ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (23.226-23.286)

Ἦμος δ᾽ ἑωσφόρος εἶσι φόως ἐρέων ἐπὶ γαῖαν,
ὅν τε μέτα κροκόπεπλος ὑπεὶρ ἅλα κίδναται ἠώς,
τῆμος πυρκαϊὴ ἐμαραίνετο, παύσατο δὲ φλόξ.
οἱ δ᾽ ἄνεμοι πάλιν αὖτις ἔβαν οἶκόνδε νέεσθαι
230 Θρηΐκιον κατὰ πόντον· ὁ δ᾽ ἔστενεν οἴδματι θύων.
Πηλεΐδης δ᾽ ἀπὸ πυρκαϊῆς ἑτέρωσε λιασθεὶς
κλίνθη κεκμηώς, ἐπὶ δὲ γλυκὺς ὕπνος ὄρουσεν·
οἱ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀτρεΐωνα ἀολλέες ἠγερέθοντο·
τῶν μιν ἐπερχομένων ὅμαδος καὶ δοῦπος ἔγειρεν,
235 ἕζετο δ᾽ ὀρθωθεὶς καί σφεας πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Ἀτρεΐδη τε καὶ ἄλλοι ἀριστῆες Παναχαιῶν,
πρῶτον μὲν κατὰ πυρκαϊὴν σβέσατ᾽ αἴθοπι οἴνῳ
πᾶσαν, ὁπόσσον ἐπέσχε πυρὸς μένος· αὐτὰρ ἔπειτα
ὀστέα Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο λέγωμεν
240 εὖ διαγιγνώσκοντες· ἀριφραδέα δὲ τέτυκται·
ἐν μέσσῃ γὰρ ἔκειτο πυρῇ, τοὶ δ᾽ ἄλλοι ἄνευθεν
ἐσχατιῇ καίοντ᾽ ἐπιμὶξ ἵπποι τε καὶ ἄνδρες.
καὶ τὰ μὲν ἐν χρυσέῃ φιάλῃ καὶ δίπλακι δημῷ
θείομεν, εἰς ὅ κεν αὐτὸς ἐγὼν Ἄϊδι κεύθωμαι.
245 τύμβον δ᾽ οὐ μάλα πολλὸν ἐγὼ πονέεσθαι ἄνωγα,
ἀλλ᾽ ἐπιεικέα τοῖον· ἔπειτα δὲ καὶ τὸν Ἀχαιοὶ
εὐρύν θ᾽ ὑψηλόν τε τιθήμεναι, οἵ κεν ἐμεῖο
δεύτεροι ἐν νήεσσι πολυκλήϊσι λίπησθε.»
Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἐπίθοντο ποδώκεϊ Πηλεΐωνι.
250 πρῶτον μὲν κατὰ πυρκαϊὴν σβέσαν αἴθοπι οἴνῳ,
ὅσσον ἐπὶ φλὸξ ἦλθε, βαθεῖα δὲ κάππεσε τέφρη·
κλαίοντες δ᾽ ἑτάροιο ἐνηέος ὀστέα λευκὰ
ἄλλεγον ἐς χρυσέην φιάλην καὶ δίπλακα δημόν,
ἐν κλισίῃσι δὲ θέντες ἑανῷ λιτὶ κάλυψαν·
255 τορνώσαντο δὲ σῆμα θεμείλιά τε προβάλοντο
ἀμφὶ πυρήν· εἶθαρ δὲ χυτὴν ἐπὶ γαῖαν ἔχευαν,
χεύαντες δὲ τὸ σῆμα πάλιν κίον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
αὐτοῦ λαὸν ἔρυκε καὶ ἵζανεν εὐρὺν ἀγῶνα,
νηῶν δ᾽ ἔκφερ᾽ ἄεθλα, λέβητάς τε τρίποδάς τε
260 ἵππους θ᾽ ἡμιόνους τε βοῶν τ᾽ ἴφθιμα κάρηνα,
ἠδὲ γυναῖκας ἐϋζώνους πολιόν τε σίδηρον.
Ἱππεῦσιν μὲν πρῶτα ποδώκεσιν ἀγλά᾽ ἄεθλα
θῆκε γυναῖκα ἄγεσθαι ἀμύμονα ἔργα ἰδυῖαν
καὶ τρίποδ᾽ ὠτώεντα δυωκαιεικοσίμετρον,
265 τῷ πρώτῳ· ἀτὰρ αὖ τῷ δευτέρῳ ἵππον ἔθηκεν
ἑξέτε᾽ ἀδμήτην, βρέφος ἡμίονον κυέουσαν·
αὐτὰρ τῷ τριτάτῳ ἄπυρον κατέθηκε λέβητα
καλόν, τέσσαρα μέτρα κεχανδότα, λευκὸν ἔτ᾽ αὔτως·
τῷ δὲ τετάρτῳ θῆκε δύω χρυσοῖο τάλαντα,
270 πέμπτῳ δ᾽ ἀμφίθετον φιάλην ἀπύρωτον ἔθηκε.
στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«Ἀτρεΐδη τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί,
ἱππῆας τάδ᾽ ἄεθλα δεδεγμένα κεῖτ᾽ ἐν ἀγῶνι.
εἰ μὲν νῦν ἐπὶ ἄλλῳ ἀεθλεύοιμεν Ἀχαιοί,
275 ἦ τ᾽ ἂν ἐγὼ τὰ πρῶτα λαβὼν κλισίηνδε φεροίμην.
ἴστε γὰρ ὅσσον ἐμοὶ ἀρετῇ περιβάλλετον ἵπποι·
ἀθάνατοί τε γάρ εἰσι, Ποσειδάων δὲ πόρ᾽ αὐτοὺς
πατρὶ ἐμῷ Πηλῆϊ, ὁ δ᾽ αὖτ᾽ ἐμοὶ ἐγγυάλιξεν.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ μενέω καὶ μώνυχες ἵπποι·
280 τοίου γὰρ κλέος ἐσθλὸν ἀπώλεσαν ἡνιόχοιο
ἠπίου, ὅς σφωϊν μάλα πολλάκις ὑγρὸν ἔλαιον
χαιτάων κατέχευε λοέσσας ὕδατι λευκῷ.
τὸν τώ γ᾽ ἑσταότες πενθείετον, οὔδεϊ δέ σφι
χαῖται ἐρηρέδαται, τὼ δ᾽ ἕστατον ἀχνυμένω κῆρ.
285 ἄλλοι δὲ στέλλεσθε κατὰ στρατόν, ὅς τις Ἀχαιῶν
ἵπποισίν τε πέποιθε καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν.»

***

Την ώραν οπού προμηνά το φως ο Εωσφόρος
και η χρυσή προβαίν᾽ Ηώς απ᾽ τα θαλάσσια βάθη,
η πυρκαϊά μαραίνονταν και έπαυσεν η φλόγα.
Οι άνεμοι στον τόπον τους εγύρισαν και ο πόντος
230 ο Θράκιος ολοφούσκωτος στο διάβα τους βογγούσε.
Και ανάμερ᾽ από την πυράν κατάκοπος εσύρθη
ο Αχιλλεύς κι επλάγιασε, κι ύπνος γλυκός τον πήρε·
και στον Ατρείδη ολόγυρα συνάζονταν οι άλλοι,
και ως έρχονταν ο κτύπος των τον έγειρε απ᾽ τον ύπνον.
235Σηκώθη ορθός ο Αχιλλεύς και προς εκείνους είπε:
«Ατρείδη, των Παναχαιών και σεις οι πολεμάρχοι,
την πυρκαϊάν με το λαμπρό κρασί θα σβήσετ᾽ όλην
όσο που εβόσκησ᾽ η φωτιά· κατόπιν του Πατρόκλου
τα κόκαλ᾽ ας συνάξομε, καλά ξεχωρισμένα.
240 Και είν᾽ ευκολογνώριστα, που στης πυράς την μέσην
εκείτονταν και ανάμερα στες άκρες γύρω οι άλλοι
ανάμικτα όλοι εκαίονταν άνδρες ομού και ίπποι·
κι εκείνα εις στάμνα ολόχρυσην, και διπλωτό κνισάρι
θα θέσομεν ώσπου κι εγώ να κατεβώ στον Άδην·
245 και τάφος να του σηκωθεί πολύ τρανός δεν θέλω,
αλλά σωστός ως συνηθούν· κατόπιν μέγαν άλλον
και υψηλόν θα κάμετε όσοι Αχαιοί στα πλοία
θα ευρεθείτε ζωντανοί κατόπιν από εμένα».
Είπε κι εκείνοι εδέχθηκαν τους λόγους του Πηλείδη·
250την πυρκαϊά με το λαμπρό κρασί εσβήσαν όλην,
όσον εβόσκησε η φωτιά, και βαθιά στάκτη εγίνη·
και κλαίοντας τα κόκαλα του αγαπημένου φίλου
εις χρυσήν στάμνα εσύναζαν με διπλωτό κνισάρι,
και εις την σκηνήν τα εσκέπασαν μ᾽ ένα λεπτό σινδόνι.
255 Και στην πυράν ολόγυρα του τάφου εσύραν κύκλον,
θεμέλια κτίσαν και σωρό τα χώματα εσηκώσαν.
Και άμα τελειώσαν, τον λαόν εκράτησε ο Πηλείδης
και εις πλατύν γύρον έκαμε τα πλήθη να καθίσουν,
κι έβγαλε απ᾽ τα καράβια του του αγώνος τα βραβεία,
260 ίππους, μουλάρια, βόδια και καλόζωνες γυναίκες
και λέβητες και τρίποδες και σίδερο εργασμένο.
Έθεσε πρώτα στους ταχείς ιππείς λαμπρό βραβείο
να πάρει ο πρώτος άξιαν, σ΄ έργα λαμπρά, γυναίκα
και με τ᾽ αυτιά του τρίποδα, που μέτρα εικοσιδύο
265 χωρούσε· και στον δεύτερον μιαν άστρωτην φοράδα
εξάχρονην, που έμελλε μουλάρι να γεννήσει·
του τρίτου λέβητ᾽ άκαφτον, όλον λευκόν ακόμη,
λαμπρόν, που μέτρα τέσσερα χωρούσε, κάτω βάζει·
και του τετάρτου έστησε δυο τάλαντα χρυσάφι·
270 του πέμπτου ένα διχέρουλον αφλόγιστο ποτήρι.
Και ορθός εστάθη και άρχισε να λέγει στους Αργείους:
«Ατρείδη, και των Αχαιών οι άλλοι πολεμάρχοι,
αυτά στην μέσην έθεσα για τους ιππείς βραβεία·
αν τον αγώνα εκάναμε δι᾽ άλλον πεθαμένον,
275 τα πρώτα εγώ θα έπαιρνα βραβεία στην σκηνήν μου.
Γνωρίζετ᾽ αν οι ίπποι μου πρωτεύουν στην ανδρείαν·
αθάνατ᾽ είναι, ο Ποσειδών τούς έχει δώσει πρώτα
εις τον πατέρα μου και αυτός τους έδωκε σ᾽ εμένα.
Όθεν θα μείνω ανάμερα κι εγώ και τ᾽ άλογά μου·
280 ο κυβερνήτης ο αγαθός δεν τους δοξάζει πλέον,
οπού συχνά τους έλουζεν από καθάρια βρύση
και όλες τες χαίτες έραινε μ᾽ ευωδιασμένο λάδι.
Εκείνον τώρ᾽ αυτοί πενθούν, τες χαίτες των κρεμώντας
κάτω ως το χώμα, ακίνητοι στον πόνον της ψυχής των.
285 Κι ετοιμασθείτ᾽ οι άλλοι σεις, όσοι στα στερεά σας
αμάξια θάρρος έχετε και στα καλά πουλάρια».

Στη ζωή υπάρχει κάτι παραπάνω από το να είσαι ευτυχισμένος

Το κυνήγι της ευτυχίας είναι πιθανώς ο βασικότερος στόχος του καθένα μας. Οι τωρινές συνθήκες ζωής είναι οι ευνοϊκότερες για να ζήσουμε ευτυχισμένοι σε σχέση με όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Κι όμως οι αυτοκτονίες και η ελαφριά κατάθλιψη αυξάνονται ταχύτατα στις δυτικές κοινωνίες. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο μύθος

Το κυνήγι της ευτυχίας είναι θεσμοθετημένο ως ένα από τα δικαιώματα του ανθρώπου σύμφωνα με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ το 1776. Έχει γίνει και διάσημη ταινία με τον Will Smith για τους νεότερους. Η ταινία περιγράφει τη ζωή ενός νεαρού έγχρωμου πατέρα με ένα παιδί, ο οποίος θέλει να μπει στον χρηματοοικονομικό τομέα και να ζήσει το Αμερικάνικο όνειρο. Και να ζήσει ευτυχισμένος.

Στην ταινία τα καταφέρνει τελικά. Να δουλέψει ως χρηματιστής. Γιατί αν όντως έγινε ευτυχισμένος δε θα το μάθουμε ποτέ, καθώς η ταινία τελειώνει όταν πετυχαίνει το στόχο του και γίνεται μόνιμος εργαζόμενος στην εταιρεία του... Happy end??

Η πραγματικότητα

Αν όμως ήταν να μαντέψουμε θα λέγαμε ότι οι πιθανότητες ήταν εναντίον του στο να γίνει ευτυχισμένος. Διαβάζοντας οποιοδήποτε βιβλίο Θετικής Ψυχολογίας θα δει κανείς πως το κυνήγι της ευτυχίας μας κάνει στην πραγματικότητα πιο…δυστυχισμένους. Άρα όσο προσπαθούμε να γίνουμε ευτυχισμένοι, τόσο απομακρυνόμαστε από τον στόχο μας.

Ίσως το ίδιο που συμβαίνει και με έναν οργασμό. Όσο τον σκέφτεσαι, τόσο δεν τον φτάνεις…

Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν για να ζήσεις μια ζωή μακριά από την κατάθλιψη και τη δυσφορία; Τι πρέπει να ψάξεις να βρεις; Τι να κυνηγήσεις;

Η εναλλακτική

Η καλύτερη εναλλακτική φαίνεται να είναι να προσπαθήσεις να βάλεις νόημα στη ζωή σου. Όχι ευτυχία. Νόημα. Η αίσθηση της ευτυχίας έρχεται και φεύγει. Το νόημα θα σε κρατήσει όρθιο ακόμα και όταν έρθουν οι δύσκολες στιγμές.

Αν και ο πατέρας της Θετικής Ψυχολογίας, Martin Seligman, έχει ορίσει τη ζωή με νόημα σαν ένα βασικό συστατικό μιας ευτυχισμένης ζωής, λίγοι από εμάς το λαμβάνουμε υπ' όψιν όταν σκεφτόμαστε το πώς μοιάζει στα μάτια μας μια ευτυχισμένη ζωή.

Πώς όμως μπορείς να ζήσεις μια ζωή γεμάτη νόημα; Η ζωή με νόημα βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες. Σας παραθέτω την καλύτερη ανάλυση που έχω ακούσει μέχρι στιγμής.

Πυλώνας 1. Αίσθηση ότι ανήκεις

Όλοι έχουμε ανάγκη την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου. Κάποιες φορές μας οδηγεί κάπου για το καλό (οικογένεια, παρέα) και κάποιες άλλες για το κακό (συμμορία, αίρεση, φανατική ομάδα κλπ). Αυτό που έχουμε πραγματικά ανάγκη είναι η αίσθηση ότι μας αποδέχονται γι' αυτό που είμαστε. Κάτι αρκετά σπάνιο, η αλήθεια είναι.

Μπορείς να βρεις έστω και έναν άνθρωπο να συζητήσεις και να νιώσεις ότι σε αποδέχεται γι αυτό που είσαι και να τον αποδεχτείς κι εσύ; Αν ναι, τότε έχεις ήδη κάνει ένα σημαντικό βήμα για να δώσεις νόημα στη ζωή σου.

Πυλώνας 2: Ύπαρξη Σκοπού

Ο πιο προσιτός στόχος για να αποκτήσεις σκοπό στη ζωή σου είναι το να απαντήσεις σε αυτές τις δυο ερωτήσεις:

Σε τι είσαι καλός;
Πώς μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις ικανότητές σου για να βοηθήσεις τους άλλους; Ή την κοινωνία;

Μπορεί να είναι μέσω της δουλειάς σου ή έξω από αυτήν. Μπορεί να βοηθήσεις έναν άνθρωπο (έναν γονιό, το παιδί σου, κλπ) ή πολλούς.

Εγώ προσωπικά, παλιά ήμουν καλός στα μαθηματικά. (Εντάξει ακόμα είμαι λίγο). Τα χρησιμοποίησα για να βρω μια καλοπληρωμένη δουλειά. Η ζωή μου δεν είχε σκοπό.

Τώρα βρίσκω ενδιαφέρον στον τομέα της φιλοσοφίας και της κατανόησης της ανθρώπινης φύσης. Περιέργως τα μαθηματικά με βοηθούν κι εδώ.

Αυτή τη στιγμή νιώθω πως η ζωή μου έχει σκοπό. Να βοηθήσω κι άλλους ανθρώπους με τα άρθρα  να γνωρίσουν τον εαυτό τους.

Ίσως εσύ να είσαι καλός με τους υπολογιστές, ίσως στο να οργανώνεις πράγματα, ίσως στο να ακούς τους άλλους, ίσως στο να μαγειρεύεις, ίσως στο να δημιουργείς με τα χέρια σου. Πώς μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις ικανότητές σου για να βοηθήσεις τους άλλους; Ίσως προσφέροντας χρόνο σε μια φιλανθρωπική οργάνωση; Ίσως οργανώνοντας μια συνάντηση για τις γειτόνισσες; Για μπαμπάδες με ανησυχίες σε θέματα ανατροφής παιδιών; Κάτι άλλο;

Βρες την πρακτική απάντηση και η ζωή σου είναι πιθανό να αποκτήσει σκοπό. Κάτι για το οποίο να αξίζει να ζεις.

Πυλώνας 3: Αίσθηση Υπέρβασης

Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή όλων μας που νιώθουμε πως ξεφεύγουμε από την καθημερινότητα και νιώθουμε ότι συμμετέχουμε σε κάτι μεγαλύτερο από εμάς. Όταν ξεχνάς την αίσθηση του εαυτού σου και δεν καταλαβαίνεις πώς πέρασε ο χρόνος. Ίσως όταν είσαι στη φύση, ίσως σε μια θρησκευτική ή πνευματική εμπειρία. Ίσως πάλι όταν θαυμάζεις ένα έργο τέχνης. Αυτό ονομάζεται ροή (flow) στη Θετική Ψυχολογία.

Εγώ το παθαίνω όταν διαβάζω κάτι πολύ ενδιαφέρον για τον άνθρωπο αλλά και το σύμπαν (μου αρέσει πολύ η αστροφυσική). Και όταν γράφω. Έγραψα το τελευταίο μου βιβλίο Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής γράφοντας για 10 ώρες την ημέρα. Ούτε που καταλάβαινα πώς περνούσαν, αν και η σύζυγός μου είχε αντίθετη εμπειρία από εμένα…

Οι υπερβατικές εμπειρίες αλλάζουν τους ανθρώπους. Εσύ πότε ένιωσες να χάνεις τον εαυτό σου; (με την καλή την έννοια).

Πυλώνας 4: Το αφήγημα της ζωής σου

Πώς διηγείσαι στον εαυτό σου την ιστορία της ζωής σου; Το να έχεις ένα αφήγημα για τη ζωή σου ξεκαθαρίζει τα πράγματα στο μυαλό σου. Σε βοηθάει να καταλάβεις πως έγινες αυτός που τώρα είσαι.

Αυτό που οι περισσότεροι δεν κατανοούν είναι ότι μπορείς να αλλάξεις το πώς λες την ιστορία στον εαυτό σου. Η ζωή σου δεν είναι απλά μια ακολουθία γεγονότων. Το πώς σου τα διηγείσαι έχει τεράστια σημασία.

Ένας νεαρός άντρας είχε μείνει παράλυτος παίζοντας ποδόσφαιρο. Μετά τον τραυματισμό του έλεγε στον εαυτό του. «Πριν τραυματιστώ είχα σπουδαία ζωή. Τώρα η ζωή μου καταστράφηκε».

Οι άνθρωποι που περιγράφουν τη ζωή τους έτσι (η ζωή μου ήταν καλή και τώρα είναι χάλια) τείνουν να είναι πιο αγχώδης και καταθλιπτικοί.

Έτσι ήταν και ο νεαρός αυτός άντρας. Μετά από λίγο καιρό όμως άρχισε να αλλάζει την ιστορία του. Έλεγε: «Πριν τον τραυματισμό μου η ζωή μου δεν είχε νόημα. Μόνο πάρτι. Και ήμουν πολύ εγωιστής. Το συμβάν όμως με έμαθε ότι μπορώ να γίνω καλύτερος άνθρωπος.»

Αυτή η αλλαγή στο πώς αφηγούνταν τη ζωή του τον έκανε να αλλάξει ρότα και να ασχοληθεί με το να συμβουλεύει παιδιά. Έκανε σκοπό του το να βοηθάει τους άλλους. Έτσι απέκτησε νόημα η ζωή του.

Οι άνθρωποι των οποίων οι ζωές έχουν νόημα, διηγούνται το αφήγημά τους μέσω από το φακό της λύτρωσης, της ανάπτυξης και της αγάπης.

Πώς μιλάς στον εαυτό σου για τον εαυτό σου; Μπορείς να βρεις έναν άλλον τρόπο να διηγηθείς σε σένα την ιστορία της ζωής σου; Πχ. μπορεί να λες δεν έχω νόημα στη ζωή μου. Είμαι οδηγός λεωφορείου. Τι μου λες τώρα; Μπορείς να πεις στον εαυτό σου ότι εκτελείς ένα λειτούργημα; Ότι βοηθάς τους ανθρώπους να φτάσουν καθημερινά στην ώρα τους στη δουλειά τους;

Κάποτε στην Ιαπωνία και στο Κυότο ήταν ένας οδηγός λεωφορείου, ο οποίος αντιμετώπιζε τη δουλειά του με απόλυτο σεβασμό. Με ένα μικρόφωνο στο στόμα ανακοίνωνε με προσήλωση και αφοσίωση: «Το λεωφορείο θα σταματήσει». «Το λεωφορείο σταμάτησε». «Το λεωφορείο ξεκινάει». «Το λεωφορείο ξεκίνησε». «Επόμενος σταθμός Ναός Ginkakuji». Ξανά και ξανά. Είμαι σίγουρος ότι νιώθει πως έχει σκοπό στη ζωή του.

Πιθανώς να μην σου είναι τόσο εύκολο να δεις τη ζωή σου αλλιώς και ίσως χρειαστείς βοήθεια από κάποιον ειδικό. Ίσως πάρει χρόνο. Και σίγουρα αξίζει.

Η ευτυχία έρχεται και φεύγει

Μια ζωή γεμάτη νόημα μπορεί είναι μια ζωή γεμάτη προκλήσεις και δυσκολίες ανά φάσεις. Όπως κάθε ζωή. Όπως έχει πει ο Νίτσε όμως, «Όποιος έχει ένα Γιατί αντέχει όλα τα Πώς».

Η ευτυχία έρχεται και φεύγει.

Αν έχει νόημα η ζωή σου όμως, θα έχεις κάτι πολύ ισχυρό από το οποίο θα μπορείς πάντα να πιαστείς, για να μπορέσεις να σηκωθείς και να συνεχίσεις!

Τρέμω: Διαφοροδιάγνωση και θεραπεία του τρόμου

Ως τρόμος (τρέμουλο) ορίζεται η ακούσια ρυθμική ταλάντωση ενός μέλους του σώματος. Παράγεται από τις εναλλασσόμενες συσπάσεις μυών που δρουν ανταγωνιστικά σε μία άρθρωση, όταν οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί του νευρικού συστήματος διαταραχθούν.

Ο τρόμος είναι ένα σύμπτωμα που συναντάμε αρκετά συχνά στην ψυχιατρική πράξη, συνήθως στα πλαίσια μίας αγχώδους διαταραχής αλλά και με το αίτημα της διερεύνησης από την πλευρά του ασθενή.

Ο φυσιολογικός τρόμος εμφανίζεται παροδικά όταν είμαστε αγχωμένοι ή τρομαγμένοι, όπως υπονοεί άλλωστε και η εναλλακτική σημασιολογική χρήση του όρου. Εμφανίζεται επίσης σε υπερβολική σωματική κόπωση ή λόγω αϋπνίας.

Προτού αποδώσουμε τον τρόμο σε φυσιολογικά ή ψυχολογικά αίτια, θα πρέπει να αποκλείσουμε ενδεχόμενη οργανική αιτιολογία και να κρίνουμε αν χρειάζεται η παραπομπή σε ειδικό νευρολόγο.

Ο τρόμος θεωρείται ως η πιο συχνή κινητική διαταραχή. Συχνότερα εκδηλώνεται στα άνω άκρα αλλά μπορεί να προσβάλλει και τα κάτω άκρα, τον κορμό, το κεφάλι ή τη φωνή. Η συχνότητά του κυμαίνεται περίπου στο 0,4% και διακρίνεται σε:

Τρόμο ηρεμίας: Πρόκειται για τρόμο που εμφανίζεται όταν το μέλος του σώματος είναι σε πλήρη ηρεμία και υποστηρίζεται έναντι της βαρύτητας. Αν το μέλος κινητοποιηθεί, ενδέχεται ο τρόμος παροδικά να μειωθεί ή να εξαφανισθεί. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που πρόκειται για μονόπλευρο τρόμο άνω άκρου αλλά και γενικά σε ξεκάθαρο τρόμο ηρεμίας, οφείλουμε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο Morbus Parkinson. Ειδικά σε συνυπάρχουσα συμπτωματολογία, όπως η βραδυκινησία ή η υπομιμία, είναι απαραίτητη η διερεύνηση από νευρολόγο.

Τρόμο θέσης: Εμφανίζεται όταν το μέλος προσπαθεί να διατηρήσει μία θέση αντίθετη προς τη βαρύτητα, π.χ. όταν το χέρι είναι σε παρατεταμένη θέση. Πρόκειται για συμμετρικό, αμφοτερόπλευρο τρόμο και είναι η πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφή. Οι ασθενείς διηγούνται ότι δυσκολεύονται σε κινήσεις όπως η γραφή ή και το να κρατήσουν ένα ποτήρι νερό και παρατηρούν επιδείνωση σε περιπτώσεις συναισθηματικής φόρτισης. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται ο ιδιοπαθής τρόμος, ο ενισχυμένος φυσιολογικός τρόμος, καθώς και ο τρόμος από φάρμακα.

Τρόμο κίνησης- ενέργειας: Εμφανίζεται όταν το μέλος κινείται για να κάνει κάτι. Στην κλινική εξέταση παρατηρείται επίταση του τρόμου στη δοκιμασία δάκτυλο- ρις, όταν το δάκτυλο πλησιάζει το στόχο, δηλαδή λίγο πριν ακουμπήσει τη μύτη. Πρόκειται για μια μορφή τρόμου που συνδέεται συνήθως με παθήσεις της παρεγκεφαλίδας, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται και άλλα συμπτώματα, όπως η αστάθεια στη βάδιση. Εμφανίζεται π.χ. στη σκλήρυνση κατά πλάκας και χρήζει άμεσης διερεύνησης από νευρολόγο.

Τα πιο συχνά αίτια του τρόμου

Θα αναφερθούμε λίγο πιο αναλυτικά σε ορισμένα από τα πιο συχνά αίτια τρόμου, τα οποία ενδέχεται να μας απασχολήσουν στην ψυχιατρική πράξη, καθότι τα υπόλοιπα (με πιο συχνά τη Νόσο του Parkinson, τη Δυστονία και την Πολλαπλή Σκλήρυνση) χρήζουν σίγουρα νευρολογικής διερεύνησης:

Ιδιοπαθής τρόμος: Αποτελεί την πιο συχνή αιτία τρόμου θέσης, είναι πρωτοπαθής και εμφανίζεται μεμονωμένα, χωρίς συνοδό συμπτωματολογία. Προσβάλλει κυρίως τα άνω άκρα, το κεφάλι ή ακόμη και τη φωνή. Μπορεί να περιορίσει την καθημερινότητα του ατόμου, καθώς οδηγεί συχνά σε περιορισμό της λεπτής κινητικότητας. Έχει την τάση να επιδεινώνεται προϊούσης της ηλικίας ενώ διαγνωστικά βοηθάει το γεγονός ότι τείνει να βελτιώνεται υπό κατανάλωση αλκοόλ. Η θεραπευτική αντιμετώπιση γίνεται με β- blocker (προπρανολόλη).

Ενισχυμένος φυσιολογικός τρόμος: Είναι συμμετρικός, προσωρινός, μπορεί να οφείλεται π.χ. σε υψηλό πυρετό, υπογλυκαιμία ή υπερθυρεοειδισμό και εξαφανίζεται όταν αντιμετωπιστεί το υποκείμενο αίτιο. Ο τρόμος από στερητικό σύνδρομο αλκοόλ κατατάσσεται συχνά στην κατηγορία αυτή.

Φαρμακευτικός τρόμος: Πρόκειται για τρόμο που συναντάμε συχνά στην ψυχιατρική, καθότι ενδέχεται να εμφανιστεί ως παρενέργεια από τη λήψη αντικαταθλιπτικών (κυρίως τρικυκλικών), νευροληπτικών ή σταθεροποιητών της διάθεσης (λίθιου ή βαλπροϊκού οξέος).

Ψυχογενής τρόμος: Πρόκειται για περιπτώσεις που έχει αποκλειστεί οργανική βλάβη του νευρικού συστήματος και ανιχνεύεται κάποιος ψυχικός αιτιολογικός παράγοντας. Έχει συχνά περίεργα και διαρκώς μεταβαλλόμενα χαρακτηριστικά, παρουσιάζεται απότομα, υποχωρεί περιοδικά και εξίσου απότομα ενώ συχνά δύναται να υποχωρήσει ή και να εξαφανιστεί αν αποσπάσουμε την προσοχή του ασθενή. Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με αγχώδη δομή προσωπικότητας ή αγχώδη διαταραχή και τάση σωματοποίησης.

Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις για τη διαγνωστική διερεύνηση του τρόμου

Προκειμένου να προχωρήσουμε στη διαγνωστική διερεύνηση του τρόμου, πρέπει να γίνουν καταρχήν οι ακόλουθες εξετάσεις:

Αιματολογικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων της γενικής εξέτασης αίματος, βιταμινών, βιοχημικών εξετάσεων, επιπέδων χαλκού και θυρεοειδικών ορμονών.

Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, για να αποκλειστούν ευρήματα που παραπέμπουν άμεσα σε νόσο του Parkinson, πολλαπλή σκλήρυνση ή παρεγκεφαλιδική συνδρομή και να κριθεί η αναγκαιότητα παραπομπής σε νευρολόγο.

Οι περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις γίνονται από νευρολόγους.

Θεραπεία του τρόμου

Ως προς τη θεραπεία, η βασικότερη αρχή αφορά στην καλή αιτιολογική διερεύνηση, καθότι ορισμένες μορφές τρόμου δύνανται να εξαφανιστούν αν απομακρυνθεί (π.χ. φάρμακα) ή αντιμετωπιστεί (π.χ. υπερθυρεοειδισμός) ο αιτιολογικός παράγοντας.

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, γίνονται προσπάθειες φαρμακευτικής αντιμετώπισης με β- αποκλειστές, αντιεπιληπτικά, αντιχολινεργικά φάρμακα ή βενζοδιαζεπίνες.

Σε επιβεβαιωμένο ψυχογενή τρόμο, η προσπάθεια εστιάζει στην αιτιολογική διερεύνηση και στην αντιμετώπιση της συνυπάρχουσας- υποκείμενης ψυχοπαθολογίας.

Η συνειδητοποίηση του Εγώ

Η συνειδητοποίηση του εγώ, η ικανότητα, δηλαδή, που έχει κάποιος ν’ αποστασιοποιείται από τον εαυτό του, αποτελεί το διακριτικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου.

Κάποιος φίλος μου έχει ένα σκύλο, που περιμένει μπροστά στην πόρτα του εργαστηρίου του όλο το πρωί. Όταν οποιοσδήποτε πλησιάσει την πόρτα, αρχίζει να πηδά γαυγίζοντας με παιχνιδιάρικη διάθεση. Ο φίλος μου έχει τη γνώμη ότι ο σκύλος θέλει να πει το εξής: «Είμαι ένας σκύλος που περίμενε όλο το πρωί για να βρει κάποιον να παίξει. Μήπως έρχεσαι γι’ αυτό το σκοπό;»

Αυτό είναι ένα θαυμάσιο αίσθημα, και όλοι όσοι έχουν σκύλους αρέσκονται να προβάλλουν τέτοιες χαριτωμένες σκέψεις στο κεφάλι του κατοικίδιου ζώου τους.

Όμως στην πραγματικότητα αυτό είναι ακριβώς ό,τι δεν μπορεί να πει ο σκύλος.

Μπορεί να δείξει ότι θέλει να παίξει και να δελεάσει κάποιον να του πετάξει μια μπάλα. Αλλά δεν μπορεί ν’ αποστασιοποιηθεί από τον εαυτό του και να τον δει σαν ένα σκύλο που κάνει αυτά τα πράγματα. Δεν είναι προικισμένος με τη συνείδηση του εγώ του.

Εφόσον αυτό σημαίνει ότι ο σκύλος είναι επίσης απαλλαγμένος από νευρωτικά άγχη και αισθήματα ενοχής, τα οποία αποτελούν αμφίβολης αξίας ιδιότητες για την ανθρώπινη ύπαρξη, μερικοί άνθρωποι θα προτιμούσαν να πουν ότι ο σκύλος δε φέρει την κατάρα της συνείδησης του εγώ.

Ο Γ. Χουίτμαν, απηχώντας αυτή τη σκέψη, εκφράζει σε κάποιο ποιήμα του τη ζήλεια του για τα ζώα:

Νομίζω ότι θα μπορούσα
Να γυρίσω και να ζήσω με τα ζώα...
Δεν βαρυγκομούν,
Ούτε κλαυθμηρίζουν για την κατάστασή τους
Δεν ξαγρυπνούν στο σκοτάδι
Και δεν θρηνούν για τις αμαρτίες τους...

Αλλά στην πραγματικότητα η συνείδηση την οποία έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του αποτελεί την πηγή των ευγενέστερων ιδιοτήτων του.

Είναι η βάση της ικανότητάς του να διακρίνει ανάμεσα στο «εγώ» και στον κόσμο.

Του δίνει τη δυνατότητα να ελέγχει το χρόνο, δηλαδή, απλούστατα την ικανότητα να απομακρύνεται από το παρόν και να φαντάζεται τον εαυτό του στο παρελθόν ή στο μέλλον.

Έτσι η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να διδαχτεί από το παρελθόν και να προγραμματίσει για το μέλλον.

Επομένως, ο άνθρωπος είναι το «ιστορικό θηλαστικό», γιατί μπορεί ν’ αποστασιοποιηθεί και να κοιτάξει την ιστορία του. Και κατ’ αυτόν τον τρόπο, μπορεί να επηρεάσει τη δική του εξέλιξη σαν άτομο, και, σε μικρότερο βαθμό, την ιστορία του έθνους του και της κοινωνίας συνολικά.

Η ικανότητα για συνείδηση του εγώ υποβόσκει επίσης κάτω από την ικανότητα του ανθρώπου να χρησιμοποιεί σύμβολα και να διαχωρίζει, μ’ αυτό τον τρόπο, την έννοια από το υπαρκτό αντικείμενο.

Για παράδειγμα, ξεχωρίζει τους ήχους που αποτελούν τη λέξη «τραπέζι», και συμφωνεί ότι αυτοί οι ήχοι θ’ αντιπροσωπεύουν μια ολόκληρη τάξη πραγμάτων. Έτσι, μπορεί να σκεφτεί με αφηρημένες έννοιες, όπως –«ομορφιά», «λογική» και «καλοσύνη».

Αυτή ακριβώς η ικανότητα συνειδητοποίησης του εγώ μας επιτρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας όπως οι άλλοι βλέπουν εμάς, και να καταλαβαίνουμε τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων.

Αποτελεί τη βάση της πολύ αξιόλογης δυνατότητας που έχουμε να μεταφερόμαστε με τη φαντασία μας σε κάποιο σαλόνι, στο οποίο, στην πραγματικότητα, θα βρεθούμε την επόμενη εβδομάδα, ή να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε πως θα φερθούμε.

Και μας καθιστά ικανούς να φανταζόμαστε τον εαυτό μας στη θέση κάποιου άλλου και ν’ αναρωτιόμαστε πως θα αισθανόμαστε ή τι θα κάναμε αν πραγματικά είμασταν αυτό το άλλο πρόσωπο. Ανεξάρτητα από το πόσο φτωχά χρησιμοποιούμε ή αποτυχαίνουμε να χρησιμοποιήσουμε ή ακόμη και κάνουμε κατάχρηση αυτών των ικανοτήτων, αποτελούν τα συστατικά της τέχνης της αγάπης για τον πλησίον, της ηθικής ευαισθησίας, της διάκρισης της αλήθειας, της δημιουργικότητας, της αφοσίωσης σε ιδανικά ακόμη και με κόστος την ίδια τη ζωή μας.

Η εκπλήρωση αυτών των δυνατοτήτων σημαίνει ότι κάποιος είναι μια ατομικότητα. Κι αυτό ακριβώς το νόημα έχει όταν, σύμφωνα με την εβραιο-χριστιανική θρησκευτική παράδοση, λέγεται ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού.

Αλλά, το τίμημα γι’ αυτή την προίκιση είναι πολύ υψηλό είναι το τίμημα του άγχους και των εσωτερικών συγκρούσεων.

Η γέννηση του εγώ δεν αποτελεί απλό και εύκολο θέμα.

Γιατί το παιδί τώρα αντιμετωπίζει την τρομακτική προοπτική του να βρεθεί ανεξάρτητο, μόνο, και χωρίς την πλήρη προστασία που του παρέχουν οι αποφάσεις των γονιών του. Δεν είναι απορίας άξιο, λοιπόν, το ότι, όταν αρχίζει να νιώθει τον εαυτό του σαν αυθύπαρκτη ταυτότητα, μπορεί να νιώσει τρομερά ανίσχυρο σε σχέση με τους μεγάλους και δυνατούς ενήλικους γύρω του.

Κάποια γυναίκα, στη διάρκεια της προσπάθειάς της για ανεξαρτητοποίηση από τη μητέρα της, είχε δει το εξής εύγλωττο όνειρο: «Βρισκόμουν σε μια μικρή βάρκα που ήταν δεμένη σ’ ένα μεγάλο πλοίο. Διασχίζαμε τον ωκεανό και τεράστια κύματα ορμούσαν, πολιορκώντας τη βάρκα μου. Αναρωτιόμουν αν ήταν ακόμη δεμένη στο μεγάλο πλοίο».

Το υγιές παιδί, που βρίσκει αγάπη και υποστήριξη στους γονείς του, χωρίς να είναι παραχαϊδεμένο, θα προχωρήσει στην ανάπτυξή του, παρά τις αγωνίες και τις κρίσεις που το περιμένουν, και ίσως χωρίς ιδιαίτερα τραυματικές εμπειρίες ή καταστροφική επαναστατικότητα.

Αλλά, αν οι γονείς συνειδητά ή ασυνείδητα το εκμεταλλεύονται χρησιμοποιώντας το για δικό τους σκοπό και για δικιά τους ευχαρίστηση ή αν το μισούν ή το απορρίπτουν, ώστε το παιδί να μη μπορεί να είναι σίγουρο για την παραμικρή υποστήριξη όταν δοκιμάζει τη νέα του ανεξαρτησία, τότε υπάρχει το εξής ενδεχόμενο: Το παιδί θα προσκολληθεί στους γονείς του και θα χρησιμοποιήσει την ικανότητά του για ανεξαρτησία μονάχα με τη μορφή αρνητισμού και πείσματος.

Όταν το παιδί αρχίζει να λέει για πρώτη φορά δοκιμαστικά «όχι», είναι πιθανό οι γονείς ν’ αντιδράσουν απορριπτικά μάλλον, παρά με αγάπη και ενθάρρυνση.

Σε μια τέτοια περίπτωση, το παιδί θα συνεχίσει την αρνητική του στάση όχι σαν μορφή ανεξαρτησίας, αλλά σαν μια μορφή τυφλής αντίδρασης.

Ένα άλλο ενδεχόμενο αφορά την πλειοψηφία των περιπτώσεων σήμερα. Οι ίδιοι οι γονείς αισθάνονται άγχος και αμηχανία μέσα στην αναταραχή αυτής της ταχύτατα εναλλασσόμενης εποχής, αβέβαιοι για τον εαυτό τους, γεμάτοι από αμφιβολίες.

Έτσι, μεταβιβάζουν το συνεχές άγχος τους στο παιδί και το κάνουν να αισθάνεται ότι ζει σ’ ένα κόσμο, όπου είναι επικίνδυνο να τολμήσει κανείς να κερδίσει την αυτονομία και την αυθυπαρξία του.

Αυτή η σύντομη περιγραφή είναι σχηματική, βέβαια, και σκοπός της είναι να δώσει σ’ εμάς τους ενήλικους ένα είδος επισκόπησης, μέσα από την οποία θα μπορέσουμε ν’ αντιληφθούμε καλύτερα πως αποτυγχαίνει κανείς να εξελιχθεί σε ατομικότητα.

Τα περισσότερα στοιχεία γι’ αυτές τις συγκρούσεις της παιδικής ηλικίας προέρχονται από ενήλικους που αγωνίζονται, στα όνειρα, στις αναμνήσεις ή στις σημερινές τους σχέσεις, να ξεπεράσουν αυτό που στο παρελθόν τους εμπόδισε αρχικά να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, σχεδόν κάθε ενήλικος προσπαθεί ακόμη, στην πορεία της ζωής του να επιτύχει σαν ατομικότητα, με βάση τις φόρμες που σχηματίστηκαν κατά τις πρώτες εμπερίες του μέσα στην οικογένεια.

Μερικοί ψυχολόγοι και φιλόσοφοι στέκονται με δυστυχία απέναντι στην έννοια του εγώ.

Αντιτίθεται σ’ αυτήν, γιατί δε θα ήθελαν να διαχωρίσουν τον άνθρωπο από τη σφαίρα των ζώων, και επίσης γιατί πιστεύουν ότι η έννοια του εγώ παρεμποδίζει το επιστημονικό πείραμα.

Αλλά η απόρριψη της έννοιας του «εγώ» σαν «μη επιστημονικής» μόνο και μόνο επειδή δεν μπορεί να περιγραφεί με μαθηματικές εξισώσεις, θυμίζει το επιχείρημα, πριν είκοσι ή τριάντα χρόνια, ότι οι θεωρίες του Φρόυντ και η έννοια του «ασυνείδητου» ήταν «αντιεπιστημονικές».

Πρόκειται για μια δογματική – και γι’ αυτό όχι αληθινή – επιστήμη, η οποία χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη μέθοδο σαν Προκρούστεια τράπεζα, απορρίπτοντας κάθε μορφή ανθρώπινης εμπειρίας που δεν ταιριάζει μ’ αυτή. Σίγουρα, πρέπει να βλέπουμε με σαφήνεια και ρεαλισμό το συνεχές ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα. Όμως δε θα’ πρεπε να καταλήξουμε στο παράλογο συμπέρασμα ότι, επομένως, δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσά τους.

Δε χρειάζεται ν’ αποδείξουμε ότι το εγώ είναι ένα «αντικείμενο». Το μόνο που χρειάζεται είναι ν’ αποδείξουμε ότι οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα για αυτο-γνωσία. Το εγώ επιτελεί λειτουργία οργανωτική για το άτομο, μέσα από την οποία η μιά ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να σχετιστεί με την άλλη. Προηγείται της επιστήμης μας, δεν αποτελεί αντικείμενό της. Προϋποτίθεται στο γεγονός ότι κάποιος μπορεί να είναι επιστήμονας.

Αλλά στο βαθμό που πραγματικά αξιοποιούμε τις δυνατότητές μας σαν άτομα, δοκιμάζουμε τη μεγαλύτερη χαρά που μπορεί να δοκιμάσει ο άνθρωπος.

Όταν ένα μικρό παιδί μαθαίνει ν’ ανεβαίνει τις σκάλες ή να σηκώνει ένα κουτί, προσπαθεί ξανά και ξανά, πέφτει, σηκώνεται και πάλι από την αρχή. Κι όταν τελικά τα καταφέρνει, γελά με ικανοποίηση, εκφράζοντας έτσι τη χαρά του για το ότι έβαλε σ’ ενέργεια τις δυνάμεις του.

Αλλ΄ αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τη σιωπηλή χαρά που δοκιμάζει ο έφηβος, όταν για πρώτη φορά χρησιμοποιεί τις ικανότητές του για να κάνει φίλους. Ή σε σύγκριση με τη χαρά του ενήλικου όταν μπορεί ν’ αγαπήσει, να κάνει σχέδια και να δημιουργήσει.

Η χαρά, πού περισσότερο από την ευτυχία, αποτελεί το σκοπό της ζωής, γιατί αυτή συνοδεύει την πραγμάτωσή μας σαν ανθρώπινες υπάρξεις βασίζεται στη συναίσθηση που κάποιος έχει για την ταυτότητά του σαν ύπαρξη με αξία και αξιοπρέπεια, σαν ύπαρξη που μπορεί ν’ αυτοεπιβεβαιωθεί απέναντι σε όλες τις άλλες υπάρξεις καθώς και τον ανόργανο κόσμο.

Η δύναμη αυτού του συναισθήματος στην ιδεατή μορφή του φαίνεται στη ζωή του Σωκράτη. Είχε τόση εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις αξίες του, ώστε θεωρούσε την καταδίκη του σε θάνατο όχι σαν ήττα, αλλά σαν τη μεγαλύτερη επιβράβευση από το συμβιβασμό.

Μ’ αυτό δε θέλουμε να πούμε ότι μια τέτοια χαρά προορίζεται μονάχα για τους ήρωες και τις εξέχουσες προσωπικότητες. Βρίσκεται ποιοτικά, όσο ανεπαίσθητη κι αν είναι, στις πράξεις οποιουδήποτε εκφράζει τίμια και υπεύθυνα τις δυνατότητές του.

Χιούμορ: Ασπίδα και Όπλο στην Καθημερινότητά μας

Όσο παράδοξο κι αν φαντάζει εκ πρώτης όψεως, το χιούμορ είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα και σοβαρή υπόθεση. Αρκεί να ρίξει κανείς μία ματιά στην καθημερινότητά μας: υπάρχουν αστεία θεάματα, φράσεις και περιστατικά, που είναι εκ φύσεως αστεία και προκαλούν το γέλιο μας αλλά είναι κενά περαιτέρω νοήματος, και υπάρχουν κι εκείνα που κρύβουν μέσα τους μεγάλη δόση ευφυΐας και αντιληπτικής οξύτητας, προδίδοντας μία σύνθετη σκέψη και μία διαφορετική πρόσληψη των πραγμάτων.

Το χιούμορ ομορφαίνει τη ζωή μας, εμπλουτίζει τον λόγο μας, σχηματοποιεί αόριστες και ασαφείς έννοιες, μας βοηθάει να κατανοήσουμε και να λύσουμε καλύτερα κάποια προβλήματά μας, συμβάλλει στην προσέλκυση ερωτικού συντρόφου, αποφορτίζει την εσωτερική μας ένταση, βάζει στην θέση του έναν ανταγωνιστικό συνομιλητή μας και μπορεί (κατά περίπτωση) να υπηρετήσει την καλύτερη επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους.

Από την άλλη πλευρά, μπορεί να αποτελέσει πηγή παρεξηγήσεων και παρανοήσεων, να μας πληγώσει ή να μας κάνει επιθετικούς απέναντι στον άλλον.

Παρ' όλα αυτά, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, επιστήμονες και φιλόσοφοι δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα σε έναν κοινά αποδεκτό ορισμό του χιούμορ και των λειτουργιών που αυτό επιτελεί για τον άνθρωπο.

Το βέβαιο είναι ένα: το χιούμορ, σε αντίθεση με το γέλιο, είναι ένα καθαρά ανθρώπινο χαρακτηριστικό, που δεν απαντάται στα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου.

Για παράδειγμα, ένα κακοποιημένο ζώο μπορεί να αντιδράσει απέναντι στο βίαιο αφεντικό του με δύο τρόπους: είτε να επιτεθεί για να σταματήσει την κακοποίηση, είτε να τραπεί σε φυγή προκειμένου να την αποφύγει. Δεν είναι σε θέση να αφοπλίσει τον επιτιθέμενο με ένα έξυπνο σχόλιο ή να μιμηθεί με ειρωνικό τρόπο το αφεντικό του πίσω από την πλάτη του, προκειμένου να διασκεδάσει το ίδιο.

Πώς και γιατί όμως αναπτύχθηκε στον άνθρωπο;

Οι εξελικτικές θεωρίες της ανθρώπινης συμπεριφοράς (αυτές δηλαδή που μελετούν την αξία που είχε διαχρονικά μία συμπεριφορά μας για την επιβίωση και / ή την αναπαραγωγή του είδους), τονίζουν πως το χιούμορ είναι μία ένδειξη ευφυΐας και μία αρετή, που μεταξύ άλλων, εξασφαλίζει στον άνδρα ερωτικό σύντροφο.

Πιο συγκεκριμένα, δεδομένου ότι η γυναίκα ήταν πάντα αυτή που επέλεγε τον σύντροφο βάσει συγκεκριμένων γνωρισμάτων του (υλικοί πόροι για την στήριξη του παιδιού και σωματικές και πνευματικές αρετές για την εξασφάλιση καλών γονιδίων), ο άνδρας ήταν υποχρεωμένος να αναπτύξει ορισμένα χαρακτηριστικά, προκειμένου να ανταγωνιστεί τους υπόλοιπους άνδρες.

Φυσικά δεν μιλάμε εδώ για την ικανότητα απομνημόνευσης ανεκδότων – η αίσθηση του χιούμορ είναι μία ραφιναρισμένη ικανότητα που έχει να κάνει με το να πεις κάτι αστείο την σωστή στιγμή, στους σωστούς ανθρώπους, με τον σωστό τρόπο.

Πράγματι λοιπόν, πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν σήμερα πως, σε γενικές γραμμές, οι άνδρες «παράγουν» περισσότερο χιούμορ από τις γυναίκες. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως οι γυναίκες δεν έχουν χιούμορ – στατιστικά όμως, οι άνδρες είναι πιο αστείοι από τις γυναίκες.

Επιπλέον, φαίνεται ότι οι άνθρωποι που έχουν περισσότερο χιούμορ (άνδρες και γυναίκες), έχουν υψηλότερη λεκτική νοημοσύνη ενώ, επιβεβαιώνοντας τις υποθέσεις των εξελικτικών θεωριών, διαπιστώθηκε πως η ικανότητα για χιούμορ μεταφράζεται σε σεξουαλική συμπεριφορά: οι άνθρωποι με περισσότερο χιούμορ δηλώνουν πως έχουν περισσότερους ερωτικούς συντρόφους, έχουν συχνότερες σεξουαλικές επαφές και αρχίζουν να έχουν σεξουαλική δραστηριότητα νωρίτερα στη ζωή.

Πέραν των εξελικτικών θεωριών, που ερμηνεύουν μία από τις πολλές πτυχές της σημασίας που έχει το χιούμορ για τον άνθρωπο, έχουμε τις κλασσικές ψυχολογικές θεωρίες, που αποκαλύπτουν άλλες πλευρές του χιούμορ.

Έτσι, η ψυχαναλυτική θεωρία μας λέει πως το χιούμορ είναι ένας μηχανισμός άμυνας, μέσω του οποίου το άτομο έχει την ευκαιρία να εκδηλώσει την επιθετικότητά του απέναντι σε άλλα άτομα και να αποδεσμεύσει ψυχική ενέργεια που, σε άλλη περίπτωση, θα παρέμενε απωθημένη στο ασυνείδητο.

Εκεί που οι κανόνες της κοινωνικής συμβίωσης και επικοινωνίας απαγορεύουν την ευθεία και άμεση επιθετική απόκριση, το άτομο επιλέγει το χιούμορ για να εκφράσει δημόσια τις ανεπίτρεπτες σκέψεις ή επιθυμίες του.

Με άλλα λόγια, το χιούμορ έρχεται να συγκαλύψει με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο μία κοινωνικά μη αποδεκτή επιθετικότητα.

Οι θεωρίες του κλάδου της θετικής ψυχολογίας επισημαίνουν τα τεράστια οφέλη που μας προσφέρει το χιούμορ στη ζωή και την καθημερινότητά μας:

Ένας άνθρωπος με καλή αίσθηση του χιούμορ έχει καλύτερη ψυχική υγεία, κυρίως επειδή έχει υψηλότερη αυτοεκτίμηση, αισιοδοξία και οικειότητα, χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και λιγότερο άγχος.

Αυτό, ίσως οφείλεται στο γεγονός πως, διαμέσου του χιούμορ, κινητοποιούνται γνωστικοί μηχανισμοί όπως η ικανότητα να βλέπεις τα προβλήματά σου με πιο ελαφρύ τρόπο, ή να τα αντιμετωπίζεις με μία χιουμοριστική διάθεση, που αυτομάτως υποβαθμίζει και μειώνει το στοιχείο της απειλής σε μία κρίσιμη κατάσταση.

Υπό αυτή την έννοια, το χιούμορ αποτελεί ταυτόχρονα μία ασπίδα κι ένα όπλο, αφού έχει τη δύναμη να κατευνάσει μία πληγωμένη ψυχή ή να απειλήσει τον χειρότερο εχθρό.

Οι ιστορίες αυτών των ανθρώπων, καθώς και τα ευρήματα της σύγχρονης ιατρικής έρευνας επιβεβαιώνουν την άποψη ότι το χιούμορ αποτελεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο διαχείρισης του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνουμε μία δύσκολη και απαιτητική κατάσταση, αλλά και του τρόπου με τον οποίο επινοούμε νέους τρόπους αντιμετώπισης προβλημάτων, που σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση θα περιγράφονταν ως αβάσταχτα.

Τεκμήρια για τα άμεσα οφέλη του χιούμορ για τον άνθρωπο, μας δίνουν οι μελέτες σχετικά με τις χημικές αντιδράσεις που προκαλεί το γέλιο στο ανθρώπινο σώμα.

Μεταξύ πολλών άλλων έχει βρεθεί ότι το γέλιο μειώνει το στρες, ενισχύει το ανοσοποιητικό και βελτιώνει την χημεία του εγκεφάλου, μέσω του ελέγχου των ορμονών του στρες και της απελευθέρωσης ενδορφινών στον εγκέφαλο.

Επίσης, το χιούμορ και το γέλιο βοηθούν τον εγκέφαλο να ελέγξει τα επίπεδα της ντοπαμίνης, που είναι γνωστή και ως «ορμόνη της ανταμοιβής». Πρόκειται για μία χημική ουσία (νευροδιαβιβαστής) που ελέγχει τη διάθεση, την κινητοποίησή μας, την προσοχή μας και την μάθηση.

Η απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο προκαλεί ένα αίσθημα ευχαρίστησης στον άνθρωπο, ενώ ταυτόχρονα μας κινητοποιεί και διευκολύνει την μάθηση. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ερευνητή Dr. Berk, ακόμα και η προσμονή ενός ευχάριστου ή αστείου γεγονότος (για παράδειγμα, οι γιορτές των Χριστουγέννων, η συνάντηση με έναν αγαπημένο μας φίλο ή η προσμονή ολιγοήμερων διακοπών) είναι αρκετή για να μας κάνει να νιώσουμε ευχάριστα και καλύτερα.

Φυσικά, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα στη ζωή, υπάρχει και στο χιούμορ η άλλη όψη.

Κατ' αρχάς δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι αίσθηση του χιούμορ ή δεν μοιράζονται την ίδια αίσθηση του χιούμορ με τον άλλον.

Έτσι είναι πολύ εύκολο να προκληθούν παρεξηγήσεις και παρανοήσεις από το χιουμοριστικό σχόλιο που μας κάνει ένας άνθρωπος.

Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε, το χιούμορ είναι ένα όπλο και ως τέτοιο, μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εσφαλμένης χρήσης.

Ένα παράδειγμα εδώ, είναι ο σαρκασμός, που ενέχει στοιχεία επίκρισης, χαιρεκακίας και χλευασμού, με ή χωρίς κάποια δόση χιούμορ, αλλά που έχει πάντα ως στόχο να υποτιμήσει τον άλλον.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι το πείραγμα, που μπορεί να κυμαίνεται από μία αθώα και χωρίς καμία κακή πρόθεση παρατήρηση, μέχρι ένα σχόλιο με πολλές δόσεις ειρωνείας που στοχεύει στο να προκαλέσει τον θυμό του άλλου.

Σε κάθε περίπτωση, το πώς θα προσλάβει ο δέκτης αυτά τα μηνύματα, εξαρτάται από τη δική του αίσθηση χιούμορ, από τον βαθμό της ευθιξίας του, αλλά και από την σχέση που έχει με τον άλλον.

Αν πρέπει να κρατήσουμε κάτι από όλα αυτά είναι πως, στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, η αίσθηση του χιούμορ αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα και άμυνα απέναντι στα όσα παρατηρούμε να εξελίσσονται γύρω μας.

Φυσικά το χιούμορ από μόνο του δεν μπορεί να μας βγάλει από μία πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση, ούτε μπορεί να μας βοηθήσει σε περίπτωση βαρύτατου πένθους ή κατάθλιψης.

Ωστόσο, είναι μία σημαντική ασπίδα, την οποία μπορούμε να αναπτύξουμε και να χρησιμοποιήσουμε ανά πάσα στιγμή στη ζωή μας.

Τα ψυχολογικά οφέλη που μας προσφέρει το χιούμορ είναι, πέραν αυτών που προαναφέρθηκαν, η μείωση της ανησυχίας και του φόβου, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της μνήμης και η γενικότερη βελτίωση της διάθεσης.

Κοινωνικά, το χιούμορ συμβάλλει στην ενίσχυση των δεσμών με τους άλλους ανθρώπους – επειδή στηρίζεται στην κατανόηση της άποψης του άλλου – και στην ενίσχυση της ομαδικότητας.

Παράλληλα, μας κάνει ελκυστικούς και διευκολύνει την επίλυση των συγκρούσεων, ενώ ενισχύει την θετική μας ματιά και την ψυχολογική μας ανθεκτικότητα απέναντι στον κόσμο, τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους, αξίζει να δώσουμε στον εαυτό μας και τους άλλους μία ευκαιρία.

Άλλωστε, όπως πολύ χαρακτηριστικά είχε πει ο Γκάντι, «Αν δεν είχα αίσθηση του χιούμορ, θα είχα από καιρό αυτοκτονήσει».

“Θεωρία προσκόλλησης”: Γιατί ο τρόπος που συνδεόμαστε είναι βασικός παράγοντας της ψυχικής μας υγείας

Ως ανθρώπινα όντα, είμαστε προγραμματισμένοι να συνδεόμαστε. Αλλά για πολλούς δεν είναι τόσο απλό. Οι σχέσεις μπορεί να αναδείξουν περίπλοκα συναισθήματα, όπως άγχος, δυσπιστία, ακόμη και φόβο. Αν αυτό ταιριάζει σε εσάς, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι δεν είστε μόνοι και ότι υπάρχει διαθέσιμη υποστήριξη. Μπορεί να ζείτε με έναν ανασφαλή τύπο προσκόλλησης, ο οποίος πιθανότατα προκλήθηκε από γεγονότα της παιδικής σας ηλικίας.

Γιατί είναι σημαντικός ο τύπος προσκόλλησης

Η θεωρία της προσκόλλησης αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 από τον ψυχολόγο John Bowlby. Εν συντομία, η θεωρία της προσκόλλησης συμπεραίνει ότι οι σχέσεις που έχουμε με τους φροντιστές μας μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για τις σχέσεις που έχουμε στην ενήλικη ζωή μας. Όταν έχουμε έναν ασφαλή τύπο προσκόλλησης, βρίσκουμε τις σχέσεις ικανοποιητικές. Αυτό σημαίνει επίσης ότι:

– αισθανόμαστε άνετα με την ευαλωτότητα

– εκφράζουμε ανοιχτά τις ανάγκες μας

– ανακάμπτουμε γρήγορα από την απογοήτευση

– βρίσκουμε ισορροπία στις σχέσεις μας

– επιλύουμε αποτελεσματικά τις συγκρούσεις

– επικοινωνούμε τα συναισθήματά μας με αυτοπεποίθηση.
Τι είναι οι διαταραχές προσκόλλησης

Οι διαταραχές προσκόλλησης διαφέρουν από την ασφαλή προσκόλληση. Ξεκινούν συνήθως στην παιδική ηλικία. Όταν κάποιος κάτω των 18 ετών έχει διαπροσωπικές δυσκολίες, μπορεί να διαγνωστεί με διαταραχή προσκόλλησης.

«Συνήθως σημαίνει ότι ένα παιδί δεν έχει βιώσει αξιόπιστη και συνεπή προσαρμογή και συναισθηματική ανταπόκριση από έναν κύριο φροντιστή ή άλλη σημαντική φιγούρα προσκόλλησης που θα του επέτρεπε να βιώνει τον διαπροσωπικό του κόσμο ως ασφαλή και πιθανό να ικανοποιεί τις συναισθηματικές και σωματικές του ανάγκες», λέει η Dr. Sarah Bren, κλινική ψυχολόγος στο Pelham της Νέας Υόρκης.

Διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης

Τα παιδιά που ζουν με διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης (RAD) μπορεί να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν στενές σχέσεις με τους φροντιστές και τους συνομηλίκους τους. Μια μελέτη του 2019 δείχνει ότι μπορεί να προέρχεται από σοβαρή παραμέληση ή κακοποίηση στο σπίτι.

Διαταραχή ανεσταλμένης κοινωνικής δέσμευσης (DSED)

Τα παιδιά που ζουν με διαταραχή ανεσταλμένης κοινωνικής δέσμευσης (DSED) μπορεί να μην έχουν την αίσθηση του «κινδύνου των ξένων», για να το πούμε έτσι. Μπορεί να αισθάνονται εντελώς άνετα με ενήλικες που δεν έχουν συναντήσει ξανά ή να περιπλανώνται με άτομα που δεν γνωρίζουν.

Αν και η DSED δεν είναι ακόμη καλά κατανοητή, μια μελέτη του 2018 που εξέτασε την πορεία των συμπτωμάτων της DSED στα παιδιά έδειξε ότι μπορεί να αναπτυχθεί σε παιδιά που δεν ικανοποιούν τις σωματικές ή συναισθηματικές τους ανάγκες από τους φροντιστές τους.

Τι είναι η ανασφαλής προσκόλληση

Υπάρχουν 4 είδη προσκόλλησης για τους ενήλικες:

– Ασφαλής. Αισθάνεστε άνετα τόσο με την οικειότητα όσο και με την υγιή απόσταση όσον αφορά στα αγαπημένα σας πρόσωπα.

– Ανήσυχο. Μπορεί να νιώθετε ανησυχία για το αν οι άλλοι σας εγκαταλείπουν, να έχετε έντονο φόβο απόρριψης ή να επιθυμείτε την έγκριση των άλλων.

– Απορριπτικό-αποφευκτικό. Μπορεί να αισθάνεστε άβολα να έρθετε κοντά στους άλλους, να δυσκολεύεστε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας ή να έχετε έντονη επιθυμία για χρόνο μόνοι σας.

– Φοβικό-αποφευκτικό. Μπορεί να αμφιταλαντεύεστε μεταξύ μιας έντονης επιθυμίας να είστε συναισθηματικά κοντά στους άλλους και μιας ανάγκης να πάρετε χώρο από αυτούς.

Οι τρεις τελευταίες θεωρούνται ανασφαλείς δεσμοί, ένας γενικός όρος που περιγράφει τις διαπροσωπικές δυσκολίες και τον φόβο στις σχέσεις στην ενήλικη ζωή. Οι άνθρωποι που ζουν με ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης μπορεί να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν ασφαλείς, έμπιστους και διαρκείς δεσμούς με τους άλλους.

Πώς σχετίζονται οι διαταραχές προσκόλλησης με την ανασφαλή προσκόλληση

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι διαταραχές προσκόλλησης στην παιδική ηλικία θέτουν τις βάσεις για ανασφαλείς δεσμούς στην ενήλικη ζωή. Οι πρώιμες σχέσεις μας με τις πρωταρχικές μορφές προσκόλλησης χρησιμεύουν ως «μοτίβο» που χρησιμοποιούμε στη συνέχεια σε όλη μας τη ζωή για να προβλέψουμε πώς οι άλλοι θα μας υποδεχτούν, θα ανταποκριθούν και θα ικανοποιήσουν τις συναισθηματικές και σωματικές μας ανάγκες.

Αν έχουμε πρώιμες εμπειρίες στην παιδική ηλικία που οδηγούν σε ανασφαλή στυλ προσκόλλησης, πολύ συχνά το κουβαλάμε αυτό μαζί μας και μπορεί στη συνέχεια υποσυνείδητα ή συνειδητά να βρεθούμε να αναπαράγουμε τα ίδια ανασφαλή πρότυπα προσκόλλησης στις ενήλικες σχέσεις μας.

Πώς επηρεάζει το ανασφαλές στυλ προσκόλλησης την ψυχική σας υγεία

Ο τύπος προσκόλλησης μπορεί να επηρεάσει την ψυχική σας υγεία με διάφορους τρόπους. Οι έρευνες δείχνουν ότι ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης μπορεί να διαμορφώσει τη διάθεσή σας, τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τον εαυτό σας και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζετε. Τα ανασφαλή στυλ προσκόλλησης συνδέονται με:

– άγχος

– κατάθλιψη

– υπερσεξουαλικότητα (πιο συχνή με την αγχώδη και τη φοβική-αποφευκτική προσκόλληση)

– αυξημένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

– έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους

– μοναξιά

– μειωμένη αυτοεκτίμηση

– κοινωνική απομόνωση

– αβεβαιότητα στις σχέσεις

– χρήση ουσιών για την προσπάθεια διαχείρισης.

Υπάρχουν δυο όψεις του ίδιου κόσμου

Αν ρωτούσες μια μύγα, αν έχει δει κανένα λουλούδι στα μέρη που συχνάζει, θα απαντούσε ως εξής:

“Δεν έχω δει κανένα λουλούδι. Αλλά από την άλλη δεν υπάρχουν και πολλά ωραία πράγματα στον βούρκο.”

Το περισσότερο που μπορείτε να ακούσετε από την μύγα είναι ιστορίες σκουπιδιών, αφού έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής, ψάχνοντας μέσα στα σκουπίδια.

Αν, όμως, ρωτήσετε μια μέλισσα αν έχει δει καθόλου βρωμιά στο περιβάλλον της, θα απαντούσε το εξής:

“Βρωμιά; Όχι δεν έχω δει καθόλου βρωμιά πουθενά. Το μόνο που έχω δει εδώ τριγύρω είναι όμορφα αρώματα λουλουδιών.”

Πάντα θα υπάρχουν εκείνοι, που μόλις μπαίνουν σε ένα λιβάδι που ανθίζει, θα βρουν το πιο απαίσιο μέρος και θα καθίσουν να κολυμπούν στον βούρκο για πάντα.

Αλλά, υπάρχουν και αυτοί που θα ψάξουν για μια μικρή όμορφη γωνία, ακόμα και μέσα σε έναν βούρκο, και θα περάσουν τον χρόνο τους στην πνευματική τροφή, που τους προσφέρει το μέρος.

Στην ζωή παίρνουμε μόνο αυτό που ψάχνουμε…

Συζητήσεις καλής νύχτας

Το τελευταίο άτομο που σκεφτόμαστε πριν κοιμηθούμε είναι είτε ο λόγος της εφήμερης χαράς μας είτε ο λόγος του πόνου μας.

Οι βραδινές συζητήσεις έχουν κάτι ιδιαίτερο, κάτι μοναδικό… το βράδυ μπορούμε να εκφράσουμε πιο εύκολα τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας. Αυτό συμβαίνει διότι ο εγκέφαλος ανασύρει κάποιους ηθικούς φραγμούς, λόγω της κούρασης και της ώρας που την υπόλοιπη μέρα κρατάει δυνατά σαν άμυνα, ώστε να μην εκφράσει κάποια συναισθήματα.

Εκφραζόμαστε και καταθέτουμε αισθήματα τα οποία είχαμε καλά κρυμμένα μέσα μας. Η ειλικρίνεια είναι πολύ σημαντική και δεδομένου αυτού που εξήγησα, το βράδυ ως οργανισμοί, τείνουμε να είμαστε πιο ειλικρινείς, δίχως φραγμούς.

Συμβουλεύω οποτεδήποτε στην ζωή σας θέλετε να κάνετε κάποια σημαντική συζήτηση ή να εκφράσετε βαθειά αισθήματα, καθίστε πιείτε, ένα ποτήρι κρασί με το άτομο που θέλετε να συνομιλήσετε και…οι συγκυρίες θα κάνουν τα μαγικά τους.

Οι βραδινές συζητήσεις όπως σίγουρα έχετε παρατηρήσει συχνά φέρνουν δύο ανθρώπους πιο κοντά μεταξύ τους.

Νιώστε τη δύναμη και την ικανοποίηση μιας ποιοτικής συζήτησης με ένα αξιόλογο πόρισμα…

Ανοιχτείτε στους κατάλληλους ανθρώπους, μη φοβάστε και να θυμάστε
Πώς: “Βαθύτερα στις καρδιές των ανθρώπων βλέπουν τα μάτια που έχουν κλάψει πολύ.”

Θέλουμε Ανθρώπους

Θέλουμε Ανθρώπους που πρώτα διακρίνουν το καλό σε καθετί, και στο σκοτάδι ακόμα, κι έπειτα το κακό και το ανάποδο με σύνεση αλλάζουν. Που δεν σκώπτουν, ειρωνεύονται και διακωμωδούν, αν εναλλακτικές δεν έχουν οι ίδιοι να προτείνουν.

Ανθρώπους που αυτοσατιρίζονται, προτού το δικαίωμα να κρίνουν θεμελιώσουν, πρωτοπόροι για να γίνουν και παραδείγματα στην αλλαγή που οραματίστηκαν και τεκμηριώνουν.

Πρόσωπα που δεν απομυζούν τη δύναμη από ομάδες, συντεχνίες και συνάφια, αλλά ατόφια την αυτοεκτίμηση από μέσα τους αντλούνε.

Συναξαριστές εμπειριών τους θέλουμε κι όχι καθηλωμένους σε τόπους, σε συνήθειες, στα περασμένα.

Του διαφορετικού εραστές και του πρωτόγνωρου θιασώτες.

Πρόσωπα, που η γνώση της ματαιότητας, πείσμα ενάντια στο μηδέν τους δίνει.
Που τα παιδιά, την οικογένεια, την ηθική ως πρόσχημα για την αδράνεια, τη χλεύη, τη φιλαυτία δεν παρουσιάζουν.

Ανθρώπους που ποτέ δεν λένε ”αυτό το ξέρω”, αλλά ”θα το μάθω καλύτερα ακόμα”.

Παράσιτα δεν στέργουνε, που την ανασφάλεια προφασιζόμενα, ρουφούν τη δύναμη του άλλου και ευθύς μόλις τον ξεράνουνε, καινούργια θύματα γυρεύουν να προσκολληθούνε.

Παράφορους τους οραματιζόμαστε και πάντα ερωτευμένους με την οικουμένη.

Ιδανικούς μέσα στις ήττες τους και στις συγκυρίες με επίγνωση γενναίους.
Ανθρώπους που κερνούν κρασί τον Χάροντα, την ασθένεια, τον πόνο, την οδύνη.

Θέλουμε πλάσματα τραγικά και αποφασισμένα, που λένε “σ' αγαπώ” αντί για προσευχές ψελλίζουν.

Κι εκείνους που παλεύουν για το αδύνατο, επειδή γνωρίζουν πως έτσι ξεριζώνεται το χάος.

Θέλουμε Ανθρώπους που την καθημερινότητα σε καινούργιο θαύμα μετατρέπουν.
Και δεν μεμψιμοιρούν ή παραδίνονται, γιατί στο ελάχιστο και στο ασήμαντο διάλεξε η φύση να κρύψει το σύμπαν όλο.

Ανθρώπους που γεννήθηκαν και οι αποφάσεις τους οι μικρές αλλάζουν την ιστορία και τη μοίρα.

Σταμάτα να διαιρείσαι για όλους

Έχεις καταλάβει ότι είσαι ο κυματοθραύστης, το γραφείο παραπόνων και ο ψυχολόγος για τις καθημερινές ψυχολογικές διαταραχές του καθένα στη ζωή του. Έχεις καταλάβει πως, ό,τι ώρα σε θέλουν είσαι εκεί, ό,τι ώρα κουράζονται, σε βάζουν πιο εκεί.

Κάθε φορά, μπορεί ο καθένας να σου πάρει το φιλότιμο από τα μαλλιά, να σε κάνει να τον ακούσεις ενώ είσαι κουρασμένος, να τρέχεις ενώ είσαι απογοητευμένος, και όταν εσύ τους χρειαστείς να έχουν επιλεκτική ακοή, επιλεκτική όραση και επιλεκτική ώρα. Έχουν και δουλειές. Πρωτότυπο. Εσύ ποτέ δεν έχεις, είσαι ξωτικό.

Έχουν και υποχρεώσεις. Πάλι πρωτότυπο. Εσύ φύτρωσες. Όλοι είναι καλοί και πρόθυμοι μονάχα όταν έχουν να βγάλουν κάτι. Θα τους αφιερώσεις ατελείωτες ώρες για να σου δώσουν πέντε λεπτά. Θα τρέξεις δέκα φορές εσύ όταν σε χρειαστούν για να έρθουν εκείνοι μισή.

Άκου λοιπόν: Τις δυνάμεις σου να τις κρατάς για σένα. Να μην τις σκορπάς σε κανέναν. Σου χρειάζονται. Εάν νιώθεις ότι είσαι ο βλάκας σε μια σχέση ή σε μια φιλία, τότε είσαι. Εάν νιώθεις πως είσαι αυτός που δίνει πολλά και παίρνει ένα τίποτα, τότε καλά νιώθεις. Ό,τι σε έκαναν να νοιώσεις, αυτό είσαι.

Αν ένιωθες ευφορία μέσα σου και ηρεμία, τότε θα σήμαινε πως οι άνθρωποι που είναι στη ζωή σου σου έχουν προκαλέσει μια τέτοια ευλογία. Αν δεν συμβαίνει όμως αυτό τότε σε έχουν αποδυναμώσει, σου στραγγίζουν τις αντοχές και εσύ νομίζεις ότι έχεις φίλους.

Απομακρύνσου επειγόντως. Νιώσε τη γαλήνη της μοναχικότητας. Νιώσε την ήρεμη δύναμη της αταραξίας. Κλείσε κινητά, κλείσε σταθερά και φύγε μόνος σου μια βόλτα στο βουνό, στη θάλασσα, στο δάσος. Πήγαινε μόνος σου για καφέ, διάβασε ένα βιβλίο, παίξε με τον σκύλο σου.

Νιώσε την ηρεμία της ψυχής σου στα αυτιά σου και όχι το ατελείωτο βουητό από όσα θέλουν οι άλλοι να σου λένε. Μείνε μόνος σου. Στο σπίτι στη βεράντα σου, στο σαλόνι σου. Χωρίς να πάρεις κανέναν, χωρίς να αναζητήσεις κάποιον. Θα δεις ότι δεν έχεις ανάγκη κάποιον γιατί και μόνος σου μια χαρά τα καταφέρνεις.

Θα δεις πως θα νιώσεις καλύτερα που δέκα φορές έχεις ζητήσει κάτι για να πάρεις την μία. Έτσι και αλλιώς, μόνος σου τα κατάφερες. Και ζήσε έτσι λίγες μέρες, αφήνοντάς τους όλους στην άκρη. Θα δεις ότι θα σε αναζητήσουν από μόνοι τους και θα αναρωτηθούν. Θα κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν όμως θα έχουν καταλάβει απόλυτα.

Έτσι λοιπόν όταν ξαναγυρίσεις στην κοινωνικότητα σου, φρόντισε να μαζέψεις λίγο αυτό το φιλότιμο που σου περισσεύει. Θα απαιτείς με όμορφο τρόπο, την ίδια συμπεριφορά από τους άλλους. Θα είσαι περήφανος, αλλά όχι δούλος των ορέξεων του καθένα. Θα είσαι ευγενικός, αλλά όχι το θύμα.

Σήκωσε το κεφάλι σου και δες τι αξίζεις. Δεν είσαι ούτε βράχος ούτε βουνό να αντέχεις τα πάντα. Είσαι άνθρωπος και έχεις ανάγκη και εσύ να παίρνεις και όχι να δίνεις. Μέχρι να βρεις αυτό που σου αξίζει και να σε βρει εκείνο που αξίζεις σε έναν άνθρωπο, σε μια σχέση, σε μια φιλία, δώσε στον εαυτό σου την πολυτέλεια να περιμένει δίχως να σκορπίζει.

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Αν θέλουμε να ζήσουμε μια πραγματικά επιτυχημένη ζωή, πρώτα απ’ όλα πρέπει ν’ αποκτήσουμε μια καλή εικόνα για τις διαφορές μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής. Δηλαδή, για το τι κάνουν και τι δεν κάνουν τόσο οι πρώτοι, όσο και οι δεύτεροι.

Πριν περάσω στις διαφορές μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής, οφείλω να κάνω σαφές ότι πραγματικά επιτυχημένη ζωή δεν σημαίνει από κτήση πλούτου, δόξας, εξουσίας και φήμης. Επιτυχημένη ζωή σημαίνει να ζήσουμε όπως εμείς θέλουμε να ζήσουμε, να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα, να γίνουμε ο εαυτός που θέλουμε να γίνουμε, να ζούμε με αξιοπρέπεια, με νόημα, με θετικά και διαρκώς ευχάριστα συναισθήματα, ν’ απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή -ακόμη και τις δύσκολες. Αντίθετα, μια μη επιτυχημένη ζωή σημαίνει να ζούμε με αρνητικά συναισθήματα, με την πικρία των ανεκπλήρωτων ονείρων, με έλλειψη αυτοεκτίμησης, νοήματος και ενδιαφέροντος, με μια συνεχή έλλειψη ικανοποίησης και ευχαρίστησης. Σημαίνει να μας πηγαίνει η ζωή και να μην την πηγαίνουμε εμείς. Να ζούμε όπως θέλουν οι άλλοι και όχι όπως θέλουμε εμείς.

Με βάση αυτήν τη διευκρίνιση και σύμφωνα με τη γνώση που μας προσφέρουν οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες -η οποία γνώση ασφαλώς επιλέγεται και κατανοείται μέσα από τα δικά μου βιώματα και τη δική μου εμπειρία-, θεωρώ ότι μεταξύ των επιτυχημένων και των μη επιτυχημένων της ζωής υπάρχουν οι παρακάτω θεμελιώδεις διαφορές:

1.

» Οι επιτυχημένοι ορίζουν οι ίδιοι το τι σημαίνει επιτυχημένη ζωή και πώς θέλουν να ζουν, ποιος είναι ο ιδανικός εαυτός που θέλουν να γίνουν, ποιον εαυτό θέλουν να βλέπουν στον καθρέφτη. Ζουν με νόημα και δίνουν προτεραιότητα στην αγάπη, στον έρωτα, στη στοργή, στη δημιουργία, στην καλλιέργεια, στην ψυχική γαλήνη, στη συντροφικότητα, στη γνήσια φιλία, στην αναψυχή, στη φύση, στον αυτοσεβασμό, στην αξιοπρέπεια, στην αυτοεκτίμηση δηλαδή στο όλον του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής,

»Οι μη επιτυχημένοι ορίζουν την επιτυχημένη ζωή με τα καταναλωτικά πρότυπα και με τα στερεότυπα του συστήματος, όπως πλούτη, φήμη και δόξα. Οι μη επιτυχημένοι κάνουν το λάθος που παραστατικά εξήγησε ο Σοπενχάουερ (Schopenhauer): «Η συνεχής κατανάλωση και απόκτηση υλικών αγαθών είναι όπως το νερό της θάλασσας: Όσο περισσότερο πίνεις, τόσο περισσότερο διψάς».

2.

» Οι επιτυχημένοι πιστεύουν ότι, δεδομένων των περιορισμών του περιβάλλοντος, η ζωή τους εξαρτάται κυρίως από τις δικές τους επιλογές και αισθάνονται την ευθύνη τους γι’ αυτές Κάνουν τα πράγματα να συμβαίνουν.

»Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν στη μοίρα, στην τύχη και στο ότι η ζωή τους εξαρτάται από το περιβάλλον και από τους άλλους. Δεν συνειδητοποιούν και δεν αξιοποιούν την ελευθερία που διαθέτουν. Αφήνουν τα πράγματα να συμβαίνουν.

3.

»Οι επιτυχημένοι έχουν ξεκάθαρες αξίες και τις χρησιμοποιούν ως πυξίδα στον χαοτικό, αβέβαιο και πολύπλοκο κόσμο που ζούμε. Είναι ανελαστικοί με τις αξίες τους και συμβιβαστικοί με τα μικρά πράγματα.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν έχουν ξεκάθαρες αξίες και συνήθως άγονται και φέρονται από τους άλλους και τις συνθήκες. Είναι ελαστικοί με τις αξίες τους και ανελαστικοί με τα μικρά πράγματα.

4.

»Οι επιτυχημένοι έχουν όνειρα και εστιάζουν τις προσπάθειές τους σε σχέδια και στόχους ώστε να πετύχουν την υλοποίησή τους.

»Οι μη επιτυχημένοι ονειροπολούν, έχουν φαντασιώσεις και μεγαλοϊδεατισμούς, για τους οποίους εύχονται να υλοποιηθούν από μόνοι τους ή χάρη στην τύχη.

5.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ως προτεραιότητες τα σημαντικά πράγματα και εστιάζουν την ενέργεια και τη δράση τους σε αυτά.

» Οι μη επιτυχημένοι χάνονται σε μια πλειάδα ασήμαντων πραγμάτων. Αφήνουν τα σημαντικά πράγματα στο έλεος των ασήμαντων.

6.

»Οι επιτυχημένοι σκέφτονται ορθολογικά, αξιοποιούν το μυαλό τους δημιουργικά και «έξω από το κουτί», ορίζουν σωστά τα προβλήματα, αναζητούν συνεχώς καινοτόμες λύσεις και τις αξιολογούν με συγκεκριμένα κριτήρια. Αποτελούν μέρος της λύσης. Σε κάθε πρόβλημα βρίσκουν μια λύση.

» Οι μη επιτυχημένοι σκέφτονται διαισθητικά. Συμπαρασύρονται από παρορμήσεις και συγκινήσεις, σκέφτονται «μέσα στο κουτί», αφήνονται στις στερεότυπες και πεπατημένες λύσεις. Αποτελούν μέρος του προβλήματος. Σε κάθε λύση βρίσκουν ένα πρόβλημα.

7.

»Οι επιτυχημένοι αντιμετωπίζουν τα διλήμματα δημιουργικά. Σκέφτονται με το «και» (both and more) – π.χ. και επιτυχημένη προσωπική και επιτυχημένη επαγγελματική ζωή.

» Οι μη επιτυχημένοι αντιμετωπίζουν τα διλήμματα με στερεότυπα, σκέφτονται με το «ή», δηλαδή το ένα ή το άλλο – π.χ. επιτυχημένη προσωπική ζωή ή επιτυχημένη επαγγελματική ζωή.

8.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ανοιχτό μυαλό. Είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες, ψάχνουν, πειραματίζονται, καινοτομούν.

» Οι μη επιτυχημένοι έχουν κλειστό μυαλό, υιοθετούν απόλυτες αλήθειες, έχουν αμετακίνητες πεποιθήσεις, ταμπού μη συζητήσιμα και «ιερές αγελάδες».

9.

» Οι επιτυχημένοι είναι ρεαλιστικά αισιόδοξοι και ζουν με βάσιμες ελπίδες.

» Οι μη επιτυχημένοι είναι απαισιόδοξοι ή υπέρμετρα αισιόδοξοι και έχουν, αντιστοίχως, είτε αβάσιμους φόβους είτε αβάσιμες ελπίδες.

10.

» Οι επιτυχημένοι έχουν ισχυρή θέληση να επιτυγχάνουν ό,τι στοχεύουν: δεσμεύονται , προσπαθούν γι’ αυτό με σχέδιο, εστίαση και προσπάθεια.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν έχουν θέληση και εύχονται οι επιθυμίες τους να επιτευχθούν χάρη στη τύχη.

11.

» Οι επιτυχημένοι δείχνουν επιμονή, υπομονή, κουράγιο και αντοχή μέχρι να επιτύχουν αυτό που θέλουν.

» Οι μη επιτυχημένοι παρατούν την προσπάθεια με τις πρώτες δυσκολίες.

12.

» Οι επιτυχημένοι σκέφτονται και συμπεριφέρονται στους άλλους με τη λογική του «κερδίζω – κερδίζεις». Είναι μέρος της ομάδας,

» Οι μη επιτυχημένοι σκέφτονται και συμπεριφέρονται στους άλλους με τη λογική του «κερδίζω – χάνεις». Είναι έξω από την ομάδα,

13.

» Οι επιτυχημένοι μαθαίνουν και βελτιώνονται συνεχώς, δίνουν έμφαση στην εκπαίδευση και στην παιδεία. Πιστεύουν ότι σοφός άνθρωπος είναι αυτός που γνωρίζει τόσο τι γνωρίζει, όσο και τι δεν γνωρίζει.

» Οι μη επιτυχημένοι θεωρούν ότι γνωρίζουν όσα χρειάζονται και δίνουν έμφαση μόνον στην εκπαίδευση. Πιστεύουν ότι σοφός άνθρωπος είναι αυτός που τα γνωρίζει όλα.

14.

» Οι επιτυχημένοι σέβονται τη διαφορετικότητα του άλλου και πιστεύουν στην αμοιβαία κατανόηση. Μπαίνουν στη θέση του άλλου και μπορούν ν’ ακούν σωστά.

» Οι μη επιτυχημένοι απαιτούν να έχουν την κατανόηση των άλλων, αλλά βλέπουν και ακούν μόνον μέσα από τη δική τους θέση.

15.

» Οι επιτυχημένοι διεκδικούν με θετική συμπεριφορά τα δικαιώματά τους, χωρίς να αγνοούν τα δικαιώματα του άλλου.

» Οι μη επιτυχημένοι δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους (παθητική συμπεριφορά) ή τα διεκδικούν σε βάρος των δικαιωμάτων του άλλου (επιθετική συμπεριφορά).

16.

» Οι επιτυχημένοι δείχνουν ευαισθησία και ανθρωπιά στους άλλους, χωρίς να είναι ανεκτικοί μαζί τους όταν δεν έχουν σωστές συμπεριφορές ή επιδόσεις.

» Οι μη επιτυχημένοι είτε δείχνουν ευαισθησία και ανθρωπιά και είναι υπερβολικά ανεκτικοί, είτε δεν δείχνουν και είναι ανελέητοι.

17.

» Οι επιτυχημένοι περιτριγυρίζονται από ανθρώπους τους οποίους επιλέγουν με τη λογική τόσο να παίρνουν, όσο και να δίνουν, ώστε να εξασφαλίζεται το αμοιβαίο όφελος.

» Οι μη επιτυχημένοι αφήνονται να επιλεγούν από άλλους ή επιλέγουν ανθρώπους από τους οποίους μόνον παίρνουν ή στους οποίους μόνον δίνουν.

18.

» Οι επιτυχημένοι πιστεύουν τον εαυτό τους χωρίς να τον υπερεκτιμούν, έχοντας αυτογνωσία για τα δυνατά και τα ασθενή σημεία τους.

» Οι μη επιτυχημένοι είτε δεν πιστεύουν στον εαυτό τους, είτε τον υπερεκτιμούν.

19.

» Οι επιτυχημένοι επιζητούν τη συνεχή βελτιωτική αλλαγή και προσαρμογή.

» Οι μη επιτυχημένοι φοβούνται την αλλαγή, γι’ αυτό και της αντιστέκονται.

20.

» Οι επιτυχημένοι επιδιώκουν τη θετική και την αρ νητική κριτική από τους άλλους ώστε να βελτιώνονται.

» Οι μη επιτυχημένοι αρέσκονται στη θετική κριτική, αλλά δυσαρεστούνται από αυτήν -και αμύνονται στην αρνητική κριτική των άλλων.

21.

» Οι επιτυχημένοι επιδιώκουν να κυριαρχούν στον εαυτό τους και να τον ελέγχουν.

» Οι μη επιτυχημένοι επιδιώκουν να κυριαρχούν στους άλλους και δεν ελέγχουν τον εαυτό τους.

22.

»Οι επιτυχημένοι πιστεύουν ότι επιτυχία δεν είναι να μην πέσεις, αλλά κάθε φορά που πέφτεις να σηκώνεσαι. Υιοθετούν το «Ό,τι δεν με σκοτώνει, μεκ κάνειπιο δυνατό .»

»Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν ότι επιτυχία είναι ναμην πέσεις,

23.

» Οι επιτυχημένοι επιζητούν τις συμβουλές των άλλων και τις λαμβάνουν υπόψη τους.

» Οι μη επιτυχημένοι πιστεύουν πως, όταν οι άλλοι τους δίνουν συμβουλές, τους θεωρούν κατώτερους, γι’ αυτό αισθάνονται μειονεκτικά και δεν τις ακούν.

24.

»Οι επιτυχημένοι επιλέγουν ένα επάγγελμα που τους ταιριάζει και τους αρέσει, με σκοπό να έχουν εξαιρετικές επιδόσεις και να το απολαμβάνουν.

»Οι μη επιτυχημένοι επιλέγουν ένα επάγγελμα για να αποκτήσουν χρήματα, δόξα ή εξουσία.

25.

» Οι επιτυχημένοι απολαμβάνουν τις ευχάριστες στιγμές του παρελθόντος, ελπίζουν και προετοιμάζονται για το καλύτερο μέλλον και ταυτόχρονα ζουν την κάθε στιγμή στο παρόν όσο πιο απολαυστικά μπορούν.

» Οι μη επιτυχημένοι νοσταλγούν το παρελθόν και ελπίζουν για το μέλλον, χωρίς να απολαμβάνουν το παρόν και χωρίς να προετοιμάζονται για το μέλλον.

Γιατί δεν χωρίζουν τα ζευγάρια που είναι δυστυχισμένα

Η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στα μέλη ενός ζευγαριού μοιάζει με έναν ζωντανό οργανισμό, ο οποίος εξελίσσεται διαρκώς. Η αλληλεπίδραση δύο ξεχωριστών ανθρώπων που δεσμεύονται σε ένα κοινό παρόν και μέλλον αποτελεί μια δυναμική, εμπλουτιστική εμπειρία, που άλλοτε οδηγεί σε ικανοποίηση και άλλοτε προκαλεί δυσφορία. Μερικές φορές βέβαια ο χωρισμός γίνεται μονόδρομος, αλλά επιμένουμε να τον αρνούμαστε, σαν να προτιμάμε το αδιέξοδο.

Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένεις ότι μια σχέση θα είναι πάντα τέλεια και ευτυχισμένη. Αν όμως παραμένεις δυστυχής, γιατί σε φοβίζει ο χωρισμός;

Αναμφίβολα θα υπάρξουν μεταβατικά στάδια σε μια σχέση που προχωράει στον χρόνο – απλή γνωριμία, σχέση, δεσμός, γάμος, ερχομός παιδιών. Τέτοιου είδους μεταβάσεις θα δημιουργήσουν ανισορροπίες στη σχέση, επιδρώντας στο συναισθηματικό και στο πρακτικό της επίπεδο.

Μέσα από τις διακυμάνσεις και τις επαναπροσαρμογές η σχέση θα μεταβληθεί, θα αλλάξει μορφή ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες στη ζωή του ζεύγους. Ποτέ μια σχέση δεν μπορεί, άλλωστε, να είναι πανομοιότυπη με μια άλλη, ούτε φυσικά μπορεί να είναι τέλεια.

Δράση και αδράνεια σε μια σχέση

Η προσδοκία της διαρκούς ευτυχίας είναι πιθανόν ουτοπική και τα μέλη ενός ζευγαριού χρειάζεται να αποδεχτούν ότι σε μια σχέση θα υπάρξουν και δύσκολες στιγμές. Ταυτόχρονα, απαιτείται αμοιβαία προσπάθεια για να διατηρηθεί ανοιχτή η επικοινωνία, ζωντανό το συναίσθημα και κοινοί οι στόχοι. Μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να επιβιώσει μια σχέση και τα μέλη της να αισθάνονται διαχρονικά τις στιγμές ευτυχίας που τους δένουν ακόμα περισσότερο.

Παρ’ όλα αυτά, αρκετά ζευγάρια δεν καταφέρνουν να κερδίσουν αυτή τη μάχη και η σχέση τους φθείρεται χωρίς φροντίδα και μοίρασμα των ευθυνών. Ενώ κάποιοι συνειδητοποιούν ότι δυστυχούν και αποφασίζουν να κάνουν κάτι ή να φύγουν, υπάρχουν κι εκείνοι που παραμένουν σε μια σχέση η οποία σε καμιά περίπτωση δεν τους προσφέρει χαρά και ευτυχία.

Γιατί μας φοβίζει ο χωρισμός;

Οι λόγοι για τους οποίους παραμένει κανείς σε μια σχέση, ενώ αισθάνεται απογοητευμένος και ματαιωμένος μέσα σε αυτή, είναι αρκετοί και εξαρτώνται από τη διαφορετικότητα της ιδιοσυγκρασίας, της εμπειρίας, της προσωπικότητας, της κουλτούρας κάθε ανθρώπου, αλλά και της ιδιαιτερότητας της ίδιας της σχέσης.

Η παρακάτω λίστα δεν φιλοδοξεί να εξαντλήσει τους λόγους για τους οποίους εμμένει ένας άνθρωπος σε μια σχέση που έχει τελειώσει. Αν, όμως, ανακαλύψετε ότι κάποιοι από τους λόγους αυτούς σας αντιπροσωπεύουν, είναι μια ευκαιρία να αναλογιστείτε τι θα θέλατε να κάνετε με τη σχέση σας πραγματικά.

-Έχω επενδύσει χρόνια, συναισθήματα και τόση ενέργεια στη σχέση μου, που δεν μπορώ να εγκαταλείψω την προσπάθειά μου.

-Κατά την προσωπική μου κρίση, τα οφέλη από τη σχέση είναι περισσότερα από τα κόστη.

-Δεν μπορώ να φύγω από τη σχέση για πρακτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους.

-Δεν αντέχω να πληγώσω τον σύντροφό μου, θα αισθανθώ ότι τον εγκαταλείπω, τον απορρίπτω και τον τιμωρώ εάν χωρίσω.

-Τι θα πει ο κόσμος, οι γονείς μου, τα παιδιά μου, αν χωρίσω;

-Οι ηθικές αξίες, οι κοινωνικοί κανόνες και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις μου δεν μου επιτρέπουν να φύγω από μια μακροχρόνια σχέση ή έναν γάμο.

-Έχω αρνητικά πρότυπα για τις σχέσεις, οπότε πιστεύω ότι όλες είναι πηγή προβλημάτων.

-Έχω εμπειρίες από κακοποιητικές σχέσεις και είμαι εξοικειωμένος/η με το γεγονός ότι στις σχέσεις επικρατεί η δυστυχία.

-Η προοπτική ενός χωρισμού μου φαντάζει πιο δυσφορική από την παραμονή μου σε μια δυστυχή σχέση.

-Έχω χαμηλή αυτοπεποίθηση και θεωρώ ότι θα μείνω μόνος/η αν χωρίσω.

-Φοβάμαι τόσο την μοναξιά, που προτιμώ να συμβιβαστώ σε μια δυστυχή σχέση παρά να είμαι μόνος/η.

-Θεωρώ ότι μου αξίζει να είμαι δυστυχισμένος, αυτοτιμωρούμαι, θυματοποιούμαι.

-Θεωρώ ότι δεν μπορώ να διατηρήσω μια σχέση, έχω ενοχές, κατηγορώ τον εαυτό μου.

-Έχω την τάση να συμβιβάζομαι και να αρκούμαι στα λίγα.

-Δεν έχω επίγνωση της δυστυχίας που βιώνω.

-Πιστεύω ότι οι δυσκολίες θα ξεπεραστούν και κάνω υπομονή περιμένοντας τη βελτίωση της ποιότητας της σχέσης.

Από το σήμερα στο μέλλον

Οι λόγοι που παραμένουμε σε μια σχέση στην οποία επικρατεί η δυστυχία ίσως να είναι πολλοί και σε άμεση συνάρτηση με την προσωπικότητά μας. Εφόσον θεωρούμε ότι η προσωπική μας σχέση μας προκαλεί κυρίως δυσάρεστα συναισθήματα και εντοπίζουμε προβλήματα σημαντικά, μπορούμε να μοιραστούμε με το έτερον ήμισυ αυτή τη συνειδητοποίηση.

Εάν και οι δύο μπορούμε να δεσμευτούμε σε μια συστηματική προσπάθεια, πιθανόν να υπάρξει επίλυση των προβλημάτων και θετική εξέλιξη της σχέσης. Εάν όμως η συνθήκη αυτή δεν είναι εφικτή ή δεν υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, τότε είναι προτιμότερο να αποδεσμευτούμε οριστικά και να προχωρήσουμε σταθερά μπροστά. Η αφορμή που θα μας κινητοποιήσει να αναθεωρήσουμε και να διεκδικήσουμε τη σχέση που μας αξίζει στο μέλλον ας είναι η αγάπη, η εκτίμηση, η αποδοχή και η συμπόνια προς τον ίδιο μας τον εαυτό στο σήμερα.

Όπως λέει ένα γνωστό γνωμικό, «εσύ, ο ίδιος, όσο κανένας άλλος σε όλο το σύμπαν, αξίζεις την αγάπη και την τρυφερότητά σου».

ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΚΟΛΟΜΒΟΥ

Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική στις 12 Οκτωβρίου του 1492. Είχε αφιερώσει τα προηγούμενα 18 χρόνια στο σχεδιασμό του ταξιδιού και είχε εναποθέσει όλες τις ελπίδες του για καλή ζωή σ’ αυτό το εγχείρημα. Είχε μιλήσει και διαφωνήσει με ναυτικούς, μελετητές, πρίγκιπες και βασιλιάδες, υποστηρίζοντας σθεναρά ότι πλέοντας δυτικά θα φτάσει σε εδάφη που δεν είχαν επισκεφτεί ποτέ οι Ευρωπαίοι. Μάταια όμως, ο κόσμος τον περιγελούσε και δεν είχε καμία πίστη στα λόγια του.

O Βασιλιάς και η Βασίλισσα της Ισπανίας αποφάσισαν να του προσφέρουν τα πλοία να κάνει αυτό το πειραματικό ταξίδι. Όπως είναι γνωστό, ο Κολόμβος βρήκε την Αμερική αντί τις Ινδίες και συνάντησε λαούς που δεν έμοιαζαν με άλλους.

Όταν επέστρεψε στην Ισπανία και διαδόθηκαν τα επιτεύγματα του, ο κόσμος τον υποδέχτηκε με πολλές τιμές, και η βασιλική αυλή τον καλωσόρισε ένθερμα και με μεγάλη χαρά άκουσε τις ιστορίες του από τον Νέο Κόσμο.

Υπήρξαν όμως μερικοί που ζήλεψαν τα έργα του εξερευνητή και προσπάθησαν να μειώσουν την αξία των ταξιδιών του. Υποστήριζαν ότι ο οποιοσδήποτε ναυτικός της εποχής θα μπορούσε να τα καταφέρει και δεν ήταν λόγος να γίνεται όλος αυτός ο ντόρος.

Μια μέρα ο Κολόμβος γευμάτιζε στο σπίτι ενός Ισπανού ευγενή που ήθελε να του αποδώσει τα εύσημα μαζί και με άλλους παρευρισκόμενους. Γρήγορα θέλησαν να κάνουν τον Χριστόφορο να νιώσει άβολα.

«Έχετε ανακαλύψει περίεργα εδάφη πέρα ​​από τη θάλασσα», είπαν. «Και τι μ’ αυτό; Δεν βλέπουμε τον λόγο που πρέπει να ειπωθούν τόσα πολλά. Ο καθένας μπορεί να πλεύσει στον ωκεανό και να κάνει τον περίπλου μερικών νησιών. Είναι το πιο απλό πράγμα στον κόσμο».

Ο Κολόμβος, όμως, δεν απάντησε μόνο ζήτησε να του φέρουν ένα αυγό και απευθύνθηκε σε όλους:

«Υπάρχει κανείς από εσάς, αξιότιμοι κύριοι, που να μπορεί να κάνει αυτό το αυγό να σταθεί όρθιο;»

Ένας -ένας όσοι ήταν στο δωμάτιο δοκίμασαν την τύχη τους χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Το αυγό κατέληξε στον παμπόνηρο Κολόμβο ο οποίος έσπασε λίγο το κάτω μέρος του, δημιουργώντας μια οριζόντια επιφάνεια που ήταν ικανή για να σταθεί το αυγό όρθιο.

«Κύριοι.. αυτό ήταν το πιο απλό πράγμα στον κόσμο ενώ το θεωρήσατε ακατόρθωτο. Αρκεί κάποιος να σας δείξει πως να το κάνετε.»

Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας; Μια πρόκληση είναι απλή αν γνωρίζετε πως να την ξεπεράσετε – ο θρίαμβος έρχεται όταν έχετε το θάρρος να δοκιμάσετε κάτι νέο και να είστε ο πρώτος που θα το επιτύχει.

Την ιστορία αυτή την γνωρίζουμε από τον Ιταλό ιστορικό Girolamo Benzoni, στο έργο του “Ιστορία του Νέου Κόσμου” του 1565, η οποία αναδημοσιεύτηκε στη συλλογή του Αμερικανού εκπαιδευτικού και συγγραφέα James Baldwin, Thirty More Famous Stories Retold.

Η αυθεντικότητα της ιστορίας αυτής βέβαια τίθεται υπό αμφισβήτηση καθώς μοιάζει αρκετά με ένα άλλο παραμύθι που δημοσιεύτηκε δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα (ενώ ο Benzoni ταξίδευε ακόμα στην Αμερική) από τον ζωγράφο και αρχιτέκτονα Giorgio Vasari.

Σύμφωνα με τον Vasari, ο νεαρός Ιταλός αρχιτέκτονας Filippo Brunelleschi είχε σχεδιάσει έναν ασυνήθιστα μεγάλο και βαρύ τρούλο για τη Santa Maria del Fiore, τον καθεδρικό ναό (Duomo) στη Φλωρεντία της Ιταλίας.

Ομοίως με την περίπτωση του Κολόμβου, ο Filippo χρησιμοποιεί το τέχνασμα με το αυγό ώστε να μην χρειαστεί να αποκαλύψει τα σχέδια του τρούλου προτού του ανατεθεί η εκτέλεση του έργου. Τελικά την πήρε την δουλειά και όταν ο ναός χτίστηκε είχε σχήμα μισού αυγού ελαφρώς πεπλατυσμένου στην κορυφή.

ΟΙ ΔΥΟ ΕΑΥΤΟΙ ΜΑΣ

Θέλω να σας παρουσιάσω δύο ανθρώπους τους οποίους γνωρίζετε, αν και όχι με αυτά τα ονόματα: ο εαυτός σας που βιώνει εμπειρία και ο εαυτός σας που θυμάται την εμπειρία.

Ο εαυτός που βιώνει είναι το κομμάτι της συνείδησής σας που βιώνει την τρέχουσα στιγμή. Για παράδειγμα, εσείς διαβάζετε τώρα αυτή την πρόταση. Σε λίγο θα βιώσετε το κλείσιμο του βιβλίου και ίσως σηκωθείτε και πάτε να φτιάξετε καφέ. Ο εαυτός σας βιώνει όχι μόνο ό,τι κάνετε, αλλά και ό,τι σκέφτεστε και αισθάνεστε: αντιλαμβάνεται τη σωματική σας κατάσταση όπως κούραση, πονόδοντο ή ένταση. Όλα αυτά μαζί τα βιώνετε σε μια στιγμή.

Πόσο διαρκεί μια στιγμή; Οι ψυχολόγοι την υπολογίζουν σε 3 δευτερόλεπτα πάνω κάτω. Αυτό είναι το χρονικό διάστημα που αντιλαμβανόμαστε ως παρόν- με λίγα λόγια, όλα όσα βιώνουμε συμπυκνωμένα σε ένα «τώρα». Μακρύτερες χρονικές περίοδοι αντιμετωπίζονται ως ακολουθία στιγμών. Αφαιρώντας τον χρόνο του ύπνου, ζούμε περίπου 20.000 στιγμές την ημέρα – δηλαδή με μέσο προσδόκιμο ζωής κάπου μισό δισεκατομμύριο στιγμές σε ολόκληρη τη ζωή μας.

Τι συμβαίνει σε όλες τις εντυπώσεις που συνωστίζονται στο μυαλό σας κάθε στιγμή; Σχεδόν όλες χάνονται για πάντα. Κάντε αυτό το τεστ: ποια ακριβώς ήταν η εμπειρία σας πριν από 24 ώρες, 10 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα; Ίσως ήταν μόνο ένα φτέρνισμα. Ή κοιτάξατε έξω από το παράθυρο. Ή σκουπίσατε ένα ψίχουλο από το παντελόνι σας. Όποια κι αν ήταν η εμπειρία, δεν υπάρχει πια. Δεν διασώζεται ούτε το ένα εκατομμυριοστό των εμπειριών μας. Είμαστε μια σπάταλη μηχανή εμπειριών που εξαφανίζονται.

Αυτό είναι λοιπόν ο εαυτός μας που βιώνει. Το δεύτερο άτομο που θέλω να σας παρουσιάσω είναι το εγώ σας που θυμάται- το κομμάτι της συνείδησής σας που συλλέγει, αξιολογεί και ταξινομεί τα λιγοστά πράγματα τα οποία δεν έχει πετάξει το εγώ σας που βιώνει. Αν φάγατε την καλύτερη σοκολάτα της ζωής σας πριν από 24 ώρες, 10 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα, ίσως ο εαυτός σας που θυμάται να το έχει καταγράψει.

Μπορούμε να εικονογραφήσουμε τη διαφορά μεταξύ των δύο εαυτών με μια απλή ερώτηση: Είστε ευτυχισμένος; Σκεφτείτε λίγο προτού απαντήσετε.

Εντάξει. Τι απαντάτε; Αν συμβουλευτείτε το εγώ σας που βιώνει θα σας απαντήσει σχετικά με την παρούσα κατάσταση, την κατάσταση του νου σας στο χρονικό διάστημα των τριών δευτερολέπτων. Ως συντάκτης αυτών των προτάσεων που διαβάζετε, ελπίζω φυσικά η απάντηση να ήταν θετική. Αν, αντιθέτως, ρωτήσατε τον εαυτό σας που θυμάται, αναφέρεστε στη συνολική σας διάθεση, στο πώς αισθανθήκατε πρόσφατα σε γενικές γραμμές, στο πόσο ικανοποιημένοι είστε από τη ζωή σας.

Δυστυχώς, σπανίως οι δύο εαυτοί δίνουν την ίδια απάντηση. Σε μια μελέτη σχετικά με την ευτυχία των σπουδαστών στις διακοπές, οι ερευνητές έστελναν με γραπτά μηνύματα την ερώτηση «Πώς νιώθετε αυτή τη στιγμή;» και επαναλάμβαναν την ερώτηση στο τέλος των διακοπών. Αποτέλεσμα; Ο εαυτός που βιώνει ήταν λιγότερο ευχαριστημένος από τον εαυτό που θυμάται. Καμία έκπληξη. Έχετε σίγουρα ακούσει για τα ροζ γυαλιά της μνήμης· εκ των υστέρων, το παρελθόν φαίνεται πολύ καλύτερο. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης ότι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τη μνήμη μας- είναι επιρρεπής σε συστηματικά σφάλματα.

Tι συμβαίνει; Ο Ντάνιελ Κάνεμαν το ονομάζει κανόνα αποκορυφώματος και τέλους. Ο Κάνεμαν διαπίστωσε ότι θυμόμαστε κυρίως το αποκορύφωμα ενός επεισοδίου, την πιο έντονη στιγμή του και το τέλος του. Όλα τα υπόλοιπα δεν παραμένουν στη μνήμη.

Σε γενικές γραμμές, αν το ταξίδι των διακοπών σας διαρκεί μια εβδομάδα ή τρεις εβδομάδες η ανάμνηση δεν θα διαφέρει. Το αν περάσετε έναν μήνα ή έναν χρόνο στη φυλακή δεν έχει σημασία για τη μνήμη. Θα θυμάστε τον καιρό πίσω από τα κάγκελα. Το σφάλμα αυτό ονομάζεται «διάλειψη διάρκειας», μια σοβαρή πλάνη της μνήμης μαζί με τον κανόνα αποκορυφώματος και τέλους.

Ενώ το εγώ που βιώνει είναι σπάταλο (τα πετάει σχεδόν όλα), το εγώ που θυμάται είναι εξαιρετικά επιρρεπές στο σφάλμα – και μας οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις. Λόγω των λανθασμένων υπολογισμών του εγώ που θυμάται, τείνουμε να εκτιμάμε υπερβολικά τις μικρές, έντονες απολαύσεις και λιγότερο τις ήσυχες και μακροχρόνιες.

Υπάρχει ολόκληρο είδος βιβλίων που περιγράφουν τη ζωή «στα άκρα». Οι συγγραφείς τους είναι συνήθως πολεμικοί ανταποκριτές, ορειβάτες, ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων ή καλλιτέχνες της περφόρμανς. Το κήρυγμά τους: η ζωή είναι πολύ μικρή για μέτριες απολαύσεις. Μόνο σε ακραίες υψηλές και ακραίες χαμηλές τιμές αισθάνεται ο άνθρωπος ότι είναι κάποιος. Μια ήρεμη ζωή χωρίς συνταρακτικά γεγονότα είναι αποτυχημένη. Αυτοί οι συγγραφείς -και οι αναγνώστες τους- έχουν πέσει θύμα των παγίδων του εγώ που θυμάται. Το να διασχίσετε ξυπόλητος τις ΗΠΑ ή να ανεβείτε στο Έβερεστ σπάζοντας το ρεκόρ είναι μεγάλη εμπειρία μόνο αναδρομικά. Τη στιγμή της εμπειρίας είναι βασανιστήριο. Τα ακραία αθλήματα τροφοδοτούν τη μνήμη εις βάρος της στιγμιαίας ευτυχίας.

Τι μετράει τελικά, ο εαυτός που βιώνει ή ο εαυτός που θυμάται; Και οι δύο φυσικά. Κανείς δεν θέλει να χάσει ωραίες αναμνήσεις. Αλλά έχουμε την τάση να υπερεκτιμάμε το εγώ που θυμάται και να ζούμε με το ένα μάτι στη συλλογή μελλοντικών αναμνήσεων, αντί να εστιάζουμε στο παρόν.

Όταν η μουσική γίνεται «μονοπάτι» για την ευτυχία των ανθρώπων

Πνεύμα που για να εισδεχθείς πρέπει να κάνεις άλμα πάνω από τη συγκίνηση. Και να ’χεις τη ψυχή σου στα δάχτυλα, στα ρουθούνια, στα χείλη. Από κει μιλάει ο κόσμος.

Η ευτυχία του καθενός μας από τη συμμετοχή του στην τέχνη της μουσικής, όποια μορφή και αν παίρνει αυτή η συμμετοχή, δεν έχει να κάνει μόνο με την τέρψη, την δηλαδή που συχνά «γεννούν» μέσα μας οι μουσικοί ήχοι. Έχει να κάνει και με την πνευματικότητα που αναπτύσσεται (ή θα έπρεπε να αναπτύσσεται) «μέσα» μας.

Η ανάπτυξη της πνευματικότητας μας από την προσέγγιση, ακρόαση ή μελέτη μουσικών έργων με μουσικά και έξω μουσικά – ανθρωποκεντρικά «μηνύματα», είναι κάτι που για να συμβεί χρειάζεται σχετική ωριμότητα. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι πνευματικά και συναισθηματικά για να δεχτούμε αυτή τη διάσταση ευτυχίας μέσα από την ενασχόληση μας με την τέχνη της μουσικής. Παράγοντας ή ακούγοντας μουσική.

Αν και χρειάζεται λοιπόν ένας βαθμός ωριμότητας για να επικοινωνήσει το άτομο με την πνευματικότητα που «κρύβει» μέσα της η μουσική, η σταδιακή «αποκάλυψη» αυτής της πνευματικότητας δεν είναι άλλη από αυτό που προσδοκά , καθένας να δει μέσα του και σχετίζεται με το πώς «οραματίζεται» τον εαυτό του.

Η μουσική προσφέρεται για να φανταστούμε τον εαυτό μας καλύτερο, δοτικό, ανθρώπινο. Να «απεικονίσουμε» νοερά ανθρωπισμό, κι έτσι να βάλουμε τις βάσεις για να γίνει αυτός πραγματικότητα.

Συχνά γινόμαστε αυτό που σκεφτόμαστε, ή αυτό που «πλάθουμε» με τη φαντασία μας. Εξ’ άλλου το υποσυνείδητο δεν είναι σε θέση να διακρίνει ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Γι’ αυτό και τα «όνειρα ζωής», αν τα πιστέψουμε και «δουλέψουμε» γι’ αυτά, συνήθως πραγματοποιούνται.

Η πνευματικότητα η «γεννημένη» από οποιαδήποτε μορφή τέχνης, έχει αξία λοιπόν αν κυριαρχείται από το στοιχείο της ανθρωπιάς. Από το στοιχείο της πανανθρώπινης αγάπης που «εδράζεται» στην αγάπη προς τον εαυτό.

Καθένας «ακούει» τη μουσική με τη δική του ψυχή, με το δικό του συναισθηματικό κόσμο. Είναι σημαντικό όμως να «ακούμε» με το «βλέμμα» προς τον άνθρωπο. Δυστυχισμένοι αυτοί που προσλαμβάνουν τη μουσική μόνο με την αίσθηση της ακοής. Γιατί συνήθως ακούνε μόνο τον «τεχνίτη» μουσικό, όχι και τον άνθρωπο!

Με απλό συλλογισμό, η χαρά από την ανάπτυξη της πνευματικότητας έρχεται όταν ακούμε τη μουσική, με τα «αυτιά» της ψυχής. Όταν δεν ακούμε μόνο τα μουσικά όργανα και τους τραγουδιστές, αλλά «αφουγκραζόμαστε» μέσα από το μουσικό αποτέλεσμα, την κοινωνία, τη εξουσία, τα «δεσμά», την ελευθερία, την αγάπη, τον άλλο. Όταν «ακούμε» τις παραδόσεις, τα βιώματα, τις «ζωές» από το παρελθόν ή το τώρα, ανθρώπων που βρίσκονται κοντά ή ακόμα και πολύ μακριά μας. Τότε η μουσική ξεφεύγει από την «υλική» της διάσταση και γίνεται πνεύμα, γίνεται αποτύπωση ανθρώπινων βιωμάτων.

Το πνευματικό στη μουσική, παραφράζοντας τον «Αλχημιστή» του Κοέλο, είναι ο «θησαυρός» που καταφέρνουν κάποιοι και βρίσκουν μέσα τους, με αφορμή τη γόνιμη επαφή με τη μουσική και τη ζωή γενικότερα, έτσι που θέλουν μετά να γίνουν καλύτεροι απ’ ό, τι ήταν μέχρι τότε. (Καλύτεροι όχι απαραίτητα ως μουσικοί, αλλά ως άνθρωποι). Και καθώς αυτοί γίνονται καλύτεροι, τα πάντα γύρω τους γίνονται καλύτερα. Αλλιώς μιλάμε για μια «ακαδημαϊκή» πνευματικότητα, στείρα, χωρίς ανθρωπιστικές προεκτάσεις.

Το «πλησίασμα» του περιεχομένου της πνευματικότητας που «πηγάζει» από τη μουσική δεν θέλει ούτε πολύ σύνθετες λογικές προσέγγισης, ούτε ιδιαίτερα απλοποιημένες. Πνευματικός άνθρωπος στο πλαίσιο των μουσικών δράσεων ή εξαιτίας αυτών, είναι εκείνος που «μοιράζεται τον κόσμο με τους άλλους και τους παροτρύνει να πραγματωθούν». Γι’ αυτό και δεν κρύβει κανένα από τα εφόδια του.

Είναι εκείνος που παρ’ ότι γνωρίζει για την «άβυσσο» των ανθρώπινων ψυχών, δεν τρομάζει, δε δειλιάζει να επικοινωνεί, να συνδιαλέγεται, να εμπνέει, «να παρακινεί το διπλανό του, επειδή είναι κι αυτός ένας τρόπος να κεντρίζει τον εαυτό του».

Για το πνεύμα , για το «θεμέλιο» δηλαδή της πνευματικότητας, ο Γιάννης Τσαρούχης έχει γράψει: «Λυπούμαι κάθε άνθρωπο που υποφέρει. Και θα έκανα ό, τι περνάει από το χέρι μου να μην υποφέρει. Τα μόνα όπλα που κατέχει ο άνθρωπος για τη μείωση του πόνου είναι το πνεύμα και η επιστήμη. Δύο πράγματα δηλαδή που είναι σήμερα στην υπηρεσία κατώτερων συμφερόντων. Χωρίς ηθική επανάσταση καμιά αλλαγή συστήματος δεν μπορεί να καλυτερεύσει τη ζωή μας. Σήμερα επιστήμη και πνεύμα είναι στην υπηρεσία του κεφαλαίου. Η επιστήμη και η τέχνη που δουλεύουν για τον άνθρωπο, περιφρονούνται».

Όμως, ας μη ξεχνάμε πως, «η ψυχή του κόσμου τρέφεται από την ευτυχία των ανθρώπων». Ένας «δρόμος» προς την ευτυχία αυτή είναι η καλλιέργεια της πνευματικότητας μας. Μέσα από τη μουσική, οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης ή τις επιστήμες. Κυρίως όμως μέσα από τη «σπουδή» – με ανθρωποκεντρική θέληση- της σπουδαιότερης των τεχνών. Της «τέχνης της ζωής»

Σελήνη ή Λεβάν το Σκάφος Ελέγχου της Γης

Ένας κουφωμένος αστεροειδής 5 δισεκατομμυρίων ετών, με πάχος φλοιού 30 χλμ και κοιλοδοκούς εσωτερικής κατασκευής 1.000 μιλίων. Ένα κατεστραμμένο Death Star, για αυτό δεν μας δείχνει πότε την πίσω πλευρά του. Ενώ ο 'Ηλιος την έλκει 10 φορές περισσότερο (Tug of War Ratio, αστρονομικός όρος) και έπρεπε να ήταν πιο μακριά, είναι τόσο κοντά όσο χρειάζεται στην ολική έκλειψη Ηλίου η φαινομενική διάμετρος της να είναι όσο του Ηλίου!!! Εύκολα μπορεί λοιπόν να προκαλέσει την εξαφάνιση της ζωής εάν τοποθετηθεί μονίμως σε τροχιά μπροστά από τον Ήλιο, γιατί φυσικά μπορεί. Επίσης ρυθμίζει την αναπαραγωγή των ανθρώπων, ελέγχει απόλυτα την περίοδο των γυναικών. Στις καλοκαιρινές πανσελήνους μην πάτε σαν βλάκες στα αρχαία μνημεία, δεν σας κάνει εντύπωση ότι τα ανοίγουν τότε μόνο το βράδυ κιόλας; Οι συμβασιούχοι δεν κάνουν απεργία αλλά μες την τρελή χαρά σας υποδέχονται;!!! Γιατί άραγε δεν αναρωτιέστε;

Τι λένε οι αρχαίοι Έλληνες για την Σελήνη

«Προσέλληνοι Ηρόδοτος τους Αρκάδας ούτω λέγει, τουτέστιν αρχαίους προ της Σελήνης» γράφει το λεξικό του Σουίδα. Υπήρξαν δηλαδή οι Αρκάδες πριν απ’ την εμφάνιση της Σελήνης στον ουρανό! Το ίδιο αναφέρει και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά του αλλά και ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του. Παρόμοιες αναφορές έχουμε από τον Πλούταρχο, τον Οβίδιο, τον Ιππόλυτο και τον Λουκιανό ενώ ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας δίδασκαν ότι υπήρχε μιά εποχή όπου η Γη ήταν χωρίς φεγγάρι.

«Μήσαντο δ’ άλλην γαίαν απείρατον, ην τε σελήνην αθάνατοι κλήζουσιν, επιχθόνιοι δε τε μήνην, η πολλ’ ούρε έχει, πολλ’ άστεα, πολλά μέλαθρα» Πρόκλος

«Μελέτησαν μιαν άλλην Γη, άγνωστη, την οποίαν οι αθάνατοι ονομάζουν Σελήνη, οι δε κάτοικοι της Γης Μήνην και η οποία έχει πολλά όρη, πολλές πόλεις, πολλά μέγαρα»

Ναι, υπάρχουν τεράστιες κατεστραμμένες γυάλινες πολιτείες όπως φαίνεται στις φωτογραφίες. Όλοι απορούσαν γιατί στις αποστολές στην Σελήνη δεν φαινόντουσαν αστέρια στον ουρανό. Πως να φανούν; αφού προσσεληνώνονταν ανάμεσα στις κατεστραμμένες γυάλινες πολιτείες. Στον δε Νότιο Πόλο της, χρησιμοποίησαν κατά κόρον φίλτρο paint brush για να εξαφανίσουν τις πολιτείες, και την δεξαμενή πάγου με επιφάνεια 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτά τα βρήκε το διαστημόπλοιο Clementine του Αμερικανικού Ναυτικού !!! Αφήστε που μας δείχνουν γκρίζα την Σελήνη ενώ δεν είναι. Και προσέξτε την κατασκευή που φαίνεται μπλε στον κρατήρα Αρίσταρχο !

Και η ΝASA

Η NASA να βγει και να εξηγήσει για ποιόν λόγο η Σελήνη αντηχούσε σαν καμπάνα στα επαναλαμβανόμενα πειράματα των αποστολών Απόλλων 12,14,15,16 και 17, όπου οι αστροναύτες πέταξαν από ορισμένο ύψος εξοπλισμό, που προσέκρουσε στην επιφάνεια του φεγγαριού και δημιούργησε δονήσεις, οι οποίες διαρκούσαν κάθε φορά για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (άνω της μιας ώρας). Τα σεισμικά κύματα, που δημιουργήθησαν, εμφάνισαν συμπεριφορά (ταχύτητα 9,5 km/sec σε βάθος 32 km) ανάλογη της κινήσεώς τους μέσα από υλικό με πολύ καλή αγωγιμότητα, όπως τα μέταλλα!

ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ!

Οι τρεις θεωρίες που ίσχυαν μέχρι τώρα καταρρίφθηκαν αφού: α) Η Σελήνη δεν μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη (θεωρία προσέλκυσης), αφού ένα τόσο μεγάλο σώμα είναι αδύνατον να μπει κάτω από φυσιολογικές συνθήκες σε τροχιά γύρω από έναν τόσο μικρό πλανήτη. β) Η Σελήνη δεν σχηματίστηκε από το ίδιο σύννεφο σκόνης και αερίων που σχηματίστηκε η Γη, αφού δεν διαθέτει την ίδια χημική σύσταση εδάφους με τη Γη. γ) Η Σελήνη δεν αποτελούσε ποτέ μέρος της Γης από το οποίο να αποσπάστηκε.

Υπάρχουν ενδείξεις για την κενότητα του εσωτερικού της Σελήνης και υπάρχει μεγάλη διαφορά πυκνότητας ανάμεσα στη Γη και στη Σελήνη(3,33gr. : cmm εις την τρίτην για τη Σελήνη και 5,5 gr.: cmm εις την τρίτην για τη Γη. Υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη εσωτερικού μεταλλικού περιβλήματος και κάτω από τον εξωτερικό φλοιό υπάρχει εσωτερικός μεταλλικός φλοιός πάχους 32 χιλιομέτρων. Υπάρχουν ενδείξεις για ενισχύσεις στην εξωτερική επιφάνεια και τις σκοτεινές περιοχές , όπου η σύστασή τους είναι το τιτάνιο, ο σίδηρος, χρώμιο, νικέλιο, υτρίο, ζιρκόνιο, μολυβδένιο, ρουθήνιο, παλλάδιο.

Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι την δεκαετία του 30 ο Γκρότε Ρέμπερ, της εταιρείας Μπελ συνέλαβε τότε ραδιοφωνικά μηνύματα από τη Σελήνη. Οι ραδιοεκπομπές προέρχονταν από το εσωτερικό και όχι από την επιφάνεια. Επίσης αρκετοί ερασιτέχνες αστρονόμοι συνέλαβαν σήματα από τη Σελήνη στα 1927/28 και 1934 με δική τους κατασκευή ραδιοτηλεσκόπια. Στα 1935 συνέλαβαν παρόμοια μηνύματα οι Μαρκόνι και Τσέλσα, ενώ στα 1956 οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Οχάιο δήλωσαν ότι συνέλαβαν ένα είδος κωδικοποιημένου μηνύματος.

Επίσης εντύπωση κάνει η άποψη του Γάλλου συγγραφέα Ρομπέρ Σαρού που ισχυρίστηκε πως ο αστροναύτης Αλ Γουώρντεν τη στιγμή που περπατούσε στη Σελήνη (αν τελικώς έγινε αυτό). άκουσε μια σειρά από ανεξήγητες λέξεις στο αινιγματικό μήνυμα: ΜΑΡΑ (η ΛΑΜΑ) ΡΑΜΠΙ ΑΛΑΡΝΤΙ ΝΤΙΝΤΙ ΕΝΤΑΒΟΥΕΡ ΕΣΑ ΚΟΥΝΣ ΑΛΙΜ. Το μήνυμα δεν έχει μεταφραστεί (αν κάποιος ξέρει κάτι ..ας μας γράψει σχετικά).

Αν πράγματι είναι κατοικημένη η Σελήνη και η εκπομπή μηνυμάτων μαζικής υστερίας που λαβαίνουμε σε πάνω από 100 συχνότητες για αντίστοιχες γλώσσες, να επηρεάζουν τα δρώμενα της γης, γιατί αν το καλοσκεφτούμε, σαν άνθρωποι, δεν παίρνουμε και γρήγορα… «μπρος» μιας και κοιμόμαστε τον «ΥΠΝΟ του ΔΙΚΑΙΟΥ» … όλα είναι πιθανά.

Στα νεώτερα χρόνια οι επικοινωνίες μεταξύ Σελήνης και σκαφών της, αλλά και των σκαφών μεταξύ τους μας δίνουν μια γλώσσα επικοινωνίας την γενέτειρα της Εβραϊκής γλώσσας, την Μογγολική με πολύπλοκο συντακτικό και αυξημένο λεξιλόγιο, που μάλλον είναι τεχνικοί όροι και γενικευμένες έννοιες που λείπουν από το σημερινό Μογγολικό λεξιλόγιο, διότι η γνώση και η νοημοσύνη των γήινων που χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα αυτή δεν επέτρεπε την κατανόησή τους.

Μέχρι τώρα οι ραδιοεπικοινωνίες που καταγράφηκαν είναι οι εξής: Γραμμική εκπομπή μια διαστάσεως που αντιστοιχεί στις δικές μας ραδιοφωνικές εκπομπές. Επιφανειακή εκπομπή δύο διαστάσεων που αντιστοιχεί στις δικέ μας τηλεοπτικές εκπομπές. Ογκομετρική τριών διαστάσεων που δεν αντιστοιχεί σε γήινη τεχνολογία, είναι δε δυνατόν να αποδοθεί με διαμορφωμένους ολογραφικούς δέκτες που «οδηγούνται» από κεραία, που σημαίνει ότι τα σεληνιακά σκάφη και η Σελήνη διαθέτουν για τις μεταξύ των επικοινωνίες πομπούς και δέκτες στερεοσκοπικής τεχνολογίας. Τέτοιες εκπομπές έχουν καταγραφεί σε οπτικοακουστικούς «διαλόγους» μεταξύ εσωτερικών πληρωμάτων Σελήνης και πληρωμάτων έξωθεν ευρισκομένων σκαφών.

Εντύπωση όμως κάνει, όταν το 1950 σε ναό των Μάγιας στο Μεξικό βρέθηκε χάρτης της αθέατης πλευράς της Σελήνης, ο οποίος αποδείχτηκε απόλυτα ακριβής συγκρινόμενος με τους πρόσφατους που έφεραν τα διαστημόπλοια. Η πρώτη χαρτογράφηση της αθέατης πλευράς της Σελήνης από τον άνθρωπο έγινε την 7/10/1959, επομένως ο παλαιός χάρτης βρέθηκε στη γη ή από επίσκεψη γήινων στο φεγγάρι ή από επίσκεψη εξωγήινων στη γη.

Επίσης σύμφωνα πάντα με τα Σανσκριτικά κείμενα και την Ινδουιστική θρησκεία, σε κάποια απώτατη εποχή δεν υπήρχε σαν δορυφόρος της γης. Αργότερα η γη είχε 3 δορυφόρους. Την εποχή που η γη δεν είχε δορυφόρους, οι άνθρωποι είχαν ανάστημα ύψους: 1.20-1.50μ. Όταν είχε 3 δορυφόρους, τότε οι άνθρωποι είχαν ανάστημα: 2.50-12.00! μ. Κι τέλος με 1 δορυφόρο έχουν το ύψος του σημερινού ανθρώπου: 1.60-2.00 μ., λόγω βαρύτητας (g=9.81 m/sec2).

Ναι 3 σελήνες έχουν υπάρξει. Στο Πικέρμι τα παλαιοντολογικά ευρήματα δείχνουν ζωολογικό κήπο εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών. Πλακώθηκε από διάλυση της προηγούμενης σελήνης όταν έφτασε στο σημείο Ross αφού είχε εγκαταλειφθεί και ναι οι άνθρωποι τότε ήταν υπερμεγέθεις όπως και οι φτέρες.

Επίσης η μέση πυκνότητα όπως σωστά αναφέρεις δείχνει ότι η Γη και η Σελήνη είναι κούφιες! Ουσιαστικά είναι ένα χαλασμένο και σε κακή λειτουργία death star !

Αυτά είναι ένα μικρό αφιέρωμα στο τεράστιο θέμα της Σελήνης που σε καμιά περίπτωση δεν είναι «φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ» άρα έχετε τον νου σας όταν ανοίγουν για να σας υποδεχτούν στους αρχαιολογικούς χώρους την πανσέληνο … αλλά από την άλλη … κάπως πρέπει να τραφούν κι αυτοί.

Καλοφάγωτοι λοιπόν!

Πως προλόγισε ο Καρλ Σαγκάν το “χρονικό του Χρόνου” του Stephen Hawking

Περνάμε την καθημερινή μας ζωή χωρίς να καταλαβαίνουμε σχεδόν τίποτε για τον Κόσμο. Ελάχιστα προβληματιζόμαστε για την κοσμική μηχανή που παράγει το φως και κάνει δυνατή την ύπαρξη ζωής· για την βαρύτητα που μας κρατάει πάνω σε έναν περιστρεφόμενο πλανήτη, έναν πλανήτη που αν δεν υπήρχε η βαρύτητα θα μας εκσφενδόνιζε στο Διάστημα, για τα άτομα που μας αποτελούν και που από την σταθερότητα τους εξαρτιόμαστε.

Εκτός από τα παιδιά (όσα δεν έχουν μάθει ακόμη να μην κάνουν έξυπνες ερωτήσεις), πολύ λίγοι από εμάς διαθέτουν κάποιο χρόνο απορώντας γιατί η Φύση είναι έτσι που είναι· αν δημιουργήθηκε ο Κόσμος ή αν υπήρχε από πάντα· αν ο χρόνος κάποια μέρα θα αρχίσει να ρέει αντίθετα και τα αποτελέσματα θα προηγούνται από τις αιτίες· αν υπάρχουν όρια στη δυνατότητα να γνωρίσουμε τον Κόσμο. Υπάρχουν παιδιά, και έχω γνωρίσει αρκετά από αυτά, που θέλουν να μάθουν πώς μοιάζει μια μαύρη τρύπα· ποια είναι τα μικρότερα κομμάτια της ύλης· γιατί θυμόμαστε το παρελθόν αλλά όχι το μέλλον. Πώς από το χάος που υπήρχε, αν υπήρχε, δημιουργήθηκε, η τάξη που βλέπουμε σήμερα· και γιατί τελικά υπάρχει το Σύμπαν.

Στην κοινωνία μας είναι ακόμη συνηθισμένο φαινόμενο σε τέτοια ερωτήματα οι γονείς και οι δάσκαλοι να σηκώνουν τους ώμους ή να επικαλούνται κάποια μισοξεχασμένα θρησκευτικά διδάγματα. Πολλοί δεν αισθάνονται άνετα με αυτά τα θέματα, γιατί αγγίζουν τα όρια της ανθρώπινης γνώσης. Αλλά ένα μεγάλο μέρος από την φιλοσοφία και την επιστήμη οδηγήθηκε από την έρευνα αυτών των θεμάτων. Ένας συνεχώς μεγαλύτερος αριθμός ενηλίκων θέλουν να υποβάλλουν ανάλογα ερωτήματα, και κάποτε μένουν έκπληκτοι από τις απαντήσεις. Απέχοντας το ίδιο από τα άτομα και τα άστρα, διευρύνουμε τους ορίζοντες των απαντήσεων για να περιλάβουν και το πολύ μικρό και το πολύ μεγάλο.

Την άνοιξη του 1974, περίπου δύο χρόνια πριν από την προσεδάφιση του διαστημόπλοιου “Viking” στον Άρη, συμμετείχα σε ένα συνέδριο στην Αγγλία· γινόταν με την ευθύνη της Βασιλικής Εταιρίας του Λονδίνου, και είχε θέμα του την έρευνα για εξωγήινη ζωή. Σε κάποιο διάλειμμα διαπίστωσα ότι σε μια γειτονική αίθουσα γινόταν μια πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση. Μπήκα γεμάτος περιέργεια. Και τότε έγινα μάρτυρας μιας αρχαίας τελετουργίας, της ανακήρυξης νέων μελών της Βασιλικής Εταιρίας (ενός από τα παλαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα του πλανήτη). Στην πρώτη σειρά ένας νεαρός κύριος, καθισμένος σε μια αναπηρική πολυθρόνα, υπέγραφε πολύ αργά σε ένα βιβλίο· σε προηγούμενες σελίδες του ίδιου βιβλίου υπήρχε η υπογραφή του Ισαάκ Νεύτωνα. Όταν τελείωσε, στην αίθουσα έγινε πανδαιμόνιο. Ο Stephen Hawking ήταν από τότε ένας μύθος.

Σήμερα ο Hawking κατέχει την έδρα των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, την ίδια έδρα που κατείχε πρώτα ο Νεύτων και αργότερα ο Ρ.Α.Μ. Dirac — δυο λαμπροί εξερευνητές του πολύ μεγάλου και του πολύ μικρού. Ο Hawking είναι ο άξιος διάδοχος τους. Αυτό είναι το πρώτο του βιβλίο για τους μη ειδικούς, ένα από τα πλουσιότερα εκλαϊκευμένα βιβλία. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και γιατί περιέχει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων αλλά και γιατί αποκαλύπτει τον τρόπο σκέψης του συγγραφέα του. Μας αποκαλύπτει με σαφήνεια τα σύνορα της φυσικής, της αστρονομίας, της κοσμολογίας και του θάρρους.

Ακόμη αυτό είναι ένα βιβλίο για το Θεό… ή ίσως για την απουσία του Θεού. Η λέξη «Θεός» γεμίζει τις σελίδες του. Ο Hawking αναζητά την απάντηση στην περίφημη ερώτηση του Αϊνστάιν, αν ο Θεός είχε κάποια ελευθερία επιλογής στη δημιουργία του Σύμπαντος. Όπως ο ίδιος δηλώνει, προσπαθεί να καταλάβει τη σκέψη του Θεού. Και τα συμπεράσματα της προσπάθειας του είναι όλο και πιο αναπάντεχα: ένα Σύμπαν χωρίς όρια στο χώρο, χωρίς αρχή ή τέλος στο χρόνο· ένα Σύμπαν που δεν χρειάζεται ένα Δημιουργό.

Carl Sagan