H ιστορική και μυθολογική καταγωγή ονομάτων Ελληνικών πόλεων

H  ιστορική και  μυθολογική καταγωγή των ονομάτων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης είναι λίγο-πολύ σε όλους μας γνωστά:

Η θεά Αθηνά νίκησε τον Ποσειδώνα στην μάχη για την προστασία της πόλης, ενώ η μυθική γοργόνα-αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και σύζυγος του ιδρυτή της πόλης, Θεσσαλονίκη, φρόντισε να δώσει το όνομά της στην Νύμφη του Θερμαϊκού. Για τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις, όμως, είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε πώς έλαβαν τα ονόματά τους; 

Αναζητώντας γιατί… λέμε την Καρδίτσα, Καρδίτσα και την Σπάρτη, Σπάρτη, «σκοντάψαμε» πάνω σε δεκαοκτώ ενδιαφέρουσες, τουλάχιστον από τοπωνυμικής πλευράς, ιστορίες που κρύβουν τα ονόματα ελληνικών πόλεων και τις μοιραζόμαστε μαζί σας. 

Κατερίνη. Μία… Κατερίνα ευθύνεται για το όνομα της πόλης, αλλά το ζήτημα είναι ποια: Πρόκειται για την Αικατερίνη της Αλεξανδρείας, μιας χριστιανής που μαρτύρησε, σύμφωνα με την Εκκλησία, στην Αίγυπτο τον 4ο αιώνα. Το όνομά της, «Αικατερίνα», σημαίνει «αιέν καθαρινά», δηλαδή «η πάντοτε αγνή», αλλά δεν έχει βρεθεί καμία ιστορική μαρτυρία για την εν λόγω Αγία. Έτσι, εικάζεται πως πρόκειται για μία επινοημένη μορφή του Χριστιανισμού, που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος της Υπατίας, της περίφημης ελληνίδας φιλοσόφου που δολοφονήθηκε άγρια στην Αίγυπτο από τους Χριστιανούς, αφού υποστήριξε προχωρημένες για την εποχή επιστημονικές θεωρίες. 

Ναύπλιο. Η πιο διαδεδομένη εκδοχή θέλει την αργολική πρωτεύουσα να «βαφτίστηκε» από τον Ναύπλιο, γιο του Ποσειδώνα που φέρεται να ίδρυσε την Ναυπλία. Αρχαίες πηγές, ωστόσο, υποστηρίζουν πως το τοπωνύμιο «Ναυπλία» προϋπήρχε του μυθικού ήρωα, και πως αναφέρεται στο «καλό αραξοβόλι» που προσέφερε στα καράβια (εκ του ναύς και πλέω).  

 Άρτα. Ως Αμβρακία ξεκίνησε η πολιτεία της σημερινής Άρτας στα αρχαία χρόνια, και περί τα 1000μ.Χ. μετονομάστηκε. Η πιο διαδεδομένη θεωρία συνδέει το όνομα με το λατινικό arta (το θηλυκό γένος του επιθέτου artus) που σημαίνει στενή. Κατά μία άλλη άποψη, που διατυπώθηκε στα βυζαντινά χρόνια, το όνομα Άρτα προέρχεται από το ρήμα αρτίζομαι και την φράση «Άρτα αρτυμή του κόσμου», που απέδιδε στην πόλη τα εύσημα για την παραγωγή σιτηρών, με τα οποία «τάιζε τον κόσμο». 

Κοζάνη. Μια ομάδα ηπειρωτών ευθύνεται για την σημερινή ονομασία της Κοζάνης: Τον 14ο αιώνα, σημαντικός πληθυσμός ηπειρωτών έφυγε από τις περιοχές Πρεμέτη και Κόζδιανη, αφού κυνηγήθηκαν από Τουρκαλβανούς. Μία από τις περιοχές στις οποίες κατέφυγαν ήταν αυτή της σημερινής Κοζάνης, που αρχικά ονομάστηκε Κόζδιανη, λόγω της καταγωγής των συγκεκριμένων ηπειρωτών από το ομώνυμο χωριό. Με τα χρόνια, το Κόζδιανη έγινε Κόζιανη, και τελικά με το «χεράκι» των λογίων πήρε την σημερινή του μορφή.

Τρίκαλα. Όχι, το όνομα της όμορφης θεσσαλικής πόλης δεν παραπέμπει σε μέρος όπου περνούν… τρεις φορές καλά. Η ονομασία οφείλεται στην αρχαία πόλη Τρίκκα (ή Τρίκκη), που ιδρύθηκε με αυτό το όνομα πριν πέντε ολόκληρες χιλιετίες προς τιμήν της νύμφης Τρίκκης, κόρης του Πηνειού. Ακόμη και σήμερα, άλλωστε, ο δήμος ονομάζεται «Τρικκαίων». 

Μεσολόγγι. Ιταλική χροιά έχει η καταγωγή της ονομασίας της γνωστής για την… έξοδό της πόλης. Η πρωτεύουσα της Αιτωλοακαρνανίας αναφέρθηκε για πρώτη φορά με αυτό το όνομα κατά την ναυμαχία του Λεπάντο κοντά στη Ναύπακτο. Οι Ιταλοί που βρέθηκαν σε αυτή τη ναυμαχία ανέφεραν την τοποθεσία ενώνοντας τις λέξεις «Mezzo» και «langi», που σημαίνει «μέρος που περιβάλλεται από λίμνες». 

Σπάρτη. Η ούτως ή άλλως πλούσια Ιστορία της Σπάρτης ξεκινά από πολύ βαθιά στην αρχαιότητα, όταν ο Λέλεγας έγινε ο πρώτος βασιλιάς της περιοχής, που προς τιμήν του ονομάστηκε Λελεγία ή Λακωνία. Εγγονός του Λέλεγα ήταν ο Ευρώτας, που σύμφωνα με τον θρύλο διαρρύθμισε την κοίτη του ποταμού – γι’ αυτό και πήρε το όνομά του- ο οποίος, όταν έγινε βασιλιάς, απέκτησε μια κόρη, τη Σπάρτη. Μετά τον θάνατο του Ευρώτα, στον θρόνο ανέβηκε ο σύζυγος της Σπάρτης και γιος της Ταΰγέτης (και να πώς πήρε το όνομά του και το γειτονικό βουνό), ο Λακεδαιμόνιος. Αυτός ήταν που ονόμασε την πόλη Σπάρτη, για να τιμήσει τη γυναίκα και βασίλισσά του.  

Καρδίτσα. Σλαβικές και όχι… οργανικές ρίζες έχει το όνομα της θεσσαλικής πόλης. Συγκεκριμένα, η λέξη «καρδίτσα» θεωρείται παραφθορά της σλαβικής λέξης «gradista», που σημαίνει «οχυρωμένος τόπος». Επομένως, σε κάποιο οχυρό φέρεται να οφείλει το όνομά της η Καρδίτσα, παρ’ ότι η σκαπάνη ουδέποτε αποκάλυψε κάποιο σχετικό εύρημα στην περιοχή. 

Τρίπολη. Η πόλη της… βελανιδιάς σημαίνει, σε μια προσπάθεια απλοποιημένης ερμηνείας το όνομα της Τρίπολης. Κι αυτό γιατί το αρχικό όνομά της ήταν «Dabrolitza», που στα σλαβικά σημαίνει «η πόλη με τους δρυς». Ο οικισμός πιθανότατα ιδρύθηκε από πληθυσμούς των σκλαβηνιών της Πελοποννήσου – αργότερα αναφέρθηκε ως Υδρομπολιτζά, Τροπολιτσά και τελικά, Τρίπολη.

Καρπενήσι. Και από την πόλη της βελανιδιάς περνάμε στην πόλη… των σφενδάμων. Συγκεκριμένα, η λέξη Καρπενήσι κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την λατινικής προέλευσης κουτσοβλάχικη λέξη «karpen-isu», η οποία μεταφράζεται ως «η τοποθεσία όπου αφθονούν τα σφενδάμια». Υπάρχει, ωστόσο και δεύτερη εκδοχή, που κάνει λόγο για συγγένεια με την τουρκική λέξη karbenis, ήτοι «τόπος σκεπασμένος από χιόνι». 

Κομοτηνή. Γνωρίζατε ότι η Κομοτηνή μέχρι το 1920 ονομαζόταν… Κουμουτζηνά; Το οχυρό των Κομοτηνών ή Κουμουτζηνών είχε αναδειχθεί σε σημαντικό αστικό κέντρο τα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Η ονομασία Κουμουτζηνά ήταν βυζαντινή, ενώ το 1344 εμφανίστηκε και η πρώτη αναφορά σε οθωμανικές πηγές στην πόλη «Γκιουμουλτζίνα». Το όνομα Κομοτηνή ορίστηκε επισήμως το 1920 ως η λόγια μορφή του μάλλον… κακόηχου βυζαντινού ονόματος. 

Κιλκίς. Καλλικώς ονομαζόταν στα αρχαία χρόνια το σημερινό Κιλκίς, που στους αιώνες οι οποίοι μεσολάβησαν από την πρώτη ονομασία μέχρι τη σύγχρονη, γνώρισε πολλές «μεταμορφώσεις». Στα ρωμαϊκά χρόνια, η πολιτεία αποτέλεσε Ρωμαϊκό σταθμό και ονομάστηκε Κάλλικουμ (Callicum), ονομασία δανεισμένη από το αρχικό «Καλλικώς», που ήταν το δερμάτινο κόσκινο με το οποίο συλλεγόταν ο χρυσός από τον ποταμό Εχέδωρο. Αργότερα, εξαιτίας του οικισμού «Καλλικό», ο ποταμός ονομάστηκε Γαλλικός, όπως αποκαλείται έως και σήμερα. Τον 5ο αιώνα, στο λόφο της περιοχής ιδρύθηκε η μονή της Παναγίας της Καλλικούς και γύρω από αυτή σχηματίστηκε οικισμός, στον οποίο κατέφτασαν οι κάτοικοι του κατεστραμμένου Καλλικού. Αυτός ο πληθυσμός μπόρεσε να ξανασταθεί στα πόδια του όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος Β’ κατέστρεψε τον βουλγαρικό στρατό. Έτσι, ίδρυσαν μια μικρή κωμόπολη με το όνομα Καλλικούς, που εκ παραφθοράς μετονομάστηκε διαδοχικά σε Καλκούσι και Κιλκίσι, και τελικά Κιλκίς. 

Λαμία.Πώς συνδέεται η ονομασία της πόλης της Λαμίας με μια… ακόλαστη χήρα; Σύμφωνα με τη μυθολογία, η πόλη χτίστηκε από τον Λάμο, τον γιο του Ηρακλή και της Ομφάλης, της ακόλαστης βασίλισσας της Λυδίας που φέρεται να… αγόρασε τον Ηρακλή από τον Ερμή. Υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές για την ονοματοδοσία της πόλης: Η πρώτη κάνει λόγο για τη Λαμία, Βασίλισσα των Τραχινίων και κόρη του Ποσειδώνα, που χάρισε το όνομά της στην αρχαία πόλη. Η δεύτερη, η γλωσσολογική, αναφέρει την συγγένεια του ονόματος με της λέξεις «λαιμός» ή «λάμος» που σημαίνουν «βάραθρο» και «λαίμαργος» αντίστοιχα. Το «λαίμαργο βάραθρο» αναφέρεται προφανώς στο μεγάλο ρέμα που περνούσε μέσα από την πόλη στα αρχαία χρόνια, στο οποίο μάλιστα πιθανολογείται ότι ζούσαν πολλές λάμιες. Τέλος, υπάρχει και η πιο απλή εξήγηση που δίνει ο Αριστοτέλης: Λαμία είναι επίθετο που χαρακτηρίζει την περιοχή η οποία βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους. 

Αλεξανδρούπολη. Άλλη μια πόλη που απέκτησε σχετικά πρόσφατα το σύγχρονο όνομά της, η Αλεξανδρούπολη αποκαλούταν Δεδέαγατς ως το 1919, κάτι που μεταφραζόταν ως «το δέντρο του παππού» και αναφερόταν στην τοπική παράδοση περί ενός σοφού δερβίση που θάφτηκε δίπλα από ένα δέντρο στην τοποθεσία που χτίστηκε η πόλη. Το όνομα «Αλεξανδρούπολη» το οφείλει, όχι στον Μέγα Αλέξανδρο, όπως θα ήταν η πρώτη σκέψη καθενός, αλλά στον Βασιλιά της χώρας Αλέξανδρο, που σκοτώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1910 και η πόλη επαναβαφτίστηκε προς τιμήν του. 

Καβάλα. Μια ιταλική πόλη, ένα άλογο και ο Μέγας Αλέξανδρος διεκδικούν την πατρότητα του ονόματος της Καβάλας. Η πρώτη θεωρία θέλει τους πρώτους κατοίκους της πόλης να προέρχονται από την αρχαία πόλη Σκαβάλα. Η δεύτερη κάνει λόγο για την ιταλική λέξη cavallo που σημαίνει άλογο, όνομα που απέδωσαν οι Γενουάτες στην πόλη, επειδή όταν την αντίκρισαν από μακριά τους θύμισε το σχήμα του συμπαθούς τετράποδου. Τέλος, υπάρχει και η εκδοχή της λαϊκής παράδοσης, αυτή που θέλει, σύμφωνα με το βιβλίο «Καβάλα-Άλλοτε και Τώρα»- τον Μέγα Αλέξανδρο να φτάνει στην πόλη με τον Βουκεφάλα και να αναφωνεί «ω, τι ωραία καβάλα!» 

Έδεσσα. «Πύργος μέσα στο νερό» σημαίνει κυριολεκτικά το όνομα της Έδεσσας. Συγκεκριμένα, η λέξη προέρχεται από το φρυγικό «wέδες» (υδάτινη πόλη ή πύργος), το οποίο αποδόθηκε στην πόλη εξαιτίας των ψηλότερων καταρρακτών της Ελλάδας που «λούζουν» την περιοχή, αυτούς του ποταμού Βόδα. 

Καλαμάτα. Τον Μεσαίωνα, η πόλη της νότιας Πελοποννήσου που λεγόταν Φεραί έλαβε το όνομα Καλαμάτα, το οποίο διατηρεί ως και τις μέρες μας. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζατε είναι πως οφείλεται σε μια χριστιανική εικόνα. Πρόκειται για την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Καλομάτας, που φυλασσόταν σε μοναστήρι της πόλης. Μάλιστα, η λαϊκή παράδοση θέλει την εικόνα να λυγίζει ακόμη και έναν οθωμανό αγά, ο οποίος αλλαξοπίστησε μπροστά στα θαύματα που είδε. Η εικόνα φυλάσσεται ακόμα και σήμερα στην πόλη, στον ναό της Υπαπαντής. 

Λάρισα. Η θεσσαλική πρωτεύουσα κατοικείται εδώ και τέσσερις χιλιετίες, με αποτέλεσμα η προέλευση του ονόματος να αποτελεί μυστήριο και να υπάρχουν μόνο εικασίες. Οι επικρατέστερες από αυτές είναι οι εξής: Πρώτον, η Λάρισσα προήλθε από την Πελασγική λέξη λάας που σημαίνει βράχος, λίθινη ακρόπολη, απ’ όπου και η λέξη λαός. Επίσης, σύμφωνα με άλλη εκδοχή η νύμφη Λάρισα παίζοντας με το τόπι της δίπλα στον Πηνειό, γλίστρησε και πνίγηκε στα νερά του και από τότε η πόλη πήρε το όνομά της. Η Λάρισα, σύμφωνα με τον μύθο ήταν σύζυγος του Ποσειδώνα και μητέρα του Αχαιού, του Φθία και του Πελασγού, ενώ τέλος Λάρισος λεγόταν και ένας εκ των πιθανολογούμενων ιδρυτών της πόλης, που ήταν γιος του Πελασγού και έκτισε τον οικισμό πριν 4.000 χρόνια. 

Το Κακό Και Ο Άγνωστος Κανόνας

Όταν ρωτούσαν τον Θαλή, έναν από τους Επτά Σοφούς της Αρχαιότητας, ποιο ήταν κατά τη γνώμη του το δυσκολότερο πρόβλημα για τον άνθρωπο, εκείνος έλεγε μελαγχολικά: «Να γνωρίσει τον εαυτό του». (και, δεν εννοούσε τον εαυτό του) …και όλοι κορόιδευαν τον Θαλή, τον σοφότερο άνθρωπο της εποχής τους. Ο Θαλής, όπως και τόσοι άλλοι που ακολούθησαν μετά από αυτόν, προσπαθούσε να ανακαλύψει το μεγάλο μυστήριο του κόσμου, δηλαδή ασχολούταν με πολλά παράξενα πράγματα.

Οι σοφοί πάντοτε ασχολούνταν με πράγματα τα οποία οι άλλοι άνθρωποι τα μισούσαν, τα περιφρονούσαν, τα χλεύαζαν ή αδιαφορούσαν γι’ αυτά. Αυτός ήταν πάντοτε και ο κύριος λόγος της ιδιαίτερης μελαγχολίας των σοφών, των φιλοσόφων, όπως και των ονειροπόλων και των πρωτοπόρων οραματιστών κι όταν μιλούσαν ανοιχτά για τα πράγματα με τα οποία ασχολούνταν, το μόνο που πετύχαιναν ήταν να ξεκινήσουν έτσι μια αλυσίδα μύριων κακών και προβλημάτων για το άτομό τους.

Σύμφωνα με τους Πυθαγορείους, το πρώτο πράγμα που ανακάλυψε ο Πυθαγόρας στις μελέτες του ήταν ότι δεν μπορείς να μιλήσεις στον καθένα για αυτά τα πράγματα, διότι είτε δεν θα καταλάβει τίποτε απολύτως, είτε θα σε κάνει να χάσεις τον χρόνο σου σε άκαρπες συζητήσεις, είτε απλώς θα προσπαθήσει μισαλλόδοξα να αποδείξει ότι είναι πιο έξυπνος από εσένα που τα λες όλα αυτά, αφού οι άνθρωποι, ακόμη και οι πιο ανόητοι, έχουν μια πάγια διαμορφωμένη άποψη για τα πάντα, ή έτσι νομίζουν. Είτε θα εντοπιστείς και θα πολεμηθείς.

Ο Πυθαγόρας συμπέρανε ότι το να συζητάς για όλα αυτά με τον καθένα, ήταν το πιο επικίνδυνο πράγμα που μπορούσες να κάνεις…

Άραγε, τι εννοούσε ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας γράφοντας: «Το φρονιμότερο είναι να μη γράφεται το παραμικρό, αλλά να μαθαίνεις και να διδάσκεις προφορικά, γιατί τα γραπτά μένουν» (Στρωματείς).

Κάπου αλλού ο ίδιος γράφει: «Γράφοντας τα πάντα σε ένα βιβλίο, είναι σαν να αφήνεις ένα ξίφος στα χέρια ενός παιδιού.»

«Φανταστείτε», λέει ο Λάιμπνιτς, «δύο βιβλιοθήκες. Η πρώτη αποτελείται από χίλια αντίτυπα της Αινειάδας του Βιργιλίου», την οποία ο Λάιμπνιτς θεωρεί ως το τέλειο βιβλίο ­–και ίσως να είναι. «Η άλλη βιβλιοθήκη περιέχει χίλια βιβλία ποικίλης αξίας, ανάμεσα στα οποία και ένα αντίτυπο της Αινειάδας. Ποια από τις δύο βιβλιοθήκες αξίζει περισσότερο; Προφανώς η δεύτερη» Έτσι ο Λάιμπνιτς φτάνει στο συμπέρασμα πως το Κακό είναι αναγκαίο για την ποικιλία του κόσμου.

Τα κακά του κόσμου απασχολούν συνέχεια τον καλό άνθρωπο, με αποτέλεσμα να τον ξεστρατίζουν από την εξέλιξή του, να του κλέβουν την προσοχή και τον χρόνο, την εφευρετικότητα και τη δυναμική του, που αν είχε την πολυτέλεια να τις επενδύσει αλλού, πολύ θα ωφελούταν με τις γνώσεις που θα μπορούσε να αποκομίσει, κι ίσως να γινόταν και υπεράνθρωπος.

Θα υπάρξουν πολλοί που θα διακρίνουν έναν άκρατο ελιτισμό σε όλα αυτά. Που θα αρνηθούν τους στοχασμούς των μυστικιστών και των ονειροπόλων, που θα πουν ότι συνήθως δεν προσπαθούν παρά να εκφράσουν κάτι μάταιο, που θα πουν ότι πάντα όλα αυτά είναι παιχνίδια με τις λέξεις, και θα προβάλουν μια στέρεα άρνηση να αποδεχθούν πως η υπερβατική φιλοσοφία και η καλή λογοτεχνία είναι η ύστατη έκφραση της ανθρωπότητας, και πως η υψηλή φαντασία περιέχει όλα αυτά που θα έπρεπε να είμαστε αλλά δεν τα καταφέραμε να γίνουμε.

Αρνούνται να δεχθούν πως δεν είναι δυνατόν όλα τα πράγματα να ειπωθούν με τρόπο ορθολογικό, απλό και πρακτικό. Δεν τολμώ να απαντήσω σε αυτήν τους την άρνηση. Όχι επειδή δεν έχω στ’ αλήθεια την τόλμη, αλλά επειδή το έχει κάνει τόσο υπέροχα μία αυθεντία, ο Τζ. Κ. Τσέστερτον, πολύ πριν από εμένα:

«Ο άνθρωπος γνωρίζει πως υπάρχουν στην ψυχή αποχρώσεις πιο συνταρακτικές, πιο αναρίθμητες και πιο ακατονόμαστες από τα χρώματα ενός φθινοπωρινού δάσους. Κι ωστόσο, να που πιστεύει πως αυτές οι αποχρώσεις, με όλες τις επιμειξίες τους και τις μεταλλαγές τους, μπορούν να αποδοθούν με ακρίβεια από έναν αυθαίρετο μηχανισμό κραυγών και βρυχηθμών. Πιστεύει πως, από τα βάθη ενός χρηματιστή, βγαίνουν πραγματικά οι ήχοι που εκφράζουν όλα τα μυστήρια της μνήμης κι όλες τις αγωνίες του πόθου»

Ο αδικημένος φιλόσοφος Ξενοφάνης κατηγορούσε την εμμονή των αρχαίων Ελλήνων για τον αθλητισμό και τη σωματική ρώμη, υποστηρίζοντας ότι η σοφία είναι ανώτερη της σωματικής ρώμης (πράγμα ανήκουστο μέχρι εκείνη την εποχή): «Οι αγροίκοι νικητές της Ολυμπίας στο δρόμο και στους άλλους ιππικούς και γυμνικούς αγώνες, δεν αξίζουν όσο εγώ. Δεν είναι δίκαιο να προκρίνεται η ρώμη έναντι της αγαθής σοφίας. Ο πραγματικός αγώνας γίνεται όχι για ιδρώτα και δυνατούς μύες, αλλά για την απόκτηση ιστορίης (σ.σ. πολυμάθειας) και σοφίας δια ποικίλων γνώσεων, με τις οποίες ο άνθρωπος ξεχωρίζει από τα ζώα»

Αλλά ο Ξενοφάνης αμφέβαλε ακόμη και για την εγκυρότητα της ανθρώπινης γνώσης: «Κανείς άνθρωπος δεν υπάρχει, ούτε θα υπάρξει, που να γνωρίζει την αλήθεια σε σχέση με τους θεούς και σε σχέση με όσα λέγω περί του Σύμπαντος. Διότι, και αν ακόμη υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να επιτύχει να πει εκείνο το οποίο υπάρχει στην πραγματικότητα, ο ίδιος δεν θα αναγνωρισθεί, διότι σε σχέση με όλα τα πράγματα ανεξαιρέτως, υπάρχει η φαινομενικότητα»

Χμ, τί είναι αυτή η «φαινομενικότητα» Ο φιλόσοφος Γοργίας έγραφε:

«Ουδέν υπάρχει. Και αν υπάρχει τι, δεν δύναται να γνωσθεί. Και αν ακόμη γνωσθεί δεν δύναται να μεταδοθεί δια του λόγου»

Δηλαδή δεν πρέπει, (διότι καλοί και σοφοί λογοτέχνες υπάρχουν). Ο Ξενοφάνης, κυνηγημένος και περιπλανώμενος, πικραμένος διότι οι άνθρωποι δεν τον καταλάβαιναν, ήταν ένας εραστής της ελευθερίας που είχε ανακαλύψει ότι «όλοι αγαπούν την ελευθερία, αλλά κανείς τους ελεύθερους ανθρώπους»

Οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν στον κόσμο μάλλον είναι κακοί, διότι παρατηρούμε ότι εχθρεύονται τους καλούς και ωραίους ανθρώπους ενώ οι ίδιοι περνιούνται για καλοί και ωραίοι. Κάποιος αρχαίος είχε βάλει μια πινακίδα στην πόρτα του σπιτιού του, που έγραφε.

«Μηδέν εισίτω κακόν» (κανένα κακό να μην εισέλθει στο σπίτι), κι όταν το είδε ο Διογένης ο Κυνικός που ήθελε να πειράζει όλους τους ανόητους και κακούς ανθρώπους, τού είπε «Ο ουν κύριος της οικίας πού εισέλθη;» (Κι ο κύριος του σπιτιού από πού θα εισέλθει;)

Μια εποχή, ο Διογένης συνήθιζε να κυκλοφορεί μέρα-νύχτα κρατώντας ένα φανάρι, κι όταν τον ρωτούσαν γιατί το έκανε αυτό, έλεγε «ψάχνω για έναν άνθρωπο». Θεωρούσε ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι δεν ήταν παρά όρθια ζώα, και ότι το πιο σπάνιο πράγμα στον κόσμο ήταν ένας αληθινός άνθρωπος.

Στο αέτωμα της εισόδου της Ακαδημίας του Πλάτωνα υπήρχε μία επιγραφή που διέταζε: «Ουδείς αγεωμέτρητος εισίτω».Ζώντας σε έναν κόσμο γεμάτο από αμαθείς και ανόητους, στην ουσία η είσοδος απαγορεύονταν στους πάντες, εκτός βέβαια από αυτούς που ήταν ήδη μέσα…

«Οι άλλοι άνθρωποι νιώθουν την παγωνιά του διαστήματος πάνω στους ονειροπόλους και τους οραματιστές» γράφει ο Herman Hesse, μοναχικός σαν τον Λύκο της Στέπας.

Πολλοί έχουν πει ότι η περιφρόνηση του Ηράκλειτου για το ανθρώπινο είδος ήταν τέτοια που θέλησε να γράψει με τρόπο που δεν θα ήταν κατανοητός παρά μόνο από ελάχιστους. Ο Ηράκλειτος υποστήριζε ότι η ανθρωπότητα είναι ένα τεράστιο κτήνος, ανόητα ή αμετανόητα υποκριτικό, σκληρό και αδυσώπητο, ένα κτήνος επικίνδυνο και ηλίθιο, στο οποίο δεν αξίζει τον κόπο να προσπαθήσει κανείς να διδάξει οτιδήποτε.

Ο «αιθεροβάμων» –ανέκαθεν– εξέπεσε από το Βασίλειο των Ουρανών, (αυτό νιώθει), εδώ στον κόσμο της κακίας των ανθρώπων, της ατέλειας, της μιαρότητας και της ανοησίας

…και ο Εμπεδοκλής (495-435 π.κ.ε.) έλεγε θλιμμένος: «Από τέτοια ύψη, από τέτοια δόξα, ξέπεσα σ’ αυτή τη δυστυχισμένη γη, και συμφύρομαι μ’ αυτά τα χυδαία δίποδα»

«Et linguas mancipiorum contemno» (Virgil) (I scorn the talk of slaves. Αποστρέφομαι την ομιλία των σκλάβων –Βιργίλιος)

Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η Γη ολόκληρη είναι γεμάτη όλων των ειδών τα κακά, κι ο άνθρωπος πρέπει να το ξέρει από γεννησιμιού του ότι πρόκειται όλα να τα αντικρίσει, και, ίσως, να τα αντιμετωπίσει…

«Πλείη μεν γαρ γαία κακών, πλείη δε θάλασσα, νούσοι δ’ ανθρώποισιν εφ’ ημέρη ηδ’ επί νυκτί αυτόματοι φοιτώσι» (Ησίοδος) (Η γη είναι γεμάτη κακίες, γεμάτη και η θάλασσα, και έρχονται πάνω μας συνέχεια, αυτόματα, τη μέρα και τη νύχτα)

Είμαστε εξόριστοι και φυλακισμένοι εδώ πέρα, ανάμεσα σε μύρια κακά, υιοθετώντας επικινδύνως μία αγαθή ιδέα: ότι το πνεύμα μας μπορεί να είναι ελεύθερο, ακόμη και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες! Ελεύθερο Πνεύμα! Αν η ιστορία του μυστικισμού έχει δίκιο, (και ο Λόρδος Chesterfield σε ένα ρητό του), θα πρέπει προσεκτικά να συγκαλύπτουμε από τους περισσότερους συνανθρώπους μας αυτό το παράξενο φαινόμενο όταν συμβαίνει σ’ εμάς τους ίδιους και να συναναστρεφόμαστε μόνο με εκείνους που διακρίνουμε σαφώς ότι τους συμβαίνει επίσης.

Οι καλοί συγγραφείς είναι οι μόνοι ριψοκίνδυνοι ηλίθιοι που δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν αυτόν τον τόσο απλό κανόνα, για χάρη της διάδοσης του.

Anti-aging: Η νεότητα δεν είναι ηλικία είναι τρόπος ζωής

Anti-aging: Η νεότητα δεν είναι ηλικία, είναι τρόπος ζωής: Θέλετε και να αργήσετε να γεράσετε και να ζήσετε πολύ; Μην αναζητάτε τα ελιξίρια της νεότητας σε πολύπλοκες και μυστήριες διαδικασίες. Τα αποτελεσματικότερα μυστικά είναι προσιτά και απλά. Διαβάστε τον πολύτιμο οδηγό που ετοιμάσαμε για σας και σας υποσχόμαστε ότι μετά από πολλές δεκαετίες θα μας θυμηθείτε.

«O τρόπος με τον οποίο θα γεράσουμε θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε» Αυτό το είπε ο Αριστοτέλης, πολλά χρόνια πριν ξεκινήσουν οι επιστημονικές μελέτες που αναζητούν τρόπους να απομακρύνουν τα γηρατειά και να αυξήσουν τα χρόνια ζωής μας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας είναι το όνειρο του ανθρώπου… από πάντα. Ωστόσο, κανείς ποτέ δεν ξέφυγε από τη γήρανση και τη φθορά. Oι περισσότεροι έχουμε αποδεχθεί και τα δύο ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη της ζωής, αλλά πάντα ελπίζουμε σε ένα θαύμα, καθώς η γήρανση μειώνει σιγά-σιγά τις φυσικές μας δυνάμεις, τη γονιμότητα, την ελκυστικότητά μας, τη μνήμη μας και κλονίζει την υγεία μας.

Μπορούμε να δραπετεύσουμε από το γήρας; Αυτό το ερώτημα αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Η βιοχημεία της γήρανσης είναι αναμφισβήτητα ένα μυστήριο και συνιστά σήμερα ένα ευρύ πεδίο έρευνας. Η γήρανση, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να αποτραπεί, μπορούμε όμως να πετύχουμε αποτελεσματική αναζωογόνηση, παράταση νεότητας και επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής μας.

Τι είναι το anti-aging; Η αντιγήρανση ή το anti-aging είναι η διαδικασία κατά την οποία προσπαθούμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση. Τη φυσιολογική, δηλαδή, φθορά του οργανισμού εσωτερικά και εξωτερικά, που επέρχεται καθώς περνούν τα χρόνια και οδηγεί στην προοδευτική επιδείνωση της κατάστασης των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων και στη φθίνουσα πορεία όλων των ικανοτήτων ενός ατόμου. Είναι δύσκολο να οριστεί η ακριβής χρονική στιγμή έναρξης της γήρανσης του ανθρώπου.

Πολλοί θεωρούν ότι αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση. Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν π.χ. την έκφραση «two years old» για κάποιον που είναι μόλις 2 χρονών. Έχει πια αποδειχθεί επιστημονικά ότι ο αριθμός των νευρώνων μειώνεται συνεχώς από τη γέννηση. Μερικές λειτουργίες του οργανισμού αρχίζουν να φθίνουν πολύ νωρίς, αμέσως μετά την εφηβεία. Η ικανότητά μας να θυμόμαστε νέες λέξεις αρχίζει να μειώνεται από τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας της ζωής μας. Ίσως η γήρανση, λοιπόν, να αρχίζει από πολύ νωρίς, τα σημάδια της όμως είναι ορατά όταν πια έχουν περάσει τα χρόνια.

Ποιος είναι ο στόχος του; Στα μεγαλύτερα συνέδρια του κόσμου, οι επιστήμονες «καταθέτουν» τις απόψεις τους για το πώς μπορούμε τελικά να γεράσουμε όσο το δυνατόν αργότερα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε αυτό αφορά την εξωτερική μας εμφάνιση είτε την έκπτωση της μνήμης και των πνευματικών μας λειτουργιών είτε το σώμα μας. Και η αλήθεια είναι ότι έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Oι περισσότερες συμβουλές των ειδικών σχετικά με την αντιγήρανση ταυτίζονται με αυτές της μακροζωίας, καθώς και στις δύο περιπτώσεις στόχος είναι να ζήσουμε μια καλή ζωή για πολλά χρόνια χωρίς τα έντονα συμπτώματα των γηρατειών.

Τι έχουμε πετύχει; Η προσπάθεια αύξησης των χρόνων νεότητας και της διάρκειας της ζωής μας είναι προσδοκία όλων των εποχών. Πολλοί μάγοι, φιλόσοφοι ή κομπογιαννίτες τροφοδοτούσαν αυτές τις ελπίδες. Θαυματουργό νερό, μαγικά φίλτρα, μυστικές συνταγές, σπάνια βότανα υπόσχονταν να εξαλείψουν τα γηρατειά, αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο από απάτες. Κανείς μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να χωρέσει σε ένα χαπάκι ή σε ένα βαζάκι ό,τι θα μπορούσε να μας βοηθήσει να σταματήσουμε το χρόνο. Αυτό, όμως, που έχουμε πετύχει σίγουρα είναι να τον καθυστερήσουμε και να απαλύνουμε τα σημάδια του. Το προσδόκιμο όριο ζωής, από τα 85 χρόνια που είναι σήμερα, αναμένεται να φτάσει στα 120 χρόνια μέχρι το 2050.

Τα τελευταία 50 χρόνια η υπολογιζόμενη διάρκεια ζωής αυξάνεται σταθερά 2 έτη περίπου ανά δεκαετία. Είναι, δηλαδή, σαν να έχουμε κερδίσει ένα επιπλέον 20%. Oι άνθρωποι ζουν σήμερα κατά μέσο όρο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή της ανθρώπινης ιστορίας. Oι τεχνολογίες και τα μέσα γενικότερα που ενισχύουν την επιβίωση και την αντιγήρανση (εμβόλια, αντιβιοτικά, συστήματα καθαρισμού των υδάτων, ηλεκτρική ενέργεια κλπ.) είναι προσιτά και απαιτούν μόνο αποτελεσματική εφαρμογή. Επιπλέον, πλαστικές επεμβάσεις, δερματολογικές θεραπείες, συστηματική άσκηση και σωστή διατροφή επιστρατεύονται στη μάχη της αντιγήρανσης. Η επιτυχία, βέβαια, αναμφισβήτητα φέρνει νέες προκλήσεις. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής που έχει επιτευχθεί σήμερα μας οδηγεί σε ανεξερεύνητα πεδία.

Oι ψεύτικες ελπίδες; Η σύγχρονη προσέγγιση αντιγήρανσης περιστρέφεται γύρω από διάφορες χημικές ενώσεις και ουσίες, όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη, οι βιταμίνες, τα συμπληρώματα διατροφής με βάση τα βότανα κλπ. Ωστόσο, όλα αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Η αγορά -κυρίως η αμερικανική, αλλά και η ευρωπαϊκή- κατακλύζεται από «αντιγηραντικά σκευάσματα», που περιέχουν σε διάφορους συνδυασμούς αντιοξειδωτικούς ή νευροφυτικούς παράγοντες, πρωτεΐνες, βότανα, ορμόνες (οιστρογόνα, τεστοστερόνη, αυξητική ορμόνη, μελατονίνη κλπ.).

Είναι σημαντικό, όμως, να έχετε υπόψη σας ότι τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα δεν έχουν καμιά σχέση με φάρμακα που έχουν εγκριθεί από τον ΕOΦ ή με άλλα επίσημα σκευάσματα, όπως είναι τα συμπληρώματα διατροφής, οι βιταμίνες κλπ., ούτε αναφέρονται σε κανένα επίσημο φαρμακολογικό σύγγραμμα ως αντιγηραντικά. Πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή μέσω του Διαδικτύου ή τα βρίσκει κανείς σε καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής ή με είδη για αθλητές. Είναι προτιμότερο, όμως, να λαμβάνετε αντιοξειδωτικά από τα τρόφιμα. Είναι καλύτερο, επίσης, να ελαχιστοποιείτε την έκθεσή σας στο οξειδωτικό στρες (κάπνισμα, άγχος, έκθεση στους ατμοσφαιρικούς ρύπους) από το να παίρνετε ανεξέλεγκτα τέτοιου είδους σκευάσματα.

Oι ορμόνες της νεότητας; Τα επίπεδα πολλών ορμονών μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας. Σήμερα, ο επιστημονικός κόσμος γνωρίζει ότι οι ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της γήρανσης. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι ορμονικοί παράγοντες βοηθούν στη βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού, γι’ αυτό το ενδιαφέρον στρέφεται προς τη δυνατότητα υποκατάστασης των ορμονών αυτών καθώς περνούν τα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα αποκατάστασης όλων των ορμονών ως μέσο αναζωογόνησης εγκυμονεί κινδύνους. Oι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι αρνητικές, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα.

Η χρήση των ορμονών στη μάχη της αντιγήρανσης περιορίζεται στην ορμονική υποκατάσταση των γυναικών κατά την εμμηνόπαυση με στόχο κυρίως την άμβλυνση των συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου (εξάψεις, εφιδρώσεις, ξηρότητα του κόλπου κλπ.), την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής στο μέλλον, μειώνοντας τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης, και τη βελτίωση της όψης και της υφής του δέρματος. Αυτό, όμως, που πρέπει να ξέρετε είναι ότι η ορμονική υποκατάσταση παρουσιάζει εκτός από θετικές επιδράσεις και πιθανούς κινδύνους, αφού, σύμφωνα με έρευνες, η συστηματική θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι, μόνο όταν καταπολεμηθεί ο καρκίνος, θα είναι ασφαλής η αντικατάσταση όλων των ορμονών που μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας. Έτσι, πριν από τη λήψη ορμονικής υποκατάστασης, πρέπει να συνυπολογίσετε τους κινδύνους που ελλοχεύουν και να μην καταφεύγετε ποτέ σε αυτήν χωρίς την καθοδήγηση του γιατρού σας.

Oι κυριότερες ορμόνες της αντιγήρανσης είναι οι εξής:

Μελατονίνη: Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη των επινεφριδίων που παράγεται από την επίφυση, η οποία βρίσκεται κάτω από τον εγκέφαλο και χαρακτηρίζεται ως βηματοδότης του ανθρώπινου ρολογιού γήρανσης. Απελευθερώνεται κάθε νύχτα για να βοηθήσει στην πρόκληση του ύπνου. Με την πάροδο της ηλικίας μειώνεται. Είναι η βασική «υποψήφια» ορμόνη για την επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης.

DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη): Πρόκειται για μία ορμόνη των επινεφριδίων η παραγωγή της οποίας φτάνει στο ανώτατο όριο κατά την ηλικία των 25-30 ετών και στη συνέχεια βαθμιαία μειώνεται, κι έτσι στην ηλικία των 80 ετών βρίσκεται στο 10% του μέγιστου επιπέδου. Oι άνθρωποι έχουν αρκετά υψηλότερα επίπεδα δεϋδροεπιανδροστερόνης από οποιοδήποτε άλλο είδος. Μελέτες που έχουν γίνει σε πειραματόζωα δείχνουν ότι έχει θετικά αποτελέσματα κυρίως στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ωστόσο ο ρόλος της δεν είναι πλήρως κατανοητός, με αποτέλεσμα η σχέση της με τη γήρανση να μην είναι ξεκάθαρη.

Αυξητική ορμόνη: Εκκρίνεται από την υπόφυση του εγκεφάλου καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Συμβάλλει στην ανάπτυξη του ανθρώπινου σώματος και παίζει ρόλο στο μεταβολισμό. Η παραγωγή της μειώνεται με το πέρασμα της ηλικίας (περίπου 14% ανά δεκαετία, μετά την ηλικία των 25 ετών). Η μείωσή της προκαλεί αύξηση του σωματικού λίπους και μείωση της μυϊκής μάζας. Η μοναδική περίπτωση στην οποία οι γιατροί χορηγούν αυξητική ορμόνη είναι σε παιδιά που παρουσιάζουν χαμηλό ανάστημα λόγω έλλειψής της. Σε αρκετές χώρες, γίνονται προτάσεις για χορήγηση αυξητικής ορμόνης με στόχο την αναζωογόνηση και την πρόληψη της γήρανσης, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και για αντιστροφή της διαδικασίας της γήρανσης. Η χορήγησή της, όμως, δεν έχει αποδειχθεί ούτε αποτελεσματική ούτε ασφαλής, καθώς οι παρενέργειές της είναι πολλές.

1 Ανακαλύψτε το μυστικό της νεότητας στο ψυγείο σας: Πες μου τι τρως, να σου πω πόσα χρόνια θα ζήσεις. Τα νιάτα, η υγεία και η μακροζωία κρύβονται στο πιάτο μας. Πληθώρα ερευνών έχουν δείξει ότι η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων και η υιοθέτηση του μεσογειακού προτύπου διατροφής, που αποτελεί μια ελληνική παράδοση χρόνων και είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και μαγνησίου, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προστασία της υγείας και στη μακροβιότητα.

>Χορτάστε με αντιοξειδωτικά: Τα αντιοξειδωτικά είναι το «κλειδί» για την παράταση της νεότητας, λένε οι ειδικοί. Ως αντιοξειδωτικό μπορεί να χαρακτηριστεί οποιαδήποτε οργανική ουσία, η οποία μπορεί να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την καταστροφική οξειδωτική δράση των ελεύθερων ριζών. Oι αντιοξειδωτικές ουσίες παράγονται «ενδογενώς» (από τον ίδιο τον οργανισμό μας) από τα ένζυμα και «εξωγενώς» από τα αντιοξειδωτικά που παίρνουμε μέσω της διατροφής.

Τα αντιοξειδωτικά καταστέλλουν τις βλαβερές οξειδωτικές διαδικασίες των ελεύθερων ριζών είτε παρεμποδίζοντας τη δημιουργία τους (παρεμποδιστικά αντιοξειδωτικά) είτε καταστρέφοντας ή αδρανοποιώντας τις (καθαριστικά αντιοξειδωτικά) είτε παρεμποδίζοντας την οξειδωτική αλυσιδωτή αντίδρασή τους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός προστατεύεται από την υπερπαραγωγή των ελεύθερων ριζών χάρη στο ενδογενές αντιοξειδωτικό δίκτυο των ενζύμων. Όμως, παρότι αυτό το αμυντικό σύστημα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και αποτελεσματικό, πολλές φορές δεν επαρκεί και κρίνεται αναγκαία η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσα από την καθημερινή μας διατροφή.

Σήμερα, οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί στις βιταμίνες C και Ε, οι οποίες βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά. O ανθρώπινος οργανισμός έχει υψηλές απαιτήσεις σε αυτές τις βιταμίνες, καθώς δεν μπορεί να τις συνθέσει και πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή καθημερινά σε επαρκή ποσότητα. Εντούτοις, υπάρχει μια πληθώρα άλλων αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την υγεία και την προστασία από την πρόωρη γήρανση.

Αυτά βρίσκονται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, βότανα, αλλά και στο τσάι και το κρασί. Επιπλέον, αντιοξειδωτική δράση έχουν και οι κατεχίνες και η κερκιτίνη (βρίσκονται κυρίως στο τσάι, το κρασί, τα μήλα και το κρεμμύδι), το λυκοπένιο και η λουτεΐνη (βρίσκονται στην ντομάτα, το σπανάκι και σε βότανα), το σελήνιο (βρίσκεται κυρίως στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και στο ψάρι) και ο ψευδάργυρος (βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στα οστρακοειδή).

Η έλλειψη μαγνησίου επιταχύνει τη γήρανση: Τελευταίες έρευνες που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ έδειξαν ότι η έλλειψη μαγνησίου προκαλεί πρόωρη γήρανση. Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για εκατοντάδες βιοχημικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος:

• Βοηθά στη διατήρηση των ομαλών μυϊκών και νευρικών λειτουργιών.
• Διατηρεί σταθερή τη λειτουργία της καρδιάς.
• Ενισχύει τα οστά.

Μια πρόσφατη δημοσιευμένη μελέτη (7 Απρίλιου 2008), που πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό Νοσοκομείο του Όκλαντ από τον Bruce Ames και τους συνεργάτες του, ασχολήθηκε με τα μακροχρόνια αποτελέσματα της έλλειψης μαγνησίου στα ανθρώπινα κύτταρα. Oι ερευνητές βρήκαν ότι, ενώ τα κύτταρα εξελίσσονται κανονικά υπό φυσιολογικά επίπεδα μαγνησίου, σε κατάσταση έλλειψής του εμφάνιζαν πρόωρη και επιταχυνόμενη γήρανση (περισσότερος από το μισό πληθυσμό των ΗΠΑ παρουσιάζει έλλειψη μαγνησίου). Για το λόγο αυτό, συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε μαγνήσιο, όπως σπανάκι, φασόλια, ξηροί καρποί και δημητριακά ολικής άλεσης.

• Τρώτε μεσογειακά: Oι Κρητικοί, χάρη στη μακροβιότητά τους, αποτέλεσαν αντικείμενο έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος. Oι επιστήμονες κατέληξαν ότι συστατικό στοιχείο της μακροημέρευσής τους ήταν η διατροφή τους. Άλλωστε, για τους ίδιους λόγους απολαμβάνουν μακροημέρευση οι λαοί της Μεσογείου εν γένει. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια εγκαταλείπουμε τη μεσογειακή διατροφή, τείνοντας προς πιο δυτικού τύπου διατροφικά πρότυπα. Όπως χαρακτηριστικά είχε γραφτεί στους «Times» της Νέας Υόρκης πριν από λίγα χρόνια, «οι Έλληνες γίνονται πιο Δυτικοί και οι Δυτικοί πιο Έλληνες-μεσογειακοί». Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των «ασθενειών φθοράς» (καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου), όπως λέγονται. Γι’ αυτό, αν θέλετε να έχετε καλή ζωή για πολλά χρόνια, είναι απαραίτητο να επιστρέψετε στη μεσογειακή διατροφή.

Η μεσογειακή δίαιτα προϋποθέτει: Να τρώτε καθημερινά δημητριακά ολικής άλεσης και τα προϊόντα τους (4 μικρές φέτες ψωμί ή 2 φλιτζάνια μεγειρεμένο ρύζι ή ζυμαρικά ολικής άλεσης), γαλακτοκομικά (2 ποτήρια γάλα ή 2 κεσεδάκια γιαούρτι ή 60 γρ. τυρί), λαχανικά (2-3 μερίδες), φρούτα (3-4 μερίδες) και ελαιόλαδο. – Να τρώτε κάθε εβδομάδα πατάτες (5 μερίδες), ψάρι (τουλάχιστον 2 μερίδες), όσπρια (2-3 μερίδες), ξηρούς καρπούς (1-2 μερίδες), αυγά (2-3), κόκκινο κρέας (1 φορά τον μήνα ή καθόλου) και γλυκά (1 μερίδα). -Να πίνετε κρασί (1 ποτηράκι την ημέρα).

Πηγές αντιοξειδωτικών ουσιών

Βιταμίνη C  – Φρούτα και λαχανικά (κυρίως φράουλες, εσπεριδοειδή, ακτινίδια, κεράσια, μούρα, πεπόνι, ντομάτα, λάχανο, πράσινη πιπεριά, μπρόκολο)

Βιταμίνη Ε  – Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, ρόκα), αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια και φυτικά έλαια (κυρίως ηλιέλαιο)

Καροτενοειδή – Εσπεριδοειδή, πεπόνι, βερίκοκο, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, καρότο, ντομάτα και γλυκοπατάτα

Φλαβονοειδή – Εσπεριδοειδή, βατόμουρα, μήλα, σταφύλια, κεράσια, κρεμμύδια, τσάι, κόκκινο κρασί, μαϊντανός

Σελήνιο – Θαλασσινά, ψάρια, ελιές, ξηροί καρποί, αβοκάντο, δημητριακά, σπόροι, φρούτα και λαχανικά

Φαινόλες – Ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, κακάο, κρασί, λιναρόσπορος, μπρόκολο, σκόρδο, σοκολάτα πικρή, τσάι πράσινο

Ψευδάργυρος – Θαλασσινά, δημητριακά, όσπρια, σπόροι σιταριού, μαγιά μπίρας, αυγά

• Μειώστε τις θερμίδες: Ένα πλήθος κλινικών ερευνών έρχονται να προσθέσουν στη λίστα με τις διαιτητικές συστάσεις για μακροζωία και αντιγήρανση και τον περιορισμό θερμίδων. Oι ερευνητές επισημαίνουν ότι η δραστική μείωση θερμίδων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιβράδυνση της γήρανσης. Συγκεκριμένα, έρευνες που γίνονται τα τελευταία 20 χρόνια σε πειραματόζωα έδειξαν αύξηση μέχρι και 40% της διάρκειας ζωής.

Η μείωση προσλαμβανόμενων θερμίδων προσφέρει επίσης αρκετά οφέλη στην υγεία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών παθολογικών παθήσεων που επιφέρει η γήρανση. Το ενθαρρυντικό είναι ότι, τα τελευταία χρόνια, πολλαπλασιάστηκαν οι ενδείξεις ότι ο θερμιδικός περιορισμός αυξάνει τη διάρκεια ζωής και στον άνθρωπο. Oι ακριβείς μηχανισμοί, όμως, που προκαλούν αυτό το φαινόμενο είναι ακόμη υπό έρευνα. Πολλοί ειδικοί ανησυχούν ότι με αυτά τα ευρήματα κάποιοι θα αρχίσουν να υποσιτίζονται, ελπίζοντας ότι θα ζήσουν περισσότερο. Γι’ αυτό, συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς σε καμία περίπτωση ο περιορισμός των θερμίδων δεν θα πρέπει να επιφέρει απώλεια βάρους κάτω του φυσιολογικού. Μελέτες έχουν δείξει ότι εξαιρετικά αδύνατοι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών και έχουν μειωμένη διάρκεια ζωής.

Η αντιοξειδωτική δράση των τροφίμων: Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών του Εθνικού Ιδρύματος Γήρανσης της Αμερικής ανέπτυξε μια καινούργια μέθοδο για να μετρά την αντιοξειδωτική δράση των τροφών. Αυτή ονομάζεται ORAC (oxygen radical absorbance capacity) και αποτελείται από μια κλίμακα που μετρά την ικανότητα των τροφίμων να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες. Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα από το U.S.D.A (Τμήμα Γεωργίας Ηνωμένων Πολιτειών) με το σκορ ορισμένων τροφίμων.

Τιμές ORAC (Δεσμευτική Ικανότητα Ελεύθερων Ριζών) τροφίμων ανά 100 γρ.

Κανέλα  6.045
Ξερά Δαμάσκηνα  5.770  
Ρόδι  3.037   
Βατόμουρα  2.036   
Φράουλες  1.540   
Σπανάκι 1.260   
Λαχανάκια Βρυξελών 980
Φρέσκα δαμάσκηνα 960
Μπρόκολο   890  
Πορτοκάλι   750
Κόκκινα σταφύλια 739
Κόκκινες γλυκές πιπεριές 710
Κεράσια 670
Ακτινίδια 602
Κρεμμύδια 450
Καλαμπόκι  400
Μελιτζάνα  390
Καρότα 210

Έρευνες έχουν δείξει ότι 5.000 μονάδες ημερησίως  έχουν ένα ευεργετικό αποτέλεσμα έναντι της οξειδωτικής δράσης των ελεύθερων ριζών.

• Προστατέψτε το δέρμα σας με σωστή διατροφή: Η καθημερινή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και το νέφος, το στρες, το κάπνισμα και φυσικά το πέρασμα του χρόνου αναπόφευκτα αφήνουν τα σημάδια τους στο δέρμα σας. Τα καλλυντικά προϊόντα που μπορεί να χρησιμοποιείτε σίγουρα βοηθούν, αλλά δρουν μόνο τοπικά, σε αντίθεση με τα θρεπτικά συστατικά ορισμένων τροφών, που δρουν σε βάθος και συντελούν στην ομαλή λειτουργία του δέρματος σε όλα τα στρώματά του.

Το μυστικό, σύμφωνα με μελέτες, βρίσκεται στα καροτενοειδή, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-3, ω-6) και τα φλαβονοειδή (αντιοξειδωτικές ουσίες). Τα πολύτιμα αυτά θρεπτικά συστατικά φαίνεται να έχουν και φωτοπροστατευτική δράση. Ενισχύστε, λοιπόν, τη διατροφή σας με τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, Ε, C). Η βιταμίνη C συμβάλλει στη φυσική αναγέννηση του κολλαγόνου, η διαταραχή της οποίας οδηγεί στην εμφάνιση των ρυτίδων.

Μια, επίσης, σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών για το δέρμα είναι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία συντηρούν την ευλυγισία, τη λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών του δέρματος. Καλές πηγές πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είναι τα φυτικά έλαια, τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί), τα καρύδια, οι ηλιόσποροι και τα αμύγδαλα.

Το πράσινο τσάι ανανεώνει τα αγγεία: Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού συμβάλλει στην καλή υγεία των αγγείων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητά του σε κατεχίνες, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες που επιτίθενται στα αγγεία, ενώ παράλληλα προκαλούν έκκριση μονοξειδίου του αζώτου και αγγειοδιαστολή, διευκολύνοντας κατά πολύ την κυκλοφορία του αίματος.

Θωρακίστε τα αγγεία σας από τη γήρανση: Η καρδιά και τα αγγεία μας αποτελούν τους δείκτες της φυσικής γήρανσης του οργανισμού. Το πέρασμα του χρόνου μπορεί να προκαλέσει αρτηριοσκλήρυνση, διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος και εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων και νοσημάτων. Η διατροφή που θα καθυστερήσει τα σημάδια του αγγειακού γήρατος πρέπει να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη και πλούσια σε βιταμίνες (π.χ. Β6, φυλλικό οξύ) και προστατευτικά αντιοξειδωτικά (π.χ. φλαβονοειδή, καροτενοειδή, φαινόλες).

Καθυστερήστε τη φθορά των οστών: Κάντε ό,τι μπορείτε για να διατηρήσετε τα οστά σας σε καλή κατάσταση και να καθυστερήσετε τη φθορά τους, η οποία, εκτός από προβλήματα όπως αυτό της οστεοπόρωσης, συνοδεύεται από δυσκολία στην κίνηση, μείωση της φυσικής δραστηριότητας, αλλά και ψυχολογική γήρανση. O κυριότερος τρόπος πρόληψης της οστικής γήρανσης, εκτός από την άσκηση, είναι μια διατροφή πλούσια σε ασβέστιο. Η θωράκιση του οργανισμού με ικανοποιητικά επίπεδα ασβεστίου από την παιδική κιόλας ηλικία, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας, μπορεί να καθυστερήσει ή να περιορίσει την απώλεια οστικής μάζας.

Η καλύτερη διατροφική πηγή ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυριά, κυρίως τα κίτρινα), με πολύ καλό ποσοστό απορρόφησης από τον οργανισμό. Σημαντικές ποσότητες ασβεστίου εντοπίζονται, επίσης, στα λιπαρά ψάρια και σε όσα καταναλώνονται με τα κόκαλα (π.χ. σαρδέλα), στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), στα φασόλια και στα ολόκληρα δημητριακά. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι στις τροφές φυτικής προέλευσης παρατηρείται μειωμένος βαθμός απορρόφησης, γιατί από την παρουσία οξέων δεσμεύεται ένα σημαντικό ποσοστό του ασβεστίου.

Τα όπλα της αντιγήρανσης: Βασική προϋπόθεση για να παρατείνει κανείς τα νιάτα του είναι η καλή σωματική και ψυχική υγεία. Είναι λοιπόν απαραίτητα:

• O καλός ύπνος: Μην κοιμάστε περισσότερο από 9 ώρες και λιγότερο από 4.

• Η παράταση του σεξ: Έρευνες δείχνουν ότι η μονογαμική ερωτική ζωή, εφόσον παρατείνεται, προάγει τη μακροζωία.

• O γάμος: Παντρευτείτε και κάντε οικογένεια. Oι παντρεμένοι ζουν μια ήρεμη ζωή με σταθερό πρόγραμμα, ισορροπημένη διατροφή, αρκετό ύπνο και λιγότερες καταχρήσεις.

• Η θετική σκέψη απέναντι στη ζωή σώζει: Oι άνθρωποι που φτάνουν μέχρι τα βαθιά γεράματα δεν αγχώνονται και δεν στενοχωριούνται με το παραμικρό.

• Tο τσεκαπ είναι απαραίτητο στοιχείο της μακροζωίας.

• Η απώλεια περιττών κιλών είναι, ίσως, το πιο σίγουρο εισιτήριο για τη μακροζωία. Προσπαθήστε, λοιπόν, να διατηρηθείτε στα φυσιολογικά κιλά.

• Ταΐστε το μυαλό σας

Η κατάλληλη διατροφή είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Τα συστατικά που σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι:

• Γλυκόζη: Είναι η πρώτη και κύρια ουσία που χρειάζεται, γι’ αυτό και την ονομάζουμε και «τροφή του εγκεφάλου». Προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και τα παρασκευάσματά του, τα ζυμαρικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, το μέλι και τα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχετε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία.

• Βιταμίνες του συμπλέγματος Β: Oι βιταμίνες αυτές (με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6, Β12) έμμεσα συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διάφορων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη. Βρίσκονται στο γάλα, το ψωμί και τα προϊόντα αλεύρου, στα δημητριακά και τα προϊόντα σιταριού, στα όσπρια. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη βιταμίνη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτήν δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιταμίνες Β, βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή.

• Αμινοξέα: Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη,  οι οποίες αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται κυρίως στο κρέας, τα γαλακτοκομικά και τη σοκολάτα.

• Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Ιδιαίτερη κατηγορία συστατικών που συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική λειτουργία, τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα, αποτελούν βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου, απαραίτητα για το σχηματισμό των εγκεφαλικών νευρώνων. Δεδομένου, όμως, ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα παράγει από μόνος του, θα πρέπει να ληφθούν μέσω της διατροφής. Βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (σογιέλαιο, σησαμέλαιο και άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά όπως η γλιστρίδα.

Oι 4 εντολές του anti-aging: Θέλουμε και να ζήσουμε και να γεράσουμε επιτυχώς. Τα θέλουμε και τα δύο. Για να τα έχουμε, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι η παράταση της νεότητας προϋποθέτει τη φροντίδα του μυαλού και του σώματός μας.

2 Εξασκήστε το μυαλό σας για να μη γεράσει: Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και να δημιουργούμε μέχρι τα βαθιά μας γεράματα, είναι ανάγκη να διατηρήσουμε τη μνήμη μας σε καλή κατάσταση. Χωρίς τη μνήμη και τη λογική, η μάθηση θα είναι αδύνατη, το παρελθόν ανύπαρκτο, τα παρόν ακατανόητο και το μέλλον αβέβαιο.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι νευρώνες του εγκεφάλου έχουν την τάση να επιβιώνουν, όταν εκτίθενται σε μια διαδικασία μάθησης. Βέβαια, όσο μεγαλώνουμε, χάνουμε νευρικά κύτταρα, η μνήμη μπορεί να αδυνατίζει και σε ορισμένες περιπτώσεις να χαθεί. Για να διατηρήσετε τη μνήμη σας σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση, εξασκήστε την. Όσο περισσότερο την εξασκείτε τόσο αποδοτικότερη γίνεται. Η άνοια, η απώλεια δηλαδή της μνήμης και των γνωστικών λειτουργιών, πλήττει κυρίως αυτούς που δεν «γυμνάζουν» το μυαλό τους. Αν θέλετε να διατηρήσετε ακμαίες τις νοητικές σας ικανότητες, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές.

• Μορφωθείτε: O κινηματογράφος, το θέατρο, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, το διάβασμα βιβλίων και γενικά η μόρφωση ενισχύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση των διάφορων λειτουργιών του, όπως η μνήμη. Θεωρείται ότι οι άνθρωποι που έχουν σπουδάσει έχουν ενισχύσει τους νευρώνες του εγκεφάλου τους.

• Γυμνάστε το μυαλό σας με ξένες γλώσσες: Η καλύτερη γυμναστική για τη μνήμη θεωρείται ότι είναι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και αυτό γιατί η προσπάθεια που καταβάλλουμε είναι τόσο μεγάλη, που κινητοποιεί τη μνήμη και την κρατά σε εγρήγορση.

• Μάθετε ένα μουσικό όργανο: Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου αποτελεί μια πολύ καλή άσκηση του νου, αφού απαιτεί συνδυασμό πολλών λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως της μνήμης, της μάθησης, της κίνησης, του συναισθήματος, της ακοής και της δημιουργικότητας. Γι’ αυτό και οι μουσικές ικανότητες των ατόμων γίνονται συχνά αντικείμενο έρευνας από τους νευροεπιστημόνες.

• Αναπτύξτε κοινωνικές επαφές: Oι κοινωνικές επαφές φαίνεται ότι κρατούν ζωντανά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Όσο πιο συχνά μιλάτε στο τηλέφωνο, όσο πιο συχνά βγαίνετε για να διασκεδάσετε και να ανταλλάξετε απόψεις, τόσο καλύτερη μνήμη θα έχετε. Η διαδικασία της συνομιλίας αφυπνίζει τη μνήμη. Σε αυτό τουλάχιστον το συμπέρασμα κατέληξε επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία ρώτησε 3.617 άτομα ηλικίας από 24 έως 96 ετών πόσες ώρες μιλούσαν στο τηλέφωνο ή πόσο συχνά έβγαιναν με παρέα. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε τεστ, για να διαπιστωθεί η κατάσταση της μνήμης τους. Από τη μελέτη των στοιχείων προέκυψε ότι εκείνοι που ήταν κοινωνικά ενεργοί είχαν αυξημένη νοητική διαύγεια.

• Διώξτε το στρες: Η συναισθηματική ισορροπία προστατεύει τη μνήμη από τις δυσμενείς επιδράσεις του στρες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες φθείρουν τα κύτταρα του εγκεφάλου και βλάπτουν τον ιππόκαμπο (σημαντικό όργανο που ρυθμίζει τη μνήμη). Το αίσθημα ότι είμαστε ψυχολογικά καλά επιβραδύνει την παραγωγή αυτών των ορμονών. Γι’ αυτό, καλό θα ήταν πού και πού να εφαρμόζετε κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης και αναπνοής.

• Ασκηθείτε: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί» έλεγαν οι αρχαίοι και είχαν απόλυτο δίκιο. Τη ρήση αυτή επιβεβαιώνουν πολλές έρευνες, που αποδεικνύουν ότι η σωματική άσκηση συντελεί στο να διατηρούμε ακμαίες τις πνευματικές μας ικανότητες. Η συστηματική σωματική άσκηση διεγείρει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία, η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο. Η καλή αιμάτωση του εγκεφάλου έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει τις νοητικές μας λειτουργίες.

• Κοιμηθείτε καλά: O ύπνος ξεκουράζει τον εγκέφαλο, βοηθά τη μνήμη και είναι απαραίτητος για τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά να αποθηκεύονται και να «ταξινομούνται» οι πληροφορίες που παίρνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να έχετε, λοιπόν, «μνήμη ελέφαντα» είναι απαραίτητο να ξεκουράζεστε με 8 ώρες ύπνου.

• Κάντε brain fitness: Η νέα τάση είναι το brain fitness με ειδικά σχεδιασμένα «παιχνίδια» στο PC, την κονσόλα ή το Διαδίκτυο που ακονίζουν το μυαλό.

Ελεύθερες ρίζες, ο μεγαλύτερος εχθρός της νεότητας: Η διακαής επιθυμία του ανθρώπου να μείνει για πάντα νέος και να επιμηκύνει το προσδόκιμο ζωής του άνοιξε το δρόμο σε παραπάνω από 300 θεωρίες, με τις οποίες οι επιστήμονες επιχείρησαν να μελετήσουν τη γήρανση και τη μακροζωία. Μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες είναι αυτή που μελετά τη βλαβερή επίδραση των ελεύθερων ριζών του οξυγόνου στους ζωντανούς οργανισμούς. Oι ελεύθερες ρίζες είναι εξαιρετικά ασταθή και ιδιαίτερα δραστικά μόρια ή άτομα που έχουν ένα ελεύθερο μονήρες ηλεκτρόνιο στην εξωτερική τους στιβάδα.

Oι οξειδωτικές αυτές ουσίες, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την σταθερότητά τους, «κλέβουν» ηλεκτρόνια από άλλα μόρια, ενεργοποιώντας έτσι αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες δημιουργούν και άλλες ελεύθερες ρίζες. Έξω στη φύση, η διαδικασία αυτή είναι φυσιολογική, αλλά μέσα στον οργανισμό, όταν η παρουσία αυτών των μορίων είναι αριθμητικά μεγάλη, προκαλεί σημαντικές βιολογικές βλάβες σχεδόν σε όλα τα κυτταρικά συστήματα (όπως τις κυτταρικές μεμβράνες, τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια, το DNA και το RNA), που οδηγούν στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.

Oι ελεύθερες ρίζες παράγονται κυρίως φυσιολογικά στον οργανισμό, ως βιοπροϊόντα του μεταβολισμού των τροφών. Παράγονται επίσης από το στρες και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η ακτινοβολία, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και το κάπνισμα. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν συσχετιστεί με μια πληθώρα ασθενειών και συμβάλλουν σημαντικά στην επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης και του ρυθμού με τον οποίο αυτή εξελίσσεται. Για την προστασία των κυττάρων από την οξειδωτική καταστροφή, ο οργανισμός είναι εξοπλισμένος με ένα εκτεταμένο και περίπλοκο αμυντικό σύστημα: τα αντιοξειδωτικά.

3 Καταπολεμήστε τις ρυτίδες: O κυριότερος ίσως και ο πιο αδιάψευστος δείκτης της ηλικίας μας είναι το δέρμα μας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι ρυτίδες χαράζουν το πρόσωπό μας και η χαλάρωση στιγματίζει το σώμα μας. Καθώς περνούν τα χρόνια, το δέρμα μας γερνά, και αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: την εσωτερική γήρανση, που σχετίζεται με τη γενετική μας προδιάθεση, και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η υπεριώδης ακτινοβολία, το κάπνισμα, το στρες και η ρύπανση. Oι τελευταίοι μάλιστα καθορίζουν και, ως ένα βαθμό, πόσο γρήγορα θα γεράσουμε. Κατά τη διαδικασία της γήρανσης, η επιδερμίδα μας γίνεται λεπτή, θαμπή, χάνει την υγρασία και την ελαστικότητά της, παρουσιάζει σκούρες κηλίδες, «κρεμάει» και αποκτά ζάρες και ρυτίδες.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προφυλάξετε την επιδερμίδα σας

• Καλυφθείτε από τον ήλιο Αποφεύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. O χειρότερος εχθρός του δέρματος είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Είναι πλέον γνωστό ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί, μεταξύ άλλων, πρόωρη γήρανση. Γι’ αυτό, προστατέψτε το δέρμα σας φορώντας πάντα αντιηλιακή κρέμα με υψηλό δείκτη προστασίας, καπέλο και κατάλληλα ρούχα. Η εφαρμογή του αντιηλιακού πρέπει να γίνεται 20 λεπτά πριν από την έκθεσή σας στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε 2 ώρες και κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα.

• Κόψτε το κάπνισμα: Άλλος ένας μεγάλος εχθρός του δέρματος και όλου του οργανισμού μας είναι το τσιγάρο. Το κάπνισμα καταστρέφει τα αγγεία, κάνει το δέρμα μας να φαίνεται κίτρινο και μας φορτώνει με επιπλέον ρυτίδες που οφείλονται στις κινήσεις και εκφράσεις που παίρνει το πρόσωπό μας καθώς καπνίζουμε.

• Φροντίστε για τη σωστή τηs ενυδάτωση: Η ενυδάτωση του δέρματος επιτυγχάνεται πρώτα απ’ όλα με την πρόσληψη υγρών, δηλαδή νερού, φρέσκων χυμών, φρούτων και λαχανικών, και με την εφαρμογή ενυδατικής κρέμας κατάλληλης για τον τύπο του δέρματός σας. Oι ενυδατικές κρέμες, στην ουσία, δεσμεύουν την υγρασία του δέρματός μας.

• Ενισχύστε την ελαστικότητά του δέρματος: Μετά τα 40, μπορείτε να συμπληρώσετε την αντιγηραντική φροντίδα του δέρματός σας με μια βιολογική αντιγηραντική κρέμα, ιδανική είναι με βάση την Αλόη.

4 Κερδίστε χρόνια και νιάτα με την άσκηση: Oι ειδικοί αναδεικνύουν την άσκηση σε σημαντικό παράγοντα υγείας που βελτιώνει παράλληλα και την ποιότητα ζωής. Και μη νομίζετε ότι πρέπει να περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας στο γυμναστήριο για να έχετε αποτέλεσμα. Όπως έχουν δείξει πολυάριθμες έρευνες, ακόμη και 30 λεπτά άσκησης (γρήγορο περπάτημα, τζόγκινγκ, κολύμπι κλπ.), τρεις φορές την εβδομάδα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προοπτική να τα εκατοστίσετε και να διατηρήσετε τα οστά ευλύγιστα και το δέρμα σας σφριγηλό. Ας δούμε αναλυτικά πώς επιδρά η άσκηση στη σωματική και ψυχική μας κατάσταση.

• Λιγότερο άγχος: Η γυμναστική βοηθά στην καταπολέμηση του στρες, τονώνει την αυτοπεποίθησή σας με ένα αίσθημα επιτυχίας, π.χ. όταν ολοκληρώνετε μια προπόνηση ή το πρόγραμμα ενός μήνα στο γυμναστήριο, και φυσικά σας φτιάχνει τη διάθεση, όταν βλέπετε την εξωτερική σας εμφάνιση να αλλάζει προς το καλύτερο. Η άσκηση έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι καταπολεμά την κατάθλιψη.

• Αντιμετώπιση των χρόνιων παθήσεων: Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε ή και να προλάβετε αρκετές χρόνιες παθήσεις, όπως την υπέρταση, διάφορες καρδιοπάθειες, την οστεοπόρωση, το διαβήτη τύπου 2 και ορισμένες μορφές καρκίνου.

• Καλύτερος έλεγχος του σωματικού βάρους: Με τη γυμναστική καίτε θερμίδες και κρατάτε «υπό έλεγχο» το σωματικό σας βάρος. Όταν κάνετε αεροβική άσκηση, καίτε θερμίδες «επί τόπου». Όταν κάνετε ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης (π.χ. βαράκια), βοηθάτε στην αύξηση της μυϊκής σας μάζας. Η μεγαλύτερη μυϊκή μάζα «ανεβάζει» το μεταβολισμό, κάτι που σημαίνει ότι καίτε περισσότερες θερμίδες σε κατάσταση ηρεμίας.

• Βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς και της αναπνοής: Με την άσκηση γυμνάζεται και λειτουργεί καλύτερα ο καρδιακός μυς. Στέλνοντας περισσότερο αίμα, βοηθά στην καλύτερη λειτουργία των αγγείων και εφοδιάζει τους μυς με οξυγόνο. Αντίστοιχα, οι πνεύμονες, επειδή χρειάζεται να διαχειριστούν περισσότερο οξυγόνο, βελτιώνουν την αποδοτικότητά τους.

•Καλύτερη ποιότητα ύπνου: Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να κοιμάστε πιο εύκολα και πιο βαθιά. Αποφύγετε όμως τη γυμναστική αργά το βράδυ, για να μην έχετε υπερένταση. Δώστε στο σώμα σας τουλάχιστον 3-4 ώρες μέχρι να πάτε για ύπνο, για να προλάβει να χαλαρώσει. O καλύτερος ύπνος, εκτός από το ότι θα σας ξεκουράσει, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη συγκέντρωση, μεγαλύτερη αποδοτικότητα και καλύτερη διάθεση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η φυσιολογική πτώση της σωματικής θερμοκρασίας 5-6 ώρες μετά τη γυμναστική θα βοηθήσει στο να αποκοιμηθείτε ακόμη ευκολότερα.

• Μεγαλύτερη αντοχή, περισσότερη δύναμη: Η αεροβική γυμναστική βελτιώνει την αντοχή, ενώ οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, εκτός από την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, βοηθούν στη μυϊκή τόνωση. Έτσι θα έχετε μεγαλύτερη αντοχή και δύναμη στις καθημερινές σας δραστηριότητες και κινήσεις.

Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Τα επιτεύγματα των ειδικών σε ό,τι αφορά την καθυστέρηση των συμπτωμάτων της γήρανσης γεννούν προσδοκίες για ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες. Πού τελικά θα οδηγήσουν; Το μέλλον είναι κοντά.  Η έρευνα, σήμερα, προσανατολίζεται σε θεραπείες που προσδοκούν να σταματήσουν ή να αντιστρέψουν τη γήρανση. Βέβαια, η αντιστροφή των αλλαγών της γήρανσης θα απαιτήσει τεχνολογίες ή θεραπείες οι οποίες δεν είναι ακόμη διαθέσιμες. Αυτές περιλαμβάνουν:

•Τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα για αντικατάσταση των γηρασμένων παλαιών κυττάρων.

•Τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων ενζύμων για αποικοδόμηση ορισμένων μορφών κυτταρικών υπολειμμάτων, ώστε να αποφορτίζουν τα κύτταρα και να γίνονται πιο λειτουργικά.

• «Τεχνολογίες έκφρασης επιλεγμένων γονιδίων», που θα συμβάλλουν στην επίτευξη της μακροζωίας.

Επιπλέον, οι περισσότεροι επιστήμονες τονίζουν ότι πρέπει πρώτα να διασαφηνιστούν οι διάφοροι μηχανισμοί της γήρανσης. Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι μόνο αν οι μηχανισμοί που ελέγχουν το ρυθμό γήρανσης γίνουν γνωστοί, θα μπορέσουν να την αναχαιτίσουν. Αυτήν τη στιγμή, γνωρίζουμε μόνο τις αλλαγές που υφίστανται οι άνθρωποι καθώς γερνούν, αλλά παραμένει άγνωστος ο μηχανισμός που τις προκαλεί και ο λόγος για τον οποίο συμβαίνουν. Σε κυτταρικό-γενετικό επίπεδο, η γνώση μας για τη διαδικασία της γήρανσης είναι περιορισμένη, αν και αρκετά γονίδια έχουν ήδη προσδιοριστεί ότι ελέγχουν τη γήρανση σε οργανισμούς στους οποίους μελετώνται.

Δραστικές επεμβάσεις: Πλαστική χειρουργική, ίσως η πιο ακραία απάντηση στην αναζήτηση της νεότητας. Εάν το να σταματήσουμε το χρόνο παραμένει όνειρο, το να τον καθυστερήσουμε είναι εφικτό με τις δυνατότητες που μας δίνει πλέον η πλαστική χειρουργική. Από τις πιο δημοφιλείς επεμβάσεις, το λίφτινγκ προσώπου μπορεί να σβήσει από το πρόσωπό σας τουλάχιστον μια 15ετία. Νέες τεχνικές, εξελιγμένα ενθέματα και φάρμακα βελτιώνουν το σώμα και το πρόσωπό σας, χαρίζοντάς σας μια πιο νεανική όψη. Ωστόσο, χρειάζεται πολλή σκέψη πριν προχωρήσετε σε μια τέτοια επέμβαση, καθώς όλες οι πλαστικές επεμβάσεις έχουν τους κανόνες τους, τις ενδείξεις και αντενδείξεις τους, τις επιπλοκές τους, τα υπέρ και τα κατά τους.

Πολλά υποσχόμενος ο ρόλος των βλαστοκυττάρων: Η έρευνα με βλαστοκύτταρα σε ό,τι αφορά τη γήρανση βρίσκεται σε εμβρυϊκό ακόμη στάδιο. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι πολλές εκφυλιστικές αρρώστιες της τρίτης ηλικίας προκαλούνται από τη διακοπή λειτουργίας των βλαστοκυττάρων, τα οποία ανανεώνουν τους διάφορους ιστούς του σώματος. Θα πάρει ίσως λίγο καιρό, ώσπου με μια ένεση με βλαστοκύτταρα θα επιτυγχάνεται μια νεανική, αψεγάδιαστη επιδερμίδα, όσον αφορά το αισθητικό κομμάτι, ή θα επιβραδύνεται και ίσως θα αναστρέφεται η διαδικασία της γήρανσης. «Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ξανακερδίσουν τα χαμένα τους μαλλιά, να αφαιρέσουν τις ρυτίδες και να ανανεώσουν την επιδερμίδα τους, ενώ θα αναπτύξει νέα νεύρα για τους ασθενείς με παράλυση» έχει πει ο Μάικλ Κλέντζε από το Ινστιτούτο κατά της Γήρανσης του Μονάχου.

Είναι εφικτή η αθανασία; Το να μείνουμε για πάντα νέοι και να μην πεθάνουμε ποτέ έχει απασχολήσει πολλές φορές τους επιστήμονες και συνεχίζει να τους απασχολεί. Η άποψη που έχει διατυπωθεί είναι ότι ακόμη και αν, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, εμφανιζόταν ένα είδος που να ήταν αθάνατο, αυτό το είδος θα εξαφανιζόταν, καθώς η εξέλιξη δεν ευνοεί την αθανασία. Και αυτό γιατί δεν θα μπορούσε να προσαρμοστεί στις συνθήκες που αλλάζουν. Βέβαια, όπως πιστεύουμε εμείς οι άνθρωποι, δεν είμαστε ένα τυχαίο είδος. Πόσες φορές τα κατορθώματά μας δεν ξεπέρασαν και την πιο αχαλίνωτη φαντασία;

Η αρχαία Ελληνική πόλη της Πέτρας στην Ιορδανία

Ένα μοναδικό ανθρώπινο δημιούργημα, η βραχοπολιτεία της Πέτρας, έμενε κρυμμένη στην άμμο της ερήμου για αιώνες ολόκληρους και ανακαλύφθηκε τυχαία από έναν 25χρονο τυχοδιώκτη

Είναι τόσο νωρίς το πρωί που τα μάτια μετά βίας κρατιούνται ανοικτά. Κανείς δεν μιλάει. Οι μόνοι ήχοι που ακούγονται είναι το σφύριγμα του ανέμου και το κουδούνισμα από τα πέταλα των αλόγων καθώς χτυπούν στα χαλίκια μέσα στο στενό πέρασμα του φαραγγιού.
Το φαράγγι που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο της Πέτρας σε κάποια σημεία έχει πλάτος μόλις δύο μέτρα

Πιο πάνω, εκεί που τελειώνουν τα ψηλά βράχια, ένα μικρό κομμάτι ουρανού προσπαθεί να στείλει το αμυδρό φως του κάτω στο φαράγγι, δημιουργώντας απόκοσμες σκιές στο έδαφος. Ξαφνικά τα στενά βράχια ανοίγουν σε ένα ξέφωτο.
Οι πρώτες αχτίδες του ήλιου λούζουν στο φως τους κίονες και τα αετώματα ενός ναού που ξεπροβάλλει μέσα από τον τραχύ βράχο, στη μέση του πουθενά, σαν την πιο απίθανη ψευδαίσθηση. Η σιωπή δίνει τη θέση της σε ένα αυξανόμενης έντασης μουρμουρητό δέους. Αγαπητοί επισκέπτες, καλωσορίσατε στην Πέτρα!
Η αρχαία βραχοπολιτεία της Πέτρας, ο μεγαλύτερος εθνικός θησαυρός της Ιορδανίας, είναι ένα μυστήριο. Ποια ήταν στην πραγματικότητα αυτή η πόλη; Ποιοι την έχτισαν και γιατί στα βάθη της ερήμου; Για ποιον λόγο το πιο επιβλητικό κτίσμα της περιοχής αποτελείται στην ουσία μόνο από μία πρόσοψη και πίσω της δεν υπάρχει παρά μια μικρή, κενή καμαρούλα; Γιατί ξαφνικά η Πέτρα χάθηκε από την ιστορία και εξαφανίστηκε ακόμη και από τους χάρτες για αιώνες ολόκληρους;
Το στενό φαράγγι που λέγεται Σικ είναι στην πραγματικότητα ένας ενιαίος βράχος που σκίστηκε στα δύο δημιουργώντας εντυπωσιακά σχήματα και χρώματα

Ποιοι ήταν αυτοί οι άγνωστοι κάτοικοί της, οι Ναβαταίοι, που ενώ ήταν νομάδες και έμεναν σε σκηνές ή σε σπηλιές έχτισαν ναούς, παλάτια και θέατρα τέτοιας καλαισθησίας; Και γιατί ενώ δεν βρέθηκαν πουθενά χρυσά κοσμήματα και τα ελάχιστα πήλινα αγγεία τους ήταν χοντροκομμένα και άβαφα είχαν χτίσει έναν ολόκληρο ναό-θησαυροφυλάκιο και σκάλιζαν εξαιρετικά γλυπτά πάνω στον βράχο;
Με μόλις το 1/20 της αρχαίας πόλης να έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα, η γνώση μας για την Πέτρα αλλάζει μέρα με τη μέρα. Νέα μυστικά έρχονται στην επιφάνεια μέσα από τις σκαπάνες των αρχαιολόγων από την Ιορδανία, την Ελβετία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, που πραγματοποιούν ανασκαφές στην περιοχή.
Η Πέτρα ψηφίστηκε πριν από μερικά χρόνια από εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο ως ένα από τα Νέα Θαύματα του Κόσμου

Τα πιο πρόσφατα ευρήματα είναι εντυπωσιακά: ένα συγκρότημα με πισίνα και λουτρά, μια βίλα ευγενούς, νέοι τάφοι δίπλα στο Θησαυροφυλάκιο, οι οποίοι δίνουν άλλη ερμηνεία στο μυστήριο της κατασκευής αυτού του κτιρίου και πολλά ακόμη που αλλάζουν συνεχώς τα δεδομένα.
Πέρασμα των καραβανιών
Πριν από 2.000 χρόνια, η Πέτρα βρισκόταν στο σταυροδρόμι των καραβανιών που περνούσαν φορτωμένα με μπαχαρικά, υφάσματα και αρώματα από τη μακρινή Ασία.
Οι εφευρετικοί Ναβαταίοι βρήκαν έναν τρόπο να μαζεύουν το πολύτιμο νερό και η πόλη αναπτύχθηκε ταχύτατα, φιλοξενώντας πάνω από 20.000 κατοίκους.
Μόλις το ένα εικοστό της αρχαίας πόλης έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα. Η γνώση μας για την Πέτρα αλλάζει μέρα με τη μέρα

Το θέατρο της πόλης είχε χωρητικότητα 4.000 θεατών, γεγονός που δείχνει το μέγεθος αλλά και το πολιτιστικό επίπεδο της Πέτρας. Ένας ισχυρός σεισμός ισοπέδωσε μεγάλο μέρος της πόλης και κατέστρεψε το υδραυλικό της σύστημα.
Οι δρόμοι των καραβανιών άλλαξαν και οι κάθε λογής επιδρομείς επιτέθηκαν στην Πέτρα στερώντας της τα πλούτη της. Σιγά σιγά η πόλη σιώπησε και χάθηκε στη λήθη της ιστορίας. Ολα αυτά μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ένας τολμηρός Ελβετός εξερευνητής που μόλις είχε κλείσει τα 25 χρόνια του, ο J.L. Burckhardt, αποφάσισε να εξερευνήσει τα βάθη της ερήμου στην Εγγύς Ανατολή αναζητώντας χαμένους θησαυρούς.
Υπάρχουν περίπου 800 διαφορετικά αξιοθέατα στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας Πέτρας, εκ των οποίων 500 τάφοι. Εδώ ο «τάφος με την υδρία», όπως ονομάζεται

Ο τυχοδιώκτης αυτός ασπάστηκε το Ισλάμ και μεταμφιεσμένος ως Βεδουίνος έφτασε στην έρημη Πέτρα.
Οι διηγήσεις του ξύπνησαν το διεθνές ενδιαφέρον και σύντομα στην περιοχή κατέφθασαν οι αρχαιολόγοι που έφεραν και πάλι στο φως τα μνημεία αυτής της μοναδικής πόλης, που το 1985 χαρακτηρίστηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και λίγο αργότερα ψηφίστηκε από εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο ως ένα από τα Νέα Θαύματα του Κόσμου.
800 αξιοθέατα στην αρχαία πόλη
Υπάρχουν περίπου 800 διαφορετικά αξιοθέατα στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας Πέτρας, εκ των οποίων τα 500 είναι τάφοι. Μην πανικοβληθείτε, δεν χρειάζεται να τρέχετε από το ένα στο άλλο. Αξίζει να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να απολαύσετε ένα τσάι στη σκιά ή απλώς για να χαζέψετε τη θέα των μνημείων. Επιπλέον, μην παραλείψετε να δείτε το ηλιοβασίλεμα, όταν ο ήλιος πέφτει και τα χρώματα στους βράχους αλλάζουν μαγικά.
Το πιο εντυπωσιακό κτίσμα της Πέτρας, ο ναός της Αλ Χάσνα ή Θησαυροφυλάκιο

Η κύρια δίοδος για την Πέτρα είναι ένα στενό πέρασμα ανάμεσα στα βράχια, που ονομάζεται Σικ. Αυτό που φαίνεται εκ πρώτης όψεως ως φαράγγι, στην πραγματικότητα είναι ένας ενιαίος βράχος με ύψος εκατοντάδων μέτρων που από σεισμούς άνοιξε στα δύο, αφήνοντας ένα κενό που σε κάποια σημεία δεν ξεπερνά τα δύο μέτρα πλάτος.
Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχουν ίχνη από ένα αρχαίο φράγμα και εκατοντάδες περίτεχνα λαξευτοί τάφοι με περίπλοκα σκαλίσματα (ο τάφος της Υδρίας, ο τάφος των Λεόντων, ο τάφος των Οβελίσκων, ο Κορινθιακός τάφος κ.ά.).
Ο «τάφος με την υδρία» και δίπλα του ο κορινθιακός τάφος

Το Σικ οδηγεί στο ξέφωτο που βρίσκεται το πιο εντυπωσιακό κτίσμα της αρχαίας πολιτείας, ο ναός της «Αλ Χάσνα» ή «Θησαυροφυλάκιο», με μια διώροφη πρόσοψη πλούσια διακοσμημένη με κίονες κορινθιακού ρυθμού και ανάγλυφες παραστάσεις. Στο εσωτερικό υπάρχει μόνο ένα δωμάτιο, όπου σύμφωνα με μια εκδοχή γίνονταν οι ιεροτελεστίες προς τιμήν της θεάς Ισιδας, ενώ κατά μια άλλη υπήρχε κρυμμένος ένας αμύθητης αξίας θησαυρός. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, το κτίσμα κατασκευάστηκε γύρω στο 85 π.Χ. στα χρόνια του βασιλιά Αρέθα του Τρίτου από Ελληνες τεχνίτες.
Από το Αλ Χάσνα ξεκινά ο δρόμος με τις προσόψεις πολλών τάφων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές, ο οποίος οδηγεί στο αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο του 1ου μ.Χ. αιώνα. Κοντά στο θέατρο ξεκινά και η κεντρική οδός της πόλης, με τις κιονοστοιχίες, το Νυμφαίο, τις τρεις Αγορές, το βασιλικό ανάκτορο, το Τέμενος και το Γυμνάσιο.
Το φαράγγι Σικ το οποίο καταλήγει στο εντυπωσιακό Θησαυροφυλάκιο

Υπάρχουν αρκετά σημαντικά αξιοθέατα στους γύρω βράχους, ωστόσο η ανάβαση είναι από αρκετά έως πολύ κουραστική. Αξίζει να κοπιάσετε, ωστόσο, για δύο πολύ ιδιαίτερα αξιοθέατα: το Αλ Μαντμπά ή «Υψηλό Θυσιαστήριο» και το Ελ Ντεΐρ ή αλλιώς «Μοναστήρι». Το Αλ Μαντμπά θα προσεγγίσετε ύστερα από 45λεπτη, σχετικά εύκολη, ανάβαση. Ο χώρος θυσιών βρίσκεται σε έναν βράχο και δίνει την αίσθηση ότι αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης.
Το Ελ Ντεΐρ, που είναι χτισμένο πάνω σε ψηλό βράχο, είναι μία από τις πιο περίτεχνες κατασκευές της αρχαίας Πέτρας. Είναι το καλύτερο σημείο για να κλείσετε την επίσκεψή σας, αρκεί να κρατήσετε ενέργεια για μια ανηφορική πορεία με 800 σκαλοπάτια, λαξευμένα στον βράχο!
Το ρωμαϊκό θέατρο είχε χωρητικότητα 4.000 θεατών, γεγονός που δείχνει το μέγεθος αλλά και το πολιτιστικό επίπεδο της Πέτρας

Ο ναός που έχει δύο ορόφους ήταν αρχικά αφιερωμένος στον θεό-βασιλιά Ομπάντας Α', αλλά την ονομασία «Μοναστήρι» πήρε τη βυζαντινή περίοδο, όταν έγινε τόπος λατρείας των ντόπιων χριστιανών. Η είσοδος οδηγεί σε μια τετράγωνη αίθουσα όπου βρισκόταν ο βωμός.
Από τον πάνω όροφο θα έχετε θέα σε όλες τις γύρω περιοχές, στην κοιλάδα της Πέτρας και στο επιβλητικό βουνό Χορ, στην κορυφή του οποίου -σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση- βρίσκεται ο τάφος του Ααρών.
Η Πέτρα στο φως του φεγγαριού

Η ρωμαϊκή οδός με τους κίονες οδηγούσε σε μια σκεπαστή ρωμαϊκή αγορά
Έπειτα από επίμονες παρακλήσεις των επισκεπτών να δουν την Πέτρα τη νύχτα, οι Αρχές της Ιορδανίας επέτρεψαν να γίνονται νυχτερινές ξεναγήσεις στον χώρο. Οι επισκέψεις ξεκινούν από το Visitor Center κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Πέμπτη, στις 8:30 το βράδυ και διαρκούν 2 ώρες. Το μονοπάτι ανάμεσα στα βράχια είναι φωτισμένο με 1.500 κεριά, οι επισκέπτες βαδίζουν σιωπηλά σε μία σειρά και οδηγούνται μέχρι το Θησαυροφυλάκιο. Εκεί η ξενάγηση γίνεται με μουσική Βεδουίνων, ενώ σερβίρεται αρωματικό τσάι με μέντα. Μη χάσετε αυτή την εμπειρία!
Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε την Πέτρα είναι από Οκτώβριο-Μάιο. Η θερμοκρασία κυμαίνεται τότε σε ανεκτά για μεγάλες πεζοπορίες επίπεδα (15-20°C), σε αντίθεση με το καλοκαίρι, όπου ο υδράργυρος βρίσκεται στους 42-45°C.
Όψη του αρχαιολογικού χώρου της Πέτρας από το Θησαυροφυλάκιο

Έχοντας στα χέρια τους, μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, κορυφαίοι επιστήμονες σαρώνουν με λέιζερ τα αρχαία μνημεία και μας αποκαλύπτουν πολύτιμα μυστικά και δίνουν απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα.
Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς "Σκανάρονας το παρελθόν", αντικείμενο έρευνας η αρχαία πόλη της Πέτρας στην Ιορδανία. Ελληνικής τεχνοτροπίας και αισθητικής μνημείο που η συμβατική ιστορία μας λέει ότι χτίστηκε από... νομάδες άραβες

 

Φιλοσοφία ή θεοκρατία

Πολλά τραγικά γεγονότα που έχουν συμβεί διεθνώς, και στα οποία εμπλέκονται οι θρησκείες, με ανάγκασαν στο παρελθόν, να αρθρογραφήσω, και να εκθέσω τις απόψεις μου. Πιστεύοντας όμως με το ότι και αν γράφω δεν πρόκειται να επηρεάσω καμία κατάσταση, και άδικα χάνω το χρόνο μου, είπα να μην ασχοληθώ και πάλι με τα εγκληματικά κατορθώματα της θρησκευτικής απάτης.
Τα τελευταία όμως δραματικά γεγονότα που συνέβησαν σε σιδηροδρομικό σταθμό της Κίνας, και στο Βόλγκογκραντ της Ρωσίας, με τους δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, και κρίνοντας, ότι αυτό που συμβαίνει στην γειτονιά σου πιθανόν να συμβεί και στο σπίτι σου, μου επιβάλλουν και πάλι να ασχοληθώ με τα γεγονότα αυτά. Μπορεί τα αίτια των γεγονότων να μην έχουν σχέση με τη θρησκεία, αλλά ο θρησκευτικός φανατισμός καθίσταται το καλύτερο εκτελεστικό όργανο για την διεκδίκηση των εκάστοτε επιδιώξεων.
Μιλάμε βεβαίως για τις δύο αδελφές θρησκείες τον Χριστιανισμό και τον Ισλαμισμό, οι οποίες διακηρύττουν ότι είναι οι θρησκείες της αγάπης και της ειρήνης. Δυστυχώς, τα γεγονότα αποδεικνύουν, ότι, οι αναχρονιστικές τους θεωρίες, και μη φιλοσοφημένη δομή τους, στα χέρια αυτών που επιδιώκουν ανώμαλες καταστάσεις, τις έχουν καταστήσει παράλογες και αιμοβόρες.
Ο Πούτιν παραλογίζεται, διότι ενώ μέχρι πρότινος, αλλά ακόμη και σήμερα έχει έναν λαό με υψηλή παιδεία, αποστασιοποιημένο από τις θεοκρατίες, έχει βάλει σκοπό να αναστήσει τον βρικόλακα της βυζαντινής θεοκρατίας. Αυτό όμως θα προκαλέσει με τη σειρά του τον ανταγωνισμό με το Ισλάμ, και άντε κ. Πούτιν να μετράς τα θύματα των καμικάζι τρομοκρατών. Ο Μπους επικαλούμενος την Βίβλο, αιματοκύλισε το Ιράκ. Πρόσφατα οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι με τις ενέργειες τους στην βόρεια Αφρική, και στην Συρία, προκάλεσαν λουτρό αίματος, που ακόμη θα συνεχιστεί, για πολλά χρόνια, διότι οι λαοί αυτοί είναι ανώριμοι για δημοκρατία. Πως να είναι ώριμοι όταν η συντριπτική πλειοψηφία των λαών αυτών, πάνω από την δημοκρατία βάζει το Κοράνι; Δημοκρατία σημαίνει ελεύθερη γνώμη και έκφραση, πράγμα αδιανόητο για τον Ισλαμισμό.
Η λύση του προβλήματος είναι μία: Παιδεία και ένας νέος διαφωτισμός, ώστε και ο τελευταίος πολίτης να εμπεδώσει ότι οι θρησκείες δεν συμβαδίζουν με την λογική και απευθύνονται σε βλάκες, και μετά να αναρωτηθεί μήπως είναι και αυτός βλάκας.
Όταν ο άνθρωπος διέπεται από λογική, έχει την απαιτούμενη μόρφωση, και διαθέτει συνείδηση που του ελέγχει και κατευθύνει τις πράξεις του, θεωρείται μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, και δεν έχει ανάγκη καμία θρησκεία να του υποδείξει πως θα διάγει βίον ενάρετο.
Για όσους δεν αποδέχονται την θρησκεία, δεν υπάρχει πρόβλημα. Για όσους όμως έχουν ανάγκη τη θρησκεία, πρέπει να απορρίψουν τα παραμύθια του Μωυσή, και να θέσουν κάτω από το πρίσμα της λογικής αυτά που ελέχθησαν από τον Χριστό και γράφηκαν από τον Μωάμεθ. Και να αποδέχονται ότι είναι σύμφωνο με τους νόμους της Φυσικής και την λογική. Πρέπει να καταλάβουν ότι μετά θάνατο δεν υπάρχει τίποτα, ούτε ψυχή, ούτε μετά θάνατο ζωή, ούτε Κόλαση, ούτε Παράδεισος με πιλάφια, και ουρί, ούτε άγγελοι, ούτε δαίμονες, όλα αυτά είναι θρησκευτικά παραμύθια, και είναι μεγάλη βλακεία να πιστεύει κάποιος ότι αν ζωστεί τα εκρηκτικά και σκοτωθεί θα εξασφαλίσει τον Παράδεισο. Ένα είναι σίγουρο: Θα πραγματοποιήσει τους σκοπούς αυτών που τον έζωσαν με τα εκρηκτικά. Αλλά και αυτός κάνει μεγάλη βλακεία που ξεκινά από το λιμάνι γονατιστός μέχρι την Παναγία της Τήνου να νομίζει ότι θα θεραπευθεί, ένα είναι σίγουρο ότι όταν φθάσει, στο παγκάρι που είναι δίπλα στην εικόνα θα καταθέσει τον οβολό του.
Δεν είναι δυνατόν, οι δυο αδελφές θρησκείες να απορρίπτουν την θεωρία του Δαρβίνου και τις αποδεδειγμένες θέσεις της σύγχρονης επιστήμης, και να αποδέχεται τα παραμύθια της Βίβλου, με την θεωρία των πρωτοπλάστων.
Αν θέλουν λοιπόν τα ιερατεία να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο, πρέπει να βάλουν καλά στο μυαλό τους: Όπως η δημοκρατία κρίνεται και επικρίνεται με αποτέλεσμα να βελτιώνεται, όπως τα συντάγματα συνεχώς αναθεωρούνται και προσαρμόζονται στα σύγχρονα δεδομένα, έτσι και οι θρησκείες να πάψουν να είναι δογματικές, να δέχονται τη κριτική, και να προσαρμόζονται συνεχώς στις απαιτήσεις και τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Ειδικά σήμερα που η τεχνολογία και γνώση καλπάζουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, αποτελούν έγκλημα, εις βάρος των γενιών που έρχονται, οι μεσαιωνικές δοξασίες τους.
Γι' αυτούς τους λόγους είναι λοιπόν καιρός για επιστροφή στους φιλοσόφους μας, που αρθρώνοντας λόγο που εγκλείει σεβασμό για τους άλλους, και αποσκοπεί στη διαμόρφωση προσωπικότητας με ελευθερία σκέψης-έκφρασης και με αίσθημα ευθύνης, πεντακόσια χρόνια π.Χ. δίδαξαν αλλά και φιλοσόφησαν ιδέες και ηθικές αξίες, που οδηγούν στην εξιδανίκευση του ανθρώπου. Χωρίς θαύματα και άλλα κομπογιαννίτικα τερτίπια.
Στους φιλοσόφους, των οποίων τα διασωθέντα –από την λαίλαπα της θεοκρατίας- συγγράμματα φωτίζουν τους δρόμους που οδηγούν σε πολίτες ελεύθερα σκεπτόμενους. Πολίτες με ολοκληρωμένη προσωπικότητα, πολίτες που σέβονται τους νόμους και τις ηθικές αξίες γιατί τους το επιβάλλει η συνείδηση τους, το πνευματικό τους επίπεδο και όχι βέβαια ο φόβος της τιμωρίας του Θεού. Πολίτες που γνωρίζουν ότι οι φιλοσοφικές ιδέες και αξίες που δίδαξαν εκείνοι είναι οι μόνες που παρέμειναν άφθαρτες και πάντα επίκαιρες και ας έχουν περάσει δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Άρα το να διάγουν οι πολίτες βίον «ενάρετο», είναι θέμα καθαρά φιλοσοφικό και όχι θρησκευτικό.
Οι αρχαίοι Έλληνες, οι γεννήτορες της δημοκρατίας σεβόμενοι την αυτοτέλεια, την αυτονομία και ανεπανάληπτη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου –το θεμελιώδες δικαίωμά του να είναι ο εαυτός του, αυθύπαρκτος και αυτόνομος- και προπάντων την ατομική του ελευθερία και τη σοφία της Φύσεως, αποστρεφόμενοι δε κάθε κοινωνικό, θρησκευτικό, κοσμοθεωρητικό δόγμα, ποτέ δεν θα δέχονταν να ξαπλώσουν στην κλίνη του μυθικού ληστή Προκρούστη και να κοπούν στα μέτρα του.
Μία ιδεώδης, αλλά και ρεαλιστική δημοκρατία, με σεβασμό στον άνθρωπο θα πρέπει να είναι η απάντηση των σημερινών πολιτών στη θεοκρατία. Αλλά για την εδραίωσή της στη μάχη των ιδεών που θα ακολουθήσει με τους κάθε λογής στενόμυαλους εξουσιαστές, πρέπει να ανατρέξουμε στις αδιαμφισβήτητες ιδέες και τις ηθικές αξίες όπως τις δίδαξαν και τις φιλοσόφησαν ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Επίκουρος, ο Πρωταγόρας, και τόσοι άλλοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, αλλά και οι Ευρωπαίοι Διαφωτιστές. Οι μόνες αξίες που έμειναν άφθαρτες και πάντα επίκαιρες μέχρι σήμερα και είναι οι μόνες που μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα σύγχρονα προβλήματα, ήτοι την εγκληματικότητα, τα ναρκωτικά, τον αλκοολισμό, τον χουλιγκανισμό, την έξαρση βίας εντός και εκτός των αγωνιστικών χώρων, και την τρομοκρατία, καθ' ότι η καθεστηκυία τάξη, πολιτική και θρησκευτική φαίνεται ότι έχει αποτύχει.

Οργανοσκευάσματα. Organopraeparata

Από την «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια». Του Μακρή Κ. Γ., Επιμελητή του Εργαστηρίου της φαρμακευτικής Χημείας εν τω Πανεπιστημίω Αθηνών (1930).
Καλούνται ούτω τα δια καταλλήλου κατεργασίας παρασκευαζόμενα εκ διαφόρων οργάνων ή και χυμών υγιών ζώων, ιδία δε μάλιστα εκ των αδένων αυτών, κονιώδη ή υγρά σκευάσματα.
Από της μάλλον απωτάτης αρχαιότητος αναφέρεται η χρήσις θεραπευτικών σκευασμάτων διαφόρων μερών του σώματος ζώων, ως και εκκριμάτων αυτών. Κυριότατον ρόλον έπαιξαν μάλιστα ταύτα εις την αρχαίαν σινικήν ιατρικήν, αναφερόμενα διεξοδικώς εις το «Nei-Kingk».
Ως διαφαίνεται όθεν, η οργανοθεραπευτική και τα οργανοσκευάσματα έχουν τας βάσεις των τουλάχιστον προ 5 χιλιετιών. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι εχρησιμοποίουν επίσης ως θεραπευτικάς ουσίας μέρη τινά του σώματος ή εκκρίματα, ως το ήπαρ, τον εγκέφαλον, το αίμα, τους όρχεις, το ανδρικόν σπέρμα, την κύστιν κλπ.
Γενικώς μάλιστα ήτο τότε παραδεδεγμένον ότι τα μέρη του σώματος υγιούς τινός ζώου ή και τα εκκρίματα αυτού, ηδύνατο να βελτιώσωσι την κατάστασιν του αντιστοίχου μέρους του πάσχοντος ατόμου.
Η εξιστόρησις τών είτε αυτουσίων είτε ως σκευασμάτων χρησιποποιηθεισών τοιούτων ουσιών παρουσιάζει τα περιεργότερα των πραγμάτων.
-   Στόμαχος αλώπεκος εχρησίμευε κατά των νόσων της κύστεως και της λιθιάσεως.
-    Ήπαρ σαύρας κατά οδονταλγιών.
-    Κεφαλή υγιούς κυνός κατά δηγμάτων λυσσώντων κυνών και ερπετών.
-   Πνεύμων αλώπεκος κατά πνευμονικών νοσημάτων.
Ταύτα και άλλα ανάλογα παράδοξα φαινόμενα αναφέρουν ο Πλίνιος, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης κλπ.

Την χρήσιν των φαρμάκων αυτών εσυνέχισαν οι Άραβες ιατροί, αυξήσαντες μάλιστα τον αριθμόν αυτών.  Κατά τον μεσαίωνα μερικώς τα φάρμακα ταύτα είχον εγκαταλειφθή, στραφέντων των ιατρών της εποχής εκείνης προς τα φυτικά και ορυκτά κυρίως φάρμακα.
Η σύγχρονος οργανοθεραπευτική, της οποίας θεμελιωτής είναι ο Brown-Sequard, εβασίσθη εις την υπ’ αυτού και του d’ Arnsoval αναπτυχθείσαν θεωρίαν της ενδοεκκρίσεως. Η Παρασκευή των οργανοθεραπευτικών σκευασμάτων, των οποίων προορισμός είναι να αναπληρώσουν τα μη δυνάμενα να αποχωρισθώσι μόνα και εν καθαρά καταστάσει δραστικά συστατικά των διαφόρων οργάνων, απαιτεί επιδεξιότητα και μεγίστην προσοχήν.
Γενικώς κατά την παρασκευήν των οργανοσκευασμάτων ακολουθούνται οι εξής κανόνες:
α)  το ζώον εξ ου θα ληφθεί το όργανον ή το έκκριμα δέον να είναι απολύτως υγιές.
β) η εξ αυτού Παρασκευή του σκευάσματος να γίνει ταχέως, ώστε να μη δοθεί ευκαιρία προς σχηματισμόν πτωμαϊνών ή ανάπτυξιν αποικιών μικροργανισμών
γ) η κατάτμησις του οργάνου να γίνη εις χώρον αντισηπτικώς διατηρούμενον
δ) εάν τα κατατμηθέντα τεμάχια πρόκειται να ξηρανθώσι προς παρασκευήν σκευάσματος, η θερμοκρασία δεν πρέπει να υπερβή τους 40ο. Μέρος του λίπους του οργάνου αποχωρίζεται κατά την θέρμανσιν, τελείως δε δύναται ν αποχωρισθή τούτο δι’ εκχυλίσεως δια πετρελαϊκού αιθέρος, αιθέρος κλπ.
εκτός των κονιωδών οργανοσκευασμάτων, δύναται να παρασκευασθώσι τοιαύτα υγρά δι’ εκθλίψεως του οργάνου, ότε λαμβάνεται ο χυμός, ή κατά την μέθοδον Gabriel Maurage. Δια τα πλείστας περιπτώσεις προτημητέα εξ όλων των άνω οργανοσκευασμάτων είναι τα ξηρά κονιώδη.  Ταύτα περιέχουν όλας τας δραστικάς ουσίας του οργάνου κατά αναλογίας και συνεπώς παρέχονται πάντοτε υπό την αυτήν ποσολογικήν μορφήν.
Τα οργανοσκευάσματα ταύτα είναι κόνεις τεφρόλευκοι ή τερφοκίτριναι ιδιαζούσης οσμής και μη δεικνύουσαι καμμίαν χαρακτηριστικήν χημικήν αντίδρασιν. Κατά την παρασκευήν των αι ξηραί κόνεις μείγνυνται μετ’ άλλων ουσιών, ως γαλακτοσακχάρου, χλωριούχου νατρίου κλπ, όπως ληφθεί ποσόν σκαυάσματος ίσον προς το αρχικόν βάρος του χρησιμοποιηθέντος οργάνου.