ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Φιλοκτήτης (576-621)

ΕΜ. μή νύν μ᾽ ἔρῃ τὰ πλείον᾽, ἀλλ᾽ ὅσον τάχος

ἔκπλει σεαυτὸν ξυλλαβὼν ἐκ τῆσδε γῆς.
ΦΙ. τί φησιν, ὦ παῖ; τί με κατὰ σκότον ποτὲ
διεμπολᾷ λόγοισι πρός σ᾽ ὁ ναυβάτης;
580 ΝΕ. οὐκ οἶδά πω τί φησι· δεῖ δ᾽ αὐτὸν λέγειν
ἐς φῶς ὃ λέξει, πρὸς σὲ κἀμὲ τούσδε τε.
ΕΜ. ὦ σπέρμ᾽ Ἀχιλλέως, μή με διαβάλῃς στρατῷ
λέγονθ᾽ ἃ μὴ δεῖ· πόλλ᾽ ἐγὼ κείνων ὕπο
δρῶν ἀντιπάσχω χρηστά γ᾽, οἷ᾽ ἀνὴρ πένης.
585 ΝΕ. ἐγώ εἰμ᾽ Ἀτρείδαις δυσμενής· οὗτος δέ μοι
φίλος μέγιστος, οὕνεκ᾽ Ἀτρείδας στυγεῖ.
δεῖ δή σ᾽, ἔμοιγ᾽ ἐλθόντα προσφιλῆ, λόγων
κρύψαι πρὸς ἡμᾶς μηδέν᾽ ὧν ἀκήκοας.
ΕΜ. ὅρα τί ποιεῖς, παῖ. ΝΕ. σκοπῶ κἀγὼ πάλαι.
590 ΕΜ. σὲ θήσομαι τῶνδ᾽ αἴτιον. ΝΕ. ποιοῦ λέγων.
ΕΜ. λέγω. ἐπὶ τοῦτον ἄνδρε τώδ᾽ ὥπερ κλύεις,
ὁ Τυδέως παῖς ἥ τ᾽ Ὀδυσσέως βία,
διώμοτοι πλέουσιν ἦ μὴν ἢ λόγῳ
πείσαντες ἄξειν, ἢ πρὸς ἰσχύος κράτος.
595 καὶ ταῦτ᾽ Ἀχαιοὶ πάντες ἤκουον σαφῶς
Ὀδυσσέως λέγοντος· οὗτος γὰρ πλέον
τὸ θάρσος εἶχε θατέρου δράσειν τάδε.
ΝΕ. τίνος δ᾽ Ἀτρεῖδαι τοῦδ᾽ ἄγαν οὕτω χρόνῳ
τοσῷδ᾽ ἐπεστρέφοντο πράγματος χάριν,
600 ὅν γ᾽ εἶχον ἤδη χρόνιον ἐκβεβληκότες;
τίς ὁ πόθος αὐτοὺς ἵκετ᾽, ἢ θεῶν βία
καὶ νέμεσις, οἵπερ ἔργ᾽ ἀμύνουσιν κακά;
ΕΜ. ἐγὼ σὲ τοῦτ᾽, ἴσως γὰρ οὐκ ἀκήκοας,
πᾶν ἐκδιδάξω. μάντις ἦν τις εὐγενής,
605 Πριάμου μὲν υἱός, ὄνομα δ᾽ ὠνομάζετο
Ἕλενος, ὃν οὗτος νυκτὸς ἐξελθὼν μόνος
ὁ πάντ᾽ ἀκούων αἰσχρὰ καὶ λωβήτ᾽ ἔπη
δόλοις Ὀδυσσεὺς εἷλε· δέσμιόν τ᾽ ἄγων
ἔδειξ᾽ Ἀχαιοῖς ἐς μέσον, θήραν καλήν·
610 ὃς δὴ τά τ᾽ ἄλλ᾽ αὐτοῖσι πάντ᾽ ἐθέσπισεν
καὶ τἀπὶ Τροίᾳ πέργαμ᾽ ὡς οὐ μή ποτε
πέρσοιεν, εἰ μὴ τόνδε πείσαντες λόγῳ
ἄγοιντο νήσου τῆσδ᾽ ἐφ᾽ ἧς ναίει τὰ νῦν.
καὶ ταῦθ᾽ ὅπως ἤκουσ᾽ ὁ Λαέρτου τόκος
615 τὸν μάντιν εἰπόντ᾽, εὐθέως ὑπέσχετο
τὸν ἄνδρ᾽ Ἀχαιοῖς τόνδε δηλώσειν ἄγων·
οἴοιτο μὲν μάλισθ᾽ ἑκούσιον λαβών,
εἰ μὴ θέλοι δ᾽, ἄκοντα· καὶ τούτων κάρα
τέμνειν ἐφεῖτο τῷ θέλοντι μὴ τυχών.
620 ἤκουσας, ὦ παῖ, πάντα· τὸ σπεύδειν δέ σοι
καὐτῷ παραινῶ κεἴ τινος κήδῃ πέρι.

***

ΕΜΠ. Λοιπόν μη με ρωτήσεις άλλο, μόνο
κάμε όσο γρήγορα μπορείς να φεύγεις
απ᾽ αυτό το νησί. ΦΙΛ. Τί λέει, παιδί μου;
τί σου πουλά και σου αγοράζει ο ξένος
για μένα, μ᾽ όσα στα κρυφά σού λέει;
580 ΝΕΟ. Ακόμα δεν κατάλαβα· μα πρέπει
ό,τι έχει ξέσκεπα στο φως να λέει
σε σένα εμπρός, σε μένα, σ᾽ αυτούς όλους.
ΕΜΠ. Γιε του Αχιλλέα, μη θέλεις να μ᾽ εκθέσεις
στο στρατό, που ζητάς να λέω στη μέση
όσα δεν πρέπει· εγώ από κείνους έχω
κέρδη πολλά για άνθρωπο της ανάγκης.
ΝΕΟ. Εγώ είμ᾽ εχθρός των Ατρειδών· κι αυτός
ο φίλος μου ο καλύτερος· γιατ᾽ έχει
θανάσιμο με τους Ατρείδες μίσος·
πρέπει λοιπόν και συ που λες πως ήρθες
σα φίλος, τίποτα να μη μας κρύψεις
από τα λόγια π᾽ άκουσες. ΕΜΠ. Μα σκέψου,
παιδί μου, τί ζητάς. ΝΕΟ. Και πολύ ωραία
το ᾽χω σκεφτεί. ΕΜΠ. Θα ρίξω επάνω σου όλη
590 την αφορμή. ΝΕΟ. Να τη ρίξεις, μα λέγε.
ΕΜΠ. Άκου λοιπόν· γι᾽ αυτόν οι δυο που σου ᾽πα,
του Τυδέα ο γιος κι ο άρχοντας Οδυσσέας,
πλέουν ορκισμένοι πως θενα τον πάρουν
μαζί των ή με το καλό ή με βία.
Κι άκουσαν όλ᾽ οι Αργείοι τον Οδυσσέα
να τα λέει ανοιχτά, γιατ᾽ είχ᾽ εκείνος
τα θάρρητά του πιο πολύ απ᾽ τον άλλο
πως θα πετύχει να τα βγάλει πέρα.
ΝΕΟ. Και ποιός ο λόγος που άξαφνα οι Ατρείδες
μετά ᾽πό τόσα χρόνια δείχνουν τέτοιαν
600 έγνοια γι᾽ αυτόν, που είχαν παραπετάξει
τόσον καιρό; τί ᾽ν᾽ αυτός τώρα ο πόθος
που τους έπιασε; ή μήπως η εκδικήτρα
δύναμη των θεών, που τιμωρούνε
τα κακά τα έργα; ΕΜΠ. Εγώ θα σου εξηγήσω
όλα τα πάντα που ίσως δεν τα ξέρεις.
Ήταν ένας στην Τροία διαλεχτός μάντης
γιος του Πριάμου, Έλενος τ᾽ όνομά του,
που αυτός ο δολερός, ο άξιος ν᾽ ακούει
κάθε βρισιά και πόμπιασμα Οδυσσέας,
μια νύχτα που ᾽χε βγει παγάνα μόνος,
τον έπιασε και πισταγκωνισμένο
τον παρουσίασε, διαλεχτό κυνήγι
στη μέση του στρατού· αυτός λοιπόν,
610 εχτός απ᾽ όσα τους προφήτεψ᾽ άλλα,
τους είπε πως ποτέ της Τροίας τα κάστρα
δε θα κυριεύσουν, παρ᾽ αν καταφέρουν
τον ήρω᾽ αυτόν με το καλό να πάρουν
απ᾽ το νησί , που τώρα ζει μονάχος.
Κι άμ᾽ άκουσε τα λόγια αυτά του μάντη
του Λαέρτη ο γιος, τους έταξε πως ότι
αυτός θα πάει να τους τον φέρει αμέσως,
κι επίστευε, είπε, πως με θέλησή του
θα τον έπαιρνε· αλλιώς και στανικώς του·
και δέχονταν, αν δεν ήθε πετύχει,
να του έκοβε όποιος θέλει το κεφάλι.
Όλα τα ξέρεις τώρα, μόνο αμέσως
620 σε συμβουλεύω να βιαστείς να φεύγεις
και συ κι όποιος καλό τού θέλεις άλλος.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (7.120-7.180)

120 Ὣς εἰπὼν παρέπεισεν ἀδελφειοῦ φρένας ἥρως

αἴσιμα παρειπών, ὁ δ᾽ ἐπείθετο· τοῦ μὲν ἔπειτα
γηθόσυνοι θεράποντες ἀπ᾽ ὤμων τεύχε᾽ ἕλοντο·
Νέστωρ δ᾽ Ἀργείοισιν ἀνίστατο καὶ μετέειπεν·
«ὢ πόποι, ἦ μέγα πένθος Ἀχαιΐδα γαῖαν ἱκάνει.
125 ἦ κε μέγ᾽ οἰμώξειε γέρων ἱππηλάτα Πηλεύς,
ἐσθλὸς Μυρμιδόνων βουληφόρος ἠδ᾽ ἀγορητής,
ὅς ποτέ μ᾽ εἰρόμενος μέγ᾽ ἐγήθεεν ᾧ ἐνὶ οἴκῳ,
πάντων Ἀργείων ἐρέων γενεήν τε τόκον τε.
τοὺς νῦν εἰ πτώσσοντας ὑφ᾽ Ἕκτορι πάντας ἀκούσαι,
130 πολλά κεν ἀθανάτοισι φίλας ἀνὰ χεῖρας ἀείραι,
θυμὸν ἀπὸ μελέων δῦναι δόμον Ἄϊδος εἴσω.
αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,
ἡβῷμ᾽ ὡς ὅτ᾽ ἐπ᾽ ὠκυρόῳ Κελάδοντι μάχοντο
ἀγρόμενοι Πύλιοί τε καὶ Ἀρκάδες ἐγχεσίμωροι,
135 Φειᾶς πὰρ τείχεσσιν, Ἰαρδάνου ἀμφὶ ῥέεθρα.
τοῖσι δ᾽ Ἐρευθαλίων πρόμος ἵστατο, ἰσόθεος φώς,
τεύχε᾽ ἔχων ὤμοισιν Ἀρηϊθόοιο ἄνακτος,
δίου Ἀρηϊθόου, τὸν ἐπίκλησιν κορυνήτην
ἄνδρες κίκλησκον καλλίζωνοί τε γυναῖκες,
140 οὕνεκ᾽ ἄρ᾽ οὐ τόξοισι μαχέσκετο δουρί τε μακρῷ,
ἀλλὰ σιδηρείῃ κορύνῃ ῥήγνυσκε φάλαγγας.
τὸν Λυκόοργος ἔπεφνε δόλῳ, οὔ τι κράτεΐ γε,
στεινωπῷ ἐν ὁδῷ, ὅθ᾽ ἄρ᾽ οὐ κορύνη οἱ ὄλεθρον
χραῖσμε σιδηρείη· πρὶν γὰρ Λυκόοργος ὑποφθὰς
145δουρὶ μέσον περόνησεν, ὁ δ᾽ ὕπτιος οὔδει ἐρείσθη·
τεύχεα δ᾽ ἐξενάριξε, τά οἱ πόρε χάλκεος Ἄρης.
καὶ τὰ μὲν αὐτὸς ἔπειτα φόρει μετὰ μῶλον Ἄρηος·
αὐτὰρ ἐπεὶ Λυκόοργος ἐνὶ μεγάροισιν ἐγήρα,
δῶκε δ᾽ Ἐρευθαλίωνι φίλῳ θεράποντι φορῆναι·
150 τοῦ ὅ γε τεύχε᾽ ἔχων προκαλίζετο πάντας ἀρίστους.
οἱ δὲ μάλ᾽ ἐτρόμεον καὶ ἐδείδισαν, οὐδέ τις ἔτλη·
ἀλλ᾽ ἐμὲ θυμὸς ἀνῆκε πολυτλήμων πολεμίζειν
θάρσεϊ ᾧ· γενεῇ δὲ νεώτατος ἔσκον ἁπάντων·
καὶ μαχόμην οἱ ἐγώ, δῶκεν δέ μοι εὖχος Ἀθήνη.
155 τὸν δὴ μήκιστον καὶ κάρτιστον κτάνον ἄνδρα·
πολλὸς γάρ τις ἔκειτο παρήορος ἔνθα καὶ ἔνθα.
εἴθ᾽ ὣς ἡβώοιμι, βίη δέ μοι ἔμπεδος εἴη·
τῶ κε τάχ᾽ ἀντήσειε μάχης κορυθαίολος Ἕκτωρ.
ὑμέων δ᾽ οἵ περ ἔασιν ἀριστῆες Παναχαιῶν,
160 οὐδ᾽ οἳ προφρονέως μέμαθ᾽ Ἕκτορος ἀντίον ἐλθεῖν.»
Ὣς νείκεσσ᾽ ὁ γέρων, οἱ δ᾽ ἐννέα πάντες ἀνέσταν.
ὦρτο πολὺ πρῶτος μὲν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
τῷ δ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδης ὦρτο κρατερὸς Διομήδης,
τοῖσι δ᾽ ἐπ᾽ Αἴαντες, θοῦριν ἐπιειμένοι ἀλκήν,
165 τοῖσι δ᾽ ἐπ᾽ Ἰδομενεὺς καὶ ὀπάων Ἰδομενῆος,
Μηριόνης, ἀτάλαντος Ἐνυαλίῳ ἀνδρειφόντῃ,
τοῖσι δ᾽ ἐπ᾽ Εὐρύπυλος, Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱός,
ἂν δὲ Θόας Ἀνδραιμονίδης καὶ δῖος Ὀδυσσεύς·
πάντες ἄρ᾽ οἵ γ᾽ ἔθελον πολεμίζειν Ἕκτορι δίῳ.
170 τοῖς δ᾽ αὖτις μετέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«κλήρῳ νῦν πεπάλασθε διαμπερές, ὅς κε λάχῃσιν·
οὗτος γὰρ δὴ ὀνήσει ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς,
καὶ δ᾽ αὐτὸς ὃν θυμὸν ὀνήσεται, αἴ κε φύγῃσι
δηΐου ἐκ πολέμοιο καὶ αἰνῆς δηϊοτῆτος.»
175 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δὲ κλῆρον ἐσημήναντο ἕκαστος,
ἐν δ᾽ ἔβαλον κυνέῃ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο.
λαοὶ δ᾽ ἠρήσαντο, θεοῖσι δὲ χεῖρας ἀνέσχον·
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·
«Ζεῦ πάτερ, ἢ Αἴαντα λαχεῖν, ἢ Τυδέος υἱόν,
180 ἢ αὐτὸν βασιλῆα πολυχρύσοιο Μυκήνης.»

***

120 Είπε και αυτός υπάκουσε στον λόγον του αδελφού του
τον γνωστικόν κι επείσθηκε· και αμέσως απ᾽ τους ώμους
χαρούμεν᾽ οι θεράποντες τα όπλα τού σηκώσαν·
και ο Νέστωρ τότε ομίλησε στην μέσην των Αργείων:
«Οϊμέ, στην γην των Αχαιών μεγάλο πένθος ήλθε·
125 πόσον ο ιππόμαχος Πηλεύς θα εγόγγυζεν ο γέρος
των Μυρμιδόνων ρήτορας καλός και βουληφόρος,
που έναν καιρό στο σπίτι του χαρούμενος μ᾽ ερώτα
δια τους προγόνους και παιδιά του γένους των Αργείων.
Και αν άκουε τώρα που όλοι αυτόν τον Έκτορα φοβούνται,
130 θ᾽ άπλωνε τες αγκάλες του προς τους θεούς να κάμουν
από τα χείλη του η ψυχή να κατεβεί στον Άδην.
Και, ω Ζευ και Απόλλων και Αθηνά, να ήμουν πάλι νέος,
ως όταν στον γοργόν κοντά Κελάδοντα εμαχόνταν
Πύλιοι και Άρκαδες ομού καλοί κονταροφόροι
135 σιμά στα τείχη της Φειάς, στα ρείθρα του Ιαρδάνου.
Κι εκείνων ήταν πρόμαχος ο Ερευθαλίων, άνδρας
ισόθεος και τ᾽ άρματα φορούσε του Αρηθόου,
του Αρηθόου του λαμπρού που άνδρες και γυναίκες
ροπαλοφόρον έλεγαν, εξ αφορμής που λόγχην
140 ή τόξον εις τον πόλεμον δεν είχεν, αλλά μόνον
με σιδερένιο ρόπαλο τες φάλαγγες εσπούσε.
Με δόλον, όχι αντίμαχα, τον φόνευσε ο Λυκούργος
εις μονοπάτι που ποσώς σ᾽ αυτόν δεν ωφελούσε
το ρόπαλον· κι επρόφθασε με λόγχην ο Λυκούργος
145 να τον τρυπήσει κι έπεσε τ᾽ ανάσκελα στο χώμα.
Και απ᾽ τ᾽ άρματα που ᾽χε σ᾽ αυτόν δωρήσει ο χάλκεος Άρης
εγύμνωσέ τον κι έπειτα στον πόλεμον τα εφόρει·
και αφού στο σπίτι εγήρασε τα χάρισε ο Λυκούργος
εις τον Ερευθαλίωνα καλόν θεράποντά του.
150 Τούτος μ᾽ εκείνα τ᾽ άρματα τους πολεμάρχους όλους
επροκαλούσε κι έτρεμε καθείς, δεν είχε τόλμην·
κι εμ᾽ έφερε ν᾽ αγωνισθώ η θαρρετή ψυχή μου,
αν κι ήμουν ο νεότερος απ᾽ όλους τους ανδρείους·
πολέμησα κι η Αθηνά μου χάρισε την νίκην·
155 τρανόν και ανδρείον ως αυτόν δεν φόνευσ᾽ άλλον άνδρα·
φαρδύς μακρύς απέραντος εκείτετο στο χώμα.
Αχ! μ᾽ όλην την ανδρείαν μου να ήμουν πάλι νέος·
θα ᾽βρισκε τον αντίμαχον ο λοφοσείστης Έκτωρ.
Και απ᾽ όλους τους Παναχαιούς όσ᾽ είσθε πολεμάρχοι
160 τώρα κανείς στον Έκτορα ν᾽ αντισταθεί δεν θέλει».
Στου γέρου τούς ονειδισμούς εννέα σηκωθήκαν.
Πρώτος σηκώθη ο δυνατός, ο μέγας Αγαμέμνων·
κατόπιν ο ανίκητος Τυδείδης Διομήδης,
οι Αίαντες, μ᾽ αδάμαστην ζωσμένοι ανδραγαθίαν,
165 ο Ιδομενεύς και ο σύντροφος εκείνου Μυριόνης,
στην δύναμιν ισόπαλος του ανδροφόνου Άρη,
ο Ευρύπυλος του Ευαίμονος λαμπρός υιός και ο Θόας
Ανδραιμονίδης και μ᾽ αυτούς ο θείος Οδυσσέας,
με τον γενναίον Έκτορα καθείς να πολεμήσει.
170 Και πάλιν ο Γερήνιος ιππότης Νέστωρ είπε:
«Να τιναχθούν τώρα οι λαχνοί, να ιδούμε ποιος θα τύχει·
ότι χαράς θα ᾽ναι αφορμή στων Αχαιών το γένος
και η καρδιά του θα αισθανθεί χαράν, αν κατορθώσει
από της μάχης να σωθεί τον φοβερόν αγώνα».
175 Αυτά ᾽πε κι εσημείωσε καθένας τον λαχνόν του.
Και του Ατρείδη Αγαμέμνονος τους έβαλαν στο κράνος·
και όλοι εδέοντο οι λαοί με χέρια σηκωμένα
και μάτια προς τον ουρανόν κι είπαν: «Πατέρα Δία,
δώσ᾽ τον λαχνόν του Αίαντος ή του Τυδείδ᾽ ή δώσ᾽ τον
180 αυτού που στες πολύχρυσες Μυκήνες βασιλεύει».

Η ψυχολογία των εθιστικών σχέσεων

Οι άνθρωποι που δημιουργούν εθιστικές σχέσεις, έχουν συχνά τις καλύτερες προθέσεις. Επιθυμούν ευτυχισμένες και υγιείς σχέσεις. Ωστόσο, κάτω από αυτές τις καλές προθέσεις βρίσκεται μία αγωνιώδης σύγκρουση με την οικειότητα.

Με τον εθισμό τους να βασίζεται πρώτα στο σεξ και μετά στην εξαρτητική αγάπη, υπάρχει πάντα ένας κρυφός πόθος: να δουν να ικανοποιούνται μόνο οι ανάγκες τους, μέσα από ένα συναίσθημα ανασφάλειας.

Οι σχέσεις που δημιουργούν οι σύντροφοι κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο μέλλον τους. Όταν γνωρίζουμε ότι υπήρξε δυσλειτουργική σχέση στην οικογένεια τους, οι ερωτικοί σύντροφοι αναζητούν σχέσεις, με ασυνείδητο στόχο να επαναλάβουν ή να επιλύσουν τις εκκρεμότητες από την παιδική τους ηλικία.

Όμως, αυτό που αναζητούμε δεν είναι πάντα να επαναλάβουμε μια σχέση με ένα γονέα. Μπορεί να είναι μια σχέση με οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας η οποία έχει μείνει άλυτη. Πενθώντας τις απώλειες της παιδικής μας ηλικίας και επιτρέποντας στον εαυτό μας να επεξεργαστούμε τον πόνο του παρελθόντος, μας ελευθερώνει στην επιλογή θετικών και σταθερών σχέσεων.

Ένας τρόπος για να βρεθούμε σε τέτοιες σχέσεις, είναι να επιδιώκουμε να γνωρίσουμε τους συντρόφους μας πριν εμπλακούμε σεξουαλικά ή ρομαντικά με αυτούς. Προερχόμενοι από δυσλειτουργικές οικογένειες και ερωτευόμενοι τον σύντροφό μας "με την πρώτη ματιά", επιβεβαιώνουμε ότι "ο έρωτας είναι τυφλός" και κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε τα συνηθισμένα, ανθυγιεινά μοτίβα μας με κάποιον τον οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα. Είναι δύσκολη υπόθεση να αποφύγουμε να εμπλακούμε σεξουαλικά με κάποιον που μας ασκεί σεξουαλική έλξη, αλλά είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας για την εδραίωση της σχέσης πριν μπει ουσιαστικά κανείς σε αυτήν.

Οι εθισμένοι σύντροφοι χρειάζεται να ζήσουν στην πραγματικότητα. Πρέπει να ξεκαθαρίσουν και να προβληματιστούν σχετικά με τις πρώιμες και έντονες φαντασιώσεις τους, όπως ότι π.χ. "αυτό το άτομο μπορεί να με κάνει ευτυχισμένο-η". Όταν δεν γνωρίζουμε κάποιον καλά, μπορούμε να προβάλουμε όλα τα είδη των επιθυμιών μας πάνω του. Αυτά τα θετικά συναισθήματα αυξάνουν την παραγωγή ενδορφίνης μέσα στο σώμα μας, αλλά δεν μπορούν να βασίζονται στην αλήθεια, καθώς δεν έχουμε καμία πραγματική γνώση για το ποιο είναι το πρόσωπο αυτό. Μόνο ο χρόνος και οι εμπειρίες με ένα άλλο άτομο μπορούν να μας παρέχουν αυτές τις πληροφορίες.

Οι εθιστικές σχέσεις βασίζονται στη δημιουργία υψηλών προσδοκιών που κυρίως παρουσιάζονται στο αρχικό στάδιο της γνωριμίας.

Ως εκ τούτου, μία υγιής σχέση θα αναπτυχθεί και θα γίνει πιο στερεή κατά την πάροδο του χρόνου, ενώ μια εθιστική σχέση θα σβήσει γρήγορα σαν πυροτέχνημα. Οι δύο σύντροφοι όμως στην εθιστική σχέση, έχουν μεγάλη δυσκολία να αντιμετωπίσουν τις κανονικές δυσκολίες που προκύπτουν, ενώ οι σύντροφοι που βρίσκονται σε υγιείς σχέσεις αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν συχνά τις δυσκολίες τους από την αρχή. Η τρομερή έλλειψη ειλικρίνειας και η οδυνηρή αλήθεια που κρύβεται κάτω από το επιφανειακό "καλό" της σχέσης δεν προδιαθέτει ασφάλεια ώστε να επικοινωνηθεί ανοιχτά από κανέναν από τους συντρόφους στην εθιστική σχέση. Πρόκειται για μια σχέση που πάσχει σημαντικά στην αληθινή οικειότητα.

Η αληθινή οικειότητα προδιαθέτει τη δυνατότητα οι σύντροφοι να μιλούν ανοιχτά για τους φόβους τους, τις ανησυχίες τους, να σκάβουν τα θέματα πιο κάτω από την επιφάνεια και τα οποία είναι επικίνδυνα προς συζήτηση. Αυτό δεν συνεπάγεται όμως ότι πρέπει να κατηγορηθεί ένας από τους δύο συντρόφους ή να ξεφύγει η σχέση και να μπει σε εντάσεις και τσακωμούς για να αποφευχθεί η ανάληψη της ευθύνης που είναι τόσο χαρακτηριστικό μιας εθιστικής σχέσης.

Κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας, οι, μελλοντικά, εθισμένοι σύντροφοι, εκπαιδεύονται ώστε να μην μπορούν να καλλιεργήσουν με ασφάλεια την αυθεντικότητα και την αλήθεια στις σχέσεις τους ακόμα και με αυτούς που αγαπούν. Αντίθετα, μαθαίνουν να χτίζουν γύρω τους αμυντικούς μηχανισμούς απέναντι στους άλλους, μένοντας απομονωμένοι και αποστασιοποιημένοι από τα ίδια τα συναισθήματά τους. Υιοθετώντας αυτό το στυλ αντιμετώπισης και στις ενήλικες σχέσεις, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν τότε τοξικές, εθισμένες σχέσεις.

Πότε δυο άνθρωποι ερωτεύονται;

Όλη μας η ζωή περιστρέφεται γύρω από σχέσεις και η πραγματική ευτυχία αφορά το πόσο κοντά και αγαπημένα νιώθουμε όταν είμαστε μαζί με τους άλλους, είτε είναι φίλοι, είτε ερωτικοί σύντροφοι είτε οι γονείς μας.

Ο έρωτας, το απόλυτο συναίσθημα. Ο Νίτσε είχε πει πως «οι ερωτευμένοι είναι τρελοί» και κατά μία έννοια είχε δίκιο. Όταν είμαστε ερωτευμένοι αλλάζει ο τρόπος που νιώθουμε και αντιλαμβανόμαστε τη ζωή. Όμως πότε δυο άνθρωποι ερωτεύονται;

Υπάρχουν συνθήκες που βοηθούν το να ερωτευτούμε; Άραγε τα ετερώνυμα πραγματικά έλκονται;

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τον έρωτα

Ας δούμε ποιοι παράγοντες παίζουν ρόλο και βοηθούν ώστε να ερωτευτούν δυο άνθρωποι:

1ος Παράγοντας: Ο Συγχρονισμός (timing)

Κανείς μπορεί να ερωτευθεί όταν δεν το περιμένει καθόλου, από απλή τύχη ή σύμπτωση. Ένας ιδανικός σύντροφος μπορεί να κάθεται δίπλα σου στο πάρτι αλλά να μην τον προσέξεις αν είσαι απασχολημένος/-η με θέματα της δουλειάς, ή αν είσαι ήδη σε μια άλλη σχέση ή με κάποιο άλλο τρόπο συναισθηματικά μη διαθέσιμος/-η.

Αν όμως μόλις μπήκες στο κολλέγιο ή μετακόμισες μόνος/-η σε άλλη πόλη, αν πρόσφατα βγήκες από μια μη ικανοποιητική σχέση, αν άρχισες να βγάζεις αρκετά λεφτά για να κάνεις οικογένεια, αν είσαι μόνος-η ή πέρασες μια δύσκολη δοκιμασία ή τέλος αν έχεις παρά πολύ ελεύθερο χρόνο τότε έχεις τις «προδιαγραφές» για να ερωτευθείς.

Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που είναι σε συναισθηματική ένταση, είτε από χαρά, άγχος, φόβο, περιέργεια, λύπη είτε από οποιαδήποτε άλλο συναίσθημα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ερωτευθούν, είναι πιο ευάλωτοι στο πάθος.

2ος Παράγοντας: Η Κοντινότητα

Η κοντινότητα μπορεί να παίξει και αυτή τον ρόλο της. Τείνουμε να επιλέγουμε ανθρώπους που είναι κοντά μας.

3ος Παράγοντας: Το Μυστήριο

Ένας άλλος παράγοντας στην επιλογή συντρόφου είναι το μυστήριο. Έχει φανεί πως και τα δυο φύλλα έλκονται από ανθρώπους τους οποίους βρίσκουν μυστηριώδεις. Όπως είχε γράψει και ο Μπωντλαίρ: «Η αγάπη μας για τις γυναίκες είναι σε αναλογία με το βαθμός της ανοικειότητας (strangeness) προς εμάς».

Το αντίθετο είναι επίσης αλήθεια. Η οικειότητα μπορεί να απομακρύνει τις σκέψεις για μια ρομαντική σχέση. Σχεδόν όλα τα άτομα έχουν μια σεξουαλική αποστροφή σε πάρα πολύ οικεία πρόσωπα. Προτιμούν να σχετίζονται με ξένους.

4ος Παράγοντας: Τα ετερώνυμα έλκονται;

Παρόλο που οι περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο που νιώθουν ερωτική έλξη για «αγνώστους» μη οικείους, επιλέγουν να έχουν αυτούς που έχουν την ίδια εθνότητα, το ίδιο κοινωνικό, θρησκευτικό και οικονομικό υπόβαθρο, ίδιο βαθμό νοημοσύνης και παρόμοιες συμπεριφορές, προσδοκίες, αξίες, ενδιαφέροντα και παρόμοιες κοινωνικό- επικοινωνιακές δεξιότητες.

5ος Παράγοντας: Η Συμμετρία

Η τάση μας να επιλέγουμε ανθρώπους με «καλές» αναλογίες είτε στο πρόσωπο είτε στο σώμα.

6ος Παράγοντας: «Μου θυμίζεις κάποιον που ήξερα όταν ήμουνα παιδί…»

Άνθρωποι που αγαπήσαμε και μας φρόντισαν καταγράφονται ως θετικά μοντέλα και πολλές φορές στην ενήλικη ζωή μας ο/η σύντροφος μας μπορεί να έχει στοιχεία αυτού του ανθρώπου πχ ενός αδελφού που μας φρόντιζε, του πατέρα, της γυναίκας που μας κρατούσε όταν ήμασταν παιδιά κτλ.

Κλείνοντας, ας μην ξεχνάμε πως η πλειοψηφία των παραπάνω παραγόντων, μας επηρεάζουν χωρίς να τους αντιλαμβανόμαστε και όπως τα περισσότερα πράγματα στη ζωή, έτσι και ο έρωτας έρχεται χωρίς να τον περιμένουμε γιατί στον έρωτα όλα είναι πιθανά!

Ψεύτικοι άνθρωποι σε ψεύτικες σχέσεις

Άνθρωποι που έρχονται και φεύγουν σαν αέρας, που είναι και δεν είναι εδώ, που θέλουν να είναι παντού και στην πραγματικότητα πουθενά, αλλά που το πιο σημαντικό που θέλουν είναι να φαίνονται παντού.

Άνθρωποι που πείθουν τον εαυτό τους ότι είναι καλά μέσα σε μη πραγματικές σχέσεις.

Μια πλάνη στην οποία έχεις ανάγκη να πιστέψεις, να τραφείς ή να νιώσεις για λίγο καλά.

Σχέση που στηρίζεται μόνο στα λόγια, στον τρόπο που φαίνεται η σχέση προς τα έξω, στο φαίνεσθαι, στην εικόνα που έχουν οι άλλοι.

Όλη η ενέργεια αφιερώνεται σε αυτά τα πράγματα.

Οι ψεύτικοι άνθρωποι έχουν μια εικόνα που κάνουν τα πάντα να τη διατηρήσουν. Οι σχέσεις τους είναι μέρος αυτής της εικόνας.

Πόσο θέλεις να είσαι ένας από αυτούς ή πόσο τους μοιάζεις;

Σε μια ψεύτικη σχέση δεν υπάρχει πραγματική επικοινωνία, ακόμα κι όταν «επικοινωνείς» με τον άλλο, δεν υπάρχει σημείο επαφής, νιώθεις ένα άδειασμα, ένα κενό, μια απογοήτευση, παρά ένα γέμισμα και μια συναισθηματική εξέλιξη.

Η απόσταση της μη πραγματικότητας δημιουργεί ένα τεράστιο χάσμα, που δεν μπορεί να ξεπεραστεί ώστε να υπάρξει μια αληθινή επαφή και επικοινωνία.

Σε μια κοινωνία που επιτυχώς καλλιεργεί έναν επιφανειακό υλιστικό τρόπο ζωής, το πιο σημαντικό για τις σχέσεις είναι το πώς φαίνονται παρά το πώς πραγματικά είναι. Δεν έχει σημασία τι θέλω αλλά το πώς θα αξιολογήσουν οι άλλοι τις επιλογές μου.

Είναι τόσο εύκολο να πείσεις τους άλλους ότι είσαι καλά και είναι τόσο εύκολο να ξεγελάσεις τον εαυτό σου ότι η εικόνα σου είναι ότι πιο σημαντικό υπάρχει.

Τι σημασία έχει τι νιώθεις, πώς νιώθεις, ποιος νοιάζεται για το πώς είσαι μέσα σου;

Και ποιος περιμένεις να νοιαστεί αν εσύ ο ίδιος ασχολείσαι μόνο με το τι θα δείξεις στους άλλους.

Τι σε νοιάζει περισσότερο: πώς είσαι και ποιος είσαι; Ή πώς παρουσιάζεσαι ότι είσαι και ποιος φαίνεσαι ότι είσαι;

Τι θέλεις να είναι πιο σημαντικό και τι αποτελεί προτεραιότητα για σένα;

Ασχολήσου λίγο ακόμα με την εικόνα σου. Σίγουρα θα ξεχάσεις ποιος είσαι και τι θέλεις, όμως, θα καταφέρεις να ασχοληθούν μαζί σου και όλοι αυτοί που ασχολούνται με τη δική τους εικόνα και κάποια στιγμή που έχουν πλέον πείσει τους άλλους ότι είναι καλά δεν τους μένει παρά να «βοηθήσουν» και τους άλλους να φτιάξουν την εικόνα τους, να γίνουν το ίδιο «πετυχημένοι» με αυτούς.

Πήγαινε να σου δείξουν πώς τα κατάφεραν, θαύμασέ τους και ευχήσου να τους μοιάσεις. Ίσως, κάποια στιγμή καταλάβεις ότι θα χρειαστεί να πεις ψέματα και στον ίδιο σου τον εαυτό, να τον παραμυθιάσεις ότι αυτό θέλεις, ότι έτσι θέλεις να είσαι και ότι και οι άλλοι έτσι σε θέλουν. Τι ευτυχία;

Ναι, τα κατάφερες... Να γίνεις ένας ψεύτικος άνθρωπος, ομοίωμα αυτών που θαυμάζεις και σ’ έπεισαν ότι είναι τόσο ευτυχισμένοι και για να επιβιώσεις δέχτηκες να κάνεις και ψεύτικες σχέσεις...

Πολύ προσπάθεια για το τίποτα...

Συνέχισε να παραμυθιάζεις τον εαυτό σου ότι είσαι καλά και ότι οι σχέσεις σου είναι καλές και σε θαυμάζουν και οι άλλοι για αυτό και όλοι θα είμαστε ευτυχισμένοι. Η εικόνα μετράει.

Τι σημασία έχει αν δεν σε βλέπει καν ο άλλος, αν δεν σε ξέρει καθόλου. Σημασία έχει να δίνεις καλή εντύπωση στους άλλους ότι έχεις πετύχει στη ζωή σου, στις σχέσεις σου, στην καριέρα σου, σε όλα...

Ασχολήσου, λοιπόν, λίγο ακόμα με την εικόνα σου... γυάλισέ την, κάν’ την να αστράφτει και όταν όλοι βλέπουν αυτή την εικόνα απόλαυσέ το.

Ποιος νοιάζεται αν νιώθεις άδειος, αν νιώθεις ότι χάνεις τον εαυτό σου, ότι δεν ζεις πραγματικά;

Ποιος νοιάζεται αν δεν εξελίσσεσαι σαν άνθρωπος, αν δεν σε γεμίζει αυτό;

Ποιος περιμένεις να νοιαστεί όταν εσύ ο ίδιος δεν το κάνεις;

Όταν περάσουν τα χρόνια ίσως συνειδητοποιήσεις ότι ήσουν τόσο αφοσιωμένος με την εικόνα σου που ξέχασες να ζήσεις, ήταν τόσο επιφανειακά όλα που δεν κατάφεραν να σε αγγίξουν, να σε κάνουν να προχωρήσεις, να γνωρίσεις τους άλλους και να σε γνωρίσουν, αλλά και να γνωρίσεις εσύ τον εαυτό σου.

Αν το πιο σημαντικό για εσένα είναι τι εντύπωση θα δώσεις στους άλλους κι αν κάνεις τα πάντα για αυτό ίσως παραμελείς λίγο τον εαυτό σου, τον πραγματικό σου εαυτό, αυτόν που δεν ενδιαφέρεται για την εικόνα που θα σχηματίσουν οι άλλοι για αυτόν, αλλά για το τι πραγματικά θέλει, που θέλει να είναι και με ποιους...

Στα όρια

Είμαστε ασυνείδητα δυστυχείς και ανασφαλείς

Ο κόσμος είναι στάχτη ονείρων
Άλλων που κάποτε λησμόνησαν ζωή
Αλλά δεν πρόλαβαν ούτε εκείνοι

Ερωτευμένοι με το “αύριο” στην αναβολή
Στο γκρίζο, στο μίσος, στη ψευδολογία
Τα πιστεύω τους δεν αντιπροσωπεύουν την ψυχή τους
Στο καθρέπτη δεν κοιτάνε τα μάτια τους

Κτήνη, το “εγώ” πάνω απ’ όλα. Η έπαρση πάει και έρχεται
Δεν δίνουμε απλόχερα, χαρίζουμε μονά για να εισπράξουμε διπλά… και η ζωή συνεχίζεται..

Μισούμε το διαφορετικό, λατρεύουμε το συνηθισμένο
Πυροβολούμε τους ρομαντικούς και αληθινούς ανθρώπους
Μας τρομάζει η λάμψη στο βλέμμα τους
Και ότι δεν ταιριάζει το χλευάζουν, είναι πιο εύκολο από το να αποδεχθούν το ξεχωριστό

Είμαστε στο σύμπαν θρύψαλα αστεριών, μικρές κουκίδες με ημερομηνία λήξης
Και εσύ ανθρωπάκο θαρρείς πως απέχεις και αξίζεις.

Κάποιοι από ψηλά “γελάνε”.

Τζορτζ Όργουελ: Μια ματιά στο μέλλον

“Δύναμη είναι να επιβάλλεις πόνο και ταπείνωση. Δύναμη είναι να κομματιάσεις το ανθρώπινο μυαλό και να το συναρμολογήσεις πάλι δίνοντάς του το σχήμα που θέλεις εσύ".

Αρχίζεις να καταλαβαίνεις τι κόσμο δημιουργούμε; Είναι ακριβώς το αντίθετο από τις ανόητες, ηδονιστικές ουτοπίες που είχαν οραματιστεί οι παλιοί μεταρρυθμιστές. Οι παλιοί πολιτισμοί ισχυρίζονταν πως βασίζονταν πάνω στην αγάπη και τη δικαιοσύνη. Ο δικός μας βασίζεται στο μίσος. Στον δικό μας κόσμο δεν θα υπάρχουν άλλα συναισθήματα εκτός από τον φόβο, την οργή, τη θριαμβολογία και την ταπείνωση. Όλα τα άλλα θα τα καταπνίξουμε -όλα!

Σπάσαμε τα δεσμά που ένωναν τους γονείς με τα παιδιά, τους άνδρες με τους άνδρες και τον άνδρα με τη γυναίκα. Κανένας δεν τολμά πια να εμπιστευτεί τη γυναίκα του, το παιδί του ή τον φίλο του.

Στο μέλλον όμως δεν θα υπάρχουν ούτε γυναίκες, ούτε φίλοι.

Τα παιδιά θα τα παίρνουμε από τη μητέρα τους μόλις γεννιόνται, όπως παίρνει κανείς τα αυγά από την κότα. Το σεξουαλικό ένστικτο θα ξεριζωθεί. Η αναπαραγωγή θα είναι μια ετήσια τυπική διαδικασία όπως η ανανέωση του δελτίου τροφίμων.

Δεν θα υπάρχει γέλιο παρά μόνο το γέλιο του θριάμβου για κάποιο νικημένο εχθρό.

Δεν θα υπάρχει τέχνη, λογοτεχνία, επιστήμη.

Όταν θα είμαστε παντοδύναμοι, δεν θα έχουμε πια ανάγκη την επιστήμη.

Δεν θα υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην ομορφιά και την ασχήμια. Δεν θα υπάρχει πια η περιέργεια ούτε η χαρά της ζωής. Δεν θα υπάρχει άμιλλα.

Αν θέλεις μια εικόνα του μέλλοντος, φαντάσου μια μπότα να πατάει το πρόσωπο ενός ανθρώπου -για πάντα…

Απόσπασμα από το κλασσικό έργο του Τζορτζ Όργουελ, “1984”

Που βρίσκεται στ’ αλήθεια το πραγματικό;

Μέσα στην θάλασσα αυτού που αποκαλούμε κόσμο μας, επιπλέουν εκατοντάδες Ιδέες τις οποίες ενστερνιζόμαστε για να πλοηγηθούμε μέσα του.

Κάθε λαός, κάθε φυλή και κάθε κοινωνική ομάδα ακολουθούν τις δικές τους αντιλήψεις σχετικά με το τι είναι πραγματικό. Κατά το παρελθόν η γνώση για το τι είναι πραγματικού διατηρήθηκε μυστική. Το πραγματικό όμως δεν μπορεί να είναι μια κρυμμένη αλήθεια. Είναι μια χώρα που εκτείνεται σ΄ όλο το μήκος και το πλάτος εκείνου που εννοούμε Κόσμο. Βρισκόταν και εξακολουθεί να βρίσκεται πάντοτε εκεί. Είναι Πανταχού Παρόν και πληροί τα πάντα. Γιατί όμως εμείς δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Γιατί προσπαθώντας να το εντοπίσουμε έχουμε καταναλώσει τόσο πολύ μελάνι αλλά και έχουμε διαφωνήσει τόσο μεταξύ μας;

Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, θα ανακαλύψει πως θραύσματα της γνώσης του πραγματικού, υπάρχουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Υπήρχαν σε κάθε περίοδο της ιστορίας της. Η γνώση του δεν ανήκε ποτέ σε κάποιον συγκεκριμένο πολιτισμό ούτε αναπτύχθηκε ποτέ από κάποια συγκεκριμένη θρησκεία ή φιλοσοφία.

Η γνώση είναι σαν τον αέρα. Υπάρχει γύρω μας και μας πλαισιώνει. Την αναπνέουμε και κυλάει μέσα μας. Γιατί η γνώση είναι μια κατάσταση αντίληψης που δεν έχει πατρίδα, δεν έχει θρησκεία και δεν έχει εποχή. Το πραγματικό, γίνεται αντιληπτό μόνον με τα πιο λεπτοφυή “όργανα” που μπορεί να διαθέτει κανείς και αυτά αφορούν στην συνειδητότητά του. Προσεγγίζεται, αφαιρώντας ιδέες και πεποιθήσεις και προσθέτοντας εγρήγορση, αντιληπτικότητα και προσοχή.

Ο Κόσμος αυτού που αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικό είναι η διευρυμένη εικόνα του εαυτού μας. Όπου και να πάμε, όπως και αν κινηθούμε, ο κόσμος μας ακολουθεί. Όταν είμαστε παρόντες, δεν έχουμε μόνο την αίσθηση του σώματός μας, των οργάνων μας και των μελών του σώματός μας. Είμαστε παρόντες σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου γύρω μας τοποθετήσουμε την προσοχή μας. Γιατί στην ουσία τίποτε δεν υπάρχει που να διαχωρίζει την παρατήρησης μας σε “μέσα” και “έξω”. Δεν υπάρχει όριο που να χωρίζει το ανθρώπινο σώμα μας απ΄ αυτό που ονομάζουμε κόσμο μας. Θα μου πείτε, ο πόνος που αισθανόμαστε είναι ένα όριο. Ναι είναι, όσο λειτουργούμε σαν ακρωτηριασμένοι από το σώμα της γης μας ή από το σώμα των διπλανών μας, ή από το σώμα των πουλιών και των ζώων. Από το σώμα των φυτών, των πετρωμάτων και του αέρα… Γιατί είναι εκτός λειτουργίας η σύνδεση μας με τα μέλη του κοσμικού μας σώματος. Αλλά η εγκατάσταση για μια προσεχή σύνδεση υπάρχει μέσα μας. Πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει. Έχουμε τον μηχανισμό, αν και σε αχρηστία, για να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από τη δική μας υπόσταση.

Όταν κοιτώ ένα δέντρο, που βρίσκεται άραγε ακριβώς εκείνο που με διαχωρίζει απ΄ αυτό; Υπάρχει κάτι στην διαδρομή της απόστασης που διανύει το η αίσθησή μου το οποίο να σηματοδοτεί τις διαφορετικές περιοχές μας; Καθώς ψάχνω να βρω τι είναι εκείνο που μας διαχωρίζει, βρίσκω πως εκείνο που μας κάνει να πιστεύουμε κάτι τέτοιο είναι αυτό που μας έχουν διδάξει να πιστεύουμε. Εγώ είμαι άνθρωπος εκείνο δέντρο και το μόνο κοινό που έχουμε είναι ότι κατοικούμε στον ίδιο πλανήτη και το ότι εγώ σαν άνθρωπος μπορώ να το θαυμάσω ή να το κόψω και να εκμεταλλευτώ το δέντρο με πολλούς τρόπους.

Αναρωτιόμαστε ποτέ πόσες φορές νιώθουμε τα πέλματά μας καθώς περπατάμε; Πόσο συχνά είμαστε παρόντες κατά την διάρκεια της μάσησης της τροφής μας; Πόσο συχνά νιώθουμε την παρουσία της κοιλιά μας, των μαλλιών μας ή των αγκώνων μας; Πόσες στιγμές αντιλαμβανόμαστε τον χώρο γύρω μας καθώς περπατάμε σε ένα πεζοδρόμιο; Πόσο συχνά ακούμε κάποιον καθ΄ όλη την διάρκεια της επικοινωνίας μας μαζί του; Αν ακούμε την χροιά της φωνής του και τις αλλαγές της; Έχετε αναρωτηθεί που βρισκόμαστε όταν είμαστε απόντες από το σώμα μας, τον περιβάλλοντα χώρο μας ή τους συνανθρώπους μας; Σε τι διαφέρει το να μην είμαστε παρόντες όταν μασάμε από το να μην είμαστε παρόντες όταν κοιτάζουμε ένα δέντρο ή όταν μας μιλούν και δεν ακούμε; Σε όλες τις περιπτώσεις απλά απουσιάζουμε από αυτό που συμβαίνει. Και εκείνο που συμβαίνει, όσο εμείς απουσιάζουμε, είναι η ροή του αέναου Τώρα που περιλαμβάνει συνεχώς, ανόθευτα από ιδέες, όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας.

Το πραγματικό είναι ένα διαρκώς ρέον γεγονός απαγκιστρωμένο από την εκάστοτε γνώση μας γι' αυτό.

Ίσως

Ίσως να ‘τανε σπλαχνικότερος ο κόσμος αν πρώτα δεχόμασταν το ερπετό που κατοικεί στα σωθικά μας, και μετά, χωρίς μεγάλες αγιαστούρες, πηγαίναμε να βρούμε μέσα μας λίγο από εκείνο που μοιάζει θεϊκό. Δεν με ενδιαφέρουν οι «καλοί» άνθρωποι, γιατί αυτοί δεν προσπαθούν, αλλά οι «κακοί» που προσπαθούν να είναι καλοί.

Κάνοντας μία τακτοποίηση στην περισυλλογή μέχρι εδώ, ξεδιαλύνω τρία κρίσιμα φιλοσοφικά ερωτήματα:

Το Οντολογικό. Τί είναι ο άνθρωπος; Είναι κάτι παραπάνω από πίθηκος με σιαγμένο το κοκαλάκι του λαιμού; Ώστε να παράγει έναρθρη κραυγή, να συνενογιέται και να εξελίσσεται με φόρα, αυτό που λέει «πρόοδο»; Υπάρχει αιτία; Υπάρχει σκοπός;

Το Γνωσιοθεωρητικό. Υπάρχει αλήθεια; Και αν υπάρχει μπορούμε ποτέ να την βρούμε; Είναι μία Αλήθεια ή πολλές τοπικές πραγματικότητες που όση αξία έχουν, έχει να κάνει με την τοπολογική, γεωμετρική, πρόσκαιρη «ισχύ» τους, δηλαδή την λειτουργικότητά τους;

Το Αξιακό. Υπάρχει ηθικό, σωστό, δίκαιο, αληθινό, άξιο; Ή έτσι βαφτίζουμε τις ψυχικές προδιαθέσεις, τα κοινωνικά άλλοθι και ότι βολεύει την χωροταξία της οργανωμένης ομάδας ώστε να μην αλληλοσκοτώνεται περισσότερο απ’ ότι χρειάζεται;

Εγώ, τώρα, δίνω τούτες τις απαντήσεις:

Δεν πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι κάτι ανώτερο. Το «έγκλημα» των άλλων ειδών είναι ότι τον άφησαν, το πιο φονικό είδος από όσα πέρασαν, να κερδίσει τον εξελικτικό πόλεμο – για τώρα, τουλάχιστον (τα τελευταία Κανά δύο δισεκατομμύρια χρόνια) – οπότε εύλογα αρμενίζει στον ναρκισσισμό και στην αυτοσπουδαιότητα, για όσο καιρό κουμαντάρει ακόμα ετούτο τον πλανήτη.

Αν υπάρχει Αλήθεια, εγώ δεν θα μπορέσω να την βρω ποτέ. Όλα τα άλλα έχουν να κάνουν με την οίηση των μορφωμένων, την ανάγκη και το «δικαίωμα» που νομίζουν ότι τους δόθηκε, να μάθουν και να ξέρουν.

Η μόνη αξία που νιώθω, και είναι από την ψυχή και όχι από το νου, είναι η χαρά, η γλύκα του ωραίου χαμόγελου, το φως του καλοσυνάτου ματιού. Και η χειρότερη απαξία είναι η δυστυχία και ο πόνος.

Η συνείδηση έχει άραγε την πηγή της στη φύση του ανθρώπου;

Μπορεί κανείς ν’ αμφιβάλλει γι' αυτό. Αν μη τι άλλο, υπάρχει και μία νόθος συνείδηση, conscientia spuria, την οποία συχνά συγχέει κανείς με την αληθινή. Η αγωνία και η μεταμέλεια που προκαλούνται από τις πράξεις μας δεν είναι συνήθως τίποτε άλλο παρά ο φόβος των συνεπειών. Η παραβίαση ορισμένων εξωτερικών κανόνων, αυθαίρετων, ακόμη και γελοίων, ξυπνάει ηθικούς ενδοιασμούς απολύτως ανάλογους με τις τύψεις συνειδήσεως. Έτσι, ορισμένοι Εβραίοι αισθάνονται βασανιστικά άβολα στη σκέψη ότι κάπνισαν στο σπίτι τους πίπα το Σάββατο, αντίθετα με την εντολή του Μωυσή, κεφάλαιο XXXV, § 3: «Δεν θ’ ανάψετε κανενός είδους φωτιά τη μέρα του Σαββάτου στις οικίες σας».

Ο τάδε ευπατρίδης, ο τάδε αξιωματικός δεν παρηγορείται με τίποτα λόγω του ότι σε κάποια περίπτωση δεν τήρησε τους κανόνες αυτού του κώδικα των τρελών, που αποκαλείται ζήτημα τιμής, σε σημείο που ορισμένοι, μην μπορώντας να κρατήσουν τον λόγο τους ή να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις του κώδικα τιμής, τίναξαν τα μυαλά τους στον αέρα (έχω υπόψη μου σχετικά παραδείγματα). Ωστόσο, ο ίδιος αυτός άνθρωπος κάθε μέρα, ελαφρά τη καρδία, θα παραβαίνει τον λόγο του, αρκεί να μην χαρακτηρίζεται η πράξη του από τη μοιραία λέξη σιμπολέτ της Παλαιάς Διαθήκης που σημαίνει λόγω τιμής. Γενικά, κάθε ασυνέπεια εκ μέρους μας, κάθε απρονοησία, κάθε ενέργεια αντίθετη στα σχέδιά μας, στις αρχές μας, στις συμβατικές μας υποχρεώσεις, όποιες κι αν είναι αυτές, κι ακόμη κάθε αδιακρισία μας, κάθε αδεξιότητα, κάθε ηλιθιότητα αφήνουν πίσω τους ένα σκουλήκι που μας σιγοτρώει αθόρυβα, ένα αγκάθι μπηγμένο στην καρδιά. Πολλοί άνθρωποι θα ξαφνιάζονταν αν έβλεπαν από ποια στοιχεία απαρτίζεται αυτή η συνείδηση, για την οποία έχουν μια τόσο μεγαλειώδη ιδέα: περίπου κατά το 1/5 από τον φόβο των ανθρώπων 1/5 από θρησκευτικούς φόβους· 1/5 από προκαταλήψεις· 1/5 από ματαιοδοξία· 1/5 από συνήθεια. Θα άξιζε έτσι να πούμε όπως αυτός ο Άγγλος:

Ι cannot afford to keep a conscience (=δεν μπορώ να προσφέρω στον εαυτό μου την πολυτέλεια να συντηρεί μια συνείδηση)

Μία κατάσταση που έναν απαισιόδοξο τον οδηγεί στην απελπισία, σε έναν αισιόδοξο ξυπνάει την ελπίδα

Ο Σέλιγκμαν ορίζει την αισιοδοξία ως τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επεξηγούν στον εαυτό τους τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι πιστεύουν ότι η αποτυχία οφείλεται σε κάτι που μπορεί να αλλάξει, έτσι ώστε την επόμενη φορά να πετύχουν, ενώ οι απαισιόδοξοι αντιλαμβάνονται την αποτυχία ως μομφή και την ανάγουν σε διαρκές χαρακτηριστικό τους γνώρισμα, το οποίο είναι ανίκανοι να αλλάξουν. Αυτές οι διαφορετικές ερμηνείες επιδρούν βαθύτατα στους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αντιδρούν στη ζωή.

Για παράδειγμα, αντιδρώντας σε μια απογοήτευση, όπως είναι η απώλεια μιας θέσης εργασίας, οι αισιόδοξοι τείνουν να συμπεριφέρονται ενεργητικά και με ελπίδα, καταστρώνοντας ένα σχέδιο δράσης ή αναζητώντας βοήθεια και συμβουλές. Βλέπουν την αναποδιά ως κάτι που μπορεί να διορθωθεί.
Αντίθετα, οι απαισιόδοξοι αντιδρούν σε τέτοια πισωγυρίσματα με την πεποίθηση ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα για να πάνε τα πράγματα καλύτερα την επόμενη φορά κι έτσι δεν κάνουν τίποτα για το πρόβλημα. Πιστεύουν ότι το εμπόδιο οφείλεται σε κάποιο προσωπικό τους μειονέκτημα που πάντα θα τους κατατρέχει.

Όπως και η ελπίδα, η αισιοδοξία προβλέπει την ακαδημαϊκή επιτυχία. Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε πεντακόσια άτομα από την τάξη των πρωτοετών του 1984 στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, η επίδοση των φοιτητών σε ένα τεστ αισιοδοξίας αποδείχθηκε καλύτερος δείκτης πρόβλεψης των πραγματικών βαθμών τους στο πρώτο έτος απ’ ό,τι τα αποτελέσματα των SAT στο κολέγιο.

Ο Σέλιγκμαν, που μελέτησε τις επιδόσεις αυτές, είπε: «Οι εισαγωγικές εξετάσεις στο κολέγιο μετρούν το ταλέντα, ενώ οι επεξηγηματικοί τρόποι συμπεριφοράς μας πληροφορούν για το ποιος θα καταθέσει τα όπλα. Ο συνδυασμός ενός κάποιου ταλέντου με την ικανότητα να συνεχίζει κανείς παρά τις ήττες είναι αυτός που οδηγεί στην επιτυχία. Αυτό που απουσιάζει από τα τεστ αξιολόγησης ικανοτήτων είναι το κίνητρο. Aυτό που χρειάζεται να γνωρίζεις για κάποιον είναι το κατά πόσο θα συνεχίσει την προσπάθεια όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Το ισχυρό μου προαίσθημα λέει ότι, με δεδομένο επίπεδο ευφυΐας, η πρακτική σου επίδοση και μια συνισταμένη όχι μόνο του ταλέντου αλλά και της ικανότητάς σου να αντέχεις στην ήττα».

Μία από τις πιο εντυπωσιακές μαρτυρίες της παραινετικής δύναμης της αισιοδοξίας στους ανθρώπους παρέχει μια μελέτη που εκπόνησε ο Σέλιγκμαν σε ασφαλιστές της εταιρείας MetLife. Η ικανότητα αποδοχής της απόρριψης με χάρη είναι ουσιαστική στις πωλήσεις κάθε είδους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ένα προϊόν όπως η ασφάλεια, όπου η αναλογία των «όχι» προς τα «ναι» μπορεί να είναι αποθαρρυντική. Για το λόγο αυτό, γύρω στα τρία τέταρτα των ασφαλιστών εγκαταλείπουν τον κλάδο μέσα στα τρία πρώτα χρόνια εργασίας. Ο Σέλιγκμαν παρατήρησε ότι νέοι ασφαλιστές που ήταν εκ φύσεως αισιόδοξοι πούλησαν 37 τοις εκατό περισσότερα ασφαλιστήρια τον πρώτο χρόνο της απασχόλησης τους σε σύγκριση με τους απαισιόδοξους. Από την άλλη, οι απαισιόδοξοι που εγκατέλειψαν το επάγγελμα κατά τον πρώτο χρόνο ήταν διπλάσιοι σε ποσοστό από τους αισιόδοξους.

Επιπλέον, ο Σέλιγκμαν έπεισε τη MetLife να προσλάβει μια ειδική ομάδα υποψηφίων που είχαν υψηλές επιδόσεις σε ένα τεστ αισιοδοξίας, παρόλο που απέτυχαν στα συνηθισμένα κατατακτήρια τεστ (τα οποία συνέκριναν μια κλίμακα των στάσεών τους με ένα σταθερό πρότυπο το οποίο βασιζόταν σε απαντήσεις που είχαν δοθεί από επιτυχημένους ασφαλιστικούς πράκτορες). Αυτή η ειδική ομάδα ξεπέρασε σε πωλήσεις κατά 21 τοις εκατό τους απαισιόδοξους τον πρώτο χρόνο και κατά 57 τοις εκατό τον δεύτερο.

Η αισιοδοξία έχει τόση σημασία στις πωλήσεις ακριβώς επειδή αποτελεί μια συναισθηματικά ευφυή στάση. Κάθε «όχι» που δέχεται ο πωλητής είναι και μια μικρή ήττα. συναισθηματική αντίδρασή του στην ήττα αυτή είναι κρίσιμη για την ικανότητά του να βρει τα απαραίτητα κίνητρα προκειμένου να συνεχίσει. Καθώς τα «όχι» αυξάνονται, το ηθικό του μπορεί να πέσει, καθιστών και πιο δύσκολη την απόφαση να σηκώσει το ακουστικό για το επόμενο τηλεφώνημα. Αυτή η απόρριψη είναι ιδιαίτερα σκληρή για τον απαισιόδοξο, ο οποίος την ερμηνεύει ως εξής: «Είμαι ένας αποτυχημένος. Δεν πρόκειται ποτέ μου να κάνω μια πώληση». Κι αυτή η ερμηνεία σίγουρα οδηγεί σε απάθεια και ηττοπάθεια, αν όχι σε κατάθλιψη. Από την άλλη πλευρά, οι αισιόδοξοι λένε μέσα τους: «Χρησιμοποιώ λάθος τακτική» ή «Αυτός ο τελευταίος ήταν πραγματικά στις κακές του». Θεωρώντας όχι τον εαυτό τους, αλλά ένα στοιχείο της κατάστασης ως αίτιο της αποτυχίας τους, μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο προσέγγισης στο επόμενο τηλεφώνημα. Ενώ η διανοητική στάση του απαισιόδοξου οδηγεί στην απελπισία, στον αισιόδοξο ξυπνάει την ελπίδα.

Μπορεί βέβαια η θετική ή η αρνητική στάση να είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό του ατόμου. Μερικοί άνθρωποι από τη φύση τους τείνουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Όπως όμως θα δούμε και στο Κεφάλαιο 14, ο χαρακτήρας μπορεί να διαπλαστεί από την εμπειρία. Η αισιοδοξία και η ελπίδα -όπως και η απαισιοδοξία και η απελπισία- μπορούν να διδαχθούν. Πίσω και από τα δύο υπάρχει μια αντίληψη που οι ψυχολόγοι αποκαλούν ΑΥΤΟΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ αυτή είναι η πεποίθηση του ατόμου ότι έχει τον έλεγχο των γεγονότων της ζωής του και μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που του παρουσιάζονται. 

Όταν ο άνθρωπος αναπτύσσει μια ικανότητα σε οποιονδήποτε τομέα, η αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητάς του ενισχύεται και ο ίδιος γίνεται πιο ικανός να ριψοκινδυνεύει και να αναζητάει πιο απαιτητικές προκλήσεις και υπερπηδώντας αυτές τις προκλήσεις, να αυξάνει την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητάς του. 

Αυτή η στάση κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο οποιεσδήποτε ικανότητες μπορεί να έχουν – ή να ενεργούν έτσι ώστε να τις αναπτύξουν. Ο Άλμπερτ Μπαντούρα, ψυχολόγος του Στάνφορντ που διενήργησε πολλές σχετικές με την αυτοαποτελεσματικότητα έρευνες, συνοψίζει πολύ ορθά: «Οι πεποιθήσεις των ατόμων για τις ικανότητές τους ασκούν βαθιά επίδραση σ’ αυτές τις ικανότητες. 

Η ικανότητα δεν είναι μια σταθερή ιδιότητα. Υπάρχει τεράστια ποικιλία στον τρόπο δράσης. Οι άνθρωποι που έχουν την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητας συνέρχονται από τις αποτυχίες. Προσεγγίζουν τα πράγματα με στόχο να τα αντιμετωπίσουν και όχι να στενοχωρηθούν με το τι μπορεί να πάει στραβά.

Χenobots: Τα πρώτα «ζωντανά» ρομπότ στον κόσμο μπορούν τώρα να αυτοαναπαραχθούν

Τα πρώτα «ζωντανά» ρομπότ στον κόσμο - γνωστά ως "xenobots" - μπορούν τώρα να αναπαραχθούν(!), αποκάλυψαν Αμερικανοί επιστήμονες.

Λεπτομέρειες για τα βιορομπότ, που δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας βλαστοκύτταρα από την καρδιά και το δέρμα του αφρικανικού βατράχου, αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά πέρυσι αφού πειράματα έδειξαν ότι αυτά μπορούσαν να κινηθούν και να αναπαραχθούν.

Τώρα, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Tufts, του Πανεπιστημίου του Βερμόντ και του Χάρβαρντ που έφτιαξαν τα "xenobots" λένε ότι οι μικροσκοπικές αυτές «σταγόνες» μπορούν επίσης και να αυτοαναπαραχθούν.

Τα αποτελέσματα της νέας έρευνας δημοσιεύτηκαν στο Proceedings of the National Academy of Sciences τη Δευτέρα. Τα πειράματα έδειξαν ότι οι οργανισμοί μπορούν να κολυμπήσουν, να βρουν άλλα μεμονωμένα κύτταρα και να συναρμολογήσουν «μωρά» ξενομπότ.

Λίγες μέρες αργότερα, τα μωρά γίνονται νέα ξενομπότ που φαίνονται και κινούνται ακριβώς όπως η αρχική δημιουργία. Τα xenobots, τα οποία, όπως αναφέρθηκε, είναι φτιαγμένα από βλαστοκύτταρα βατράχων, έχουν την ικανότητα να μεταμορφώνουν εκατοντάδες μεμονωμένα κύτταρα σε εκδοχές του εαυτού τους.

Τα Xenobots, τα οποία έχουν πλάτος μικρότερο από ένα χιλιοστό. Οι επιστήμονες είπαν ότι έμειναν έκπληκτοι όταν έμαθαν ότι οι μικροσκοπικές σταγόνες μπορούσαν να αναπαραχθούν από μόνες τους, δημιουργώντας πρακτικά κλώνους του «εαυτού» τους.

«Οι άνθρωποι πίστευαν για πολύ καιρό ότι έχουμε επεξεργαστεί όλους τους τρόπους με τους οποίους η ζωή μπορεί να αναπαραχθεί. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ πριν», είπε ο Ντάγκλας Μπλάκιστον, ο οποίος εργάστηκε στη μελέτη.

«Αυτό είναι σημαντικό», πρόσθεσε ο Μάικλ Λέβιν, συν-επικεφαλής της έρευνας. «Αυτά τα κύτταρα έχουν το γονιδίωμα ενός βατράχου, αλλά, χωρίς ποτέ να γίνουν γυρίνοι, χρησιμοποιούν τη συλλογική τους νοημοσύνη, για να κάνουν κάτι εκπληκτικό».

Η ομάδα είπε ότι η νέα έρευνα θα μπορούσε να είναι ευεργετική για τις εξελίξεις στην αναγεννητική ιατρική.

«Αν ξέραμε πώς να πούμε σε συλλογές κυττάρων να κάνουν αυτό που θέλαμε να κάνουν, τελικά, αυτή είναι η αναγεννητική ιατρική - αυτή είναι η λύση για τραυματισμούς, γενετικές ανωμαλίες, καρκίνο και γήρανση», είπε ο Levin.

Φυσικοί δημιουργούν ένα νέο μοντέλο βοηθό στην έρευνα για συγκρούσεις άστρων νετρονίων

Προσομοίωση του νέου μοντέλου
που δείχνει φως που εκπέμπεται
από μια συγχώνευση άστρων νετρονίων

Φυσικοί του Πανεπιστημίου της Alberta δημιούργησαν ένα νέο, απλούστερο τρόπο να μοντελοποιήσουν συγκρούσεις μεταξύ άστρων νετρονίων. Το μοντέλο θα επιτρέπει τους επιστήμονες να προβλέπουν τη φωτεινότητα νωρίτερα συγχωνεύσεις άστρων νετρονίων περισσότερο αξιόπιστα από πριν – επιτρέποντας τα τηλεσκόπια να κερδίσουν περισσότερες πληροφορίες από αυτά τα γεγονότα.

«Η μελέτη του φωτός και των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που εκπέμπονται από τις συγκρούσεις αυτές μας επιτρέπει να μαθαίνουμε περισσότερα, συμπεριλαμβανομένων και του πώς διαμορφώνονται τα βαρέα στοιχεία και πώς δημιουργούνται οι μαύρες τρύπες», αναφέρει στο περιοδικό του Πανεπιστημίου ο Rodrigo Fernandez, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής. «Τα τρισδιάστατα μοντέλα των συγχωνεύσεων αυτών είναι στο όριο των υπολογιστικών πόρων, έτσι αρχίσαμε να σχεδιάζουμε ένα απλοποιημένο μοντέλο που επιτρέπει ταχύτερους υπολογισμούς».

Λίγες μόνο συγχωνεύσεις άστρων νετρονίων έχουν ανιχνευτεί στα βαρυτικά κύματα από την αρχική τους ανακάλυψη το 2015 και μόνο μια είχε φως που ανιχνεύθηκε σε αυτήν μαζί με τα βαρυτικά κύματα. Αυτό το καθιστά κρίσιμο για τους επιστήμονες που μπορούν να προβλέψουν ποιες δυνάμει συγχωνεύσεις είναι οι περισσότερο πιθανές για να εστιάσουν τα τηλεσκόπια σε αυτές – και όσο γρηγορότερα τόσο το καλύτερο. Αναφέρει ο Fernandez: «Τις λίγες πρώτες ώρες μετά από μια συγχώνευση προβλέπεται να εκπέμπεται κυρίως υπεριώδες φως και αυτό το σήμα μεταφέρει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη φυσική του γεγονότος. Όμως, η πρόβλεψη της έντασης του φωτός από μια πιθανή σύγκρουση απαιτεί εντατικούς υπολογιστικά υπολογισμούς».

Για να απλοποιήσουν αυτούς του πολύπλοκους υπολογισμούς, ο πρώτος από τους συγγραφείς της μελέτης, σπουδαστής Coleman Dean, εργάστηκε με τον Fernandez για να μοντελοποιήσουν τη σύγκρουση σε δισδιάστατο πλέγμα, κάνοντας προσεγγίσεις στη φυσική της . Στη συνέχεια, ο Dean πραγματοποίησε υπολογισμούς, χρησιμοποιώντας τον πιο ισχυρό υπερυπολογιστή του Καναδά, για να προσομοιώσει πολύ μικρότερα τμήματα της σύγκρουσης τη φορά, σε ξεχωριστά κελιά που συγκρίνονται με τρισδιάστατα μοντέλα, αξιολογώντας την αβεβαιότητα στην εκβολή μάζας από τη μέθοδο υπολογισμού που χρησιμοποιείται για να γίνουν αυτές οι προβλέψεις.

«Το κύριο αποτέλεσμα δείχνει ότι η ταχύτατη αποβολή μπορεί να μοντελοποιηθεί με ακρίβεια εντός του 10% με χρήση ενός κελιού πλέγματος με μέγεθος που αντιπροσωπεύει τα 20 μέτρα – που συγκρίνεται με τη διάμετρο άστρου νετρονίων περίπου 24 χιλιομέτρων – που δεν είναι τόσο μακριά από ότι επιτυγχάνεται από τις υπάρχουσες τρισδιάστατες μελέτες», είπε ο Fernandez. Με όρους φωτεινότητας του πρώιμου υπεριώδους σήματος, ο Fernandez αναφέρει ότι αυτή η πρόβλεψη είναι αρκετή για να «πει» από πόσο μακριά οι επιστήμονες θα μπορούσαν να δουν αυτές τις – διάρκειας ωρών – φωτεινότητες, παρέχοντας στα τηλεσκόπια στην Γη έναν στόχο.

Αναφέρει ο Fernandez: «Αν μπορέσουμε να συλλάβουμε το φως από τις λίγες πρώτες ώρες μετά την επόμενη συγχώνευση άστρων νετρονίων, θα μαθαίναμε πολλά σχετικά με τη φυσική αυτών των γεγονότων. Το νέο αυτό μοντέλο δίνει υπόσχεση συναρπαστικής βοήθειας για να επιταχυνθούν οι προβλέψεις μας και μας παρέχει την καλύτερη ευκαιρία για να συλληφθεί η σύγκρουση άστρων νετρονίων έγκαιρα».

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

1.2. Τα αρχαιολογικά δεδομένα από την Αθήνα: Η εικόνα μιας αριστοκρατικής κοινωνίας

Οι εξελίξεις στις οποίες αναφερθήκαμε αποτυπώνονται με αρκετά σαφή τρόπο στα αρχαιολογικά ευρήματα από την Αττική, η οποία μετά το τέλος της μυκηναϊκής εποχής γνωρίζει σημαντική άνθηση και βρίσκεται στην πρωτοπορία ως προς την ανάπτυξη των τεχνών και του εμπορίου. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η πολιτιστική αλλαγή στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να συνδεθεί με την εγκατάσταση νέων πληθυσμιακών ομάδων, καθώς η Αττική δεν γνώρισε την εισβολή των Δωριέων και οι κάτοικοι της πίστευαν ότι ήταν αυτόχθονες.

Ιδιαίτερα πλούσια και ενδιαφέροντα είναι τα αποτελέσματα των ανασκαφών στο λεκανοπέδιο της Αθήνας, στο οποίο ήδη στον 10ο και τον 9ο αιώνα είχαν αναπτυχθεί μεγαλύτερα ή μικρότερα χωριά, το καθένα με το δικό του νεκροταφείο. Το σημαντικότερο από τα χωριά αυτά πρέπει να ήταν χτισμένο στη βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης, φτάνοντας ως τις όχθες του Ηριδανού, ενός παραπόταμου του Ιλισού που διασχίζει το μετέπειτα αστικό κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για τον οικισμό με τον οποίο σχετίζεται το μεγαλύτερο ως σήμερα γνωστό νεκροταφείο των αρχών της 1ης χιλιετίας π.Χ., που βρίσκεται στον Κεραμεικό, τη συνοικία των κεραμέων, εκεί όπου αργότερα υψώθηκε η γνωστότερη πύλη των τειχών της πόλης, το Δίπυλο. Από τάφους κοντά στο Δίπυλο προέρχονται τα περισσότερα και καλύτερα δείγματα κεραμικής.

Οι οικισμοί στην περιοχή της Αθήνας ενδέχεται να ήταν στην αρχή πολιτικά αυτόνομοι· συνδέονταν όμως μεταξύ τους με πολύ στενούς δεσμούς, αφού οι οικονομικές, κοινωνικές και θρησκευτικές δραστηριότητες πρέπει να ήταν σε μεγάλο βαθμό κοινές. Από τον 8ο αιώνα και έπειτα, η ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας δημιούργησε την ανάγκη για μια πιο αποτελεσματική διοικητική οργάνωση με ισχυρή κεντρική εξουσία, και οδήγησε στη βαθμιαία συγχώνευση των οικισμών. Δημιουργήθηκε έτσι μια πόλη με ενιαία περίμετρο και κοινά νεκροταφεία, αφού οι νεκροί θάβονταν πλέον έξω από αυτήν. Παράλληλα, στους βορειοδυτικούς πρόποδες της Ακρόπολης, προς τη μεριά του Αρείου Πάγου, δημιουργήθηκε ο πρώτος ανοιχτός δημόσιος χώρος, η πρώτη αγορά. Στην Ακρόπολη άρχισαν να αφιερώνονται μνημειακοί χάλκινοι τρίποδες, δείγματα πλούτου και νέων τεχνικών δυνατοτήτων. Στους τάφους των πλουσιότερων βρίσκουμε ως κτερίσματα πήλινα αγγεία εξαιρετικής τέχνης, φτιαγμένα κατά παραγγελία γι᾽ αυτόν ακριβώς τον σκοπό, ενώ στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα αγγεία μνημειακών διαστάσεων, αμφορείς και κρατήρες, άρχισαν να στήνονται επάνω από τους τάφους ως σήματα. Στα ίδια χρόνια εμφανίζονται σε πλούσιες ταφές διαδήματα και άλλα κοσμήματα από χρυσό καθώς και αντικείμενα από ελεφαντόδοντο. Τα κτερίσματα από τις πολυτελείς ταφές που ήρθαν στο φως στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας μάς επιτρέπουν να βγάλουμε ενδιαφέροντα συμπεράσματα όχι μόνο για την ευμάρεια της ανώτερης τάξης και για το επίπεδο της κεραμικής και των άλλων τεχνών, αλλά και για την πολιτική και κοινωνική οργάνωση. Οι άνδρες θάβονται συχνά με τα όπλα τους, κυρίως σπαθιά και δόρατα ή ακόντια. Σε ορισμένους γυναικείους τάφους βρίσκουμε κοσμήματα.

Αξιομνημόνευτο είναι το παράδειγμα του τάφου μιας πλούσιας γυναίκας που πέθανε γύρω στα μέσα του 9ου αιώνα π.Χ. και θάφτηκε στον χώρο της μετέπειτα Αγοράς, σε ένα μικρό αλλά φροντισμένο (πιθανόν οικογενειακό) νεκροταφείο στη βόρεια πλαγιά του Αρείου Πάγου. Την εποχή αυτή δεν είχαν ακόμη ενοποιηθεί οι οικισμοί της Αθήνας. Ο τάφος βρέθηκε κατά καλή τύχη ασύλητος· αξίζει να σταθούμε σε δύο από τα αγγεία που περιείχε: (α) τον τεφροδόχο αμφορέα (όπου είχαν τοποθετηθεί τα υπολείμματα της καύσης της νεκρής), έργο ενός πρωτοπόρου κεραμικού εργαστηρίου με ταλαντούχους τεχνίτες· και (β) μια ασυνήθιστα μεγάλη και καλοφτιαγμένη πυξίδα (κιβώτιο για αντικείμενα καλλωπισμού), που το κάλυμμά της κοσμείται με πέντε οξυκόρυφες στρογγυλές προεξοχές σε σχήμα σιρού, δηλαδή σιταποθήκης. Η εντελώς ασυνήθιστη αυτή διακόσμηση δεν μπορεί να είναι τυχαία. Οι πυξίδες ήταν από τα σπουδαιότερα αποκτήματα των γυναικών της ανώτερης τάξης και συχνά τα καλύμματά τους διακοσμούνται με μορφές ή σύμβολα που δηλώνουν πλούτο και αριστοκρατική καταγωγή, όπως είναι τα άλογα. Δεν αποκλείεται λοιπόν η νεκρή να ανήκε σε οικογένεια γαιοκτημόνων που αντλούσε τον πλούτο της από την καλλιέργεια του σιταριού. Παρά τη μεγάλη χρονική απόσταση που χωρίζει ταφή από την εποχή του Σόλωνα (πάνω από 250 χρόνια), οι πέντε σιροί στο κάλυμμα της πυξίδας της μοιάζουν σαν υπαινιγμός στους πεντακοσιομέδιμνους, την πλουσιότερη τάξη της αρχαϊκής Αθήνας, στην οποία ανήκαν οι οικογένειες που τα κτήματά τους έδιναν σοδειά πεντακόσιους μεδίμνους σιταριού τον χρόνο. Δεν μπορούμε επομένως να δεχτούμε την άποψη όσων πιστεύουν ότι οι Αθηναίοι του 10ου και του 9ου αιώνα ήταν μια κοινωνία βοσκών που καλλιεργούσαν παράλληλα μικρούς κλήρους και είχαν ελάχιστη σχέση με το εμπόριο. Σύμφωνα με μια γοητευτική υπόθεση, στον τάφο κάτω από τον Άρειο Πάγο είχε θαφτεί η γυναίκα του Αρίφρονος, που ήταν βασιλιάς της Αθήνας στα μέσα του 9ου αιώνα, σύμφωνα με ένα χρονικό της ελληνιστικής εποχής.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: Ι. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΛΗ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

6.8. Το «σωκρατικό πρόβλημα»

Ο Σωκράτης είναι η ίδια η ενσάρκωση της φιλοσοφίας, ο πιο γνωστός φιλόσοφος όλων των εποχών. Η αλήθεια όμως είναι ότι για τον πιο γνωστό φιλόσοφο γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Ο ίδιος ο Σωκράτης δεν έγραψε τίποτε - και δεν ξέρουμε ούτε καν γιατί αποφάσισε να μη γράψει. Τη φιλοσοφία του πρέπει επομένως να τη μάθουμε από δεύτερο ή από τρίτο χέρι. Κανένας όμως από τη γενιά του Σωκράτη ή την επόμενη γενιά δεν μας έχει δώσει σαφείς πληροφορίες για τις φιλοσοφικές του απόψεις, γράφοντας ως ιστορικός ή ως φιλόσοφος. Το ίδιο ισχύει και για τα γεγονότα της ζωής του. Μόνο για τη δίκη και τον θάνατό του έχουμε αρκετά στοιχεία. Πρέπει να φτάσουμε στον Αριστοτέλη, ο οποίος γεννήθηκε αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του Σωκράτη, για να συλλέξουμε κάποιες λακωνικές πληροφορίες για τη φιλοσοφία του.

Κανένας λοιπόν αρχαίος συγγραφέας που γνώρισε τον Σωκράτη δεν τον αντιμετώπισε ως ιστορικό πρόσωπο. Κανείς δεν μας εξέθεσε τη ζωή και τη φιλοσοφία του, κανείς δεν αντιδίκησε ευθέως μαζί του. Όσοι γνώρισαν τον Σωκράτη και θέλησαν να γράψουν για αυτόν το έκαναν μέσω της λογοτεχνίας. Ο Σωκράτης που όλοι γνωρίζουμε είναι ένα θεατρικό πρόσωπο. Είναι η κωμική καρικατούρα του σοφιστή στις Νεφέλες και η ηρωική μορφή του φιλοσόφου στους πλατωνικούς διάλογους. Ο πραγματικός Σωκράτης μένει πάντοτε κρυμμένος πίσω από μια μάσκα.

Εδώ εντοπίζεται και το λεγόμενο «σωκρατικό πρόβλημα»: πώς να ξεχωρίσει κανείς τον ιστορικό Σωκράτη από τον Σωκράτη της λογοτεχνίας, και ιδίως από τον Σωκράτη των πλατωνικών διαλόγων; Από τη στιγμή ωστόσο που συνειδητοποιούμε ότι στον πλούτο των λογοτεχνικών μαρτυριών δεν έχουμε να αντιπαραθέσουμε ιστορικά στοιχεία, αντιλαμβανόμαστε ότι το σωκρατικό πρόβλημα είναι καταδικασμένο να μείνει άλυτο. Ο πλατωνικός Σωκράτης, ως αυτόνομη υπόσταση, θα συνεχίσει πάντοτε να αποτελεί πηγή έμπνευσης και θαυμασμού. Όσο για τον ιστορικό Σωκράτη, είναι τόσο λίγα τα πράγματα που μπορούμε να πούμε για αυτόν, ώστε δεν αρκούν ούτε για να σκιαγραφήσουν ένα απλό πορτρέτο.

Ήταν Αθηναίος πολίτης. Έζησε από το 470 ως το 399 π.Χ. Θα πρέπει να ήταν μάλλον φτωχός, αλλά όχι υπερβολικά, αφού δεν χρειάστηκε ποτέ να ασκήσει κάποιο βιοποριστικό επάγγελμα. Έζησε όλη του τη ζωή στην Αθήνα. Στον στενό φιλικό του κύκλο ανήκαν ορισμένα από τα πολύ γνωστά ονόματα της αθηναϊκής αριστοκρατίας, όπως ο Αλκιβιάδης, ο Χαρμίδης και ο Κριτίας. Δεν συμμετείχε ενεργά στα κοινά, αλλά δεν αρνήθηκε τις υπηρεσίες του όποτε κλήθηκε στα όπλα ή όποτε κληρώθηκε σε κάποιο δημόσιο αξίωμα. Ως πρύτανης της Βουλής αντιτάχθηκε στην απόφαση του δήμου να εκτελέσει τους νικητές στρατηγούς της ναυμαχίας των Αργινουσών. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την πτώση των Τριάκοντα, οδηγήθηκε σε δίκη με δύο κατηγορίες: (α) ότι δεν αναγνωρίζει τους θεούς του κράτους και εισάγει νέες θεότητες· (β) ότι διαφθείρει τη νεολαία. Καταδικάστηκε κατά πλειοψηφία σε θάνατο και προτίμησε να πάρει το κώνειο παρά να δραπετεύσει.

Δεν γνωρίζουμε πώς στράφηκε στη φιλοσοφία. Κατά πάσα πιθανότητα, ήταν αυτοδίδακτος. Δεν έγραψε τίποτε, δεν δίδαξε συστηματικά ούτε ίδρυσε σχολή. Πολλοί ωστόσο ήταν αυτοί που θεωρούσαν τον εαυτό τους μαθητή του Σωκράτη. Για το θετικό περιεχόμενο της φιλοσοφίας του δεν έχουμε στοιχεία. Γνωρίζουμε όμως το περίγραμμά της. Έθεσε στο κέντρο της φιλοσοφικής αναζήτησης τον άνθρωπο και ενδιαφέρθηκε αποκλειστικά για ηθικά και πολιτικά ζητήματα. Θεώρησε ηθικό καθήκον την αυτογνωσία και τη μέριμνα για την ψυχή. Ο ίδιος δήλωνε ότι δεν γνωρίζει τίποτε με βεβαιότητα, είχε όμως τη δυνατότητα να ελέγχει τις θέσεις των άλλων. Η φιλοσοφική μέθοδος που εφάρμοσε ήταν μια μορφή διαλεκτικής, που στηριζόταν στη διατύπωση γενικών θέσεων και στην προσπάθεια απόρριψής τους μέσω ερωτήσεων και απαντήσεων.

Αυτά είναι όλα όσα ξέρουμε για τον Σωκράτη. Είναι προφανές ότι από τα στοιχεία αυτά δεν προκύπτει γιατί ο Σωκράτης είναι σημαντικός φιλόσοφος ούτε γιατί άσκησε τόσο μεγάλη επίδραση σε όσους ήρθαν σε επαφή μαζί του. Δεν μπορούμε επίσης να προσδιορίσουμε τι ήταν αυτό που τον έκανε τόσο διάσημο στην εποχή του, ώστε να αποτελεί αντικείμενο δημόσιας σάτιρας. Και το κυριότερο: παραμένει ανεξήγητη η πηγή του «σωκρατικού προβλήματος». Γιατί απέφυγαν όλοι, φίλοι και εχθροί, να μιλήσουν για τον Σωκράτη ευθέως; Γιατί όλοι προτίμησαν τη λογοτεχνική μετάπλαση;

Ένας φιλόσοφος όμως δεν μπορεί να γίνει γοητευτικό λογοτεχνικό πρόσωπο, παρά μόνο αν η ζωή του προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον από τις θεωρίες του. «Είναι εκπληκτικό, αλλά αυτός ο άνθρωπος δεν μοιάζει με κανέναν, ούτε από τους παλαιότερους ούτε από τους τωρινούς», λέει ο Αλκιβιάδης στο πλατωνικό Συμπόσιο. «Όσο κι αν ψάξεις δεν θα βρεις κανέναν σαν κι αυτόν· τόσο αλλόκοτος (ἄτοπος) είναι και ο ίδιος και οι λόγοι του» (Συμπόσιον 221cd). Περιφρονεί το χρήμα, τις τιμές και τα ακριβά ρούχα και προτιμά να κυκλοφορεί ξυπόλητος· έχει απίστευτη αντοχή στις κακουχίες, στο ξενύχτι και στο πιοτό· δεν χάνει ποτέ την αυτοκυριαρχία του. Δείχνει απόλυτη εμπιστοσύνη σε μια εσωτερική φωνή (στο περίφημο «δαιμόνιο»), που τον αποτρέπει από τις κακοτοπιές. Αν και ζει στην πιο ταραγμένη και κρίσιμη περίοδο της ιστορίας της Αθήνας, αποφεύγει κάθε ανάμειξη στην ενεργό πολιτική, και παρ᾽ όλα αυτά διατείνεται ότι μόνο αυτός ασκεί την «αληθινή πολιτική τέχνη» (Πλάτων, Γοργίας 521d).Του αρέσει να ειρωνεύεται τους συνομιλητές του, δίνει την εντύπωση ότι παίζει συνομιλώντας, μιλά για σοβαρά θέματα χρησιμοποιώντας παράδοξα παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, «κάτι για γάιδαρους σαμαρωμένους και για χαλκωματάδες και παπουτσήδες και βυρσοδέψες». Και όμως στο τέλος οι συνομιλητές του αντιλαμβάνονται ότι «οι δικές του συζητήσεις είναι οι μόνες που έχουν πραγματικό νόημα» (Συμπόσιον 221e-222a), οι λόγοι του «αιχμαλωτίζουν και εκστασιάζουν τους ανθρώπους», έχουν τη δύναμη να τους κάνουν να «αντιλαμβάνονται ότι δεν αξίζει να ζουν όπως ζουν» (Συμπόσιον 215d-216a).

Όλα δείχνουν ότι η μορφή του Σωκράτη προκάλεσε βαθύτατη εντύπωση στους συγχρόνους του. Ελάχιστοι κατανόησαν το ακριβές νόημα της διδασκαλίας του - γι᾽ αυτό και μας παραδίδονται τόσο διαφορετικές περιγραφές των απόψεών του. Ωστόσο, είναι κοινή η πεποίθηση ότι ο Σωκράτης ενσαρκώνει ένα νέο ιδεώδες φιλοσόφου. Στο σωκρατικού ιδεώδες το περιεχόμενο των φιλοσοφικών θεωριών και η μέθοδος έκθεσής τους είναι αναπόσπαστα δεμένα με τον τρόπο ζωής του φιλοσόφου. Η μέριμνα για την καλλιέργεια του εαυτού και τη σωστή ζωή γίνεται το πρωταρχικό καθήκον του φιλοσόφου και επισκιάζει σε μεγάλο βαθμό τις φιλοσοφικές αντιλήψεις. Ο Σωκράτης ισχυριζόταν ότι κατάφερνε να ζει με έναν απολύτως δίκαιο και ενάρετο τρόπο, χωρίς να γνωρίζει τι είναι ακριβώς δικαιοσύνη και τι αρετή. Η φιλοσοφία του Σωκράτη είναι, πρώτα απ᾽ όλα, η ίδια του η ζωή.