ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, [ΨΕΥΔΟ-ΟΜΗΡΟΣ] - Βατραχομυομαχία (1-98)

Επίκληση στις Μούσες

Ἀρχόμενος πρώτης σελίδος χορὸν ἐξ Ἑλικῶνος
ἐλθεῖν εἰς ἐμὸν ἦτορ ἐπεύχομαι εἵνεκ᾽ ἀοιδῆς,
ἣν νέον ἐν δέλτοισιν ἐμοῖς ἐπὶ γούνασι θῆκα,
δῆριν ἀπειρεσίην, πολεμόκλονον ἔργον Ἄρηος,
5εὐχόμενος μερόπεσσιν ἐς οὔατα πᾶσι βαλέσθαι
πῶς μύες ἐν βατράχοισιν ἀριστεύσαντες ἔβησαν,
γηγενέων ἀνδρῶν μιμούμενοι ἔργα Γιγάντων,
ὡς λόγος ἐν θνητοῖσιν ἔην· τοίην δ᾽ ἔχεν ἀρχήν.

Αφορμή του πολέμου

Μῦς ποτε διψαλέος γαλέης κίνδυνον ἀλύξας,
10πλησίον ἐν λίμνῃ λίχνον προσέθηκε γένειον,
ὕδατι τερπόμενος μελιηδέϊ· τὸν δὲ κατεῖδε
λιμνόχαρις πολύφημος, ἔπος δ᾽ ἐφθέγξατο τοῖον·
Ξεῖνε τίς εἶ; πόθεν ἦλθες ἐπ᾽ ἠϊόνας; τίς ὁ φύσας;
πάντα δ᾽ ἀλήθευσον, μὴ ψευδόμενόν σε νοήσω.
15εἰ γάρ σε γνοίην φίλον ἄξιον ἐς δόμον ἄξω·
δῶρα δέ τοι δώσω ξεινήϊα πολλὰ καὶ ἐσθλά.
εἰμὶ δ᾽ ἐγὼ βασιλεὺς Φυσίγναθος, ὃς κατὰ λίμνην
τιμῶμαι βατράχων ἡγούμενος ἤματα πάντα·
καί με πατὴρ Πηλεὺς ἀνεθρέψατο, Ὑδρομεδούσῃ
20μιχθεὶς ἐν φιλότητι παρ᾽ ὄχθας Ἠριδανοῖο.
καὶ σὲ δ᾽ ὁρῶ καλόν τε καὶ ἄλκιμον ἔξοχον ἄλλων,
σκηπτοῦχον βασιλῆα καὶ ἐν πολέμοισι μαχητὴν
ἔμμεναι· ἀλλ᾽ ἄγε θᾶσσον ἑὴν γενεὴν ἀγόρευε.
Τὸν δ᾽ αὖ Ψιχάρπαξ ἀπαμείβετο φώνησέν τε·
25τίπτε γένος τοὐμὸν ζητεῖς; δῆλον δ᾽ ἐν ἅπασιν
ἀνθρώποις τε θεοῖς τε καὶ οὐρανίοις πετεηνοῖς.
Ψιχάρπαξ μὲν ἐγὼ κικλήσκομαι· εἰμὶ δὲ κοῦρος
Τρωξάρταο πατρὸς μεγαλήτορος· ἡ δέ νυ μήτηρ
Λειχομύλη, θυγάτηρ Πτερνοτρώκτου βασιλῆος.
30γείνατο δ᾽ ἐν καλύβῃ με καὶ ἐξεθρέψατο βρωτοῖς,
σύκοις καὶ καρύοις καὶ ἐδέσμασι παντοδαποῖσιν.
πῶς δὲ φίλον ποιῇ με, τὸν ἐς φύσιν οὐδὲν ὁμοῖον;
σοὶ μὲν γὰρ βίος ἐστὶν ἐν ὕδασιν· αὐτὰρ ἔμοιγε
ὅσσα παρ᾽ ἀνθρώποις τρώγειν ἔθος· οὐδέ με λήθει
35ἄρτος τρισκοπάνιστος ἀπ᾽ εὐκύκλου κανέοιο,
οὐδὲ πλακοῦς τανύπεπλος ἔχων πολὺ σησαμότυρον,
οὐ τόμος ἐκ πτέρνης, οὐχ ἥπατα λευκοχίτωνα,
οὐ τυρὸς νεόπηκτος ἀπὸ γλυκεροῖο γάλακτος,
οὐ χρηστὸν μελίτωμα, τὸ καὶ μάκαρες ποθέουσιν,
40οὐδ᾽ ὅσα πρὸς θοίνας μερόπων τεύχουσι μάγειροι,
κοσμοῦντες χύτρας ἀρτύμασι παντοδαποῖσιν.
οὐδέποτε πτολέμοιο κακὴν ἀπέφυγον ἀϋτήν,
ἀλλ᾽ εὐθὺς μετὰ μῶλον ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθην.
ἄνθρωπον οὐ δέδια καί περ μέγα σῶμα φοροῦντα,
45ἀλλ᾽ ἐπὶ λέκτρον ἰὼν ἄκρον δάκτυλον δάκνω,
καὶ πτέρνης λαβόμην, καὶ οὐ πόνος ἵκανεν ἄνδρα,
νήδυμος οὐκ ἀπέφυγεν ὕπνος δάκνοντος ἐμεῖο.
ἀλλὰ δύω μάλα πάντα τὰ δείδια πᾶσαν ἐπ᾽ αἶαν,
κίρκον καὶ γαλέην, οἵ μοι μέγα πένθος ἄγουσιν,
50καὶ παγίδα στονόεσσαν, ὅπου δολόεις πέλε πότμος·
πλεῖστον δὴ γαλέην περιδείδια, ἥ τις ἀρίστη,
ἣ καὶ τρωγλοδύνοντα κατὰ τρώγλην ἐρεείνει.
οὐ τρώγω ῥαφάνους, οὐ κράμβας, οὐ κολοκύντας,
οὐ σεύτλοις χλωροῖς ἐπιβόσκομαι, οὐδὲ σελίνοις·
55ταῦτα γὰρ ὑμέτερ᾽ ἐστὶν ἐδέσματα τῶν κατὰ λίμνην.
Πρὸς τάδε μειδήσας Φυσίγναθος ἀντίον ηὔδα·
ξεῖνε λίην αὐχεῖς ἐπὶ γαστέρι· ἔστι καὶ ἡμῖν
πολλὰ μάλ᾽ ἐν λίμνῃ καὶ ἐπὶ χθονὶ θαύματ᾽ ἰδέσθαι.
ἀμφίβιον γὰρ ἔδωκε νομὴν βατράχοισι Κρονίων,
60σκιρτῆσαι κατὰ γαῖαν, ἐν ὕδασι σῶμα καλύψαι,
στοιχείοις διττοῖς μεμερισμένα δώματα ναίειν.
εἰ δ᾽ ἐθέλεις καὶ ταῦτα δαήμεναι εὐχερές ἐστι·
βαῖνέ μοι ἐν νώτοισι, κράτει δέ με μήποτ᾽ ὀλίσθῃς,
ὅππως γηθόσυνος τὸν ἐμὸν δόμον εἰσαφίκηαι.
65Ὣς ἄρ᾽ ἔφη καὶ νῶτ᾽ ἐδίδου· ὁ δ᾽ ἔβαινε τάχιστα
χεῖρας ἔχων τρυφεροῖο κατ᾽ αὐχένος ἅμματι κούφῳ.
καὶ τὸ πρῶτον ἔχαιρεν ὅτ᾽ ἔβλεπε γείτονας ὅρμους,
νήξει τερπόμενος Φυσιγνάθου· ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥα
κύμασι πορφυρέοισιν ἐκλύζετο πολλὰ δακρύων
70ἄχρηστον μετάνοιαν ἐμέμφετο, τίλλε δὲ χαίτας,
καὶ πόδας ἔσφιγγεν κατὰ γαστέρος, ἐν δέ οἱ ἦτορ
πάλλετ᾽ ἀηθείῃ καὶ ἐπὶ χθόνα βούλεθ᾽ ἱκέσθαι·
δεινὰ δ᾽ ὑπεστενάχιζε φόβου κρυόεντος ἀνάγκῃ.
οὐρὴν μὲν πρῶτ᾽ ἔπλασ᾽ ἐφ᾽ ὕδασιν ἠΰτε κώπην
75σύρων, εὐχόμενος δὲ θεοῖς ἐπὶ γαῖαν ἱκέσθαι
ὕδασι πορφυρέοισιν ἐκλύζετο, πολλὰ δ᾽ ἐβώστρει·
καὶ τοῖον φάτο μῦθον ἀπὸ στόματός τ᾽ ἀγόρευσεν·
Οὐχ οὕτω νώτοισιν ἐβάστασε φόρτον ἔρωτος
ταῦρος ὅτ᾽ Εὐρώπην διὰ κύματος ἦγ᾽ ἐπὶ Κρήτην
80ὡς μῦν ἁπλώσας ἐπινώτιον ἦγεν ἐς οἶκον
βάτραχος ὑψώσας ὠχρὸν δέμας ὕδατι λευκῷ.
Ὕδρος δ᾽ ἐξαίφνης ἀνεφαίνετο, πικρὸν ὅραμα
ἀμφοτέροις· ὀρθὸν δ᾽ ὑπὲρ ὕδατος εἶχε τράχηλον.
τοῦτον ἰδὼν κατέδυ Φυσίγναθος, οὔ τι νοήσας
85οἷον ἑταῖρον ἔμελλεν ἀπολλύμενον καταλείπειν.
δῦ δὲ βάθος λίμνης καὶ ἀλεύατο κῆρα μέλαιναν.
κεῖνος δ᾽ ὡς ἀφέθη, πέσεν ὕπτιος εὐθὺς ἐφ᾽ ὕδωρ,
καὶ χεῖρας ἔσφιγγε καὶ ὀλλύμενος κατέτριζε.
πολλάκι μὲν κατέδυνεν ὑφ᾽ ὕδατι, πολλάκι δ᾽ αὖτε
90λακτίζων ἀνέδυνε· μόρον δ᾽ οὐκ ἦν ὑπαλύξαι.
δευόμεναι δὲ τρίχες πλεῖον βάρος εἷλκον ἐπ᾽ αὐτῷ·
ὕδασι δ᾽ ὀλλύμενος τοίους ἐφθέγξατο μύθους·
Οὐ λήσεις δολίως Φυσίγναθε ταῦτα ποιήσας,
ναυηγὸν ῥίψας ἀπὸ σώματος ὡς ἀπὸ πέτρης.
95οὐκ ἄν μου κατὰ γαῖαν ἀμείνων ἦσθα κάκιστε
παγκρατίῳ τε πάλῃ τε καὶ εἰς δρόμον· ἀλλὰ πλανήσας
εἰς ὕδωρ μ᾽ ἔρριψας. ἔχει θεὸς ἔκδικον ὄμμα.
ποινὴν σὺ τίσεις μυῶν στρατῷ οὐδ᾽ ὑπαλύξεις.

***
Την πρώτη μου σελίδα αρχίζοντας, ω Μούσες του Ελικώνα,γεμίστε την καρδιά μου δύναμη, να ψάλω το τραγούδιπου τώρα στο χαρτί κρατώντας το τα γόνατα μού κόβει·η άσωτη μάχη που ο Άρης άναψεν, ο βροντοπολεμάρχος5παρακαλώ σας κοσμοξάκουστη στ᾽ αυτιά ολωνών να φτάσει,οι ποντικοί πώς αντραγάθησαν σε μάχη με βατράχους,τολμώντας έργα σαν τους Γίγαντες, της Γης τους γιους τους γαύρους,κατά πώς ιστορούσαν οι άνθρωποι· και τέτοια στάθη η αρχή της.

Ποντίκι διψασμένο ξέφυγε της γάτας τις λαχτάρες10και πλάι στη λίμνη το λιχούδικο πηγούνι του ακουμπώντας,γλυκορουφούσε το μελίγλυκο νερό· κι εκεί το βλέπειπολυλογάς λιμνοκατοίκητος, κι αυτά του λέει τα λόγια:― Ξένε, ποιός είσαι; και στ᾽ ακρόγιαλο πούθ᾽ ήρθες; Ποιός σου ο κύρης;Την πάσα αλήθειαν ομολόγα μου, μη σε γροικήσω ψεύτη.15Αν γκαρδιακό σε νιώσω φίλο μου, στο σπίτι μου θα πάμε,θα σε φιλέψω, πλήθος όμορφα θα σου χαρίσω δώρα.Εγώ ᾽μαι ο Ρήγας Φουσκομάγουλος, που πάντα μες στη λίμνηζω τιμημένος απ᾽ τους βάτραχους, αφέντης κι οδηγός τους.Ο κύρης μου ο Λασπάς μ᾽ ανάστησε, σαν μ᾽ ερωτολαχτάρα20έσμιξε με τη Νερορήγισσα στου Ηριδανού τις όχθες.Όμως και συ φαντάζεις μου όμορφος, μες στους λεβέντες πρώτοςβασιλοράβδη ρήγα σε θαρρώ, στις μάχες αντρειωμένον.Έλα λοιπόν, μίλα μου, βιάζομαι να μάθω τη γενιά σου.Τότε σ᾽ αυτόν ο Ψιχουλάρπαγας απηλογήθη κι είπε:25― Γιατί ρωτάς με για το γένος μου; το ξέρει ο κόσμος όλος,το ξέρουν κι οι θνητοί κι οι αθάνατοι, ώς και τα ουρανοπούλια.Με ονοματίζουν Ψιχουλάρπαγα, κι είμαι του Ψωμοφάγουγιος, του τρανόκαρδου του κύρη μου· μάνα μου η Μυλογλύφτρα,η μοσκοθυγατέρα του τρανού του ρήγα Ξυγκομάση.30Σε καλυβόσπιτο με γέννησε, κι αρχοντικιά η τροφή μου,καρύδια, σύκα κι ολονόστιμες θροφές λογιώ λογιώνε.Μα πώς να με λογιάσεις φίλο σου, που διόλου δε σου μοιάζω;Εσένα στα νερά είναι η ζήση σου· μα εγώ το ᾽χω συνήθειανα ροκανίζω όσα έχουν οι άνθρωποι στα σπίτια τους καλούδια.35Ψωμί δε μου ξεφεύγει αφρόπλαστο σ᾽ ωριόκυκλο πανέρι,μήτε η γιομάτη σουσαμότυρο μακροπεπλούσα πίτα,μήτε κομμάτι από χοιρόμερο, σκωτάκια ασπροντυμένα,μήτε και το τυρί το νιόπηχτο απ᾽ το γλυκό το γάλα,μήτε η λαχταριστή μελόπιτα, που ώς κι οι θεοί ποθούνε,40μήτε όσα σ᾽ ανθρωποξεφάντωσες μαγείροι μαστορεύουνστις χύτρες τεχνικά ταιριάζοντας λογιώ λογιώ νοστίμιες.Ποτέ δεν έφυγα απ᾽ το σάλαγο τον άγριο του πολέμου,στους μπροστομάχους πάντα ανάμεσα ρίχνομαι ευθύς στη μάχη.Δεν τον φοβάμαι εγώ τον άνθρωπο, τρανό κι ας έχει σώμα,45μα του δαγκάνω τ᾽ ακροδάχτυλα στην κλίνη του γλιστρώντας·κι έτσι αλαφρά βουτάω τη φτέρνα του, που δε γροικάει τον πόνο,κι απ᾽ το βαθύ ύπνο δε σηκώνεται την ώρα που δαγκάνω.Μονάχα δυο είναι που μου φέρνουνε σ᾽ όλη τη γης τρομάρα·γάτα και κιρκινέζι από τη μια, τρανή μου δυστυχία,50τ᾽ άλλο η παγίδα η πολυστέναχτη, που δόλιος μού είναι χάρος.Μα απ᾽ όλα πιότερο η ανήμερη μου φέρνει σύγκρυο η γάτα,γιατί πασκίζει ώς κι απ᾽ την τρύπα μου λες να με ξετρυπώσει.Δεν τρώω ραπάνια μήτε λάχανα, δεν τρώγω κολοκύθια,χλωρά κοκκινογούλια ή σέλινα δεν είν᾽ τροφή δική μου·55αυτά για φαγητά σεις τα ᾽χετε, που ζείτε μες στη λίμνη.

Σ᾽ αυτά αποκρίθη ο Φουσκομάγουλος χαμογελώντας κι είπε:― Για την κοιλιά σαν κούρκος φούσκωσες, ξένε· κι εμείς στη λίμνηκαι στη στεριά πολλά χαιρόμαστε, που θάμα να τα βλέπεις.Διπλή ζωή, διπλό βοσκότοπο χάρισε στα βατράχια60του Κρόνου ο γιος, στης γης πηδήματα να κάνουν, να βουτάνεστη λίμνη κι έτσι διπλομοίραστη την κατοικιά τους να ᾽χουν.Κι αν θες να δεις, να μάθεις, εύκολα κι αυτό μπορεί να γίνει.Πήδα στην πλάτη μου και κράτα με γερά, μήπως γλιστρήσεις,κι έτσι με την καρδιά σου ολόχαρη στ᾽ αρχοντικό μου μπαίνεις.65Έτσι είπε και την πλάτη του έσκυψε· κι ευθύς ανέβη εκείνοςγύρω τα χέρια αλαφροδένοντας στον τρυφερό λαιμό του.Χαιρόταν στην αρχή γιατί έβλεπε τ᾽ αραξοβόλια δίπλα,ονειρεμένο το ταξίδι τους· μα ξαφνικά σαν είδετα σκούρα να τον ζώνουν κύματα, κορόμηλο το δάκρυ,70κλαιγόταν, μα η μετάνοια ανώφελη, τραβούσε τα μαλλιά του,τα πόδια κάτω απ᾽ την κοιλιά έσφιγγε και μέσα του η καρδιά τουσπαρτάριζε γιατί ήταν άμαθη, και τη στεριά ποθούσε.Βαριά αναστέναζε και πάγωσε το αίμα του απ᾽ το φόβο.Σαν το κουπί η ουρά του πίσω του μες στα νερά σερνόταν,75κι ως στους θεούς έκανε δέηση να βγει, στεριά να πιάσει,νερά ολοσκότεινα τον έλουζαν κι όλο έκραζε βοήθεια.Κι από το στόμα του σαν ρήτορας αυτό το λόγο βγάζει:«Στη ράχη του όμοια δεν κουβάλησε το ερωτικό φορτίομεσ᾽ απ᾽ το κύμα ο Ταύρος φέρνοντας στην Κρήτη την Ευρώπη,80ως κουβαλάει εμέ στο σπίτι του, στην πλάτη του απλωμένον,ο βάτραχος σ᾽ αφρούς σηκώνοντας το ολόχλωμό του σώμα».Ξάφνου μια νεροφίδα πρόβαλε, φριχτό και για τους δυο τουςθέαμα· το κεφάλι ορθόστητο πα στα νερά κρατούσε.Μόλις την είδε ο Φουσκομάγουλος, βούτηξε κι ούτε νοιάστη85που έτσι το σύντροφό του θ᾽ άφηνε ν᾽ αφανιστεί· στης λίμνηςτα βάθη χώθηκε και γλίτωσε από το μαύρο χάρο.Πετάχτη ο ποντικός κι ανάσκελα μες στα νερά ξαπλώθη,τα χέρια του έσφιγγε και τσίριζε το τέλος του γροικώντας.Πολλές φορές στον πάτο βούλιαξε, πολλές γοργοκλοτσώντας90απάνω ανέβαινε, μα αδύνατο του χάρου να ξεφύγει.Μούσκεμα τα μαλλιά του πιότερο το σώμα του βαραίναν.Κι έτσι όπως τα νερά τον έπνιγαν, λέει τούτες τις φοβέρες.― Θα το πληρώσεις, Φουσκομάγουλε, το δόλιο φέρσιμό σου,γιατί απ᾽ το σώμα σου με πέταξες σαν ναυαγό από βράχο.95Δε θα ᾽σουν στη στεριά, πανάθλιε, διόλου καλύτερός μουστην πάλη, στις γροθιές, στο τρέξιμο· μα ξεπλανεύοντάς με,ύπουλα στα νερά με πέταξες. Τα βλέπει ο θεός και κρίνει.Ο ποντικοστρατός εκδίκηση θα πάρει, δε γλιτώνεις.

Κλεισθένης ο Μεγακλέους - Ο Μεταρρυθμιστής

Η μετάβαση από το καθεστώς των Πεισιστρατιδών στο καθεστώς της Δημοκρατίας του Κλεισθένη χαρακτηρίζεται από σύγχυση, ανωμαλία και, κυρίως, από την διπλή και αντιφατική επέμβαση της Σπάρτης.

Κύριοι αίτιοι της πτώσεως του Ιππία και της οικογενείας του ήσαν οι Αλκμεωνίδες, οι επιφανέστεροι εξόριστοι τους οποίους πρώτους απομάκρυνε ο Πεισίστρατος.

Ένα συμβάν του 548 π.Χ., η πυρκαϊά που κατέστρεψε' τον ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς, προσέφερε την ευκαιρία στους εξορίστους Αλκμεωνίδες ν’ αποκτήσουν φήμη κι επιρροή τόσο στους Δελφούς όσο και στην Σπάρτη. Για να ανοικοδομηθεί ο ναός χρειάζονταν υπέρογκα ποσά και οι Αμφικτύονες, αρμόδιοι για τα πράγματα του Ναού, όρισαν ότι το 1/4 των δαπανών θα βάρυνε τους Δελφίους που βρήκαν τόσο υπέρογκη την φορολογία ώστε έστειλαν αντιπροσώπους σε όλες τις ελληνίδες πόλεις ζητώντας συνδρομή. Το αναγκαίο για την ανοικοδόμηση ποσό ήταν 300 τάλαντα και χρειάστηκαν ίσως περισσότερα από δέκα χρόνια για να συγκεντρωθεί. Συνεισέφεραν και πολύ απομεμακρυσμένες πόλεις, όπως τα ελληνικά εμπορεία της Αιγύπτου και ο Φαραώ Άμασις έστειλε 1.000 τάλαντα στύψης συνεισφορά.

Η ανοικοδόμηση χρειάστηκε 36 χρόνια -τελείωσε δηλαδή το 512- και πιθανόν να είχε χρειασθεί περισσότερος καιρός αν οι Αλκμεωνίδες δεν είχαν αναλάβει την εργολαβία της. Όχι μόνο εξετέλεσαν γρήγορα το έργο αλλά και, ως φαίνεται, πολύ πριν από τις αναμενόμενες προθεσμίες, και δαπάνησαν και από δικά τους χρήματα, διότι, αντί να κτισθεί η πρόσοψη του ναού από πώρινο λίθο, όπως πρόβλεπε η εργολαβία, οι Αλκμεωνίδες την έκτισαν με το πολύ δαπανηρότερο παριανό μάρμαρο.

Η γενναιόδωρη συμβολή των Αλκμεωνιδών είχε πανελλήνια απήχηση και η οικογένεια, πιθανότατα ο ίδιος ο Κλεισθένης, εκμεταλλεύτηκε την επιρροή της στους Αμφικτύονες και τους Δελφίους. Έπεισαν το ιερατείο των Δελφών να προτάσσεται πριν από κάθε χρησμό που θα έδιναν στην Σπάρτη ή σε Σπαρτιάτη ιδιώτη, η φράση “να ελευθερώσουν την Αθήνα”, “προφέρειν σφι τάς Ἀθήνας ἐλευθεροῦν”.

Ασφαλώς θα χρειάστηκε πολύς καιρός και πολλή επιμονή της Πυθίας για να λειτουργήσει η βαθύτατη δεισιδαιμονία των Λακεδαιμονίων ώστε να αποφασίσουν να επέμβουν και να διώξουν τον Ιππία. Δεν είναι απίθανο να βοήθησαν και δωροδοκία στην Σπάρτη, η οποία από καιρό διατηρούσε φιλικές σχέσεις τόσο με τον Πεισίστρατο όσο και με τους διαδόχους του.

Η πρώτη απόπειρα εκδιώξεως των Πεισιστρατιδών απέτυχε οικτρά. Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν, με καράβια, μιαν εκστρατευτική δύναμη, με αρχηγό τον Αγχιμόλιο, που αποβιβάστηκε στο Φάληρο. Εκεί όμως ο Ιππίας, προειδοποιημένος, τον περίμενε με τους μισθοφόρους του και με θεσσαλικό ιππικό που εί­χε ζητήσει.

Στην σύγκρουση που έγινε, το θεσσαλικό ιππικό έσπειρε τον θάνατο στις τάξεις των Σπαρτιατών που αναγκάστηκαν να επιβιβαστούν στα καράβια τους και να φύγουν. Στην μάχη σκοτώθηκε και ο Αγχιμόλιος.

Ασφαλώς η αποτυχία αυτή θα κέντρισε οδυνηρά την φιλοτιμία των Σπαρτιατών που ήσαν, τα χρόνια εκείνα, οι αδιαμφισβήτητοι ρυθμιστές των πραγμάτων. Η αντίδραση δεν άργησε. Η Σπάρτη έστειλε τον βασιλιά Κλεομένη με μεγαλύτερες δυνάμεις και διά ξηράς αυτή τη φορά, εισέβαλαν στην Αττική από όπου απουσίαζε, τώρα, το θεσσαλικό ιππικό. Ο Κλεομένης δε συνήντησε αντίσταση. Αντιθέτως οι Αλκμεωνίδες και οι άλλο αντίπαλοι του Ιππία είχαν κινητοποιηθεί και οι Σπαρτιάτες κυρίεψαν εύκολα την ατείχιστη, τότε, Αθήνα. Μόνο η Ακρόπολις ήταν οχυρωμένη και εκεί είχε καταφύγει ο Ιππίας με όλου τους συγγενείς του και με τους Θράκες μισθοφόρους του. Ο τύραννος, προβλεπτικός, είχε φροντίσει να συγκεντρώσει αρκετά εφόδια ώστε να ανθέξει σε μακρά πολιορκία, την οποία άλλα στε οι αντίπαλοί του δεν ήσαν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν.

Το πατρικό αίσθημα του τυράννου τον ώθησε να κάνει ένα μοιραίο λάθος. Θέλοντας να εξασφαλίσει τα παιδιά του προσπάθησε να τα φυγαδεύσει κρυφά, αλλά οι εχθροί του τα αιχμαλώτισαν και τότε ο Ιππίας, για να τα σώσει, κάμφθηκε κε δέχθηκε τους όρους που του επιβλήθηκαν. Να εγκαταλείψει τη Αττική εντός πέντε ημερών. Ο Ιππίας έφυγε από την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στο Σίγειο της Τρωάδος από όπου μετακινήθηκε στα Σούσα. Θα είχε κληρονομήσει το πείσμα και την εφευρετικότητα του πατέρα του αφού δαπάνησε το υπόλοιπο της ζωής του για να επιτύχει την επιστροφή του στην Αθήνα Είκοσι χρόνια αργότερα, το 490 π.Χ., τον βρίσκομε, υπέργηρο, στην ακτή του Μαραθώνα, σύμβουλο του αρχηγείου του περσικού εκστρατευτικού σώματος στις διαταγές του Δάτι και Αρταφέρνη.

Το λάθος του Ιππία είναι, άραγε, “ιστοριογόνο” γεγονός; A δεν είχαν αιχμαλωτισθεί τα παιδιά του θα είχε πάρει άλλη τροπή η εξέλιξη της Αθήνας ή θα είχε απλώς επιβραδυνθεί η πορεία προς την εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος; Μάλλον το δεύτερο θα είχε συμβεί, διότι οι καιροί είχαν αλλάξει και ι τυραννικά καθεστώτα εξασθένιζαν σε όλο τον ελληνικό χώρο (με εξαίρεση λίγες πόλεις της Σικελίας). Πάντως, μικρά γεγονότα, το λάθος του Ιππία, δημιουργούν καταστάσεις από τις οποίες προκύπτουν, αιφνιδιαστικά, απρόβλεπτες εξελίξεις.

Η σπαρτιατική επέμβαση απήλλασσε οριστικά την Αθήνα από τον κίνδυνο της τυραννίας; Όχι βέβαια και τούτο επειδή, ευθύς αμέσως μετά την εκδίωξη του Ιππία ανεπήδησαν οι παλιές έριδες των πλουτίνδην μεταξύ τους που και πάλι παρέσυραν οπαδούς από τις πτωχότερες τάξεις δημιουργώντας κοινωνικές ταραχές, πράγμα που δεν είχε γνωρίσει η Αθήνα επί 30 χρόνια. Μόλις εκδιώχθηκε ο Ιππίας, το 510 π.Χ., βρέθηκαν αντιμέτωποι, διεκδικώντας την εξουσία, ο Ισαγόρας και ο Κλεισθένης. Και οι δύο ήσαν γόνοι μεγάλων και ισχυρών οικογενειών.

Ο πρώτος, Ισαγόρας ο Τεισάνδρου “οἰκίης ἐών δοκίμου” και “φίλος ὤν ταῶν τυράννων” μας λένε οι αρχαίες πηγές (Ηρόδοτος, Αριστοτέλης) κατόρθωσε να υπερισχύσει προσωρινά εξασφαλίζοντας την υποστήριξη των “εταιρειών”, δηλαδή των πολιτικών ομάδων (λέσχες), που, όπως προκύπτει από το γεγονός, είχαν εξακολουθήσει να υπάρχουν σε όλο το διάστημα της πεισιστρατικής τυραννίας, χωρίς όμως να έχουν πολιτική δραστηριότητα παρά μόνο όση τους επέτρεπε ο Πεισίστρατος.

Ο δεύτερος, Κλεισθένης ο Μεγακλέους, ήταν Αλκμεωνίδης και είχε παππού τον τύραννο της Σικυώνος Κλεισθένη που είχε δώσει την κόρη του Αγαρίστη στον Μεγακλή αντί να την δώσει στον Ιπποκλείδη, γιο του Τεισάνδρου. Είχε προτιμηθεί από τον τύραννο ως γαμπρός, αλλά χόρεψε τόσο άπρεπα επάνω σ’ ένα τραπέζι ώστε ο Κλεισθένης του είπε “ἀπορχήσαο τοῦ γάμου” και ο αποπεμπόμενος αποκρίθηκε με το περίφημο “οὐ φροντίς Ἱπποκλείδι”.

Ο Κλεισθένης για να αντιμετωπίσει τον Ισαγόρα κινήθηκε και εκείνος αλλά ηττήθηκε στον αγώνα για την εξουσία και τότε “ἐσσούμενος δέ ὁ Κλεισθένης τόν δῆμον προσεταιρίζεται” (Ηρόδοτος, 5, 66-69) εξαγγέλλοντας ότι θα κάνει μεταρρυθμίσεις.

Ο Ισαγόρας όμως αναγκάστηκε, για να στερεώσει την εξουσία του, να προσφύγει στην βοήθεια της Σπάρτης που έστειλε ολιγάριθμο στρατό υπό τον βασιλέα Κλεομένη. Τότε ο νεόκοπος τύραννος εξόρισε τους Αλκμεωνίδες ως εναγείς - τους βάρυνε πάντα το Κυλώνειον άγος που, ογδόντα χρόνια αργότερα, θα επικαλεσθεί η Σπάρτη επιχειρώντας να απαλλαγεί από τον Περικλή, Αλκμεωνίδη και αυτόν, τις παραμονές του Πελοποννησιακού πολέμου.

Ο Ισαγόρας εξόρισε και επτακόσιες οικογένειες προσκείμενες στους Αλκμεωνίδες και προσπάθησε να στερεώσει την εξουσία του αφαιρώντας αρμοδιότητες από την Εκκλησία του Δήμου και εγκαθιστώντας στην θέση της ένα σώμα τριακόσια πλουτίνδην. Τότε όμως κινήθηκαν οι Αθηναίοι, πολιόρκησαν στην Ακρόπολη τον Ισαγόρα και τον Κλεομένη, που είχε μικρή στρατιωτική δύναμη μαζί του και ήταν απροετοίμαστος. Αναγκάστηκε να φύγει, υπόσπονδος, με τον Ισαγόρα. Κύριος της καταστάσεως έγινε ο Κλεισθένης που επέστρεψε ευθύς με τους άλλους εξορίστους.

Δεν μπορούμε να αποκλείσομε το ενδεχόμενο ότι η διαμάχη Ισαγόρα - Κλεισθένη προέκυψε διότι ο Αλκμεωνίδης, προτού εξασφαλίσει ευρεία πολιτική υποστήριξη είχε βιασθεί (ακριβώς για ν’ αποκτήσει αυτήν την υποστήριξη) να εξαγγείλει τις προτάσεις μεταρρυθμίσεως που είχε κατά νουν και οι οποίες προκάλεσαν την βίαιη αντίδραση του Ισαγόρα και των “εταιρειών”

Η σπουδή όμως του Κλεισθένη καθιστά σαφές ότι ήτο πραγματικά εχθρός της τυραννίας και ότι η ενέργεια του δεν ήταν ένας πολιτικός ελιγμός για να εξασφαλίσει την υποστήριξη των πενεστών. Δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί το αντίθετο.

Και ο Κλεισθένης, καθώς και ο Σόλων, δεν εμπνεύστηκε από καμιά πολιτική ιδεολογία για να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις του που είχαν ως επιδίωξη την δημιουργία πολιτικής καταστάσεως η οποία να εξασφαλίζει την κοινωνική ηρεμία. Βασικό στοιχείο των μεταρρυθμίσεών του ήταν να γίνει η μεγαλύτερη δυνατή διεύρυνση του σώματος των πολιτών, δηλαδή τα προσώπων τα οποία, αυτοδικαίως, να μετέχουν στην πολιτική ζωή του άστεως και να την διαμορφώνουν κατά κάποιο μέτρο Τελική επιδίωξη, λοιπόν, του Κλεισθένη ήταν να εγκαθιδρύσει σταθερή και μόνιμη κοινωνική ηρεμία και γαλήνη. Το έργο του Κλεισθένη πέτυχε λαμπρά αφού, εκτός από την παρένθεση λίγων μηνών του 411 π.Χ. (όταν εγκαταστάθηκε το καθεστώς των 400) και την παρένθεση των Τριάκοντα το 404 (την οποία επέβαλε η Σπάρτη στην Αθήνα), η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος σταμάτησε ουσιαστικά το 322, όταν ο Αντίπατρος (ένας από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου) επέβαλε ένα ήπιο ολιγαρχικό πολίτευμα στους Αθηναίους. Η Δημοκρατία τους λειτούργησε από το 508 έως το 322, δηλαδή σχεδόν δύο αιώνες.

Η βασική φροντίδα του Κλεισθένη ήταν να καταστήσει αδύνατον εφεξής τον σχηματισμό ισχυρής ολιγαρχικής παρατάξεως ή ολιγαρχικών ομάδων οι οποίες, προσεταιριζόμενες μια από τις τρεις κατηγορίες πολιτών - Πεδιείς, Παράλιοι, Διάκριοι - , είχαν δημιουργήσει, στο παρελθόν, καταστάσεις πολιτικής και κοινωνικής ανωμαλίας.

Η διάσπαση των ολιγαρχικών δεν ήταν πράγμα εύκολο και ο Κλεισθένης το γνώριζε καλά, αλλά η διάσπαση των άλλων τάξεων (που ήσαν οι πελάτες των ολιγαρχικών οι οποίοι τους εκμεταλλεύονταν) ήταν ευκολότερη.

Τρεις είναι οι καταστατικές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, και οι τρεις τεχνικές αλλά με προέκταση πολιτική.

Α. Ενώ υπήρχαν μόνο 4 φυλές από τις οποίες προερχόταν η Βουλή των 400 (100 βουλευτές κατά φυλή) ο Κλεισθένης αύξησε τον αριθμό των φυλών σε 10 και τον αριθμό των βουλευτών σε 500, δηλαδή 50 βουλευτές για κάθε φυλή. Οι τέσσερις αρχαϊκές φυλές της Αττικής είναι γνωστές με τα ονόματα Αιγικορείς, Αργαδείς, Γελέοντες, Όπλητες. Ο Κλεισθένης τις κατήργησε και τις αντικατέστησε με δέκα: Ερεχθηίς, Αιγηίς, Πανδιονίς, Λεοντίς, Ακαμαντίς, Οινηίς, Κεκροπίς, Ιπποθοοντίς, Αιαντίς, Αντιοχίς. Σε όλες έδωσε ονόματα αττικών ηρώων ή βασιλέων.

Β. Διήρεσε την κάθε φυλή σε τρεις τριττύες κατά τρόπο ώστε καμιά φυλή να μην έχει γεωγραφική ενότητα, όπως φαίνεται στο χάρτη του C. W. J. Eliot (Coastal Demes of Attica, 1962, σελ. 133).' Κάθε φυλή περιελάμβανε μια τριττύα του άστεως, μια τριττύα των Πεδιέων και μια τριττύα των Παραλίων. Λόγου χάριν η φυλή Ακαμαντίς είχε τριττύα του άστεως την Αλωπεκή, τριττύα των Πεδιέων την Κηφισιά και τριττύα των Παραλίων τον Φρέαρο. Η διάσπαση αυτή δυσκόλευε την δημιουργία πολιτικών παρατάξεων ή φρατριών ομοιογενούς κοινωνικής συνθέσεως.

Γ. Θεωρώ όμως ότι το ουσιαστικότερο μεταρρυθμιστικό μέτρο του Κλεισθένη το οποίο ή αναφέρεται παρεμπιπτόντως ή και αγνοείται από πολλούς ιστορικούς είναι ότι απένειμε την ιδιότητα του πολίτου σε πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων. Ενώ έως τότε υπήρχε ένα πλήθος προσώπων που δεν ήσαν πολίτες, δηλαδή δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή της χώρας αφού αποκλείονταν από κάθε αξίωμα και δεν ήσαν δεκτοί στην Εκκλησία του Δήμου, με το μέτρο του Κλεισθένη δημιουργήθηκε ο Δήμος στην πλατύτατη έννοιά του. Συνέπεια ήταν ν’ αποκτήσει η Εκκλησία του Δήμου ένα πολιτικό βάρος ασύγκριτα μεγαλύτερο από πριν παρά το γεγονός ότι η Βουλή παρέμενε ο μοχλός ασκήσεως της εξουσίας.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι ο Κλεισθένης “ἐφυλέτευσε” ξένους, μετοίκους και δούλους” (Πολιτ., 3, 2, 15). Ο Κλεισθένης εμφανίζεται, έτσι, πολύ πιο φιλελεύθερος από τον εκλεκτικό αλλά “σοσιαλιστή” Περικλή, ο οποίος, μετά μισό περίπου αιώνα (όταν δηλαδή η δημοκρατία είχε οριστικά εδραιωθεί), προ κάλεσε νόμο με τον οποίο Αθηναίοι πολίτες ήσαν μόνο όσοι είχαν πατέρα και μητέρα Αθηναίους. Ο λαμπρός και υψηλόφρων Περικλής θέσπιζε έτσι ένα νόμο οιονεί “ρατσιστικό” που εγκαθιστούσε ένα είδος κλειστής κοινωνίας και που δημιουργούσε τον κίνδυνο να αναπτυχθεί μισαλλοδοξία έναντι των μη Αθηναίων ή, τουλάχιστον, μια ψυχολογία αλαζονίας. Ο Περικλή υπήρξε θύμα ο ίδιος του νόμου αυτού αφού οι δύο νόμιμοι γιοι του πέθαναν και επέζησε μόνο ο εξ Ασπασίας νόθος γιος του, Περικλής, τον οποίο για χάρη του πατέρα του δέχθηκαν οι Αθηναίοι να πολιτογραφήσουν.

Η μεγάλη εξόγκωση του αριθμού των πολιτών ασφαλώς προκάλεσε βαθιά και πλατειά ικανοποίηση στις κατώτερες τάξεις του λαού και ίσως είναι η κυρία αιτία δημιουργίας κοινού και εντόνου σεβασμού προς το δημοκρατικό καθεστώς αν και, μετά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη μόνο οι ανώτερες τάξεις εξακολουθούσαν να έχουν πρόσβαση στα μεγάλα αξιώματα - άρχοντες, στρατηγοί. Πρέπει, επίσης να τονισθεί ότι η τιμοκρατική διάκριση των τάξεων που είχε θεσπίσει ο Σόλων δεν άλλαξε με την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη που, ασφαλώς, επεδίωξε να μην προκαλέσει οξείες αντιδράσεις των αριστίνδην και πλουτίνδην.

Ο Κλεισθένης πρέπει να είχε συνείδηση του πόσο εύκολα ο λαός μπορεί να μεταβληθεί σε δυσκυβέρνητο όχλο και δεν κατήργησε ένα από τα κύρια και αποτελεσματικά μέσα που είχε επινοήσει ο Σόλων, δηλαδή τον περιορισμό τη εξουσίας της Εκκλησίας του Δήμου η οποία δεν μπορούσε να συζητήσει και ν’ αποφασίσει παρά μόνο για τα ζητήματα τα οποία της παρουσίαζε στην ημερήσια διάταξη η Βουλή. Με την πάροδο όμως του χρόνου φαίνεται ότι ο περιορισμός αυτός ατόνησε, προς βλάβην, φυσικά, της εύρυθμης λειτουργίας του πολιτεύματος.

Δεν θεωρώ παράτολμο να πω ότι η Εκκλησία του Δήμου των Αθηναίων, που αριθμούσε μερικές δεκάδες χιλιάδες πολιτών, λειτουργούσε σαν ένα οιονεί δημοψήφισμα, και ας μην αντιπροσώπευε παρά ένα μέρος των πολιτών, αφού η απαιτούμενη απαρτία ήταν, κατά τεκμήριο, 6.000 πολίτες. Και στα σύγχρονα δημοψηφίσματα (ιδίως στην Ελβετία όπου είναι θαμιστικά και για δευτερεύοντα, τοπικά ζητήματα) οι αποχές είναι πολύ μεγάλες. Επίσης στις προεδρικές δημοκρατίες (Η.Π.Α., Γαλλία) το ποσοστό της αποχής είναι τεράστιο. Στις Η.Π.Α. έχει σημειωθεί αποχή 70%. Η λεγομένη άμεση δημοκρατία είναι χωλή.

Άλλη πτυχή της μεταρρυθμίσεως του Κλεισθένη είναι το σύνολο των μέτρων που πήρε για να καταστήσει δυσχερέστατη, α όχι αδύνατη, την εγκαθίδρυση τυραννίας ή ολιγαρχικού καθεστώτος. Τα τελευταία σκληρά χρόνια της τυραννίας του Ιππία και οι διωγμοί τους οποίους έκαμε ο Ισαγόρας πρέπει να είχα προκαλέσει σοβαρό φόβο ενδεχομένης υποτροπής, αλλιώς δε εξηγείται ούτε ο θεσμός της ενιαύσιος θητείας όλων των αξιωμάτων (βουλή - εννέα άρχοντες - στρατηγοί - διαχειριστές δημοσίου χρήματος) ούτε η ανά εικοσιτετράωρο διαδοχή του προέδρου της Φυλής που πρυτάνευε.

Σαφής είναι η βούληση του νομοθέτου που απαγορεύει τη ανάδειξη, στα περισσότερα αξιώματα, του αυτού προσώπου περισσότερο από δύο φορές κατά την διάρκεια της ζωής του!

Στο ίδιο πνεύμα οφείλεται και ο θεσμός του οστρακισμού που ίσως απέτρεψε να σημειωθούν ανωμαλίες, αλλά δημιούργησε αρκετές εντάσεις και, σε μερικές περιπτώσεις, κατέληξε ο αδικία. Σκοπός του θεσμού ήταν να προστατευθεί το πολίτευμα από την φιλοδοξία προσώπου το οποίο θα αποκτούσε τόση ισχύ και θα ήταν τόσο δημοφιλές ώστε να του προσφέρεται πειρασμός να επιβληθεί ως τύραννος.

Ο Θεόπομπος (Frag. Hist. 79b) αναφέρει «...μετά δέ τοῦτο (Ὑπέρβολον) κατελύθη ἀρξαμένου νομοθετήσαντος Κλεισθένους ὅτε τούς τυράννους κατέλυσε, ὅπως συνεκβάλῃ καί τούς φίλους αὐτῶν...». Ασφαλώς ο σκοπός του Κλεισθένη ήταν γενικότερος. Δεν περιοριζόταν στην αποπομπή των φίλων των Πεισιστρατιδών αλλά επεδίωκε να δημιουργήσει δικλείδα ασφαλείας αποτρεπτική κάθε είδους αντιδημοκρατικής φιλοδοξίας.

Για την εφαρμογή του οστρακισμού θεσπίστηκε ειδική διαδικασία, όπως αναφέρει ο Θεόπομπος στο ίδιο απόσπασμα.

Προτού συνέλθει η Εκκλησία του Δήμου, κατά την διάρκεια της 8ης πρυτανείας (ή της 6ης, σύμφωνα με άλλες πηγές) για νι ασκήσει το δικαίωμα του εξοστρακισμού, έπρεπε να προηγηθεί “προχειροτονία”, δηλαδή προκαταρκτική απόφαση της Εκκλησίας του Δήμου, έπειτα από πρόταση της Βουλής, ότι υπήρχε περίπτωση να εφαρμοσθεί ο οστρακισμός. Η απόφαση λαμβανόταν κατ’ αρχήν χωρίς να αναφέρονται ονόματα και μόνο στην δεύτερη Εκκλησία του Δήμου γινόταν ο οστρακισμός, δηλαδή οι Αθηναίοι πολίτες, με απαρτία τουλάχιστον 6.000 παρόντων, έγραφαν σε όστρακο (ένα θραύσμα αγγείου, συνήθως) το όνομα του οστρακιστέου. Όπως διατυπώνει τη φράση του ο Θεόπομπος, δεν καθιστά σαφές αν έπρεπε να συγκεντρωθούν 6.000 όστρακα καταφατικά για να εξοστρακισθεί ένας πολίτης ή αν εξοστρακιζόταν εκείνος που συγκέντρωνε τον μεγαλύτερο αριθμό οστράκων από τα 6.000, αν μάλιστα οι “υποψήφιοι” του οστρακισμού ήσαν περισσότεροι των δύο.

Το αποτέλεσμα του οστρακισμού ήταν σκληρότατο. Ο εξοστρακισμένος έπρεπε, με προθεσμία 10 ημερών, να φύγει από την πόλη αφού κάνει εκκαθάριση της περιουσίας του (!) και να μείνει εξόριστος για 10 χρόνια. Αργότερα η διάρκεια της εξορίας μειώθηκε στα 5 χρόνια. Στις αρχές της εφαρμογής του εξοστρακισμού ο εξόριστος μπορούσε να εγκατασταθεί όπου θέλει εκτός Αττικής, δηλαδή σε πολύ γειτονικές πόλεις, τα Μέγαρα λόγου χάριν ή την Θήβα. Επειδή όμως ο εξόριστος μπορούσε από τόσο κοντά να επικοινωνεί εύκολα με τους φίλους και οπαδούς του, αργότερα έπρεπε να ζει σε μέρος ανατολικά από την ιδεατή γραμμή μεταξύ των ακρωτηρίων Καφηρέως (Κάβο Ντόρο της Ευβοίας) και Σκυλέου (Τσελεβίνια της Πελοποννήσου).

Ο κατάλογος των θυμάτων του εξοστρακισμού προκαλεί έντονη απορία επειδή περιλαμβάνει μεγάλα και ένδοξα ονόματα: Μεγακλής, Ξάνθιππος, Θεμιστοκλής, Αριστείδης, Κίμων, Δάμων (του οποίου ανάστημα ήταν ο Περικλής) και ακολουθούν υποδεέστεροι. Ο Θουκυδίδης ο Μελησίου, ο Τύσανδρος, ο Κλεϊππίδης, ο Ίππαρχος (εγγονός ή δισέγγονος του Πεισιστράτου) ο Καλλιξένης, ο Καλλίας, ο Κυδροκλής και τέλος ο Υπέρβολος, μετά τον εξοστρακισμό του οποίου ο θεσμός ατόνησε γιατί θεωρήθηκε εξευτελισμός η εφαρμογή του επί του Υπερβόλου - ανθρωπάριο ευτελές που δολοφονήθηκε 10 χρόνια περίπου αργότερα στον τόπο της εξορίας του, την Σάμο, από επαναστατημένο αθηναϊκό στρατόπεδο, τα τελευταία χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου.

Ο Πλούταρχος (Θεμιστοκλής, 22) καταδικάζει αυστηρά τον θεσμό του εξοστρακισμού:

«Κόλασις γάρ οὐκ ἦν ὁ ἐξοστρακισμός, ἀλλά παραμυθία φθόνου καί κουφισμός, ἡδομένου τῷ ταπεινοῦν τούς ὑπερέχο­ντας καί τήν δυσμένειαν εἰς ταύτην τήν ἀτιμίαν ἀποπνέοντος».

Ενδεικτικό του ότι ο εξοστρακισμός στερούσε την πολιτεία από τις υπηρεσίες σπουδαίων πολιτών είναι το γεγονός ότι την παραμονή της ναυμαχίας της Σαλαμίνας, ανακλήθηκαν όλοι οι εξόριστοι από την Αίγινα - όπου είχαν εγκατασταθεί. Μεταξύ τους ήταν ο Αριστείδης και ο Ξάνθιππος. Ο Αριστείδης ένα χρόνο αργότερα ήταν ο στρατηγός των Αθηναίων στη μάχη της Πλάταιας και ο Ξάνθιππος στρατηγός του αθηναϊκού στόλου στην ναυμαχία της Μυκάλης - 479 π.Χ.

Τα όσα αναφέρθηκαν για τον οστρακισμό συνδυασμένα με άλλα στοιχεία οδηγούν στην διαπίστωση ότι η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν πολίτευμα σκληρό, απαιτητικό, με πολλά συντηρητικά στοιχεία, πολίτευμα επικίνδυνο για τους ηγέτες και πολιτικούς άνδρες που αποφάσιζαν να εμπλακούν στον πολιτικό βίο του άστεως. Το θέμα θα αναπτυχθεί σε επόμενες σελίδες αφού προηγουμένως αναφερθούν και περιγραφούν οι θεσμοί που αποτελούσαν το πολίτευμα, Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική εξουσία, μετά την τελευταία μεταρρύθμιση του Εφιάλτη.

Διάκριση εξουσιών κατά την σημερινή σημασία δεν υπήρχε αφού η νομοθετική εξουσία (Βουλή, Εκκλησία) είχε και δικαστικά καθήκοντα, όπως η διεξαγωγή ανακρίσεων με τον διορισμό “μηνυτών” που επιφορτίζονται να την διεξάγουν. Τούτο γινόταν είτε έπειτα από μήνυση ιδιώτου είτε αυτεπαγγέλτως. Την προανάκριση ακολουθούσε ο διορισμός από την Εκκλησία του Δήμου πέντε κατηγόρων ή συνδίκων που υποστήριζαν την κατηγορία. Η Εκκλησία του Δήμου ήταν αρμοδία για πράξεις (εγκλήματα) που έβλαπταν και την πολιτεία. Επί πλέον η Εκκλησία του Δήμου ήταν αρμόδια να κρίνει υποθέσεις “εισαγγελίας”, δηλαδή κατηγορίες οιουδήποτε εναντίον οιουδήποτε για έγκλημα που αφορούσε την κοινή σωτηρία ή για εγκλήματα που αφορούσαν “άγραφα αδικήματα”, δηλαδή αδικήματα που δεν προέβλεπε ο νόμος. Τις περιπτώσεις αυτές μπορούσε να δικάσει η Εκκλησία του Δήμου αμέσως, χωρίς προκαταρκτική διαδικασία. Τούτο σημαίνει ότι στην Αθήνα δεν ίσχυε ο βασικοί κανών του Δικαίου nula poena sine lege.

Και η Βουλή - κύριο εκτελεστικό σώμα - είχε δικαστικά καθήκοντα διότι ήταν ο διαχειριστής του δημοσίου χρήματος κα είχε το δικαίωμα να διατάξει, εκείνη και όχι δικαστήριο, τη· φυλάκιση ενός πολίτου.

Η Βουλή είχε επίσης το δικαίωμα να δέχεται ή να απορρίπτει “εισαγγελίες” τις οποίες κατέθεταν “μηνυτές”. Εάν δεχόταν “εισαγγελία” που αφορούσε πράξεις που είχαν σκοπό την “του δήμου κατάλυσιν” τότε διέτασσε την άμεσο φυλάκιση του μηνυομένου. Σε κάθε άλλη περίπτωση ο μηνυόμενος μπορούσε να αποφύγει την φυλάκιση παρουσιάζοντας τριτεγγυητή.

 

ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΕ 30 ΤΡΙΤΥΕΣ

 

 

Ο Αρειος Πάγος (Παρένθεση)

Όπως αναφέρει ρητά ο Αριστοτέλης (Αθ. Πολ. 23) ο Άρειο Πάγος “διώκει τήν πόλιν” επί 17 χρόνια μετά τα Μηδικά Όπως θ’ αναπτυχθεί, λεπτομερώς, στο κεφάλαιο Δικαστική Εξουσία, Ἄρειος Πάγος, το ανώτατο αυτό δικαστικό σώμα είχε αποκτήσει εξαιρετικό κύρος διότι είχε σώσει την κατάσταση τι παραμονές της ναυμαχίας της Σαλαμίνος.

Κατόρθωσε να συγκεντρώσει αρκετό ποσόν για να διάνειμε σε κάθε μέλος των πληρωμάτων του στόλου 8 δραχμές κι έτσι τα πληρώματα δέχθηκαν να επιβιβασθούν στα καράβια.

Η ναυμαχία της Σαλαμίνος έγινε το 480 π.Χ. Ο Άρειος Πάγος κυβέρνησε το άστυ επί 17 χρόνια, δηλαδή έως το 463 π.Χ Δύο χρόνια αργότερα, το 461 π.Χ., δολοφονείται ο άκρος δημοκρατικός Εφιάλτης που, μέσα σε δύο χρόνια, κατόρθωσε να εξασθενίσει τον Άρειο Πάγο σε βαθμό ώστε να του στερήσει κάθε μέσον να ασκεί πολιτική εξουσία.

Στα 17 αυτά χρόνια βεβαίως λειτούργησε ομαλά το πολίτευμα της δημοκρατίας αλλά οι εκτεταμένες εξουσίες του Αρείου Πάγου του έδιναν την δυνατότητα να ασκεί μια πραγματική κηδεμονία στην δημόσια ζωή. Ο κύριος μοχλός για την άσκηση της “κηδεμονίας” αυτής ήταν η αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου να δέχεται ή να απορρίπτει όλους τους εκλεγομένους ή κληρουμένους άρχοντες που έπρεπε να υποστούν την “δοκιμασία” ενώπιον του ανωτάτου αυτού δικαστηρίου.

Δέκα αλήθειες που πονάνε γιά τις ανθρώπινες σχέσεις.

Ολοένα και πιο συχνά οι άνθρωποι κλείνονται ερμητικά στο μικρόκοσμό τους, τη ίδια στιγμή που λαχταρούν να εισπράξουν ενδιαφέρον και νοιάξιμο.

“Σ’ αγαπώ μη γνωρίζοντας πώς, από πού και πότε,
σ’ αγαπώ στα ίσια δίχως πρόβλημα ή περηφάνια:
σ’ αγαπώ έτσι γιατί δεν ξέρω μ’ άλλον τρόπο…”
(Πάμπλο Νερούδα)

Τον τελευταίο καιρό μ΄απασχολεί πολύ το θέμα των σχέσεων. Βλέπω ολοένα και πιο συχνά γύρω μου τους ανθρώπους σαν να θέλουν να κερδίσουν την πιο όμορφη φιλική, ερωτική ή συναδελφική σχέση χωρίς όμως να χάσουν τίποτα από τη βολή τους, χωρίς να παραχωρήσουν χιλιοστό από το ζωτικό τους χώρο, χωρίς να επιτρέπουν ούτε μια ρωγμή στο προσωπείο που διάλεξαν να τους αντιπροσωπεύει στον έξω κόσμο.

Κάποτε αυτό θα με πλήγωνε, τώρα πια αρχίζω να αποδέχομαι πως οι αληθινές σχέσεις – αυτές που για χάρη τους βάζεις το χέρι σου στη φωτιά – είναι λιγοστές.

Κατέγραψα εδώ ό,τι έχω προσωπικά αντιληφθεί για το θέμα των σχέσεων, προσπαθώντας να ξεκαθαρίσω τις προτεραιότητές μου και να βεβαιωθώ πως αφήνω χώρο στις σχέσεις που αξίζουν να εξελιχθούν και ν΄ανθίσουν:

Κάποιες σχέσεις είναι ευλογία ενώ κάποιες είναι μαθήματα ζωής. Οι άνθρωποι που περνούν από τη ζωή σου άλλοτε σε στηρίζουν, άλλοτε σε δοκιμάζουν, άλλοτε σε χρησιμοποιούν και άλλοτε σε ωθούν να βγάλεις τον καλύτερο (ή χειρότερο εαυτό σου). Ολ΄αυτά είναι πολύτιμες εμπειρίες που σε ωριμάζουν και σ’ αναγκάζουν να πάρεις θέση για το τι λογής σχέσεις θέλεις τελικά να έχεις στη ζωή σου.

Οταν η ζωή σου φέρνει αλλαγές – ακόμα και προς το καλύτερο – κάποιοι άνθρωποι απομακρύνονται από κοντά σου. Ισως γιατί η προηγούμενη φάση σου τους πήγαινε περισσότερο, ίσως γιατί ο νέος τρόπος ζωής σου δεν τους ταιριάζει πια, ίσως γιατί πατιούνται κουμπιά που πονάνε…πάντως είναι κάτι που συμβαίνει και χρειάζεται να το αποδεχτείς, όσο δυσάρεστο κι αν είναι.

Οταν είσαι σε δύσκολη θέση και νιώθεις την ανάγκη για υποστήριξη, ποιος παραμένει δίπλα σου; Ποιος αφιερώνει χρόνο και ενέργεια για σένα; Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι αληθινοί σου φίλοι. Μαζί στη χαρά και στη λύπη, στα εύκολα και στα δύσκολα.

Οι άνθρωποι σου φέρονται με τον τρόπο που τους επιτρέπεις. Εσύ βάζεις τον πήχυ ψηλά ή χαμηλά, εσύ θέτεις τα όρια. Σίγουρα δεν μπορείς να ελέγξεις τη συμπεριφορά τους, είσαι σε θέση όμως να ελέγχεις το τι θα δεχτείς και τι όχι.

Ενα λάθος μπορεί να είναι τυχαίο. Τα απανωτά ψέματα και οι δόλιες συμπεριφορές δεν είναι τυχαία. Αν είσαι αποδέκτης τέτοιων συμπεριφορών συστηματικά, και με ένα “συγγνώμη” υποχωρείς και παραμένεις στη σχέση, τότε κρύβεσαι πίσω από το δάχτυλό σου και ξεγελάς τον ίδιο σου τον εαυτό.

Βεβαιώσου πως αναγνωρίζεις τις σχέσεις που αξίζουν πραγματικά. Μήπως έχεις γίνει ο εγωπαθής που παραπονιέται γιατί ο κόσμος δεν ασχολείται αδιάλειπτα με την ευτυχία του; Αυτό που ζητάς από τους αγαπημένους σου το προσφέρεις εσύ ο ίδιος; Καμιά φορά ο φίλος που πονάει ίσως σου πει “μην ανησυχείς, είμαι καλά”, αλλά αυτό που χρειάζεται στ’ αλήθεια είναι να τον κοιτάξεις στα μάτια και να του πεις “όχι, ξέρω πως δεν είσαι καλά. Μίλησέ μου, είμαι δίπλα σου”.

Οι “βαριές” κουβέντες πληγώνουν περισσότερο από τον φυσικό πόνο. Εχε το νου σου μήπως, θεωρώντας δεδομένους τους δικούς σου ανθρώπους, ξεφορτώνεις άθελά σου πάνω τους τα καταπιεσμένα συναισθήματα από σχέσεις που σε πόνεσαν και τις κουβαλάς ακόμα. Οι άλλοι, όσο κι αν μας αγαπούν, δεν είναι τα συναισθηματικά μας υποζύγια.

Οι πράξεις μετράνε, όχι τα λόγια. Συνήθως όσοι αγαπούν δεν το διατυμπανίζουν, αρκούνται στο να το δείχνουν με μικρές ή μεγάλες κινήσεις μέσα στην καθημερινότητα. Μην παρασύρεσαι από τα μεγάλα λόγια, άφησε τις συμπεριφορές να μιλήσουν για την αλήθεια.

Κανείς δεν μπορεί να σου προσφέρει την ευτυχία, ούτε να ανακαλύψει το σκοπό της ζωής για λογαριασμό σου. Μην κάνεις το λάθος να περιμένεις τους άλλους να σου ανοίξουν το δρόμο στην προσωπική σου ολοκλήρωση. Ο μόνος που μπορεί είσαι εσύ ο ίδιος.

Η γνήσια αγάπη σε μια σχέση ανθίζει όταν εξαλείφονται οι παντός είδους “χειρισμοί”. Οταν αποδέχεσαι τον άνθρωπο που είναι δίπλα σου γι΄αυτό που είναι κι όχι γι’ αυτό που θα μπορούσε να είναι. Οταν έχεις τη δυνατότητα να αποκαλύψεις πόσο ευάλωτος κι ανασφαλής νιώθεις. Κι όλο αυτό κερδίζεται όταν βάζουν πλάτη και οι δύο, με αφοσίωση και ακεραιότητα. Διαφορετικά απλώς δεν γίνεται να συμβεί.

Κλείνω αυτή την ανάρτηση με τη σημείωση πως δεν έχω την πρόθεση να δώσω συμβουλές σε κανένα. Γράφω μόνο τις σκέψεις μου, που ίσως να είναι και αφελείς και εκτός πραγματικότητας. Πολύ θα το ήθελα οι σχέσεις μας να έχουν όλες χάπι-εντ, μάλλον όμως αυτό δεν συμβαίνει.

Ο χορός της ζωής έχει τους δικούς του ρυθμούς κι εμείς μαθαίνουμε αδιάκοπα τα βήματα που ολοένα αλλάζουν καθώς κυλάει ο καιρός… Πολύ θα ήθελα να διαβάσω τα σχόλιά σας. Αναρωτιέμαι αν όλα τα παραπάνω είναι δική μου αίσθηση ή υπάρχουν κι άλλοι που έχουν την ίδια γνώμη με μένα.

Ο περίγυρος και όλο σου το 'είναι'

Μόνο όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος και κανένα συμφέρον αγαπά κάποιος αληθινά...
Αλυσοδένεσαι και φυλακίζεσαι σε σχέσεις με άτομα που γεμίζουν όλο σου το είναι.

Μαθαίνεις πώς είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι, να μοιράζεσαι σκέψεις, όνειρα, στόχους και αληθινά χαμόγελα.

Μαθαίνεις πως δε χρειάζεσαι φτερά για να πετάς ούτε λόγια να ακούς για να πιστέψεις πράγματα που ήδη γνωρίζεις.

Βασίζεσαι σε πράξεις και μικρές απλές κινήσεις που φτιάχνουν όλο σου τον κόσμο.

Και μέσα από αυτούς χτίζεις τον χαρακτήρα σου, το εγώ σου που ολοκληρώνει το προαναφερόμενο όλο σου 'είναι'.

Ξέρεις ποιοί είναι δίπλα σου γιατί πραγματικά σε χρειάζονται, ξέρεις χωρίς αμφιβολία πως θα είναι δίπλα σου κάθε περίοδο της ζωής σου, δύσκολη ή εύκολη, ξέρεις πως όσα μίλια και να σας χωρίζουν οι καρδιές σας είναι τόσο κοντά που τίποτα δεν βεβηλώνει αυτή τη σύνδεση που πλάθει μια ενδόμυχη δύναμη μεταξύ σας, ακόμη και δίχως μιλιά.

Ταξιδεύεις και διευρύνεις τις γνώσεις σου, ξεφεύγεις από το καβούκι που δημιουργούν οι στάσιμοι και κλειστόμυαλοι και έρχεσαι σε επαφή με τόσο κόσμο που ξέρεις πια τι είναι αληθινό και τι όχι.

Κρατάς αποστάσεις γιατί οι άνθρωποι που κερδίσανε την εμπιστοσύνη σου και έχουν δοκιμαστεί από καιρό σε έχουν δασκαλεύσει.

Ίσως να σας χωρίζουν πολλά, όπως διαφορετικά ενδιαφέροντα και χαρακτήρες. Μα αυτά δεν έχουν καμία σημασία.

Με κάποιους θα βγεις για να χορέψεις, με άλλους θα μεθύσεις, με άλλους θα γελάσεις με τη ψυχή σου και με άλλους θα πας για καφέ.

Με αυτούς που θα κλάψεις ελεύθερα και θα πάρεις ένα χάδι, έστω και με ένα βλέμμα συμπόνοιας, με αυτούς θα μείνεις, με αυτούς θα αγαπηθείς, με αυτούς θα μάθεις τι εστί αυθεντικό.

Έστω και αν δεν ακούνε το ίδιο είδος μουσικής με σένα, έστω και αν διαφωνείτε στα είδη ταινιών και να καταλήγετε να μη βλέπετε τίποτα, έστω και αν δεν συχνάζουν στα ίδια λημέρια με τα δικά σου, έστω και αν δεν θέλουν να πιούν όταν εσύ θέλεις να νιώσεις λίγο tipsy.

Μη χάνεις ανθρώπους που θα σου δώσουν πολλά με τα λίγα.

Τέτοιοι άνθρωποι είναι σπάνιοι και η πλήρης αυθεντικότητά τους είναι πραγματική όπου πλαισιώνεται στην ταραχή γύρω από την ιδέα μη σε χάσουν.

Αυτοί δε θέλουν να σε πληγώνουν έστω και αν το κάνουν άθελά τους.

Αυτοί είναι οι μόνοι άνθρωποι που αξίζουν σιωπηλό χειροκρότημα, μια αγκαλιά, δείγματα αγάπης.. μικρά.. χαριτωμένα ... που γεμίζουν ολόκληρη τη ζωή.

"Αγάπη είναι αυτό που σου προκαλεί απέραντη και αληθινή ευτυχία σε κάθε στιγμή της ζωής σου... Αυτό πού σε κάνει να πιστεύεις ότι ο κόσμος σου ανήκει! "

Μόνο όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος και κανένα συμφέρον αγαπά κάποιος αληθινά...

Χρόνος + Όνειρα / Χρόνος - Όνειρα

Πόσες φορές κάναμε πράξεις που δε βγήκαν όπως ονειρευόμασταν; Θελήσαμε άπλετες φορές να γυρίσουμε τον χρόνο, μα μείναμε εκεί. Πάντα ο χρόνος και τα όνειρα πάνε μαζί μα δεν συμβιβάζονται όπως εμείς επιθυμούμε. Κάποτε ήμασταν μικροί και θέλαμε να γίνουμε επιστήμονες της δικής μας ζωής. Τώρα μεγαλώσαμε γιατί τα χρόνια το απαίτησαν, δίχως μιλιά, μονάχα με το άκουσμα του δείκτη. Τον ακούω τώρα, τον σιχαίνομαι. Κάποτε τα όνειρα θέλαμε να μείνουν, μα πέταξαν και αυτά σαν τα φύλλα απ' τον αέρα. Τα ρολόγια έγιναν εφιάλτες, μα ακόμα τα φοράμε.

Καταναλωτές εμείς με πλούσιες απαιτήσεις. Λένε πως ο χρόνος είναι χρήμα. Εγώ ζήτησα εκπτώσεις, προσφορές στον χρόνο. Να μειωθεί ή ν' αυξηθεί για να επουλώσει πληγές. Μα ανώφελο.. Ο χρόνος είναι αυτός που είναι, καθόλου υποκριτής, ίσος μ' όλους. Σαν τον κοιτάμε όμως, θέλουμε να τον αλλάξουμε. Αχαριστούμε για τα ακούσια σφάλματά του. Και όσο φεύγει τόσο περισσότερο τον αποζητούμε. Κάθε προσπάθεια που κάνω για να κτίσω όνειρα είναι σαν να ψάχνω βελόνες στ' άχυρα. Σε αυτό το στάδιο και ελπίδες να μου φέρουν θα είναι ανώφελο. Είναι που χάνεται αυτός και οδύρεται η ψυχή.

   Έφυγε, χάθηκε μα συνεχίζεται. Οι στιγμές χαμένες κι αυτές στα όνειρα που φτιάξαμε μικροί. Δε σταμάτησε, ακούγεται ακόμα, μα μ' έχει στιγματίσει καιρό τώρα. Ο πόνος ασκεί απάνω μου έντονη έλξη. Νιώθω το άκουσμα του χρόνου να κυλάει στο μυαλό μου με σκαιότητα. Όσο με προσπερνάει αυτός, αντιλαμβάνομαι μέσα απ' τον σκεπτικισμό, ότι τελικά δε φταίει αυτός, μα εμείς.

Γιατί και πότε αρρωσταίνουμε;

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί μερικές φορές κρυολογείτε χωρίς να έχετε κάνει κάτι ανθυγιεινό ενώ άλλες φορές δεν αρρωσταίνετε ακόμα κι αν κάνατε πράγματα που θα μπορούσαν να σας προκαλέσουν κρυολόγημα;

Έχετε ποτέ παρατηρήσει τις περιόδους που αρρωσταίνετε; Αν το κάνετε, τότε πιθανότατα θα διαπιστώσετε ότι συνήθως αρρωσταίνετε μετά από κάποια συναισθηματική διαταραχή, για παράδειγμα, μετά από απογοήτευση ή αίσθημα ενοχής.

Τα συναισθήματα μας επηρεάζουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Η έρευνα έχει δείξει ότι η ευτυχία και οι χαρούμενες σκέψεις έχουν θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα ενώ η θλίψη και οι στενάχωρες σκέψεις έχουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα.

Σε πολλές περιπτώσεις, αρρωσταίνουμε μόνο και μόνο επειδή δεν είμαστε ευχαριστημένοι ή επειδή το σώμα μας θέλει να εκφράσει τα καταπιεσμένα συναισθήματά μας. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η διαφυγή από τα προβλήματα τους ή το να είναι συνεχώς απασχολημένοι με κάτι, θα τους βοηθήσει να νιώσουν καλύτερα αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτή η μέθοδος λειτουργεί πάντα εις βάρος τους.

Όταν αδιαφορούμε, αποφεύγουμε ή καταπιέζουμε τα προβλήματά μας, μπορεί να οδηγηθούμε σε σωματική ασθένεια ή σοβαρή κατάθλιψη.

Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, περίπου το 80% των ασθενειών οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Έτσι, δεν παθαίνουμε κρυολόγημα επειδή ένας ιός ή βακτήριο εμφανίστηκε ξαφνικά από το πουθενά αλλά επειδή εξασθενεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα σε βαθμό που επιτρέπει στους υπάρχοντες ιούς και βακτήρια να «προσγειωθούν» στο σώμα μας.

Ένας ψυχολογικός παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια είναι η ενοχή. Αν νιώθεις ένοχος επειδή έκανες κάτι κακό και δεν κατάφερες να συγχωρήσεις τον εαυτό σου, το υποσυνείδητό σου μπορεί να αναγκάσει το ανοσοποιητικό σου σύστημα να εξασθενίσει ώστε να σε αφήσει να αρρωστήσεις. Με αυτόν τον τρόπο αποσκοπεί στο να σου δώσει κάποια ανακούφιση από την ενοχή μέσω της αυτοτιμωρίας.

Επίσης, η ασθένεια μπορεί να συμβολίζει μια κραυγή για βοήθεια. Αν ένα άτομο χρειάζεται απαραίτητα βοήθεια και κανείς δεν του δίνει προσοχή, το υποσυνείδητό του μπορεί να εξασθενίσει το ανοσοποιητικό του για να τον κάνει να αρρωστήσει, ώστε να τραβήξει την προσοχή των ανθρώπων γύρω του. Μερικοί άνθρωποι αυτοτραυματίζονται προκειμένου να δουν οι άλλοι τα σημάδια και να τους δώσουν κάποια φροντίδα και προσοχή. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν σοβαρές ασθένειες, προκειμένου να προσελκύσουν έντονη προσοχή. Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι το τραύλισμα μπορεί.

Σε άλλες περιπτώσεις, η ασθένεια μπορεί να συμβολίζει μια απόπειρα αυτοκτονίας. Λόγω της πίεσης στην οποία υποβάλλεται ένα άτομο που σκέφτεται την αυτοκτονία, το υποσυνείδητό του μερικές φορές προσπαθεί να εκπληρώσει την επιθυμία κάνοντάς τον να αρρωστήσει και έτσι να ξεφύγει από το φταίξιμο...

Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι ότι εάν ένα άτομο δεν καταφέρει να εκπληρώσει τους στόχους του ή να φτάσει στην αυτοπραγμάτωση, μπορεί να αναπτύξει κάποια «αναπηρία», προκειμένου να κατηγορήσει αυτήν παρά τον εαυτό του για την αποτυχία του. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύει το εγώ του και ξεφεύγει από την ενοχή.

Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας και να τα διαχειριζόμαστε κατάλληλα. Διαφορετικά αυτά μας στοιχειώνουν και μετασχηματίζονται σε -λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά- σωματικά συμπτώματα.

Χρειάζεται να μάθουμε πώς να διαχειριζόμαστε τα διάφορα αρνητικά συναισθήματα, έτσι ώστε να μην παρακινούμε το υποσυνείδητό μας να αναλάβει δράση με αρνητικούς τρόπους που αναφέραμε παραπάνω.

Το συναισθηματικό bullying που δεν πρέπει να ανεχτείς

Δεν είναι ζήτημα μόδας, δεν πρέπει να τίθεται καν στο μυαλό σου. Κι αν στο παρελθόν οι γυναίκες φοβούνταν να την καταγγείλουν, ή ακόμα και να την αναγνωρίσουν, πρέπει και θέλεις να πιστεύεις ότι, ακόμη και τις πιο ύπουλες μορφές bullying, δεν θα τις ανεχτείς ούτε για ένα δευτερόλεπτο. Σε οποιαδήποτε μορφή τους.

Η συναισθηματική κακοποίηση είναι η πιο ύπουλη, αργή και δυνάμει αποτελεσματική μορφή κακοποίησης, την οποία μπορεί να υποστεί μια γυναίκα. Ακριβώς επειδή δεν είναι άμεσα aggressive, αλλά σε πιέζει τεχνηέντως εκεί ακριβώς που πονάς, στρίβοντας πολλές φορές το μαχαίρι στην πληγή. Και ο δικός σου το κάνει, περισσότερο ή λιγότερο εκούσια, και περιμένει να έχει αποτελέσματα.

Βασικός στόχος; Να σε ελέγξει και να σε καταστήσει έρμαιο των θελήσεων του. Θα το ανεχτείς; Ποτέ, ιδίως αν έχεις να κάνεις με μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
Εκμεταλλεύεται τα συναισθήματα σου για να σε ελέγξει. Χρησιμοποιώντας τα ακριβώς ως εκείνους τους μοχλούς πίεσης, οι οποίοι θα πιέσουν τα απαιτούμενα κουμπιά εντός σου. Δεν ξέρω αν είναι η αδυναμία που έχεις στον ίδιο, ή σε ο,τιδήποτε άλλο, οι ανασφάλειες και φόβοι σου, οι αντιπάθειες και συμπάθειες σου, το ζήτημα είναι ότι σε μανιπουλάρει, και πάντα προς τις χειρότερες εκδοχές του εγώ σου. Που θα βγάλεις προς τα έξω ακριβώς όπως ο ίδιος προσδοκεί. Ούτε κατ’ ελάχιστον λιγότερο…

Είναι κεκαλυμμένα επιθετικός απέναντι σου. Κανονικότατη passive aggressive συμπεριφορά, όπου φαινομενικά έχεις απόλυτο δικαίωμα επιλογής, στην πραγματικότητα ωστόσο, αν δεν κάνεις αυτό που περιμένει ο αγάς, θα έχεις να υποστείς τις συνέπειες. Η απειλή, δε, δεν μπαίνει καν στον κόπο να καλυφθεί υπό οποιοδήποτε πρόσχημα, αλλά εκτοξεύεται ανενδοίαστα, και βρίσκει με τη μία στόχο. Ακριβώς επειδή τον φοβάσαι, ή τρέμεις τις αντιδράσεις του. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να κοιτάξεις επειγόντως…

Σε εκβιάζει συναισθηματικά. Το παίρνω τα πράγματα μου και φεύγω, άντε γεια, αν δεν υποκύψεις, κρύβει εξαιρετικά μεγαλύτερο επιθετικό συναισθηματικό φορτίο από αυτό που φαίνεται σε πρώτη ματιά. Όπως και κάθε άλλη συμπεριφορά, δράση ή αντίδραση του, η οποία κρύβει από κάτω οιονδήποτε εκβιασμό, μπήγοντας το μαχαίρι στο κόκκαλο των πιο ευαίσθητων σημείων σου. Δοκίμασε να απαντήσεις εξίσου επιθετικά, δείχνοντας πόσο λίγο σε νοιάζει ακόμη κι αν υλοποιήσει τον εκβιασμό του, και κόψε αντιδράσεις. Θα εκπλαγείς. Και θα καταλάβεις πολλά για τον άνθρωπο που έχεις δίπλα σου, εν προκειμένω…

Φροντίζει να κάνει αυτά ακριβώς που δεν θέλεις. Ή να απόσχει ενεργειών που γνωρίζει ότι σε καίνε. Ώστε να σε αναγκάσει να προβείς σε άλλες δράσεις, οι οποίες θα προξενήσουν την επιθυμητή για εκείνον αντίδραση. Φυσικά και μπορείς να πέσεις σε τόσο χειριστικό άνθρωπο, και ακόμη χειρότερα, ενδέχεται ο ίδιος να χρησιμοποιήσει αυτή την τακτική επί μακρόν, για όσο καταλαβαίνει ότι έχει αποτέλεσμα. Μην του επιτρέψεις να παίξει αυτό το παιχνιδάκι ούτε για ένα δευτερόλεπτο. Μόλις καταλάβει ότι δεν τον παίρνει, θα αλλάξει τακτική. Στη γωνία της οποίας θα τον περιμένεις και πάλι, φυσικά. Μην καλομάθει κιόλας…

Κάνει βρώμικο παιχνίδι με την ψυχολογία σου. Υπό οποιαδήποτε μορφή, στρέφοντας την στις διευθύνσεις που τον εξυπηρετούν. Δεν χρειάζεται μάστερ ψυχολογίας για να σε καταλάβει, και ούτε περαιτέρω σπουδές για να μπορέσει να εισέλθει σε όσα κρύβεις στο μυαλό σου, άλλωστε. Όσο πιο ανοιχτό βιβλίο είσαι, τόσο επιτρέπεις στην ψυχούλα σου να πέφτει θύμα των ορέξεων του. Και να την ξεψαχνίζει, κάνοντας την φύλλο και φτερό. Ίσως θα περίμενες περισσότερη εξειδίκευση, αλλά πραγματικά, η ψυχασθένεια του καθενός συνιστά απόλυτα προσωπικό θέμα, όπως και η αντιμετώπιση αυτής. Θα πρέπει να την προσαρμόσεις στις δικές σου περιστάσεις, και να αξιολογήσεις πραγματικά περιστατικά και συμπεριφορές, ώστε να γνωρίζεις και πώς θα αντιδράσεις σε αυτές. Γνώμονας σου μοναδικός θα πρέπει έτσι κι αλλιώς να είναι το προσωπικό σου well being, όπως εσύ το περιμένεις και το θέλεις από τη ζωή σου. Μην κάνεις την παραμικρή έκπτωση, για κανένα αγόρι, το οποίο βλέπεις ότι είναι έτοιμος να αρπάξει και να εκμεταλλευτεί ακόμη και την ελάχιστη παραχώρηση σου. Είναι το πρώτο βήμα για να ξεκινήσει ο ψυχολογικός πόλεμος, τον οποίο δεν χρωστάς σε κανέναν να ζήσεις. Μην βιώσεις την αποθράσυνση, κόψε την μαχαίρι. Το μυστικό και μότο, κεντρική επικεφαλίδα σου. Σωστή σε βρίσκω…

Η σεξουαλική διάθεση και ο ανθρώπινος εγκέφαλος

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούμε, ότι βλέπουμε τον εξωτερικό κόσμο με τα μάτια μας, στην πραγματικότητα όμως, αυτό που ισχύει, είναι ότι «βλέπουμε» με τον εγκέφαλό μας. Τα μάτια μας είναι απλώς «εξειδικευμένοι αγωγοί», οι οποίοι μεταφέρουν το φως στον ανθρώπινο εγκέφαλο ο οποίος «συνθέτει» την εικόνα που βλέπουμε.

Για τον λόγο αυτό είναι συχνά πιθανό το μυαλό μας να «ξεγελαστεί» όσον αφορά αυτό που βλέπουμε, λόγω της ψυχοσωματικής κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε.

Έτσι για παράδειγμα, έχουμε δει συχνά σε κινηματογραφικές ταινίες, ότι η βιολογική ανάγκη της δίψας μπορεί να κάνει έναν διψασμένο άνθρωπο να βλέπει στην έρημο μια ανύπαρκτη όαση.

Ο εγκέφαλός μας δηλαδή, μπορεί να «αλλάξει» αυτό που λαμβάνει από τις αισθήσεις μας, και να «δει» αυτό που ο ίδιος «θέλει», με βάση αυτό που χρειάζεται ο οργανισμός μας ή με βάση αυτό που απασχολεί την σκέψη μας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις άλλες αισθήσεις όπως πχ η αφή. Παρότι όταν αγγίζουμε τον συντροφό μας, νιώθουμε την αίσθησή του δέρματός του στα δάχτυλά μας, ουσιαστικά αυτή η αίσθηση «δημιουργείται» και συνειδητοποιείται στον εγκέφαλό μας.

Στην πραγματικότητα το μυαλό μας «αγγίζει», χρησιμοποιώντας τα ηλεκτροχημικά σήματα που λαμβάνει από τα αισθητικά νεύρα όπως αυτά των δακτύλων.

Κατά τον ίδιο τρόπο ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ο απόλυτος «ρυθμιστής» της σεξουαλικής πράξης . Ο ίδιος «ρυθμίζει» τις σωματικές λειτουργίες που απαιτούνται, ο ίδιος βιώνει την ηδονή λαμβάνοντας «σήματα» από τις ερωτογενείς ζώνες, τις αισθήσεις κλπ. Τα σήματα αυτά το μυαλό μας τα επεξεργάζεται αυτόματα και ασυνείδητα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου.

Η επεξεργασία αυτή, όπως αναφέραμε στο παράδειγμα της δίψας, μπορεί να επηρεαστεί από βιώματα (τραυματικές εμπειρίες, «αυστηρή» σεξουαλική ανατροφή, αποθηκευμένες στην μνήμη) και «ψυχικούς παράγοντες» όπως η σκέψη, η συναισθηματική διάθεση (άγχος, μελαγχολία, κατάθλιψη) κλπ

Θα μπορούσαμε απλουστευμένα να πούμε ότι η σκέψη, ή η συναισθηματική διάθεση, ως εγκεφαλικές λειτουργίες, δεν «σταματούν» ποτέ, και για τον λόγο αυτό παίζουν τεράστιο ρόλο επηρεάζοντας την ευκολία (ή όχι) δημιουργίας σεξουαλικής επιθυμίας και διάθεσης, τον βαθμό της σεξουαλικής διέγερσης, τον βαθμό που βιώνουμε την σεξουαλική απόλαυση, ακόμη και τον σεξουαλικό οργασμό.

Έτσι λοιπόν, μπορεί να εξηγηθεί για ποιον λόγο (αυτόν της συναισθηματικής διάθεσης), η σεξουαλική απόλαυση βιώνεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό με τον σύντροφο με τον οποίο είμαστε ερωτευμένοι, απ ότι με κάποιον περιστασιακό σεξουαλικό σύντροφο. Η νευροχημική διαδικασία η οποία «πυροδοτείται» από την εικόνα του και την αίσθηση του πρώτου συντρόφου, είναι κατά πολύ πιο «έντονη» σε ένταση.

Θα μπορούσαμε επιπλέον να πούμε ότι η συναισθηματική διάθεση, η σκέψη, φαίνεται ότι μπορούν να οξύνουν τις αισθήσεις μας, συντελώντας σε μεγαλύτερη σεξουαλική απόλαυση. Έτσι για παράδειγμα δεν είναι σπάνιο το άρωμα του συντρόφου που μας ελκύει, να γίνεται αντιληπτό από πολύ μεγάλη απόσταση και ως ιδιαίτερα έντονο.

Σε άλλες περιπτώσεις όπου η σκέψη ή η συναισθηματική διάθεση είναι αρνητικές, μπορούν να επιφέρουν μείωση (άμβλυνση) της σεξουαλικής επιθυμίας, διέγερσης και απόλαυσης. Και στις δύο περιπτώσεις αυτό συμβαίνει καθώς σκέψη και διάθεση «πυροδοτούν» την έκλυση και αλληλεπίδραση διαφόρων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο και επακόλουθα στο σώμα μας, οι οποίες επιδρούν άμεσα στην σεξουαλική διάθεση, διέγερση και απόλαυση.

Κατ αυτόν τον τρόπο, το άγχος και η μελαγχολική ή καταθλιπτική διάθεση επιδρούν άμεσα και ανασταλτικά επομένως στην σεξουαλική επιθυμία, διέγερση και απόλαυση (είναι γνωστό ότι η καταθλιπτική διάθεση μειώνει την αίσθηση ευχαρίστησης που νιώθει το άτομο και σε άλλες δραστηριότητες τις οποίες προτύτερα μπορεί να απολάμβανε). Αυτό γίνεται κατανοητό αρκεί να φανταστούμε έναν άνθρωπο ο οποίο βρίσκεται σε παρατεταμένο άγχος και επομένως μελαγχολική διάθεση για το εργασιακό του μέλλον.

Η σκέψη του βρίσκεται «προσηλωμένη» σε διάφορες σκέψεις-φόβους, επηρεάζοντας αρνητικά την συναισθηματική του διάθεση,η οποία με την σειρά της προκαλεί περισσότερες αγχώδεις σκέψεις (και αυτές περισσότερο αρνητική διάθεση), σε έναν ατελείωτο κύκλο. Αναπόφευκτα υπάρχει μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Σωστή αντιμετώπιση είναι συχνά, καθώς ο κύκλος αυτός δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός από το άτομο, η παρέμβαση ειδικού, καθώς το ζευγάρι μπορεί να θεωρεί ως μόνο πρόβλημα την έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, αγνοώντας τα βαθύτερα αίτια αυτής.

Σεξουαλική λειτουργία και ηθική ανατροφή
Η ηθική μας είναι μια πολύπλοκη εγκεφαλική λειτουργία η οποία χρήζει μίας ξεχωριστής αναφοράς σε αυτήν, καθώς συχνά επιδρά στην σεξουαλική λειτουργία πολλών ανθρώπων. Σχετίζεται με την λειτουργία της λογικής σκέψης και μπορεί να επιδρά στην συναισθηματική μας διάθεση.

Η ηθική, Το τι είναι «καλό», τι είναι «κακό», είναι κάποιοι «κανόνες» οι οποίοι έχουν «μαθευτεί και αποθηκευτεί» στην μνήμη μας. Οι πιο πολλοί έχουν «αποθηκευτεί» σε μία ασυνείδητη «περιοχή» της μνήμης μας και τους εφαρμόζουμε συχνότατα ασυνείδητα, χωρίς να το καταλαβαίνουμε και χωρίς να τους αμφισβητούμε.

Έτσι για παράδειγμα, μία γυναίκα η οποία μεγάλωσε σε ένα αυστηρής ηθικής περιβάλλον όπου η σεξουαλική πράξη εθεωρείτο ανήθικη, συμβαίνει συχνά να κάνει «ενοχικές σκέψεις», να νιώθει τύψεις ότι πράττει κάτι «κακό», ακόμη και με τον μόνιμο σύντροφό της.

Οι ενοχικές σκέψεις αυτές (συχνά ασυνείδητες) δημιουργούν ένα είδος άγχους στο άτομο (συχνά επίσης μη συνειδητό), το οποίο το μυαλό μας έχει την «ικανότητα» να το σωματοποιεί. Έτσι, όπως αναφέραμε προηγουμένως, η λειτουργία της σκέψης (ενοχές) επηρεάζει αρνητικά την συναισθηματική διάθεση, και μαζί οι δύο τους, επηρεάζουν αρνητικά την σεξουαλική επιθυμία,διέγερση και απόλαυση.

Το μυαλό σε μία τέτοια κατάσταση, ενεργοποιεί τον «συναγερμό του άγχους» «σωματοποιώντας» τις ενοχές αυτές. Έτσι η γυναίκα στο παράδειγμα μας, μπορεί να βιώνει έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, διέγερσης, απόλαυσης, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και έντονο πόνο (δυσπαρεύνια) κατά την σεξουαλική πράξη, ο οποίος δεν οφείλεται σε «οργανικά αίτια».

Συνειδητά, το άτομο συνήθως δεν αντιλαμβάνεται τους λόγους του πόνου αυτού ή της μειωμένης σεξουαλικής επιθυμίας ή απόλαυσης. Αποτέλεσμα είναι πολλοί άνθρωποι να πιστεύουν ότι έτσι είναι ο εαυτός τους (αγνοώντας τους ψυχολογικούς παράγοντες που επιδρούν στην σεξουαλική λειτουργία), πιθανά και πολλοί άλλοι άνθρωποι.

Δεν μπορούν δηλαδή να αντιληφθούν ότι δεν έχουν οργασμό διότι δεν είχαν ποτέ για να γνωρίζουν πως είναι και ότι δεν έχουν. Επίσης παρατηρείται κάποιες φορές να υπάρχει κάποια «κορύφωση» της σεξουαλικής διέγερσης, η οποία παρότι δεν φτάνει στο επίπεδο του οργασμού, το άτομο μπορεί να την θεωρεί ως οργασμό.

Πολύ συχνά παρατηρείται κάτι ανάλογο στο ανδρικό φύλο, σε περιπτώσεις πρόωρης εκσπερμάτισης ή στυτικής δυσλειτουργίας ( εδώ,αιτία του άγχους μπορεί να είναι και άλλη, πχ η επιτυχία ικανοποίησης της συντρόφου).

Το δυσάρεστο το οποίο συμβαίνει συχνά, είναι το άτομο λανθασμένα, να «κατηγορεί» τον εαυτό του, νομίζοντας ότι δεν είναι σεξουαλικά φυσιολογικό και να μην αντιμετωπίζει το θέμα αυτό με την βοήθεια ειδικού, πιθανά λόγω ντροπής.

Σεξουαλική Κακοποίηση
Η ντροπή είναι ένας ισχυρός ανασταλτικός παράγοντας σε ανθρώπους θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, από το να ζητήσουν την βοήθεια ειδικού. Επίσης, η θεώρηση που έχουν, ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν την κατάσταση μόνα τους, αγνοώντας το τι «συμβαίνει» στην θεραπευτική διαδικασία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το τραύμα έχει αποθηκευτεί στην μνήμη.

Παρότι φαινομενικά μπορεί να έχει «ξεχαστεί», η μνήμη το έχει συγκρατήσει, με αποτέλεσμα το άτομο ή να αποφεύγει την σεξουαλική επαφή, ή να την βιώνει με δυσφορία ή ως κάτι το ανήθικο ( πχ μια γυναίκα να πλένεται έντονα με σφουγγάρι μετά την σεξουαλική πράξη με τον σύζυγότης, σε σημείο που να «γδέρνει» το δέρμα της), ή συναινώντας απλά για να ευχαριστήσει τον σύντροφό του, αν έχει μπορέσει να αποκτήσει. Χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει το τραυματικό γεγονός που του συνέβη, κάνει «ενοχικές σκέψεις», ρίχνοντας την ευθύνη στον εαυτό του, ειδικά όταν ο θύτης ήταν άτομο του στενού συγγενικού περιβάλλοντος όπου το θύμα δεν μπορεί να κατανοήσει γιατί ενας άνθρωπος δικός του, το έβλαψε.

Οι σκέψεις αυτές κατηγορίας (ενοχής) έχουν αποθηκευτεί επίσης στην μνήμη και το άτομο «δυσκολεύεται» να τις αμφισβητήσει». Έτσι, ακόμα και χρόνια μετά, μια γυναίκα πχ,είναι πιθανό να κάνει σκέψεις ότι «προκάλεσε» άθελά της την κακοποίηση. Οι σκέψεις αυτές συχνά είναι μία «άμυνα» του μυαλού προκειμένου να διώξει την ανασφάλεια και τον φόβο της αδυναμίας απέναντι στην βία, που δημιουργεί ένα τέτοιο περιστατικό. Πρέπει να «δωθεί» μία λογική εξήγηση , διότι ειδάλλως το άτομο θα φοβάται συνέχεια μην ξαναπάθει το ίδιο από οποιονδήποτε. Έστω και αν το τίμημα είναι το ατομο, ασυνείδητα και λανθασμένα, αποδίδει την ευθύνη στον ίδιο του τον εαυτό.

Επίλογος
Όσα ενδεικτικά προαναφέρθηκαν, σκοπό είχαν να δείξουν την πολυπλοκότητα της σεξουαλικής λειτουργίας ως ψυχοσωματική διαδικασία, η οποία επηρεάζεται από ποικιλία παραγόντων, μεταξύ των οποίων το άγχος και η μελαγχολία. Στην σημερινή εποχή αυτοί οι παράγοντες έχουν ενταθεί λόγω εξωτερικών περιβαλλοντικών επιδράσεων, απειλώντας την κοινή ζωή πολλών ζευγαριών.

Είναι σημαντικό ο άνθρωπος να μην κάνει «αυτοδιάγνωση» , ούτε να «καταδικάζει» τον εαυτό του με κριτήριο την εκάστοτε σεξουαλική του απόδοση. Αντιθέτως, η αντιμετώπιση των παραπάνω παραγόντων, πρέπει να γίνεται με την καθοδήγηση ειδικού, προσαρμοσμένη στην ξεχωριστή και μοναδική προσωπικότητα του ατόμου και του περιβάλλοντός του.


Μαθήματα από εξειδικευμένο Σεξοθεραπευτή (sex coach) είναι το πρώτο βήμα για την τέλεια απόλαυση!

Ο καλύτερος τρόπος για να φτάσει μια γυναίκα σε οργασμό

Αν είστε άνδρας γνωρίζετε πότε η σύντροφός σας φτάνει σε οργασμό, είστε σίγουρος ότι ακολουθείτε την καλύτερη μέθοδο για να οδηγήσετε το άλλο σας μισό στην απόλυτη κορύφωση;

Μια πρόσφατη έρευνα της Σχολής Υγείας του πανεπιστημίου Ιντιάνα των ΗΠΑ αποκάλυψε με ποιον «αντισυμβατικό» τρόπο οι γυναίκες κατορθώνουν να φτάσουν σε οργασμό. Οι επιστήμονες ανέλυσαν την σεξουαλική συμπεριφορά 5.865 εθελοντών ηλικίας από 14 μέχρι 94 ετών και σύμφωνα με τις απαντήσεις τους διαπίστωσαν ότι η καλύτερη μέθοδος που οδηγεί στην κορύφωση είναι το πρωκτικό σεξ.

Από το δείγμα των συμμετεχόντων το 31% των γυναικών παραδέχθηκε ότι κάνει πρωκτικό σεξ ενώ το 94 των γυναικών αποκάλυψε ότι φτάνει σε οργασμό με αυτό τον τρόπο! Σύμφωνα με την σχετική έρευνα η δεύτερη πιο δημοφιλής διαδρομή για τον οργασμό είναι η κολπική συνουσία και η τρίτη διαδρομή το στοματικό σεξ.

Όμως, για τις γυναίκες οι ειδικοί επιστήμονες δήλωσαν ότι το «κλειδί» για τον «μεγάλο και απόλυτο οργασμό» είναι... η ποικιλία! «Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να φτάσουν σε οργασμό όταν συμμετέχουν σε μια ποικιλία σεξουαλικών πράξεων στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το στοματικό σεξ και η σεξουαλική επαφή», τόνισαν οι επιστήμονες του πανεπιστημίου της Ιντιάνα.

Αν αυτά τα αποτελέσματα σας εκπλήσσουν, υπάρχουν κι άλλα, που αποδεικνύουν πόσο λίγο γνωρίζουν οι σύντροφοι ο ένας τον άλλον... Το 85% των ανδρών που συμμετείχε στην σχετική έρευνα δήλωσε ότι κατά την τελευταία σεξουαλική επαφή με την σύντροφό τους εκείνη έφτασε σε οργασμό, όμως, όταν το ανάλογο ερώτημα τέθηκε στις συντρόφους τους μόνο το 64% συμφώνησε ότι γνώρισε την κορύφωση με το άλλο του μισό.

Μαθήματα από εξειδικευμένο Σεξοθεραπευτή (sex coach) είναι το πρώτο βήμα για την τέλεια απόλαυση!

Αποσυμβολισμός της κυκλώπειας και η ποσειδώνια ληθη

Ολόκληρη η ελληνική μυθολογία φαίνεται ότι είναι ένα σύστημα αλληγορικών εννοιών. Οποίος καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει αυτές τις έννοιες σίγουρα θα βρεθεί μπροστά σε θαυμαστές και αναντίρρητες αλήθειες, για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει να βουτήξεις σε βαθιά νερά. Σχεδόν όλες οι θρησκείες , οι φιλόσοφοι και οι πνευματικοί άνθρωποι του κόσμου τις περισσότερες φορές ότι είχανε να πουν το λέγανε μέσα από παραβολές, μύθους , διηγήματα ακόμα και παραμύθια! Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Το πνεύμα και ο νους των περισσότερων ανθρώπων είναι γεγονός ότι βρίσκεται σε παιδική ηλικία. Αυτός είναι ο λόγος που ο Όμηρος έγραψε την Οδύσσεια οπού στα σχολεία μας την δίδασκαν σαν παραμύθι . Αυτό το ιστορικό πρόσωπο δεν θα μπορούσε να γίνει κατανοητό από την πλειοψηφια των ανθρώπων παρά μόνο γράφοντας ένα έπος που μοιάζει με διήγημα, ιστορία, παραμύθι. Το πνεύμα αυτού του ποιητή – ραψωδού ήταν τόσο μεγάλο όσο μεγάλο είναι και το δικό μας πνεύμα μπροστά στα μάτια των παιδιών που τους λέγαμε παραμύθια ,για να τους περάσουμε κάποιο μήνυμα και να τους πλάσουμε την συνείδηση, γνωρίζοντας ότι εάν του λέγαμε την αλήθεια δεν θα μας καταλάβαιναν ποτέ..

Ο Ποσειδώνας αστρολογικά σχετίζεται με την φαντασία, την πλάνη, την απατή και γενικά την στέρηση της α-αληθείας , αρχίζοντας από την ετοιμολογία της λέξης (αλήθεια) το α είναι στερητικό και υποδηλώνει την έλλειψη λήθης. δύο είναι οι πιο σημαντικές περιγραφές στην ιστορία που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τις ιδιότητες αυτού του πλανήτη σε σχέση με τον άνθρωπο, η πρώτη είναι από την περιγραφή του ομήρου στην Οδύσσεια για τον γιο του Ποσειδώνα τον Κύκλωπα Πολύφημο και η δεύτερη από τον μύθο των αρχαίων Ελλήνων για το πώς δημιουργήθηκε ο άνθρωπος

Καθότανε κάποτε η μεριμνά και έπλαθε ένα αγαλματάκι από πυλό , ώσπου εμφανίστηκε ο Δίας και τότε η μεριμνά παρακάλεσε τον θεό τον θεών να φυσήξει για να του δώσει ζωή και σαν αντάλλαγμα αυτό να τον προσκυνάει
-Μετά χαράς, της απαντάει ο Δίας.
Πιάνει , φυσάει τη λάσπη.
Κι αμέσως το πλάσμα ζωντάνεψε. Καθόντανε κι οι δύο, και χαίρουνταν το έργο τους.
-Και πώς να το βαφτίσουμε; ρωτά η Μέριμνα. Λέω να τουδώσω τ’ όνομα μου. Εγώ δεν τό ‘πλασα;
-Όχι, λέει ι ο Δίας. Το δικό μου τ’ όνομα θα δώσουμε. Γιατί εγώ του φύσηξα ζωή.
Έτσι, πιάστηκαν οι δύο θεοί, και τράβαγαν, ο ένας από δω ο άλλος από κει. Δεν έβρισκαν την άκρη Τότε σηκώνεται από τα χώματα η Γη, η Humus, και με το στόμα του Κρόνου, δικάζει, και δίνει τη λύση.
– Ούτε το δικό σου, ούτε το δικό σου. Το δικό μου όνομα θα λάβει, εδίκασε. Εσύ, Μέριμνα, που τό ‘πλασες, θα το δυναστεύεις και θα το κατέχεις σε όλη του τη ζωή. Εσύ, Δία, που τού ‘δωσεςζωή και γνώση, θα το οδηγάς και θα πλουταίνεις το μυαλό του. Για να σε δοξάζει, και να σε σέβεται. Κι όταν θα πεθαίνει, η πνοή του θα γυρίζει σε σένα. Το όνομα όμως θα το λάβει από μένα. Γιατί από δικά μου στοιχεία συντελέστηκε.. Και σαν στερέψει ο χρόνος που του ορίστηκε , πάλι σε μένα θα ξαναγυρίζει. Από μένα λοιπόν, τη Humus, θα το φωνάξουμε homo. Που πάει να ειπεί άνθρωπος.
Ο Μαρτίνος Χάιντεγγερ, ο δάσκαλος του Σαρτρ, ο πιο γνήσιος από τους πέντε φιλοσόφους της Φιλοσοφίας της Ύπαρξης, είναι ο κατεξοχήν φιλόσοφος που είδε τους ανθρώπους στη σχέση τους με τη μέριμνα. Και με βάση τη σχέση του κάθε ανθρώπου με τη μέριμνα, τους διαιρεί σε δύο κατηγορίες. Η μια κατηγορία είναι οι Πλείστοι. Είναι αυτοί που τους έχει απορροφήσει η μέριμνα. Την κατηγορία αυτή ο Χάιντεγγερ την ονομάζει ≪Ο δημώδης υποστασιακός τύπος≫, ή το Man. Η λέξη man στη γερμανική γλώσσα είναι αόριστη αντωνυμία και σημαίνει τις, κάποιος. Η δεύτερη κατηγορία είναι οι Ελάχιστοι. Ποσοστό ένας στους μύριους ή ένας στις εκατό μυριάδες. Είναι εκείνοι που ο καημός και το μεράκι τους για τον άνθρωπο και τη μοίρα του τους απορροφά σε τέτοιο βαθμό, ώστε αντιστρέφοντας το σχήμα ζουν έξω από τη μέριμνα και την οντολογική λήθη. Ζουν, δηλαδή, μέσα στην αλήθεια της ύπαρξης. Ετούτοι, οι δεύτεροι, ζουν και τους δέρνει μια τρέλα ιερή. Βασανίζουνται, υποφέρνουν, αγωνιούν. Βοούν μόνοι τους στην ερημιά, στα άγρια μεσάνυχτα, στις από-γκρεμνες σπηλιές του ≪τί είναι;≫ και στις κώχες του ≪τί πρέπει;≫ Είναι η φυσική σχιζοφρένεια της μεγαλοφυίας. Η πρώτη κατηγορία, το man που σημαίνει κάποιος, σημαίνεικαι κανείς. Λέμε λ.χ. την πρόταση: ημπορεί να ειπεί κάποιος ότι η ζωή είναι έμορφη. Αλλά την ίδια πρόταση τη λέμε κι έτσι: ημπορεί να ειπεί κανείς ότι η ζωή είναι ομορφη. Επομένως το man, το κάποιος του Χάιντεγγερ, είναι και το κανένας.

Αυτή είναι η έννοια ότι ζούμε στην οντολογική λήθη, ότι ζούμε αλλά δεν υπάρχουμε. Ότι είμαστε ο κανένας.

Όταν ο Οδυσσέας έφτασε στο νησί του κύκλωπα Πολύφημου, έμελλε να ζήσει μια περιπέτεια φρίκης που δεν είχε το όμοιο της.

Καθότανε και κοίταζε ετούτον το θηριάνθρωπο, πού ‘χε στη μέση το κούτελο ένα μάτι σα μαύρο φεγγάρι σαν είδε σε λίγο το γιγάντιο εκτόπισμα ν’ αρπάζει τα συντρόφια του δύο δύο, να τα χτυπά στην πέτρα σαν κουτάβια, να συντρίβουνται και να καταρρέουν τα κόκαλα τους με το σαλαγητό σπιτιού που θρουβαλιάζεται συθέμελο- σαν είδε να ρουφάει από το σπασμένο κρανίο τα μυαλά τους, σα νά ‘πινε το γάλα καρύδας, τότε…

Ε’ τότε ήταν που του λύθηκαν τα μέλη. Χέρια, πόδια, μυαλό, γλώσσα, νεύρα, τά ‘χασε ούλα. Και τα δόντια του να χτυπάνε σα βουρλισμένα κρόταλα.

– Τωώρα… βατάρισε. Τώρα ούτε η Αθηνά δε με σώνει.Ζάρωσε απόμακρα, καθότανε, και περίμενε χωρίς να περιμένει.

Ποσειδώνα μου, η χάρη σου. Τι πήγες και γέννησες! τραύλισε.

Με ποια δράκαινα έσμιξες και τό ‘καμες ετούτο το αμπλάκημα; Ετούτο το κολοσσαίον πανικού; Εκοίταζε πολλή ώρα, και συλλογιότανε πάλι.

– Κι ακούς εκεί; Να τονε λένε Πολύφημο! Εξακουστό, δηλαδή, και φημισμένο στο ντουνιά. Αυτό δεν είναι όνομα, μπόγια μου. Αυτό είναι ο ανθός των ονομάτων. Σαν όλους τους δοξασμένους ανθρώπους της εποχής μου. Που τους ακούει ο κόσμος στα ράδια και στις εφημερίδες. Το όνομα του είναι τίτλος και κατάθεση της φήμης και της δόξας. Ετότες ήταν που βρήκε το δικό του όνομα. Από ψυχολογία φόβου και εναντίωσης τού ‘ρθε η έμπνευση για το δικό του όνομα, που θά ‘λεγε στον Κύκλωπα, εάν τον ερωτούσε. Αφού αυτός είναι το άπαντο της φήμης, εγώ θα είμαι το τίποτα .
Εκεί τον εξεχώρισε ο Κύκλωπας ανάμεσα στο παραλοϊ-σμένο κοπάδι των συντρόφων του. Και τον ερώτησε.

– Και πώς σε λένε εσένα, λεβέντη μου; Πού ‘σαι και τσιρβελής.

Ο Οδυσσέας μάτιασε καρσί το χαλκωματένιο ταψί της μουσούδας του Κύκλωπα και αποκρίθηκε.
– Κανένα. Κανένα με φωνάζουνε, Κύκλωπα, η μάνα κι ο πατέρας μου, κι όλοι μου οι σύντροφοι.
Ούτις εμοί γ’ όνομα. Οντιν δέ με κικλήσκουσι μήτηρ ήδε πατήρ ήδ’ άλλοι πάντες εταίροι.
Ο Κύκλωπας εγέλασε με τη σαγόνα, με τις πλάτες, και με την παραυτίδα του.

– Όνομα και τούτο. Ακούς Κανένας! Μα κι ο βλάκας στους βλάκες να ήσουνε, καημένε, κι ο βασιλιάς των ποντικών, θά ‘χες ένα όνομα της προκοπής.
Ύστερα τα πράγματα επήρανε κατεβασιά ορυμαγδού. Ο Οδυσσέας έβλεπε και μέτραε. Μια βραδυά δύο σύντροφοι. Δύο βραδυές τέσσερες σύντροφοι. Τρεις βραδυές έξι σύντροφοι
Τότες ήρθε ο καιρός, για να μπει στο μυαλό του η Αθηνά. Ο καιρός, με την έννοια που το λέγανε οι έλληνες. Η κατάλληλη στιγμή, που αλλίμονό σου αν την αφήκεις και προσπεράσει.

Κουβαλάει το δυνατό κρασί από τα ασκιά・ μεθάει κουνουπίδιτον Κύκλωπα- περιμένει να βουλιάξει στον υδράργυρο του ύπνου-ξύνει με το μπαλταδάκι κοφτερά τη μύτη του παλουκιού・ τιπαλούκι, δηλαδή, αυτό ήταν ολόκληρο κατάρτι- και ύστερα το καίει στη φωτιά.Κι όταν ο Πολύφημος ξερνοβολά και ροχαλίζει, σα νακατρακυλάνε στη ροβόλα δέντρα ξερριζωμένα και χαλικω-σιές,του το μπήγει στο μάτι μ’ ένα ουααά! που το παλούκι έφτασε ως το μυαλό. Έτσι έκαμε τον κόκλη καίκο. Το μονόφθαλμο τυφλό. Ο Οδυσσέας δύο λιθοπέτια μακρυά, καβάλα στο καράβι του, σα νά ‘τανε καβάλα στην ευνή της Κίρκης, γυρίζει και κοιτάει στο νησί. Εεεέ, Πολύφημε. Άτσαλε και χάχα! Αν σε ρωτήσουνε ποτές ,ποιος σου πούλησε την άγρια τυφλομάρα στο φεγγί σου, που ένατό ‘χες και κείνο όρτσα, να τους ειπείς ο Οδυσσέας. Ο γιος- τουΛαέρτη. Την περιπέτεια την άρχισε ο Κανένας και την ετελείωσε ο Οδυσσέας.

 Η ιστορία αυτή στο νησί του Κύκλωπα είναι η ζωή του καθένα μας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο κάθε άνθρωπος του μέλεται να ζήσει τη δική του Κυκλώπεια. Είτε στο ρόλο του Οδυσσέα, είτε στο ρόλο των συντρόφων. Όχι βέβαια του Κύκλωπα. Γιατί ο Κύκλωπας είναι ο λόγος της φύσης και ο ορισμός της μοίρας μας.

Ξεκινάμε τη ζωή μας ανυπόστατοι, αδοκίμαστοι, ανύπαρκτοι, ανώνυμοι. Ξεκινάμε μέσα στην οντολογική λήθη, και μέσα στην αδιαφανή ομίχλη της μέριμνας. Αυτή μας παλεύει, να μη δέσουμε δεσμούς συναγωγούς φιλίας με τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης μας.

Ο καθένας μας ξεκινά με το όνομα Κανένας.
Αν ξεφύγουμε ετούτη την πανίσχυρη βαρυτική δύναμη, που μας τη φόρτωσαν οι θεοί, ο Δίας η Μέριμνα η Γη, φενάκη και δόλωμα, για να μη νιώθουμε άκοπα και χάρισμα το πολύτιμο νόημα της ίδιας της ζωής μας・ αν φτάσουμε να πληρώσουμε το ακριβό λύτρο που αξιώνει η φύση και η ουσία της ανθρώπινης μοίρας μας・ αν αλλάξουμε το μουσικό μας τρόπο, πηδώντας από τον απλοϊκά υποστασιακό στον αυθεντικά υπαρκτικό άνθρωπο, από τη φλογέρα του βοσκού στο φλάουτο του Μότσαρτ (Zauberflote), από το Man στην Existenz, από το Ουτις στο Οδυσσέας・ αν γίνει να κινήσουμε λειτουργικά τη διαλεκτική μας σχέση με το πρόβλημα της ουσίας και του βάθους της ζωής μας・ αν περπατήσουμε το βραχύ μας βίο έξυπνοι και εγρήγοροι, και όχι κοιμισμένοι και νεκροί που σαλαγιούνται σαν πρόβατα στο Γιοφύρι της Λόντρας ή στην οδό Πανεπιστημίου, τότες έχουμε νικήσει το φοβερό Κύκλωπα και τη φυλακή της σπηλιάς του. Ελαξουργήσαμε την άμορφη και άσχημη πέτρα του Κανένας, και μέσα από το σκοτάδι της ανεβάσαμε στο φως τον άνθρωπο με όνομα.

Τραυματικές εμπειρίες: Επώδυνα βιώματα που μας ακολουθούν ή ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη;

Στην καθημερινή μας ζωή, όλοι βιώνουμε τραύματα μικρά ή μεγάλα. Κάποια τα προσπερνάμε , κάποια μας συνοδεύουν το υπόλοιπο της ζωής μας. Κάποιες εμπειρίες μπορεί να είναι πολύ έντονες, τρομακτικές με αποτέλεσμα να χάνουμε κάθε αίσθηση ελέγχου. Θα μπορούσαμε να βρεθούμε σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, να είμαστε θύματα παρενόχλησης, να πεθάνει ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή να στιγματιστούμε από έναν χωρισμό.

Πολλές φορές, οι εμπειρίες αυτές ξεπερνιούνται χωρίς να χρειαστούμε βοήθεια από κάποιον ειδικό, άλλες φορές τα τραύματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις οι οποίες να διαρκέσουν από μήνες έως χρόνια.

Τι συμβαίνει σε ψυχολογικό επίπεδο όταν βιώνουμε μία τραυματική εμπειρία;Υπάρχουν διάφορες θεωρίες οι οποίες προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί οι τραυματικές εμπειρίες έχουν τέτοια καθοριστική επίδραση στην προσωπικότητα μας και στην ζωή μας. Οι περισσότερες συγκλίνουν στο γεγονός ότι μας βομβαρδίζουν μαζικά με πληροφορίες οι οποίες μας αναγκάζουν με βίαιο και απότομο τρόπο να αναθεωρήσουμε πράγματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή αντιμετωπίζαμε ως δεδομένα.

Πιο συγκεκριμένα, όλοι οι άνθρωποι διατηρούμε αντιλήψεις σε σχέση με τον εαυτό μας , τις σχέσεις με τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας, μέσω των οποίων ερμηνεύουμε τις εισερχόμενες πληροφορίες και γενικά τις εμπειρίες μας. Τα τραυματικά γεγονότα φανερώνουν πληροφορίες οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα αντιλήψεις μας με αποτέλεσμα να προκαλείται μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας η οποία όμως δημιουργεί άγχος που συχνά είναι δύσκολα διαχειρήσιμο. Μάλιστα, όσο πιο έντονες, απότομες και ασύμβατες με τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις μας, τόσο πιο απειλητικές βιώνονται από τον οργανισμό.

Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες
Αρχικά, να τονίσω την διαφοροποίηση που υπάρχει μεταξύ στο στρες που βιώνει ένας άνθρωπος στην καθημερινότητα του από καταστάσεις που μας δημιουργούν συναισθήματα λύπης, δυσφορίας, απογοήτευσης όπως είναι οι σχέσεις, οι προσδοκίες στη δουλειά μας ή η ανάγκη να τα βγάλουμε εις πέρας κάτω από δύσκολες συνθήκες. Πρόκειται για μία αίσθηση «ανησυχίας» ή εγρήγορσης που πιθανό και να μας κινητοποιεί σπρώχνοντας μας να εντείνουμε τις προσπάθειες.

Χαρακτηριστικό στην ΔΜΣ είναι ότι το άτομο βιώνει αντιφατικά συμπτώματα τα οποία περιλαμβάνουν αναμνήσεις οι οποίες εισβάλλουν σαν εφιάλτες ή έντονες και ζωντανές εικόνες, κάνοντας το άτομο να ξαναζεί την τραυματική εμπειρία ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποφύγει οποιαδήποτε ανάμνηση ή ερέθισμα που ενδεχομένως του θυμίζει αυτή την εμπειρία, δίνοντας την εντύπωση μιας «συναισθηματικής απάθειας». Φαίνεται παράλογο αλλά πρόκειται για έναν προστατευτικό μηχανισμό άμυνας, μέσω του οποίου προσπαθούμε να αμβλύνουμε τον πόνο και τα συναισθήματα θυμού, λύπης, απόγνωσης αλλά και τύψεις που συχνά συνοδεύουν την ΔΜΣ.

Τελικά, οι τραυματικές εμπειρίες θέτουν υπό αμφισβήτηση πεποιθήσεις που μέχρι τότε μας όριζαν και μας έδιναν συναισθηματική ασφάλεια. Φανερώνει αλήθειες που φτάνουν βαθιά στην ύπαρξη μας όπως ότι είμαστε άτρωτοι, δυνατοί, ότι έχουμε τον έλεγχο στη ζωή μας, αφήνοντας μας εκτεθειμένους τη στιγμή που νιώθουμε ευάλωτοι, ανίσχυροι, με αβεβαιότητα για το μέλλον και με μία αίσθηση αδικίας για αυτό που συμβαίνει.

Ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη
Η αποκατάσταση της ισορροπίας έρχεται όταν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις εμπειρίες αυτές και να αποδεχτούμε τα συναισθήματα μας καθώς και την ανάγκη μας να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και να τον φροντίσουμε. Αν και η διαδικασία αυτή είναι επώδυνη, τα οφέλη είναι καθοριστικά για τη ζωή μας. Το άγχος και τα συναισθήματα δυσφορίας είναι η κινητήριος δύναμη ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να προσπεράσουμε επιρροές και προσδοκίες που προέρχονται από εξωτερικές πηγές, όπως οι «σημαντικοί άλλοι», θέτοντας έτσι τους δικούς μας όρους και δίνοντας χώρο στη δική μας εξέλιξη. Είμαστε περισσότερο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες οι οποίες μπορεί μεν να μας αναστατώσουν και να φανερώσουν την «προσωρινότητα» των δεδομένων μας αλλά έχουμε σιγουριά και δύναμη ότι θα τα καταφέρουμε.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν νέο νόημα στη ζωή τους και αξιολογούν από την αρχή τον κόσμο γύρω τους!

Η καλύτερη στιγμή για να διορθώσεις τη στέγη, είναι όταν ο ήλιος λάμπει

Από την παιδική ηλικία, έχουμε μέσα μας το παραμύθι του τζίτζικα και του μέρμηγκα. Εκεί λοιπόν υπάρχει η γνωστή διδαχή για το τι σημαίνει να είμαστε προνοητικοί και τι προκλητικά αδιάφοροι και απροετοίμαστοι. Περνούν όμως τα χρόνια και τα παραμύθια στο τέλος, πιο πολύ μας αφήνουν μια αίσθηση νοσταλγίας για την παιδική ηλικία, παρά το πλούσιο δίδαγμά τους. Αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως, δεν είναι να έχουμε μόνιμα έναν φόβο μέσα μας ο οποίος θα μας ενεργοποιεί να ετοιμαζόμαστε για πράγματα που μπορεί και να μην έρθουν, αλλά να μην έχουμε άγχος. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;

Προετοιμασία
Ξέρουμε πως η ομαλότητα και η «ηρεμία» είναι πάντα προσωρινές. Μπορεί να διαρκούν άλλοτε περισσότερο ή λιγότερο, σαν περίοδοι όμως, έχουν πάντα ημερομηνία λήξης. Το ίδιο, ισχύει και για τις περιόδους που υπάρχει φουρτούνα. Μοιάζει λίγο με την εναλλαγή των τεσσάρων εποχών. Αυτό που μας ενδιαφέρει, είναι να μπορούμε σε κάθε εποχή, να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της. Δυσκολίες υπάρχουν. Στο καλοκαίρι, ενυπάρχει ο καύσωνας. Στο χειμώνα, η κακοκαιρία, κτλ. Τα καλοκαιρινά ρούχα, φροντίζεις να τα βάλεις στην ντουλάπα σου, όχι τον Αύγουστο, αλλά στα μέσα του Μάη. Το ίδιο με τα χειμωνιάτικα. Κάπου κοντά στον Οκτώβρη. Δεν περιμένεις τον Αύγουστο, ούτε τον Γενάρη αντίστοιχα για να κάνεις αυτή τη δουλειά…Η προετοιμασία, σου γλιτώνει χρόνο. Εκτός από αυτό, σε προφυλάσσει και από κάτι άλλο…

Ο μόνιμος διώκτης του πανικού
Ο πανικός, είναι η απουσία σκέψης. Αν απουσιάζει η σκέψη, απουσιάζει και η επιλογή. Όλα λοιπόν, βρίσκονται στο έλεος της τύχης, στο «ό,τι να είναι». Αν έχεις προετοιμαστεί, έχεις επιλογές. Μπορείς να σκεφτείς και να νιώθεις ελεύθερος. Έτσι, ο πανικός δε θα έρθει για να αντικαταστήσει το όποιο φυσιολογικό άγχος έχεις. Αλλιώς, η ανησυχία θα γίνει άγχος. Αν αυτό γίνει, τότε το άγχος σίγουρα, θα γίνει πανικός. Όπως κάνουμε λοιπόν με τα ρούχα για τις εποχές, έτσι κάπως γίνεται σε όλα τα πράγματα. Πριν πιάσουν τα πολλά κρύα, έχεις ήδη κατεβάσει τα χειμερινά ρούχα. Οι καλές περίοδοι, και οι περίοδοι που κατάφερες να τις ομαλοποιήσεις, είναι υπέροχες. Επειδή ακριβώς σου αρέσουν πολύ, θέλεις να τις επαναλάβεις, να τις ξαναζήσεις. Αν θέλεις να τις ξαναζήσεις λοιπόν, πρέπει να έχεις μια minimum προετοιμασία για περίοδο που είτε θα είναι προκλητική, είτε που η τύχη θα αποφασίσει να φύγει από σένα για να πάει αλλού…

Σε περιόδους «ειρήνης», προετοιμαζόμαστε για «πόλεμο»
Η αξιοποίηση της ειρηνικής περιόδου για προετοιμασία πολεμικών καταστάσεων, φέρεται να τη διατύπωσε ο Θουκυδίδης. Από τα πιο ουσιαστικά (από πρακτικής άποψης δόγματα) είναι αυτό που μας θυμίζει πως «Ελπίζεις για το καλύτερο και έτσι, πρέπει να προετοιμάζεσαι για το χειρότερο». Υπάρχουν και πιο «βαριά» δόγματα, τα οποία μολονότι είναι πιο αγχωτικά, έχουν και αυτά την αξία τους. Σκοπός μας όμως, δεν είναι να έχουμε «δόγμα». Αρκεί, κάπου στο πίσω μέρος του μυαλού μας, με ηρεμία και ψυχραιμία να ξέρουμε οτι μέσα στις καλές μέρες, καλό είναι να φροντίζουμε για μέρες που δε θα είναι έτσι. Όταν κοιτάς λοιπόν τον ήλιο την άνοιξη και τον απολαμβάνεις, να θυμάσαι οτι σε λίγους μήνες από την ώρα που τον κοιτάς, θα σου είναι ανυπόφορος. Η λυτρωτική δροσούλα του Οκτωβρίου, σύντομα θα γίνει κρύο.