ ὀλίγον ἀνακλητικὸν ἐφθέγξατο, καὶ ἐξελθοῦσαι τῆς ὕλης πλησίον αὐτοῦ τῶν ποδῶν συνέδραμον. [4.15.4] Οὐδὲ ἀνθρώπους οἰκέτας εἶδεν ἄν τις οὕτω πειθομένους προστάγματι δεσπότου. Οἵ τε οὖν ἄλλοι πάντες ἐθαύμαζον καὶ πρὸ πάντων ἡ Κλεαρίστη καὶ τὰ δῶρα ἀποδώσειν ὤμοσε καλῷ τε ὄντι αἰπόλῳ καὶ μουσικῷ· καὶ ἀνελθόντες εἰς τὴν ἔπαυλιν ἀμφὶ ἄριστον εἶχον καὶ τῷ Δάφνιδι ἀφ᾽ ὧν ἤσθιον ἔπεμψαν. Ὁ δὲ μετὰ τῆς Χλόης ἤσθιε καὶ ἥδετο γευόμενος ἀστυκῆς ὀψαρτυσίας καὶ εὔελπις ἦν τεύξεσθαι τοῦ γάμου, πείσας τοὺς δεσπότας.
[4.16.1] Ὁ δὲ Γνάθων προσεκκαυθεὶς τοῖς κατὰ τὸ αἰπόλιον γεγενημένοις καὶ ἀβίωτον νομίζων τὸν βίον, εἰ μὴ τεύξεται Δάφνιδος, περιπατοῦντα τὸν Ἄστυλον ἐν τῷ παραδείσῳ φυλάξας καὶ ἀναγαγὼν εἰς τὸν τοῦ Διονύσου νεὼν πόδας καὶ χεῖρας κατεφίλει. [4.16.2] Τοῦ δὲ πυνθανομένου τίνος ἕνεκα ταῦτα δρᾷ, καὶ λέγειν κελεύοντος καὶ ὑπουργήσειν ὀμνύντος, «οἴχεταί σοι Γνάθων» ἔφη «δέσποτα. Ὁ μέχρι νῦν μόνης τραπέζης τῆς σῆς ἐρῶν, ὁ πρότερον ὀμνὺς ὅτι μηδέν ἐστιν ὡραιότερον οἴνου γέροντος, ὁ κρείττους τῶν ἐφήβων τῶν ἐν Μιτυλήνῃ τοὺς σοὺς ὀψαρτυτὰς λέγων, μόνον λοιπὸν καλὸν εἶναι Δάφνιν νομίζω. [4.16.3] Καὶ τροφῆς μὲν τῆς πολυτελοῦς οὐ γεύομαι, καίτοι τοσούτων παρασκευαζομένων ἑκάστης ἡμέρας κρεῶν, ἰχθύων, μελιτωμάτων, ἡδέως δ᾽ ἂν αἲξ γενόμενος πόαν ἐσθίοιμι καὶ φύλλα, τῆς Δάφνιδος ἀκούων σύριγγος καὶ ὑπ᾽ ἐκείνου νεμόμενος. Σὺ δὲ σῶσον Γνάθωνα τὸν σὸν καὶ τὸν ἀήττητον Ἔρωτα νίκησον. [4.16.4] Εἰ δὲ μή, σὲ ἐπόμνυμι, τὸν ἐμὸν θεόν, ξιφίδιον λαβὼν καὶ ἐμπλήσας τὴν γαστέρα τροφῆς ἐμαυτὸν ἀποκτενῶ πρὸ τῶν Δάφνιδος θυρῶν· σὺ δὲ οὐκέτι καλέσεις Γναθωνάριον, ὥσπερ εἰώθεις παίζων ἀεί.»

***

[4.14.1] Η Χλόη, ντροπαλή και τρομαγμένη από τον τόσο κόσμο, έφυγε για το δάσος. Ο Δάφνης ωστόσο στεκόταν εκεί φορώντας τριχωτή γιδοπροβιά, με καινούριο ταγάρι στον ώμο, κρατώντας στο ένα χέρι φρεσκοπηγμένα τυριά και στο άλλο γίδια του γάλακτος. [4.14.2] Αν ο Απόλλων υπηρέτησε στ᾽ αλήθεια το Λαομέδοντα σα γελαδάρης, τέτοια θα ᾽ταν η όψη του όπως τότε του Δάφνη. Ο ίδιος μιλιά δεν έβγαλε, παρά υποκλίθηκε κοκκινίζοντας κι έδωσε τα δώρα. Ο Λάμων είπε: «Τούτος, αφέντη, είν᾽ ο γιδοβοσκός σου. [4.14.3] Εσύ μου είχες παραδώσει πενήντα γίδες και δυο τράγους να βόσκω, κι αυτός σου έχει τώρα εκατό γίδες και δέκα τράγους. Τις βλέπεις τί παχιές που είναι, τί τριχωτές, πόσο γερά τα κέρατά τους; Τις έχει μάθει και μουσική — ακούγοντας τη φλογέρα τα κάνουν όλα».
[4.15.1] Η Κλεαρίστη, που παρακολουθούσε την κουβέντα, θέλησε να δει με τα μάτια της αυτά που άκουγε και ζήτησε από τον Δάφνη να παίξει φλογέρα όπως το συνήθιζε, με την υπόσχεση ότι όταν παίξει θα του χαρίσει ένα πουκάμισο, ένα πανωφόρι και παπούτσια. [4.15.2] Τότε εκείνος τους έβαλε να καθίσουν σα σε θέατρο, στάθηκε κάτω από τη βελανιδιά, έβγαλε τη φλογέρα από το ταγάρι και στην αρχή φύσηξε ελαφρά· οι γίδες στάθηκαν με σηκωμένα κεφάλια. Ύστερα έπαιξε το τραγούδι της βοσκής, κι οι γίδες έσκυψαν κι άρχισαν να βόσκουν. Κατόπι έπαιξε γλυκά, κι όλες μαζί πλάγιασαν χάμω. [4.15.3] Σφύριξε κι ένα διαπεραστικό σκοπό, κι εκείνες έτρεξαν στο δάσος σα να σίμωνε λύκος. Σε λίγο έπαιξε προσκλητήριο, κι οι γίδες βγήκαν από το δάσος και συγκεντρώθηκαν γύρω στα πόδια του. [4.15.4] Ούτε άνθρωποι, δούλοι, δεν θα ᾽δειχναν τέτοια υπακοή στις προσταγές του αφέντη τους. Όλοι θαύμασαν, και προπάντων η Κλεαρίστη, που ορκίστηκε να του δώσει τα δώρα μιας κι ήταν τόσο καλός γιδοβοσκός και μουσικός. Έπειτα γύρισαν στο σπίτι να προγευματίσουν, στέλνοντας και στον Δάφνη από το φαγητό τους. Τούτος το ᾽φαγε μαζί με τη Χλόη, δοκιμάζοντας μ᾽ ευχαρίστηση τη μαγειρική της πόλης κι αισιοδοξώντας ότι θα κατάφερνε τ᾽ αφεντικά να εγκρίνουν το γάμο του.
[4.16.1] Ο Γνάθων ωστόσο, ακόμα πιο ερεθισμένος ύστερα απ᾽ όσα είχαν γίνει στη γιδοβοσκή, ένιωθε πως δεν μπορούσε πια να ζήσει χωρίς τον Δάφνη. Περίμενε λοιπόν την ώρα που ο Άστυλος έκανε περίπατο στον κήπο, τον οδήγησε στο ναό του Διονύσου κι άρχισε να του φιλάει τα χέρια και τα πόδια. [4.16.2] Ο Άστυλος τον ρώτησε γιατί το ᾽κανε αυτό και τον παρακίνησε να μιλήσει, παίρνοντας όρκο, ότι θα του παρασταθεί. «Τον χάνεις, αφέντη, το Γνάθωνα» είπε εκείνος. «Εγώ που ως τώρα δεν αγαπούσα παρά μόνο το τραπέζι σου, που άλλοτε ορκιζόμουν ότι δεν υπάρχει ωραιότερο πράμα από το παλιό κρασί, που έβρισκα τους μαγείρους σου ανώτερους από τους εφήβους της Μυτιλήνης, τώρα πια μόνο τον Δάφνη βρίσκω ωραίο. [4.16.3] Ούτε δοκιμάζω πια τα τόσα εκλεκτά φαγιά που μαγειρεύονται κάθε μέρα, κρέατα και ψάρια και γλυκά — ευχαρίστως θα γινόμουν γίδα, να τρώω χορτάρι και φύλλα, ν᾽ ακούω του Δάφνη τη φλογέρα κι εκείνος να με βόσκει. Σώσε λοιπόν το Γνάθωνά σου, νίκησε τον ακατανίκητο έρωτα! [4.16.4] Ειδεμή, σ᾽ τ᾽ ορκίζομαι στον δικό μου θεό, θα πάρω μαχαίρι, θα γεμίσω την κοιλιά μου φαΐ και θ᾽ αυτοκτονήσω μπροστά στην πόρτα του Δάφνη. Και συ δε θα με φωνάζεις πια Γναθωνάκι, όπως το συνηθίζεις πάντα στ᾽ αστεία».