ἀγρόμεναι ἀνέκαιον ἐπ᾽ ἐσχάρῃ ἀκάματον πῦρ.
Τηλέμαχος δ᾽ εὐνῆθεν ἀνίστατο, ἰσόθεος φώς,
125 εἵματα ἑσσάμενος· περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ᾽ ὤμῳ·
ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
εἵλετο δ᾽ ἄλκιμον ἔγχος ἀκαχμένον ὀξέϊ χαλκῷ·
στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ οὐδὸν ἰών, πρὸς δ᾽ Εὐρύκλειαν ἔειπε·
«μαῖα φίλη, πῶς ξεῖνον ἐτιμήσασθ᾽ ἐνὶ οἴκῳ
130 εὐνῇ καὶ σίτῳ, ἦ αὔτως κεῖται ἀκηδής;
τοιαύτη γὰρ ἐμὴ μήτηρ, πινυτή περ ἐοῦσα·
ἐμπλήγδην ἕτερόν γε τίει μερόπων ἀνθρώπων
χείρονα, τὸν δέ τ᾽ ἀρείον᾽ ἀτιμήσασ᾽ ἀποπέμπει.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Εὐρύκλεια·
135 «οὐκ ἄν μιν νῦν, τέκνον, ἀναίτιον αἰτιόῳο.
οἶνον μὲν γὰρ πῖνε καθήμενος, ὄφρ᾽ ἔθελ᾽ αὐτός,
σίτου δ᾽ οὐκέτ᾽ ἔφη πεινήμεναι· εἴρετο γάρ μιν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κοίτοιο καὶ ὕπνου μιμνήσκοιτο,
ἡ μὲν δέμνι᾽ ἄνωγεν ὑποστορέσαι δμῳῇσιν,
140 αὐτὰρ ὅ γ᾽, ὥς τις πάμπαν ὀϊζυρὸς καὶ ἄποτμος,
οὐκ ἔθελ᾽ ἐν λέκτροισι καὶ ἐν ῥήγεσσι καθεύδειν,
ἀλλ᾽ ἐν ἀδεψήτῳ βοέῃ καὶ κώεσιν οἰῶν
ἔδραθ᾽ ἐνὶ προδόμῳ· χλαῖναν δ᾽ ἐπιέσσαμεν ἡμεῖς.»
Ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει
145 ἔγχος ἔχων· ἅμα τῷ γε δύω κύνες ἀργοὶ ἕποντο.
βῆ δ᾽ ἴμεν εἰς ἀγορὴν μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
ἡ δ᾽ αὖτε δμῳῇσιν ἐκέκλετο δῖα γυναικῶν,
Εὐρύκλει᾽, Ὦπος θυγάτηρ Πεισηνορίδαο·
«ἀγρεῖθ᾽, αἱ μὲν δῶμα κορήσατε ποιπνύσασαι,
150 ῥάσσατέ τ᾽ ἔν τε θρόνοις εὐποιήτοισι τάπητας
βάλλετε πορφυρέους· αἱ δὲ σπόγγοισι τραπέζας
πάσας ἀμφιμάσασθε, καθήρατε δὲ κρητῆρας
καὶ δέπα ἀμφικύπελλα τετυγμένα· ταὶ δὲ μεθ᾽ ὕδωρ
ἔρχεσθε κρήνηνδε, καὶ οἴσετε θᾶσσον ἰοῦσαι.
155 οὐ γὰρ δὴν μνηστῆρες ἀπέσσονται μεγάροιο,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἦρι νέονται, ἐπεὶ καὶ πᾶσιν ἑορτή.»
Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ἄρα τῆς μάλα μὲν κλύον ἠδ᾽ ἐπίθοντο.
αἱ μὲν ἐείκοσι βῆσαν ἐπὶ κρήνην μελάνυδρον,
αἱ δ᾽ αὐτοῦ κατὰ δώματ᾽ ἐπισταμένως πονέοντο.
160 Ἐς δ᾽ ἦλθον δρηστῆρες ἀγήνορες· οἱ μὲν ἔπειτα
εὖ καὶ ἐπισταμένως κέασαν ξύλα, ταὶ δὲ γυναῖκες
ἦλθον ἀπὸ κρήνης· ἐπὶ δέ σφισιν ἦλθε συβώτης
τρεῖς σιάλους κατάγων, οἳ ἔσαν μετὰ πᾶσιν ἄριστοι.
καὶ τοὺς μέν ῥ᾽ εἴασε καθ᾽ ἕρκεα καλὰ νέμεσθαι,
165αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα προσηύδα μειλιχίοισι·
«ξεῖν᾽, ἦ ἄρ τί σε μᾶλλον Ἀχαιοὶ εἰσορόωσιν,
ἦέ σ᾽ ἀτιμάζουσι κατὰ μέγαρ᾽, ὡς τὸ πάρος περ;»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«αἲ γὰρ δή, Εὔμαιε, θεοὶ τισαίατο λώβην,
170 ἣν οἵδ᾽ ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται
οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ, οὐδ᾽ αἰδοῦς μοῖραν ἔχουσιν.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
ἀγχίμολον δέ σφ᾽ ἦλθε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν,
αἶγας ἄγων αἳ πᾶσι μετέπρεπον αἰπολίοισι,
175 δεῖπνον μνηστήρεσσι· δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες.
καὶ τὰς μὲν κατέδησαν ὑπ᾽ αἰθούσῃ ἐριδούπῳ,
αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα προσηύδα κερτομίοισι·
«ξεῖν᾽, ἔτι καὶ νῦν ἐνθάδ᾽ ἀνιήσεις κατὰ δῶμα
ἀνέρας αἰτίζων, ἀτὰρ οὐκ ἔξεισθα θύραζε;
180 πάντως οὐκέτι νῶϊ διακρινέεσθαι ὀΐω
πρὶν χειρῶν γεύσασθαι, ἐπεὶ σύ περ οὐ κατὰ κόσμον
αἰτίζεις· εἰσὶν δὲ καὶ ἄλλαι δαῖτες Ἀχαιῶν.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς,
ἀλλ᾽ ἀκέων κίνησε κάρη, κακὰ βυσσοδομεύων.
Τηλέμαχος δ᾽ εὐνῆθεν ἀνίστατο, ἰσόθεος φώς,
125 εἵματα ἑσσάμενος· περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ᾽ ὤμῳ·
ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
εἵλετο δ᾽ ἄλκιμον ἔγχος ἀκαχμένον ὀξέϊ χαλκῷ·
στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ οὐδὸν ἰών, πρὸς δ᾽ Εὐρύκλειαν ἔειπε·
«μαῖα φίλη, πῶς ξεῖνον ἐτιμήσασθ᾽ ἐνὶ οἴκῳ
130 εὐνῇ καὶ σίτῳ, ἦ αὔτως κεῖται ἀκηδής;
τοιαύτη γὰρ ἐμὴ μήτηρ, πινυτή περ ἐοῦσα·
ἐμπλήγδην ἕτερόν γε τίει μερόπων ἀνθρώπων
χείρονα, τὸν δέ τ᾽ ἀρείον᾽ ἀτιμήσασ᾽ ἀποπέμπει.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Εὐρύκλεια·
135 «οὐκ ἄν μιν νῦν, τέκνον, ἀναίτιον αἰτιόῳο.
οἶνον μὲν γὰρ πῖνε καθήμενος, ὄφρ᾽ ἔθελ᾽ αὐτός,
σίτου δ᾽ οὐκέτ᾽ ἔφη πεινήμεναι· εἴρετο γάρ μιν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κοίτοιο καὶ ὕπνου μιμνήσκοιτο,
ἡ μὲν δέμνι᾽ ἄνωγεν ὑποστορέσαι δμῳῇσιν,
140 αὐτὰρ ὅ γ᾽, ὥς τις πάμπαν ὀϊζυρὸς καὶ ἄποτμος,
οὐκ ἔθελ᾽ ἐν λέκτροισι καὶ ἐν ῥήγεσσι καθεύδειν,
ἀλλ᾽ ἐν ἀδεψήτῳ βοέῃ καὶ κώεσιν οἰῶν
ἔδραθ᾽ ἐνὶ προδόμῳ· χλαῖναν δ᾽ ἐπιέσσαμεν ἡμεῖς.»
Ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει
145 ἔγχος ἔχων· ἅμα τῷ γε δύω κύνες ἀργοὶ ἕποντο.
βῆ δ᾽ ἴμεν εἰς ἀγορὴν μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
ἡ δ᾽ αὖτε δμῳῇσιν ἐκέκλετο δῖα γυναικῶν,
Εὐρύκλει᾽, Ὦπος θυγάτηρ Πεισηνορίδαο·
«ἀγρεῖθ᾽, αἱ μὲν δῶμα κορήσατε ποιπνύσασαι,
150 ῥάσσατέ τ᾽ ἔν τε θρόνοις εὐποιήτοισι τάπητας
βάλλετε πορφυρέους· αἱ δὲ σπόγγοισι τραπέζας
πάσας ἀμφιμάσασθε, καθήρατε δὲ κρητῆρας
καὶ δέπα ἀμφικύπελλα τετυγμένα· ταὶ δὲ μεθ᾽ ὕδωρ
ἔρχεσθε κρήνηνδε, καὶ οἴσετε θᾶσσον ἰοῦσαι.
155 οὐ γὰρ δὴν μνηστῆρες ἀπέσσονται μεγάροιο,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἦρι νέονται, ἐπεὶ καὶ πᾶσιν ἑορτή.»
Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ἄρα τῆς μάλα μὲν κλύον ἠδ᾽ ἐπίθοντο.
αἱ μὲν ἐείκοσι βῆσαν ἐπὶ κρήνην μελάνυδρον,
αἱ δ᾽ αὐτοῦ κατὰ δώματ᾽ ἐπισταμένως πονέοντο.
160 Ἐς δ᾽ ἦλθον δρηστῆρες ἀγήνορες· οἱ μὲν ἔπειτα
εὖ καὶ ἐπισταμένως κέασαν ξύλα, ταὶ δὲ γυναῖκες
ἦλθον ἀπὸ κρήνης· ἐπὶ δέ σφισιν ἦλθε συβώτης
τρεῖς σιάλους κατάγων, οἳ ἔσαν μετὰ πᾶσιν ἄριστοι.
καὶ τοὺς μέν ῥ᾽ εἴασε καθ᾽ ἕρκεα καλὰ νέμεσθαι,
165αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα προσηύδα μειλιχίοισι·
«ξεῖν᾽, ἦ ἄρ τί σε μᾶλλον Ἀχαιοὶ εἰσορόωσιν,
ἦέ σ᾽ ἀτιμάζουσι κατὰ μέγαρ᾽, ὡς τὸ πάρος περ;»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«αἲ γὰρ δή, Εὔμαιε, θεοὶ τισαίατο λώβην,
170 ἣν οἵδ᾽ ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται
οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ, οὐδ᾽ αἰδοῦς μοῖραν ἔχουσιν.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
ἀγχίμολον δέ σφ᾽ ἦλθε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν,
αἶγας ἄγων αἳ πᾶσι μετέπρεπον αἰπολίοισι,
175 δεῖπνον μνηστήρεσσι· δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες.
καὶ τὰς μὲν κατέδησαν ὑπ᾽ αἰθούσῃ ἐριδούπῳ,
αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα προσηύδα κερτομίοισι·
«ξεῖν᾽, ἔτι καὶ νῦν ἐνθάδ᾽ ἀνιήσεις κατὰ δῶμα
ἀνέρας αἰτίζων, ἀτὰρ οὐκ ἔξεισθα θύραζε;
180 πάντως οὐκέτι νῶϊ διακρινέεσθαι ὀΐω
πρὶν χειρῶν γεύσασθαι, ἐπεὶ σύ περ οὐ κατὰ κόσμον
αἰτίζεις· εἰσὶν δὲ καὶ ἄλλαι δαῖτες Ἀχαιῶν.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς,
ἀλλ᾽ ἀκέων κίνησε κάρη, κακὰ βυσσοδομεύων.
***
Στο μεταξύ κι οι άλλες δούλες στου Οδυσσέα μαζεύτηκαν τα ωραία δώματα
κι ακάματη άναβαν φωτιά στη σχάρα της εστίας.
Την ίδια ώρα, ισόθεος ο νεαρός Τηλέμαχος,
από το στρώμα του πετάχτηκε· φόρεσε ρούχα, στον ώμο πέρασε
το κοφτερό σπαθί, στ᾽ άσπρα του πόδια ωραία σαντάλια,
κι έπιασε με το χέρι του άλκιμο δόρυ, καλοξυσμένο
ως τη χάλκινή του αιχμή.
Μετά, στημένος στο κατώφλι, φώναξε στην Ευρύκλεια:
«Καλή κυρά μου, στο σπίτι αυτό τον ξένο τον φροντίσατε
130 στον ύπνο και στο φαγητό του; ή τον αφήσατε έτσι αφρόντιστο;
Τα κάνει αυτά η μάνα μου, παρά τη φρόνησή της·
στην τύχη κάποτε, τον ένα ξένο τον τιμά,
κι ας είναι κι ο χειρότερος, ενώ συχνά καταφρονώντας
τον καλύτερο τον διώχνει.»
Ανταποκρίθηκε στα λόγια του η μυαλωμένη Ευρύκλεια:
«Μη θες, παιδί μου, να ρίξεις τώρα φταίξιμο σε μιαν αθώα.
Έπινε ο ξένος το κρασί του καθισμένος, όσο τραβούσε η όρεξή του,
και νηστικός δεν έμεινε, όταν πεινούσε — εκείνη τον ρωτούσε.
Αλλά, σαν ήλθε η ώρα να θυμηθεί τον ύπνο και να πέσει,
έδωσε η Πηνελόπη εντολή στις δούλες να του στρώσουν κλίνη.
140 Όμως αυτός, νιώθοντας άμοιρος και τρισδυστυχισμένος,
δεν θέλησε κρεβάτι με σωστά σκεπάσματα·
στον πρόδομο έξω κούρνιασε πάνω σε βοϊδοτόμαρο και με προβιές
σκεπάστηκε — εμείς του ρίξαμε μετά μια κάπα πάνω του.»
Τόσα του είπε, κι ο Τηλέμαχος, κρατώντας το κοντάρι, άφησε
πίσω του τ᾽ αρχοντικό, με δυο στο πλάι του γοργά σκυλιά
που τον ακολουθούσαν. Έτσι προχώρησε να πάει στην αγορά,
όπου μαζεύονται οι Αχαιοί του τόπου στολισμένοι.
Τις άλλες τότε δούλες καλεί η Ευρύκλεια, γυναίκα αξιοθαύμαστη,
του Ώπου θυγατέρα και του Πεισίνορα εγγονή.
«Εμπρός λοιπόν, κουνήστε πια τα χέρια σας: εσείς,
150 την κάμαρη σαρώστε και ραντίστε, βάλτε απάνω στα περίτεχνα καθίσματα
κιλίμια πορφυρά· εσείς, με τα σφουγγάρια παστρέψετε τις τάβλες όλες,
πλύνετε τους κρατήρες, τις όμορφες δίδυμες κούπες·
εσείς, τραβάτε για την κρήνη να φέρετε νερό, και γρήγορα γυρίστε πίσω.
Δεν θα βραδύνουν λέω να κοπιάσουν οι μνηστήρες
στο παλάτι, τους βλέπω να ᾽ρχονται πρωί πρωί, σήμερα είναι
πάνδημη γιορτή.»
Έτσι τους μίλησε, και πρόθυμα την άκουσαν αυτές κι υπάκουσαν:
είκοσι τράβηξαν στην κρήνη τη μελάνυδρη· οι υπόλοιπες
μείναν εκεί και με την τέχνη τους συγύριζαν το σπίτι.
160 Στην ώρα φτάνουν ζωηρά παιδόπουλα, έσχιζαν ξύλα
με τη μεγάλη μαστοριά τους — στο μεταξύ γύρισαν πίσω κι οι γυναίκες
απ᾽ τη βρύση. Ήλθε κατόπι ο Εύμαιος με τρεις καλοθρεμμένους χοίρους,
τους πιο καλούς στο χοιροστάσι· τους άφησε να βόσκουν
στον ωραίο αυλόγυρο, κι ο ίδιος σίμωσε τον Οδυσσέα,
μιλώντας του με καλοσύνη:
«Για πες μου, ξένε, κάπως καλύτερα οι Αχαιοί τώρα σου φέρονται;
ή συνεχίζουν μέσα στο παλάτι να σε καταφρονούν, όπως και πριν;»
Ανταποκρίθηκε με το πολύστροφο μυαλό του ο Οδυσσέας:
«Άμποτε, Εύμαιε, να εκδικηθούνε οι θεοί την ατιμία!
170 Που αυτοί οι ξετσίπωτοι μέσα σε ξένο σπίτι μηχανεύονται
τ᾽ άνομα έργα τους, δίχως καμιά ντροπή και τσίπα.»
Έτσι μιλώντας μεταξύ τους συναλλάσσονταν, όταν σε λίγο
ο Μελάνθιος φτάνει, γιδοβοσκός αυτός, ερίφια φέρνοντας
από τη μάντρα, τα καλύτερα, να φαν και να χορτάσουν
οι μνηστήρες — μαζί του κι άλλοι δυο βοσκοί.
Κι αφού τις γίδες έδεσε στο υπόστεγο που αντιλαλούσε,
στον Οδυσσέα γύρισε, μιλώντας με βρισιές:
«Ε ξένε, ακόμη εδώ ψωμοζητώντας θα τη βγάζεις, φόρτωμα
στο παλάτι; αλήθεια, πότε θα ξεκουμπιστείς;
180 Πάντως εμείς οι δυο δεν θα χωρίσουμε, προτού
ανταλλάξουμε γροθιές, γιατί του λόγου σου μας ζητιανεύεις άτσαλα —
κι αλλού υπάρχει φαγητό, να λιγουρεύεσαι.»
Έτσι του μίλησε, αλλά δεν αντιμίλησε ο Οδυσσέας πολύστροφος·
κούνησε μόνο το κεφάλι του, το στόμα του κλειστό κρατώντας,
μέσα του μελετώντας το κακό.
Στο μεταξύ κι οι άλλες δούλες στου Οδυσσέα μαζεύτηκαν τα ωραία δώματα
κι ακάματη άναβαν φωτιά στη σχάρα της εστίας.
Την ίδια ώρα, ισόθεος ο νεαρός Τηλέμαχος,
από το στρώμα του πετάχτηκε· φόρεσε ρούχα, στον ώμο πέρασε
το κοφτερό σπαθί, στ᾽ άσπρα του πόδια ωραία σαντάλια,
κι έπιασε με το χέρι του άλκιμο δόρυ, καλοξυσμένο
ως τη χάλκινή του αιχμή.
Μετά, στημένος στο κατώφλι, φώναξε στην Ευρύκλεια:
«Καλή κυρά μου, στο σπίτι αυτό τον ξένο τον φροντίσατε
130 στον ύπνο και στο φαγητό του; ή τον αφήσατε έτσι αφρόντιστο;
Τα κάνει αυτά η μάνα μου, παρά τη φρόνησή της·
στην τύχη κάποτε, τον ένα ξένο τον τιμά,
κι ας είναι κι ο χειρότερος, ενώ συχνά καταφρονώντας
τον καλύτερο τον διώχνει.»
Ανταποκρίθηκε στα λόγια του η μυαλωμένη Ευρύκλεια:
«Μη θες, παιδί μου, να ρίξεις τώρα φταίξιμο σε μιαν αθώα.
Έπινε ο ξένος το κρασί του καθισμένος, όσο τραβούσε η όρεξή του,
και νηστικός δεν έμεινε, όταν πεινούσε — εκείνη τον ρωτούσε.
Αλλά, σαν ήλθε η ώρα να θυμηθεί τον ύπνο και να πέσει,
έδωσε η Πηνελόπη εντολή στις δούλες να του στρώσουν κλίνη.
140 Όμως αυτός, νιώθοντας άμοιρος και τρισδυστυχισμένος,
δεν θέλησε κρεβάτι με σωστά σκεπάσματα·
στον πρόδομο έξω κούρνιασε πάνω σε βοϊδοτόμαρο και με προβιές
σκεπάστηκε — εμείς του ρίξαμε μετά μια κάπα πάνω του.»
Τόσα του είπε, κι ο Τηλέμαχος, κρατώντας το κοντάρι, άφησε
πίσω του τ᾽ αρχοντικό, με δυο στο πλάι του γοργά σκυλιά
που τον ακολουθούσαν. Έτσι προχώρησε να πάει στην αγορά,
όπου μαζεύονται οι Αχαιοί του τόπου στολισμένοι.
Τις άλλες τότε δούλες καλεί η Ευρύκλεια, γυναίκα αξιοθαύμαστη,
του Ώπου θυγατέρα και του Πεισίνορα εγγονή.
«Εμπρός λοιπόν, κουνήστε πια τα χέρια σας: εσείς,
150 την κάμαρη σαρώστε και ραντίστε, βάλτε απάνω στα περίτεχνα καθίσματα
κιλίμια πορφυρά· εσείς, με τα σφουγγάρια παστρέψετε τις τάβλες όλες,
πλύνετε τους κρατήρες, τις όμορφες δίδυμες κούπες·
εσείς, τραβάτε για την κρήνη να φέρετε νερό, και γρήγορα γυρίστε πίσω.
Δεν θα βραδύνουν λέω να κοπιάσουν οι μνηστήρες
στο παλάτι, τους βλέπω να ᾽ρχονται πρωί πρωί, σήμερα είναι
πάνδημη γιορτή.»
Έτσι τους μίλησε, και πρόθυμα την άκουσαν αυτές κι υπάκουσαν:
είκοσι τράβηξαν στην κρήνη τη μελάνυδρη· οι υπόλοιπες
μείναν εκεί και με την τέχνη τους συγύριζαν το σπίτι.
160 Στην ώρα φτάνουν ζωηρά παιδόπουλα, έσχιζαν ξύλα
με τη μεγάλη μαστοριά τους — στο μεταξύ γύρισαν πίσω κι οι γυναίκες
απ᾽ τη βρύση. Ήλθε κατόπι ο Εύμαιος με τρεις καλοθρεμμένους χοίρους,
τους πιο καλούς στο χοιροστάσι· τους άφησε να βόσκουν
στον ωραίο αυλόγυρο, κι ο ίδιος σίμωσε τον Οδυσσέα,
μιλώντας του με καλοσύνη:
«Για πες μου, ξένε, κάπως καλύτερα οι Αχαιοί τώρα σου φέρονται;
ή συνεχίζουν μέσα στο παλάτι να σε καταφρονούν, όπως και πριν;»
Ανταποκρίθηκε με το πολύστροφο μυαλό του ο Οδυσσέας:
«Άμποτε, Εύμαιε, να εκδικηθούνε οι θεοί την ατιμία!
170 Που αυτοί οι ξετσίπωτοι μέσα σε ξένο σπίτι μηχανεύονται
τ᾽ άνομα έργα τους, δίχως καμιά ντροπή και τσίπα.»
Έτσι μιλώντας μεταξύ τους συναλλάσσονταν, όταν σε λίγο
ο Μελάνθιος φτάνει, γιδοβοσκός αυτός, ερίφια φέρνοντας
από τη μάντρα, τα καλύτερα, να φαν και να χορτάσουν
οι μνηστήρες — μαζί του κι άλλοι δυο βοσκοί.
Κι αφού τις γίδες έδεσε στο υπόστεγο που αντιλαλούσε,
στον Οδυσσέα γύρισε, μιλώντας με βρισιές:
«Ε ξένε, ακόμη εδώ ψωμοζητώντας θα τη βγάζεις, φόρτωμα
στο παλάτι; αλήθεια, πότε θα ξεκουμπιστείς;
180 Πάντως εμείς οι δυο δεν θα χωρίσουμε, προτού
ανταλλάξουμε γροθιές, γιατί του λόγου σου μας ζητιανεύεις άτσαλα —
κι αλλού υπάρχει φαγητό, να λιγουρεύεσαι.»
Έτσι του μίλησε, αλλά δεν αντιμίλησε ο Οδυσσέας πολύστροφος·
κούνησε μόνο το κεφάλι του, το στόμα του κλειστό κρατώντας,
μέσα του μελετώντας το κακό.
