Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ, ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΗΛΙΟΔΩΡΟΣ - Αἰθιοπικὰ 6, 14, 2-7

Μια σκηνή νεκρομαντείας

Στο απόσπασμα που ακολουθεί η Χαρίκλεια και ο Καλάσιρης γίνονται ακούσιοι μάρτυρες μιας αποτρόπαιης σκηνής νεκρομαντείας, που εκτυλίσσεται νύχτα, στο λαμπρό φως της σελήνης. Μια γριά Αιγύπτια προσπαθεί με μαγικά μέσα να αναστήσει τον γιο της, που κείτεται νεκρός στο πεδίο της μάχης, προκειμένου να μάθει αν ο άλλος γιος της, που επίσης πολεμά, είναι ζωντανός. Ο συγγραφέας, με την φωνή του Καλάσιρη, Αιγύπτιου ιερέα της Ίσιδας, καυτηριάζει τις τόσο διαδεδομένες την εποχή αυτή τελετές μαγείας, και αντιπαραθέτει στον σκοτεινό κόσμο τους την γνήσια θρησκευτικότητα. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι οι ήρωες δεν είναι δέσμιοι των αντιφάσεων της εποχής τους. Χαρακτηριστική από αυτή την άποψη είναι η στάση της Χαρίκλειας, η οποία, αν και εκφράζει τον αποτροπιασμό της για τη σκηνή, επιθυμεί ταυτόχρονα να ερωτηθεί ο αναστημένος νεκρός για την τύχη του Θεαγένη.

Αἰθιοπικὰ 6, 14, 2-7

[6.14.2] ἄρτι δὲ τῆς σεληναίας ἀνισχούσης καὶ φωτὶ λαμπρῷ τὰ πάντα καταυγαζούσης, τρίτη γὰρ μετὰ πανσέληνον ἐτύγχανεν, ὁ μὲν Καλάσιρις οἷα δὴ πρεσβυτικός τε ἄλλως καὶ πρὸς τῆς ὁδοιπορίας κεκοπωμένος ὕπνῳ κατείχετο, ἡ Χαρίκλεια δὲ ὑπὸ τῶν συνεχόντων φροντισμάτων διαγρυπνοῦσα σκηνῆς τινος οὐκ εὐαγοῦς μὲν ταῖς δὲ Αἰγυπτίαις ἐπιχωριαζούσης θεωρὸς ἐγίνετο. [6.14.3] ἡ γὰρ πρεσβῦτις ἀνενοχλήτου καὶ ἀκατόπτου σχολῆς ἐπειλῆφθαι νομίσασα πρῶτα μὲν βόθρον ὠρύξατο, ἔπειτα πυρκαϊὰν ἐκ θατέρου μέρους ἐξῆψε καὶ μέσον ἀμφοῖν τὸν νεκρὸν τοῦ παιδὸς προθεμένη κρατῆρά τε ὀστρακοῦν ἔκ τινος παρακειμένου τρίποδος ἀνελομένη μέλιτος ἐπέχει τῷ βάθρῳ καὶ αὖθις ἐξ ἑτέρου γάλακτος, καὶ οἶνον ἐκ τρίτων ἐπέσπενδεν· εἶτα πέμμα στεάτινον εἰς ἀνδρὸς μίμημα πεπλασμένον δάφνῃ καὶ μαράθῳ καταστέψασα εἰς τὸν βόθρον ἐνέβαλλεν. [6.14.4] ἐφ᾽ ἅπασι δὲ ξίφος ἀνελομένη καὶ πρὸς τὸ ἐνθουσιῶδες σοβηθεῖσα καὶ πολλὰ πρὸς τὴν σεληναίαν βαρβάροις τε καὶ ξενίζουσι τὴν ἀκοὴν ὀνόμασι κατευξαμένη τὸν βραχίονα ἐντεμοῦσα καὶ δάφνης ἀκρέμονι τοῦ αἵματος ἀποψήσασα τὴν πυρκαϊὰν ἐπεψέκαζεν, ἄλλα τε ἄττα τερατευσαμένη πρὸς τούτοις ἐπὶ τὸν νεκρὸν τοῦ παιδὸς προσκύψασα καί τινα πρὸς τὸ οὖς ἐπᾴδουσα ἐξήγειρέ τε καὶ ὀρθὸν ἑστάναι τῇ μαγγανείᾳ κατηνάγκαζεν. [6.14.5] ἡ Χαρίκλεια δὴ οὖν οὐδὲ τὰ πρῶτα ἀδεῶς κατοπτεύουσα τότε δὴ καὶ ὑπέφριττε καὶ πρὸς τῶν γινομένων ἀήθων ἐκδειματωθεῖσα τὸν Καλάσιριν ἀφύπνιζέ τε καὶ θεατὴν γενέσθαι τῶν δρωμένων παρεσκεύαζεν. αὐτοὶ μὲν οὖν ἅτε ἐν σκότῳ διάγοντες οὐχ ἑωρῶντο, κατώπτευον δὲ τὰ ἐν τῷ φωτὶ καὶ πρὸς τῇ πυρκαϊᾷ ῥᾷον καὶ τῶν λεγομένων οὐ πόρρωθεν ὄντες ἐπηκροῶντο, τῆς γραὸς ἤδη καὶ γεγωνότερον ἐκπυνθανομένης παρὰ τοῦ νεκροῦ· καὶ ἦν ἡ πεῦσις εἴπερ ὁ ἀδελφὸς μὲν ἐκείνου παῖς δὲ αὐτῆς ὁ λειπόμενος ἐπανήξει περισωθείς. [6.14.6] ὁ δὲ ἀπεκρίνατο μὲν οὐδὲν ἐπινεύσας δὲ μόνον καὶ τῇ μητρὶ τὰ κατὰ γνώμην ἐλπίζειν ἀμφιβόλως ἐνδοὺς κατηνέχθη τε ἀθρόον καὶ ἔκειτο ἐπὶ πρόσωπον. ἡ δὲ ἐπέστρεφέ τε τὸ σῶμα πρὸς τὸ ὕπτιον καὶ οὐκ ἀνίει τὴν πεῦσιν ἀλλὰ βιαιοτέραις, ὡς ἐῴκει, ταῖς κατανάγκαις πολλὰ τοῖς ὠσὶν αὖθις ἐπᾴδουσα καὶ μεθαλλομένη ξιφήρης ἄρτι μὲν πρὸς τὴν πυρκαϊὰν ἄρτι δὲ ἐπὶ τὸν βόθρον ἐξήγειρέ τε αὖθις καὶ ὀρθωθέντος περὶ τῶν αὐτῶν ἐξεπυνθάνετο, μὴ νεύμασι μόνον ἀλλὰ καὶ φωνῇ τὴν μαντείαν ἀρισήμως δηλοῦν ἐπαναγκάζουσα. [6.14.7] καὶ τῆς πρεσβύτιδος ἐν τούτοις οὔσης ἡ Χαρίκλεια πολλὰ τὸν Καλάσιριν καθικέτευε τοῖς γινομένοις πλησιάσαντας πυνθάνεσθαί τι καὶ αὐτοὺς περὶ τοῦ Θεαγένους, ὁ δὲ παρῃτεῖτο φάσκων καὶ τὴν θέαν οὐκ εὐαγῆ μὲν κατ᾽ ἀνάγκην δ᾽ οὖν ὅμως γενομένην ἀνέχεσθαι· εἶναι γὰρ οὐ προφητικὸν οὔτε ἐπιχειρεῖν οὔτε παρεῖναι ταῖς τοιαῖσδε πράξεσιν, ἀλλὰ τὸ μαντικὸν τούτοις μὲν ἐκ θυσιῶν ἐννόμων καὶ εὐχῶν καθαρῶν παραγίνεσθαι, τοῖς δὲ βεβήλοις καὶ περὶ γῆν τῷ ὄντι καὶ σώματα νεκρῶν εἰλουμένοις οὕτως ὡς τὴν Αἰγυπτίαν ὁρᾶν ἡ τοῦ καιροῦ περίπτωσις ἐνδέδωκε.

***
[6,14,2] Το φεγγάρι είχε μόλις ανατείλει και καταύγαζε τα πάντα με το λαμπρό του φως -ήταν η τρίτη νύχτα μετά την πανσέληνο- και ο μεν Καλάσιρης, σαν ηλικιωμένος που ήταν και επίσης καταπονημένος από την οδοιπορία, βυθίστηκε στον ύπνο, η δε Χαρίκλεια, που οι έγνοιες δεν την άφηναν να κοιμηθεί, έγινε θεωρός μια αθέμιτης σκηνής¹ που όμως τη συνηθίζουν οι Αιγύπτιες. [3] Η πρεσβύτισσα, νομίζοντας ότι κανείς δεν θα την ενοχλούσε ούτε θα την έβλεπε, άνοιξε πρώτα λάκκο,² άναψε ύστερα φωτιά δεξιά και αριστερά του, ανάμεσα στις δυο φωτιές τοποθέτησε το πτώμα του γιου της και, παίρνοντας από κάποιον παρακείμενο τρίποδα τρεις πήλινους κρατήρες, τέλεσε σπονδές μέσα στο λάκκο χύνοντας με τον πρώτο μέλι, γάλα με τον δεύτερο και κρασί με τον τρίτο. Παίρνει έπειτα ένα γλύκισμα από ζυμάρι πλασμένο σε σχήμα ανθρώπου,³ το στεφανώνει με δάφνη και μάραθο και το ρίχνει στο λάκκο. [4] Μετά από όλ᾽ αυτά, κυριευμένη από θεϊκή μανία, σηκώνει από κάτω ένα ξίφος, προσεύχεται στο φεγγάρι με παράξενες βαρβαρικές ευχές, χαράζει με το ξίφος το μπράτσο της, σκουπίζει με κλαδί δάφνης το αίμα και ραντίζει μ᾽ αυτό τη φωτιά. Κάνει κι άλλα τέτοια παράδοξα και, τέλος, σκύβει πάνω στον σκοτωμένο γιο της και μουρμουρίζοντας στ᾽ αυτί του κάποια ξόρκια, τον ξυπνά με τρόπο μαγικό και τον αναγκάζει να σταθεί στα πόδια του. [5] Η Χαρίκλεια, που από την αρχή ένιωθε φόβο καθώς την παρατηρούσε, τότε πια έφριξε με τα άτοπα που έβλεπε και, τρομοκρατημένη, ξύπνησε τον Καλάσιρη και τον παρακίνησε να παρακολουθήσει τα δρώμενα. Οι δυο τους τώρα, αθέατοι στο σκοτάδι, μπορούσαν εύκολα να διακρίνουν στο φως της φωτιάς τη σκηνή και, επίσης, ήταν αρκετά κοντά ώστε να ακούνε τα λόγια της γριάς που ήδη με δυνατή φωνή ζητούσε κάποιες πληροφορίες από τον νεκρό· αυτό που ήθελε να μάθει ήταν αν ο αδελφός του και εναπομένων γιος της θα επέστρεφε ζωντανός. [6] Κι εκείνος δεν έδωσε απόκριση καμιά, μόνο έκαμε ένα νεύμα που μπορούσε να δώσει στη μητέρα του μια αβέβαιη ελπίδα κι ύστερα λύγισε ξαφνικά και σωριάστηκε με το πρόσωπο καταγής. Η γερόντισσα γύρισε το πτώμα ανάσκελα και άρχισε πάλι να το ρωτάει με μεγαλύτερη ακόμα επιμονή, όπως φαινόταν, ψάλλοντας πλήθος ξόρκια και πηδώντας με το ξίφος στο χέρι πότε προς τη φωτιά και πότε προς το λάκκο, ώσπου κατάφερε να τον σηκώσει και πάλι και να τον ξαναστήσει στα πόδια του· επανέλαβε τότε τις ίδιες ερωτήσεις πιέζοντας τον νεκρό να προμαντέψει όχι μόνο με νεύματα, αλλά μιλώντας καθαρά. [7] Κι ενώ η γερόντισσα καταγινόταν μ᾽ αυτά, η Χαρίκλεια θερμοπαρακαλούσε τον Καλάσιρη να πάνε κι οι ίδιοι εκεί κοντά μήπως και μάθουν κάτι για τον Θεαγένη κι εκείνος αρνιόταν λέγοντας ότι ακόμα και να βλέπουν ήταν ασέβεια⁴ και ότι το είχε ανεχθεί επειδή είχε γίνει εξ ανάγκης: στους προφήτες ήταν απαγορευμένο όχι μόνο να επιχειρούν αλλά και να παρακολουθούν κάτι τέτοιες τελετές. Τη μαντική τους τέχνη, έλεγε, εκείνοι την ασκούν με επίσημες θυσίες και αγνές προσευχές και μόνο οι βέβηλοι προμαντεύουν έρποντας κυριολεκτικά στη γη και στριφογυρίζοντας γύρω από σώματα νεκρών όπως αυτή η Αιγύπτια που η τύχη το ᾽φερε να ιδούν πάνω στη δράση
-----------------

¹ Η σκηνή διαδραματίζεται έξω από την Βήσσα (έδρα του ληστρικού λαού των Βουκόλων, στα ΒΔ του Δέλτα του Νείλου), όπου οι ήρωες κατευθύνονταν προκειμένου να συναντήσουν τον Θεαγένη. Αντικρίζοντας το πλήθος των νεκρών στρατιωτών, αποφασίζουν να διανυκτερεύσουν έξω από την πόλη σε παρακείμενο λόφο, απ᾽ όπου γίνονται θεατές της σκηνής με την γριά μάγισσα.

² Το άνοιγμα λάκκου, εντός του οποίου προσφέρονταν οι σπονδές, αποτελούσε μέρος των τελετών νεκρομαντείας (πβ. Οδύσσεια λ 24 κ.ε.). Φαίνεται ότι το είδος των προσφορών αυτών δεν ήταν αυστηρά καθορισμένο, αφού η γυναίκα από τη Βήσσα κάνει μεν, όπως και ο Οδυσσέας, τρεις σπονδές, αλλά, αντί να προσφέρει γλύκισμα από μέλι και γάλα, κάνει σπονδή με γάλα και προσθέτει το γλύκισμα από ζυμάρι.

³ Το ανθρωπόμορφο γλύκισμα υποκαθιστά τη θυσία, αφού σύμφωνα με την τελετουργία της ελληνικής νεκρομαντείας η τέταρτη σπονδή πρέπει να είναι αίμα από θυσία. Το αίμα το προσφέρει η μάγισσα πληγώνοντας το ίδιο της το χέρι. Η προσφορά ομοιωμάτων ζώων φαίνεται ότι αποτελούσε τον συνήθη τύπο νεκρικών θυσιών των φτωχών. Οι πλούσιοι είχαν τη δυνατότητα να θυσιάζουν μεγάλα ζώα.

⁴ Η στάση του Καλάσιρη, προφήτη της Ίσιδας, απέναντι στις μαγικές τελετές μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε την απόσταση που χώριζε τη μαγεία από τη θρησκεία. Για τις αντιλήψεις των αρχαίων η επίκληση του νεκρού (ανάκλημα), σύμφωνα με καθορισμένο τελετουργικό, προκειμένου να βοηθήσει τους ζωντανούς, όπως συμβαίνει επί παραδείγματι στις Χοηφόρους και στους Πέρσες του Αισχύλου, είναι πράξη θεμιτή. Η Αιγυπτία μάγισσα όμως προσβάλλει τον νεκρό, αφού κακοποιεί το σώμα του, βιάζει την θέλησή του και παραμελεί την ταφή του. Γι᾽ αυτό και θα τιμωρηθεί με βίαιο θάνατο αμέσως, όπως προφητεύει ο ίδιος ο νεκρός, στο κείμενο που ακολουθεί μετά το παρατιθέμενο απόσπασμα.

Ο Αριστοτέλης και ο πολεοδομικός σχεδιασμός της ιδανικής πόλης

Από τη στιγμή που τα καταναλωτικά αγαθά παράγονται από τους εργάτες, τους τεχνίτες και τους γεωργούς, η υλική ευμάρεια της πόλης θεωρείται εξασφαλισμένη. Αυτό που μένει είναι η θέση της πόλης που σαφώς έχει τεράστια σημασία πρώτα απ’ όλα για την υγεία του πληθυσμού: «… επειδή» (η υγεία εννοείται) «έχει απόλυτη προτεραιότητα (γιατί οι πόλεις με προσανατολισμό προς την ανατολή και τους ανατολικούς ανέμους είναι καλύτερες για την υγεία, δεύτερο όσες δεν τις πιάνουν οι βόρειοι άνεμοι, γιατί έχουν πιο ήπιο χειμώνα)». (1330a 38 – 41).


Αρχαία Αλεξάνδρεια το 30 π.Χ. Πόλη της Αιγύπτου των ελληνιστικών χρόνων

Με άλλα λόγια, η εξασφάλιση των σωστών κλιματολογικών συνθηκών αποτελεί κυρίαρχη προτεραιότητα για την ίδρυση της ιδανικής πόλης, αφού, και πέρα απ’ το ζήτημα της δημόσιας υγείας, οι κλιματολογικές συνθήκες θα παίξουν τεράστιο ρόλο και στην αυτάρκεια της τροφής καθορίζοντας τη σοδιά των αγρών – η ύπαρξη πλούσιων αγροκτημάτων είναι επιπλέον καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή της θέσης της ιδανικής πόλης, καθώς πόλη χωρίς αγρούς που θα εξασφαλίζουν τα γεωργικά προϊόντα είναι αδύνατο να πετύχει την αυτάρκεια.Από τη στιγμή που τα καταναλωτικά αγαθά παράγονται από τους εργάτες, τους τεχνίτες και τους γεωργούς, η υλική ευμάρεια της πόλης θεωρείται εξασφαλισμένη. Αυτό που μένει είναι η θέση της πόλης που σαφώς έχει τεράστια σημασία πρώτα απ’ όλα για την υγεία του πληθυσμού: «… επειδή» (η υγεία εννοείται) «έχει απόλυτη προτεραιότητα (γιατί οι πόλεις με προσανατολισμό προς την ανατολή και τους ανατολικούς ανέμους είναι καλύτερες για την υγεία, δεύτερο όσες δεν τις πιάνουν οι βόρειοι άνεμοι, γιατί έχουν πιο ήπιο χειμώνα)». (1330a 38 – 41).

Και βέβαια, η θέση της ιδανικής πόλης οφείλει να καλύπτει και την ανάγκη της πρόσβασης σε πόσιμο νερό: «… επειδή η φροντίδα για την υγεία των κατοίκων είναι απαραίτητη και αυτό εξαρτάται πρώτα από τη φυσική θέση της πόλης και δεύτερο από τη χρήση πόσιμων νερών, οφείλουμε να μεριμνήσουμε γι’ αυτό ουσιαστικά και όχι ως πάρεργο». (1330b 8 – 11).

Η μέριμνα για το κλίμα και το νερό αφορά την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, ως οντότητα βιολογική, πράγμα που κάθε ιδρυτής πόλης οφείλει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη, πολύ περισσότερο αν μιλάμε για την ιδανική πόλη: «Τέτοια δύναμη από τη φύση τους έχουν τα νερά και η ευκρασία των ανέμων». (1330b 13 – 14). Και φυσικά πρέπει να είναι σαφές ότι όλα τα νερά δεν είναι πόσιμα: «Για το λόγο αυτό ακριβώς οι πόλεις που σκέφτονται σωστά, οφείλουν να καθορίζουν σε ποια περίπτωση τα νερά δεν είναι πάντα το ίδιο υγιεινά ούτε το ίδιο άφθονα και να διαχωρίζονται τα πόσιμα νερά από τα χρήσιμα σε άλλες ανάγκες». (1330b 14 – 17).

Όμως, με την εξασφάλιση των βιολογικών αναγκών δε σημαίνει ότι ολοκληρώνονται και οι υποχρεώσεις που πρέπει να εκπληρωθούν για την επιλογή της θέσης που θα έχει η πόλη. Γιατί η αυτάρκεια της πόλης προϋποθέτει και τη στρατιωτική της ασφάλεια, για την οποία η θέση παίζει τεράστιο ρόλο: «Διότι σχετικά με τις πολεμικές πράξεις πρέπει να διευκολύνει την έξοδο των κατοίκων, αλλά να δυσχεραίνει την πρόσβαση των εχθρών και την περικύκλωση. Επίσης να έχει η πόλη πολύ νερό και πλήθος πηγών, αλλιώς να προβλεφθεί η κατασκευή άφθονων και ευρύχωρων δεξαμενών για να συγκεντρώνονται τα νερά της βροχής, ώστε να μη λείψει ποτέ το νερό σε περίπτωση αποκλεισμού της πόλης από την υπόλοιπη χώρα λόγω πολέμου». (1330b 2 – 7).

Ακόμη και η ρυμοτομία της πόλης, πρέπει να είναι φτιαγμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξυπηρετεί τις στρατιωτικές ανάγκες: «Η πολεοδομική οργάνωση των ιδιωτικών κτιρίων θεωρείται πιο ευχάριστη και πιο χρήσιμη για άλλες δραστηριότητες, αν υπακούει σε ορθή ρυμοτομία και είναι σύμφωνη με το νεότερο και το ιπποδάμειο» (αναφορά στον Ιππόδαμο από τη Μίλητο, τη δράση του οποίου την εξηγεί στο δεύτερο βιβλίο των «Πολιτικών» 1267b 22 – 1268a 15) «ρυμοτομικό σχέδιο». (1330b 21 – 24).

Όμως, για την πολεμική ασφάλεια αποτελεσματικότερο θεωρείται το πολεοδομικό σύστημα των αρχαίων χρόνων «γιατί το σύστημα αυτό καθιστά πολύ δύσκολη την είσοδο στους ξένους και πολύ δυσχερή την εισβολή και την κατοχή στους επιδρομείς». (1330b 26 – 27).

Σχετικά με το πολεοδομικό σύστημα των αρχαίων χρόνων η Πηνελόπη Τζιώκα – Ευαγγέλου παραθέτει: «… τα σπίτια κτίζονταν χωρίς ρυμοτομικές γραμμές, τάξη και ευθυγραμμίσεις, αλλά το ένα δίπλα στο άλλο και αποτελούσαν συνοικισμούς που χωρίζονταν μεταξύ τους με στενούς δρόμους. Σε καιρό πολέμου οι συνοικισμοί απομονώνονταν με ισχυρούς πυλώνες, ενώ από τους επάνω ορόφους των σπιτιών οι ένοικοι έριχναν στους εχθρούς πέτρες, βέλη, κεραμίδες, ακόντια, ακόμη και βραστό νερό». (σελ. 322).

Ωστόσο, αν η ρυμοτομία των αρχαίων χρόνων πρόσφερε αυτές τις δυνατότητες σε περίπτωση πολέμου, δε θα μπορούσαν να αγνοηθούν τα προτερήματα της σύγχρονης – για τον Αριστοτέλη – ρυμοτομίας που εξασφάλιζε τάξη και αισθητική: «Για το λόγο αυτό είναι σωστό το πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχέδιο να συνθέτει στοιχεία και από τα δύο συστήματα… Έτσι μπορεί να μην κτίσει την πόλη στο σύνολό της με άψογη ρυμοτομία, αλλά μόνο σε μέρη και σε περιοχές της, γιατί με τον τρόπο αυτό θα συνδυάζει με επιτυχία και την ασφάλεια και την καλαισθησία». (1330b 27, 29 – 31).

Και φυσικά, δε θα μπορούσε να νοηθεί πόλη χωρίς τείχη: «Αναφορικά με τα τείχη, όσοι ισχυρίζονται ότι δεν τα χρειάζονται οι πόλεις που εμπιστεύονται την ανδρεία τους, σκέπτονται παρωχημένα, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν η εμπειρία μάς δείχνει ότι οι εξιδανικευμένες με τέτοιες καυχησιολογίες πόλεις διαψεύδονται από τα γεγονότα». (1330b 32 – 35).

Η άμυνα της πόλης οφείλει να εξαντλήσει κάθε προστατευτικό μηχανισμό. Η ανδρεία των οπλιτών δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση από την κατασκευή τείχους. Η πόλη πρέπει να έχει και γενναίους στρατιώτες και τείχη προκειμένου να μπορέσει να αντεπεξέλθει έναντι όλων των κινδύνων. Εξάλλου, αν τα τείχη κάνουν την τελική νίκη ευκολότερη και γρηγορότερη, γιατί αυτό να θεωρείται αμελητέο ή, πολύ περισσότερο, υποτιμητικό για τους οπλίτες; «… αν λοιπόν η πόλη θέλει να προστατεύεται και να αποφεύγει καταστροφές και εξευτελισμούς, οφείλει να αποδέχεται ότι το πλέον αποτελεσματικό όπλο είναι η ασφαλέστερη οχύρωση των τειχών και μάλιστα στην εποχή μας στην οποία έχουν εφευρεθεί οπλιτικά συστήματα βελών ακριβείας και εύστοχες βαλλιστικές μηχανές για τις πολιορκίες». (1330b 39 – 1331a 2).

Ο σχεδιασμός των τειχών είναι τόσο σημαντικός, που πρέπει να εκπληρώνει με απόλυτη ακρίβεια όλα τα λειτουργικά προβλήματα που μπορούν να υπάρξουν. Για παράδειγμα, οι έκτακτες πολεμικές ανάγκες επιβάλλουν και την άμεση σίτιση των ανθρώπων που θα φυλάνε τα τείχη. Κατά συνέπεια, οι κατασκευαστές των τειχών οφείλουν να μεριμνήσουν και για χώρους που θα υπάρχει συσσίτιο: «Επειδή ωστόσο χρειάζεται το πλήθος των πολιτών να μοιραστεί στις διάφορες αίθουσες των συσσιτίων, τα τείχη όμως να είναι ασφαλή στις επίκαιρες θέσεις με φυλάκια και πύργους, είναι φανερό ότι αυτά τα δεδομένα οδηγούν στην ανάγκη να ετοιμάζονται μερικά συσσίτια μέσα στα φυλάκια». (1331a 19 – 23).

Το συμπέρασμα είναι αναμενόμενο: «Εφόσον ισχύουν αυτά, έχουμε χρέος όχι μόνο να περιτειχίζουμε τις πόλεις, αλλά και να φροντίζουμε τα τείχη, ώστε να ομορφαίνουν την πόλη και να εξυπηρετούν πολεμικές ανάγκες, παλιές και πρόσφατες». (1331a 10 – 14). Σε τελική ανάλυση, τα επιβλητικά τείχη, μπορούν από μόνα τους να αποτρέψουν τους εχθρούς από το να επιτεθούν την πόλη «γιατί κατά βάση οι άνθρωποι δεν επιχειρούν να επιτεθούν εναντίον αντιπάλων που έχουν πολύ καλά ετοιμαστεί». (1331a 17 – 18).

Κι αφού οργανώθηκαν οι αμυντικές ανάγκες, δε μένει τίποτε άλλο από τη διευθέτηση των καθημερινών λειτουργικών υποχρεώσεων που προκύπτουν από τη ζωή της πόλης και που πρέπει ταυτόχρονα να εξυπηρετούν και πρακτικούς και αισθητικούς σκοπούς. Προς την κατεύθυνση αυτή ο Αριστοτέλης προτείνει τη δημιουργία δύο αγορών. Η πρώτη θα σχετίζεται με τις συνελεύσεις και δε θα έχει καμία σχέση με τα εμπορικά δρώμενα της πόλης: «… ταιριάζει να κατασκευαστεί αγορά για τις συνελεύσεις κατά το πρότυπο της θεσσαλικής αγοράς, την οποία αποκαλούν ελεύθερη. Σε αυτή δεν εμπορεύεται κανείς τίποτε, ούτε πλησιάζει κάποιος εργατοτεχνίτης, γεωργός ή παρόμοιο πρόσωπο απρόσκλητο από τους άρχοντες. Ο τόπος θα αποκτούσε ευχάριστη όψη, αν κατασκευάζονταν και οργανώνονταν εκεί τα γυμναστήρια των ώριμων σε ηλικία ανδρών, γιατί και ο θεσμός αυτός αρμόζει να προβαίνει στη διαίρεση των γυμναζόμενων κατά ηλικία και επομένως ορισμένοι άρχοντες να συναναστρέφονται τους νεότερους στα γυμναστήρια και οι μεγαλύτεροι στην ηλικία να γυμνάζονται κοντά στους άρχοντες». (1331a 31 – 40).

Η αγορά των επιφανών, με τα γυμναστήρια και τις εξέχουσες συναναστροφές επικεντρώνεται πρωτίστως στην ευχάριστη διαβίωση, που θα συνδυάζει την ποιότητα των δραστηριοτήτων και την αισθητική απόλαυση του χώρου. Η άλλη αγορά θα εξυπηρετεί τις εμπορικές ανάγκες, καθώς και όλες τις γραφειοκρατικές εργασίες που θα προκύπτουν στις διάφορες υπηρεσίες της πόλης: «Παράλληλα η εμπορική αγορά ενδείκνυται να είναι άλλη και σε άλλο τόπο, χωριστή από την προαναφερθείσα, σε θέση που διευκολύνει τη συγκέντρωση προϊόντων με προέλευση από τη θάλασσα και από όλη την ενδοχώρα… Ακόμη τα κυβερνητικά κτίρια στα οποία διεκπεραιώνονται υποθέσεις ιδιωτικών συμβολαίων, μηνυτήριων εντολών, κλητεύσεων και άλλες παρόμοιες γραφειοκρατικές υποθέσεις και επιπλέον υποθέσεις αγορανομίας και αστυνομίας, εξυπηρετεί να κατασκευάζονται κοντά στην αγορά και συγκεντρωμένα όλα μαζί. Ένας τέτοιος τόπος βρίσκεται κοντά στην εμπορική αγορά, γιατί παρουσιάσαμε την προαναφερθείσα (ελεύθερη) αγορά απαλλαγμένη από τέτοιες δραστηριότητες, αυτή όμως προορίζεται να εξυπηρετεί τις πρακτικές ανάγκες της ζωής». (1331b 1 – 4, 6 – 13).

Τέλος, η πόλη οφείλει να προβλέψει και για τους χώρους της λατρείας των θεών: «Παράλληλα αρμόζει τα θρησκευτικά λατρευτικά ιδρύματα και τα σημαντικότερα κυβερνητικά κτίρια με τις αίθουσες των συσσιτίων τους να βρίσκονται στον κατάλληλο τόπο και μάλιστα στον ίδιο, εκτός αν ο νόμος ή κάποια θεόσταλτη από το (πυθικό) μαντείο εντολή ορίζει έναν άλλο, χωριστό τόπο για την ίδρυση των ιερών. Κατάλληλος τέτοιος τόπος είναι πιθανότατα όποιος χάρη στην εξαιρετική του θέση φαίνεται από παντού και συγχρόνως είναι ασφαλέστερος σε σχέση με τα γειτονικά μέρη της πόλης». (1331a 24 – 30).

Η προτροπή της επιλογής ενός σημείου που «θα φαίνεται από παντού» αφορά τη σημασία των θρησκευτικών τελετουργιών, που μόνο συμμετοχικά μπορούν να έχουν υπόσταση. Τα δημόσια θεάματα θρησκευτικού χαρακτήρα όχι μόνο τονώνουν την πίστη των πολιτών, αλλά λειτουργούν κι ως ενωτικό κάλεσμα, που παίρνει διαστάσεις ευλαβικής υπόσχεσης για την προστασία του συλλογικού προτάγματος (αν χρειαστεί) κι ως τόνωση αυτοπεποίθησης της μαζικής ισχύος.

Η ιδανική πόλη οφείλει να παρέχει στους πολίτες τέτοιου είδους τελετουργικά. Δεν είναι τυχαίο που ο Αριστοτέλης προτείνει η ελεύθερη αγορά (με τις συνελεύσεις και τα γυμναστήρια) να είναι χτισμένη «κάτω από αυτόν τον τόπο» (1331a 30 – 31), αφού «αυτός ο τόπος» δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής. Πρέπει να είναι μονίμως σε κοινή θέα λειτουργώντας υπενθυμιστικά. Το θέμα της πόλης είναι ιερό και οι σχέσεις των πολιτών επίσης. Οι πολίτες δεν είναι άνθρωποι που απλώς παρευρίσκονται σ’ έναν τόπο. Είναι δεμένοι με όρκους τιμής προς υπηρέτηση αυτού του τόπου. Η πόλη που το ξεχνά αυτό είναι η ευάλωτη πόλη. Όμως μια τέτοια πόλη δε θα μπορούσε να είναι ιδανική.

Αριστοτέλης: «Πολιτικά», τόμος 4ος

Ο “Ουράνιος Κυνικός”

Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι πρέπει να χάσει ένας άνθρωπος για να βρει το σθένος να αψηφήσει όλες τις συμβάσεις, δεν μπορούμε να ξέρουμε τι απώλεσε ο Διογένης για να γίνει ο άνθρωπος που επέτρεψε τα πάντα στον εαυτό του, που έκανε τις πιο μύχιες σκέψεις του πράξεις με μιαν υπερφυσική ιταμότητα, όπως θα έκανε ένας θεός της γνώσης, λιβιδιακός και συνάμα αγνός.

Κανείς δεν ήταν πιο φιλαλήθης· οριακή περίπτωση ειλικρίνειας και διαύγειας και συνάμα παράδειγμα αυτού που θα ήμασταν αν η εκπαίδευση και η υποκρισία δεν χαλιναγωγούσαν τις επιθυμίες και τα νεύματά μας.

«Μια μέρα κάποιος τον κάλεσε σε ένα πλούσιο σπίτι, και του είπε: «Προπαντός μη φτύνεις στο πάτωμα». Ο Διογένης που ήθελε να φτύσει τον έφτυσε στο πρόσωπο, λέγοντάς του ότι "αυτό ήταν το μόνο μέρος που έκρινε κατάλληλο για να φτύσει» (Διογένης Λαέρτιος).

Ποιος είναι εκείνος που, προσκεκλημένος από έναν πλούσιο, δε λυπήθηκε επειδή δεν είχε ωκεανούς σιέλου για να τους προσφέρει στους δυνατούς της γης; Και ποιος δεν κατάπιε τη φτυσιά του από φόβο μήπως τη ρίξει στο πρόσωπο ενός σεβάσμιου και κοιλαρά ψεύτη;

Όλοι είμαστε γελοιωδώς φρόνιμοι και δειλοί: ο κυνισμός δε διδάσκεται στο σχολείο. Ούτε και η υπερηφάνεια.

«Ο Μένιππος, στο βιβλίο του με τίτλο "Η αρετή τον Διογένη" διηγείται ότι όταν αιχμαλωτίστηκε και πουλήθηκε δούλος, τον ρώτησαν τι ήξερε να κάνει. Τότε απάντησε: «Να διατάσσω» και κραύγασε στον κήρυκα: «Κοίτα να δεις ποιος θέλει να αγοράσει έναν αφέντη».

Ο άνθρωπος που αντιμετώπισε τον Αλέξανδρο και τον Πλάτωνα, που αυνανιζόταν δημοσίως («Μακάρι να μπορούσα τρίβοντας την κοιλιά μου να μου περνάει η πείνα!»), ο άνθρωπος του περίφημου πιθαριού και του περίφημου φανού, και ο οποίος στα νιάτα του ήταν κιβδηλοποιός (τι καλύτερο για έναν κυνικό;), τι εμπειρία πρέπει να είχε για τους πλησίον του; -Οπωσδήποτε την εμπειρία που έχουμε όλοι, με τη διαφορά ότι ο άνθρωπος ήταν το μοναδικό αντικείμενο του στοχασμού και της περιφρόνησής του. Χωρίς να υποστεί τη νόθευση καμιάς ηθικής και μεταφυσικής, πάσχισε να τον απογυμνώσει για να μας τον δείξει πιο γυμνό και πιο απειχθή απ’ ό,τι τον έδειξαν οι κωμωδίες και οι αποκαλύψεις.

«Ένας Σωκράτης τρελός», έτσι τον αποκαλούσε ο Πλάτων. - «Ένας Σωκράτης ειλικρινής», μάλλον έτσι έπρεπε να τον αποκαλεί, ένας Σωκράτης χωρίς το Αγαθό, χωρίς τους θεσμούς και την Πόλη, ένας Σωκράτης που επιτέλους έγινε ψυχολόγος. Αλλά ο Σωκράτης - έστω θείος - παραμένει συμβατικός· παραμένει δάσκαλος, διδακτικό) πρότυπο.Μόνο ο Διογένης δεν προτείνει τίποτα- το βάθος της στάσης του -και η ουσία του κυνισμού του - έχει καθοριστεί από μιαν ορχιακή φρίκη μπροστά στη γελοιότητα ότι είναι άνθρωπος.

Ο στοχαστής που στοχάζεται χωρίς ψευδαισθήσεις την ανθρώπινη πραγματικότητα, αν θέλει να παραμείνει στο εσωτερικό του κόσμου, και να εξαλείψει τον μυστικισμό ως διαφυγή, καταλήγει σε μια θέαση μέσα στην οποίαν συμφύρονται η σοφία, η πίκρα και η φάρσα· και αν επιλέγει την αγορά σαν χώρο της μοναξιάς, ξεδιπλώνει τον οίστρο του περιγελώντας τους «ομοίους» του ή επιδείχνοντας την αηδία του, αηδία που σήμερα, με τον χριστιανισμό και την αστυνομία, δεν θα μπορούσαμε πλέον να επιτρέπουμε στον εαυτό μας. Δύο χιλιάδες χρόνια νουθεσίες και κώδικες ημέρωσαν τη χολή μας· εξάλλου, μέσα σε έναν βιαστικό κόσμο, ποιος θα σταματούσε για να απαντήσει στις περιπέτειές μας και να ευφρανθεί με τα γαυγίσματά μας;

Το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος γνώστης του ανθρώπου αποκλήθηκε κυνικός, αποδείχνει ότι ανέκαθεν ο άνθρωπος δεν είχε το κουράγιο να δεχτεί την αληθινή του εικόνα και ότι πάντα αποδοκίμαζε τις αναιδείς αλήθειες. Ο Διογένης έπνιξε μέσα του την πόζα. Τι τέρας για τα μάτια των άλλων! Για να έχει κανείς μια τιμημένη θέση μέσα στη φιλοσοφία, πρέπει να είναι κωμωδός, να σέβεται το παιχνίδι των ιδεών, και να εξάπτεται με ψευδοπροβλήματα. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να ασχολείται με τον άνθρωπο όπως είναι. Πάντα κατά τον Διογένη το Λαέρτιο:

«Στους Ολυμπιακούς αγώνες, όταν ο κριτής διακήρυξε: ο Διόξιππος νίκησε τους ανθρώπους» ο Διογένης απάντησε: «Νίκησε μόνο δούλους, γιατί οι άνθρωποι είναι δική μου υπόθεση».

Και τωόντι, τους νίκησε, όπως κανείς άλλος, με όπλα φοβερότερα από των κατακτητών, αυτός που κρατούσε μόνο ένα δισάκι, αυτός, ο πιο πένης ανάμεσα στους ζητιάνους, αληθινός άγιος του καγχασμού.

Πρέπει να εκτιμήσουμε την τύχη που τον έκανε να γεννηθεί πριν από την έλευση του Χριστού. Ποιος ζέση αν, μέσα στην αντικοινωνικότητά του, ένας επίνοσος πειρασμός για εξωανθρώπινη περιπέτεια δεν τον ωθούσε να γίνει ένας όποιος ασκητής, που αργότερα θα γινόταν άγιος, και έτσι θα χανόταν μέσα στην μάζα των ευδαιμόνων και του ημερολογίου; Τότε θα γινόταν τρελός, αυτός, ο πιο φυσιολογικός άνθρωπος, γιατί θα είχε απομακρυνθεί από κάθε διδασκαλία και κάθε διδαχή. Την δυσειδή εμφάνιση του ανθρώπου, ήταν ο μόνος που μπορούσε να μας την αποκαλύψει. Τα πλεονεκτήματα του κυνισμού συσκοτίστηκαν και ποδοπατήθηκαν από μια θρησκεία που εχθρευόταν το προφανές. Αλλά ήρθε η στιγμή να αντιταχθούν στις αλήθειες του θεανθρώπου οι αλήθειες του «ουράνιου κυνικού», όπως τον αποκάλεσε ένας συγκαιρινός του ποιητής.

Οι άνθρωποι δεν είναι πάντα αυτό που φαίνονται…

Με ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά. Έτσι μπαίνουν στη ζωή σου.

Και με εκείνη την αίσθηση πως ήρθαν για να μείνουν.

Είναι καλόβολοι, ταιριάζετε σχεδόν σε όλα κι είναι αυτή η οικειότητα που αναπτύσσετε που σε κάνει να ρίχνεις τις άμυνες σου και να δίνεσαι σε αυτή τη σχέση. Φιλική, ερωτική, δεν έχει σημασία.

Αφήνεσαι να ζήσεις στη μοναδικότητα που νιώθεις πως σου προσφέρει η επαφή μαζί τους. Άλλωστε είναι μεγάλη τύχη να βρίσκει κανείς ανθρώπους που να ταιριάζει.

Μόνο που αφήνεσαι και γενικά.

Κι όταν σου έρχεται η σφαλιάρα δεν την περιμένεις.
Θα μου πεις ποια κατραπακιά ήρθε ποτέ στη ζωή σου και την περίμενες; Τα άσχημα βλέπεις, μάτια μου, δεν κλείνουν ραντεβού. Μήτε καν χτυπούν την πόρτα, έτσι για να σε προειδοποιήσουν. Κλωτσούν την πόρτα και εισβάλλουν στο χώρο σου. Κλέβουν τον αέρα σου, χαλούν την ηρεμία σου και σε κάνουν μαλλιά κουβάρια.

Είναι τότε που συνειδητοποιείς πως οι “άνθρωποί σου” δεν ήταν αυτό που φαίνονταν. Ήταν κάτι άλλο που δεν είχες καν υποψιαστεί.

Και προδίδεσαι. Και πληγώνεσαι.

Χάνεις την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, καταλογίζεις ευθύνες, ζητάς εξηγήσεις.

Μόνο που μέσα στην ταραχή σου, δε σκέφτηκες πως τις περισσότερες ευθύνες πρέπει να τις ρίξεις πάνω σου. Αλλά έτσι γίνεται πάντα. Μας τυφλώνει ο πόνος και το άδικο, μας πνίγει η κακομεταχείριση, η προδοσία κι η εξαπάτηση.

Όπως όλοι μας, έτσι κι εσύ διψάς να ρίξεις την ευθύνη κάπου αλλού. Μα είναι κυρίως δική σου.

Γιατί δε νοιάστηκες να προστατεύσεις τον εαυτό σου.

Δόθηκες…

Ή ακόμη χειρότερα παραδόθηκες στον άλλο. Ένα χαμόγελο και μια αίσθηση απόλυτου ταιριάσματος ήταν αρκετή για να ανοίξεις τις πύλες σου και να τον αφήσεις να εισβάλλει στη ζωή σου. Μα δεν υπολόγισες πως οι άνθρωποι δεν είναι πάντα αυτό που φαίνονται. Δεν υπολόγισες πως ο χρόνος είναι αυτός που δείχνει τον άνθρωπο.

Μόνο ο χρόνος δείχνει αν έκανες λάθος εκτίμηση ή σωστή.

Αλλά εσύ πνιγμένος στον ενθουσιασμό, μισώντας εκείνη τη μοναξιά του αταίριαστου, βιάστηκες.

Και την πάτησες.

Εσύ φταις λοιπόν που δε σε προστάτευσες. Εσύ φταις που άφησες τον εαυτό σου στο έλεος άλλων. Κι αυτή η μικρή πληγή, η φορτωμένη στο κορμί σου, μπορεί να φέρει όνομα ξένου, αλλά εσύ υπέδειξες το σημείο που θα γίνει. Εσύ έμεινες εκτεθειμένος.

Θα μου πεις πως θα κυλήσει η ζωή αν δεν εμπιστεύεσαι τον άλλο;

Κι εγώ θα σου πω πως πάνω από την εμπιστοσύνη ήταν και θα είναι πάντα η αυτοπροστασία. Αγάπα τον εαυτό σου και φύλαγέ τον γιατί δε θα βρεθεί κανείς άλλος να το κάνεις στη θέση σου. Ίσως μόνο η μάνα σου, αλλά αυτή είναι άλλο κεφάλαιο. Πίστεψε στους ανθρώπους αλλά δώσε χρόνο να αποδείξουν όσα λένε. Άφησέ τους να τα κάνουν πράξη πριν ανοίξεις τη ζωή σου και τους βάλεις μέσα.

Και να θυμάσαι. Οι άνθρωποι δεν κρίνονται από τις πρώτες εντυπώσεις και τους εντυπωσιασμούς.

Τους ανθρώπους τους μετράς πάντα στο τέλος.
Στο ταμείο…

Εκεί θα φανούν…

Έχε υπομονή, λοιπόν… και βλέπουμε…

13 ενδείξεις πως σπαταλάτε τη ζωή σας χωρίς να το καταλαβαίνετε

Η Carol Morgan, μια εκπαιδευτικός και ψυχολόγος, δημοσίευσε κάποτε δύο ερωτήσεις προς τους αναγνώστες της : τι θέλανε να γίνουν από όταν ήταν μικροί και αν κατάφεραν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους μετά την ενηλικίωση; Σε όσους απάντησαν αρνητικά στη δεύτερη ερώτηση, προσφέρει 13 ενδείξεις πως ίσως η ζωή τους προσπερνά.

Σας προτείνουμε να διαβάσετε τις συγκεκριμένες ενδείξεις. Ίσως να γίνετε λίγο πιο χαρούμενοι μετά από αυτό.

#1 Ξοδεύετε τόσο πολύ χρόνο κάνοντας πράγματα που δεν θα έπρεπε
Βιντεοπαιχνίδια, τηλεοπτικές εκπομπές, περιηγήσεις στο ιντερνέτ, πολύ φαγητό, πολύ ποτό και η λίστα συνεχίζεται. Δείτε σοβαρά τη ζωή σας. Που σπαταλάτε τον περισσότερο χρόνο σας; Σας εξυπηρετεί καλά; Σας οδηγεί σε μια καλύτερη ζωή; Αποτελεί βάση για ένα λαμπρό μέλλον; Αν όχι, τότε χρειάζεται να επαναξιολογήσετε τις καθημερινές σας δραστηριότητες και να κάνετε αλλαγές.

#2 Παραπονιέστε πολύ
Ξέρω ανθρώπους που ποτέ δεν σταματάνε να παραπονιούνται για τη ζωή. Είστε ένας από αυτούς; Παραπονιέστε για τη δουλειά, το αφεντικό, το μισθό, τους γείτονες ή το/τη σύζυγο; Αν ναι, τότε δεν κάνετε τίποτα παραπάνω εκτός από το να έχετε αρνητική ενέργεια. Η αρνητικότητα δεν αλλάζει τα πράγματα. Σας κρατά κολλημένους. Οπότε, αλλάξτε τις σκέψεις σας και μιλήστε για τι εκτιμάτε στη ζωή σας και όχι για ότι δεν σας αρέσει.

#3 Δεν δίνετε τροφή στο μυαλό σας
Αν δεν αναπτύσσεστε και μαθαίνετε σαν άτομο, τότε είστε στάσιμοι-όπως μια λίμνη που δεν κινείται και αναπτύσσονται πράσινα στοιχεία. Αυτό κάνει το μυαλό σας αν δεν δραστηριοποιήστε και δεν μαθαίνετε νέα πράγματα. Οι θετικές προκλήσεις στη ζωή σας θα επεκτείνουν το νου σας, μην κάνετε το αντίθετο.

#4 Έχετε πολύ αρνητική διάθεση για τον εαυτό σας
Το να μιλάτε στον εαυτό σας μπορεί να φτιάξει ή να διαλύσει τη ζωή σας. Όπως είπε ο Henry Ford: «Αν σκεφτείς πως μπορείς ή αν σκεφτείς πως δεν μπορείς.. με οποιοδήποτε τρόπο, έχεις δίκαιο.» Αν πείτε στον εαυτό σας πως δεν είστε αρκετά έξυπνος/η για να πάρετε προαγωγή ή να ξεκινήσετε μια επιχείρηση, τότε έχετε δίκαιο. Αν πείτε στον εαυτό σας πως είστε πολύ εξαντλημένος/η για να προσπαθήσετε να αλλάξετε τη ζωή σας, πάλι έχετε δίκαιο. Ότι και να λέτε στον εαυτό σας, γίνεται πραγματικότητα. Οπότε, παρακολουθήστε στενά αυτά που λέτε στον εαυτό σας, γιατί θα ανακαλύψετε πως η ζωή ρέει με τις σκέψεις σας.

#5 Νιώθετε πως δεν έχετε έμπνευση
Έχετε πάθος με κάτι; Ξέρω πολλούς ανθρώπους που πιστεύουν πως δεν έχουν κανένα πάθος. Αλλά αυτό δεν είναι ποτέ το θέμα. Πρέπει να είναι κάτι που απολαμβάνετε να κάνετε. Οπότε πρέπει να ανακαλύψετε τι σας ενθουσιάζει και να το κάνετε περισσότερο.

#6 Δεν σχεδιάζετε το μέλλον σας
Αν και είναι πάντα ωραία να ζείτε το «τώρα» και τη «συγκεκριμένη στιγμή», μερικές φορές πρέπει να κοιτάμε μακροπρόθεσμα για να δούμε που θέλουμε να πάμε. Αν δεν έχετε ένα σχέδιο ή ένα στόχο, τότε είστε σαν βάρκα που πλέει χωρίς σκοπό σε έναν ωκεανό και ελπίζει να καταλήξει κάπου καλά. Αλλά, δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό. Πρέπει να έχετε ένα οδηγό και να προχωράτε βήμα-βήμα για να φτάσετε εκεί που θέλετε. Όπως μια συσκευή GPS σας πάει στον προορισμό σας, έτσι πρέπει να έχετε το εσωτερικό σας GPS για να σας καθοδηγήσει.

#7 Σπαταλάτε πάρα πολύ χρόνο με ανθρώπους που δεν συμβάλουν στην ανάπτυξή σας
Είναι εύκολο να κολλήσετε και να κάνετε παρέα με ανθρώπους που δεν σας κάνουν να νιώθετε καλύτερο άνθρωπο. Αλλά, αν συνεχίσετε να το κάνετε αυτό, τότε θα μείνετε αδρανείς ή θα παρασυρθείτε μαζί με αυτούς. Μου αρέσει να τους αποκαλώ «Energy Vampires»(Βαμπίρ Ενέργειας). Τραβούν τη ζωή από εσάς και δεν σας δίνουν τίποτα θετικό για αντάλλαγμα. Αντιθέτως, πάντα βρίσκουν αναπτυσσόμενους και προσανατολισμένους ανθρώπους για να κάνουν παρέα.

#8 Είστε εθισμένος/η στο κινητό σας τηλέφωνο
Σίγουρα, τα κινητά τηλέφωνα είναι εκπληκτικές συσκευές που μας συνδέουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους όταν τα χρησιμοποιούμε. Αν και είναι διασκεδαστικό, σκεφτείτε πόση ώρα σπαταλάτε στη συσκευή σας. Ακόμη χειρότερα, σκεφτείτε όλες τις σχέσεις που μπορεί να επηρεαστούν. Ίσως στέλνετε μηνύματα ή σερφάρετε στο διαδίκτυο ενώ τρώτε με τη γυναίκα/ άνδρα και τα παιδιά σας. Αν το κάνετε, χάνετε μια ευκαιρία να περάσετε ουσιαστικό χρόνο με αυτούς που αγαπάτε ή σπαταλάτε το χρόνο που θα μπορούσατε να διαθέσετε για να κάνετε ένα σχέδιο για το μέλλον.

#9 Σπαταλάτε χρήματα σε πράγματα που δεν χρειάζεστε
Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του «χρειάζομαι» και «θέλω». Είμαι σίγουρη πως αυτό το μάθατε όλοι στο νηπιαγωγείο. Ωστόσο, στη σημερινή κοινωνία, έχουμε ξεπεράσει αρκετά τα όρια (όπως άλλωστε και με το #8 για τα κινητά τηλέφωνα). Στην πραγματικότητα, ξέρω ανθρώπους που δεν μπορούν να πληρώσουν την υποθήκη τους αλλά ακόμη έχουν τα καλύτερα αξεσουάρ-συσκευές του πλανήτη. Αν σταματήσετε και το σκεφτείτε, θα δείτε πως χρειάζεστε πολύ λίγα πράγματα. Φαγητό, νερό, καταφύγιο και αγάπη είναι μερικά από αυτά. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλά επιπλέον. Οπότε προσέξτε σε τι σπαταλάτε τα χρήματά σας και δείτε αν μπορείτε να προσαρμοστείτε. Ίσως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα χρήματα που εξοικονομείτε για να τα επενδύσετε στο μέλλον σας.

#10 Δεν κοιμάστε αρκετά
Δεν είμαι γιατρός, αλλά έχω διαβάσει αρκετά βιβλία για να ξέρω πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος. Θα μπορούσα να γράψω 20 σελίδες για αυτό. Αλλά προφανώς δεν έχω αρκετό χώρο σε αυτό το μικρό άρθρο. Ο ύπνος είναι σημαντικός για την καλή υγεία. Αν είστε αρκετά απασχολημένοι για να κοιμηθείτε ή αν απλά έχετε την κακιά συνήθεια να μένετε ξύπνιοι στο κρεβάτι σας ως τις πρώτες πρωινές ώρες, θα πρέπει να αλλάξετε συνήθειες.

#11 Δεν φροντίζετε το σώμα σας
Δεν είναι μόνο ο ύπνος βασικός για την υγεία σας, επίσης καλή είναι και η άσκηση. Ξέρω πως δεν σας λέω κάτι που δεν γνωρίζετε ήδη αλλά κάνοντας μια ισορροπημένη υγιεινή διατροφή και γυμνάζοντας το σώμα σας έχει περισσότερα θετικά αποτελέσματα εκτός από την απώλεια βάρους. Επηρεάζεται η ψυχική σας υγεία και δημιουργείτε μια συνολική ευημερία. Οπότε, προσέξτε τη διατροφή σας και το επίπεδο της δραστηριότητάς σας. Ίσως δείτε πως με μερικές μικρές αλλαγές θα βελτιώσετε σημαντικά τη ζωή σας.

#12 Δεν αφήνετε τη ζώνη άνεσής σας και ζείτε μέσα σε ένα “κουτί”
Ξέρω πόσο εύκολο είναι ζείτε στην ζώνη άνεσής σας. Στην πραγματικότητα, όταν πηγαίνω σε ένα οικείο εστιατόριο πάντα παραγγέλνω τα ίδια πράγματα. Όχι επειδή φοβάμαι να δοκιμάσω κάτι καινούριο αλλά επειδή μου αρέσει το φαγητό που παραγγέλνω συνήθως. Αλλά αυτό δεν είναι το είδος της ζώνης άνεσης για το οποίο μιλάω. Αναφέρομαι στο να πάρετε ένα ρίσκο που θα βελτιώσει τη ζωή σας. Και θυμηθείτε, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο «ρίσκο» και το «υπολογιζόμενο ρίσκο». Κάθε ρίσκο έχει την πιθανότητα να είναι θανατηφόρο αλλά ένα καλά υπολογιζόμενο ρίσκο είναι από εκείνα που ζυγίζουμε καλά όλες τις προοπτικές και καταλήγουμε με ένα καλό και λογικό πλάνο δράσης.

#13 Ζείτε μια ζωή που δεν σας αρέσει
Ο τρόπος με τον οποίο μετρώ την επιτυχία είναι από τα επίπεδα ευτυχίας κάποιου. Είστε χαρούμενοι; Αν όχι, τότε πρέπει να αλλάξετε κάτι. Ένα αίσθημα ικανοποίησης ή ευχαρίστησης δεν σημαίνει πως ζείτε τη ζωή σας στο έπακρο. Η ζωή πρέπει να είναι συναρπαστική. Οπότε αν δεν την απολαμβάνετε, δείτε τι αλλαγές μπορείτε να κάνετε για να τη βελτιώσετε στο επίπεδο που επιθυμείτε.
Αν οι 13 παραπάνω ενδείξεις σας ταιριάζουν, μην απελπίζεστε. Κάντε αλλαγές. Αλλά η πρώτη αλλαγή που πρέπει να κάνετε είναι να απαλλαγείτε από την ιδέα πως δεν μπορείτε να το κάνετε. Πολλές φορές, τα μεγαλύτερα εμπόδιά σας είναι η σκέψη της διαδικασίας. Έτσι, ξεκινήστε από εκεί.

Αλλάξτε τη σκέψη σας και μετά αλλάξτε τη ζωή σας.

ΠΑΝΙΚΟΣ

Πάντα είχα μεγάλη πίστη στη δύναμη του μυαλού. Θρησκείες, κοσμοθεωρίες, κοσμογενέσεις, ουρανοξύστες, αεροπλάνα, γέφυρες, πολύπλοκες εγχειρήσεις, φάρμακα για ανίατες ασθένειες, ανακαλύψεις. Κι επιβίωση. Όλα δημιουργήματα μυαλών που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία, όλα επιτεύγματα μιας αγωνιώδους προσπάθειας του ανθρώπου να «θρώσκει άνω», να κοιτάζει ψηλότερα, όπως επέβαλε η ιερή ετυμολογία.

Κι ανάμεσα στα χειροπιαστά δημιουργήματα, το ανθρώπινο μυαλό φτιάχνει ακόμα ένα. Την κρίση πανικού. Την τρομακτική ανατροπή της τάσης να ανέβεις, την ακύρωση της πτήσης, τη βουτιά στο σκοτάδι.

Η πιο σκοτεινή σου στιγμή. Μια μοναχική ελεύθερη πτώση στο χάος. Κι η ανεξήγητη απόφασή σου να πιαστείς από το γλοιώδες χέρι του φόβου, σε μια μάταιη προσπάθεια να μην σε καταπιεί το κενό. Το σατανικό παιχνίδι ενός μυαλού, του δικού σου μυαλού, που έχει βαλθεί να σκοτώσει το σώμα σου.

Η καρδιά σου χτυπάει γρήγορα και θέλει να αποδράσει από το σώμα σου. Τα αυτιά βουίζουν και το στόμα σου έχει στεγνώσει. Οι παλάμες ιδρώνουν και τρέμουν, τα πόδια έχουν ριζώσει στο χώμα, λες και ζωντανεύουν μπροστά σου όλοι οι εφιάλτες. Χωρίς να υπάρχει ορατός κίνδυνος. Χωρίς να υπάρχει καμία απειλή. Εκτός από αυτήν που σε επισκέφθηκε στο κεφάλι σου. Εκτός από την απειλή που έχεις πλάσει με περισσή φροντίδα μόνος σου.

Και νιώθεις ότι δεν υπάρχει πια σώμα. Έχεις γίνει ένα τεράστιο κεφάλι. Ένα μεγάλο πονεμένο κεφάλι που βουίζει, φοβάται και βαραίνει τους ώμους σου.

Ο χειρότερος φόβος σου σε έχει επισκεφθεί στο μυαλό σου. Θα πεθάνεις. Θα αρρωστήσεις. Θα τρελαθείς. Θα μείνεις μόνος. Θα λιποθυμήσεις. Θα κάνεις εμετό. Θα σε σκοτώσουν. Θα σκοτώσεις. Θα πέσεις πάνω στο αμάξι που έρχεται από το αντίθετο ρεύμα. Θα τυφλωθείς. Θα κουφαθείς. Θα χαθείς. Θα πέσεις. Θα τελειώσουν όλα.

Το μυαλό έχει τεράστια δύναμη. Και στην προκειμένη περίπτωση, την ασκεί πάνω σου. Την ασκεί στο σώμα σου και σε κάνει ανήμπορο. Γιατί τί είσαι εσύ ο ίδιος αν όχι το μυαλό σου; Αν όχι οι σκέψεις που σε κατακλύζουν; Αν όχι ο φόβος;

Υπάρχουν εκεί έξω άνθρωποι που μπορούν να σε νιώσουν, κι όμως, δεν είναι εσύ. Υπάρχουν γιατροί και ψυχολόγοι που μπορούν να ξεκλειδώσουν τις απαντήσεις από το κουτάκι που τις έχεις καταχωνιασμένες, αλλά το κλειδί το κρατάς μόνο εσύ.

Τί να σου κάνουν οι εισπνοές από τη μύτη και οι εκπνοές από το στόμα αν η αναπνοή σου βγαίνει διακεκομμένη και βεβιασμένη; Τί να σου κάνουν οι συμβουλές να απομονώσεις τις δυσάρεστες σκέψεις, αν εκείνη τη στιγμή δεν έχεις συντροφιά παρά μόνον αυτές; Τί να σου κάνει η ομορφιά της φύσης και η κλεφτή ματιά σε ένα πιο ευοίωνο μέλλον, όταν το παρόν σε καίει κι είναι πιο μαύρο από ποτέ; Τί να σου κάνει ο περίπατος, όταν σε κάθε προσπάθεια να σπρώξεις πίσω σου τη γη, τα πόδια είναι ασήκωτα;

Η λύση είναι το ίδιο το πρόβλημα και το ξέρω πως από αυτόν τον φαύλο κύκλο δεν μπορείς να βγεις απλά διαβάζοντας ένα άρθρο. Το ξέρω πως δεν μπορείς να βγεις με μια επίσκεψη σε κάποιον ειδικό. Και ξέρω πως εκείνες τις στιγμές είσαι ολομόναχος. Μα ολομόναχος δεν σημαίνει κι ανήμπορος.
Μπορεί να κρατήσει ώρες. Μπορεί να κρατήσει λεπτά. Θα κρατήσει όσο το αφήσεις εσύ. Γιατί μπορεί το μυαλό σου να σαμποτάρει το σώμα σου και μπορεί να φαντάζει απίθανο να το σκάσεις από την ίδια σου τη σκέψη.

Μπορεί αυτό, μπορεί εκείνο. Μπορεί το ένα και μπορεί το άλλο. Το θέμα είναι, όμως, ακριβώς αυτό, ότι το μυαλό μπορεί. Μπορεί, αν το αφήσεις, να σε σώσει εξίσου εύκολα με το να σε καταστρέψει. Έχεις την ικανότητα να διαλέξεις τί από τα δύο θες να κάνει. Γιατί είσαι κάτι παραπάνω από το μυαλό σου. Κάτι παραπάνω από το κορμί σου και τις σκέψεις σου. Κάτι πολύ παραπάνω από τις εμμονές και τις φοβίες που ηδονίζεσαι να συντηρείς.

Είσαι το δυνατό χέρι που εσύ ο ίδιος θα απλώσεις. Και, κυρίως, είσαι το δυνατό χέρι που θα καταφέρεις να αρπάξεις στο σκοτάδι. Αρκεί να θέλεις να βρεις τη δύναμη που ξέρω ότι έχεις.
Κι έτσι, θα ζήσεις. Θα είσαι μια χαρά. Θα δεις ότι δεν τρελάθηκες. Θα βρεις ανθρώπους να πορευτείς. Θα συνέλθεις. Θα περάσει. Θα βρεθείς. Θα σηκωθείς. Θα νικήσεις.

Αρκεί να θες.

Η ζωή, όταν την επενδύουμε σωστά, είναι αρκετά μεγάλη

Το θέμα όμως δεν είναι ότι έχουμε λίγο χρόνο ζωής, αλλ’ ότι σπαταλάμε μεγάλο μέρος του. Η ζωή, όταν την επενδύουμε σωστά, είναι αρκετά μεγάλη και μας έχει προσφερθεί με ικανοποιητική γενναιοδωρία, ώστε να μας επιτρέψει να επιτύχουμε τα μεγαλύτερα επιτεύγματα. Όταν όμως εμείς τη διασπαθίζουμε σε πολυτέλειες και απερισκεψίες, όταν την αφιερώνουμε σε ολέθριες δραστηριότητες, αναγκαζόμαστε τελικά να παραδεχτούμε –υπό το κράτος βέβαια της έσχατης ανάγκης- ότι έχει ήδη τελειώσει, χωρίς να συνειδητοποιήσουμε πώς περνούσε.

 Έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα: η ζωή που μας δόθηκε δεν είναι σύντομη, εμείς την κάνουμε να είναι τέτοια` δεν μας είναι λίγη` αντίθετα, εμείς την ξοδεύουμε σπάταλα. Όπως τα μεγάλα και βασιλικά πλούτη εξανεμίζονται μέσα σ’ ένα λεπτό όταν περιέρχονται στη διαχείριση κακού ιδιοκτήτη, ενώ ο πλούτος, οσοδήποτε περιορισμένος κι αν είναι, αν παραδοθεί σε καλό φύλακα, πολλαπλασιάζεται με τη διαχείρισή του, έτσι και η ζωή μας είναι αρκετά μεγάλη για όποιον θα τη χειριστεί σωστά.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Περί της συντομίας της ζωής

Πως Λειτουργεί Το Μυαλό Μας;

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποιος είναι ο τρόπος που λειτουργεί το μυαλό σας;

Γνωρίζετε ότι ο εγκέφαλός μας δέχεται 40 εκατομμύρια πληροφορίες το δευτερόλεπτο, μέσω των 5 αισθήσεων;

Φυσικά αν προσπαθούσαμε να τα αντιληφθούμε όλα, θα τρελαινόμασταν! Προκειμένου λοιπόν ο εγκέφαλός μας να μπορέσει να ανταποκριθεί στη μαζική εισροή πληροφοριών, χρησιμοποιεί το υποσυνείδητο, ή δεξί μέρος του εγκεφάλου, ως φίλτρο.
Έτσι, από τα εκατομμύρια των πληροφοριών αυτών, τελικά μόνο κάποιες γίνονται αντιληπτές περνώντας στο συνειδητό, ή αριστερό μέρος του εγκεφάλου.

Τελικά το μυαλό ακολουθεί 3 βασικές διεργασίες «φιλτραρίσματος» σε σχέση με τις πληροφορίες που εκλαμβάνει:

1. Διαγραφή: ένας μεγάλος αριθμός πληροφοριών διαγράφονται, πριν καν προλάβουμε να τις αντιληφθούμε. Όλοι μας έχουμε βιώσει την εμπειρία όπου κάποιος ισχυρίζεται ότι μας έχει πει κάτι, ενώ εμείς απλά δεν το θυμόμαστε. Και τώρα, αν σου μιλήσω για την αίσθηση του παπουτσιού στο αριστερό σου πόδι, θα το νιώσεις, ενώ μέχρι πριν από ένα δευτερόλεπτο δεν σε απασχολούσε. Αυτό το οποίο αντιλαμβανόμαστε είναι αυτό που για εμάς έχει κάποιο ενδιαφέρον ή νόημα ή στο οποίο είμαστε εστιασμένοι σε κάποια χρονική στιγμή. Το μυαλό φροντίζει να συγκρατεί εκείνες τις πληροφορίες, για τις οποίες έχουμε δείξει ενδιαφέρον ή στο παρόν κάποιο ενδιαφέρον. Όλα τα υπόλοιπα διαγράφονται.

2. Διαστρέβλωση: ο εγκέφαλος λαμβάνει την πληροφορία αλλά την ερμηνεύει με ένα τρόπο που τροποποιεί το νόημα του αρχικού ερεθίσματος. Όπως, για παράδειγμα, το να κάνεις σε κάποιον ένα καλοπροαίρετο κομπλιμέντο, και αυτός να παρεξηγηθεί. Ή να ακούσεις ένα θόρυβο στο σπίτι, την ώρα που κοιμάσαι, και να ξυπνάς φοβισμένος πιστεύοντας ότι στο σπίτι μπήκε κλέφτης, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλά ο θόρυβος του καλοριφέρ που κρυώνει.

3. Γενίκευση: μια άλλη πολύ χρήσιμη διεργασία του μυαλού είναι η γενίκευση. Παίρνουμε πληροφορίες και τις συνδέουμε με άλλα παρόμοια συμβάντα ή πληροφορίες. Η διεργασία αυτή μας επιτρέπει να μαθαίνουμε σχετικά γρήγορα πως ανοίγει μία πόρτα, ή πως να οδηγούμε ένα αυτοκίνητο, ή ένα ποδήλατο. Δεν χρειάζεται κάθε φορά να ξεκινήσουμε από την αρχή, αλλά απλώς εφαρμόζουμε αυτόματα τη γνώση από την προηγούμενη εμπειρία μας.

Τα φίλτρα που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος αφορούν, ανάμεσα σε άλλα, στις αναμνήσεις μας, στις αποφάσεις του παρελθόντος, στις εμπειρίες μας, στις αξίες και στα πιστεύω μας. Αυτά σχηματίζουν τη στάση μας απέναντι στη ζωή. Αυτά καθορίζουν το πώς ερμηνεύουμε όλα όσα λαμβάνουμε ως ερεθίσματα. Πάνω απ’όλα, αυτό που έχει σημασία να κατανοήσουμε είναι ότι δύο διαφορετικοί άνθρωποι δεν μπορούν να σχηματίσουν ακριβώς την ίδια αντίληψη για τις πληροφορίες που εκλαμβάνουν, αφού σε κάποιο σημείο θα διαφέρουν τα φίλτρα τους, είτε στο επίπεδο των αξιών, είτε στο επίπεδο των πεποιθήσεων, των αποφάσεων ή των αναμνήσεων. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι δεν μπορείς να δεις τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο όπως ο διπλανός σου, αντιλαμβάνεσαι πλέον ξεκάθαρα ότι καμία συμπεριφορά δεν προκύπτει απαραίτητα από κακή πρόθεση, απλώς αποτελεί αντανάκλαση του συστήματος των φίλτρων του καθενός. Επομένως, δεν έχει νόημα να θυμώνεις ή να εκνευρίζεσαι αν οι αντιδράσεις ή η συμπεριφορά του διπλανού σου δεν ταυτίζονται με τη δική σου. Η κατανόηση και ο σεβασμός είναι πιο χρήσιμες στρατηγικές συμπεριφοράς σε αυτή την περίπτωση, από ότι θα ήταν ο θυμός, ο εκνευρισμός ή η απογοήτευση.

Όταν όλες αυτές οι πληροφορίες έχουν φιλτραριστεί στο υποσυνείδητο, τότε αποκτούμε συνειδητότητα των εξωτερικών γεγονότων φτιάχνοντας την εσωτερική μας αναπαράσταση. Και μπορούμε να κάνουμε μόνο 5 πράγματα με αυτή την πληροφορία: να φτιάξουμε εικόνες, να ακούσουμε ήχους, να μυρίσουμε, να νοιώσουμε, να γευτούμε ή να μιλήσουμε με τον εαυτό μας.
Από τα πρώτα πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζει κανείς είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να αναπαραστήσει τα αρνητικά. Πχ. Αν σου πω «μην σκεφτείς ένα ροζ ελέφαντα». Τι σκέφτηκες; Μα, φυσικά τον ροζ ελέφαντα! Αυτό συμβαίνει διότι προκειμένου να επεξεργαστείς το ότι δεν πρέπει να σκεφτείς το ροζ ελέφαντα, πρώτα το δημιουργείς στο μυαλό σου, πιθανότατα σαν εικόνα. Γιατί μας είναι χρήσιμη αυτή η πληροφορία; Διότι μας βοηθάει να αντιληφθούμε ότι στην επικοινωνία μας με κάποιον πρέπει πάντα να εκφράζουμε αυτό που θέλουμε και όχι αυτό που δεν θέλουμε. Δημιούργησε λοιπόν εσωτερικές παραστάσεις που αντανακλούν το αποτέλεσμα που θέλεις να πετύχεις, όχι αυτό που θέλεις να αποφύγεις.

Το πώς μπορεί να επηρεάσει κανείς τις εσωτερικές αναπαραστάσεις του θα αποτελέσει θέμα επόμενης δημοσίευσης.

Συνοψίζοντας λοιπόν, δύο είναι τα κύρια σημεία στα οποία αξίζει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας:
1. O καθένας έχει το δικό του «μοντέλο του κόσμου», που σχηματίζεται βάση των αξιών, πεποιθήσεων, αποφάσεων και εμπειριών που έχει. Ο σεβασμός και η ανοχή στο «μοντέλο του κόσμου» των άλλων είναι μία χρήσιμη στρατηγική συμπεριφοράς.

2. Ο εγκέφαλος δεν κατανοεί τα αρνητικά («δεν» και «μην»). Είναι πιο παραγωγικό να εκφράζεις αυτά που θέλεις για σένα και για τους άλλους, παρά να επικοινωνείς αυτά που δεν θέλεις.

Η δύναμη των δηλώσεων στην αλλαγή της ζωής

Οι δηλώσεις είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να υποστηριχτείς και να προχωρήσεις στην όποια αλλαγή επιθυμείς. Η δομή και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στις δηλώσεις δεν είναι τυχαία, αλλά αντίθετα είναι επιλεγμένες ώστε να συντελέσουν στην επίτευξη των επιδιώξεών σου. Κάθε δήλωση είναι μια δυνατή ανακοίνωση προς τον εαυτό σου ότι κάτι που επιθυμείς είναι ήδη γεγονός, και σε βάζει σε μία κατάσταση, νοητική και συναισθηματική, που είναι σε σύμπνοια με αυτό που επιθυμείς.

Στη συγκεκριμένη αυτή κατάσταση, είσαι σε θέση να το προσελκύσεις.

Όταν εξασκηθείς στο να κάνεις δηλώσεις, θα μπορέσεις πολύ σύντομα να συνειδητοποιήσεις τον τρόπο που μέχρι σήμερα σκεφτόσουν, εκφραζόσουν και αισθανόσουν για κάποιες καταστάσεις που δεν σου ήταν ευχάριστες. Επιλέγοντας νέες λέξεις, νέες δομές σκέψεων και έκφρασης, μπορείς να αλλάξεις την ενέργειά σου απέναντι στα πράγματα, τις προσδοκίες και τη στάση σου απέναντι στις καταστάσεις που σε ενδιαφέρουν και με αυτόν τον τρόπο να επιτύχεις ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.
Δήλωση, λοιπόν, είναι οτιδήποτε λες ή σκέφτεσαι. Κάθε σκέψη που κάνεις, κάθε λέξη που λες, στον εαυτό σου ή στους άλλους. Τις χρησιμοποιείς κάθε στιγμή. Είτε το ξέρεις είτε όχι.

Αυτό βέβαια που συνήθως συμβαίνει, είναι ότι οι άνθρωποι σκέφτονται ή εκφράζονται με αρνητικό τρόπο. Αυτό τους οδηγεί σε δυσάρεστα συναισθήματα, αποδυναμωμένη πράξη και αδύναμα αποτελέσματα.

Τι χρειάζεται να προσέξεις
Χρειάζεται να δίνεις προσοχή στις σκέψεις σου, ώστε να διώχνεις εκείνες που δημιουργούν ανεπιθύμητες εμπειρίες. Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσεις ότι κάθε σου κουβέντα είναι μία δήλωση που προσελκύει και ανακυκλώνει τις ίδιες καταστάσεις. Για παράδειγμα, κάθε φορά που θυμώνεις, ασυναίσθητα δηλώνεις στον εαυτό σου – στο μυαλό σου, ότι θέλεις περισσότερο θυμό στη ζωή σου. Κάθε φορά που νιώθεις ότι είσαι θύμα, δηλώνεις ότι θέλεις να συνεχίσεις να νιώθεις θύμα. Και τότε το μυαλό σου σε οδηγεί σε καταστάσεις όπου θα μπορείς να βιώνεις συνέχεια αυτό το συναίσθημα, ενώ αυτό που πραγματικά επιθυμείς είναι να πάψεις να το αισθάνεσαι.

Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση, πρέπει να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι και μιλάς. Αν έχεις περιηγηθεί και σε άλλα σημεία αυτού του site ή έχεις λάβει μέρος στο σεμινάριο που αφορά στο πως λειτουργεί το μυαλό, θα έχεις βρει πληροφορίες που αφορούν στις κβαντικές θεωρίες σε σχέση με τη δύναμη της σκέψης και πώς επηρεάζει τις εμπειρίες μας.

Η διάδοση αυτών των πληροφοριών είναι σχετικά πρόσφατη, άρα είναι πολύ πιθανό οι γονείς σου να μην τις γνώριζαν. Σου έμαθαν να βλέπεις τη ζωή όπως τους έμαθαν και εκείνους οι δικοί τους γονείς. Επομένως, δεν μπορούμε να τους το καταλογίσουμε. Ήρθε όμως η ώρα να αφήσεις το παρελθόν και να αρχίσεις να δημιουργείς τη ζωή σου συνειδητά, με ένα τρόπο που σε ευχαριστεί, και σε υποστηρίζει.

Χρειάζεται να μετατρέψεις τις σκέψεις και τα λόγια σου σε νέα θετικά πρότυπα. Και οι δηλώσεις είναι ένα πολύ δυνατό και εύκολο εργαλείο που σε οδηγεί στην αφετηρία για την αλλαγή. Στην ουσία λες στον εαυτό σου, «εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη, ξέρω ότι υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να αλλάξω την ζωή μου και τώρα θα το αναζητήσω και θα το εφαρμόσω». Και αυτό είναι από μόνο του μία πολύ ισχυρή δήλωση.

Όταν δουλεύουμε με τις δηλώσεις επιλέγουμε συνειδητά τα λόγια που θα μας βοηθήσουν, είτε να βγάλουμε κάτι από τη ζωή μας είτε να δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο.

Αν στο παρελθόν έχεις προσπαθήσει να δουλέψεις με τις δηλώσεις, αλλά δεν έφερες αποτέλεσμα, αναλογίσου ποιες ήταν οι σκέψεις που έκανες επάνω σε αυτό. Μήπως σε κυρίευε η αμφιβολία; Μήπως επαναλάμβανες στον εαυτό σου «οι δηλώσεις δεν λειτουργούν, τουλάχιστον όχι για μένα», πρόταση που είναι μία δήλωση από μόνη της;

Αν έχεις την παραπάνω εμπειρία, αυτό που μάλλον συμβαίνει είναι ότι δεν έχεις λάβει μία πλήρη μεθοδολογία χρήσης των δηλώσεων.

Μεθοδολόγια για να κάνεις τις δηλώσεις να δουλέψουν για σενα
Ας δούμε λοιπόν μερικά μυστικά για να κάνουμε τις δηλώσεις να φέρουν το αποτέλεσμα που υπόσχονται:

1) Για να λειτουργήσουν οι δηλώσεις, πρέπει να υπάρχει σύμπνοια μεταξύ αυτών που επιθυμείς και αυτών που σκέφτεσαι και πράττεις. Δηλαδή, αν δοκιμάσεις να χρησιμοποιήσεις τη δήλωση: «Η ζωή μου γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο άφθονη» αλλά την ίδια στιγμή σκέφτεσαι ότι πρέπει να πληρώσεις τους λογαριασμούς και σε έχει κυριεύσει η αγωνία, τότε δεν πρόκειται να λειτουργήσει για ‘σένα αυτή η δήλωση. Αντίθετα θα υπερισχύσει η σκέψη που αφορά στην αδυναμία σου να πληρώσεις με ευκολία τους λογαριασμούς. Γιατί αυτή η σκέψη αποτελεί μέρος του τρόπου με τον όποιο είχες συνηθίσει να βλέπεις τη ζωή σου για πολλά χρόνια και είναι πολύ επιβαρυμένη συναισθηματικά.
Άρα, το πρώτο μυστικό είναι ότι πρέπει αυτά που λες και αυτά που νιώθεις να είναι σε σύμπνοια. Πώς μπορείς να το πετύχεις αυτό; Επαναλαμβάνοντας πολλές φορές τη δήλωση της επιλογής σου, κατά προτίμηση δυνατά, μέχρις ότου νιώσεις την ενέργεια που αναδύει από αυτή τη δήλωση. Αν για παράδειγμα, η δήλωση αφορά στην αφθονία, πρέπει να την επαναλάβεις μέχρι να νιώσεις αυτή την αφθονία, αν αφορά στην υγεία, στη χαρά, στη σύνδεση, στην επιτυχία, πρέπει να την επαναλάβεις μέχρι να νιώσεις αυτά τα συναισθήματα να σε πλημμυρίζουν. Τότε θα ξέρεις ότι έχεις κάνει την άσκηση σωστά.

2) Συχνά οι άνθρωποι λένε τις δηλώσεις τους μία φορά και ύστερα περνούν την υπόλοιπη μέρα εστιάζοντας στα αρνητικά που τους συμβαίνουν. Οι δηλώσεις/σκέψεις που απορρέουν από αυτή τη συμπεριφορά θα νικούν πάντοτε, γιατί είναι περισσότερες και γιατί συνήθως λέγονται με έντονο συναίσθημα.
Για να λειτουργούν οι δηλώσεις σου γρήγορα και σταθερά, πρέπει να προετοιμάσεις το περιβάλλον μέσα στο όποιο θα μπορούν να αναπτυχθούν και να αποδώσουν καρπούς. Φαντάσου τις δηλώσεις σαν τους σπόρους που φυτεύουμε στο χώμα. Αν φυτέψεις τον σπόρο σε άγονο έδαφος, δεν θα δεις ποτέ το φυτό να αναδύεται. Αν το φυτέψεις σε γόνιμο έδαφος, σύντομα το φυτό θα γεννηθεί, θα μεγαλώσει και θα σου προσφέρει τους καρπούς του.
Το έδαφος αντιστοιχεί στις σκέψεις που κάνεις. Όσο πιο συχνά επιλέγεις σκέψεις που σε κάνουν να νιώθεις καλά και σε συντονίζουν στο συναίσθημα που επιθυμείς να βιώσεις, τόσο πιο γρήγορα θα λειτουργούν οι δηλώσεις, διότι τόσο πιο γόνιμο είναι το έδαφος που έχεις προετοιμάσει. Ο τρόπος που επιλέγεις να σκέφτεσαι είναι ακριβώς αυτό: μία επιλογή. Και μπορείς να την κάνεις αυτή την στιγμή. Μόλις αποφασίσεις ότι θέλεις να σκέφτεσαι με τρόπο παραγωγικό και ενδυναμωτικό, τότε το επόμενο βήμα είναι να παραμείνεις με επιμονή στη νέα σου απόφαση και να εξασκείς συνέχεια τον εαυτό σου σε αυτό το νέο τρόπο του «σκέπτεσθαι».

3) Παρακολούθησε τις σκέψεις που κάνεις για να δεις πότε αυτές δεν είναι αρμονικές με αυτά που επιθυμείς. Αν αυτό σου είναι δύσκολο, παρακολούθησε τα συναισθήματά σου. Πώς νιώθεις αυτή τη στιγμή; Αισθάνεσαι καλά; Αισθάνεσαι άσχημα; Θα ήθελες να νιώθεις καλύτερα; Τότε κάνε μία σκέψη που θα σε κάνει να νιώθεις καλύτερα. Χρησιμοποίησε μία από τις θετικές δηλώσεις που θα βρεις εδώ. Με αυτόν τον τρόπο βγάζεις ανά πάσα στιγμή τον εαυτό σου από την αρνητικότητα και δημιουργείς τις προϋποθέσεις για να μπορείς να δημιουργήσεις στη ζωή σου ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

4) Σταμάτα να εστιάζεσαι σε αυτά που σε δυσαρεστούν. Όσο περισσότερο μιλάς για ένα πρόβλημα, τόσο περισσότερο το παγιώνεις στη ζωή σου. Αντίθετα, εστιάσου στις λύσεις που μπορούν να βρεθούν.

5) Μην σπαταλάς τις σκέψεις σου στο να κατηγορείς ανθρώπους και καταστάσεις: κανένας άνθρωπος, καμία κατάσταση δεν έχει τον έλεγχο των συναισθημάτων σου. Απλά γιατί εσύ είσαι αυτός που δημιουργείς τις σκέψεις σου. Κανένας δεν μπορεί να εξουσιάζει κάποιον άλλον. Εκτός και αν αυτό το άτομο του το επιτρέψει. Να θυμάσαι ότι στη ζωή σου λειτουργούν οι νόμοι της δικής σου αντίληψης, των δικών σου σκέψεων και έλκεις εμπειρίες ανάλογες με αυτά που σκέφτεσαι.

6) Πάρε στα χέρια σου τον έλεγχο των σκέψεών σου. Είναι το μόνο πράγμα που μπορείς να ελέγξεις απόλυτα. Δεν μπορείς να ελέγξεις τα πράγματα που συμβαίνουν στο περιβάλλον σου αλλά μπορείς να ελέγξεις τις σκέψεις που κάνεις για αυτά, την ερμηνεία που δίνεις εσύ για αυτά που συμβαίνουν.
Eπίλεξε να σκέφτεσαι αυτό που θέλεις να βιώνεις στη ζωή σου. Ίσως είναι σκέψεις αγάπης, εκτίμησης, ευγνωμοσύνης ή μια όμορφη αναπόληση στις χαρούμενες στιγμές που έχεις ήδη βιώσει. ‘Η ακόμα σκέψεις για όλα όσα θέλεις να σου συμβούν στο μέλλον και που σε κάνουν να νιώθεις από σήμερα ενθουσιασμό. Αυτές οι σκέψεις δείχνουν έμπρακτα την αγάπη σου για τον εαυτό σου και η αγάπη σου για τον εαυτό σου δημιουργεί τα θαύματα στη ζωή σου.

7) Οι δηλώσεις δημιουργούν ένα σημείο εστίασης, που σου επιτρέπει να αρχίσεις να αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτεσαι. Χρειάζεσαι μόλις 17 δευτερόλεπτα για να αλλάξεις σημείο εστίασης και η μία δήλωση θα γεννήσει την επόμενη, ακόμα πιο ισχυρή. Άρα μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή τη γνώση για να μεταβείς από το αρνητικό στο θετικό.
Οι θετικές δηλώσεις σε οδηγούν μακριά, πέρα από την πραγματικότητα που βιώνεις τώρα, προχωρούν στη δημιουργία του μέλλοντος μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιείς στο τώρα. Όταν επιλέγεις να λες «είμαι γεμάτος αφθονία», μπορεί στην πραγματικότητα να έχεις πολύ λίγα χρήματα στην τράπεζα εκείνητην στιγμή, αλλά φυτεύεις τους σπόρους της μελλοντικής σου ευημερίας. Κάθε φορά που επαναλαμβάνεις τη δήλωση δίνεις ενέργεια σε αυτούς τους σπόρους.

8) Είναι σημαντικό να λες τις δηλώσεις σου στον ενεστώτα. Συνήθως οι δηλώσεις αρχίζουν με το «έχω» ή με το «είμαι». Αν εσύ λες «θα έχω» ή «θα είμαι», τότε οι σκέψεις σου μένουν στο μέλλον.

9) Κάθε θετική σκέψη φέρνει το καλό στη ζωή σου. Κάθε αρνητική σκέψη διώχνει το καλό μακριά, και το κρατάει λίγο πιο μακριά από εκεί που μπορείς να το φτάσεις. Οι πολλές αρνητικές σκέψεις δημιουργούν ένα φράγμα που εμποδίζει τις θετικές δηλώσεις. Αν πεις «δεν θέλω πια να είμαι χοντρός», αυτή δεν είναι μία καλή δήλωση. Χρειάζεται να δηλώσεις ξεκάθαρα αυτό που θέλεις όπως «δημιουργώ ένα υγιές και γεμάτο ενέργεια σώμα».
Τι είδους εμπειρίες φαντάζεσαι ότι θα προσελκύσει μία δήλωση όπως «η ζωή είναι δύσκολη!»; Ή «όλοι οι άνθρωποι θέλουν να με εκμεταλλευτούν» ή «η αφθονία είναι το προνόμιο των λίγων;». Φυσικά, δεν είναι η ζωή που είναι δύσκολη, αλλά οι σκέψεις σου για τη ζωή είναι που την κάνουν δύσκολη. Ούτε όλοι οι άνθρωποι θέλουν να σε εκμεταλλευτούν, ούτε η αφθονία είναι για λίγους. Όταν όμως επιλέγεις να σκέφτεσαι έτσι και να αποκλείεις μία διαφορετική πραγματικότητα, περιορίζεις το βίωμά σου σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτό που η ψυχή σου επιθυμεί.
Όταν αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτεσαι, όλα στη ζωή σου αλλάζουν. Μάθε λοιπόν να μετατρέπεις τις αρνητικές δηλώσεις σε θετικές.
Για παράδειγμα, κάθε φορά που αντιλαμβάνεσαι ότι κάνεις μία αρνητική σκέψη, πες στον εαυτό σου: «αυτή είναι μία παλιά σκέψη. Επιλέγω να μην σκέφτομαι πια με αυτόν τον τρόπο».
Ή ακόμα καλύτερα, μόλις αντιληφθείς ότι η σκέψη σου δεν είναι θετική, σκέψου το αντίθετό της, δηλαδή, τι είναι αυτό που θα ήθελες να βιώσεις και πες στον εαυτό σου: «τώρα επιλέγω να σκέφτομαι ότι π.χ. «η αφθονία μου ανήκει» και επανάλαβε την καινούργια σου σκέψη κάποιες φορές μέχρι να σου γίνει οικεία.

10) Μην μοιράζεσαι τις δηλώσεις με ανθρώπους που μπορεί να τις αντιμετωπίσουν με αμφισβήτηση ή κοροϊδία, μέχρι να πετύχεις τα αποτελέσματα που θέλεις. Κάνε εσύ τις αλλαγές που θέλεις και σύντομα θα τους δεις να σε ρωτάνε το μυστικό σου.

11) Μην περιμένεις η ζωή σου να αλλάξει σε μία νύχτα, διότι αυτό μπορεί να σε αποθαρρύνει και να σε κάνει να παραιτηθείς της προσπάθειας. Εστίασε σε αυτό που θέλεις να βιώσεις και προχώρησε στην επιλογή και υιοθέτηση σκέψεων και δηλώσεων που μπορούν να σε κάνουν να νιώσεις πίστη για τη δυνατότητα να προχωρήσεις σε μια νέα πραγματικότητα. Από αυτό το σημείο θα είσαι σε θέση να προχωρήσεις στην επιλογή της δράσης που θα σε βοηθήσει να διαμορφώσεις τη ζωή που επιθυμείς.
Μπες σήμερα στον δρόμο της αλλαγής της ζωής σου και χρησιμοποίησε τις δηλώσεις ως στήριγμα σου. Μπορείς να ξεκινήσεις αυτή τη στιγμή, εδώ και τώρα, επαναλαμβάνοντας στον εαυτό σου σταθερά:
«Επιλέγω τώρα να νιώσω καλά για τον εαυτό μου».
«Επιλέγω να ζήσω τη χαρά».
«Σήμερα αποφασίζω να κάνω θετικές αλλαγές στη ζωή μου».
«Η ζωή μου γίνεται καλύτερη κάθε μέρα».
«Αναλαμβάνω τώρα την ευθύνη του εαυτού μου και να δημιουργήσω αυτά που θέλω στη ζωή μου».

Παρακάτω θα βρεις και άλλες δηλώσεις που αφορούν διάφορα πεδία της ζωής που μπορεί να σε ενδιαφέρει να βελτιώσεις ή να αλλάξεις. Μπορεί επίσης απλώς να εμπνευστείς και να φτιάξεις τις δικές σου δηλώσεις, που ταιριάζουν στον δικό σου τρόπο έκφρασης.
Κάνε κλίκ πάνω στον τίτλο κάθε κατηγορίας για να δείς τις λεπτομέριες.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΑ ΘΕΤΙΚΑ

«Μιλάω πάντα στους άλλους για τα θετικά της ζωής».
«Αναγνωρίζω το καλό στους ανθρώπους».
«Είμαι προστατευμένος, μόνο καλά μπορούν να μου συμβούν».
«Απελευθερώνω την αρνητικότητα, έχω μια θετική προδιάθεση για την ζωή».
«Αντιμετωπίζω τον κόσμο με αισιοδοξία και προσδοκώ ένα καλύτερο μέλλον».
«Δημιουργώ ένα θετικό περιβάλλον γύρω μου».
«Τώρα επιλέγω θετικές και ενδυναμωτικές σκέψεις».
«Εστιάζω μόνο στα θετικά που συμβαίνουν γύρω μου».
«Όλα συμβαίνουν για το καλό μου».
«Παίρνω τα μαθήματα της ζωής και προχωράω μπροστά».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΓΑΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ

«Πιστεύω στον εαυτό μου».
«Αγαπώ τον εαυτό μου άνευ όρων».
«Ξέρω καλύτερα από τον καθένα τι είναι καλό για μένα».
«Εκτιμώ, αναγνωρίζω και αποδέχομαι τον εαυτό μου όπως είναι».
«Απελευθερώνω αυτά που δεν είναι για το καλό μου».
«Κινούμαι από την καρδιά μου».
«Λάμπω από αυτοπεποίθηση και σιγουριά».
«Οι άνθρωποι με αγαπούν και με αποδέχονται γι’ αυτό που είμαι».
«Συγχωρώ τον εαυτό μου. Κάνω πάντα το καλύτερο που μπορώ».
«Δέχομαι την αγάπη των άλλων με χαρά και ευγνωμοσύνη».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ

«Είμαι άξιος».
«Δίνω αξία στον εαυτό μου».
«Φέρομαι στον εαυτό μου με σεβασμό».
«Δίνω προσοχή και τιμώ τα συναισθήματά μου».
«Τιμώ και φροντίζω τον εαυτό μου».
«Η συμπεριφορά μου αντανακλά την αξία μου».
«Επιλέγω να έχω γύρω μου ανθρώπους που με σέβονται και με εκτιμούν».
«Εμπιστεύομαι την εσωτερική μου σοφία».
«Πιστεύω στις απεριόριστες δυνατότητές μου».
«Επιλέγω συμπεριφορές που συνάδουν με την αξιοσύνη μου».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ

«Είμαι ικανός, έξυπνος και δυναμικός».
«Εκφράζω τη δύναμή μου μέσα από τη θετική μου δράση».
«Εστιάζω επίμονα και με ευγνωμοσύνη σε ό,τι θετικό συμβαίνει».
«Αντιλαμβάνομαι τις εναλλακτικές μου και επιλέγω σωστά».
«Εμπνέω τους ανθρώπους γύρω μου».
«Εκπέμπω καλοσύνη και αποδοχή».
«Οι άλλοι με εκτιμούν και με αναγνωρίζουν».
«Αναγνωρίζω την ομορφιά και το φως στους άλλους».
«Παρακινώ και ενθαρρύνω τους άλλους να εκφράσουν την αλήθεια τους».
«Έχω πολλά να προσφέρω στον κόσμο».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΦΘΟΝΙΑ

«Τα χρήματα ρέουν άφθονα στη ζωή μου».
«Τα χρήματα είναι φίλοι μου και με επισκέπτονται συχνά».
«Είμαι συνδεδεμένος με την άπειρη ροή ενέργειας του Σύμπαντος».
«Είμαι ένας μαγνήτης χρημάτων».
«Κάθε είδους ευημερία έρχεται τώρα σε εμένα».
«Όπου και αν δουλεύω με εκτιμούν βαθιά και με ανταμείβουν πλουσιοπάροχα».
«Μετακινούμαι από τις σκέψεις φτώχειας στις σκέψεις ευημερίας και τα οικονομικά μου καθρεφτίζουν αυτή την αλλαγή».
«Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου για όλα τα καλά που υπάρχουν στη ζωή μου».
«Η ζωή καλύπτει πλουσιοπάροχα όλες μου τις ανάγκες».
«Η αφθονία είναι γενετήσιο δικαίωμα μου και τώρα είμαι έτοιμος να το βιώσω».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΙΕΡΑ

«Η τέλεια δουλειά για ‘μένα με ψάχνει και συναντιόμαστε τώρα».
«Οι ευκαιρίες υπάρχουν παντού, έχω απεριόριστες επιλογές».
«Αξίζω να έχω μια επιτυχημένη καριέρα και τη δέχομαι τώρα».
«Η εργασία μου είναι ο ναός της δημιουργίας μου».
«Υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός ανάμεσα σε μένα και τους συναδέλφους μου».
«Εκφράζω τα ταλέντα μου μέσα από τη δουλειά μου».
«Οι συνεργάτες μου και εγώ ενθαρρύνουμε την εξέλιξη και την επιτυχία ο ένας του άλλου».
«Η συνεργασία είναι μέρος του σκοπού της ζωής μου».
«Είμαι πολύ καλός στο να εμπνεύσω τους άλλους και να τους παρακινώ».
«Η δουλειά μου με βοηθάει να διευρύνομαι και να προοδεύω».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ

«Αγαπώ κάθε κύτταρο του σώματός μου».
«Το σώμα μου είναι ο ναός της ψυχής μου, το φροντίζω και το αγαπώ».
«Η τέλεια υγεία είναι το γεννετήσιο μου δικαίωμα και το διεκδικώ τώρα».
«Νιώθω ευγνωμοσύνη για το υγιές σώμα μου».
«Απολαμβάνω τις τροφές εκείνες που με θρέφουν και με ενεργοποιούν».
«Κάνω υγιείς επιλογές. Μπορώ πάντα να αντιστέκομαι σε κάποιον πειρασμό αν το επιλέξω».
«Εγώ και μόνον εγώ έχω τον έλεγχο των διατροφικών μου συνηθειών».
«Το σώμα μου τώρα θεραπεύεται».
«Παραμερίζω τον φόβο μου και αφήνω την ευφυΐα του σώματός μου να κάνει το θεραπευτικό της έργο με φυσικό τρόπο».
«Ο πιο σύντομος δρόμος προς την υγεία είναι να γεμίζω το μυαλό μου με ευχάριστες σκέψεις».

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΠΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΧΟΣ

«Απελευθερώνω κάθε φόβο και κάθε αμφιβολία. Η ζωή με προστατεύει και με καθοδηγεί.»
«Δημιουργώ για τον εαυτό μου ένα κόσμο χωρίς άγχος.»
«Το Σύμπαν δουλεύει πάντα με ‘μένα και για ‘μένα.»
«Εισπνέω και εκπνέω αργά, με κάθε εισπνοή γεμίζω δύναμη και σιγουριά και με κάθε εκπνοή απελευθερώνω άγχος και αρνητικότητα.»
«Έχω πολλές ικανότητες και μπορώ να τα καταφέρω σε ό,τι και αν έρχεται στο δρόμο μου.»
«Εστιάζομαι στα θετικά και απελευθερώνω τα υπόλοιπα.»
«Κάθε μέρα νιώθω περισσότερο ασφαλής.»
«Μπορώ να είμαι γαλήνιος σε οποιαδήποτε κατάσταση.»
«Όλα συμβαίνουν για το καλό μου. Έχω εμπιστοσύνη στη ζωή.»
«Εμπιστεύομαι τον εαυτό μου και ξέρω ότι μπορώ να αντιμετωπίσω αποτελεσματικά οποιοδήποτε πρόβλημα παρουσιαστεί.»

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΓΑΠΗΣ

«Κάθε μέρα συναντώ την αγάπη, τη χαίρομαι και την απολαμβάνω.»
«Αντανακλώ και προσελκύω την αγάπη.»
«Αγαπώ τον εαυτό μου και δείχνω πρώτος στους άλλους πώς είναι να με αγαπούν.»
«Επιλέγω να βλέπω ξεκάθαρα με τα μάτια της αγάπης και να αγαπώ αυτό που βλέπω.»
«Έλκω στη ζωή μου την αγάπη και τον έρωτα και όλα τα καλά που έχει να μου προσφέρει η ζωή.»
«Η αγάπη με περιμένει σε κάθε γωνιά του δρόμου και η χαρά πλημμυρίζει ολόκληρο τον κόσμο μου.»
«Με περιβάλλει η αγάπη, όλα στη ζωή μου είναι καλά.»
«Έχω τώρα μία χαρούμενη ερωτική σχέση με έναν άνθρωπο που με αγαπάει αληθινά!»
«Έλκω μόνο υγιείς σχέσεις. Λαμβάνω εκτίμηση και σεβασμό.»
«Νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη για όλη την αγάπη που υπάρχει στη ζωή μου.»

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ

«Το παρελθόν έχει τελειώσει και δεν έχει καμιά δύναμη πάνω μου.»
«Ανοίγω την πόρτα της καρδιάς μου και μέσα από τη συγχώρεση προχωρώ προς την αγάπη.»
«Δεν χρησιμοποιώ πια το παρελθόν ως δικαιολογία. Εστιάζομαι και προχωρώ δυναμικά στη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος.»
«Απελευθερώνω όσους με στενοχώρησαν, έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν.»
«Προσφέρω στον εαυτό μου το δώρο της απελευθέρωσης από το παρελθόν και προχωρώ με χαρά στο τώρα.»
«Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα μεγάλο ή μικρό που να μην μπορεί να το λύσειη αγάπη.»
«Είμαι έτοιμος να θεραπεύσω, είμαι πρόθυμος να συγχωρήσω και όλα τώρα είναι καλά.»
«Ξέρω ότι τα παλιά παιδικά μου τραύματα δεν με περιορίζουν πια, τα αφήνω να φύγουν με ευκολία.»
«Συγχωρώ τον εαυτό μου που δεν είμαι τέλειος. Κάνω πάντα το καλύτερο που μπορώ.»
«Καθώς συγχωρώ τον εαυτό μου, γίνεται πιο εύκολο να συγχωρώ και τους άλλους.»

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ

«Είμαι χαρούμενος».
«Αναγνωρίζω και εκτιμώ όλες τις χαρούμενες στιγμές στη ζωή μου».
«Είμαι μοναδικός και αξιόλογος άνθρωπος».
«Μου αξίζει να ζήσω μία καταπληκτική, χαρούμενη και άφθονη ζωή».
«Επιλέγω να εργάζομαι στο αντικείμενο που μου αρέσει».
«Είμαι ελεύθερος να κάνω τις επιλογές που επιθυμώ στη ζωή μου».
«Η χαρά μου είναι μεταδοτική».
«Είμαι διατεθειμένος να κάνω αυτά που μου δίνουν χαρά».
«Είμαι τρυφερός και ευγενικός στον εαυτό μου».
«Έχω χαρούμενες εικόνες για το μέλλον μου».

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ - Η ΑΤΑΡΑΞΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΩΣ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ

Ο Επίκτητος (50 – 138 μ.Χ. ) ήταν Έλληνας στωικός φιλόσοφος που γεννήθηκε στην Ιεράπολη της της Φρυγίας. Ήταν δούλος και ζούσε στη Ρώμη, αλλά κάποια στιγμή κατάφερε – δεν ξέρουμε πώς- να ζει ελεύθερος. Έγινε φιλόσοφος και διώχθηκε από τη Ρώμη εξαιτίας σχετικού διατάγματος του Δομιτιανού. Πήγε μετά στη Νικόπολη της Ηπείρου, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγεται ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός, ο πραγματικός καταγραφέας των φιλοσοφικών του απόψεων, καθώς ο ίδιος δεν άφησε κανένα σύγγραμμα (όπως και ο Σωκράτης!). Ήταν ανάπηρος από το ένα πόδι, δεν ξέρουμε όμως πώς ακριβώς το έπαθε, κάποιοι λένε ότι έτσι γεννήθηκε, άλλοι ότι του το έσπασε σκόπιμα ο κύριός του.

Τα κύρια σημεία που εστιάζει ο Επίκτητος είναι η ακεραιότητα, η αυτοδιαχείριση και η προσωπική ελευθερία, την οποία προωθεί με το να ζητάει στους μαθητές του την λεπτομερή εξέταση δύο κεντρικών ιδεών, την προαίρεση ελεύθερη εκλογή στάσης ζωής και τη σωστή χρήση των εντυπώσεων.

Στο Εγχειρίδιον ο Επίκτητος δίνει ρητές συμβουλές για το πώς πρέπει να ζούμε. Λέγεται Εγχειρίδιον γιατί όλα τα άτομα που θέλουν να ζήσουν όπως πρέπει, πρέπει να το έχουν πάντα μαζί τους εύκαιρο. Είναι ένα βιβλίο συνεχούς και απαραίτητης χρήσης, όπως το σπαθί (που συχνά αναφέρεται με αυτή την λέξη και φαίνεται η παρομοίωση να έχει παρθεί από εκεί) για έναν στρατιώτη.
Κάποια πράγματα τα εξουσιάζουμε και άλλα όχι, λέει ο Επίκτητος, και πρέπει να μάθουμε την διαφορά. Της εξουσίας μας είναι η γνώμη μας, η διάθεσή μας, η επιθυμία να απολαύσουμε, η προσπάθεια να αποφύγουμε, με άλλα λόγια όσα είναι δική μας ενέργεια. Δεν είναι της εξουσίας μας το σώμα, η περιουσία, οι δόξες, τα αξιώματα, με μια λέξη όσα δεν είναι δικής μας ενέργειας.

Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να είμαστε ευτυχισμένοι κι αυτός είναι να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με πράγματα πέρα από τον έλεγχό μας.

Αν θες, λέει, να μη σου τύχουν αρρώστιες, θάνατος ή φτώχεια, θα δυστυχήσεις. Την επιθυμία κατάργησέ την τελείως γιατί αν επιθυμείς κάτι που δεν είναι της εξουσίας σου θα αποτύχεις.
Κάθε τι που αγαπάς να εξακριβώνεις τι είναι, πχ να λες χύτρα είναι έτσι ώστε αν σπάσει να μην ταραχθείς, αν φιλάς το παιδί σου ή την γυναίκα σου να λες, άνθρωπος είναι, έτσι δε θα ταραχθείς όταν πεθάνει. Αν θες η γυναίκα σου, τα παιδιά σου και οι φίλοι σου να ζουν αιωνίως, είσαι ηλίθιος. Θέλεις δηλαδή να εξουσιάζεις εκείνα που δεν είναι της δικής σου εξουσίας. Θάνατο και εξορία και όλα που σου φαίνονται τρομερά λογάριαζέ τα κάθε μέρα. Περισσότερο από όλα τον θάνατο, μ΄ αυτό ποτέ δε θα συλλογιστείς τίποτα ταπεινό, ούτε θα επιθυμήσεις τίποτα με υπερβολή. Πρέπει να αγαπάμε τα παιδιά μας, τα αδέρφια μας, τους φίλους μας αλλά ταυτόχρονα να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας την θνητότητά τους. Η κυρίαρχη σχέση είναι με τον θεό: οι ανθρώπινες σχέσεις δεν θα έπρεπε να μας δίνουν λόγο να μεμφόμαστε τον θεό αλλά θα πρεπε να μας παρακινούν να χαιρόμαστε με την φυσική τάξη πραγμάτων.

Δεν πειράζουν τους ανθρώπους τα πράγματα, αλλά οι γνώμες που σχηματίζουν για τα πράγματα. Πχ ο θάνατος δεν είναι κάτι φοβερό, αν ήταν θα φαινόταν και στον Σωκράτη, η ιδέα του θανάτου, επειδή είναι τρομερή, αυτή μας τρομάζει. Αν αλλάξουμε τις εντυπώσεις μας, θα αλλάξουν και τα συναισθήματά μας. Σε αυτό το αξίωμα βασίστηκε και η γνωστική ψυχοθεραπεία του Albert Ellis.
Η πραγματική διαδικασία αυτοβελτίωσης είναι αρχικά ζήτημα του συνειδητά να επιβραδύνεις τη διαδικασία των σκέψεών σου ώστε να επιτρέψεις την αντανάκλαση όσων συμβαίνουν. Μοιάζει κάπως με τα φίλτρα που λέμε στην ψυχοθεραπεία, ανάμεσα στην σκέψη και τη δράση. Λέει “Εντύπωση, περίμενέ με λίγο. Άσε να δω τι είσαι και τι συμβολίζεις, άσε να σε τεστάρω”. Το να έχω μία εντύπωση σημαίνει να έχω επίγνωση για κάτι στον κόσμο.

Οπότε αν κάποιος σε έχει θυμώσει γνώριζε ότι είναι η δική σου σκέψη που σε θυμώνει (αυτό μοιάζει με το τι λέει και ο Δαλάι Λάμα σε σχέση με τον θυμό). Οπότε πριν αντιδράσεις μην αφήσεις τις εντυπώσεις σου να σε παρασύρουν. Γιατί αν πάρεις λίγο χρόνο θα δεις ότι είναι πιο εύκολο να ελέγξεις τον εαυτό σου. Ο θυμός καταστρέφει την ικανότητά μας να λογικευτούμε και να πάρουμε καλές αποφάσεις για αυτό πρέπει να του φερόμαστε με φροντίδα, αλλά και αποφασιστικότητα. Ο Επίκτητος λέει ότι κάθε πράγμα έχει 2 χερούλια, ένα από το οποίο μπορείς να το σηκώσεις κι ένα από το οποίο είναι ασήκωτο. Κάθε πράγμα δηλαδή έχει 2 όψεις, μία υποφερτή και μία όχι! Ο θυμός μοιάζει άχρηστος για κάθε γεγονός στην ζωή μας. Μας εμποδίζει από το να διαχειριστούμε την κατάσταση που ουσιαστικά τον προκάλεσε. Είναι εργαλείο παραλογισμού.

Η βάση της φιλοσοφίας είναι η αυτογνωσία. Η φιλοσοφία είναι τρόπος ζωής, διδάσκει ο Επίκτητος, και όχι απλά θεωρία. Για εκείνον όλα τα εξωτερικά γεγονότα κανονίζονται από τη μοίρα, επομένως δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Πρέπει να τα δεχόμαστε ήρεμα, χωρίς πάθη. Ωστόσο είμαστε υπεύθυνοι για τις ενέργειές μας. Προσπαθώντας να ελέγξουμε τα ανεξέλεγκτα αρχίζουμε να υποφέρουμε. Αν και ο όρος ειμαρμένη που χρησιμοποιεί παραπέμπει στην έννοια του πεπρωμένου και της μοίρας, δεν πρέπει να συγχέεται με την μοιρολατρία. Στην περίπτωση της ειμαρμένης μπορούμε να επιλέγουμε παρόλο που όλες οι δυνατότητες στις οποίες ένα γεγονός ενδέχεται να εξελιχθεί είναι ήδη δεδομένες. Το ποια όμως από τις προκαθορισμένες δυνατότητες θα επιλέξουμε ανήκει στη δική μας δικαιοδοσία. Γι’ αυτό προκειμένου να προβούμε στις σωστές επιλογές θα πρέπει να έχουμε μελετήσει την φύση, ώστε γνωρίζοντας τις δυνατότητες των γεγονότων να επιλέξουμε αυτές που θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Πχ η αρρώστια δεν είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε, το πότε θα αρρωστήσουμε, το για πόσο, το αν θα συνέλθουμε, δεν εξαρτώνται από εμάς. Μπορούμε βέβαια να επισκεφτούμε έναν καλό γιατρό αλλά δεν μπορούμε να έχουμε έλεγχο στο αν θα πετύχει η θεραπεία.

Για να πετύχουμε τη γαλήνη, την απάθεια, πρέπει να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με χαζές ανησυχίες, προσπάθειες να ελέγξουμε τους άλλους, γιατί θα οδηγούμαστε συνεχώς σε αγωνία και άγχος. Αντίθετα, θα πρεπε να δίνουμε την ενέργειά μας στο να προσπαθούμε να αυτοβελτιωθούμε και να κάνουμε το καθήκον μας και να ζούμε με τιμή, προσπαθώντας να δεχτούμε όσο πιο ήρεμα γίνεται τις προκλήσεις που εμφανίζονται μπροστά μας.

Η απάθεια, δηλαδή η αταραξία της ψυχής είναι προϋπόθεση της αρετής και της ευτυχίας. Η αγωνία μας για την ζωή είναι από τα πολλά πάθη μας. Το πάθος είναι μια αφύσικη κίνηση της ψυχής, μια ορμή πλεονάζουσα, που μας παρασύρει σε επικίνδυνες για την ηθική ισορροπία και την ευτυχία μας, αντιδράσεις. Πρέπει λοιπόν να βγάλουμε από την ψυχή μας κάθε είδους πάθος για να κατακτήσουμε την αρετή και να γίνουμε ευτυχισμένοι.

Τα συναισθήματα πένθους, οίκτου και στοργής είναι γνωστές ενοχλήσεις της ψυχής. Η θλίψη είναι το πιο επιθετικό, και ο Επίκτητος θεωρούσε το να πενθούμε ή να θλιβόμαστε πράξη κάκιστη. Είναι σα να πηγαίνουμε ενάντια στην θέληση του Θεού, έλεγε.

Όταν συναντούμε εμπόδια, ποτέ να μην κατηγορούμε τους άλλους αλλά μόνο τον εαυτό μας, δηλαδή τις γνώμες μας. Ο απαίδευτος κατηγορεί τους άλλους για τα δικά του ατυχήματα, εκείνος που άρχισε να εκπαιδεύεται τον εαυτό του και ο πεπαιδευμένος ούτε τον εαυτό του.

“Μη γυρεύεις τα πράγματα να γίνονται όπως θες, αλλά να αποδέχεσαι τα πράγματα όπως γίνονται και θα ευτυχίσεις” διακήρυσσε συχνά ο Επίκτητος.

Η αρρώστια είναι εμπόδιο για το σώμα, όχι όμως και για την ελεύθερη κρίση. Αν κουτσαθείς αυτό είναι εμπόδιο για το πόδι, όχι όμως για την ελευθερία της κρίσης.

Της περιουσίας καθενός μέτρο είναι το σώμα του. Για το σώμα μόνο ό,τι έχεις ανάγκη να παίρνεις (πχ ρούχα, τροφή). Μιας και περάσεις το μέτρο δεν υπάρχει πια όριο. Ηθική προστυχιά είναι η υπερβολική ενασχόληση με το σώμα, να τρως υπερβολικά, να πίνεις υπερβολικά και τέτοια. Η προσοχή πρέπει να είναι στο πνεύμα. Τα σώματά μας δε μας ανήκουν στην πραγματικότητα, αφού δεν μπορούμε πάντα να αποφασίσουμε τι θα τους συμβεί.

Μη λες πώς πρέπει να τρώνε αλλά τρώγε όπως πρέπει. Θυμήσου, ο Σωκράτης τόσο είχε βγάλει από την ζωή του την επίδειξη που άνθρωποι έρχονταν και του ζητούσαν να τους συστήσει σε φιλοσόφους κι εκείνος τους έστελνε, τόσο δεν τον πείραζε να τον παραβλέπουν. Μην καυχιέσαι για ό, τι κάνεις.
Προσδιόρισε για τον εαυτό σου έναν χαρακτήρα κι έναν τρόπο ζωής που θα τον κρατήσεις ανάλλαχτο και μόνος όταν είσαι και με άλλους.

Του απαίδευτου κατάσταση και χαρακτήρας: ποτέ δεν περιμένει ωφέλεια ή βλάβη από τον εαυτό του, αλλά απ’ έξω. Του φιλόσοφου κατάσταση και χαρακτήρας: κάθε ωφέλεια ή βλάβη από τον εαυτό του την περιμένει.

Έλεγε πως η ελευθερία και η σκλαβιά δεν είναι παρά ονόματα για την αρετή και την κακία και οι δύο εξαρτώνται από τη βούληση. Κανένας του οποίου η βούληση είναι ελεύθερη, δεν είναι δούλος. Εδώ θυμίζει λίγο αυτό που έλεγε ο Φρανκλ ότι μπορείς να διαλέξεις πως θα συμπεριφερθείς σε κάθε κατάσταση. Όπως και ο Επίκτητος ήταν δούλος, έτσι και ο Φρανκλ ήταν κρατούμενος σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Εστιάζει πολύ στην ελευθερία. Ένα αληθινά ελεύθερο άτομο δεν είναι ελεύθερο μόνο από χρέη, αλλά και από τις ενοχλήσεις που προκαλούνται προσπαθώντας να πείσουν τους άλλους ή να τους αλλάξουν. Δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να αντέξουμε την κριτική, ειδικά όταν δε δίνεται με καλό τρόπο. Ο Επίκτητος ρωτάει: “Αν κάποιος έδινε το σώμα σου σε κάποιον που γνώριζε τυχαία στον δρόμο θα θύμωνες πολύ. Και δεν ντρέπεσαι να δίνεις ο ίδιος το μυαλό σου, να αφήνεις να σε επηρεάζει όποιος τύχει να σου επιτεθεί λεκτικά;”

Η ουσία του θεού είναι η καλοσύνη, έχουμε όλα τα καλά που θα μπορούσαν να μας δοθούν.
Δεν ήταν υπέρ του γάμου και των παιδιών. Ο γάμος μπορεί να ήταν καλός σε μια κοινωνία σοφών ανδρών, αλλά με την επικρατούσα κατάσταση που είναι σα να βρίσκεσαι σε μάχη διαρκώς, μάλλον θα αποσπάσει τον φιλόσοφο από την υπηρεσία του Θεού. Ο γάμος θα μας βγάλει τις χειρότερές μας πλευρές, έλεγε ο Επίκτητος. Πίστευε πολύ στην φιλία, αλλά δεν πίστευε με τίποτα ότι μπορούν δύο σύζυγοι να είναι φίλοι. Ο γάμος, έλεγε, είναι μια τρομερή διάσπαση από την καλή ζωή. Το να ασχολείσαι καθημερινά με μικροπράγματα και με το να ασχολείσαι με το τι κάνει το παιδί σου (αν έφαγε ή όχι) αν είναι άρρωστος ο άντρας σου κλπ είναι σκέτη αγγαρεία. Η συνεχής συναισθηματική προσοχή που απαιτείται από τους συζύγους συνεχώς είναι μεγάλο βάρος. Οι σοφοί δεν πρέπει να ανησυχούν και να ασχολούνται με τις ασήμαντες λεπτομέρειες της οικογενειακής ζωής. Στη μόνη περίπτωση που ήταν υπέρ του γάμου ήταν μεταξύ 2 φιλοσόφων, όπως στην περίπτωση του Κράτη και της Ιππαρχίας (Κυνικών φιλοσόφων) που ζούσαν λιτά, χωρίς σπίτι ή υπάρχοντα, ζώντας στους δρόμους, χωρίς να αναλώνονται σε τσακωμούς για το ποιος θα πλύνει τα πιάτα.

Ο Επίκτητος χρησιμοποιεί τις εξής αναφορές σχετικά με το πώς θα έπρεπε να ζουν οι Στωικοί την ζωή τους:
Η ζωή σαν μια γιορτή
Ενθαρρύνει να σκεφτούμε τη ζωή μας σαν γιορτή, κανονισμένη προς όφελός μας από τον Θεό, σαν κάτι που πρέπει να ζούμε με χαρά και να μη λυγίζουμε από τις δυσκολίες, αλλά να βλέπουμε την μεγαλύτερη εικόνα.

 Η ζωή σαν παιχνίδι
Ενθαρρύνει τους μαθητές του να εκτιμήσουν τα εξωτερικά πράγματα που είναι αδιάφορα (ούτε καλά, ούτε κακά). Το τι μετράει είναι το πώς παίζουμε το παιχνίδι. Όπως και όταν κάποιοι παίζουν μπάλα δε σκέφτονται αν η μπάλα είναι καλή ή κακή, θέλουν απλά να την πετάξουν και να την πιάσουν. Με τα παιχνίδια συζητά και περί της αυτοκτονίας. Λέει δηλαδή, αν δεν αντέχεις την ζωή μπορείς να παραιτηθείς, όπως αν δε σου άρεσε ένα παιχνίδι θα το σταματούσες. Να είσαι σαν τα παιδιά που λένε “δε θα παίξω άλλο” και φεύγουν όταν δεν απολαμβάνουν το παιχνίδι. Έτσι να κάνεις κι εσύ και αν μείνεις τελικά, να σταματήσεις να γκρινιάζεις. Όποιος βρίσκει την ζωή αβάσταχτη είναι ελεύθερος να παραιτηθεί, αλλά να το σκεφτεί καλά πριν αφήσει τον ρόλο του. Οι Στωικοί ποτέ δε θα την βρουν αβάσταχτη και δε θα παραπονεθούν σε κανέναν – Θεό ή άνθρωπο.

 Η ζωή σαν ύφανση
Ό, τι υλικό μας δίνεται πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε σωστά και όσο καλύτερα μπορούμε. (όπως αυτοί που φτιάχνουν τις πλέξεις, κλπ)

 Η ζωή σαν θεατρικό έργο
Ο ρόλος που παίζουμε στην ζωή κανονίζει και ποιες πράξεις είναι κατάλληλες για μας. Πρέπει να δεχόμαστε την μοίρα μας, όποια κι αν είναι, αφού δεν επιλέγουμε τον ρόλο μας. Να θυμάσαι ότι είσαι ένας ηθοποιός του οποίου ο χαρακτήρας έχει αποφασιστεί από τον συγγραφέα – είτε είναι μικρός, είτε είναι μεγάλος. ‘Ο,τι κι αν θέλει να είσαι, παίξε τον ρόλο που σου δόθηκε όσο καλύτερα μπορείς. Είναι δουλειά σου να κάνεις το καλύτερο που μπορείς, αλλά είναι δουλειά άλλου να επιλέξει τι ρόλο θα παίζεις.

 Η ζωή σαν ένας αθλητικός αγώνας
Όπως οι αθλητές πρέπει να προετοιμάζονται για να μπουν στην αρένα, έτσι και οι Στωικοί προετοιμάζονται για την φιλοσοφική ζωή μέσων της ηθικής που διδάσκονται. Η εκπαίδευση για τη Στωική ζωή είναι όπως η εκπαίδευση του αθλητή, δύσκολη, απαιτητική και δυσάρεστη. Πρέπει να τα έχουμε σκεφτεί όλα αυτά που χρειάζονται για να προετοιμαστεί κάποιος για κάτι, ώστε να μη φανούμε μετά χαζοί, αν δεν έχουμε υπολογίσει σωστά. Πρέπει να εκπαιδευόμαστε συνεχώς και να είμαστε έτοιμοι για όλα όσα μπορεί να συναντήσουμε μπροστά μας, ο αγώνας είναι εδώ κάθε στιγμή.

 Η ζωή σαν στρατιωτική θητεία
Η μεταφορά αυτή επιστρέφει στην Στωική ιδέα ότι το σύμπαν κυβερνάται από τον Θεό και είτε μας αρέσει είτε όχι, είμαστε όλοι στην υπηρεσία του. Η ζωή είναι σαν την υπηρεσία του στρατιώτη, καθένας είναι υπεύθυνος για κάτι. Αν δεν το κάνεις, ο στρατηγός σου θα παραπονεθεί και θα φέρεις και όλους τους υπόλοιπους σε δυσμενή θέση όλο τον στρατό με το λάθος σου. Αν ο καθένας έκανε ό,τι ήθελε δε θα υπήρχε στρατιώτης να κρατά σκοπιά ή να πολεμήσει. Έτσι είναι και στην ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μια εκστρατεία. Είναι για σένα να παίξεις τον ρόλο του στρατιώτη, να κάνεις τα πάντα για να ευχαριστήσεις τον Στρατηγό.

Η φιλοσοφία των Στωικών μπορεί να περιληφθεί και στην φράση που λένε στα προγράμματα των 12 βημάτων: “Θεέ μου δώσε μου τη δύναμη να αλλάξω αυτά που μπορώ, την υπομονή να αντέξω αυτά που δεν μπορώ, και την σοφία για να γνωρίζω την διαφορά μεταξύ τους”.

Αποφθέγματα
Ανέχου και απέχου (να έχεις υπομονή και εγκράτεια)
Αν θέλεις να σε επαινούν, μάθε πρώτα να λες καλά λόγια, και αφού μάθεις να λες καλά λόγια, να κάνεις καλές πράξεις, και τότε θα ακούς καλά λόγια για σένα.
Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος, αν δεν είναι κύριος του εαυτού του.
Αν αναλάβεις κάποια θέση που ξεπερνά τις δυνάμεις σου, αφενός θα ρεζιλευτείς αφετέρου θα παραλείψεις να κάνεις αυτό που μπορείς.
Όρισε στον εαυτό σου ένα χαρακτήρα και έναν τρόπο ζωής που θα τον κρατάς είτε είσαι μόνος σου είτε με άλλους.

Πώς ένα γεύμα βοηθά στην αντιμετώπιση της συναισθηματικής δυσφορίας

Θα έχετε βρεθεί πιθανότατα στη θέση μετά από έντονο στρες να βρείτε «καταφύγιο» σε ένα ωραίο γεύμα.

Αυτό που ονομάζουμε «emotional eating» ή συναισθηματική κατανάλωση τροφής μπορεί για κάποιους να είναι πολύ συχνό και να συνδέεται με διατροφικές διαταραχές και παχυσαρκία.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, από τα πανεπιστήμια Aston, Loughborough και Birmingham, το εν λόγω πρόβλημα μπορεί να έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. Φάνηκε λοιπόν γονείς που είτε χρησιμοποιούν πολύ περιοριστικές πρακτικές σίτισης είτε χρησιμοποιούν το φαγητό ως ανταμοιβή, θα μπορούσαν να οδηγήσουν τα παιδιά τους στο να βασίζονται στο φαγητό για να ευχαριστήσουν τα συναισθήματα τους.

 Από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε ότι τα παιδιά ήταν περισσότερο πιθανό να τρώνε με βάση το συναίσθημα (emotionally eating) σε ηλικία 5 με 7 ετών όταν οι γονείς τους τους έδιναν φαγητό ως ανταμοιβή ή υπήρχε υπερβολικός έλεγχος σε σχέση με το φαγητό όταν ήταν σε μικρότερη ηλικία.

Όπως οι ερευνητές επισημαίνουν, διατροφικές συνήθειες μας ακολουθούν μια ζωή και έτσι εκείνοι που χρησιμοποιούν το φαγητό από μικρή ηλικίας για την αντιμετώπιση της συναισθηματικής δυσφορίας το κάνουν και στην ανήλικη ζωή.

Βραχιόλι μπορεί να ανιχνεύσει τα πρώιμα στάδια της κατάθλιψης και της άνοιας

Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», το βραχιόλι αυτό παρακολουθεί την διάθεση των ατόμων σαν να κάνει έναν προληπτικό έλεγχο της ψυχικής τους υγείας . 
     
Το περικάρπιο αυτό μπορεί να εντοπίσει τα πρώτα σημάδια απώλειας μνήμης που θεωρούνται προάγγελος άνοιας, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
Πρόκειται για μία συσκευή προηγμένης τεχνολογίας, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμη και από τους εργοδότες προκειμένου να εντοπίζουν έγκαιρα τους εργαζόμενους που κινδυνεύουν από άνοια και κατάθλιψη.
 
Με το βραχιόλι αυτό, όπως επισημαίνει το βρετανικό δημοσίευμα, οι εργοδότες θα μπορούν να παρακολουθούν το πόσο ικανοποιημένοι είναι οι οι υφιστάμενοί του απ΄αυτό που κάνουν.  
 
Παρακολουθώντας την ψυχική υγεία των εργαζομένων, οι εργοδότες θα μπορούν να μειώνουν τις χαμένες εργατοώρες αφού πολλοί υπάλληλοι μένουν εκτός γραφείου καθώς ταλαιπωρούνται από ψυχικές ασθένειες.
 
Για παράδειγμα, όταν ένα βραχιόλι ανιχνεύσει έναν κακοδιάθετο έναν εργαζόμενο, ο εργοδότης θα μπορούσε να του τονώσει το ηθικό στέλνοντάς του ένα γραπτό μήνυμα για να τον ενθαρρύνει. Η εργοδοσία θα μπορούσε επίσης να συμβουλέψει τα άτομα με προβλήματα μνήμης να υποβληθούν σε εξέταση για άνοια.
 
Οι ερευνητές που ανέπτυξαν το βραχιόλι το οποίο παρακολουθεί την διάθεση και την ψυχική υγεία των ατόμων είναι δύο διακεκριμένοι νευροεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ: η Μπάρμπαρα Σαχακιάν και ο Τρέβορ Ρόμπινς .
 
Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», η «Cambridge Cognition», μια εταιρεία που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ , εκφράζει την βεβαιότητα ότι το βραχιόλι μπορεί να ανιχνεύσει τα πρώιμα στάδια όχι μόνο της  άνοιας και της κατάθλιψης αλλά και της διπολικής διαταραχής .

Πρωτεΐνη γεννιέται (για πρώτη φορά) μέσα σε ένα ζωντανό κύτταρο!

Οι μαθητές μαθαίνουν ότι το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας είναι πως το DNA γίνεται RNA και αυτό με τη σειρά του μετατρέπεται σε πρωτεΐνες. Όμως μέχρι τώρα οι επιστήμονες είχαν δει μόνο το πρώτο στάδιο: την «μεταγραφή» του DNA σε RNA.

   

Τώρα, για πρώτη φορά, είδαν και το δεύτερο στάδιο της ζωτικής διαδικασίας της έκφρασης των γονιδίων: την «μετάφραση» του γενετικού κώδικα του RNA σε πρωτεϊνες, γυρίζοντας και το σχετικό φιλμ σε ζωντανά κύτταρα. Έτσι, οι επιστήμονες, έχοντας δει και το αρχικό στάδιο στη ζωή μιας πρωτεΐνης, δεν θα είναι πια «χαμένοι στην μετάφραση»!

         

Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Τιμ Στάσεβιτς του Τμήματος Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό "Science".

         

Εξήντα περίπου χρόνια μετά την περιγραφή της διαδικασίας δημιουργίας των πρωτεϊνών από τον βρετανό νομπελίστα βιολόγο Φράνσις Κρικ, οι επιστήμονες κατάφεραν πια να δουν με τα μάτια τους, χάρη σε ένα ειδικό μικροσκόπιο με δύο υπερευαίσθητες κάμερες και με ακρίβεια σε επίπεδο νανοκλίμακας, τη στιγμή που γεννιέται μια πρωτεϊνη στο ριβόσωμα του κυττάρου.

         

Στο ίδιο τεύχος του "Science", μια δεύτερη επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Σίνγκερ του Κολλεγίου Ιατρικής 'Αλμπερτ Αϊνστάιν, παρουσίασε ένα ανάλογο επίτευγμα, αλλά με διαφορετική τεχνική.

         

«Κανείς έως τώρα δεν είχε μπορέσει να παρατηρήσει τη γέννηση μιας πρωτεΐνης. Πρόκειται για ένα κρίσιμο βήμα στην έκφραση των γονιδίων, που σχετίζεται με πολλές ασθένειες. Επειδή δεν ήμασταν σε θέση να δούμε αυτή τη διαδικασία, δεν μπορούσαμε και να κατανοήσουμε τι πήγαινε στραβά. Στο παρελθόν, οι επιστήμονες είχαν δει τη διαδικασία αυτή in vitro, αλλά όχι σε ζωντανά κύτταρα», δήλωσε ο Στάσεβιτς.

 

Οι πρωτεΐνες -μεγάλα βιομόρια από αμινοξέα- επιτελούν τις περισσότερες κυτταρικές λειτουργίες και είναι ο λόγος που είμαστε ζωντανοί. Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε ότι η δημιουργία πρωτεϊνών γίνεται με ρυθμό δέκα αμινοξέων ανά δευτερόλεπτο.

Ορατή και από την Ελλάδα η σπάνια διάβαση του Ερμή μπροστά από τον Ήλιο

Σήμερα, Δευτέρα 9 Μαΐου θα είναι ορατό και από την Ελλάδα ένα ενδιαφέρον αστρονομικό φαινόμενο: η διάβαση του μικρότερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, του Ερμή, μπροστά από τον ηλιακό δίσκο.

 

Ο Ερμής, του οποίου η τροχιά θα τον φέρει ακριβώς ανάμεσα στη Γη και στον Ήλιο, θα φαίνεται σαν μια σκούρα κουκκίδα -το 1/150ό της διαμέτρου του Ήλιου- που θα διασχίζει αργά επί 7,5 περίπου ώρες τον ολοφώτεινο δίσκο του άστρου μας.

 

Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί το 2006, αλλά η διάβαση τότε δεν ήταν ορατή από την Ελλάδα. Θα ξανασυμβεί στις 11 Νοεμβρίου 2019, οπότε θα είναι ξανά ορατή από τη χώρα μας, ενώ η μεθεπόμενη διάβαση θα λάβει χώρα το 2032. 

 

Κατά μέσο όρο, μέσα σε έναν αιώνα συμβαίνουν 13 ή 14 διαβάσεις του Ερμή. Η πρώτη έγινε αντιληπτή από τον Γάλλο αστρονόμο Πιέρ Κασεντί το 1631, δύο δεκαετίες μετά την εφεύρεση του τηλεσκοπίου.

 

Σύμφωνα με τους αστρονόμους, η διάβαση της 9ης Μαΐου θα είναι ορατή από την Ελλάδα στο μεγαλύτερο μέρος της, όμως ο Ήλιος θα δύσει μια ώρα πριν τη λήξη του φαινομένου και έτσι δεν θα είναι δυνατό να παρατηρηθεί η έξοδος του Ερμή από τον ηλιακό δίσκο.

 

Η «είσοδος» του πλανήτη στον Ήλιο αναμένεται να λάβει χώρα στις 14:12 (ώρα Ελλάδας), οπότε σε αυτή την πρώτη επαφή ο Ερμής θα εφάπτεται εξωτερικά του Ήλιου. Μετά από τρία λεπτά ο πλανήτης θα έχει εισέλθει πλέον ολόκληρος και θα εφάπτεται εσωτερικά στον ηλιακό δίσκο.

 

Κατά τις επόμενες έξι ώρες ο Ερμής θα φαίνεται να «διαβαίνει» τον ηλιακό δίσκο, φτάνοντας στο βαθύτερο σημείο της διάβασης στις 17:57. 

 

Το φαινόμενο θα ολοκληρωθεί στις 21:42, όταν πια ο Ήλιος θα έχει δύσει, οπότε το τέλος της διάβασης δεν θα είναι ορατό από την Ελλάδα. Το φαινόμενο θα είναι ορατό στην ολότητά του από τη Δυτική Ευρώπη, τη Δυτική Αφρική, καθώς επίσης την ανατολική Αμερική, Βόρεια και Νότια.

 

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η παρατήρηση της διάβασης μπορεί να γίνει μόνο με ειδικά ηλιακά φίλτρα στα τηλεσκόπια ή στα κιάλια, όχι με γυμνά μάτια ή με απλά γυαλιά ηλίου. 

 

Η παρατεταμένη παρατήρηση του Ήλιου, ακόμη και όταν αυτός είναι χαμηλά στον ορίζοντα, είναι επικίνδυνη χωρίς ειδικά φίλτρα, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος για σοβαρή και μόνιμη βλάβη στα μάτια, ακόμη και τύφλωση.

 

Ο Ερμής ολοκληρώνει μια πλήρη τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε 88 μέρες (το έτος του) και περνάει ανάμεσα στη Γη και στον Ήλιο κάθε 116 μέρες. Όμως συνήθως ο πλανήτης φαίνεται κάτω ή πάνω από τον ηλιακό δίσκο και όχι μέσα σε αυτόν.

 

Επειδή ο Ερμής είναι ο κοντινότερος πλανήτης στον λαμπρό Ήλιο, κινούμενος σε απόσταση μόνο 46 έως 70 εκατ. χλμ. από αυτόν, είναι δύσκολο να μελετηθεί με τηλεσκόπια από τη Γη. Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του κυμαίνεται από μείον 170 έως άνω των 400 βαθμών Κελσίου.

 

Περιστρέφεται τόσο αργά γύρω από τον άξονά του, που εμφανίζει την μοναδική ιδιομορφία η μέρα του (μία πλήρης περιστροφή του) να έχει διπλάσια διάρκεια από το έτος του (μια πλήρης περιφορά γύρω από τον Ήλιο). 

 

Είναι ένας πυκνός πλανήτης με μια «σιδερένια καρδιά» αναλογικά μεγαλύτερη από ό,τι ο πυρήνας από σίδηρο της Γης, ενώ η επιφάνειά του εμφανίζει έντονα ίχνη ηφαιστειακής δραστηριότητας.

 

Μέχρι τώρα, δύο αποστολές της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) έχουν επισκεφθεί τον πλανήτη: το σκάφος «Μάρινερ 10» τρεις φορές στη διετία 1974-75 και το «Μέσεντζερ» το 2011-15. 

 

Η αποστολή BepiColombo του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Διαστήματος (JAXA), που θα εκτοξευθεί το 2017 ή το 2018, θα φθάσει στον Ερμή το 2024.

 

Όποιος θέλει, μπορεί να παρακολουθήσει τη διάβαση του Ερμή διαδικτυακά μέσω του τηλεσκοπίου Slooh στη διεύθυνση: εδώ

Δέσμευση του CO2 με τεχνολογίες CCS και CCU η λύση για το κλίμα;

Τα συστήματα Δέσμευσης και Αποθήκευσης Άνθρακα (Carbon Capture and Storage-CCS) ουσιαστικά «φυλακίζουν» σε πορώδη πετρώματα βαθιά στο υπέδαφος το διοξείδιο του άνθρακα που παράγουν βιομηχανικές και ηλεεκτροπαραγωγικές μονάδες. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή τη στιγμή πρόκειται για μια λύση ενεργοβόρο και οικονομικά μη βιώσιμη. Έτσι, οι επιστημονικές προσπάθειες απομάκρυνσης του άνθρακα από την ατμόσφαιρα εστιάζουν στα συστήματα Δέσμευσης και Χρήσης Άνθρακα (Carbon Capture and Utilisation-CCU), τα οποία χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα ως πρώτη ύλη για την παραγωγή καυσίμων, χημικών και άλλων βιομηχανικών προϊόντων.

Τι είναι η δέσμευση του άνθρακα
Η διπλή πρόκληση της περιβαλλοντικής και οικονομικής βιωσιμότητας αποδείχτηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο για τα συστήματα CCS. Οι απότομες αυξομειώσεις της θερμοκρασίας κατά την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα και την απελευθέρωσή του μέσα από τους διαλύτες που χρησιμοποιούνται κατά τη δέσμευσή του αυξάνουν την κατανάλωση καυσίμου μιας μονάδας κατά 20% ως 30%. Το παράδειγμα του πρώτου συστήματος CCS μεγάλης κλίμακας που ενσωματώθηκε σε μια ηλεκτροπαραγωγική μονάδα άνθρακα στον Καναδά είναι αρκετά εύγλωττο: το έργο χρηματοδοτήθηκε με 1,2 δισ. δολάρια από κρατικά κεφάλαια. Η ηλεκτροπαραγωγική μονάδα ορυκτών καυσίμων Boundary Dam της SaskPower στην Αλμπέρτα του Καναδά ξεκίνησε να λειτουργεί τον προηγούμενο Οκτώβριο. Παράγει ηλεκτρική ενέργεια για 100.000 κατοικίες δεσμεύοντας παράλληλα διοξείδιο του άνθρακα το οποίο επαναχρησιμοποιείται στις εξορυκτικές δραστηριότητες. Αναλυτικότερα, το Boundary Dam δεσμεύει το 90% των εκπομπών CO2 από τα φουγάρα του και τα χρησιμοποιεί για την εξόρυξη πετρελαίου από τα παρακείμενα πηγάδια. Σύμφωνα με τη SaskPower κάθε χρόνο θα δεσμεύονται ένα εκατομμύριο μετρικοί τόνοι άνθρακα, όγκος ισοδύναμος με την απομάκρυνση 200.000 αυτοκινήτων από τους δρόμους και κατά 65% χαμηλότερος από αυτόν που εκπέμπει μια καινούργια μονάδα φυσικού αερίου αντίστοιχης ισχύος. Ωστόσο, τα πολύ υψηλά κόστη κατασκευής και οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές των καυσίμων συνθέτουν ένα περιβάλλον αβεβαιότητας για την ομαλή ανάπτυξη της τεχνολογίας και την προσέλκυση ιδιωτικών και κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων. Για παράδειγμα, η ηλεκτροπαραγωγική μονάδα Drax στο Βόρειο Γιόρκσαϊρ της Αγγλίας ακύρωσε ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 1 δισ. στερλινών για την εγκατάσταση ενός συστήματος CCS τον Σεπτέμβριο του 2015 λίγο μετά την κατάργηση των φοροαπαλλαγών για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση, κάθε τεχνολογία που εξαρτάται εξολοκλήρου από κρατικές ενισχύσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα θα αποδειχθεί οικονομικά μη βιώσιμη, όχι μόνο διότι υπόκειται στον κίνδυνο της αλλαγής πολιτικού και οικονομικού περιβάλλοντος (όπως συνέβη με τις ΑΠΕ στην Ελλάδα). Τα παραπάνω αποδεικνύουν περίτρανα ότι η επιτυχία ή η αποτυχία των τεχνολογιών εξαρτώνται λιγότερο από την καινοτομία και περισσότερο από τις οικονομικές συνθήκες.

Η λύση CCU
Ένας από τους λόγους που η τεχνολογία CCU μοιάζει ελκυστικότερη επιλογή είναι το ότι τα προϊόντα που παράγει αποσβαίνουν μέρος του κόστους που συνεπάγεται η δέσμευση άνθρακα. Η χημική βιομηχανία ήδη καταναλώνει περίπου 200 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο με τον μεγαλύτερο όγκο να αναμειγνύεται με αμμωνία για την παρασκευή ουρίας. Όμως, το διοξείδιο του άνθρακα κείται στον πυθμένα ενός εξαιρετικά βαθιού θερμοδυναμικού πηγαδιού με συνέπεια η ανάσυρσή του να είναι μια πολύ ενεργοβόρα υπόθεση. Η απλή μετατροπή του σε ένα προϊόν με αξία δεν συμβάλλει ιδιαίτερα στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής εάν συνεπάγεται επιπλέον εκπομπές ρύπων από την υψηλή κατανάλωση ενέργειας. Το μεγάλο μειονέκτημα της λύσης CCU είναι ότι πολλά από τα τελικά προϊόντα της τελικά επιστρέφουν ως διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είτε ως καύσιμα που καίγονται είτε ως πλαστικά που αποσυντίθενται. Συμπερασματικά, η τεχνολογία CCU δεν μπορεί να αναστρέψει την κλιματική αλλαγή από μόνη της, αλλά σίγουρα μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη βελτιωμένων συστημάτων δέσμευσης άνθρακα.

Καινοτομίες
Η χημεία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην τεχνολογία CCU, αλλά μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί διόλου ευκαταφρόνητες επιτυχίες. Η εταιρεία Covestro (πρώην Bayer MaterialScience) έχει αναπτύξει έναν καινοτόμο καταλύτη από ψευδάργυρο για να συνδυάσει το διοξείδιο του άνθρακα και το εποξυπροπάνιο σε πολυόλες, υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή αφρών πολυουρεθάνης. Μια ανάλυση του κύκλου ζωής έδειξε ότι η διαδικασία μειώνει τις εκπομπές ρύπων κατά 19% συγκριτικά με τις συμβατικές διαδικασίες και καταναλώνει 16% λιγότερα ορυκτά καύσιμα, ποσοστά καθόλου ευκαταφρόνητα σε έναν κλάδο όπου και η τελευταία ποσοστιαία μονάδα μετράει. Στο Κεμπέκ του Καναδά, η δέσμευση του άνθρακα γίνεται με οδηγό τη βιολογία και όχι τη χημεία. Εκεί, η εταιρεία CO2 Solutions χρησιμοποιεί ένα πολύ ισχυρό ένζυμο καρβονικής ανυδράσης για να δεσμεύει δέκα τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως σε απλό υδατικό ανθρακικό κάλιο. Η συνεργασία επιστημόνων διαφορετικών κλάδων -βιολόγων, χημικών και χημικών μηχανικών θεωρείται απαραίτητη για την ανάπτυξη οικονομικά βιώσιμων τεχνολογιών CCU. Την πρώτη μεγάλη μονάδα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα απευθείας από την ατμόσφαιρα αναπτύσσει η Climeworks AG, μια ελβετική «επιχείρηση έντασης γνώσης». Η εταιρεία υποστηρίζει ότι η μονάδα που θα εγκατασταθεί το Χίνβιλ, κοντά στη Ζυρίχη της Ελβετίας, θα μπορεί να δεσμεύει περίπου 900 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο. Οι ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που θα συγκεντρώνει η μονάδα θα πωλούνται σε ένα κοντινό θερμοκήπιο που θα μπορέσει να αυξήσει την παραγωγή μαρουλιών κατά 20%. Η τεχνολογία βασίζεται σε ένα καινοτόμο φίλτρο που παγιδεύει με χημικό τρόπο το διοξείδιο του άνθρακα στην επιφάνειά του. Ο δεσμευμένος άνθρακας απελευθερώνεται ωςαέριο διοξειδίου του άνθρακα υψηλής καθαρότητας κατόπιν της θέρμανσης του φίλτρου στους 100 βαθμούς Κελσίου, διαδικασία που επιτρέπει τη χρήση του φίλτρου για αρκετές φορές. Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, η εταιρεία σχεδιάζει να προμηθεύσει το διοξείδιο του άνθρακα σε βιομηχανίες παραγωγής αεριούχων ποτών. Απώτερη φιλοδοξία της Climeworks είναι η τεχνολογία της να χρησιμοποιηθεί ως μέσο αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας υπό τη μορφή ενός κλιματικά ουδέτερου συνθετικού καυσίμου που θα παράγεται από ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα, νερό και καθαρή ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ.

Εν κατακλείδι, οι τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα έχουν πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουν προτού αναδειχθούν σε οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη λύση.