Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΔΡΑΜΑ - ΤΡΑΓΩΔΙΑ, ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἱκέτιδες

Σύγκριση πολιτευμάτων

Οι Ικέτιδες (424-420 π.Χ.;) διαδραματίζονται στον απόηχο της εκστρατείας των Επτά εναντίον της Θήβας. Ο Κρέων, που μετά τον θάνατο του Ετεοκλή και του Πολυνείκη έχει αναλάβει την εξουσία στη Θήβα, αρνείται να επιτρέψει στους ηττημένους Αργείους να πάρουν τους νεκρούς και να τους θάψουν. Οι μητέρες και οι γιοι εκείνων από τους Επτά που έπεσαν στη Θήβα, συνοδευόμενοι από τον βασιλιά του Άργους Άδραστο, τον μόνο από τους Επτά που επέζησε, καταφεύγουν στην Αθήνα -ακριβέστερα: στον ναό της Δήμητρας και της Περσεφόνης στην Ελευσίνα, όπου έχει μεταβεί για να δεηθεί η μητέρα του Θησέα, η Αίθρα- και με τη μεσολάβηση και της Αίθρας, εξασφαλίζουν από τον Θησέα τη διαβεβαίωση ότι θα τους βοηθήσει να πάρουν τους νεκρούς τους. Την ώρα που ο Θησέας, έχοντας και την έγκριση της πόλης, ετοιμάζεται να στείλει κήρυκα στη Θήβα και να ζητήσει από τον Κρέοντα να παραδώσει τους νεκρούς και να τον προειδοποιήσει ότι, αν δεν το πράξει, θα αντιμετωπίσει τους Αθηναίους, καταφθάνει ένας Θηβαίος κήρυκας που ζητάει τον τύραννον της χώρας -από το σημείο αυτό αρχίζει το απόσπασμα που ανθολογήσαμε- προκειμένου να του ανακοινώσει μήνυμα του Κρέοντα. Ο Θησέας τον διορθώνει λέγοντας ότι δεν υπάρχει τύραννος σ᾽ αυτή την πόλη που είναι ελεύθερη. Η αντιπαράθεση παίρνει τη μορφή αγώνα λόγων (αντιπαράθεση δύο προσώπων που πρεσβεύουν διαφορετικές ή αντίθετες απόψεις με ρητορικώς συντεταγμένες ρήσεις). Ο λόγος του Θηβαίου κήρυκα είναι κατ᾽ ουσίαν "ψόγος δημοκρατίας", ενώ ο λόγος του Θησέα είναι "ψόγος τυραννίδος και έπαινος δημοκρατίας". Ο αγώνας λόγων εξ ορισμού δεν αλλάζει τη δραματική κατάσταση από την οποία προήλθε. Κατά κανόνα η διάσταση βαθαίνει και η σύγκρουση γίνεται σφοδρότερη μετά τον αγώνα. Έτσι και εδώ οι Αθηναίοι αναγκάζονται να δώσουν μάχη με τους Θηβαίους και, αφού τους νικούν, θάβουν τους πολλούς νεκρούς στον Κιθαιρώνα, ενώ τα σώματα των αρχηγών τα παραδίδουν στον Άδραστο, ο οποίος, έπειτα από υπόδειξη της Αθηνάς, που εμφανίζεται από μηχανής,δεσμεύεται με όρκο ότι η πόλη του, το Άργος, ποτέ δεν θα βαδίσει εναντίον της Αθήνας.

Ἱκέτιδες 399-455

ΚΗΡΥΞ

τίς γῆς τύραννος; πρὸς τίν᾽ ἀγγεῖλαί με χρὴ
400 λόγους Κρέοντος, ὃς κρατεῖ Κάδμου χθονὸς
Ἐτεοκλέους θανόντος ἀμφ᾽ ἑπταστόμους
πύλας ἀδελφῇ χειρὶ Πολυνείκους ὕπο;

ΘΗΣΕΥΣ

πρῶτον μὲν ἤρξω τοῦ λόγου ψευδῶς, ξένε,
ζητῶν τύραννον ἐνθάδ᾽· οὐ γὰρ ἄρχεται
405 ἑνὸς πρὸς ἀνδρὸς ἀλλ᾽ ἐλευθέρα πόλις.
δῆμος δ᾽ ἀνάσσει διαδοχαῖσιν ἐν μέρει
ἐνιαυσίαισιν, οὐχὶ τῷ πλούτῳ διδοὺς
τὸ πλεῖστον ἀλλὰ χὠ πένης ἔχων ἴσον.

ΚΗΡΥΞ

ἓν μὲν τόδ᾽ ἡμῖν ὥσπερ ἐν πεσσοῖς δίδως
410 κρεῖσσον· πόλις γὰρ ἧς ἐγὼ πάρειμ᾽ ἄπο
ἑνὸς πρὸς ἀνδρὸς οὐκ ὄχλῳ κρατύνεται·
οὐδ᾽ ἔστιν αὐτὴν ὅστις ἐκχαυνῶν λόγοις
πρὸς κέρδος ἴδιον ἄλλοτ᾽ ἄλλοσε στρέφει,
τὸ δ᾽ αὐτίχ᾽ ἡδὺς καὶ διδοὺς πολλὴν χάριν
415 ἐσαῦθις ἔβλαψ᾽, εἶτα διαβολαῖς νέαις
κλέψας τὰ πρόσθε σφάλματ᾽ ἐξέδυ δίκης.
ἄλλως τε πῶς ἂν μὴ διορθεύων λόγους
ὀρθῶς δύναιτ᾽ ἂν δῆμος εὐθύνειν πόλιν;
ὁ γὰρ χρόνος μάθησιν ἀντὶ τοῦ τάχους
420 κρείσσω δίδωσι. γαπόνος δ᾽ ἀνὴρ πένης,
εἰ καὶ γένοιτο μὴ ἀμαθής, ἔργων ὕπο
οὐκ ἂν δύναιτο πρὸς τὰ κοίν᾽ ἀποβλέπειν.
ἦ δὴ νοσῶδες τοῦτο τοῖς ἀμείνοσιν,
ὅταν πονηρὸς ἀξίωμ᾽ ἀνὴρ ἔχῃ
425 γλώσσῃ κατασχὼν δῆμον, οὐδὲν ὢν τὸ πρίν.

ΘΗΣΕΥΣ

κομψός γ᾽ ὁ κῆρυξ καὶ παρεργάτης λόγων.
ἐπεὶ δ᾽ ἀγῶνα καὶ σὺ τόνδ᾽ ἠγωνίσω,
ἄκου᾽· ἅμιλλαν γὰρ σὺ προύθηκας λόγων.
οὐδὲν τυράννου δυσμενέστερον πόλει,
430 ὅπου τὸ μὲν πρώτιστον οὐκ εἰσὶν νόμοι
κοινοί, κρατεῖ δ᾽ εἷς τὸν νόμον κεκτημένος
αὐτὸς παρ᾽ αὑτῷ· καὶ τόδ᾽ οὐκέτ᾽ ἔστ᾽ ἴσον.
γεγραμμένων δὲ τῶν νόμων ὅ τ᾽ ἀσθενὴς
ὁ πλούσιός τε τὴν δίκην ἴσην ἔχει,
435 ἔστιν δ᾽ ἐνισπεῖν τοῖσιν ἀσθενεστέροις
τὸν εὐτυχοῦντα ταὔθ᾽ ὅταν κλύῃ κακῶς,
νικᾷ δ᾽ ὁ μείων τὸν μέγαν δίκαι᾽ ἔχων.
τοὐλεύθερον δ᾽ ἐκεῖνο· «τίς θέλει πόλει
χρηστόν τι βούλευμ᾽ ἐς μέσον φέρειν ἔχων;»
440 καὶ ταῦθ᾽ ὁ χρῄζων λαμπρός ἐσθ᾽, ὁ μὴ θέλων
σιγᾷ. τί τούτων ἔστ᾽ ἰσαίτερον πόλει;
καὶ μὴν ὅπου γε δῆμος εὐθυντὴς χθονὸς
ὑποῦσιν ἀστοῖς ἥδεται νεανίαις·
ἀνὴρ δὲ βασιλεὺς ἐχθρὸν ἡγεῖται τόδε,
445 καὶ τοὺς ἀρίστους οὕς ‹τ᾽› ἂν ἡγῆται φρονεῖν
κτείνει, δεδοικὼς τῆς τυραννίδος πέρι.
πῶς οὖν ἔτ᾽ ἂν γένοιτ᾽ ἂν ἰσχυρὰ πόλις
ὅταν τις ὡς λειμῶνος ἠρινοῦ στάχυν
τομαῖς ἀφαιρῇ κἀπολωτίζῃ νέους;
450 κτᾶσθαι δὲ πλοῦτον καὶ βίον τί δεῖ τέκνοις
ὡς τῷ τυράννῳ πλείον᾽ ἐκμοχθῇ βίον;
ἢ παρθενεύειν παῖδας ἐν δόμοις καλῶς,
τερπνὰς τυράννοις ἡδονὰς ὅταν θέλῃ,
δάκρυα δ᾽ ἑτοιμάζουσι; μὴ ζῴην ἔτι
455 εἰ τἀμὰ τέκνα πρὸς βίαν νυμφεύσεται.

***

ΚΗΡΥΚΑΣ

Ποιος είναι ο δυνάστης¹ της χώρας;
Σε ποιον να ανακοινώσω το μήνυμα του Κρέοντα,400
που κυβερνάει τη γη του Κάδμου,
από τότε που ο Ετεοκλής έπεσε πλάι στις επτάστομες πύλες
από το χέρι το αδελφικό του Πολυνείκη;

ΘΗΣΕΑΣ

Πρώτα-πρώτα, ξένε, άρχισες το λόγο σου μ᾽ ένα λάθος,
όταν ζητάς δυνάστη εδώ·
η πόλη αυτή δεν εξουσιάζεται από έναν άνδρα,405
είναι ελεύθερη. Εδώ κυβερνούν οι πολλοί
που εναλλάσσονται στα αξιώματα χρόνο το χρόνο·
δεν δίνουν πιο πολλά στον πλούτο, και ο φτωχός έχει τα ίδια.

ΚΗΡΥΚΑΣ

Με αυτό που είπες, όπως στα ζάρια, μου δίνεις πλεονέκτημα·
γιατί η πόλη που με στέλνει εμένα410
εξουσιάζεται από έναν άντρα, δεν οχλοκρατείται.
Και κανείς δεν μπορεί, για να κερδίζει αυτός,
να την αποχαυνώνει με ρητορείες
και να τη σέρνει τη μια εδώ την άλλη εκεί,
τη μια στιγμή να τέρπει και να συναρπάζει,
την άλλη να φέρνει την καταστροφή415
και την παράλλη, με καινούργιες διαβολές,
να φενακίζει το πλήθος και να ξεγλιστράει ατιμώρητος.
Άλλωστε, πώς θα μπορούσε ο όχλος, χωρίς ορθή ενημέρωση,
να κατευθύνει ορθά την πόλη;
Μαθαίνεις καλύτερα όταν έχεις χρόνο, όχι όταν βιάζεσαι.
Όμως ένας γεωργός που πένεται, ακόμα και αν δεν είναι ανίδεος,420
δεν μπορεί να νοιάζεται για τα κοινά, γιατί έχει να δουλεύει.
Και είναι σαφώς προκλητικό για τους σπουδαίους,
όταν άνδρας φαύλος άγει και φέρει το πλήθος με δημοκοπίες
και περιβάλλεται αίγλη και κύρος
κάποιος που ώς τότε ήταν ένα τίποτα.425

ΘΗΣΕΑΣ

Χαριτωμένος ο κήρυκας και παρεμπιπτόντως και ρήτωρ.
Πάντως, αφού εσύ έθεσες τούτο το θέμα,
άκουσε τώρα· άλλωστε, εσύ προκάλεσες την αντιπαράθεση.

Για την πόλη δεν υπάρχει τίποτε απεχθέστερο από τον δυνάστη·
το πρώτιστο: εκεί οι νόμοι δεν ισχύουν για όλους·430
την εξουσία την ασκεί μονάχα ένας
και αυτός κρατάει στα χέρια του τον νόμο·
αυτό και μόνο αναιρεί την ισότητα.
Όταν όμως υπάρχουν νόμοι γραπτοί,
το δίκαιο ισχύει εξίσου και για τον ταπεινό και για τον πλούσιο
και μπορεί ο ανίσχυρος, όταν δέχεται επιθέσεις,435
να απαντά στον ισχυρό στον ίδιο τόνο,
και φτάνει να νικά ο μικρός τον ισχυρό, αν έχει δίκιο.
Και η πεμπτουσία της ελευθερίας,
εκείνο το «ποιος έχει να προτείνει κάτι καλό για την πόλη;
να έρθει να το καταθέσει εδώ, ενώπιον όλων.»
Όποιος προσφέρεται δοξάζεται, όποιος δεν θέλει σιωπά.440
Για την πόλη νοείται ισότητα ανώτερη απ᾽ αυτή;

Εξάλλου, όπου κρατά ο δήμος τα ηνία της χώρας,
χαίρεται όταν υπάρχουν στην πόλη νέοι παλληκάρια·
Ένας όμως που είναι βασιλιάς αισθάνεται μίσος γι᾽ αυτό
και όσους κρατούν από καλή γενιά και όσους θεωρεί ευφυείς445
τους θανατώνει, γιατί φοβάται για την εξουσία του.
Και πώς θα μπορέσει μια πόλη να γίνει ισχυρή,
όταν κάποιος θερίζει το άνθος των νέων
σαν να ᾽ναι στάχυ σε λιβάδι ανοιξιάτικο;
Και ποιο το όφελος να θησαυρίζει κάποιος450
πλούτη και βίος για τα παιδιά του;
Μήπως για να μεγαλώνει με τον ιδρώτα του το βιος του δυνάστη;
Και γιατί να κρατάει άγρυπνος τις κόρες του παρθένες στο σπίτι.
Μήπως για να έχουν οι δυνάστες, όποτε το θελήσουν, γλυκιές ηδονές
και δάκρυα εκείνοι που τις ανάστησαν;
Να μην αξιωθώ να ζω,
αν σύρουν τα παιδιά μου με τη βία στα κρεβάτια.
---------------

¹ Έτσι μεταφράζουμε την κρίσιμη για την αντιπαράθεση αλλά στην ουσία αμετάφραστη λέξη τύραννος.

 

 

Να μη ζεις βιαστικά, Να ξέρεις να μεταφυτεύεσαι.

Να μη ζεις βιαστικά.
Το να ξέρεις να μοιράζεις τα πράγματα σημαίνει να ξέρεις να τ’ απολαμβάνεις.

Σε πολλούς περισσεύει η ζωή κι έχει ξοδευτεί η ευτυχία: χάνουν τις χαρές, αφού δεν τις απολαμβάνουν κι όταν έχουν προχωρήσει τόσο, θα ήθελαν μεμιάς να γυρίσουν πίσω.

Αμαξάδες της ζωής, που, στη συνηθισμένη τρεχάλα του χρόνου, προσθέτουν επιπλέον τη βιασύνη του νου τους· θα ήθελαν να καταβροχθίσουν σε μια μέρα ό,τι θα μπορούσαν μόλις να χωνέψουν σε μια ζωή. Ζουν τις ευ­τυχίες σαν άνθρωποι που θέλουν να τις γευτούν προκα­ταβολικά, τρώνε τα χρόνια που έρχονται' κι όπως πηγαί­νουν με τόση βιασύνη, σε λίγο τα έχουν ξοδέψει όλα. Ακόμα και στην επιθυμία της μάθησης πρέπει να υπάρ­χει μέτρο, για να μη μάθεις στραβά τα πράγματα. Περισ­σότερες είναι οι μέρες από τις ηδονές. Στην απόλαυση, χρειάζεται άνεση χρόνου· στις ενέργειες, βιασύνη.

Τα κατορθώματα είναι καλά, όταν πια έχουν γίνει· κι οι χα­ρές κακές, όταν πια έχουν τελειώσει.

Να ξέρεις να μεταφυτεύεσαι.
Υπάρχουν άτομα που, για να εκτιμηθεί η αξία τους, πρέπει να μεταναστεύσουν, ιδιαίτερα αν θέλουν να καταλάβουν μεγάλα αξιώματα.

Οι πατρίδες είναι μητριές των δικών τους επιφανών αντρών: εκεί βασιλεύει ο φθόνος, λες και βρίσκεται στη γενέθλια γη του- κι οι άνθρωποι περισσότερο θυμούνται τις ατέλειες με τις οποίες κάποιος ξεκίνησε παρά το με­γαλείο όπου έφτασε. Μια βελόνα μπορεί ν’ αποκτήσει αξία περνώντας από τον ένα κόσμο στον άλλο και το γυαλί κατάστησε το διαμάντι άξιο περιφρόνησης, επειδή είχε έρθει από άλλη χώρα.

Κάθε τι ξένο είναι ανεκτίμη­το, είτε γιατί ήρθε από μακριά, είτε γιατί θεωρείται κα­λοκαμωμένο και τέλειο.

Είδαμε άτομα που άλλοτε ήταν η καταφρόνια της στενής τους χώρας και σήμερα είναι δό­ξα και η τιμή του κόσμου, έχοντας κερδίσει την εκτίμηση των συμπατριωτών τους και των ξένων: οι συμπατριώτες τους τούς βλέπουν από μακριά κι οι ξένοι τους βλέπουν να έρχονται από μακριά.

Κανείς δεν πρόκειται ποτέ να σεβαστεί το άγαλμα πάνω στο βάθρο του αν το γνώρισε κούτσουρο σ’ ένα χωράφι μέσα.

Η κτητικότητα καταλήγει πάντα να καταστρέφει ό,τι προσπαθεί να προστατεύσει

Ο απόλυτος έλεγχος πάνω σε ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα δεν είναι ούτε εφικτός ούτε επιθυμητός. Και είναι πάντα καταστροφικός.

    

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους που αφορούν την αγάπη θέλει δύο ανθρώπους που αγαπιούνται αληθινά να είναι συνέχεια μαζί, να ακολουθούν το ίδιο μονοπάτι, να έχουν τους ίδιους στόχους και τα ίδια ενδιαφέροντα, οι ζωές τους είναι αιώνια συνυφασμένες και η κάθε στιγμή του ενός μακριά από τον άλλο να μοιάζει με αιωνιότητα. Ακόμα κι αν αυτό ήταν δυνατό, εμένα μου φαίνεται τρομερά ανιαρό.

 

Είναι πολύ φυσικό να θέλουμε να μοιραζόμαστε πράγματα ή τη ζωή μας με το/τη σύντροφό μας, να θέλουμε να νιώθουμε δεμένοι και προστατευμένοι. Αυτό γίνεται πρόβλημα μόνο όταν η αγάπη μετατρέπεται σε πλήρη και αποκλειστική απασχόληση. Όσοι επικεντρώνουν την αγάπη τους σε ένα μόνο πρόσωπο έχουν πρόβλημα σχέσεων γενικά.

 

Θα έπρεπε να είναι ανακούφιση μάλλον παρά απειλή το να ανακαλύπτουμε πως εκείνοι που αγαπάμε έχουν την ικανότητα να αγαπούν κι άλλους ανθρώπους και να αγαπιούνται. Θα έπρεπε να είμαστε ευγνώμονες που έχουν ενδιαφέροντα πέρα από εμάς, που είναι αυτάρκεις και αυτοδύναμοι.

 

Είμαστε πραγματικά ικανοί να αγαπάμε πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μειώνεται εκείνο που έχουμε να δώσουμε. Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερες εμπειρίες αγάπης έχουμε, είτε στο παρελθόν είτε στο παρόν, τόσο περισσότερα κομίζουμε στην προσωπική μας σχέση. Η αγάπη δεν ξεθωριάζει όταν μοιράζεται. Μάλλον γίνεται πιο φωτεινή, και σίγουρα βελτιώνεται με την πείρα.

Τι γνώμη έχουν τα αγόρια για το μακιγιάζ των κοριτσιών;

Πόσο και τι μακιγιάζ κάνεις δεν τους αφήνει εντελώς αδιάφορους, αλλά το είδος και η ποσότητα της προσοχής που δίνουν στο μακιγιάζ σου είναι εντελώς διαφορετική από αυτής των κοριτσιών.

Αρχικά, από τη στιγμή που η πλειοψηφία των αγοριών δεν χρησιμοποιεί προϊόντα μακιγιάζ, δεν ασχολούνται και πολύ με αυτό. Μην σου πω και καθόλου. Συνήθως δίνουν προσοχή όταν το μακιγιάζ μιας κοπέλας είναι κακό, οπότε και τους ενοχλεί αισθητικά. Βέβαια ένα κακό ή καλό μακιγιάζ δεν πρόκειται να μηδενίσει τις πιθανότητές σου να αρέσεις σε ένα αγόρι, αλλά μπορεί να βοηθήσει στο να τραβήξεις την προσοχή του και για καλό και για κακό λόγο. Γενικά, το μακιγιάζ σου θα θεωρηθεί πετυχημένο όταν το αγόρι δεν θα του δώσει και πολύ σημασία, μιας και δεν θα τον ενοχλεί κάτι αισθητικά.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι τα αγόρια μισούν το μακιγιάζ στα κορίτσια, απλά δεν θέλουν όταν κοιτούν στα μάτια μας να τους αποσπούν τεράστιες βλεφαρίδες ή όταν θέλουν να μας δώσουν ένα φιλάκι να μην τους αφήνουμε, «γιατί θα χαλάσει το κραγιόν». Σίγουρα υπάρχουν και τα αγόρια που τους αρέσουν τα πολύ μακιγιαρισμένα κορίτσια, αλλά αυτοί αποτελούν μονάχα μια μικρή μειοψηφία. Το μακιγιάζ υπάρχει για να ενισχύουμε τα φυσικά μας χαρακτηριστικά, όχι για να γινόμαστε αγνώριστες ή να παραπέμπουμε σε κλόουν.

Υπάρχουν βέβαια και τα κορίτσια που υποφέρουν από σοβαρές μορφές ακμής και άλλες δερματικές παθήσεις, οι οποίες πλήττουν την αυτοπεποίθησή τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εννοείται πως είναι πολύ πιο σημαντική η διαδικασία ίασης και η καταφυγή σε πολύ βαριές βάσεις και make up, πρέπει να συμβαίνει όσο γίνεται πιο σπάνια.

Τα περισσότερα αγόρια προτιμούν τα κορίτσια τους να επιδεικνύουν την φυσική τους ομορφιά, και να έχουν αυτοπεποίθηση, ακόμα και με τις ατέλειές τους, παρά να τις καλύπτουν κάνοντας υπερβολές. 

Θα δεις κι εσύ πως θα αρέσεις περισσότερο με το να αποδεχτείς τις ατέλειές σου, και με σιγουριά και αυτοπεποίθηση να τονίσεις τα δυνατά χαρακτηριστικά σου για τα οποία νιώθεις περήφανη. 

Η τούρτα γενεθλίων στην αρχαία Ελλάδα

Η τούρτα γενεθλίων συνοδεύει τον εορτασμό της ολοκλήρωσης ενός επιπλέον έτους ζωής εδώ και πάρα πολλούς αιώνες και είναι εφεύρεση των αρχαίων Ελλήνων. Η τούρτα στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν «άμμιλος» .

Ο λόγος που τοποθετούσαν τα κεριά πάνω στη τούρτα γενεθλίων ήταν για να τιμήσουν τη θεά Άρτεμις. Οι αρχαίοι Ελληνες έκαναν μια ιδιαίτερη τελετή, κατά την οποία έφερναν στο ναό της Αρτέμιδος ένα γλυκό στολισμένο με κεριά. Τα κεριά συμβόλιζαν τα αστέρια και το φεγγάρι, τα οποία συνδέονται με τη θεά του κυνηγιού. Τα κεριά άναβαν για να κάνουν το γλύκισμα να μοιάζει να φεγγοβολάει, σαν το φεγγάρι.

Ο λόγος που πρώτα έκαναν μια ευχή και μετά έσβηναν τα κεριά ήταν επειδή πίστευαν πως ο καπνός μετέφερε τις προσευχές τους στους ουρανούς, και πιθανόν η σημερινή συνήθεια να κάνουμε μία ευχή πριν σβήσουμε τα κεράκια να προέρχεται από αυτήν τη δοξασία.

Επειδή όμως η Αρτέμιδα θεωρούταν και προστάτιδα των μικρών παιδιών, για να έχουν την εύνοια της, οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν αντίστοιχη τελετή και στα γενέθλια των παιδιών τους.

Η αρχαία ελληνική ευχή γενεθλίων έχει η εξής:
"Ω κορυφαία Θεά των γεννήσεων, Ακραία Άρτεμη δέξου αυτόν τον σεμνό ύμνο και χάρισε την ευλογία σου σε αυτόν που γιορτάζει την ημέρα της γεννήσεως του στο υλαίο πεδίο της ύπαρξης.
Εσύ που δίνεις το τέλειο δώρο Ανυσιδώρα χάρισε δώρα υγίειας, ευδαιμονίας, πνευματικής και υλικής ανάπτυξης, χαράς, ευθυμίας, και κάθε άλλου ψυχικού ή υλικού δώρου που εσύ κρίνεις για την αρετοδρομία της υπάρξεως.
Στάσου Βοηθός της υπάρξεως τούτης και Ευπλόκαμος, στρώνοντας άριστους δρόμους αρετής που οδηγούν σε έπαθλα αιώνια ώστε η ψυχή να ομοιάζει την Ευστέφανη χάρη Σου.
Καθαρά Θεά, κράτα αμόλυντη την ψυχή από κάθε κακό.
Μεγαλώνυμη και Ολβιόμοιρη Θεά χάρισε την μέγιστη ευτυχία της μοίρας ως
Περασία βοήθησε την σκέψη να οδεύει ασφαλής από τις αναζητήσεις της.
Σαόφρων χάρισε υγιή σκέψη.
Σεμνή Θεά δώρισε την σπουδαιότητα και τον σεβασμό σε τούτη την ύπαρξη."

Καθημερινές συμπεριφορές που σας κάνουν να δείχνετε χαζοί

Η ιστοσελίδα Business Insider δίνει τον δικό της οδηγό σχετικά με τις συμπεριφορές που μας κάνουν να φαινόμαστε χαζοί. Το καλό είναι ότι αφού τις διαβάσουμε, μπορούμε και να τις ξεφορτωθούμε.

1. Το να κρατάτε ένα ποτό
Έρευνα έδειξε ότι όσοι κρατούσαν ένα μπουκάλι μπίρα στο χέρι σε φωτογραφίες θεωρούνταν λιγότερο έξυπνοι από εκείνους που κρατούσαν ένα ποτήρι νερό.

2. Η χρήση εντυπωσιακών λέξεων όταν δεν είναι απαραίτητες
Οι επιστήμονες πήραν μία πτυχιακή εργασία με πολλές δύσκολες λέξεις και δημιούργησαν μία πιο απλουστευμένη εκδοχή της με συνώνυμες και πιο απλές λέξεις. Διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες στην έρευνα, αξιολόγησαν τον «συγγραφέα» της απλουστευμένης εργασίας ως περισσότερο έξυπνο.

3. Η λανθασμένη χρήση λέξεων και φράσεων
Υπάρχουν ορισμένες λέξεις και φράσεις που πολλοί τις χρησιμοποιούν λανθασμένα, όπως για παράδειγμα η προστακτική «παρήγγειλε», αντί για «παράγγειλε» που είναι το σωστό ή η φράση «πιο καλύτερα» αντί για «καλύτερα». Εάν δεν είστε σίγουρα για την χρήση μίας λέξης ή φράσης καλό θα ήταν να την αποφύγετε γενικά.

4. Να περπατάτε πολύ γρήγορα ή πολύ αργά
Όταν περπατάτε με μία ομάδα ατόμων πρέπει να συγχρονιστείτε με τον ρυθμού τους επειδή η έρευνα έχει δείξει ότι όσοι περπατούν πιο γρήγορα ή πιο αργά από τους γύρω τους θεωρείται ως λιγότερο ικανός και έξυπνος.

5. Η αποφυγή της βλεμματικής επαφής
Μπορεί να νιώθετε αμήχανα ή άβολα αλλά το να κοιτάτε το πάτωμα μπορεί να κάνει κακή αίσθηση στους γύρω σας. Έρευνα έχει δείξει ότι το να κοιτάτε τον συνομιλητή σας στα μάτια σας κάνει να δείχνετε πιο έξυπνοι.

6. Το να βρίζετε στην δουλειά
Έρευνα που έγινε το 2012 διαπίστωσε ότι περισσότεροι από το 50% των εργαζομένων θεωρεί όσους βρίζουν στη δουλειά ως λιγότερο έξυπνους.

7. Το να είστε συνοφρυωμένοι
Όχι μόνο σας κάνει να δείχνετε λιγότερο φιλικοί, αλλά να γνωρίζετε ότι ένα χαμόγελο σας κάνει να δείχνετε περισσότερο οξυδερκείς.

8. Να μιλάτε μονότονα
Το «χρώμα» στην φωνή, δηλαδή η αλλαγή στον τόνο, στην ταχύτητα και στην ένταση δίνει μία αίσθηση εξυπνάδας στους γύρω σας.

9. Να φοβάστε να ζητήσετε συμβουλή
Μπορεί να έχετε ανασφάλεια να ζητήσετε βοήθεια ή συμβουλές από τους συναδέλφους σας, μήπως σας θεωρήσουν χαζούς ή ανίκανους, αλλά έρευνα έχει δείξει ότι όσοι ζητούν συμβουλές, ειδικά στην δουλειά θεωρούνται πιο ικανοί από εκείνους που νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα μόνοι τους.

Προορισμός: Η ζωή κι όπου μας βγάλει. Έρχεσαι;

Βάλε να πιούμε κάτι, ό,τι να ’ναι.
Απόψε θα κάνω για σένα μια ωδή στην εξομολόγηση και δεν μου είναι εύκολο.
Θα απλώσω σαν κατάλευκο σεντόνι τον έρωτά μου εμπρός σου ατσαλάκωτο.
Θα είναι τόσο διάφανος, που θα μπορείς να με διακρίνεις στην απέναντι πλευρά, να στέκομαι ασάλευτη κρατώντας την ανάσα μου μέχρι να ακούσω έναν χτύπο της καρδιάς σου – δικό μου, ή, μια κραυγαλέα σιωπή – δική μου κι αυτή.
Έπειτα μπορείς να τον ντυθείς, να τον στρώσεις επάνω στο κρεβάτι, στη ζωή σου.
Να γδύνεσαι, να τον ξεστρώνεις κάθε που το είναι σου προστάζει να κυλιστείς μαζί του στο πάθος, στον πόθο, στο συναίσθημα.
Τόσο σφιχτά, που να μην ξεχωρίζει η τρέλα από τη λογική.
Κι όταν η ζωή θεριεύει και μοιάζει με θάλασσα φουρτουνιασμένη, να τον φοράς σωσίβιο, να ξαπλώνεις επάνω του αποκαμωμένος κι εκείνος να γίνεται το απάνεμο λιμάνι που θα σε γαληνεύει.
Μπορείς αν θέλεις βέβαια να τον τσαλακώσεις, να τον κάνεις κουβάρι και να τον παραχώσεις βιαστικά ανάμεσα σε μια στοίβα από όνειρα σκιές και ελπίδες φαντάσματα.
Εγώ μια φορά θα σου τον εξομολογηθώ κι εσύ, κάνε τον ό,τι θέλεις.

Άντε, τι με κοιτάς, κέρασέ με μια γύρα ακόμη.
Λοιπόν, εγώ…φιλώ τις σκέψεις, την ψυχή σου.
Το σφίξιμο στα χείλη σου, το στένεμα στα μάτια σου.
Αγκαλιάζω το έρεβος που μέσα του βυθίζεσαι, τις στιγμές που χάθηκε το φως, τις ανασφάλειες και τους φόβους σου.
Αγαπώ ό,τι αγαπάς, αγαπώ εσένα που δεν έμαθες ποτέ σου να πετάς.
Δέχομαι, σε δέχομαι όπως κι αν είσαι.
Σιωπηλά και στωικά, δέχομαι να ανέχομαι και να κατανοώ.
Θα προσπαθώ, ακόμα κι όταν θα θυμώνω.
Και μέσα στα σκοτάδια σου θα σε ακολουθήσω.
Θα έρθω να σε πάρω από το χέρι και θα σε βγάλω ξανά στο φως. Όσες φορές χρειαστεί.
Μη με κοιτάζεις απορημένος, τί συμβαίνει, πρώτη φορά βλέπεις άνθρωπο να κάνει την υπέρβαση; Να ομολογεί με αυταπάρνηση, δίχως ντροπή τα αισθήματά του;
Ακόμα δεν κατάλαβες, πως δυνατός δεν είναι αυτός που σιωπά, αλλά εκείνος που τολμά να ξεστομίσει τα ανείπωτα;
Ο ερωτευμένος που όλοι λένε αφελή και ανόητο, καθώς ρισκάρει να δει τον έρωτά του να γίνεται κουρέλι στα χέρια κάποιου που γνωρίζει την αλήθεια, αυτός είναι ο δυνατός.
Εκείνος που αρνείται πεισματικά να πάρει μέρος σε ατέλειωτες παρτίδες εγωισμού με άσσους κρυμμένους στα μανίκια, που προτίθεται να ξεπεράσει τα όρια, να προηγηθεί ή να μείνει πίσω, χωρίς να έχει προσχεδιάσει την ήττα, αλλά ούτε και τη νίκη.
Αυτή άλλωστε είναι η μαγεία, η πρόκληση να δαμάσεις το απρόβλεπτο με τα χαρτιά ανοιχτά.
Δεν θα πιω άλλο, τα είπα όλα, η ώρα πέρασε και ο έρωτάς μου στέκεται απλωμένος περιμένοντας να αποφασίσεις για την τύχη του.
Φυσικά και φοβάμαι, δεν παριστάνω τον ήρωα.
Μα προτιμώ τα αναπάντεχα που προσδίδουν ζωή, από τα σίγουρα που αντέχω και με κρατούν στα χαμηλά.
Ορίστε, πάρ’ τον. Δεν στον χαρίζω, τον κέρδισες.
Το τί θα τον κάνεις, είναι δικός σου λογαριασμός.
Κανείς δεν εγγυάται το αποτέλεσμα, αν τον αποφασίσεις όμως, σου υπόσχομαι πως η πτήση θα αξίζει τον κόπο.
Αρκεί να έχεις τη θέληση να αγωνιστείς για τον προορισμό.
Έναν έρωτα εξομολογημένο, στρωμένο-ξέστρωτο, ζωή τον λένε.
Και όπου μας βγάλει.
Τί λες;

Η αγάπη όλα τα γιατρεύει;

Μια ιστορία μιας γυναίκας, μάνας.

Ήμουν στο τρένο. Ταξίδευα. Δίπλα μου μια κυρία. Μια γυναίκα με θλιμμένο πρόσωπο. Με κοιτούσε επίμονα. «Μοιάζεις στην κόρη μου», μου είπε. Χαμογέλασα… Ήθελε να συζητήσουμε. Το είχε ανάγκη. Με την κουβέντα, κατέληξε να μου διηγείται την ιστορία της. Ήταν σαν να ήθελε να εξομολογηθεί. Να τα πει κάπου για να … «ξαλαφρώσει»:
«Ήμουν πάντα σκληρή με τα παιδιά μου. Ούτε αγκαλιές ούτε χάδια. Κρατούσα μια… απόσταση κι ας πονούσα μέσα μου. Ήθελα να σκληραγωγηθούν. Να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν τη ζωή, ό, τι κι αν τους συμβεί. Δεν ήθελα να φοβούνται, να δειλιάζουν, να κλαίνε. Δεν ήθελα να… γίνουν σαν κι εμένα!
Ήμουν ένα παιδί πολύ ευαίσθητο. Μέχρι τα 10 μου χρόνια μεγάλωσα σαν πριγκίπισσα. Απολάμβανα την τρυφερότητα και τις φροντίδες των γονιών μου. Μου έδωσαν αγάπη. Πολλή αγάπη! Όμως δεν μου έδωσαν τα εφόδια να αντιμετωπίσω όσα θα συνέβαιναν στη συνέχεια… όταν εκείνοι έφυγαν.
Ο πατέρας μου αρρώστησε. Μέσα σε έξι μήνες πέθανε. Ήταν τόσο ξαφνικό. Μεγάλο σοκ για όλους μας. Κυρίως για τη μάνα μου. Τον επόμενο χρόνο πέθανε κι εκείνη. Από τη στεναχώρια, είπαν. Από τον θάνατο του πατέρα μου κι έπειτα την έβλεπα κάθε μέρα να γίνεται και χειρότερα. Μέχρι που δεν άντεξε. Υπήρχαν φορές που σκεφτόμουν πως ήθελα κι εγώ να λυπηθώ τόσο που να μην αντέξω! Όπως κι εκείνη. Άλλες πάλι ένιωθα ενοχές που άντεξα τον πόνο. Κι εγώ αγαπούσα τον πατέρα, όσο κι η μάνα μου. Και τη μάνα μου ακόμα πιο πολύ… Γιατί δεν πέθανα κι εγώ, λοιπόν;
Μετά τον θάνατο των γονιών μου, την κηδεμονία μου ανέλαβε μια θεία. Ξαδέρφη του πατέρα μου. Ήταν παντρεμένη με δύο παιδιά. «Τυχερή είσαι», μου έλεγε, «αν δεν ήμασταν εμείς θα σε έκλειναν σε ορφανοτροφείο».
Με τον άντρα της δεν είχα μιλήσει ποτέ. Γύριζε στο σπίτι αργά το απόγευμα, έτρωγε και κοιμόταν. Αργότερα, βέβαια, τον γνώρισα καλά… Πολύ καλά…

Ήταν εκείνο το βράδυ που με επισκέφθηκε στο δωμάτιο. Μύριζε ολόκληρος αλκοόλ. Μου έκλεισε το στόμα με το χέρι του και άρχισε να μου βγάζει τα ρούχα. Φοβήθηκα πολύ, αλλά δεν μπορούσα να φανταστώ αυτό που θα ακολουθούσε…
Το μαρτύριο μου διήρκεσε περίπου 7 χρόνια. Δεν ερχόταν στο κρεβάτι μου κάθε βράδυ. Ερχόταν όμως συχνά. Και ήταν αρκετό για να μου καταστρέψει την παιδικότητα. Αρκετό για να μου καταστρέψει τη ζωή.
Δεν μπορούσα να μιλήσω σε κανέναν. Ποιος θα με πίστευε; Η θεία μου θα κατηγορούσε εμένα για ό, τι συνέβη – έτσι έκανε πάντα. Και έπειτα… ντρεπόμουν. Δεν είναι εύκολο για ένα κορίτσι να… ομολογήσει τον βιασμό του…
Έμεινα έγκυος. Δεν το κατάλαβα παρά μόνο όταν η κοιλιά μου άρχισε να φουσκώνει. Παιδί ήμουν! Δεν ήξερα από αυτά! Μόλις το έμαθε η θεία θύμωσε. Μου έλεγε πως δεν σεβάστηκα το σπίτι και την… αγάπη τους. Πως γύριζα με διάφορους άντρες και… να τώρα τα αποτελέσματα! Μα εγώ δεν έβγαινα έξω από το σπίτι. Έβγαινα μόνο αν με έστελνε η θεία για κάποια δουλειά. Κι αμέσως πάλι πίσω! Γιατί αν αργούσα, φώναζε.
Φαίνεται δεν είχε καταλάβει τι συνέβαινε. Ή ίσως δεν ήθελε να καταλάβει…
Έπειτα από αυτό με έδιωξε. Εκείνη το έκανε για να με τιμωρήσει. Μα για μένα αυτή ήταν η απελευθέρωσή μου. Έφευγα μακριά από τον βασανιστή μου. Μακριά από την κόλαση που ζούσα. Δεν είχα πού να πάω. Όμως, όπου και να βρισκόμουν, θα ήταν καλύτερα. Για μερικές εβδομάδες κοιμόμουν στον δρόμο. Δεν είχα άλλη επιλογή. Μια νύχτα με είδε μια κυρία. Ήταν κοντά στα 70. Δεν ξέρω αν ήταν άγγελος ή απλώς ένας άνθρωπος κανονικός σαν όλους τους υπόλοιπους. Μα, από τους ανθρώπους είχα τόσο… φοβηθεί. Μετά από αυτά που είχα ζήσει, δεν πίστευα ότι θα μπορούσε να βρεθεί κάποιος που θα ενδιαφερθεί για μένα. Την έλεγαν Αφροδίτη. Με πήρε σπίτι της, με φρόντισε. Κι ένιωσα πάλι αυτή τη θαλπωρή των παιδικών μου χρόνων. Το βλέμμα της είχε την ίδια ζεστασιά, την ίδια τρυφερότητα με της μαμάς μου.
Αν δεν ήταν εκείνη, δεν ξέρω αν τώρα θα ήμουν ζωντανή. Δεν ξέρω αν θα είχαν γεννηθεί τα μωρά μου. Έκανα δίδυμα. Κι η γυναίκα αυτή τα αγάπησε σαν εγγόνια της. Κάθε μέρα μάς έλεγε πως της αλλάξαμε τη ζωή. Της δώσαμε ζωντάνια! Μα εγώ της απαντούσα πως εκείνη μας ΕΔΩΣΕ ζωή! Με τη βοήθειά της κατάφερα να σταθώ στα πόδια μου. Μόλις πέρασε λίγος καιρός βρήκα δουλειά. Της είπα ότι ήταν πια ώρα να φύγουμε, αφού αρκετά της είχαμε γίνει βάρος. Όμως, εκείνη δεν σήκωνε κουβέντα! Αν φεύγαμε θα ξαναγύριζε πάλι στην άδεια της ζωή. Δεν θα το άντεχε, είπε.
Έτσι, μείναμε. Έδωσε πολλή αγάπη στα παιδιά μου. Περισσότερη από όση έδωσα εγώ. Εγώ δεν μπορούσα. Όχι επειδή δεν τα αγαπούσα. Τα λάτρευα! Μα επειδή φοβόμουν. Ήθελα να μην είναι ευαίσθητα, ήθελα να είναι σκληρά. Για να μπορούν να ανταπεξέλθουν σε όποια δυσκολία. Η Αφροδίτη ήταν μεγάλη. Δεν θα μπορούσε πάντα να τα προστατεύει. Κι εγώ… Αν κάτι συνέβαινε κι έμεναν μόνα τους; Αν δεν μπορούσα να είμαι κοντά τους; Έπρεπε να έχουν εφόδια! Να έχουν θάρρος και δύναμη. Γι’ αυτό, δεν ήμουν όσο τρυφερή θα ήθελα. Δεν τους χάρισα τα χάδια που άξιζαν, ήμουν σκληρή. Ίσως λίγο αυταρχική…
Τώρα, τα χρόνια έχουν περάσει. Τα παιδιά μου είναι μεγάλα πια. Τώρα πια αν και αργά έχω καταλάβει το λάθος μου.
Τα εφόδια που έπρεπε, τα απέκτησαν. Μα, όχι από μένα! Αλλά από την αγάπη της Αφροδίτης! Και δεν ήταν αυτά που είχα εγώ στο μυαλό μου…
Κάποτε κατηγορούσα τους γονείς μου που δεν με σκληραγώγησαν και στο τέλος έμεινα μόνη μου κι ανήμπορη. Τελικά κατάλαβα πως η αγάπη τους ήταν αρκετή. Η αγάπη τους με μεγάλωσε, οι αναμνήσεις που μου έφτιαξαν με κράτησαν δυνατή να συνεχίσω, να ξεφεύγω από τη μαύρη πραγματικότητα που ζούσα. Τα βράδια στο σπίτι της θείας, αλλά και τα βράδια στον δρόμο, σκεφτόμουν τις όμορφες στιγμές μας και δραπέτευα. Και τέλος, η αγάπη της Αφροδίτης με κράτησε στη ζωή, μου έδωσε τη δύναμη να συνεχίσω να προσπαθώ! Η αγάπη της Αφροδίτης ανέθρεψε τα παιδιά μου…
Τώρα προσπαθώ να επανορθώσω. Το συζήτησα μαζί τους. Τους τα είπα όλα – ή μάλλον σχεδόν όλα. Δεν άντεχα να τους πω για τον πατέρα τους. Τι να τους πω; Ότι με κακοποιούσε όταν ακόμα ήμουν παιδί; Ότι τον γνώριζα μέσα από τα αισχρά βράδια που με επισκεπτόταν; Πώς τα λένε αυτά τα γεγονότα;
Νομίζω πως με έχουν συγχωρέσει. Έχουν αγάπη μέσα τους. Κι η αγάπη όλα τα γιατρεύει. Όπως γιάτρεψε και τις δικές μου τις πληγές».
Η ιστορία της τελείωσε. Κι είχαμε σχεδόν φτάσει. Μέχρι το τέλος της διαδρομής δεν μπόρεσα να βγάλω άχνα. Δεν ήξερα τι να της πω. Αν έπρεπε να της πω κάτι… Κράτησα μόνο μια φράση. Ίσως συνηθισμένη, ίσως πολύ ρομαντική. Μα είναι αυτή που συνοψίζει τη ζωή της. Τη ζωή όλων μας: «Η αγάπη όλα τα γιατρεύει».

Τα μεγάλα έργα επιτυγχάνονται όχι με δύναμη, αλλά με επιμονή.

«Η επιμονή δεν είναι ένας μακρύς αγώνας. Είναι πολλοί σύντομοι αγώνες ο ένας μετά τον άλλο". - Walter Elliot

Υπάρχει κάτι για να πούμε για τους ανθρώπους που επιμένουν.

Τον άγαμο γονέα, που εργάζεται σε πολλές δουλειές για να κρατήσει την οικογένειά του, να την θρέψει και να την ντύσει.

Το άτομο που επιλέγει να σηκώνεται κάθε μέρα, όταν η κατάθλιψή του το προτρέπει να μείνει στο κρεβάτι.

Το πρόσωπο που αγωνίζεται με την εξάρτηση του που αρνείται να το βάλει κάτω και συνεχίζει να δίνει τη μάχη με τους δαίμονες του.

Αν είσαι ένας από αυτούς τους ανθρώπους, μας εμπνέεις.

Ποτέ δεν ξέρεις πότε καλά πράγματα θα συμβούν.

Θα μπορούσε να είναι μόλις στρίψεις τη γωνία.

Θα μπορούσες να προσπαθήσεις 20 φορές, και να «κάτσει» τελικά την 21η.

Τα μεγάλα έργα επιτυγχάνονται όχι με δύναμη, αλλά με επιμονή.

Laundroid: Η συσκευή που θα λατρέψουν οι άντρες- Διπλώνει μόνη της την μπουγάδα

Ανάμεσα στις πολλές και ιδιαίτερα σημαντικές ηλεκτρονικές συσκευές που παρουσιάστηκαν στην έκθεση CES 2016 στο Λας Βέγκας ήταν και μερικές που αφορούσαν την καθημερινότητα των χρηστών της νέας εποχής. Έτσι εκτός από το απίστευτο ψυγείο της Samsung, το ενδιαφέρον συγκέντρωσε και μία ακόμα συσκευή με το όνομα Laundroid.

Πρόκειται όπως βλέπουμε και από το βίντεο για μία τεράστια συσκευή, η οποία ακόμα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, όμως παρ' όλα αυτά δείχνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την ευκολία που φέρνει στην καθημερινότητα των χρηστών, ιδίως των ανδρών. Η εταιρία που την κατασκευάζει την εξελίσσει εδώ και αρκετά χρόνια και υποστηρίζει ότι θα είναι έτοιμη να βγει στην παραγωγή του χρόνου.

 Όπως βλέπουμε, το μόνο που έχει να κάνει ο ιδιοκτήτης της είναι να ρίξει όπως όπως τα ρούχα του μέσα στην καταπακτή, και μετά από περίπου 10 λεπτά, να τα πάρει από την έξοδο διπλωμένα στην εντέλεια. Για να το επιτύχει αυτό χρησιμοποιεί μία μεγάλη βάση δεδομένων στην οποία έχουν καταγραφεί όλες οι παράμετροι του κάθε υφάσματος και του είδους του ρούχου, ενώ ειδικοί βραχίονες ενός ενσωματωμένου ρομπότ αναλαμβάνουν να κάνουν ότι πρέπει για να έχετε τα πιο τέλεια διπλωμένα ρούχα του κόσμου.

 Η συσκευή αυτή μπορεί να κάνει μία ολόκληρη μπουγάδα από πουκάμισα μέσα σε λίγες ώρες, γλιτώνοντας χρόνο και αρκετά νεύρα από όσους εμπλέκονται με αυτή την διαδικασία. Ιδίως τους άνδρες οι οποίοι δεν είναι και το καλύτερό τους ότι έχει να κάνει με την μπουγάδα και τα παρελκόμενά της.

 

Φυσικοί εξετάζουν τη θεωρία που εξηγεί γιατί το σύμπαν γίνεται από ύλη

Ο Soeren Prell, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής και Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο της Iowa που δουλεύει στο πείραμα BaBar του επιταχυντή SLAC της Καλιφόρνιας, είναι ένας από τους 500 φυσικούς από 74 συνεργαζόμενα ιδρύματα και 10 χώρες που συμμετέχουν στο ίδιο πείραμα. 

"Το πείραμα BaBar εστιάζεται στη μελέτη των διαφορών μεταξύ της ύλης και της αντιύλης," λέει ο Prell. "Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα για το σύμπαν είναι, 'γιατί είναι κατασκευασμένο από ύλη;'

Αμέσως μετά το big bang, οι φυσικοί λένε ότι η έκρηξη θα πρέπει να είχε δημιουργήσει ίσες ποσότητες ύλης και αντιύλης. Και όταν τα σωματίδια της ύλης συνάντησαν τα αντισωματίδια τους εξαϋλώθηκαν και τα δύο.

Όμως το σύμπαν παρόλα αυτά δεν εξαϋλώθηκε και είναι γεμάτο από ύλη. Τι έκανε λοιπόν την ύλη να 'επιζήσει' της πρώιμης εξαύλωσης;

Οι φυσικοί πιστεύουν ότι τότε υπήρχε μια μικρή ανισορροπία υπέρ της ύλης πάνω στην αντιύλη - ένα επιπλέον σωματίδιο της ύλης για κάθε 10 δισ. σωματίδια της αντιύλης και αυτό οδήγησε στο να υπάρχει ο κόσμος μας. Και αυτή την ανισορροπία τη λένε ασυμμετρία.

Το 1964 φυσικοί ανακάλυψαν την ασυμμετρία μεταξύ ύλης και αντιύλης - είναι επίσης γνωστή κι ως παραβίαση φορτίου-ομοτιμίας CP - στα καόνια. Οι Kobayashi και Maskawa, νομπελίστες του 2008, το 1972 ανέπτυξαν μια θεωρία και προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτές τις παραβιάσεις της συμμετρίας. Η ιδέα τους οδήγησε στην προσθήκη τριών κουάρκ στο Στάνταρτ Μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής, μια θεωρία που εξηγεί τον τρόπο που αλληλεπιδρούν τα σωματίδια μέσω των κυρίαρχων δυνάμεων. Άλλοι δε ερευνητές έκαναν την υπόθεση ότι μελέτες των B μεσονίων (πολύ βραχύβια σωματίδια) θα μπορούσαν να εξηγήσουν αυτές τις σπασμένες συμμετρίες (την ασυμμετρία).

Το πείραμα BaBar στην Καλιφόρνια, το οποίο ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2008, έχει ονομασθεί και εργοστάσιο Β επειδή οι συγκρούσεις μεταξύ ηλεκτρονίων-ποζιτρονίων που παράγονται είναι ικανές να δημιουργήσουν περισσότερα από 1 εκατομμύριο B μεσόνια κάθε μέρα. Από το 1999 οι ερευνητές έχουν μελετήσει την διάσπαση των εν λόγω σωματιδίων για να επιβεβαιώσουν την θεωρία των δύο νομπελιστών Kobayashi και Maskawa.

Τελικά τα κατάφεραν και έτσι στην παρουσίαση του βραβείου Νόμπελ ανακοινώθηκε πως το 2001, οι δύο ανιχνευτές σωματιδίων BaBar στο Stanford, και Belle στην Tsukuba της Ιαπωνίας, εντοπίστηκαν σπασμένες συμμετρίες ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Τα αποτελέσματα τους ήταν ακριβώς όπως είχαν προβλέψει σχεδόν τρεις δεκαετίες νωρίτερα οι Kobayashi και Maskawa.

"Βρήκαμε την ασυμμετρία μεταξύ σωματιδίων / αντισωματιδίων ," λέει ο Prell. "Βρήκαμε ότι πως τα B μεσόνια και τα αντι-Β μεσόνια συμπεριφέρονται διαφορετικά."

Βέβαια, είπε ο Prell η θεωρία των Kobayashi και Maskawa δεν εξηγεί πλήρως την ύπαρξη του σύμπαντος. Έτσι, από τη στιγμή που η ανάλυση των δεδομένων του πειράματος BaBar τελείωσε και γράφτηκαν άλλες 100 περίπου επιστημονικές ανακοινώσεις (πέραν των ήδη 375 γραμμένων), ο Prell μαζί με τους άλλους φυσικούς θα κινηθούν προς πειράματα με υψηλότερη ενέργεια, που θα είναι δυνατόν να γίνουν στο νέο επιταχυντή Large Hadron Collider στο CERN

Και τι μας χρησιμεύουν αυτές οι θεωρίες και δοκιμές για τον υποατομικό κόσμο;

"Δεν θα λύσουμε βέβαια την οικονομική κρίση ή την ενεργειακή κρίση," είπε ο Prell. "Αλλά θα μας βοηθήσει όλους να καταλάβουμε λίγο καλύτερα από πού ερχόμαστε. Υπάρχουν μεγάλα ερωτήματα πίσω από το ζήτημα αυτό, όπως για παράδειγμα 'γιατί υπάρχει ένα σύμπαν κατασκευασμένο από ύλη;

Η γαλαξιακή περιστροφή βοηθάει στην εξήγηση της ασυμμετρίας ύλης/αντιύλης

Ένας φυσικός έχει δημιουργήσει μια λύση με βάση την περιστροφή του Γαλαξία, η οποία εξηγεί έναν από τους πιο μεγάλους γρίφους της σωματιδιακής φυσικής, αφήνοντας έτσι την πόρτα ανοικτή για το αίνιγμα του γιατί επέζησαν διαφορετικές ποσότητες ύλης και αντιύλης, από όσες φτιάχτηκαν στη γέννηση του Σύμπαντος μας.

Η ιδιοπεριστροφή του Γαλαξία μας έχει ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη επίδραση στην συστροφή του χωρογρόνου στην γειτονιά μας, από όσο η περιστροφή της Γης. Αυτό το φαινόμενο εκμεταλλεύεται η νέα έρευνα για την παραβίαση CP

Οι φυσικοί πολύ θα ήθελαν να έχουν ένα τακτοποιημένο σύμπαν, όπου οι νόμοι της φυσικής να είναι τόσο καθολικοί, που το κάθε σωματίδιο και το αντισωματίδιο του να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια πειραματικές παρατηρήσεις των καονίων όσο και των μεσονίων Β, αποκάλυψαν σημαντικές διαφορές στο πώς διασπώνται αυτά τα σωματίδια από ό,τι τα αντίστοιχα αντισωματίδια τους.

Αυτό φαινόμενο που λέγεται “παραβίαση φορτίου – ομοτιμίας (C-P) ή "παραβίαση CP" είναι μια δυσκολοεξήγητη ανωμαλία για μερικούς ερευνητές, αλλά είναι ένα χρήσιμο φαινόμενο για άλλους, καθώς μπορεί να μας ανοίξει δρόμους για να εξηγήσουμε γιατί επιβίωσε περισσότερη ύλη από ότι αντιύλη, από τη γέννηση του σύμπαντος.

Ο Mark Hadley, του Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Warwick, πιστεύει πως έχει βρει μια ελέγξιμη εξήγηση για την προφανή παραβίαση του φορτίου-ομοτιμίας που διατηρεί μεν την ομοτιμία (P), αλλά καθιστά την παραβίαση φορτίου – ομοτιμίας (CP), μια ακόμη πιο εύλογη εξήγηση για το διαχωρισμό μεταξύ ύλης και αντιύλης.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του φαίνεται ότι η γιγαντιαία μάζα του Γαλαξία μας μπορεί να συμβάλει στο να κρυφτεί η ασυμμετρία που υπάρχει στους ρυθμούς διάσπασης της ύλης και της αντιύλης.

Η μάζα του Γαλαξία ξέρουμε ότι ιδιοπεριστρέφεται και κατά συνέπεια ελέγχεται από τους κανόνες της στροφορμής. Όταν τοποθετήσετε ένα τέτοιο βαρύ, περιστρεφόμενο αντικείμενο μέσα στον χωροχρόνο, το τελικό αποτέλεσμα είναι η δημιουργία στρεβλώσεων σε αυτόν.

Οι αστροφυσικοί ξέρουν για δύο τέτοια είδη στρεβλώσεων – τη συστροφή του πλαισίου αναφοράς του χωροχρόνου (frame-dragging ), λόγω της περιστροφής μιας μεγάλης μάζας, και τη διαστολή του χρόνου. Η πρώτη είναι μια διαδικασία στην οποία ο χωροχρόνος ‘τυλίγεται’ ή συστρέφεται γύρω από το σώμα που ιδιοπεριστρέφεται, όπως προτείνεται στην θεωρία του Άλμπερτ Αϊνστάιν της γενικής σχετικότητας.

Η διαστολή του χρόνου από την άλλη είναι μια παραμόρφωση που επηρεάζει μόνο το χρόνο, που διαστέλλεται σε κάποιο βαθμό. Οι ειδικοί έχουν κάνει την ανάλυση αυτών των δύο φαινομένων γύρω από τη Γη, και η οποία είναι ικανή να παράγει αυτά τα δύο φαινόμενα. Αλλά ο Γαλαξίας μας το κάνει σε μια πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από όσο η Γη.

Χρησιμοποιώντας λοιπόν τα δεδομένα αυτά, οι αστρονόμοι μπορούν τώρα να εξηγήσουν γιατί η βαρυονική ύλη και η αντιύλη, υπάρχουν στο σύμπαν στις αναλογίες που βλέπουμε σήμερα. Όπως ξέρουμε η περισσότερη ύλη στον κόσμο αποτελείται από την κανονική βαρυονική ύλη, έστω και αν κατά τη διάρκεια του Big Bang παράχθηκε σε ίσες ποσότητες με την αντιύλη.

Το γεγονός αυτό, που έλαβε χώρα, περίπου, πριν 13,75 δισεκατομμύρια χρόνια, θα πρέπει να είχε δημιουργήσει ύλη και αντιύλη σε ίσες, ισοδύναμες αναλογίες. Σύμφωνα με την καλύτερη θεωρία που έχουμε για την εξήγηση του σύμπαντος, κανένα από τα πράγματα που βλέπουμε γύρω μας στο χώρο δεν θα έπρεπε να υπάρχει.

Όλοι οι αστρονόμοι συμφωνούν ότι κάτι συνέβη κατά τις πρώτες ημέρες του Κόσμου, ένα γεγονός που επέτρεψε στην ύλη να βγει νικητής στον αγώνα της κατά της αντιύλης. Διαφορετικά, οι δύο θα πρέπει να είχαν ‘εκμηδενίσει’ η μία την άλλη, μην αφήνοντας μέσα το σύμπαν τίποτα.

Ο Mark Hadley λοιπόν αναφέρει ότι η συστροφή του πλαισίου αναφοράς του χωροχρόνου και η διαστολή του χρόνου θα μπορούσαν να εξηγήσει το γιατί η ύλη και η αντιύλη αποσυντίθενται (διασπώνται) με διαφορετικούς ρυθμούς. Αυτό, πιστεύει, πως θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι τα σωματίδια απλά αντιδρούν διαφορετικά στα δύο φαινόμενα που περιγράφει η Γενική Σχετικότητα.

“Αυτές οι [ασυμμετρίες] έχουν μετρηθεί, αλλά ποτέ δεν εξηγήθηκαν. Η έρευνα δείχνει ότι τα πειραματικά αποτελέσματα που βρίσκουμε στα εργαστήριά μας είναι μια συνέπεια της γαλαξιακής περιστροφής, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να συστρέφει τον τοπικό μας χωροχρόνο”, εξηγεί ο Mark Hadley.

"Αν αυτό φανεί να είναι σωστό τότε η φύση θα είναι βασικά συμμετρική. Η παραβίαση CP θεωρείται σαν το κλειδί για την ερμηνεία της ασυμμετρίας της ύλης στο Σύμπαν, αλλά η μετρούμενη παραβίαση CP είναι ανεπαρκής για να εξηγήσει το Σύμπαν που βλέπουμε σήμερα”, προσθέτει.


Ο Γαλαξίας μας όπως φαίνεται από τη Γη

Αντί λοιπόν να χρησιμοποιήσει τις CP παραβιάσεις ορισμένων σωματιδίων, ο Hadley πρότεινε να χρησιμοποιηθεί η ιδιοπεριστροφή των μεγάλων δομών που σχηματίστηκαν στις απαρχές του Σύμπαντος, ως σημείο εκκίνησης. Αυτά τα αντικείμενα περιλαμβάνουν τους πρώτους γαλαξίες, που οι παρατηρήσεις τους έδειξαν ότι αναπτύχθηκαν μόλις μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang.

"Αυτή η ριζοσπαστική πρόβλεψη είναι ελέγξιμη με τα δεδομένα που έχουν ήδη συγκεντρωθεί στο CERN και το BaBar, ψάχνοντας για αποτελέσματα που να είναι ασύμμετρα προς την κατεύθυνση που περιστρέφεται ο Γαλαξίας," γράφει ο Hadley στο επιστημονικό περιοδικό Europhysics Letters.

Το πείραμα BaBar έχει εγκατασταθεί στον γραμμικό επιταχυντή SLAC του Στάνφορντ. Μαζί με τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), που λειτουργεί στο CERN της Γενεύης, μελετά παραβιάσεις CP σε στοιχειώδη σωματίδια.

Τέλος, η εργασία αυτή μπορεί να ρίξει περισσότερο φως στο ποιά από τα φαινόμενα μπορεί να είναι υπεύθυνα για την ασυμμετρία ύλης/αντιύλης. Ο δε LHC, ως ο μεγαλύτερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο, είναι μοναδικά εξοπλισμένος για να διεξαγάγει τέτοιες έρευνες.

Τι είναι η συμμετρία CP

Η συμμετρία CP σημαίνει ότι αντιστρέφουμε πρώτα το φορτίο των σωματιδίων (ο όρος "C") και εν συνεχεία αλλάζουμε στα σωματίδια το αριστερόστροφο σπιν τους και το μετατρέπουμε σε δεξιόστροφο σπιν (ο όρος "P") και αντίστροφα. Αν τώρα τα νέα σωματίδια που θα προκύψουν συμπεριφέρονται κατά τον ίδιο τρόπο με τα παλιά, τότε οι νόμοι της Φυσικής είναι αναλλοίωτοι στην CP μεταβολή.

Στ. Χόκινγκ: «Οι μαύρες τρύπες έχουν ηλεκτρικά ‘μαλλιά’ που αποθηκεύουν πληροφορίες και εξηγούν πώς η πληροφορία δραπετεύει από αυτές»

Μια νέα θεωρία για τη λειτουργία των μελανών οπών στο Σύμπαν ανέπτυξε ο διάσημος βρετανός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη τους. Ο Χόκινγκ υποστηρίζει ότι οι πληροφορίες που υπάρχουν στην ύλη που εισέρχεται σε μια μαύρη τρύπα δεν καταστρέφονται μαζί με αυτή αλλά αποσπώνται και αποθηκεύονται σε εξωτικές κοσμικές δομές στον ορίζοντα των γεγονότων, το αόρατο σύνορο το οποίο περιβάλλει κάθε μαύρη τρύπα στο Σύμπαν και εμποδίζει το φως να ξεφύγει.

 

Σύμφωνα με τον Χόκινγκ οι μαύρες τρύπες έχουν κοσμικά μαλλιά που συγκρατούν και αποθηκεύουν τις πληροφορίες της ύλης που χάνεται μέσα σε αυτές.
 

Το παράδοξο

Όσα γνωρίζουμε για τις μαύρες τρύπες υποδεικνύουν πώς όταν η ύλη εισέλθει σε μια μελανή οπή καταστρέφεται στα εξ ων συνετέθη και φυσικά μαζί της καταστρέφονται και όλες πληροφορίες. Ομως οι νόμοι της κβαντομηχανικής αναφέρουν ότι οι πληροφορίες που πέφτουν στις μελανές οπές διασώζονται και μπορούν να ανακτηθούν. Αυτός ο κοσμικός γρίφος έχει ονομαστεί από τους ειδικούς «παράδοξο της πληροφορίας».

 

Σε μια προσπάθεια να δώσει λύση σε αυτό το παράδοξο ο Χόκινγκ τον περασμένο Ιούλιο παρουσίασε σε επιστημονικό συνέδριο στη Στοκχόλμη μια νέα ιδέα που είχε αναπτύξει σε συνεργασία με τον φυσικό Μάλκολμ Πέρι από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και τον φυσικό Άντριου Στρόμινγκερ από το Χάρβαρντ. Οι τρεις ερευνητές υποστηρίζουν πώς οι πληροφορίες όταν «συλλαμβάνονται» από μια μελανή οπή δεν εισέρχονται στο εσωτερικό της αλλά αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων.

Πέρυσι, ο Stephen Hawking αποκάλυψε ότι οι μαύρες τρύπες δεν έίναι οι ‘αιώνιες φυλακές’ που νομίζουμε, και είναι δυνατόν να διαφύγουν τα δεδομένα από αυτή την άβυσσο.

Τα μαλλιά

Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πληροφορίες που εισέρχονται στις μελανές οπές αποθηκεύονται σε μια κοσμική δομή την οποία ονομάζουν «μαλακά μαλλιά». Σύμφωνα με τον Χόκινγκ και τους συνεργάτες του αυτά τα… μαλλιά αποτελούνται από φωτόνια και βαρυτόνια. Τα βαρυτόνια είναι υποθετικά στοιχειώδη σωματίδια φορείς της βαρυτικής αλληλεπίδρασης. Οπως αναφέρουν οι τρεις επιστήμονες όταν η ύλη εισέρχεται σε μια μελανή οπή οι πληροφορίες τους «απογυμνώνονται» από αυτή και… πιάνονται στα «μαλακά μαλλιά» που βρίσκονται στον ορίζοντα των γεγονότων.

 

Η ανάκτηση

Οι τρεις ερευνητές πιθανολογούν ότι η ακτινοβολία που εκπέμπεται από τις μελανές οπές μπορεί να μεταφέρουν μαζί τους ορισμένες από τις πληροφορίες που έχουν διασωθεί και είναι αποθηκευμένες στον ορίζοντα των γεγονότων. Το ζητούμενο είναι όπως λέει ο Χόκινγκ να βρεθεί ένας τρόπος να εντοπίζονται και να ανακτώνται αυτές οι πληροφορίες που πιθανότατα θα είναι «ανάκατες» και μπερδεμένες μεταξύ τους ομολογώντας ότι δεν θα είναι κάτι εύκολο. Αυτός και οι συνεργάτες του ευελπιστούν ότι θα βρεθεί ένας τρόπος οι πληροφορίες αυτές να ανασυνθέτονται και δημιουργείται ένα «ολόγραμμα», όπως το ονομάζουν, των αρχικών πληροφοριών. Η μελέτη που τιτλοφορείται «Μαλακά μαλλιά σε μαύρες τρύπες» δημοσιεύεται στην διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων arxiv.

Βρέθηκε ο κροκόδειλος… ρεξ!

Είχε μήκος δέκα μέτρα και ζούσε την ίδια εποχή με τους δεινοσαύρους

Μια εντυπωσιακή όσο και απρόσμενη ανακάλυψη έκανε ομάδα ερευνητών σε μια περιοχή της ερήμου Σαχάρα στην Τυνησία.
Οι ερευνητές εντόπισαν τον σκελετό ενός άγνωστου μέχρι σήμερα θαλάσσιου όντος που μοιάζει πολύ με κροκόδειλο. Ονομάστηκε Machimosaurus rex αφού λόγω μεγέθους και μοχθηρότητας οι ερευνητές θεωρούν ότι είναι το αντίστοιχο των Τυραννόσαυρων στον κόσμο των κροκοδείλων.
Ο M.rex ζούσε πριν από 130 εκ. έτη, το μήκος του ξεπερνούσε τα δέκα μέτρα και ζύγιζε περισσότερους από τρεις τόνους. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν το πολύ μεγάλο του ρύγχος.
Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μπολόνια στην Ιταλία σε μια αποστολή που υποστήριξε το National Geographic.
Όπως εκτιμούν ο M.rex είχε πανίσχυρο δάγκωμα με το οποίο εκτός από μικρότερα και μεγαλύτερα ψάρια θα μπορούσε να εξοντώνει εύκολα και πιο δύσκολα θηράματα όπως τις θαλάσσιες χελώνες και άλλα οστρακόδερμα.
«Ο Μαχιμόσαυρος ήταν στην κορυφή του τροφικής αλυσίδας σε μια τεράστια λιμνοθάλασσα που βρισκόταν ανάμεσα στις περιοχές της Σαχάρας και τον ωκεανό της Τηθύος που κάποτε διαχώριζε την Ευρώπη από την Αφρική» αναφέρει σε ανακοίνωση της η ερευνητική ομάδα.

Το κρανίο του Machimosaurus rex με το πολύ μεγάλο ρύγχος

Χρονομηχανές ή επανακτώντας τον «χαμένο» χρόνο

Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία των ανθρώπινων ιδεών σχετικά με τον χρόνο θα διαπιστώσει ότι μέσα σε τρεις χιλιετίες υπήρξε μια σαφής μετάβαση από τον κυκλικό χρόνο των αρχαίων Ελλήνων στον γραμμικό και τελεολογικό χρόνο των Εβραίων και των χριστιανών, και από αυτόν στον σύγχρονο μαθηματικοποιημένο και τελικά άχρονο χρόνο της κλασικής φυσικής.
Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η εύπλαστη υποκειμενική εμπειρία του χρόνου, που οι άνθρωποι ανέκαθεν βίωναν στην καθημερινή ζωή τους, με τον «απανθρωποποιημένο», δηλαδή τον μαθηματικοποιημένο και μετρήσιμο χρόνο της σύγχρονης επιστήμης;

Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι διόλου αυτονόητη, αφού κάθε αντικειμενική περιγραφή της επιστήμης στηρίζεται, εξ ορισμού, πάνω στη μελέτη επαναλαμβανόμενων, δηλαδή α-χρονικών φαινομένων.
Πώς λοιπόν θα μπορούσε να νομιμοποιηθεί επιστημονικά η μελέτη φαινομένων «μοναδικών» και ανεπανάληπτων στον χρόνο;

Επιστημονικά αδιέξοδα στη σύλληψη του χρόνου

Στις 6 Απριλίου του 1922, στο Παρίσι, στην περίφημη Φιλοσοφική Εταιρεία, συναντήθηκαν δύο μεγάλοι στοχαστές, ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν και ο φιλόσοφος Ανρί Μπερξόν, για να ανταλλάξουν απόψεις γύρω από το αίνιγμα του χρόνου.
Στο επίμονο ερώτημά του, αν ο χρόνος όπως περιγράφεται από τη θεωρία της σχετικότητας, και συνεπώς από τη σύγχρονη φυσική, έχει να κάνει με τον χρόνο όπως τον βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι, ο Μπερξόν έλαβε από τον Αϊνστάιν την ακόλουθη απάντηση: «Το ερώτημα τίθεται ως εξής: ο χρόνος του φιλοσόφου είναι ίδιος με τον χρόνο του φυσικού;». Και προς μεγάλη απογοήτευση του Μπερξόν, ο δημιουργός της θεωρίας της σχετικότητας θα απαντήσει απερίφραστα: «Μόνο η επιστήμη λέει την αλήθεια και κανένα υποκειμενικό βίωμα δεν μπορεί να διασώσει ό,τι αρνείται η επιστήμη»!
Σε αυτήν την ατελέσφορη προσπάθεια διαλόγου ανάμεσα σε έναν μεγάλο φυσικό επιστήμονα και έναν εξίσου μεγάλο φιλόσοφο αποτυπώνεται η θεμελιώδης διαφωνία σχετικά με τη φύση του χρόνου και την επίδρασή του στο Σύμπαν: ο χρόνος όπως περιγράφεται από τους βασικούς νόμους της δυναμικής του Νεύτωνα, αλλά και από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, είναι γραμμικός, ομοιότροπος και συμμετρικός ως προς το παρελθόν και το μέλλον, είναι δηλαδή αντιστρεπτός.
Ο φυσικός χρόνος, σε αντίθεση με τον υποκειμενικό ανθρώπινο χρόνο, δεν κυλάει προς κάποια κατεύθυνση και δεν παράγει ποτέ τίποτα νέο. Οπως το έθεσε ο Νεύτων στην εισαγωγή του περίφημου βιβλίου του «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας): «Ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφ’ εαυτού και από την ίδια του τη φύση, ρέει ομοιόμορφα χωρίς να εξαρτάται από τίποτα το εξωτερικό…».
Με άλλα λόγια, η υποκειμενική εμπειρία του χρόνου που βιώνουν οι άνθρωποι, για τον Νεύτωνα (αλλά και την κλασική επιστήμη συνολικά) είναι απλώς μια ψευδαίσθηση που δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον απόλυτο κοσμικό χώρο και χρόνο. Αποψη που, παραδόξως, αιώνες μετά συμμερίζεται και ο Αϊνστάιν, ο βασικός υπαίτιος της «δολοφονίας» της έννοιας του απόλυτου χρόνου στη σύγχρονη φυσική!
Πράγματι, όπως θα εκμυστηρευθεί ο ίδιος ο Αϊνστάιν σε ένα περίφημο γράμμα του: «Η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και σε μέλλον αποτελεί μόνο μια ψευδαίσθηση, μολονότι πρόκειται για μια επίμονη ψευδαίσθηση»!
Για τον πατέρα της θεωρίας της σχετικότητας ο χρόνος δεν είναι τίποτα άλλο από μία επιπλέον μαθηματική παράμετρο στην περιγραφή του φυσικού κόσμου, μία διάσταση στο ενοποιημένο τετραδιάστατο συνεχές που σήμερα ονομάζεται «χωρόχρονος». Προσβλέποντας στην αντικειμενική περιγραφή του χρόνου η φυσική οδηγήθηκε στην εξάλειψή του.
Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο; Τόσο για τη νευτώνεια δυναμική όσο και για τη σχετικιστική φυσική, ο χρόνος δεν είναι δημιουργική δύναμη αλλά μόνο μία διάσταση στη μαθηματική περιγραφή της κίνησης των υλικών σωμάτων, η οποία μπορεί να παίρνει είτε θετικές είτε αρνητικές τιμές (η χρονική αντιστροφή από το t στο -t), μπορεί δηλαδή να ρέει ελεύθερα από το παρελθόν προς το μέλλον (και αντίστροφα), χωρίς αυτό να επηρεάζει ουσιαστικά τις βασικές εξισώσεις της δυναμικής που περιγράφουν τη συμπεριφορά και τις μεταβολές των υλικών αντικειμένων.
Με άλλα λόγια, το παράδοξο προκύπτει από τη θεμελιώδη φυσική και, κατά βάθος, μετα-φυσική παραδοχή περί συμμετρότητας ή αντιστρεπτότητας του χρόνου.
Αν όμως «ο χρόνος είναι μόνο ό,τι μετράνε τα ρολόγια», όπως κατ’ επανάληψη υποστήριξε ο Αϊνστάιν, τότε γιατί μας φαίνεται ατελείωτος όταν πλήττουμε και αδυσώπητος όταν γερνάμε; Ποιοι νευροψυχολογικοί μηχανισμοί επιτρέπουν στους περισσότερους ανθρώπους να έχουν μια «ακριβή» αίσθηση του χρόνου; Χάρη στις πρωτοποριακές έρευνες των νευροεπιστημών, αρχίζουμε να κατανοούμε τόσο τους ψυχολογικούς όσο και τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο.
Ολοι έχουμε διαπιστώσει ότι η αίσθησή μας του χρόνου εξαρτάται και επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση ή από τη νοητική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος διάρκειας ενός ονείρου είναι μόλις λίγα λεπτά, έχουμε την εντύπωση ότι διήρκεσε πολλές ώρες. Επίσης, το αλκοόλ, το όπιο και ο έρωτας μπορούν να μας δημιουργούν μια ανάλογη ψευδαίσθηση διαστολής ή συστολής του βιωμένου χρόνου.

Ταξίδια στον χρόνο με την εγκεφαλική χρονομηχανή

Η εντύπωσή μας ότι ο ανθρώπινος χρόνος «ρέει», «κυλά» και «φεύγει» με διαφορετικούς ρυθμούς είναι στην πραγματικότητα μια «μεταφορά» ή, ενδεχομένως, μια αληθοφανής ψευδαίσθηση. Και το γεγονός ότι αυτή η μεταφορά μάς φαίνεται τόσο ρεαλιστική οφείλεται στο ότι η «πραγματικότητά» της διαμορφώνεται και εξαρτάται από ενδογενείς νευρολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι παραμένουν αδιαφανείς στην καθημερινή μας εμπειρία. Εξάλλου, γενικότερα, τόσο οι λεγόμενες «μεταφορές» όσο και οι «ψευδαισθήσεις» μας δεν είναι σχεδόν ποτέ αυθαίρετες, αφού, κατά κανόνα, προκύπτουν από κάποια δομικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας του ανθρώπινου νου.
Εκτός από τα αφηρημένα μαθηματικά μοντέλα σχετικά με τη φύση του κοσμικού χρόνου, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται, στη βάση συγκεκριμένων πειραμάτων, επιστημονικές θεωρίες που επιχειρούν να κατανοήσουν τον υποκειμενικό ή νοητικό χρόνο, όπως αυτός βιώνεται από τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή.
Κοινός παρονομαστής αλλά και αφετηρία των σύγχρονων νευροψυχολογικών μοντέλων του νοητικού χρόνου είναι η παραδοχή ότι υπάρχει ένας κεντρικός εγκεφαλικός μηχανισμός για τη μέτρηση του χρόνου, ένα είδος εγκεφαλικής κλεψύδρας που συσσωρεύει και «καταμετρά» στιγμές του νοητικού χρόνου.
Ενας «συσσωρευτής δευτερολέπτων», όπως αφελώς τον περιέγραψε ο Μαρκ Γουίτμαν (Marc Wittmann), επιφανής καθηγητής στην Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας ο οποίος επί σειρά ετών μελέτησε τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις της αίσθησης του χρόνου. Η αφέλεια του Γουίτμαν συνίσταται στο ότι παρομοιάζει το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο με ένα «νευρωνικό εκκρεμές» που η κάθε του αιώρηση αντιστοιχεί στο τικ-τακ ενός μηχανικού ρολογιού.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για περισσότερα από ένα νευρωνικά κυκλώματα, η λειτουργία των οποίων συνίσταται στο ότι απλώς καταγράφουν νευρικές ώσεις, ενώ ο συνολικός αριθμός των καταγεγραμμένων νευρικών ώσεων αντιστοιχεί στη χρονική διάρκεια στην οποία έλαβε χώρα μια πράξη. Το ζήτημα βέβαια είναι αν αυτά τα νευρωνικά χρονόμετρα «καταγράφουν» παθητικά χρονικές στιγμές ή αν, αντίθετα, τις δημιουργούν. Εξάλλου, τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά και οι ώρες είναι μόνο μια εντελώς αυθαίρετη ανθρώπινη διαίρεση του χρόνου.
Πάντως, από τις μέχρι σήμερα έρευνες προκύπτουν μερικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα. «Σύμφωνα με το καθιερωμένο γνωστικό μοντέλο, όσο περισσότερη προσοχή δίνουμε στον χρόνο τόσο αυξάνεται η υποκειμενική αίσθηση της διάρκειάς του», υποστηρίζει ο Γουίτμαν. Αυτό συμβαίνει επειδή τα «τικ-τακ» του νευρωνικού χρονόμετρου συσσωρεύονται μονάχα όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας στον χρόνο ή όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση επιφυλακής. Πράγματι, όπως διαπίστωσαν πειραματικά, όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας, η συχνότητα των νευρικών ώσεων αυξάνει, συνεπώς αυξάνει και η συχνότητα των ώσεων που καταγράφονται από την εγκεφαλική κλεψύδρα.
Αρχίζουμε λοιπόν να υποψιαζόμαστε το γιατί και κυρίως το πώς η ψυχολογική μας διάθεση μπορεί να επηρεάζει την υποκειμενική μας αντίληψη του χρόνου. Αυξάνοντας ή, εναλλακτικά, μειώνοντας τα νευρωνικά σήματα, θέτουμε σε κίνηση ή αδρανοποιούμε τους χρονοδείκτες του εγκεφαλικού μας ωρολογιακού μηχανισμού, δηλαδή, σαν να λέμε, θέτουμε σε κίνηση τους «κόκκους άμμου» στην εγκεφαλική μας κλεψύδρα. Ισως γι’ αυτό όταν βαριόμαστε ή όταν βιώνουμε κάτι παθητικά, έχουμε την εντύπωση ότι ο χρόνος δεν περνά: η προσοχή μας παγιδεύεται σε ένα αενάως επεκτεινόμενο παρόν.
Πού όμως εντοπίζονται αυτά τα εγκεφαλικά χρονόμετρα; Και από ποια εγκεφαλικά υποστρώματα αναδύεται η ανθρώπινη αίσθηση του χρόνου; Σε αυτά τα αποφασιστικά ερωτήματα δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές απαντήσεις.
Για την ώρα, οι απόψεις των ειδικών διίστανται: ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η εγκεφαλική κλεψύδρα βρίσκεται κάπου μεταξύ της παρεγκεφαλίδας και των βασικών γαγγλίων. Αλλοι υποστηρίζουν ότι τέτοιες «κλεψύδρες» είναι διάσπαρτες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου μας: εντοπίζονται δηλαδή σε ειδικά νευρωνικά κυκλώματα κατανεμημένα στο σύνολο του εγκεφάλου.
Πάντως, ο ανθρώπινος νους -αυτή η πολύπλοκη βιολογική χρονομηχανή- φαίνεται πως διαθέτει την αξιοπερίεργη ικανότητα να παραβιάζει καταφανώς και συστηματικά κάθε χρονικό περιορισμό.
Μόνο ο ανθρώπινος νους μπορεί να υπερβαίνει το φράγμα του χρόνου, επιτρέποντάς μας να πραγματοποιούμε απαγορευμένα ταξίδια στον χρόνο: όχι μόνο να ανασυγκροτούμε το πιο μακρινό παρελθόν μας, αλλά και να σχεδιάζουμε το απώτερο μέλλον μας.

Εφικτά και ανέφικτα ταξίδια στον χρόνο σύμφωνα με τον Αϊνστάιν

Οταν κάποτε ρώτησαν τον Αϊνστάιν «τι είναι ο χρόνος;», αυτός απάντησε χωρίς περιστροφές: «ό,τι μετράνε τα ρολόγια μας». Με αυτήν την προκλητική δήλωση ο μεγάλος ανανεωτής των κλασικών εννοιών του χώρου και του χρόνου στη φυσική ήθελε να υπογραμμίσει ότι, για τη σύγχρονη φυσική, ο χρόνος δεν είναι «κάτι τι» που μπορεί να συλληφθεί ανεξάρτητα από τον τρόπο που τον μετράμε, δηλαδή ανεξάρτητα από το πώς καταγράφουμε την παρουσία του.
Και τα ταξίδια στον χρόνο; Σύμφωνα με την ειδική θεωρία της σχετικότητας, κανένα ταξίδι στο παρελθόν δεν είναι επιτρεπτό και αυτό γιατί κανένα γνωστό υλικό αντικείμενο δεν μπορεί να ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός ή ταχύτερα. Οσο για τα ταξίδια στο μέλλον, αυτά είναι ίσως εφικτά επειδή προβλέπονται από τη γενική θεωρία της σχετικότητας.
Ωστόσο, η θεωρία της ειδικής σχετικότητας απαγορεύει σε οποιοδήποτε υλικό σωματίδιο (με μη μηδενική μάζα ηρεμίας) να κινείται με ταχύτητα ίση ή μεγαλύτερη από αυτήν του φωτός. Βέβαια, κάποιοι θεωρητικοί φυσικοί υποθέτουν ότι υπάρχουν και κάποια παράδοξα «σωματίδια», τα ταχυόνια (tachyons), τα οποία κινούνται με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτήν του φωτός.
Εκτός από τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας που, στα βιβλία τους, καταφεύγουν στα ταχυόνια για να δημιουργήσουν αληθοφανείς ιστορίες ταξιδιών στον χρόνο, αρκετοί επιφανείς θεωρητικοί φυσικοί χρησιμοποιούν τα ταχυόνια προκειμένου να διερευνήσουν τη δυνατότητα υπέρβασης του «φράγματος του χρόνου».
Ενα εναλλακτικό μοντέλο υποστηρίζει ότι τα ταξίδια στον χρόνο είναι εφικτά και προβλέπονται από τη γενική θεωρία της σχετικότητας. Χωρίς να παραβιάζει το αξίωμα της μη υπέρβασης της ταχύτητας του φωτός, ένα υλικό αντικείμενο μπορεί να ταξιδεύει στον χρόνο «απλώς» εκμεταλλευόμενο τις στρεβλώσεις ή τις καμπυλώσεις του χωροχρόνου.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να χρησιμοποιεί τις μαύρες τρύπες ως χωροχρονικές παρακαμπτηρίους που ενώνουν δύο αρκετά απομακρυσμένα σημεία στον χώρο και άρα στον χρόνο.
Η μεγάλη μάζα των μαύρων τρυπών παραμορφώνει ή, ακριβέστερα, στρεβλώνει τη γεωμετρία του χωροχρόνου, επιτρέποντας έτσι σε δύο πολύ απομακρυσμένα σημεία να συμπίπτουν χωροχρονικά και να επικοινωνούν.
Τέτοια «τούνελ» στον χωροχρόνο οι φυσικοί τα αποκαλούν «σκουληκότρυπες» και ορισμένοι εικάζουν ότι ίσως κάποτε αποδειχτούν το κλειδί για την επίτευξη ταξιδιών στον χρόνο.