ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλεῖδαι (608-628)

ΧΟ. οὔτινά φημι θεῶν ἄτερ ὄλβιον, οὐ βαρύποτμον, [στρ.]
ἄνδρα γενέσθαι·
610 οὐδὲ τὸν αὐτὸν ἀεὶ ᾽μβεβάναι δόμον
εὐτυχίαι· παρὰ δ᾽ ἄλλαν ἄλλα
μοῖρα διώκει.
τὸν μὲν ἀφ᾽ ὑψηλῶν βραχὺν ὤικισε,
τὸν δ᾽ †ἀλήταν† εὐδαίμονα τεύχει.
615 μόρσιμα δ᾽ οὔτι φυγεῖν θέμις, οὐ σοφί-
αι τις ἀπώσεται, ἀλλὰ μάταν ὁ πρό-
θυμος ἀεὶ πόνον ἕξει.

ἀλλὰ σὺ μὴ προπεσὼν τὰ θεῶν φέρε μηδ᾽ [ἀντ.]
ὑπεράλγει
620 φροντίδα λύπαι·
εὐδόκιμον γὰρ ἔχει θανάτου μέρος
ἁ μελέα πρό τ᾽ ἀδελφῶν καὶ γᾶς,
οὐδ᾽ ἀκλεής νιν
δόξα πρὸς ἀνθρώπων ὑποδέξεται·
625 ἁ δ᾽ ἀρετὰ βαίνει διὰ μόχθων.
ἄξια μὲν πατρός, ἄξια δ᾽ εὐγενί-
ας τάδε γίγνεται· εἰ δὲ σέβεις θανά-
τους ἀγαθῶν, μετέχω σοι.

***
ΧΟΡ.
Κανείς χωρίς τη θέληση των θεών δεν γίνεται
ούτε καλότυχος ούτε δυστυχισμένος·
610 κι ούτε είναι το ίδιο σπίτι πάντα
στην ευτυχία θεμελιωμένο·
πότε τον έναν πότε πάλι
τον άλλον ακλουθάει η μοίρα·
τον που ᾽ναι στ᾽ αψηλά τον κατεβάζει
και τον στερημένον πλούσιον κάμνει.
Ω, το γραφτό κανείς δεν το ξεφεύγει
κι ούτε με τη σοφία το διώχνει·
και μάταιον κόπον κάμνει ο που το προθυμιέται!

Και συ, δίχως να πέφτεις, όσα είναι από θεούθες
υπόφερέ τα και μην πολυκόβεσαι
620 με λύπες παραπανιστές·
γιατί ευλογημένον παίρνει θάνατο,
για την πατρίδα και τ᾽ αδέρφια της,
η άμοιρη κόρη· πολυπαινεμένην
η δόξα των ανθρώπων θα δεχθεί την·
πάντα η αρετή προβαίνει με θυσίες!
είναι άξια του πατέρα της, είναι άξια
και της γενιάς της τα όσα κάμνει·
κι αν των γενναίων τον θάνατο τιμήσεις,
κι εγώ μαζί σου.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

3.1.5. Ο κρατήρας François

 

Περίπου 10 χρόνια αργότερα, δηλαδή γύρω στο 570 π.Χ., δημιουργήθηκε ένα από τα ωραιότερα και σημαντικότερα αρχαία ελληνικά αγγεία που μας σώζονται, ένας μεγάλος κρατήρας με μεγάλες ελικοειδείς λαβές (ελικωτός κρατήρας), έργο του κεραμέα Εργοτίμου και του αγγειογράφου Κλιτία, που το υπογράφουν και οι δύο με περηφάνια. Το αγγείο, που σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, το ανακάλυψε το 1845 σε έναν συλημένο ετρουσκικό τάφο κοντά στη μικρή πόλη Chiusi της κεντρικής Ιταλίας ο αρχαιοδίφης Alessandro François, και γι᾽ αυτό φέρει ως σήμερα το όνομά του (κρατήρας François). Οι τυμβωρύχοι, αφού πήραν από τον τάφο όλα τα πολύτιμα αντικείμενα, έσπασαν τον μεγάλο κρατήρα, αδιαφορώντας για την τύχη των κομματιών του που σκόρπισαν στον γύρω χώρο. Ο François κατάφερε να συγκεντρώσει τα πολυάριθμα θραύσματα και να ανασυγκροτήσει το μεγάλο αγγείο, ανασκάπτοντας μια περιοχή πολλών δεκάδων στρεμμάτων. Αρκετά χρόνια αργότερα ένας γεωργός βρήκε οργώνοντας ένα ακόμη θραύσμα. Το αγγείο συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε ξανά πρόσφατα· δεν αποκλείεται κάποια από τα κομμάτια που ακόμη λείπουν να βρεθούν κάποτε.

 

Ολόκληρος ο κρατήρας François καλύπτεται με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες μυθολογικές παραστάσεις. Το σώμα, ο λαιμός και η βάση χωρίζονται σε ζώνες με πολυπρόσωπες σκηνές. Αξιοσημείωτη είναι η προσπάθεια του Κλιτία να ονοματίσει όλα τα στοιχεία των εικόνων με τη βοήθεια επιγραφών. Οι επιγραφές δεν ταυτίζουν μόνο τις 270 μυθολογικές μορφές (όπως στις αγγειογραφίες του Σοφίλου και παλαιότερα του «ζωγράφου του Νέσσου») αλλά ακόμη και οικοδομήματα, όπως μια κρήνη, ή απλά αντικείμενα, όπως ένα κάθισμα (θᾶκος).

 

Εξέχουσα θέση στο επάνω μέρος του σώματος του αγγείου έχει η απεικόνιση των γάμων του Πηλέα, που μοιάζει πολύ με την παράσταση στον δίνο του Σοφίλου που περιγράψαμε πιο πάνω, αν και η σειρά προσέλευσης των προσκεκλημένων δεν είναι η ίδια. Δεν αποκλείεται οι δύο αγγειογραφίες να έχουν κοινό πρότυπο. Κάτω από την κύρια ζώνη στην πρώτη όψη του κρατήρα εικονίζεται ένα επεισόδιο από την αρχή του Τρωικού Πολέμου που δεν μνημονεύεται στην Ιλιάδα, ήταν όμως ιδιαίτερα δημοφιλές στην αρχαϊκή εποχή, όπως φαίνεται από τις πολυάριθμες απεικονίσεις του σε αγγεία: η καταδίωξη και ο φόνος του Τρωίλου από τον Αχιλλέα. Τον πρώτο καιρό μετά την απόβαση των Ελλήνων στην Τρωάδα, όταν οι Τρώες είχαν κλειστεί στα τείχη της πόλης τους και δεν τολμούσαν να ξεμυτίσουν, ο Τρωίλος, ο μικρότερος γιος του Πριάμου, αψηφώντας τον κίνδυνο, βγήκε από την Τροία με το άλογό του και πήγε στο ιερό του Θυμβραίου Απόλλωνα. Εκεί όμως, δίπλα σε μια κρήνη, του είχε στήσει ενέδρα ο Αχιλλέας, που τον καταδίωξε και τον σκότωσε. Ο λόγος για τον φόνο ήταν ότι, σύμφωνα με έναν χρησμό, η Τροία δεν θα έπεφτε, αν ο Τρωίλος προλάβαινε να κλείσει τα είκοσι του χρόνια. Στην παράσταση διακρίνονται τα τείχη της Τροίας και μια πύλη από την οποία βγαίνουν ο Έκτορας και ο Πολίτης, για να βοηθήσουν τον αδελφό τους. Το δραματικό επεισόδιο το παρακολουθεί καθιστός ο βασιλιάς Πρίαμος, έχοντας δίπλα του τον φίλο του Αντήνορα. Στο αριστερό μέρος της εικόνας φαίνεται η κρήνη, κοντά στην οποία είχε κρυφτεί ο Αχιλλέας, και φυσικά ο Απόλλωνας, ο θεός του ιερού.

 

Στην ίδια ζώνη, αλλά στην άλλη όψη του αγγείου, εικονίζεται η επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο από τη Λήμνο, όπου τον είχε εκσφενδονίσει θυμωμένος ο πατέρας του ο Δίας. Ο Ήφαιστος πέφτοντας έσπασε το πόδι του, και έμεινε από τότε κουτσός. Ο θεός αρνούνταν να επιστρέψει στον Όλυμπο· ο Άρης προσπάθησε να τον ξαναφέρει διά της βίας και απέτυχε. Εκείνος που τελικά τα κατάφερε ήταν ο Διόνυσος, που μέθυσε τον Ήφαιστο και τον μετέφερε καβάλα σε έναν γάιδαρο. Στην παράσταση φαίνεται ο Ήφαιστος πάνω στο υποζύγιο του· τον οδηγεί ο Διόνυσος και τον συνοδεύουν οι ακόλουθοι του θεού του κρασιού, σάτυροι και μαινάδες. Στον Όλυμπο περιμένουν να υποδεχτούν την πομπή οι θεοί, με πρώτους τον Δία και την Ήρα, καθισμένους στους θρόνους τους.

 

Στην επάνω ζώνη της κύριας όψης του λαιμού εικονίζεται το κυνήγι του κάπρου της Καλυδώνας. Το φοβερό και θεόρατο ζώο έχει ξεκοιλιάσει έναν σκύλο και έχει σκοτώσει έναν άνθρωπο, ενώ πολλοί ήρωες, με πρώτους τον Πηλέα, τον Μελέαγρο, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη (τους Διοσκούρους), προσπαθούν να το σκοτώσουν. Από κάτω βλέπουμε την αρματοδρομία των αγώνων προς τιμήν του νεκρού Πατρόκλου, την οποία συναντήσαμε στον δίνο του Σοφίλου από τα Φάρσαλα. Στην πίσω όψη του λαιμού βλέπουμε επάνω τους νέους και τις νέες από την Αθήνα που χορεύουν τον χορό γέρανο μετά τον φόνο του φοβερού Μινώταυρου από τον Θησέα. Ο Θησέας διακρίνεται στα δεξιά να παίζει λύρα, ντυμένος με λαμπρή ενδυμασία· απέναντί του η Αριάδνη, που τον βοήθησε να σκοτώσει το ανθρωποφάγο τέρας και να βγει από τον Λαβύρινθο, κρατάει τον μίτο.

 

Από κάτω υπάρχει μια άλλη μυθική μάχη, στην οποία συμμετείχε ο Θησέας, η θεσσαλική Κενταυρομαχία. Στους γάμους του Πειρίθου, του βασιλιά των Λαπιθών και φίλου του Θησέα, οι Κένταυροι, που ήταν ανάμεσα στους καλεσμένους, μεθυσμένοι από το κρασί, επιτέθηκαν στις γυναίκες για να τις βιάσουν. Στη μάχη που ακολούθησε οι Λαπίθες, με αρχηγούς τον Πειρίθου και τον Θησέα, κατάφεραν να νικήσουν τους Κενταύρους. Στο πόδι του αγγείου εικονίζεται η μάχη των γερανών, των αποδημητικών πτηνών που περνούν τον χειμώνα στην Αφρική, με τους μικρόσωμους Πυγμαίους, που κατοικούσαν εκεί, όπως πίστευαν οι αρχαίοι. Μυθολογικές παραστάσεις διακοσμούν ακόμη και τις λαβές του κρατήρα· στο κάτω μέρος τους εικονίζεται ο Αίας, που κουβαλάει στους ώμους του τον νεκρό Αχιλλέα, και δίπλα η Άρτεμις, φτερωτή και πλαισιωμένη από άγρια ζώα, σε ένα εικονογραφικό σχήμα δανεισμένο από την τέχνη της Ανατολής.

 

Ο κρατήρας François είναι ένα εξαιρετικό έργο τέχνης· η υψηλή του ποιότητα, η μεγάλη ποικιλία των παραστάσεων που τον διακοσμούν και το πλήθος των επιγραφών που τις συνοδεύουν και τις επεξηγούν τον κάνουν ένα από τα σημαντικότερα αγγεία της ελληνικής Αρχαιότητας. Ο κεραμέας Εργότιμος και κυρίως ο αγγειογράφος Κλιτίας κατασκεύασαν ένα αγγείο προορισμένο για τα μεγάλα συμπόσια των αριστοκρατών, που είναι ταυτόχρονα μια πραγματική μυθολογική εγκυκλοπαίδεια σε εικόνες. Είναι εύκολο να φανταστούμε ότι στη διάρκεια των συμποσίων, όταν στεκόταν στη μέση ενός λαμπρά στολισμένου ανδρώνα (έτσι λεγόταν το δωμάτιο όπου οι άνδρες έπιναν κρασί και διασκέδαζαν), ο κρατήρας François θα ήταν πρώτα από όλα αντικείμενο θαυμασμού· ταυτόχρονα, οι μυθολογικές του παραστάσεις με τις πολλές ονοματισμένες μορφές, γνωστές στους συμπότες από διηγήσεις και ποιήματα, έδιναν ευκαιρία για απαγγελίες και τραγούδια και πρόσφεραν θέματα για συζήτηση. Δεν ξέρουμε πού, από ποιους και για πόσο χρόνο χρησιμοποιήθηκε το θαυμάσιο αυτό έργο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι, πολλά χρόνια μετά την κατασκευή του, κατέληξε σε έναν πλούσιο ετρουσκικό τάφο στην κεντρική Ιταλία.

Εγώ και οι ρόλοι μου

Έχετε σκεφτεί πόσους ρόλους αναλαμβάνουμε στη ζωή μας; Είμαστε ο γιος, η κόρη, ο αδερφός, η αδερφή, ο πατέρας, η μητέρα κάποιου. Ταυτόχρονα είμαστε μαθητές, επιχειρηματίες, φίλοι, αθλητές, ταξιδευτές, καλλιτέχνες, μέντορες, σύζυγοι, συνάδελφοι, εραστές…

Συχνά στην καθημερινότητά μας ακούμε φίλους και γνωστούς να συζητούν με απορία, απογοήτευση, ακόμα κι ενοχή κάποιες φορές, για στιγμές που δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων ενός ρόλου που έχουν αναλάβει. Οι μητέρες φέρουν πολλές φορές μια μεγάλη αγωνία για το αν ανταποκρίνονται σωστά στα καθήκοντά τους, οι πατέρες αναλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στη γονική φροντίδα, τα αδέρφια συγκρούονται συχνά, οι φίλοι απομακρύνονται, παρεξηγούνται, οι συνάδελφοι αναζητούν δικαιοσύνη και ανταμοιβή στον εργασιακό χώρο. Μέσα από αυτές τις αφηγήσεις επαναλαμβάνονται συχνά φράσεις όπως «δεν το περίμενα αυτό από εμένα», «ήμουν εκτός εαυτού», «δεν με αναγνωρίζω» και «δεν είμαι πια εγώ»…

Αν οι παραπάνω φράσεις σας φαίνονται γνώριμες, τότε ίσως σας βοηθήσει ένας εναλλακτικός τρόπος οπτικής. O George Herbert Mead, φιλόσοφος και κοινωνικός ψυχολόγος, ανέπτυξε μια πολύ σημαντική θεωρία η οποία συνοψίζεται στο εξής: οι άνθρωποι μαθαίνουν να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός τους και να συμμορφώνονται με αυτό που τους ζητούν οι άλλοι. Ο Mead κατέληξε σ’ αυτό το συμπέρασμα παρατηρώντας ότι οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να συναισθάνονται τις προθέσεις και τα αισθήματα των άλλων και κατ’ επέκταση κατορθώνουν να προβλέπουν σε μεγάλο βαθμό τις αντιδράσεις τους. Εκεί που θέλουμε να καταλήξουμε μέσω αυτής της θεωρίας είναι ότι ο εαυτός συγκροτείται μέσω της αλληλεπίδρασης με τους άλλους και της ανάληψης κάποιων κοινωνικών ρόλων. Δηλαδή, οι ρόλοι σύμφωνα με τον Μead είναι συνδυασμοί συμπεριφορών και αποκρίσεων στα είδη της συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι γονείς συνειδητά ή ασυνείδητα ωθούν το παιδί τους να συμπεριφέρεται με τέτοιο τρόπο ώστε να παίρνει την αγάπη και την αποδοχή που χρειάζεται, ενσαρκώνοντας το ρόλο του «καλού παιδιού», στη συνέχεια ο δάσκαλος ξεκαθαρίζει με τον τρόπο του ποια συμπεριφορά και πρακτική είναι επιθυμητή στην τάξη κι ο εργοδότης οριοθετεί το πλαίσιο εντός του οποίου κάποιος είναι ένα παραγωγικό και συνεργατικό μέλος, με άλλα λόγια ένας «καλός υπάλληλος». Καθώς μεγαλώνουμε, οι ρόλοι που καλούμαστε να παίξουμε πληθαίνουν γιατί έχουμε όλο και περισσότερες κοινωνικές υποχρεώσεις και συναναστροφές. Προκειμένου να διατηρήσουμε και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας χρειάζεται αναμφίβολα να συμμορφωθούμε με κάποιες από τις επιταγές μιας οργανωμένης κοινωνίας όπως τις μαθαίνουμε από την οικογένεια, το σχολείο, τις σπουδές, τα εργασιακά περιβάλλοντα, την αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους, τα ήθη και τα έθιμα του πολιτισμού στον οποίο εντασσόμαστε και στις τάσεις της εποχής που ζούμε, όπως αποτυπώνονται στην καθημερινότητα και στη μαζική κουλτούρα. Επιπρόσθετα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δίνουν συστηματικά ιδέες, παραδείγματα και οδηγίες για το πώς να είναι κάποιος καλός πατέρας, αποτελεσματικός εργαζόμενος, επιθυμητή γυναίκα.

Καμιά φορά όμως οι απαιτήσεις που έχει το περιβάλλον από τον καθένα μας, αλλά ακόμα περισσότερο και τα όρια που θέτουμε εμείς στον εαυτό μας και ο τρόπος που τον αξιολογούμε γίνεται επιβαρυντικοί και ασφυκτικοί παράγοντες για την ψυχική μας ισορροπία. Ίσως θα μας βοηθούσε να σκεφτούμε ότι οι ρόλοι που αναλαμβάνουμε αποτελούν μόνο ένα μέρος του εαυτού μας και δε μας καθορίζουν απόλυτα.

Σύμφωνα με τον Moreno, οι ρόλοι έχουν μια κοινωνική και μια προσωπική, περισσότερο ιδιωτική διάσταση. Σημειώνει πως υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ενσαρκώνουμε ρόλους κατά τη διάρκεια της ζωής μας: η ανάληψη ρόλων, η απόδοση ρόλων και η δημιουργία ρόλων. Η ανάληψη ρόλων είναι μια συνηθισμένη, σχεδόν παραδοσιακή διαδικασία που σχετίζεται με τον πολιτισμό και την κοινότητα μέσα στην οποία μεγαλώνει κάποιος και δεν αποκλίνει από αυτή. Η απόδοση ρόλων είναι μια πιο υπεύθυνη αλλά και ελεύθερη διαδικασία που επιτρέπει στο άτομο να ενσαρκώνει το ρόλο του με ευκολία και άνεση. Η δημιουργία ρόλων είναι η πιο αυθόρμητη διαδικασία γιατί το άτομο προσθέτει κάτι νέο, φέρει στο ρόλο μια προσωπική πινελιά ή τον φέρνει εις πέρας εξ’ ολοκλήρου με το δικό του μοναδικό τρόπο.

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας και ανάλογα με τις προσωπικές εμπειρίες και τον τρόπο που τις ερμηνεύουμε, παγιώνουμε τους ρόλους που επιθυμούμε να παίξουμε στην προσωπική, αλλά και την κοινωνική μας ζωή. Όμως, καθώς είμαστε σε διαρκή αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους και οι απαιτήσεις κάθε ρόλου αλλάζουν, οι άνθρωποι δυσφορούν όλο και συχνότερα μέσα στους ρόλους που χρειάζεται να ενσαρκώσουν στην ιδιωτική και στην  δημόσια ζωή τους. Για παράδειγμα, ο ρόλος της μητέρας, είναι πολυσύνθετος και απαιτεί νέες προσαρμογές και ανανέωση κάποιων παραδοσιακών αντιλήψεων. Επίσης, ο ρόλος του εργαζόμενου απαιτεί νέες κοινωνικές δεξιότητες και απόκτηση νέων κωδίκων συμπεριφοράς που δεν υπήρχαν στο παρελθόν.

Συχνά ερχόμαστε σε σύγκρουση με τον εαυτό μας, αλλά και με τους άλλους όταν δεν ανταποκρινόμαστε στο ρόλο όπως θέλουμε εμείς οι ίδιοι η όπως επιθυμούν οι άλλοι.

Σε αυτή την περίπτωση, βοηθά να σκεφτούμε ότι εμείς μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα προσεγγίσουμε τον κάθε ρόλο, αν θα συμμορφωθούμε με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος, τι θα διασώσουμε από το παρελθόν και τι θα δανειστούμε από το παρόν, εμείς θα βάλουμε εκ νέου τους όρους της διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε αυτό που μας ζητούν και σε αυτό που μπορούμε ή θέλουμε να δώσουμε.

Είναι επίσης σκόπιμο να αξιολογούμε ποιον τρόπο θα επιλέξουμε να ενσαρκώνουμε τους ρόλους ανάλογα με τον ίδιο και το ρόλο, τη δική μας ευελιξία και τη δυνατότητα που μας δίνει κάποια συνθήκη. Για παράδειγμα, ένας δάσκαλος μπορεί να αποδώσει το ρόλο του με τρόπο πιο ελεύθερο και δημιουργικό που να εμπνέει τους μαθητές του. Με άλλα λόγια, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο εαυτός μας είναι ο πυρήνας της ύπαρξής μας και παρά το γεγονός ότι επηρεάζεται από τους ρόλους που παίζουμε στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή δεν ταυτίζεται με αυτούς.

Ακόμα και ως παιχνίδι ή ως άσκηση αυτογνωσίας είναι σημαντική η εξάσκηση στον εντοπισμό, την κατανόηση και τη μετατροπή στον τρόπο με τον οποίο παίζουμε τους σημαντικούς ρόλους της ζωής μας. Σε αυτό μπορεί να μας βοηθήσει η τέχνη, γιατί μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη διαφορά ανάμεσα στο έργο και το δημιουργό του και να εντοπίσουμε το σημείο συνάντησής τους. Ένας ηθοποιός φέρει στοιχεία του εαυτού του στο ρόλο που ενσαρκώνει κάθε φορά αλλά δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτόν, ο συγγραφέας δανείζεται σίγουρα κάτι προσωπικό προκειμένου να κατασκευάσει έναν άλλο κόσμο για ένα βιβλίο ή ένα σενάριο, αλλά δεν αποκαλύπτει κάθε πτυχή της προσωπικότητάς του.

Ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία ως πολύ ισχυρά αφηγηματικά μέσα δίνουν τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε με διαφορετικό τρόπο παραδοσιακούς ρόλους, να ανακαλύψουμε πλευρές του εαυτού κάποιου άλλου – ακόμα και αν πρόκειται για κάποιο προϊόν μυθοπλασίας- με τις οποίες μπορούμε να ταυτιστούμε. Η τέχνη μας προτείνει συχνά να εξερευνήσουμε πτυχές του ίδιου μας του εαυτού βάζοντας τον εαυτό μας στη θέση του ήρωα ή του πρωταγωνιστή. Κάποιες φορές μέσα από τις αφηγήσεις της ιστορίας των άλλων κατορθώνουμε να ανακαλύψουμε νέους τρόπους να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας και τους άλλους, να εκφράσουμε συναισθήματα βαθιά κρυμμένα και να έρθουμε σε επαφή με στοιχεία του εαυτού μας που δε μπορούμε να αναγνωρίσουμε στην καθημερινότητα.

Κάθε φορά που γελάμε, κλαίμε και συμπάσχουμε με τις περιπέτειες και τη συμπεριφορά ενός ήρωα της λογοτεχνίας ή του κινηματογράφου μαθαίνουμε κάτι ακόμα και για μας: τι μας συγκινεί και γιατί, τι θα κάναμε στη θέση του ήρωα/ της ηρωίδας, τι θέλουμε να αλλάξουμε σήμερα στη ζωή μας και τι ονειρευόμαστε.

Ίσως όμως το πιο σημαντικό δώρο που μας κάνει η τέχνη είναι η κατανόηση ότι το δικό μας σενάριο το γράφουμε και το σκηνοθετούμε εμείς, ότι εμείς επιλέγουμε τους ρόλους της ζωής μας και τους συμπρωταγωνιστές μας.

Ο Carl Rogers, προσωποκεντρικός ψυχοθεραπευτής, έγραφε ότι ο στόχος που επιδιώκει συνειδητά ή ασυνείδητα το άτομο είναι να γίνει ο εαυτός του, να ανακαλύψει άγνωστα σε αυτόν στοιχεία, να απευθύνεται όλο και λιγότερο στους άλλους για αξιολόγηση, να ζει μ’ έναν τρόπο που να τον ικανοποιεί τόσο ώστε να απολαμβάνει τη ζωή ως διαδικασία, ως ταξίδι, και γιατί όχι, ως ιστορία άξια να την αφηγηθεί κανείς.

Εξάλλου, όπως μας λέει ο χαρακτήρας του Ζακ στο έργο του Shakespeare «Όπως σας αρέσει»,  «όλος ο κόσμος είναι μια θεατρική σκηνή και όλοι οι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, ηθοποιοί που κάνουν εισόδους και εξόδους από τη σκηνή και παίζουν όχι έναν, αλλά πολλούς ρόλους κατά τη διάρκεια των επτά εποχών τους». Είναι στο χέρι μας να εξερευνήσουμε τις δυνατότητες και τους περιορισμούς του κάθε ρόλου που καλούμαστε να παίξουμε και να θυμηθούμε ότι οι ηθοποιοί – δηλαδή εμείς- είμαστε που κάνουμε τις ερμηνείες αξέχαστες!

Αποκρύπτοντας την ελέυθερη Ροή πληροφορίας

Κοίτα τριγύρω. Όλα όσα σε περιβάλλουν, έχουν πλέον ανασχεδιαστεί έτσι ώστε να εξυπηρετήσουν την ανάγκη του ανθρώπου για ευρύτερη γνώση. Οποιαδήποτε στιγμή το επιλέξεις, μπορείς με το κατάλληλο μέσο της επιλογής σου να βουτήξεις μέσα στην Ελεύθερη Ροή πληροφορίας που περιμένει στον αχανή κόσμο του διαδικτύου, βγαίνοντας από την περιήγησή σου λιγάκι σοφότερος.

Είναι όμως έτσι; Είναι στα αλήθεια αυτή η Διαδικτυακή πραγματικότητα με τις άπειρες πληροφορίες ανεξάρτητη από τις προσπάθειες λογοκρισίας και χειραγώγησης στη Ροή πληροφορίας, και εν τέλει των ανθρώπινων συνειδήσεων;

Homo Cybernetus: Ο «Συνδεδεμένος» Άνθρωπος

Οι απαρχές του 21ου Αιώνα μετέτρεψαν τον άνθρωπο σε ένα Ον που λατρεύει να είναι συνδεδεμένο στο Διαδικτυακό Σύμπαν. Αρχικά ήρθε η έκρηξη του internet και ο ενθουσιασμός που ακολούθησε ήταν τεράστιος. Αμέσως ξεπήδησαν κανάλια επικοινωνίας και υπερσυνδεσιμότητας μεταξύ των χρηστών, πιλοτικές ιστοσελίδες κάθε είδους και ποικίλης θεματολογίας. Μαζί με την αρχική μορφή του διαδικτύου ( που ήταν σαφώς περιορισμένη και καμία σχέση δεν είχε με την τωρινή μορφή του web) επικράτησε και μία αύρα ελευθερίας στον άνθρωπο της νέας χιλιετίας. Είχε πλέον αποκτήσει μία δίοδο ασφαλούς έκφρασης, και ελεύθερου διαμοιρασμού πληροφοριών, αρχείων αλλά και κοσμοθεωριών στις ανεξάρτητες από τον έλεγχο και την χειραγώγηση δαιδαλώδεις παραφυάδες του Διαδικτύου.

Βέβαια τότε η τεχνολογία του Διαδικτύου δεν ήταν τόσο εύκολα προσβάσιμη σε σχέση με το σήμερα. Το 2001 για παράδειγμα στην χώρα μας, μόνο 2 στα 10 σπίτια είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο και αυτό μόνο από μία πηγή, τον σταθερό υπολογιστή του γραφείου. Η σύνδεση ήταν αργή, και έτσι δεν είχε ακόμη «γεννηθεί» η ανάγκη αλλά και η δυνατότητα για την 24ωρη χρήση του νέου εργαλείου πληροφόρησης από το σύνολο της χώρας, της Ηπείρου, της Ανθρωπότητας. Και κάπου στο 2005 ήρθε η έκρηξη της Τεχνολογίας, που χρόνο με το χρόνο παρουσίαζε ολοένα και περισσότερα επιτεύγματα που σε κρατούν και με κρατούν συνδεδεμένο στον Κυβερνοχώρο συνεχώς και χωρίς περιορισμούς. Η αρχή έγινε με τα Smartphones, τα τηλέφωνα που απέκτησαν «Νοημοσύνη», και οι βασικές του λειτουργίες (τηλέφωνο – μήνυμα) έδωσαν την θέση τους σε ένα κάρο εφαρμογές για το χτίσιμο του Διαδικτυακού avatar του κάθε ενός από εμάς.

Στην συνέχεια ήρθαν τα tablets, τα wearables, οι Smart TV και άπειρες άλλες μικροσυσκευές που είναι όλες έτοιμες να σε ενημερώσουν, αλλά και να ενημερώσουν τους άλλους για τον διαδικτυακό εαυτό σου, την εικονική σου Ταυτότητα που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική σου ζωή Οι συσκευές σου έγιναν «Έξυπνες», το σπίτι σου έγινε «έξυπνο», το κάθε τι ενημερώνει αυτοβούλως κάθε σου κίνηση.

Ελεύθερη Ροή πληροφορίας ή ο Απόλυτος έλεγχος του ανθρώπου;

Και κάπως έτσι φτάνοντας στο σήμερα, μετατράπηκες και μετατράπηκα σε ένα Homo Cybernetus, που παρέχει απλόχερα σε όποιον θέλει να μας ελέγξει κάθε πληροφορία για τον εαυτό μας, την κάθε μας κίνηση.

Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να απευθύνουμε στον εαυτό μας το εξής ερώτημα: Είμαστε εμείς που ελέγχουμε το internet, ή είναι το internet που ελέγχει και κυριεύει εμάς; Αυτή η διπλή φύση του πιο «ελεύθερου» μέσου ενημέρωσης, έχει περάσει απευθείας στην καθημερινότητά μας. Ναι, το Διαδίκτυο διαθέτει μία διπλή υπόσταση. Μπορεί αν καταφέρεις να το ελέγξεις, να σου παρέχει απεριόριστες αξιόπιστες πληροφορίες και εν τέλει να σε κάνει ένα πιο ελεύθερο συνειδησιακά άνθρωπο, να διευρύνει τους ορίζοντες του Νου σου, μπορεί να είναι ένα εργαλείο που βοηθά στην εξέλιξη του ανθρώπου. Αν όμως σε ελέγξει εκείνο, τότε σε μετατρέπει σε υποχείριό του. Σε εθίζει και σε εγκλωβίζει σε μία εντελώς εικονική, επίπλαστη πραγματικότητα.

Μήπως όμως μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ίδια διπλή ταυτότητα και σε αρκετές από τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από το Διαδίκτυο; Μήπως πίσω από μία αληθοφανή είδηση κρύβεται μία κατασκευασμένη πληροφορία, που διαμοιράζεται έτσι ώστε να σε εγκλωβίσει σε μία ψεύτικη ιδεολογία, ή άποψη που ενώ υποστηρίζεις πως είναι δική σου, απλά εμφυτεύεται με αριστοτεχνικό τρόπο στην συνείδησή σου;

Είναι γεγονός πως τα μεγάλα Μέσα Ενημέρωσης, που ήδη έχουν εδραιωθεί και στον Διαδικτυακό κόσμο, διαθέτουν άπειρα κανάλια και ιστοσελίδες που δίχως άμεση προφανή σύνδεση μεταξύ τους, ανήκουν στον ίδιο όμιλο και αναδιανέμουν τις ίδιες ειδήσεις. Το κόλπο εδώ για τον διαδικτυακό αναγνώστη είναι να μπορέσει να διακρίνει το μοτίβο που σαφώς υπάρχει σε αυτή την αναδιανομή, είτε πρόκειται για πραγματικές, είτε για ψεύτικες κατασκευασμένες πληροφορίες. Μέσα από αυτή την διαδικασία διαμορφώνονται και χειραγωγούνται συνειδήσεις, αποτυπώνονται στο συλλογικό ασυνείδητο Πολιτικά φρονήματα, αισθήματα Ρατσισμού, σεξισμού, και γενικώς έννοιες του διαχωρισμού και διαμοιρασμού των ανθρώπων σε μικρότερες υποομάδες που μάχονται η μία την άλλη.

Διαδικτυακή Λογοκρισία, Κατασκευή & αναδιανομή των Ψεύτικων Πληροφοριών

Οι ειδήσεις και οι πληροφορίες αποτελούνται από λέξεις, και ως γνωστόν οι «ενεργειακά φορτισμένες» λέξεις, οι λέξεις δύναμης έχουν τέτοια ισχύ που μπορούν να προκαλέσουν επαναστάσεις, ή μπορούν να καταστείλουν τεράστιες μάζες ανθρώπων, μονάχα με μερικά κλικ του mouse, ή μερικές κινήσεις στην οθόνη αφής.

Για παράδειγμα, Η Εικόνα των άδειων δρόμων του Παρισιού, η δημοφιλής φωτογραφία που έγινε viral, έδειχνε τους παντελώς άδειους δρόμους του Παρισιού έπειτα από την επίθεση στο Club αλλά και την βομβιστική επίθεση που ακολούθησε. Η Εικόνα αυτή είχε τραβηχτεί για ένα project που ονομαζόταν SilentWorld, που παρουσίαζε πόλεις σε ένα μετά-αποκαλυπτικό στάδιο, κοντά στο τέλος του κόσμου και δίχως την ύπαρξη των ανθρώπων.

Αν είσαι πολίτης της Κίνας και επιχειρήσεις να περιηγηθείς στο Διαδίκτυο, τότε θα πέσεις πάνω στην Χρυσή ασπίδα, ένα γιγαντιαίο Μηχανισμό Λογοκρισίας και παρακολούθησης που μπλοκάρει αυτόματα χιλιάδες ιστοσελίδες και την ελεύθερη Ροή πληροφορίας, με το Facebook, το Youtube, το Twitter και το Instagram να περιλαμβάνονται σε αυτές. Τα παραπάνω αποτελούν ένα απειροελάχιστο δείγμα, και με μία μικρή έρευνα μπορείς και μόνος σου να διαπιστώσεις πως η Λογοκρισία, αλλά και η χειραγώγηση και η κατασκευή των ειδήσεων και των πληροφοριών είναι μία τακτική που χρησιμοποιείται κατά κόρον. Δεν είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις τις διαδρομές, δεν είναι ακατόρθωτο να ανακαλύψεις την πραγματική ελεύθερη Ροή πληροφορίας.

Γιατί ίσως ο απώτερος σκοπός σε αυτό το εργαλείο που παρέχει την αίσθηση της ελευθερίας στον χρήστη του, να μετατρέπεται ανάλογα με την προσέγγιση, στο υπέρτατο εργαλείο εγκλωβισμού του ανθρώπου. Φυσικά και πνευματικά. Η Διπλή πραγματικότητά του όμως υπάρχει, όπως υπάρχει και η επιλογή του τρόπου που θα το προσεγγίσεις. Είναι στο χέρι σου να αναγνωρίσεις τα μοτίβα χειραγώγησης, και να ρουφήξεις κάθε σωστή είδηση και πληροφορία από τα πραγματικά ελεύθερα κανάλια πληροφόρησης.

Μόνο εσύ είσαι ο κριτής, μόνο εσύ διαμορφώνεις την προσωπική σου πραγματικότητα. Επιλέγοντας σωστά, απαγκιστρώνοντας τον εαυτό σου από την μεγαλύτερη ίσως επιχείρηση χειραγώγησης στην σύγχρονη ιστορία της Ανθρωπότητας.

Οπτική επαφή και ψυχική σύνδεση

Οι δίδυμες φλόγες είναι εκείνες που πιστεύεται ότι έχουν προοριστεί η μία για την άλλη, στο ξεκίνημα των ζωών τους. Είναι έτοιμες να πάρουν ξεχωριστούς δρόμους, να ωριμάσουν και να μεγαλώσουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα και μετά από αυτό η μοίρα τις φέρνει μαζί πάλι σε κάποιο χρονικό διάστημα που είναι έτοιμες να χειριστούν την αγάπη στο μεγαλύτερό της επίπεδο. Η οπτική επαφή των δίδυμων φλογών είναι ένα σίγουρο σημάδι ότι οι δίδυμες ψυχές ήταν πράγματι προορισμένες η μία για την άλλη.

Η οπτική επαφή

Τα μάτια είναι γνωστό ότι είναι το πιο δυνατό μέρος του σώματος που εκφράζει τα συναισθήματα κάποιου.  Είναι αρκετά φυσιολογικό για τους ερωτευμένους να κοιτάνε ο ένας στα μάτια του άλλου με μια αίσθηση εκτίμησης και αγάπης, ωστόσο, το είδος της οπτικής επαφής που βιώνεται από τις δίδυμες φλόγες είναι πιο ιδιαίτερο και πιο βαθύ.

Το ξεκίνημα της αγάπης

Ένα απλό βλέμμα προς κάποιον ξένο που ήταν προορισμένος για εσάς, σίγουρα θα ερεθίσει και θα ξυπνήσει κάποια βαθιά αισθήματα μέσα σας. Λέγεται ότι την στιγμή που θα συναντήσετε τη δίδυμη φλόγα σας, κάθε σημείο του σώματός σας θα την αναγνωρίσει ως την μία και μοναδική και το ίδιο θα κάνει και η διαίσθησή σας.

Η αγάπη με την πρώτη ματιά είναι βασικά πραγματική στην περίπτωση των δίδυμων φλογών, καθώς ήσασταν Ένα κάποτε, και χωριστήκατε ώστε να αναπτυχθείτε και να μεγαλώσετε ξεχωριστά, για να φτάσετε στο σημείο να συμπληρώσετε ο ένας τον άλλον. Αυτή η σχέση μπορεί να χαρακτηριστεί ως μαγνήτης. Είστε σαν δυο μαγνήτες που μπορούν απλά να κοιτάζουν ο ένας τον άλλον και να ελκύει ο ένας τον άλλον άμεσα.

Εκφράζετε την αγάπη

Τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής και μπορούν επομένως να δείξουν τι αισθάνεται κάποιος βαθιά μέσα του. Το μάτι είναι το σημαντικότερο εργαλείο που οι δίδυμες φλόγες χρησιμοποιούν για να συνδεθούν σε βαθύτερο και μεγαλύτερο επίπεδο. Μέσω των ματιών οι δυο σας θα μπορέσετε να δείξετε ο ένας στον άλλον τι πραγματικά υπάρχει στην ψυχή σας. Την ευτυχία, τον πόνο, την αγάπη, την στοργή, την εκτίμηση κλπ

Ένα απλό βλέμμα στα μάτια της δίδυμης φλόγας σας θα σας φέρει σίγουρα στο ίδιο επίπεδο συναισθημάτων της. Είναι η σιωπηρή συζήτηση που έχετε οι δυο σας.

Θαυμασμός

Ήσασταν ποτέ κολλημένοι με κάποιον που αγαπούσατε χωρίς να ξέρετε το πώς; Ίσως να συναντήσατε τη δίδυμη φλόγα σας. Τα μάτια μοιράζονται μια ανεξήγητη σύνδεση μεταξύ των δίδυμων φλογών, κάτι που ισχύει και με διάφορους άλλους ανθρώπους που συνάντησαν τη δίδυμη φλόγα τους.

Λένε ότι συχνά διαπιστώνουν ότι κοιτάνε ο ένας τον άλλον με μια αίσθηση θαυμασμού, εκτίμησης, αγάπης, φροντίδας και στοργής.

Συγχώρεση και κατανόηση

Οι καβγάδες και οι διαφωνίες, όπως σε άλλες σχέσεις, είναι αρκετά συνηθισμένες ανάμεσα στις δίδυμες φλόγες. Θα διαπιστώσετε ότι είστε ενοχλημένοι ή θυμωμένοι με τις πράξεις ή τα λόγια της δίδυμης φλόγας σας, σε πολλές περιπτώσεις. Ωστόσο, όταν απλά κοιτάτε στα μάτια ο ένας τον άλλον, η πίκρα και ο θυμός μέσα σας, θα μετριαστούν.

Όσο μικρά και αν είναι τα μάτια, γίνονται πάντα πανίσχυρα όσον αφορά τις δίδυμες φλόγες. Τα μάτια θα σας θυμίσουν κάθε γλυκό χαρακτηριστικό του άλλου, κάθε λεπτομέρεια για αυτόν, που σας τρελαίνει, τις καλύτερες στιγμές που έχετε μοιραστεί μαζί κλπ. Όλες αυτές οι μνήμες θα αναθερμάνουν το αίσθημα της αγάπης και θα τα ξαναβρείτε.

Τώρα συνειδητοποιήστε πόσο σημαντική είναι η οπτική επαφή μεταξύ των δίδυμων φλογών. Τα μάτια είναι πραγματικά το παράθυρο της ψυχής. Το αίσθημα της αγάπης και της οικειότητας βρίσκεται στο κοίταγμα των ματιών της δίδυμης φλόγας σας.

Tαντρικό σεξ: το μονοπάτι προς την απόλυτη ευτυχία

H ταντρική παράδοση έχει τις ρίζες τις σε πανάρχαιες πρακτικές που εφαρμόζονταν στην Ινδία, το Νεπάλ και την Κίνα. Τάντρα στην ουσία σημαίνει «δρόμος» και «μεταμόρφωση». Θεωρείται ένα πνευματικό μονοπάτι, που αξιοποιεί την αναπνοή, ήχους, κινήσεις και συμβολισμούς για να ηρεμήσει το νου και να ενεργοποιήσει τη σεξουαλική ενέργεια, κατευθύνοντάς την σε ολόκληρο το σώμα προκειμένου να επιτευχθεί μια κατάσταση απόλυτης ευδαιμονίας.

Το ταντρικό σεξ μπορεί να φέρει ιδιαίτερη ζωντάνια και οικειότητα σε μια σχέση. Το κεντρικό του νόημα είναι η πεποίθηση ότι το σώμα πρέπει να τιμάται όχι μόνο ως πηγής ευχαρίστησης και ηδονής, αλλά και ως μέσο για θεϊκή φώτιση, που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την τέλεια ένωση των αντιθέτων, του αρσενικού με το θηλυκό.

Οι βασικοί κανόνες

Πρώτον και κύριο, η τεχνική τάντρα μας ενθαρρύνει να απολαμβάνουμε το σεξ στο έπακρο, να αγαπάμε το σώμα μας και να αξιοποιούμε κάθε στιγμή που περνάμε με το σύντροφό μας. Όταν φτάνουμε σε έναν ηδονικό οργασμό, το τάντρα μας ενθαρρύνει να επικεντρωθούμε σε αυτόν διατηρώντας την αίσθηση όσο το δυνατό περισσότερο. Σε αυτό το στάδιο εξάλλου βρισκόμαστε σε μια εκστατική κατάσταση, απελευθερωμένοι από την επιθυμία, αλλά έχοντας πλήρη συναίσθηση για ό,τι μας συμβαίνει. Αυτή η κατάσταση του νου είναι η φώτιση.

Ο χώρος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ερωτική και πνευματική μας ευημερία. Στο τάντρα μαθαίνουμε να δημιουργούμε έναν ιερό χώρο για διαλογισμό. Εκεί αφήνουμε πίσω μας το στρες και τις ανησυχίες αφιερώνοντας χρόνο στον εαυτό μας, στο σύντροφό μας και στον ταντρικό διαλογισμό. Ο διαλογισμός είναι ένα τρόπος να παρατηρούμε το νου και να επικεντρωνόμαστε στη στιγμή. Ο ταντρικός διαλογισμός ωστόσο μπορεί να εμπεριέχει πολύ δραστηριότητα καταλήγοντας σε μια ευδαιμονική κατάσταση, αφού τα σώματα έχουν εξαντληθεί. Επίσης μας διδάσκει να αποδεχόμαστε και να απολαμβάνουμε το σώμα μας όπως είναι, να το φροντίζουμε και να το περιποιούμαστε όσο καλύτερα γίνεται.

Η καλή τροφή είναι πολύ σημαντικό στοιχείο. Κάντε υγιεινές επιλογές, χαλαρώστε τους ρυθμούς, απολαύστε την τροφή σας: έτσι θα ξυπνήσετε τις αισθήσεις σας. Πολύ αποτελεσματική μπορεί επίσης να αποδειχθεί η άσκηση, όπως πιλάτες, γιόγκα ή τάι τσι. Το νόημα είναι να ασχοληθείτε με κάτι που θα κάνει την καρδιά σας να χτυπάει γρηγορότερα, που θα σας κάνει να νιώθετε ζωντανοί, ολοκληρωμένοι. Ο χορός είναι πολύ ωφέλιμος καθώς αποτελεί μια ελευθερία έκφρασης, μια γιορτή για το σώμα και τη ζωή. Όταν αρχίζετε να κινείστε η διάθεσή σας βελτιώνεται, νιώθετε σέξι, γεμάτοι ενέργεια και ζωντάνια. Αυτά ακριβώς είναι τα συναισθήματα που θα σας χαρίσει το τάντρα αν το βάλετε στη ζωή σας.

Το τάντρα σήμερα

Η τεχνική είναι πολύ χρήσιμη για τα σύγχρονα ζευγάρια. Είναι ένας τρόπος να περνούν χρόνο μαζί, να αποκτούν μεγαλύτερη οικειότητα αφήνοντας στην άκρη τις ευθύνες του έξω κόσμου. Στην ουσία είναι μια ευκαιρία να αγκαλιάσει ο ένας τον άλλο, να αποθεωθούν. Στο τάντρα τιμάμε τη θεϊκή μας φύση και ανακαλύπτουμε την ομορφιά εκεί που δεν προσδοκούσαμε. Ξαφνικά θα αρχίσετε να βιώνετε εντονότερα τα πιο απλά πράγματα, μια αναπνοή, μια αγκαλιά, ένα χάδι. Οι αισθήσεις θα ξυπνήσουν, γι’ αυτό πρέπει να αφιερώσετε χρόνο στην ικανοποίησή τους.

Είδη τάντρα

Στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του, το τάντρα έχε αναπτύξει πολλά παρακλάδια. Τα κυριότερα είναι:

– Σίβα τάντρα (Shiva Τantra): Είναι μια πρακτική που λέει «ναι» στην αγάπη, τη ζωή, το σεξ. Κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης και της ζωής γίνεται αποδεκτή.

– Tάντρα γιόγκα: Λέει «ναι» στο σεξ, αλλά «όχι» στην αγάπη. Η σεξουαλική ενέργεια αξιοποιείται για να μυήσει τον ενδιαφερόμενο σε μια πνευματική συνειδησιακή κατάσταση, χωρίς τις συναισθηματικές επιπλοκές που προκύπτουν στις σχέσεις.

– Ταντρικός Βουδισμός: Στο Θιβέτ, η συνάντηση του βουδισμού με τις αρχαίες σαμανιστικές θρησκείες οδήγησε σε μια μοναδική ένωση. Το σεξ επιτρέπεται μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο, στόχος του οποίου είναι η υπέρβαση του σώματος.

– Ταοϊστικό τάντρα: Στην Κίνα έχουν αναπτυχθεί ταοϊστικές μέθοδοι, οι οποίες αξιοποιούν τη ζωτική ενέργεια που παράγεται μέσω του σεξ για την αναζωογόνηση του σώματος. Ένα κομμάτι αυτής της μεθόδου είναι η συγκράτηση της ανδρικής εκσπερμάτωσης κατά τη διάρκεια του οργασμού με στόχο τη διατήρηση της νεότητας. Για την επίτευξή της υπάρχει συγκεκριμένη και ακριβέστατη μεθοδολογία.

– Νεοτάντρα: Μια σύγχρονη προσέγγιση που βασίζεται στη συνέργεια διαλογισμού και αγάπης. Αυτό το ρεύμα, με πρωτοπόρο τον Osho, έχει αναζωογονήσει το ενδιαφέρον της Δύσης για το ταντρικό σεξ κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια.

Τελικά τι είναι το ταντρικό σεξ;

Θα μπορούσαμε να το συνοψίσουμε στα εξής:

-Επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των αρσενικών και θηλυκών ενεργειών μέσα μας, αλλά και με το σύντροφό μας.
-Σεξουαλικότητα που καταργεί εσωτερικά και διαπροσωπικά εμπόδια που την αναστέλλουν.
-Ευθυγράμμιση και συντονισμός με ένα άλλο πρόσωπο αλλά και με το σύμπαν μέσα από μια θεϊκή σεξουαλική εμπειρία.
– Η αποθέωση της σεξουαλική ένωσης προς τιμήν όλων των πλασμάτων και της δημιουργίας.
– Πρακτικές που απελευθερώνουν την ψυχή οδηγώντας την σε ανώτερα επίπεδα ευδαιμονίας.

Το ταντρικό σεξ ελευθερώνει το σώμα, το μυαλό και την ψυχή. Ηρεμεί το νου και στρέφει την προσοχή στην ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ των εραστών, που τιμούν και λατρεύουν ο ένας τον άλλο σαν θεό. Μέσα από ασκήσεις, πρακτικές και τελετουργίες που θα περιγράψουμε σε επόμενη ανάρτηση, το ταντρικό σεξ θεραπεύει τραύματα από προηγούμενες σχέσεις, απελευθερώνει το σώμα και το πνεύμα και μας επιτρέπει να ανοιχτούμε στην αγάπη χωρίς φόβο, ενοχές, αμηχανία ή ντροπή, αγγίζοντας τα όρια της απόλυτης ευτυχίας.

Νους και μηχανές

Ο Αριστοτέλης πίστευε πως ο νους είναι η οργανωτική αρχή του σώματος: «Γι’ αυτό μπορούμε ν’ απορρίψουμε τελείως ως περιττό το ερώτημα αν η ψυχή και το σώμα είναι ένα». Ο δάσκαλος του Αριστοτέλη, ο Πλάτων, πίστευε απεναντίας ότι ο νους είναι φτιαγμένος από ένα διαφορετικό είδος ουσίας από το σώμα και φιλόσοφοι όπως ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Καρτέσιος ενστερνίστηκαν το όραμά του. Ωστόσο ο Αριστοτέλης είναι αυτός που μονοπωλεί σήμερα τη συζήτηση με την άποψη ότι ο νους είναι μια διεργασία κι όχι ένα ξεχωριστό αντικείμενο. Η σύγχρονη έρευνα για την τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζει ότι αυτή η διεργασία είναι η υπολογιστική.

Η πρώτη κινηματογραφική απεικόνιση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) έγινε στην κλασική ταινία του Fritz Lang Metropolis (1926). Η ταινία διαδραματίζεται σε μια δυστοπική βιομηχανική κοινωνία του μέλλοντος και δείχνει ένα θηλυκό ανδροειδές που έχει κατασκευαστεί ώστε να μοιάζει με αρχηγό των εργατών. Καθώς το πρόσωπο του ανδροειδούς παίρνει σχήμα και τα μάτια του ανοίγουν αποκαλύπτοντας την τέλεια ομοιότητα, ο περήφανος δημιουργός του παρατηρεί ότι «Το μόνο που της λείπει είναι η ψυχή». Ωστόσο αυτό το μειονέκτημα δεν εμποδίζει το ανδροειδές να περνιέται για κανονική γυναίκα. Η έλλειψη ψυχής δεν θα ενοχλούσε τους σημερινούς ερευνητές της ΤΝ, αν μπορούσαν να κάνουν ένα από τα δημιουργήματά τους να έχει μια κανονική συνομιλία μ’ έναν άνθρωπο.

Η ικανότητα να είναι πειστικός στις καθημερινές συνομιλίες είναι η προϋπόθεση του «Τεστ του Turing», που έθεσε ο βρετανός μαθηματικός και εφευρέτης του ψηφιακού υπολογιστή Alan Turing* το 1950. Σ’ αυτό που αποκάλεσε «παιχνίδι απομίμησης» ένας άνθρωπος που υποβάλλει ερωτήσεις κάθεται σ’ ένα δωμάτιο το οποίο συνδέεται με δύο άλλα μέσω τερματικού. Στα άλλα δύο δωμάτια βρίσκονται ένας άνθρωπος κι ένας υπολογιστής αντίστοιχα. Ο ερωτών κάνει ερωτήσεις στον άνθρωπο και στον υπολογιστή μέσω του τερματικού του και, αν δεν μπορεί να καταλάβει ποιος είναι ο τεχνητός νους και ποιος ο «πραγματικός», τότε είναι λογικό να θεωρηθούν και οι δύο πραγματικοί. Για την ακρίβεια, δεν θα ήταν ο υπολογιστής ο νους, αλλά το λογισμικό πρόγραμμα που τρέχει στον υπολογιστή. Αν όλα τα μυαλά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου μυαλού, λειτουργούν μ’ αυτό τον τρόπο, τότε η ανθρώπινη συνείδηση είναι αυτό που συμβαίνει όταν ένα συγκεκριμένο είδος λογισμικού τρέχει στο υλικό του εγκεφάλου.

Ο ίδιος ο Turing πίστευε πως το τεστ θα είχε ξεπεραστεί ως το έτος 2000. Παρ’ όλα αυτά, ο αιώνας άλλαξε κι ακόμη περιμένουμε. Οι ερευνητές της ΤΝ έχουν προφανώς να δώσουν εξηγήσεις. Μπορεί να προσπαθήσουν να ρίξουν το φταίξιμο στο Χόλυγουντ που αυξάνει τις προσδοκίες μας. Ενώ οι ταινίες μας έχουν χαρίσει στρατιές από υπερνοήμονα ρομπότ από το C3PO μέχρι τον Εξολοθρευτή, η τεχνολογία του πραγματικού κόσμου έχει μείνει πολύ πίσω. Μπορεί το υλικό των υπολογιστών να μετράει μισό αιώνα ζωής πια, αλλά ποτέ δεν ανταποκρίθηκε στις εκάστοτε απαιτήσεις. Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας των υπολογιστών οι ερευνητές αναγκάζονταν ν’ αρκούνται σε μηχανήματα που μόλις και μετά βίας μπορούν ν’ αναπαράγουν τη διανοητική ικανότητα ενός εντόμου.
---------------------------------
*Alan Turing, ο Βρετανός πατέρας της τεχνητής νοημοσύνης που κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου έσπασε τον κώδικα Enigma των Γερμανών, μαζί με την ομάδα του στο Bletchley Park (εικονογράφηση για την Daily Telegraph από τον Mark Thomas/Central Illustration Agency).

Τι να κάνεις με τους ηλίθιους για να μη γίνεις ένας απ’ αυτούς

Η ηλιθιότητα δεν είναι μόνο αδυναμία, είναι και ασχήμια.

Γνωρίζουμε, νιώθουμε πως είμαστε ανώτεροι από τον βρομιάρη που δεν τραβάει το καζανάκι στις δημόσιες τουαλέτες ή από την πλούσια κυρία που νομίζει πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει επειδή έχει χρήματα, όμως παρ’ όλα αυτά, η αξία μας δεν αρκεί για να υπερκεράσουμε  την ηλιθιότητά τους.

Το αντίθετο μάλιστα! Ανάλογα με την αγανάκτησή μας απέναντί τους, ανάλογα με την επιθυμία μας να τους εξαφανίσουμε από προσώπου γης, τους χαρακτηρίζουμε ηλίθιους ή ηλίθιες, όντα που προκαλούν την απώθηση της καλής προαίρεσης και της αγάπης.

Έτσι, την ίδια ακριβώς στιγμή που η ηλιθιότητα βασίζεται σε μια επίσημη ηθική απόφαση, αποκτά μια συναισθηματική σχέση, με άλλα λόγια, μετατρέπεται σε συναίσθημα, με αρνητικό πρόσημο, που μας ωθεί να αποκηρύξουμε την ανθρώπινη υπόστασή μας μέσω ενός επιδερμικού αντανακλαστικού.

Ο κύκλος που αποκάλεσα κινούμενη άμμο συνίσταται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει διαπίστωση της ηλιθιότητας: λόγω του ιδιαίτερα μεταδοτικού χαρακτήρα της, οι ηλίθιοι μεταδίδουν την ηλιθιότητα αμέσως ή σχεδόν αμέσως. Όταν αναγνωρίζουμε ότι κάποιος είναι ηλίθιος, αρχίζουμε να μετατρεπόμαστε σε ηλίθιο, μια και αυτό σημαίνει πως χάνουμε την ψυχραιμία μας και τις αναλυτικές μας ικανότητες. Άρα, όσο περισσότερο προσπαθείτε να ξεφύγετε από τους ηλίθιους, τόσο περισσότερο βοηθάτε έναν ακόμα ηλίθιο να γεννηθεί — μέσα σας. Κατάσταση εφιαλτική, χειρότερη και από ταινία επιστημονικής φαντασίας, που εξηγεί και φωτίζει την πανικόβλητη αντίδρασή σας.

Η προσπάθεια να σπάσει ο κύκλος οδήγησε σε ορισμένες φιλοσοφικές, μυθολογικές και άλλες παρατηρήσεις. Για να παρουσιάσουμε μια συνοπτική περίληψη, δε διέφυγε της προσοχής κανενός το γεγονός ότι έχουμε την τάση να συμπαθούμε τα συμπαθητικά άτομα και να χαμογελάμε σ’ εκείνους που μας χαμογελούν: και πάλι, πρόκειται για έναν κύκλο -αυτή τη φορά ενάρετο- όπου το φαινόμενο που ονομάζουμε αγάπη (ή, εάν προτιμάτε, καλή προαίρεση) είναι ικανό να αυτοτροφοδοτείται μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ των στοιχείων του.

Όμως, δεδομένου του γεγονότος ότι η ηλιθιότητα προκαλεί το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο και μας παρασύρει σε μια εχθρική αντίδραση, η λύση πρέπει οπωσδήποτε να συνίσταται στην αντιστροφή της δυναμικής του συναισθήματος. Η λύση του προβλήματος θα βρισκόταν, λοιπόν, πολύ απλά στο να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων, όπως διαβάζουμε σε διάφορα έντυπα, στο να απαντήσουμε στο μίσος με αγάπη, στο να συγχωρήσουμε τις προσβολές, να ανατρέφουμε την ίδια μας την έκφραση, να στρέψουμε το άλλο μάγουλο – εν συντομία, να χαμογελάσετε σ’ αυτό το καταραμένο ζώο που σας τη δίνει στα νεύρα, διότι μόνο η δική σας γενναιοδωρία θα μπορέσει να σας βοηθήσει -και εσάς και εκείνο- να επιστρέψετε σε μια καλύτερη ανθρώπινη υπόσταση.

Δυστυχώς, η εν λόγω πρόταση, την οποία θα ονόμαζα υπέρβαση, ενέχει μια δυσκολία που όλος ο κόσμος έχει συναντήσει. Η ηθική υπέρβαση προϋποθέτει όντως να αντιταχθούμε σε όλες τις δυνάμεις που τείνουν προς τη διένεξη, συνεπώς να διακόψουμε τη λογική των αιτίων και των συνεπειών, με δυο λόγια, να διακόψουμε την πορεία των πραγμάτων για να αντιστρέψουμε τη ροή τους. Ωστόσο, αυτό φαίνεται όχι μόνο πολύ δύσκολο να γίνει, αλλά και παράλογο, σύμφωνα με τους κανόνες της λογικής.

Πού, σας ερωτώ θα βρείτε τη δύναμη να κλείσετε το μάτι συνωμοτικά στον βλάκα που σας μειώνει ή να χαμογελάσετε στο βούρλο που καταστρέφει συνειδητά όλες σας τις προσπάθειες; Από πού μπορεί να προέλθει αυτή η υπέρμετρη δύναμη απέναντι στην  ηλιθιότητα;

Ο ανυπέρβλητος αρνητισμός της ηλιθιότητας εμφανίζεται περισσότερο ως ένα γεγονός το οποίο, όπως και όλα τα άλλα, δεν αποτελεί αυτό καθεαυτό ένα κακό, μολονότι μας κάνει να υποφέρουμε. Διότι, όπως όλοι γνωρίζουν, ένα γεγονός έχει πάντοτε αμφίσημη αξία· μπορεί να έχει καλή ή κακή έκβαση• περισσότερο ή λιγότερο καλή, περισσότερο ή λιγότερο κακή έκβαση· αυτό δεν καθορίζεται εκ των προτέρων, παρόλο που μπορεί να γίνει αντιληπτό με σχέσεις αιτιότητας• τελικά, ένα γεγονός είναι η πραγματικότητα τη στιγμή που ξεπηδά γυμνή κι ευάλωτη όπως ένα νεογέννητο το οποίο είναι ευμετάβλητο.

Και εφόσον μιλάμε για τον ηλίθιο που σας βασανίζει όλη μέρα με τα χοντροκομμένα σχόλιά του, ο εν λόγω βλάκας είναι προφανώς ευμετάβλητος, συνιστά σαφέστατα ένα είδος πρόσκλησης. Ναι, σας καλεί. Αλλά δε σας καλεί ούτε να βιαιοπραγήσετε (αυτό θα σας έκανε να πέσετε μέσα στην κινούμενη άμμο) ούτε να αγιάσετε (αν και… αν μπορείτε, μη διστάσετε να το κάνετε): σας καλεί να περάσετε μια δοκιμασία. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να θεωρήσετε πως το άτομο αυτό σας δίνει την ευκαιρία να περάσετε τη δοκιμασία της ηθικής αξίας, στην οποία αναφέρεστε, δικαίως, όταν δηλώνετε ότι πρόκειται για ηλίθιο και την οποία, στην προσπάθειά σας να γίνετε άνθρωποι, προσπαθείτε να προσδώσετε στον ίδιο σας τον εαυτό.

Απ’ όπου συμπεραίνω:

Εκεί όπου υπάρχει η ηλιθιότητα πρέπει να αναφύεται η αξία σας.

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ και ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Το μοτίβο του δέντρου εμφανίστηκε νωρίς στη μινωική κεραμική και σε χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια, άλλοτε ίσως για να τονίσουν τον αγροτικό χαρακτήρα της κοινωνίας των Μινωιτών (καμαραϊκά αγγεία), άλλοτε με τον ιδιαίτερο συμβολισμό του κύκλου της ζωής (μικρογλυφία).

Η Μεγάλη Θεά, της οποίας η ταύτιση με τη φύση υποβάλλεται στην κρητομυκηναϊκή τέχνη με ποικίλους τρόπους, εμφανίζεται κάτω από το δέντρο να δέχεται προσφορές υποδεικνύοντας σκηνές υπαίθριας λατρείας], ή λατρευτής φέρνει σφάγιο στο ιερό δέντρο, μπροστά από το οποίο έχει τοποθετηθεί κινητός τραπεζιόσχημος βωμός. άλλοτε πάλι το δέντρο, στημένο σε βωμό, μεταφέρεται με πλοίπ, ή πλαισιώνεται από δύο ζώα. Η επίκληση της θεότητας γίνεται με το άγγιγμα ή το σείσιμο των κλαδιών του δέντρο.

Η λατρεία της φύσης διατηρήθηκε, ακόμη κι όταν η Μεγάλη Μητέρα Θεά παραγκωνίσθηκε από τον πολυθεϊσμό της Μυκηναϊκής εποχής που παγιώθηκε αργότερα στο ολυμπιακό δωδεκάθεο.

Ο Σκανδιναβός θεός Οντίν, παρόλο που ήταν θεός του πολέμου, δημιούργησε τους ανθρώπους από τα κλαδιά δυο δέντρων. Από τη φτελιά προήλθε η γυναίκα και από τη μελία ο άντρας. Η μελία του κόσμου το Υγκ Ντραζίλ ήταν ιερό και στα κλαδιά του στηριζόταν ολόκληρο το σύμπαν. Το προστάτευαν οι Νόρνες, που καθόριζαν την τύχη των θεών και των ανθρώπων. Γι΄ αυτό και το έλεγαν το «δέντρο της τύχης».

Στα ψηλότερα κλαριά του στερεωνόταν ο ουρανός των θεών ενώ κάτω από τα κλαριά του ο κόσμος των θνητών. Οι τρεις ρίζες του έφταναν στο Μιντγκάρντ, τη χώρα των ανθρώπων, το Ουτγκάρντ, τη χώρα των γιγάντων, και το Νιφλχαιμ, τη χώρα των νεκρών. Κάθε ρίζα τρεφόταν από μια πηγή. Μια ήταν η πηγή της σοφίας, το πηγάδι του Μίμιρς.

Στην κορυφή του δέντρου ζούσε ο ιερός κόρακας με το χρυσό λειρί ο οποίος κοιτούσε μήπως πλησιάσουν εχθροί στη χώρα των θεών. Ένας άλλος φύλακας ήταν ένας αετός. Στο κάτω μέρος του δέντρου ζούσε ένας τρομερός δράκος ο οποίος ξύπνησε στους ανθρώπους το φθόνο. Ένας σκίουρος μετέφερε το φθόνο από τις ρίζες στην κορυφή του. Από το δέντρο έτρωγαν ελάφια και κατσίκες, φίδια και δράκοι ωστόσο αυτό ολοένα και μεγάλωνε. Όταν ήρθε το τέλος του κόσμου και ξέσπασε ο πόλεμος ανάμεσα σε θεούς και γίγαντες, το δέντρο έσπασε, ο δυνατός αέρας το παρέσερνε ώσπου σωριάστηκε κάτω. Έτσι έφθασε το τέλος των θεών και των ανθρώπων.

Το παγκόσμιο δέντρο μεταξύ των σλαβικών λαών συμβόλιζε το κέντρο του πλανήτη, ήταν ο κεντρικός άξονας ολόκληρου του σύμπαντος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κορυφή του δέντρου έφτασε στον ουρανό, όπου ο κόσμος των θεών βρισκόταν παραδοσιακά. Ο κόσμος των νεκρών ήταν κρυμμένος κάτω από το έδαφος, ο οποίος περιλάμβανε τη ρίζα ενός ισχυρού φυτού. Σύμφωνα με το μύθο, αυτό το δέντρο μεγαλώνει από την πέτρα βωμού, που βρίσκεται στο νησί Buyan. Στην κουλτούρα, η εικόνα χρησιμοποιήθηκε στις τελετές κηδείας, επειδή στο στέμμα των δένδρων οι νεκροί θάφτηκαν. Σε ένα τέτοιο δέντρο, η ψυχή πήγε στους θεούς και μπορούσε να πάει πίσω σε ανθρώπους για να επισκεφτεί τους συγγενείς της.

Στα αρχαία ινδικά βιβλία περιγράφονται οι Βέδες, το Παγκόσμιο Δέντρο της Ασαβάθι και λέγεται: "Στην κορυφή αυτού του δέντρου, λένε, υπάρχει ένας γλυκός καρπός που μόνο ο άνθρωπος που δεν θέλει να γνωρίσει τους πρώτους γονείς του δεν επιδιώκει". Οι αρχαίοι Κινέζοι ήταν πεπεισμένοι ότι το Παγκόσμιο Δέντρο είναι το ροδάκινο Pantao, των οποίων τα φρούτα δίνουν την αθανασία σε όσους το έχουν δοκιμάσει. Ωστόσο, όχι μόνο η αθανασία: τα ροδάκινα της μακροζωίας αλλάζουν την ίδια τη φύση του ανθρώπου, τον μετατρέπουν σε θεότητα. Το κινεζικό βιβλίο Journey to the West περιγράφει έναν ολόκληρο κήπο από τεράστια ροδακινιές, στους οποίους τα ωάρια ωριμάζουν πολύ αργά: σε μία - κάθε τρεις χιλιάδες χρόνια, σε άλλους - δύο φορές και σε τρίτη - κάθε εννέα χιλιάδες χρόνια. Ο τυχερός που δοκιμάζει τα φρούτα από το πρώτο δέντρο είναι εγγυημένη αθανασία και γνώση της αλήθειας. Το κόψιμο του δεύτερου δέντρου - θα κερδίσει την αιώνια νεότητα και την ικανότητα να πετάξει ανάμεσα στα σύννεφα. Το ροδάκινο του τρίτου δέντρου δίνει την υψηλότερη δύναμη: γίνεστε ίσοι με τον Ουρανό και τη Γη, τον Ήλιο και τη Σελήνη.

Φίλες και φίλοι, η παγκόσμια μυθολογία, βρίθει από ιστορίες του Δέντρου, άλλοτε ονομάζεται δέντρο της ζωής, άλλοτε γνώσης και κάποτε θανάτου. Το δέντρο, σαν διακοσμητικό μοτίβο, που βρίσκεται ανάμεσα σε δυο μυθικά όντα, είναι μοτίβο της Μεσοποταμίας που πέρασε στην Άπω Ανατολή και στη Δύση από τους Πέρσες στους Άραβες και μετά στους Βυζαντινούς. Κάποτε παρουσιάζεται σαν λαβύρινθος και κάποτε με τις ρίζες στον ουρανό και το φύλλωμα στη γη, όπως ακριβώς το παρουσιάζει και ο Δάντης. Στην είσοδο του Παραδείσου, σύμφωνα με τους Βαβυλώνιους, υπήρχαν δυο δέντρα: της αλήθειας και της ζωής.

Κλείνοντας, ας ακούσουμε τον Paul valery στο «Διάλογος για το Δέντρο»:

«…κι άλλοτε πάλι Δέντρο σε κάνω θεό. Προσεύχομαι σ΄ Εσέ το είδωλό μου. Γιατί όχι; Από θεούς άλλο τίποτα στις εξοχές μας. Και είναι τόσο μηδαμινοί. Όμως εσύ, όταν φυσήξει ο αέρας και η Μεγαλειότητά του ο Ήλιος γαληνέψει, συντρίψει, και φωτίσει ό,τι απλώνεται στην έκταση που βρίσκεται μπροστά του, εσύ κρατάς μες στα αποκλίνοντα μέλη σου, μες στα αμέτρητα φύλλα σου, το πύρινο βάρος του μυστηρίου του μεσημεριού. Κι ο χρόνος που κοιμάται βαθιά μέσα σου δεν έχει διάρκεια παρά χάρη στο ενοχλητικό πηγαινέλα του πληθυσμού των εντόμων…Τότε φαντάζεις στα μάτια μου σαν ένας ναός, και δεν υπάρχει θλίψη, δεν υπάρχει χαρά που να μην αφιερώνω στην ύψιστη απλότητά σου».

ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΑΤΕΧΝΩΝ

Η μεγάλη και σοβαρή αδυναμία της εξουσίας ανέκαθεν, ήταν να κατανοήσει την πολύτιμη και βαθιά λυτρωτική επίδραση της τέχνης στη ζωή του ανθρώπου.

Πολύτιμη, όχι φυσικά γιατί ο άνθρωπος που έρχεται σε επαφή με την τέχνη μετατρέπεται αυτομάτως και σε καλλιτέχνη, όχι.

Καλλιτέχνης άλλωστε δεν γίνεσαι, καλλιεργημένος άνθρωπος όμως γίνεσαι και τον κύριο ρόλο εδώ, σε συλλογικό επίπεδο, τον έχει το σχολείο και γενικά η εκπαίδευση.

Πολύτιμη η τέχνη, γιατί αυτή είναι που μπορεί να εξευγενίζει, να πλουτίζει και να ομορφαίνει τον άνθρωπο που με την σειρά του καθρεφτίζει την ωραιότητα και την ευγένεια του αυτή σε όλα τα πεδία της ζωής.

Λυτρωτική η τέχνη, γιατί αυτή και μόνο αυτή μαζί με τον έρωτα, μπορούν να κοιτάζουν κατάματα τον θάνατο και να τον ξεγελάνε. Αντίθετα, η στέρηση της επαφής αυτής καθρεφτίζει καταστροφικά μέσα στη ζωή μας, πράγμα που πολύ εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει κοιτώντας τριγύρω τα σπίτια μας, τους δρόμους μας, τις πόλεις μας, τους τρόπους μας, τον λόγο μας που ολοένα και φτωχαίνουν μέσα στην απανθρωπιά και την χυδαία κλίμακα.

Προσωπικά, δεν βλέπω πρόθεση της εξουσίας, αλλά κάτι πολύ χειρότερο, άγνοια βαθιά και ολική ανικανότητα κατανόησης της μη υλικής αξίας.

Όταν φυσικά κάποιος οικοδομεί συστηματικά μια κοινωνία επάνω σε διαγράμματα, ποσοστά, γκάλοπ, τεχνικές αναλύσεις και διαχειρίζεται με όρους αγοράς και ηθική μάρκετινγκ ένα από τα ιερότερα αγαθά της ζωής, την παιδεία, έρχεται αργά η γρήγορα η στιγμή που θερίζει θύελλες αμορφωσιάς, ασχετοσύνης και ασχήμιας. Αυτή όμως ήταν πάντα και θα είναι η κουλτούρα του τεχνοκράτη, βαθιά αντιερωτική και αντιποιητική.


Ας μην λησμονούμε όμως. Αυτός ο τόπος, αυτό το πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου, όπως μας λέει κι ο μεγάλος μας Σεφέρης, γέννησε και θα συνεχίσει να γεννάει τους δικούς του μεγάλους και σπουδαίους, μακριά και έξω από τα κλειστά και σκοτεινά τείχη της κάθε τυφλής, μικρής και ασήμαντης εξουσίας.

Ένας λοιπόν από αυτούς, ένας από τους δικούς μας μεγάλους, ο σπουδαίος Κάρολος Κουν είπε κάποτε. «Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας»...

Ο Θέσπις και η γέννηση της τραγωδίας

Ο Θέσπις, (6ος αιώνας π.Χ., Αθήνα), Έλληνας ποιητής, λέγεται ότι γεννήθηκε στο δήμο της Ικαρίας. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ο Θέσπις ήταν ο πρώτος ηθοποιός στο ελληνικό δράμα. Συχνά ονομαζόταν εφευρέτης της τραγωδίας και καταγράφηκε ως ο πρώτος που έκανε μια τραγωδία στα Μεγάλα (ή Πόλη) Διονύσια (περίπου το 534 π.Χ.). Οι μελετητές διαφωνούν ως προς τα λιγοστά στοιχεία σχετικά με τον Θέσπη και τον ρόλο του στην ανάπτυξη του ελληνικού δράματος. Σύμφωνα με τον Έλληνα ρητορικό Θεμιστή (4ος αιώνας μ.Χ.), ο Αριστοτέλης είπε ότι η τραγωδία ήταν εντελώς χορωδία έως ότου ο Θέσπις εισήγαγε τον πρόλογο και τις εσωτερικές ομιλίες.

Αν ναι, ο Θέσπις ήταν ο πρώτος που συνδύασε το χορωδιακό τραγούδι με τις ομιλίες ενός ηθοποιού, και ξεκίνησε ο τραγικός διάλογος όταν ο ηθοποιός αντάλλαξε λόγια με τον αρχηγό του χορού.

Αρχαίες πηγές μαρτυρούν ακόμα πως ο Θέσπις πρόσθεσε στα διθυραμβικά τραγούδια τον πρόλογο και τις ρήσεις, δηλαδή τα πρώτα ομιλητικά μέρη, και πως επινόησε τις υφασμάτινες μάσκες. Και αν ακόμα οι παραπάνω νεωτερισμοί είχαν προετοιμαστεί ή προεξοφληθεί από τη φυσική εξέλιξη του διθυράμβου, ο Θέσπις ήταν που διαμόρφωσε την πρώιμη τραγωδία και καθιέρωσε τις τραγικές παραστάσεις ως οργανικό μέρος της αθηναϊκής λατρείας του Διονύσου.

Από τα έργα του μας σώζονται τέσσερις τίτλοι και πέντε μικρά αποσπάσματα.

Πιο Αναλυτικά

Κατά τον 6ο και 7ο αιώνα στον ελλαδικό χώρο από τα τελεστήρια αναδύεται η μορφή των θεάτρων, ενώ ο Θέσπις εξελίσσει τα θεατρικά και σκηνικά μέσα. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι ένας από τους πιο σημαντικούς ευρετές του θεάτρου είναι ένας άνθρωπος γνωστός για τις περιοδείες. Έτσι λοιπόν, λέγεται ότι ο Θέσπις, που πρώτος συνέδεσε τ’ όνομά του με την τέχνη του θεάτρου, ταξίδευε μαζί με τον χορό του ξεκινώντας από την Ικαρία (περιοχή της Αττικής), κουβαλώντας τις αποσκευές του σ’ ένα κάρο. Ο Οράτιος, ο οποίος γράφει 500 χρόνια μετά την εμφάνιση του Θέσπη -υπολογίζεται ότι ο Θέσπις δίνει παραστάσεις ήδη από το 560 π.Χ.- είναι ο πρώτος που καταγράφει την ιστορία του και ισχυρίζεται ότι έκανε περιοδείες, ενώ είναι πιθανό -αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις- ότι ταξίδευε και έξω από την Αττική. Αντίστοιχη αναφορά συναντάμε και στον Οβίδιο: «Ο Θέσπις πρώτος, μουτζουρωμένος με τρυγιά/ γύριζε με τούτη την εύθυμη τρέλα στα χωριά» Το κάρο, που προαναφέρθηκε, με το οποίο κουβαλούσε τις αποσκευές του δεν αποτελούσε μόνο μέσο μεταφοράς, αφού «το πίσω μέρος και το πάτωμά του μπορούσε να μετατρέπεται σε αυτοσχέδια σκηνή»

Μέσα από αυτή την σκηνική εξέλιξη προκύπτουν τα δύο πιο βασικά συστατικά στοιχεία του θεατρικού χώρου: η σκηνή και το προσκήνιο. Η πρώτη λειτουργεί ως αναπαραστατικός χώρος και το δεύτερο ως χώρος δράσης των ηθοποιών. Εξ’ άλλου, η λέξη σκηνή στην ελληνική γλώσσα σημαίνει επίσης αντίσκηνο, δηλαδή κάτι το οποίο στήνεται εύκολα και γρήγορα και μετακινείται με την ίδια ευκολία. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι το περίφημο άρμα ήταν περισσότερο μία κινούμενη κατασκευή για να τιμηθούν οι θεοί παρά ένα καραβάνι περιοδευόντων ηθοποιών.

Σύμφωνα με πληροφορίες που συλλέγουμε απ’ τον Διοσκορίδη, τον Πλούταρχο, τον Κλήμη, τον Ευάνθιο κι ακόμ’ απ’ τον Αθήναιο, τον Διογένη τον Λαέρτιο και τη Σούδα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Θέσπις υπήρξε ο πατέρας της τραγωδίας και πιο συγκεκριμένα:

1) Ανακάλυψε το τραγικό είδος και δημιούργησε το τραγικό άσμα.
2) Επινόησε πρώτος τους σατύρους.
3) Χορογράφησε ο ίδιος τα έργα του.
4) Καθιέρωσε τον Πρώτο Υποκριτή.
5) Έβαψε το πρόσωπό του με φυσικές χρωστικές ουσίες και μετά έφτιαξε Προσωπεία από πανί, δηλαδή υφασματένιες μάσκες.
6) Πρόσθεσε στα διθυραμβικά τραγούδια τον πρόλογο και τις ρήσεις, δηλαδή τα πρώτα ομιλητικά μέρη.

Τη θεατρική του σταδιοδρομία την άρχισε πριν απ’ το 600 π.Χ.

Ο Σόλων, γέρος πια, τον κατηγόρησε ότι η θεατρική του τέχνη βασίζεται στο ψέμα. Έτσι τουλάχιστον μας λέει ο Πλούταρχος.

Αν και ο Αριστοτέλης δεν τον αναφέρει καθόλου ούτε κι οι παλιότεροι συγγραφείς, όμως ο Αριστοφάνης στο τελευταίο επεισόδιο στους Σφήκες τον αναφέρει ως εκπρόσωπο της παλιάς τραγικής τέχνης.

Τίτλοι και αποσπάσματα απ’ τα έργα του Θέσπη φτάσαν σε μας, αλλά σίγουρα όχι γνήσια. Κατά τη Σούδα είναι: Άθλα Πελίου ή Φορβάς, Ιερείς, Ημίθεοι, Πενθεύς. Για το πόσο σημαντικός ήταν ο Θέσπις μπορεί να το καταλάβει κανείς από το γεγεονός ότι κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα κυκλοφορούσαν με τ’ όνομά του νόθα έργα.

Οταν σε όλη του την ιστορία το ανθρώπινο είδος με διάφορες μεθόδους, μαγικού χαρακτήρα στους προϊστορικούς και πρώιμους ιστορικούς χρόνους, προσπαθούσε να εξαγνισθεί με πολλών ειδών καθαρμούς και ενώ κάποιοι άλλοι λαοί επινόησαν τον αποδιοπομπαίο τράγο*, οι Ελληνες επινόησαν για κάθαρση την τραγωδία:

Ο Αριστοτέλης, στην Ποιητική του, καθορίζοντας τα ιδεώδη χαρακτηριστικά της τραγωδίας, δίνει τον εξής ορισμό: “Τραγωδία ουν εστίν μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα, την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν”.

Η τραγωδία είναι μίμηση, ελεύθερη αναπαράσταση μίας αξιόλογης πράξης, η οποία έχει αρχή, μέση και τέλος και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μελωδίας. Όλα όμως αυτά τα στοιχεία δεν είναι τυχαία και ανομοιόμορφα διασκορπισμένα, αλλά ακολουθούν μία συγκεκριμένη αλληλουχία. Κυρίαρχο γνώρισμα είναι η δράση, δηλαδή δεν περιορίζεται στην απλή απαγγελία αλλά προχωρά στην μίμηση των ηρώων. Μέσα από τις καταστάσεις του ελέους και του φόβου, επέρχεται η κάθαρση, μία έννοια πολυσύνθετη και πολυδιάστατη. Σύμφωνα με την ευρύτερα παραδεκτή άποψη, η κάθαρση είναι η λύτρωση, η ψυχική ανακούφιση στην οποία φτάνουν οι θεατές με το να συμπάσχουν, να ταυτίζονται και να αγωνιούν για την τύχη των ηρώων.

Ο Θέσπις ήταν ο πρώτος από τους χορευτές του Διθυράμβου που βγήκε από τον κύκλο του χορού και αποκρίθηκε στους χορευτές. Έτσι είχαμε την αρχή ενός διαλόγου και την μετάβαση από την αφήγηση στην δράση. Ο Θέσπις κατασκεύασε ένα άρμα και μαζί με τους “χορευτές” του περιόδευσε σ’ όλη την Αττική παίζοντας τα Δράματα που ίδιος έγραφε.

Πέρα από μεταγενέστερες αναπαραστάσεις του άρματος του Θέσπη και τις μεταγενέστερες γραπτές αναφορές, δεν υπάρχουν πρωτογενή τεκμήρια που να αποδεικνύουν τις πληροφορίες που έφτασαν ως εμάς. Όμοια με όλες τις άλλες γνώσεις που έχουμε για την προκλασική περίοδο, οι ιστορήσεις σχοινοβατούν ανάμεσα στον μύθο και την ιστοριογραφία. Το μόνο που μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι ακόμα και αν όσα αποδίδονται στον Θέσπη δεν αποτελούν τελικά την πραγματικότητα, δεν μειώνεται αναγκαστικά η εγκυρότητα των πληροφοριών γύρω από την πρακτική του θεάματος που περιοδεύει ανά την Ελλάδα κατά τα χρόνια της γέννησης του θεάτρου. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε, λοιπόν, με αρκετή ασφάλεια, ότι ακόμα και μετά τον Θέσπη και την καθιέρωση της θεατρικής τέχνης, όπως και του θεατρικού χώρου στον Ελλαδικό χώρο, συνεχίζει η πρακτική της περιοδείας από θεατρικά σχήματα. Δεν γνωρίζουμε εάν παρουσίαζαν ολοκληρωμένα έργα, ενδέχεται να συνέχιζαν την παράδοση των διθυραμβικών χορών με αφορμή διάφορες θρησκευτικές γιορτές. Την πρώτη ημέρα των Εν Άστει Διονυσίων, γινόταν μία μεγάλη πομπή στην πόλη των Αθηνών, όπου λάμβαναν μέρος και οι υποκριτές φορώντας τα κοστούμια τους χωρίς όμως τις μάσκες τους.

Αυτού του είδους οι πρακτικές ενισχύουν την πεποίθηση που έχουμε σήμερα ότι το θέατρο της αρχαιότητας δεν χάνει ποτέ στην πορεία του τον δεσμό του με τις θρησκευτικές γιορτές, οι οποίες περιλαμβάνουν πολύ έντονα το στοιχείο της θεατρικότητας σε συνδυασμό με την κίνηση: την αναπαράσταση του θεού και της ζωής του και την διάδοση του μηνύματος αυτού σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται μέσα από την κίνηση.
--------------------------
*Ο παροιμιώδης όρος αποδιοπομπαίος τράγος κατάγεται από μια τελετουργία που περιγράφεται στην Παλαιά Διαθήκη, το Γιομ Κιπούρ, την Ημέρα της Εξιλέωσης. Δύο τράγοι παραδίδονται από την κοινότητα στον ιερέα ως θυσία εξαγνισμού. Ο ιερέας ρίχνει κλήρους για τους δύο τράγους στο ιερό προορίζοντας τον ένα για τον Γιαχβέ και τον άλλο για τον Αζαζέλ. Εκείνος του Γιαχβέ θυσιάζεται με τον κανονικό τρόπο, ο άλλος του Αζαζέλ στήνεται ζωντανός μπροστά στο ναό και ο ιερέας ακουμπάει τα δύο του χέρια στο κεφάλι του τράγου και εξομολογείται τις αμαρτίες του Ισραήλ. Μετά ο τράγος παραδίδεται σε έναν άνθρωπο που τον πηγαίνει στην έρημο -μακριά από τους εύφορους αγρούς, τα έργα των ανθρώπων..

Υπάρχουν χαρακτηριστικά στον Τιτάνα που μοιάζουν πραγματικά με ηφαιστειακούς κρατήρες

Πριν 3 χρόνια η αποστολή Cassini Orbiter της NASA ολοκλήρωσε την αποστολή της βουτώντας στην ατμόσφαιρα του Κρόνου. Κατά τη διάρκεια των 13 ετών που πέρασε μελετώντας το σύστημα του Κρόνου, αποκάλυψε πολλά για αυτόν τον γίγαντα πλανήτη αερίου και το μεγαλύτερο φεγγάρι του, τον Τιτάνα. Τα επόμενα χρόνια, οι επιστήμονες είναι πρόθυμοι να στείλουν μια άλλη αποστολή στον Τιτάνα για να ρίξουν μια καλύτερη ματιά στα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του Τιτάνα, τις λίμνες μεθανίου και άλλες περίεργες ιδιότητες.

 

Αυτά περιλαμβάνουν τα ειδικά μορφολογικά χαρακτηριστικά στη βόρεια πολική περιοχή που είναι εντυπωσιακά παρόμοια με τα ηφαιστειακά χαρακτηριστικά εδώ στη Γη. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να αποτελούν απόδειξη ψυχρο-βολκανισμού που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Αυτά τα ευρήματα είναι τα πιο πρόσφατα στοιχεία ότι ο Τιτάνας διαθέτει εσωτερικό ωκεανό και μηχανισμούς εσωτερικής θέρμανσης, πράγμα που θα μπορούσε επίσης να σημαίνει ότι ο πλανήτης φιλοξενεί τη ζωή στο εσωτερικό του. 

 

Όπως δείχνεται σε αυτή τη μελέτη τα ηφαιστειακά χαρακτηριστικά στη βόρεια πολική περιοχή του Τιτάνα είναι σε αντίθεση με άλλα που εντοπίζονται στην επιφάνεια του φεγγαριού αυτού – όπως αμμόλοφους, ποτάμια ή λίμνες, που πιθανότατα είναι αποτέλεσμα ατμοσφαιρικών διεργασιών. Επιπλέον, η παρουσία μορφολογικών χαρακτηριστικών – όπως οι κρατήρες κατάρρευσης και οι μικρές πτώσεις – αποτελεί περαιτέρω απόδειξη δραστηριότητας ψυχρο-βολκανισμού.

 

Επιπλέον, η εγγύτητα αυτών των χαρακτηριστικών με τις διάσημες βόρειες λίμνες μεθανίου του Τιτάνα είναι επίσης εντυπωσιακή. Η φαινομενική φρεσκάδα ορισμένων κρατήρων εκεί μπορεί να σημαίνει ότι ο ηφαιστειακός κύκλος ήταν σχετικά πρόσφατα ενεργός στον Τιτάνα ή συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.

 

Όσον αφορά το γιατί αυτά τα χαρακτηριστικά βρίσκονται στη βόρεια πολική περιοχή, με κάποιες αντίστοιχες πτώσεις στη νότια πολική περιοχή,οι ερευνητές έχουν επίσης κάνει κάποιες σκέψεις για αυτό. Ουσιαστικά, θεωρούν ότι θα μπορούσε να σχετίζεται με το πώς ο φλοιός του πάγου γύρω από τους πόλους χαμηλού ύψους είναι θερμότερος και λεπτότερος από ό, τι σε άλλες περιοχές.

 

Άλλες ενδείξεις ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι φαινόμενα από ψυχρο-βουλκανισμό περιλαμβάνουν το γεγονός ότι είναι περίπου στρογγυλά, έχουν ανυψωμένα χείλη και μερικές φορές αλληλεπικαλύπτονται. Αυτό συμβαδίζει με αυτό που έχουν παρατηρήσει οι γεωλόγοι και οι ηφαιστειολόγοι στη Γη, καθώς και στη Σελήνη και τον Άρη. Και στις τρεις περιπτώσεις, οι ηφαιστειακές μορφές συνδέονται με τη γεωλογική δραστηριότητα και σχηματίστηκαν από εκρήξεις, ανασκαφές και καταρρεύσεις.

 

Όπως σημειώθηκε, αυτό χρησιμεύει επίσης ως απόδειξη για έναν εσωτερικό μηχανισμό θέρμανσης, παρόμοιο με αυτό που έχει παρατηρηθεί στο φεγγάρι Ευρώπη και τον Εγκέλαδο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι παλιρροιακές πιέσεις που προκαλούνται από την αλληλεπίδραση με τον γονικό πλανήτη τους (Δία και Κρόνος) προκαλούν τη συσσώρευση θερμότητας μέσα στους πυρήνες των φεγγαριών. Αυτή η θερμότητα στη συνέχεια διαφεύγει στην επιφάνεια ως λοφία νερού που διαπερνούν τον παγωμένο φλοιό, όπως και η λάβα που διαπερνά τον φλοιό της Γης.

 

Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, τα χαρακτηριστικά προσδίδουν επιπλέον βάρος στην ιδέα ότι το εσωτερικό του Τιτάνα θα μπορούσε να υποστηρίξει τη ζωή. Όπως λένε οι ερευνητές  “Ότι αυτά τα χαρακτηριστικά βρίσκονται στις πολικές περιοχές, κοντά στις λίμνες του μεθανίου, μπορεί να υποδηλώνουν ότι το μεθάνιο, το άζωτο ή κάποιο άλλο πτητικό μπορεί να τα έχει τροφοδοτήσει. Τα χαρακτηριστικά φαίνονται σχετικά φρέσκα, που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να διαμορφώνονται ακόμη και σήμερα.“

Heidegger: γιατί το Είναι και Χρόνος;

Matin Heidegger: 1889-1976

Είναι και Χρόνος: Φιλοσοφία και ύπαρξη

§1

Η φιλοσοφία του Χάιντεγκερ μπορεί εν μέρει και μόνο υπό ορισμένους όρους να χαρακτηρισθεί ως φιλοσοφία της ύπαρξης. Στον πυρήνα του πρώτου μεγάλου έργου του που άφησε εποχή, του Είναι και Χρόνος (1927), βρίσκεται το καθοριστικό, για τη φιλοσοφία της ύπαρξης, ερώτημα σχετικά με την ύπαρξη, δηλ. με τη συγκεκριμένη ύπαρξη. Τούτο το ερώτημα ωστόσο θεωρείται ήδη, σε αυτή τη φάση της σκέψης του, ως προπαρασκευαστικό στάδιο για ένα πιο σπουδαίο ερώτημα, για το οντολογικό ερώτημα σχετικά με το νόημα του Είναι. Στην ύστερη φάση, κατά τη φιλοσοφική στροφή της σκέψης του Χάιντεγκερ, τούτο το οντολογικό ερώτημα γίνεται όλο και πιο καθοριστικό, ενώ το ερώτημα για τη συγκεκριμένη ύπαρξη ακολουθεί σε δεύτερη θέση, καθώς προϋπόθεση για την απάντησή του είναι η λύση της οντολογικής προβληματικής. Σε κάθε περίπτωση, η ασυνήθιστα μεγάλη επιρροή του Χάιντεγκερ στην περαιτέρω φιλοσοφική ανάπτυξη της εποχή μας ανάγεται στην καινοτομία και τη διαφορετική κατεύθυνση των υπαρκτικών του αναλύσεων στο Είναι και Χρόνος.

§2

Για τον Χάιντεγκερ το ερώτημα που δικαίως καθορίζει το σύνολο της φιλοσοφικής παράδοσης είναι το ερώτημα για το νόημα του Είναι. Αναμφίβολα, αυτό το ερώτημα έχει τεθεί στρεβλά, ήδη με την έναρξη της δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης, υπό τη μορφή του ερωτήματος για το νόημα του όντος. Ένας βασικός λόγος για τη στρεβλή τούτη ανάπτυξη της δυτικής μεταφυσικής είναι η ελλιπής κατανόηση της αρχέγονης πηγής αυτού του ερωτήματος στους κόλπους του Είναι του ανθρώπου. Γι’ αυτό και ο φιλόσοφος προσπαθεί να διερευνήσει και να θεμελιώσει διερευνητικά το ιδιαίτερο Είναι του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον, που διακρίνεται για αρχέγονη οντολογική κατανόηση. Είναι το ον που ρωτάει με αρχέγονο τρόπο για το νόημα του δικού του Είναι. Ο Χάιντεγκερ κατανοεί το ανθρώπινο υποκείμενο ως συγκεκριμένο υποκείμενο και προς τούτο χρησιμοποιεί τον όρο Dasein. Με τούτη την έννοια θέλει να εκφράσει την αρχέγονη αναφορική σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο. Πρόκειται για το εντός-του-κόσμου-Είναι του, το οποίο δεν υποδηλώνει μια τυχαία εμφάνιση του ανθρώπου στον κόσμο, όπως συμβαίνει με τα πράγματα.

§3

Η ως άνω σχέση του Dasein με τον κόσμο αποτελεί καθοριστικό για το ίδιο δομικό του στοιχείο. Το Dasein δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς το αρχέγονο άνοιγμά του στον κόσμο. Συνιστά το Είναι στο περιβάλλον των πραγμάτων και των συνανθρώπων. Η εν λόγω σχέση δεν είναι γνωσιακή σχεση αλλά βιομέριμνας συναναστροφή με τους ανθρώπους και τα πράγματα. «Το Είναι του Dasein είναι η μέριμνα». Η μέριμνα αναφέρεται στους συνανθρώπους, στα πράγματα και στο εκάστοτε ίδιον Είναι. Εάν η φιλοσοφική παράδοση εννοούσε να συλλαμβάνει τα πράγματα που συναντάμε στον κόσμο, αλλά και τους ανθρώπους, ως αντικείμενα της γνώσης, ο Χάιντεγκερ τα εννοεί εντελώς διαφορετικά: τα πράγματα δεν έχουν πρωτίστως τον χαρακτήρα του παρ-ευρισκόμενου, του απλώς δεδομένου, αλλά του εργαλείου· του εργαλείου στην υπηρεσία των πρακτικών σχέσεων του Dasein. Παρόμοια, η σχέση με τους συνανθρώπους δεν είναι γνωσιακή αλλά μεριμνώσα συναναστροφή με το Συνείναι [=το Είναι μαζί με άλλους].  

§4

Στη σχέση προς το ίδιον Είναι, δηλ. στην περί εαυτού μέριμνα, γίνεται φανερή η χρονική διάσταση της μέριμνας. Εκδηλώνεται με τρεις τρόπους, που αντιστοιχούν στις εκστάσεις του χρόνου: με τον τρόπο του ριγμένου στον κόσμο, δηλ. της διάρριψης (Geworfenheit), της προβολής (Entwurf) και της ομιλίας (Rede). Η κατάσταση του ριγμένου, η διάρριψη φανερώνεται στην ακούσια παράδοση του Dasein στην ύπαρξή του καθώς και στην καθήλωσή του στο δικό του παρελθόν. Με άλλα λόγια, το Dasein, εκ της ιδίας του σύστασης, της οντολογικής του σύστασης, είναι ριγμένο μέσα στον κόσμο, στο εδώ και τώρα τούτου του κόσμου και δεν έχει ριχτεί εκ των υστέρων, δίκην αντικειμένου εδώ μέσα από κάποιον ρίπτη, π.χ. τον θεό, που βρίσκεται έξω από τη θεμελιώδη σύσταση αυτού του Dasein [=της ανθρώπινης ύπαρξης] και αποφασίζει ερήμην του για το ότι είναι ριγμένο. Αφού κατά τη σύστασή της τούτη η ύπαρξη είναι αρχέγονη πηγή/καταγωγή του είδους και του ύφους του Είναι, βρίσκεται μέσα σε τούτη την πηγή ή καταγωγή το στοιχείο του ριγμένου της Είναι. 

§5

Απεναντίας, με την προβολή συμβαίνει η ανθρώπινη ύπαρξη να υπερβαίνει τη βιοτική της πραγματικότητα, υπό την έννοια ότι κάθε ενέργειά της συνοδεύεται από την παράσταση και την επιθυμία που έχει για το μελλοντικό της Είναι, για το ότι δεν είναι [ή δεν θα είναι] ένα νεκρό παρελθόν, αλλά αποτελεί [θα αποτελέσει] ένα ζωντανό τμήμα του μελλοντικού της Είναι. Έτσι προ-λαμβάνει [=λαμβάνει εκ των προτέρων] στο παρόν αυτό που θα είναι στο μέλλον· το προεξοφλεί εδώ και τώρα στην παροντική της κατάσταση. Όσο για την ομιλία, σε τούτη συμβαίνει να εκδηλώνεται η χαρακτηριστική παροντική σχέση του Dasein. Τούτο σημαίνει πως μέσα στην ομιλία συλλαμβάνεται, κατανοείται στην αλήθεια της η παρούσα ύπαρξή του ως συνέπεια του ριγμένου-Είναι του, της διάρριψης και της προβολής. Πέραν τούτων, η ομιλία συνιστά ένα από τα τρία υπαρκτικά χαρακτηριστικά. Ετούτα αποτελούν τους θεμελιώδεις προσδιορισμούς/καθορισμούς του Dasein και είναι η εύρεση, η κατανόηση και η ομιλία. Με την εύρεση ή ενθυμία (Befinlichkeit) (Είναι και Χρόνος §29) ο κόσμος διανοίγεται για το Dasein, για την ανθρώπινη ύπαρξη, σε επίπεδο εσωτερικής συγκίνησης, ενδιάθετης ορμής, ενώ με την κατανόηση (Verstehen) σε επίπεδο νοητικής ενέργειας. Θεμελιώδης εκδήλωση όλων αυτών είναι η προβολή.

ΠΛΑΤΩΝ: Ἵππίας μείζων (297e-298e)

ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀλλ᾽ ἐγώ μοι δοκῶ ὑπὸ ἐπιθυμίας τοῦ εἰδέναι οὐχ οἷός τε σὲ εἶναι περιμένειν μέλλοντα· καὶ γὰρ οὖν δή τι καὶ οἶμαι ἄρτι ηὐπορηκέναι. ὅρα γάρ· εἰ ὃ ἂν χαίρειν ἡμᾶς ποιῇ, μήτι πάσας τὰς ἡδονάς, ἀλλ᾽ ὃ ἂν διὰ τῆς ἀκοῆς καὶ τῆς ὄψεως, τοῦτο φαῖμεν εἶναι καλόν, πῶς τι ἄρ᾽ ἂν [298a] ἀγωνιζοίμεθα; οἵ τέ γέ που καλοὶ ἄνθρωποι, ὦ Ἱππία, καὶ τὰ ποικίλματα πάντα καὶ τὰ ζωγραφήματα καὶ τὰ πλάσματα τέρπει ἡμᾶς ὁρῶντας, ἃ ἂν καλὰ ᾖ· καὶ οἱ φθόγγοι οἱ καλοὶ καὶ ἡ μουσικὴ σύμπασα καὶ οἱ λόγοι καὶ αἱ μυθολογίαι ταὐτὸν τοῦτο ἐργάζονται, ὥστ᾽ εἰ ἀποκριναίμεθα τῷ θρασεῖ ἐκείνῳ ἀνθρώπῳ ὅτι Ὦ γενναῖε, τὸ καλόν ἐστι τὸ δι᾽ ἀκοῆς τε καὶ δι᾽ ὄψεως ἡδύ, οὐκ ἂν οἴει αὐτὸν τοῦ θράσους ἐπίσχοιμεν;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἐμοὶ γοῦν δοκεῖ νῦν γε, ὦ Σώκρατες, εὖ λέγεσθαι [298b] τὸ καλὸν ὃ ἔστιν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί δ᾽; ἆρα τὰ ἐπιτηδεύματα τὰ καλὰ καὶ τοὺς νόμους, ὦ Ἱππία, δι᾽ ἀκοῆς ἢ δι᾽ ὄψεως φήσομεν ἡδέα ὄντα καλὰ εἶναι, ἢ ἄλλο τι εἶδος ἔχειν;
ΙΠΠΙΑΣ. Ταῦτα δ᾽ ἴσως, ὦ Σώκρατες, κἂν παραλάθοι τὸν ἄνθρωπον.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Μὰ τὸν κύνα, ὦ Ἱππία, οὐχ ὅν γ᾽ ἂν ἐγὼ μάλιστα αἰσχυνοίμην ληρῶν καὶ προσποιούμενός τι λέγειν μηδὲν λέγων.
ΙΠΠΙΑΣ. Τίνα τοῦτον;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τὸν Σωφρονίσκου, ὃς ἐμοὶ οὐδὲν ἂν μᾶλλον ταῦτα [298c] ἐπιτρέποι ἀνερεύνητα ὄντα ῥᾳδίως λέγειν ἢ ὡς εἰδότα ἃ μὴ οἶδα.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀλλὰ μὴν ἔμοιγε καὶ αὐτῷ, ἐπειδὴ σὺ εἶπες, δοκεῖ τι ἄλλο εἶναι τοῦτο τὸ περὶ τοὺς νόμους.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἔχ᾽ ἡσυχῇ, ὦ Ἱππία· κινδυνεύομεν γάρ τοι, ἐν τῇ αὐτῇ ἐμπεπτωκότες ἀπορίᾳ περὶ τοῦ καλοῦ ἐν ᾗπερ νυνδή, οἴεσθαι ἐν ἄλλῃ τινὶ εὐπορίᾳ εἶναι.
ΙΠΠΙΑΣ. Πῶς τοῦτο λέγεις, ὦ Σώκρατες;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἐγώ σοι φράσω ὅ γ᾽ ἐμοὶ καταφαίνεται, εἰ ἄρα τὶ [298d] λέγω. ταῦτα μὲν γὰρ τὰ περὶ τοὺς νόμους τε καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα τάχ᾽ ἂν φανείη οὐκ ἐκτὸς ὄντα τῆς αἰσθήσεως ἣ διὰ τῆς ἀκοῆς τε καὶ ὄψεως ἡμῖν οὖσα τυγχάνει· ἀλλ᾽ ὑπομείνωμεν τοῦτον τὸν λόγον, τὸ διὰ τούτων ἡδὺ καλὸν εἶναι, μηδὲν τὸ τῶν νόμων εἰς μέσον παράγοντες. ἀλλ᾽ εἰ ἡμᾶς ἔροιτο εἴτε οὗτος ὃν λέγω, εἴτε ἄλλος ὁστισοῦν· «Τί δή, ὦ Ἱππία τε καὶ Σώκρατες, ἀφωρίσατε τοῦ ἡδέος τὸ ταύτῃ ἡδὺ ᾗ λέγετε καλὸν εἶναι, τὸ δὲ κατὰ τὰς ἄλλας [298e] αἰσθήσεις σίτων τε καὶ ποτῶν καὶ τῶν περὶ τἀφροδίσια καὶ τἆλλα πάντα τὰ τοιαῦτα οὔ φατε καλὰ εἶναι; ἢ οὐδὲ ἡδέα, οὐδὲ ἡδονὰς τὸ παράπαν ἐν τοῖς τοιούτοις φατὲ εἶναι, οὐδ᾽ ἐν ἄλλῳ ἢ τῷ ἰδεῖν τε καὶ ἀκοῦσαι;» τί φήσομεν, ὦ Ἱππία;
ΙΠΠΙΑΣ. Πάντως δήπου φήσομεν, ὦ Σώκρατες, καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις μεγάλας πάνυ ἡδονὰς εἶναι.

***
Έβδομος ορισμός.

ΣΩ. Εκείνο που εγώ ξέρω είναι πως η επιθυμία να μάθω δεν με αφήνει να σε περιμένω γι᾽ αργότερα. Θαρρώ μάλιστα πως τώρα δα βρήκα κάποιον καλό δρόμο. Πρόσεχε! Αν εκείνο που μας κάνει να χαιρόμαστε —δεν εννοώ βέβαια όλες τις ευχαριστήσεις, μόνο εκείνο που μας δίνει χαρά με την ακοή και με την όραση— αν αυτό λέγαμε όμορφο, τί λογής θα ήταν [298a] ο πόλεμός μας; Αν δεν γελιέμαι, και οι όμορφοι άνθρωποι, Ιππία, και τα στολίσματα όλα και οι ζωγραφιές και τα πλαστικά έργα, όσα τυχόν είναι όμορφα, μας ευχαριστούν όταν τα βλέπουμε. Και οι ήχοι οι όμορφοι και η μουσική γενικά και οι λόγοι και τα παραμύθια την ίδια τούτη δουλειά κάνουν. Έτσι, αν αποκρινόμασταν σε κείνον τον θρασύ άνθρωπο: Το όμορφο, λεβέντη μου, είναι αυτό που δίνει ευχαρίστηση με τα μέσα της ακοής και της όρασης, δεν θα του κόβαμε, πιστεύεις, τη θρασύτητα;
ΙΠ. Εγώ τουλάχιστο, Σωκράτη, πιστεύω ότι τώρα ο λόγος μας [298b] για το τί είναι όμορφο είναι σωστός.
ΣΩ. Πες μου όμως: για τις ασχολίες τις όμορφες και για τους νόμους, Ιππία, θα πούμε τάχα πως είναι ευχάριστα στην ακοή και στην όραση, γι᾽ αυτό και είναι όμορφα; Ή μήπως είναι κάτι διαφορετικό;
ΙΠ. Μα σε τούτα, Σωκράτη, μπορεί να μη δώσει προσοχή ο άνθρωπος εκείνος.
ΣΩ. Μά το σκύλο, Ιππία, θα δώσει — εκείνος, που εγώ θα τον ντρεπόμουν πιο πολύ από κάθε άλλον, αν έλεγα ανοησίες και καμωνόμουν πως κάτι λέω, χωρίς να λέω τίποτε.
ΙΠ. Και ποιός είναι αυτός;
ΣΩ. Ο Σωκράτης, ο γιος του Σωφρονίσκου! Αυτός την άδεια να μιλώ γι᾽ αυτά τα πράγματα [298c] με τόση ευκολία, χωρίς να τα έχω εξετάσει καλά, δεν θα μου την έδινε με πιο μεγάλη προθυμία από ό,τι θα μου την έδινε αν μιλούσα για πράγματα που δεν τα ξέρω σαν να τα ξέρω.
ΙΠ. Και σε μένα όμως τον ίδιο, μια και συ το είπες, φαίνεται πως η περίπτωση των νόμων είναι κάτι διαφορετικό.
ΣΩ. Ήσυχα, Ιππία! Παρόλο που έχουμε πέσει στο ίδιο πάλι αδιέξοδο, όπως λίγο πιο πριν, για το τί είναι όμορφο, πάμε να πιστέψουμε πως βρήκαμε κάποιον άλλο σωστό δρόμο.
ΙΠ. Τί θέλεις να πεις, Σωκράτη;
ΣΩ. Εγώ θα σου πω αυτό που εγώ τουλάχιστο πιστεύω, αν βέβαια λέω κάτι [298d] που να αξίζει. Τούτα δηλαδή τα σχετικά με τους νόμους και τις ασχολίες δεν αποκλείεται να φανούν πως δεν είναι έξω από την αίσθηση που έχουμε με την ακοή και με την όραση. Ας κρατηθούμε όμως σ᾽ αυτόν το λόγο, πως το ευχάριστο που μας δίνουν οι αισθήσεις αυτές είναι όμορφο, χωρίς να φέρουμε καθόλου στη μέση το ζήτημα των νόμων. Αν όμως μας ρωτήσει είτε τούτος που λέω είτε οποιοσδήποτε άλλος: Για ποιόν τάχα λόγο, Ιππία και Σωκράτη, απομονώσατε από το ευχάριστο γενικά εκείνο που είναι εκεί μόνο ευχάριστο και εκεί λέτε πως είναι όμορφο, για το ευχάριστο όμως που μας δίνουν οι άλλες [298e] αισθήσεις από τα φαγητά και τα πιοτά και τα ερωτικά και όλα τα άλλα παρόμοια, δεν λέτε πως είναι όμορφα; Ή μήπως λέτε πως ούτε ευχάριστα είναι ούτε μας δίνεται καμιά ευχαρίστηση από αυτά τα πράγματα, ούτε από τίποτε άλλο έξω από την όραση και την ακοή; — Τί θα πούμε, Ιππία;
ΙΠ. Οπωσδήποτε θα πούμε, φαντάζομαι, ότι και από τα άλλα μάς δίνονται ευχαριστήσεις πολύ μεγάλες.