ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΑΙΣΧΙΝΗΣ - Κατὰ Κτησιφῶντος (17-23)

[17] Πρὸς δὲ δὴ τὸν ἄφυκτον λόγον ὅν φησι Δημοσθένης, βραχέα βούλομαι προειπεῖν. Λέξει γὰρ οὗτος· «τειχοποιός εἰμι· ὁμολογῶ· ἀλλ᾽ ἐπιδέδωκα τῇ πόλει μνᾶς ἑκατόν, καὶ τὸ ἔργον μεῖζον ἐξείργασται. Τίνος οὖν εἰμι ὑπεύθυνος; εἰ μή τις ἐστὶν εὐνοίας εὔθυνα.» Πρὸς δὴ ταύτην τὴν πρόφασιν ἀκούσατέ μου λέγοντος καὶ δίκαια καὶ συμφέροντα. Ἐν γὰρ ταύτῃ τῇ πόλει, οὕτως ἀρχαίᾳ οὔσῃ καὶ τηλικαύτῃ τὸ μέγεθος, οὐδείς ἐστιν ἀνυπεύθυνος τῶν καὶ ὁπωσοῦν πρὸς τὰ κοινὰ προσεληλυθότων.

[18] Διδάξω δ᾽ ὑμᾶς πρῶτον ἐπὶ τῶν παραδόξων. Οἷον τοὺς ἱερέας καὶ τὰς ἱερείας ὑπευθύνους εἶναι κελεύει ὁ νόμος, καὶ συλλήβδην ἅπαντας καὶ χωρὶς ἑκάστους κατὰ σῶμα, τοὺς τὰ ἱερὰ μόνον λαμβάνοντας καὶ τὰς εὐχὰς ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχομένους, καὶ οὐ μόνον ἰδίᾳ, ἀλλὰ καὶ κοινῇ τὰ γένη, Εὐμολπίδας καὶ Κήρυκας καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας.

[19] Πάλιν τοὺς τριηράρχους ὑπευθύνους εἶναι κελεύει ὁ νόμος, οὐ τὰ κοινὰ διαχειρίσαντας, οὐδ᾽ ἀπὸ τῶν ὑμετέρων προσόδων πολλὰ μὲν ὑφῃρημένους, βραχέα δὲ καταθέντας, ἐπιδιδόναι δὲ φάσκοντας, ἀποδιδόντας δὲ ὑμῖν τὰ ὑμέτερα, ἀλλ᾽ ὁμολογουμένως τὰς πατρῴας οὐσίας εἰς τὴν πρὸς ὑμᾶς ἀνηλωκότας φιλοτιμίαν. Οὐ τοίνυν μόνοι οἱ τριήραρχοι, ἀλλὰ καὶ τὰ μέγιστα τῶν ἐν τῇ πόλει συνεδρίων ὑπὸ τὴν τῶν δικαστῶν ἔρχεται ψῆφον.

[20] Πρῶτον μὲν γὰρ τὴν βουλὴν τὴν ἐν Ἀρείῳ πάγῳ ἐγγράφειν πρὸς τοὺς λογιστὰς ὁ νόμος κελεύει λόγον καὶ εὐθύνας διδόναι, καὶ τὴν ἐκεῖ σκυθρωπὸν καὶ τῶν μεγίστων κύριον ἄγει ὑπὸ τὴν ὑμετέραν ψῆφον. Οὐκ ἄρα στεφανωθήσεται ἡ βουλὴ ἡ ἐξ Ἀρείου πάγου; οὐδὲ γὰρ πάτριον αὐτοῖς ἐστιν. Οὐκ ἄρα φιλοτιμοῦνται; πάνυ γε, ἀλλ᾽ οὐκ ἀγαπῶσιν ἐάν τις παρ᾽ αὐτοῖς μὴ ἀδικῇ, ἀλλ᾽ ἐάν τις ἐξαμαρτάνῃ, κολάζουσιν· οἱ δὲ ὑμέτεροι ῥήτορες τρυφῶσι. Πάλιν τὴν βουλὴν τοὺς πεντακοσίους ὑπεύθυνον πεποίηκεν ὁ νομοθέτης.

[21] Καὶ οὕτως ἰσχυρῶς ἀπιστεῖ τοῖς ὑπευθύνοις ὥστ᾽ εὐθὺς ἀρχόμενος τῶν νόμων λέγει· «ἀρχὴν ὑπεύθυνον» φησὶ «μὴ ἀποδημεῖν.» Ὦ Ἡράκλεις, ὑπολάβοι ἄν τις, ὅτι ἦρξα, μὴ ἀποδημήσω; ἵνα γε μὴ προλαβὼν χρήματα τῆς πόλεως ἢ πράξεις δρασμῷ χρήσῃ. Πάλιν ὑπεύθυνον οὐκ ἐᾷ τὴν οὐσίαν καθιεροῦν, οὐδὲ ἀνάθημα ἀναθεῖναι, οὐδ᾽ ἐκποίητον γενέσθαι, οὐδὲ διαθέσθαι τὰ ἑαυτοῦ, οὐδ᾽ ἄλλα πολλά· ἑνὶ δὲ λόγῳ ἐνεχυράζει τὰς οὐσίας ὁ νομοθέτης τὰς τῶν ὑπευθύνων, ἕως ἂν λόγον ἀποδῶσι τῇ πόλει.

[22] Ναί, ἀλλ᾽ ἔστι τις ἄνθρωπος ὃς οὔτ᾽ εἴληφεν οὐδὲν τῶν δημοσίων οὔτ᾽ ἀνήλωκε, προσῆλθε δὲ πρός τι τῶν κοινῶν. Καὶ τοῦτον ἀποφέρειν κελεύει λόγον πρὸς τοὺς λογιστάς. Καὶ πῶς ὅ γε μηδὲν λαβὼν μηδ᾽ ἀναλώσας ἀποίσει λόγον τῇ πόλει; αὐτὸς ὑποβάλλει καὶ διδάσκει ὁ νόμος ἃ χρὴ γράφειν· κελεύει γὰρ αὐτὸ τοῦτο ἐγγράφειν, ὅτι «οὔτ᾽ ἔλαβον οὐδὲν τῶν τῆς πόλεως οὔτ᾽ ἀνήλωσα». Ἀνυπεύθυνον δὲ καὶ ἀζήτητον καὶ ἀνεξέταστον οὐδέν ἐστι τῶν ἐν τῇ πόλει. Ὅτι δὲ ἀληθῆ λέγω, αὐτῶν ἀκούσατε τῶν νόμων.

ΝΟΜΟΙ
[23] Ὅταν τοίνυν μάλιστα θρασύνηται Δημοσθένης λέγων ὡς διὰ τὴν ἐπίδοσιν οὐκ ἔστιν ὑπεύθυνος, ἐκεῖνο αὐτῷ ὑποβάλλετε· «οὐκ οὖν ἐχρῆν σε, ὦ Δημόσθενες, ἐᾶσαι τὸν τῶν λογιστῶν κήρυκα κηρύξαι τὸ πάτριον καὶ ἔννομον κήρυγμα τοῦτο, τίς βούλεται κατηγορεῖν; ἔασον ἀμφισβητῆσαί σοι τὸν βουλόμενον τῶν πολιτῶν ὡς οὐκ ἐπέδωκας, ἀλλ᾽ ἀπὸ πολλῶν ὧν ἔχεις εἰς τὴν τῶν τειχῶν οἰκοδομίαν μικρὰ κατέθηκας, δέκα τάλαντα εἰς ταῦτα ἐκ τῆς πόλεως εἰληφώς. Μὴ ἅρπαζε τὴν φιλοτιμίαν, μηδὲ ἐξαιροῦ τῶν δικαστῶν τὰς ψήφους ἐκ τῶν χειρῶν, μηδ᾽ ἔμπροσθεν τῶν νόμων, ἀλλ᾽ ὕστερος πολιτεύου. Ταῦτα γὰρ ὀρθοῖ τὴν δημοκρατίαν.»

***
[17] Σχετικά με το ακαταμάχητο τάχα επιχείρημα που προβάλλει ο Δημοσθένης, θέλω να πω προκαταβολικά λίγα λόγια. Θα ισχυριστεί δηλαδή αυτός: «είμαι επιστάτης της επισκευής των τειχών· το παραδέχομαι· ξόδεψα όμως για την πόλη από δικά μου χρήματα εκατό μνες και έχω κάνει το έργο μεγαλύτερο από ό,τι είχε προγραμματιστεί. Για ποιο πράγμα λοιπόν είμαι υποχρεωμένος να λογοδοτήσω; Εκτός και αν και η ευεργεσία υπόκειται σε έλεγχο». Στη δικαιολογία αυτή του Δημοσθένη, ακούστε τώρα τη δική μου απάντηση, λόγια δίκαια και ωφέλιμα. Σ᾽ αυτήν την πόλη, την τόσο παλαιά και τόσο μεγάλη, κανένας από όσους έχουν αναλάβει ένα οποιοδήποτε λειτούργημα προς το δημόσιο δεν είναι απαλλαγμένος από τον έλεγχο.

[18] Θα σας αναφέρω πρώτα τις πιο απίθανες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, ο νόμος ορίζει οι ιερείς και οι ιέρειες να υπόκεινται σε έλεγχο, τόσο όλοι μαζί όσο και ο καθένας χωριστά, και εκείνοι που παίρνουν από σας μόνο τις ιερές προσφορές και αυτοί που προσεύχονται στους θεούς για σας, και όχι μόνο κατ᾽ ιδίαν ο καθένας αλλά και από κοινού τα διάφορα ιερατικά γένη, οι Ευμολπίδες, οι Κήρυκες και όλοι οι υπόλοιποι.

[19] Εξάλλου, ο νόμος υποχρεώνει σε έλεγχο και τους τριηράρχους, μολονότι δεν διαχειρίζονται χρήματα του δημοσίου ούτε και υπεξαιρούν μεγάλα χρηματικά ποσά από τα δικά σας εισοδήματα και, καταθέτοντας λίγα, να ισχυρίζονται ότι κάνουν δωρεές, ενώ σας επιστρέφουν τα δικά σας χρήματα. Αυτοί, κατά κοινή ομολογία, έχουν δαπανήσει την πατρική περιουσία με τη φιλοδοξία να σας υπηρετήσουν. Ακόμη, όχι μόνο οι τριήραρχοι αλλά και τα ανώτατα συνέδρια της πόλης υπόκεινται στην κρίση των δικαστηρίων.

[20] Πρώτα πρώτα λοιπόν ορίζει ο νόμος η Βουλή του Άρειου Πάγου να δίνει στους λογιστές έγγραφη αιτιολογία των πράξεων και της διαχείρισής της και οδηγεί υπό τον έλεγχό σας το αυστηρό αυτό και αρμόδιο σώμα για τα πιο σημαντικά ζητήματα της πολιτείας. Δεν πρέπει άραγε να στεφανωθεί η Βουλή του Άρειου Πάγου; Όχι, γιατί κάτι τέτοιο δεν είναι πατροπαράδοτο γι᾽ αυτούς. Άραγε οι Αρεοπαγίτες δεν αγαπούν τις τιμητικές διακρίσεις; Και πολύ μάλιστα. Ωστόσο, δεν αρκούνται στο να μην παραβιάζουν τους νόμους, αλλά, εάν κάποιος από αυτούς υποπίπτει σε κάποιο σφάλμα, τον τιμωρούν. Οι δικοί σας όμως ρήτορες δεν ενοχλούνται από κάτι τέτοια.

[21] Αλλά και τη Βουλή των πεντακοσίων έχει καταστήσει ο νομοθέτης υπεύθυνη λογοδοσίας. Και τόσο λίγη εμπιστοσύνη έχει στους υπόχρεους σε λογοδοσία, ώστε στην αρχή ακόμη του νόμου διευκρινίζει: «άρχοντας υπόχρεος σε λογοδοσία απαγορεύεται να φύγει από την πόλη». «Μα τον Ηρακλή», θα μπορούσε να διαμαρτυρηθεί κάποιος, «να μην απομακρυνθώ από την πόλη, επειδή άσκησα κάποιαν εξουσία! Ναι, για να μη δραπετεύσεις, παίρνοντας μαζί σου χρήματα ή έγγραφα της πόλης». Ακόμη, στον υπόχρεο σε λογοδοσία απαγορεύει ο νομοθέτης να αφιερώνει την περιουσία του, να κάνει αναθήματα και να υιοθετείται, ακόμη να διαθέτει τα υπάρχοντά του και άλλα πολλά. Με μια λέξη, ο νομοθέτης δεσμεύει τις περιουσίες των υπόλογων αρχόντων, μέχρις ότου λογοδοτήσουν στα αρμόδια όργανα της πόλης.

[22] «Ναι, αλλά μπορεί να υπάρχει και κάποιος που δεν έχει πάρει καθόλου χρήματα από το δημόσιο ούτε και ξόδεψε τίποτε, ανέλαβε όμως κάποιο δημόσιο λειτούργημα». Ο νόμος ορίζει να λογοδοτεί και αυτός στους λογιστές. «Μα πώς ένας που δεν πήρε ούτε ξόδεψε χρήματα του δημοσίου είναι υποχρεωμένος να λογοδοτήσει;» Ο ίδιος ο νόμος απαντά και εξηγεί όσα πρέπει να γράψει· ορίζει δηλαδή να δηλώσει εγγράφως τούτο ακριβώς: «ούτε πήρα τίποτε από το δημόσιο ούτε ξόδεψα.» Κανένας στην πόλη δεν είναι ανέλεγκτος· αντίθετα, υπόκειται σε έρευνα και σε εξέταση. Για την αλήθεια των όσων λέω, ακούστε τους ίδιους τους νόμους.

ΝΟΜΟΙ
[23] Όταν λοιπόν με τόσο θράσος ο Δημοσθένης ισχυρίζεται ότι δεν είναι υποχρεωμένος να λογοδοτήσει για τη δωρεά, δώστε του την εξής απάντηση: Δεν έπρεπε, Δημοσθένη, να αφήσεις τον κήρυκα των λογιστών να κάνει το πατροπαράδοτο και νόμιμο κήρυγμα: «ποιος επιθυμεί να διατυπώσει κατηγορία;» Δώσε το δικαίωμα σε όποιον πολίτη θέλει να σου αμφισβητήσει ότι έκανες δωρεά, και να υποστηρίξει ότι από ένα μεγάλο ποσό που είχες στην κατοχή σου για την επισκευή των τειχών ξόδεψες λίγα, ενώ είχες πάρει από την πόλη δέκα τάλαντα γι᾽ αυτόν τον σκοπό. Μην αρπάζεις λοιπόν τις τιμές μήτε να αποσπάς τις ψήφους μέσα από τα χέρια των δικαστών μήτε και να προηγείται των νόμων η πολιτική σου καριέρα, αλλά πρώτα οι νόμοι και ύστερα αυτή.

Η Αρχαία Δημοκρατία στο Σήμερα

Η εμφάνιση της δημοκρατίας σημαίνει την απόκτηση δύναμης από τον λαό, ο οποίος παίρνει πλέον τη μοίρα του στα δικά του χέρια. Πλέον, ένας νόμος δεν προκύπτει από άγιες γραφές ή από κάποια παραξενιά του ηγεμόνα, αλλά από τη βούληση του λαού, που στο εδώ και τώρα τον επιλέγει σαν ορθό, πράγμα που σημαίνει ότι μετά από δέκα, είκοσι χρόνια, μπορεί να τον επιλέξει σαν παρωχημένο και να τον αλλάξει.

 

Δημιουργήθηκε έτσι η πολιτική, που δεν αφορά πια ίντριγκες ατομικών συμφερόντων γύρω από την μια εγκαθιδρυμένη εξουσία βασιλιάδων και παπάδων, το ερώτημα: πώς θα οργανώσουμε μια καλή, δίκαιη κοινωνία; Με ποιους θεσμούς; Αυτό σημαίνει «πολιτική» για τους Έλληνες. Αφού άνθρωποι θα ζουν σύμφωνα με νόμους, οι άνθρωποι είναι που πρέπει να τους καθορίζουν. Δεν αρκούμαι, για παράδειγμα, στο ότι μια Αλήθεια έχει ήδη ειπωθεί στο Πεντάτευχο και ότι το πολύ που μπορώ να κάνω είναι να προσφέρω διάλογο σε διαδοχικούς τόμους του Ταλμούδ, που πάντα πρέπει να συμφωνεί με τον αρχικό Λόγο. Δεν υπάρχει αυτή η τελική Αλήθεια, δεν υπάρχει ούτε στο Κόμμα ούτε στον Γενικό Γραμματέα.

 

Ο Χριστιανισμός αντικατέστησε την έννοια της ύβρης με την έννοια της αμαρτίας. Αμαρτία είναι η καταπάτηση του θείου νόμου: ο θεός είπε κάτι, εσύ έκανες το αντίθετο, άρα αμάρτησες και θα τιμωρηθείς. Στην αρχαία Ελλάδα οι θεοί δεν έδωσαν εντολές ή απαγορεύσεις στον άνθρωπο. Υπήρχαν βέβαια όρια που δεν έπρεπε να ξεπεράσεις. Δεν ήταν όμως προκαθορισμένα. Μόνος σου έπρεπε να σκεφτείς ποια ήταν τα όρια της ελευθερίας, του σεβασμού και της ευπρέπειας, και αν τα ξεπερνούσες, έκανες ύβρη και οι θεοί σε τιμωρούσαν. Η «υπερβολή» ήταν επικίνδυνη, όχι η ανυπακοή.

 

Έτσι, συνδέθηκε η πολιτική με τη φιλοσοφία. Γιατί, η αρχή της φιλοσοφίας δεν είναι το ερώτημα «Τι σημαίνει να υπάρχεις;» Το ερώτημα είναι «Τι πρέπει να σκεφτώ;» Και για να υπάρχει ελευθερία, σημαίνει να υπάρχει φιλοσοφία. Είμαι ελεύθερος να σκέφτομαι και να αμφισβητώ ακόμα και τον εαυτό μου. Η ελευθερία αυτή αποτυπώνεται και στην καλλιτεχνική δημιουργία. Δεν είναι από έλλειψη πηγών που ένας αρχαιολόγος θα δυσκολευτεί να καθορίσει αν ένα αιγυπτιακό γλυπτό είναι της 23^ης ή της 24^ης Δυναστείας Φαραώ. Εκεί δεν υπάρχει ατομικό στυλ του καλλιτέχνη, υπάρχει καλλιτεχνική παράδοση, η οποία αλλάζει πολύ αργά. Στους Έλληνες είναι προφανής ο ατομικός χαρακτήρας του έργου, κανένας δεν θα μπερδέψει έναν στίχο του Ομήρου με έναν στίχο του Ησίοδου, ή τον Αρχίλοχο με τη Σαπφώ. Στο ίδιο το περιεχόμενο του καλλιτεχνικού έργου το εύρος της ελευθερίας είναι φανταστικά μεγάλο. Για παράδειγμα, ο Αρχίλοχος ήταν ένας μισθοφόρος και ποιητής και κάπου γράφει: «Ήμουν στη μάχη, θα χάναμε, και πέταξα την ασπίδα για να δραπετεύσω πιο γρήγορα. Σιγά το πράμα, θα μπορούσα να αγοράσω μια άλλη». Για να πεις κάτι τέτοιο σε μια κοινωνία που περισσότερο από όλα εκτιμούσε την στρατιωτική δόξα, και να δοξάζεσαι με βραβεία σαν ποιητής …αυτό είναι ελευθερία.

 

 Η διαφορά μεταξύ άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι ότι στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε αντιπροσώπευση. Και τότε βέβαια δεν αποφάσιζαν όλοι οι πολίτες για όλα τα θέματα, αλλά εξέλεγαν μεταξύ όλου του λαού, αυτόν που ήταν ο πιο ειδικός σε κάποιο θέμα, στον οποίο δεν μετέφεραν κάποια εξουσία, αλλά την αρμοδιότητα να κάνουν κάποιο συγκεκριμένο έργο (για να κατασκευαστούν πλοία εκλέγονταν αυτοί που ήταν οι καλύτεροι στο να κατασκευάζουν πλοία). Δεν υπάρχει κράτος για τους αρχαίους. Το δεύτερο συνθετικό της λέξης «δημοκρατία» σημαίνει «δύναμη» όχι μια ξεχωριστή συλλογική οντότητα που επιβάλλεται στο άτομο ή συνδιαλέγεται με αυτό. Το κράτος είναι οι πολίτες, όχι μια γεωγραφική περιοχή. Δεν είναι τυχαίο που το έργο του Αριστοτέλη ονομάζεται «Αθηναίων Πολιτεία» (Σύνταγμα των Αθηναίων) και όχι «Πολιτεία της Αθήνας» (Σύνταγμα της Αθήνας).

 

Σήμερα, αντιθέτως, υπάρχει αποξένωση από την εξουσία. Οι «Μοντέρνοι» δίνουν την εξουσία σε αντιπροσώπους τους, και ξεμπερδεύουν για 4 χρόνια (μέχρι τις επόμενες εκλογές), κατά τη διάρκεια των οποίων είναι παθητικοί πολίτες, δεν υποχρεώνονται να συμμετέχουν ενεργητικά στα κοινά. Όπου και πάλι, στις εκλογές, τι επιλέγουν; Μεταξύ δύο συνήθως κομμάτων των οποίων η πολιτική έχει καθοριστεί από την προηγούμενη τετραετία.

 

 Για τον αρχαίο δεν υπήρχε τέτοιου είδους αποξένωση. Οι νόμοι είναι δικοί μου, θα έλεγαν οι αρχαίοι, επειδή εγώ τους ψήφισα, και ακόμα κι αν είμαι στη μειοψηφία, θα αποδεχτώ την απόφαση της πλειοψηφίας, αλλιώς μπορώ ελεύθερα να φύγω από την πόλη. Και αν αυτοί οι νόμοι καταπατηθούν από κάποιον, δεν είναι στην ευθύνη ενός εξειδικευμένου επαγγελματικού σώματος να ενεργήσει εναντίον του, αλλά και δική μου προσωπική ευθύνη, εξ ου και το δικαίωμα καθενός να μπορεί να κατηγορεί τον οποιονδήποτε ότι έκανε το ένα ή το άλλο αδίκημα. Σήμερα που οι νόμοι δεν είναι δικοί μας, που έχουμε αποξενωθεί από την εξουσία, που οι νόμοι μας επιβάλλονται και μας καταπιέζουν, είναι που υπάρχει η έννοια του «καταδότη» που αποτελεί βαριά κατηγορία. Σήμερα αποφεύγουμε να κατηγορήσουμε ο ένας τον άλλον, γιατί οι νόμοι δεν είναι οι δικοί μας νόμοι, αλλά οι νόμοι των άλλων.

 

Δεν μπορούμε φυσικά να επαναφέρουμε το σύστημα της άμεσης δημοκρατίας στην σύγχρονη εποχή, με τα εκατομμύρια ψηφοφόρους και την πολυπλοκότητα των σημερινών δραστηριοτήτων, αλλά μπορούμε να εμπνεόμαστε από την ιδέα της άμεσης δημοκρατίας, και να επανακαθορίσουμε τη σχέση μας με το νόμο, με τη ομαδικότητα και την εξουσία. Μπορούμε να βρούμε τρόπους σε τοπικό επίπεδο, σε επίπεδο μιας επιχείρησης ή κάποιου άλλου θεσμού, να οργανώσουμε μορφές δημοκρατίας που δεν θα είναι αποξενωτικές, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να συμμετέχουν στις διαδικασίες. Υπάρχουν παραδείγματα τέτοιων σύγχρονων προσπαθειών, όπως το εργατικό κίνημα, εργατικά συμβούλια και οι Σοβιετικοί πριν την πλήρη κυριαρχία από το Μπολσεβίκικο κόμμα. Η βάση του προβλήματος είναι ότι οι αρχαίοι θεωρούσαν την πόλη ως δική τους υπόθεση, προσωπική. Οι σύγχρονοι όχι. Ο Μοντέρνος άνθρωπος ζητάει πρωτίστως από το Κράτος να εγγυηθεί τις απολαύσεις του, και αυτή είναι μια βασική διαφορά μεταξύ αρχαίων και σύγχρονων. Στο σήμερα, ο άνθρωπος θα ασκήσει ουσιαστική εξουσία μόνο με παροξυσμικό τρόπο, ίσως μέσα από κάποια κρίση ή επανάσταση.

 

Θεωρεί ο Μοντέρνος ότι η πολιτική είναι θέμα καθαρά πρακτικό/τεχνικό, και έτσι δηλώνει αδυναμία να ενασχοληθεί με αυτήν. Θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να κυβερνήσουμε τους εαυτούς μας και αφήνουμε αυτήν την δυσάρεστη ενασχόληση σε άλλους. Αυτό είναι λάθος γιατί η πολιτική είναι θέμα γνωμών και κρίσεων, όχι αυθεντίας. Το να παραδοθεί ένας λαός στην «σοφία» μιας αυθεντίας οδηγεί στον ολοκληρωτισμό, στον φασισμό.

 

Οι Γερμανοί μετέφρασαν τη λέξη «πόλις» σαν «Der Staat», «κράτος». Οι Ναζί θέλοντας να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους και ως συνεχιστές του αρχαιοελληνικού πνεύματος, παρουσίαζαν τον Επιτάφιο του Περικλή σαν φασιστικό κείμενο. Και όντως, αν στο κείμενο αυτό, που υμνεί τη θυσία των θυμάτων του πολέμου, η λέξη «πόλις» αντικατασταθεί με τη λέξη «κράτος», το κείμενο γίνεται φασιστικό γιατί υμνεί την θυσία του ατόμου για το καλό του κράτους, ενώ η πρόθεση του Περικλή ήταν να υμνήσει τη θυσία για το καλό των Αθηναίων, δηλαδή για τους συμπολίτες τους, των συντρόφων.

 

 Η παιδεία που έχει υποχρέωση το κράτος να προσφέρει στον νέο πολίτη για να γίνει καλός πολίτης, πρέπει να του μάθει να κυβερνά και να κυβερνιέται, όχι όμως όπως κυβερνιέται ή εξουσιάζεται το ζώο από τον άνθρωπο, ή ο σκλάβος από τον ελεύθερο που πιστεύει ότι ο σκλάβος δεν έχει την ικανότητα να αποφασίσει σωστά. Πρέπει να μάθει να κυβερνιέται με την έννοια της υπακοής σε νόμους που αποφάσισε ο ίδιος ή η πλειοψηφία (και που άρα θα αποδεχτεί αναγκαστικά σαν έγκυρους), δηλαδή σαν ελεύθερος άνθρωπος.

Συμβιβαζόμαστε γιατί είμαστε αδύναμοι να διεκδικήσουμε

Πόσες φορές συμβιβαστήκαμε; Για να μην πληγώσουμε τον άλλον. Για να το προσπαθήσουμε με την ψευδαίσθηση ότι τώρα θα είμαστε περισσότερο ενθουσιασμένοι. Ότι οι παλιές αγάπες ξεχνιούνται με μια καινούρια και ότι μια χαμένη ιστορία μπορεί να γίνει αυτή η ιστορία που περιμέναμε, για να μας αλλάξει τη ζωή. Μα πόσες φορές μια αγάπη μας έκανε να χαθούμε μπροστά στη ζωή;

Όμως νέο προς όλους μας. Όταν συμβιβαζόμαστε, όποια μορφή και αν έχει o συμβιβασμός αυτός, δείχνει στην πραγματικότητα πόσο αδύναμοι είμαστε. Μια αδυναμία που δε μας αφήνει να διεκδικούμε όσα μας αξίζουν. Όσους μας κάνουν ευτυχισμένους και μας χαρίζουν το φως, αλλά εμείς συνεχίζουμε να ‘χουμε κλειστά παράθυρα και να αρνιόμαστε οποιαδήποτε ακτίνα φωτός.

Και η ζωή περνάει και εμείς μένουμε με όλες τις λάθος επιλογές μας. Αυτές που δε μας ταιριάζουν, μόνο και μόνο γιατί αυτές είναι διαθέσιμες. Δεν είναι έτσι ο έρωτας όμως, αγάπη μου. Ούτε ο σεβασμός προς τον εαυτό σου. Καλύτερα μόνος σου. Να μην πληγώνεις ούτε τον άλλον ούτε και τον εαυτό σου.

Αν έχεις τη δύναμη που χρειάζεται, θα τρέξεις προς αυτόν που αγαπάς και δε θα μείνεις εκεί που σ’ αγαπάνε. Μπορεί αυτό να ταΐζει τη ματαιοδοξία σου, αλλά δε θα ταΐσει ποτέ την καρδιά σου, ούτε καν το μυαλό σου. Γιατί αυτό θα συνεχίσει να πλάθει φανταστικούς διάλογους και σκέψεις γεμάτες νοσταλγία και πόνο. Και ενώ εσύ θα παλεύεις για το επόμενο βήμα, αυτό θα σε τραβάει με μανία προς το παρελθόν και αργά ή γρήγορα, θα τα καταφέρει. Κι εσύ θα τα αφήσεις όλα και θα γυρίσεις. Μα ίσως να είναι αργά και ίσως έπρεπε να είχες λίγο τσαγανό πιο πριν για να μην πληγώνεις όσα άτομα σ’ αγάπησαν με όλη τους την ψυχή, όσο άλλοι ποτέ δεν μπόρεσαν.

Μπορεί να συμβιβάζεσαι και όταν είσαι με αυτόν που αγαπάς πραγματικά. Και να βάζεις αυτήν τη γαμημένη την αγάπη πάνω απ’ τον εαυτό σου. Πάνω από οτιδήποτε θέλησες ποτέ σου. Μόνο και μόνο για να ευχαριστήσεις τον άλλον. Τόση αγάπη του έχεις πια αυτού του ανθρώπου, που θα σε πνίξει η αδικία, θα σε σκοτώσει. Γιατί μπορεί να υπάρχει η αγάπη, μα αν δεν υπάρχει η εκτίμηση, είναι κάτι άρρωστο και παροδικό.

Όσο και να θέλεις να το τραβήξεις για να κρατήσει, θα λήξει και εσύ θα απομείνεις με λίγο χαμένο σεβασμό και πληγές σε όλο σου το σώμα, απ’ τα δάκρυα που χαράμισες και το χρόνο που δε θα γυρίσει ποτέ πίσω. Και αυτά απλά θα σου υπενθυμίζουν όλα όσα έχασες. Γιατί απλά φοβήθηκες να διεκδικήσεις το δίκιο σου, τον εαυτό σου, ίσως και την αξιοπρέπειά σου.

Μα κι εσύ συμβιβάζεσαι. Εσύ που είσαι βολεμένος με μια σχέση, γιατί απλώς δεν υπάρχει κάτι καλύτερο στον ορίζοντα. Μια σχέση χωρίς μέλλον, ούτε καν παρόν, για να λέμε και του στραβού το δίκιο. Και απλώς υπάρχεις σε αυτή τη σχέση, πετάς δυο «σ’ αγαπώ» μέρα παρά μέρα, πέντε αγκαλιές την εβδομάδα, δυο εξόδους και τρεις μέρες στο σπίτι. Και αυτό το ονόμασες σχέση. Γιατί απλά ήθελες να το ζήσεις, και ας είναι λάθος ο άνθρωπος και ας η σχέση μοιάζει πιο πολύ με πρόγραμμα παρά με οτιδήποτε άλλο. Και ας συμβιβάζεσαι καθημερινά με προσποιούμενα συναισθήματα και πράξεις καθορισμένες. Χωρίς αυθορμητισμό και έρωτα και πάθος.

Άφησέ το. Ό,τι και να είναι αυτό που ψάχνεις, δεν είναι η σχέση, μα ο έρωτας. Και αυτό, όσα καλά και να το ψάχνεις, δε θα το βρεις. Εκείνο θα σε βρει πρώτο και δε θα σου αφήσει χρόνο ούτε να αντιδράσεις- όχι ότι θα μπορούσες να κάνεις και τίποτα. Δεν το σταματάς, δεν μπορείς. Αυτό ψάχνεις λοιπόν. Γι’ αυτό αν ζεις οτιδήποτε άλλο, απλά για να ξέρεις, συμβιβάζεσαι.

Μα γίνεται και να μην μπορείς να ζήσεις με αυτόν που αγαπάς, όχι από εγωισμό ή από αδυναμία, μα επειδή ο άνθρωπος αυτός δε σου άξιζε και ποτέ. Φύγε από οτιδήποτε μέτριο αφού δε σε γεμίζει, αφού νιώθεις μοναξιά μέσα στην ίδια τη σχέση, αφού σε καταρρακώνει. Δώσε όσες ευκαιρίες λαχταράς στα νέα πρόσωπα που γνώρισες ή ακόμα και στα παλιά. Δώσε για να μη μετανιώνεις μετά. Δώσε αλλά κάποια στιγμή, κάπου σταμάτα. Εκεί που φτάνει ο εαυτός σου και σου σηκώνει το τοίχος του.

Είναι ύπουλος ο συμβιβασμός. Ντύνεται σαν ευκαιρία, σαν ευκαιρίες που τις δίνεις και τις δίνεις και στον άλλον μα και στον εαυτό σου. Μα στην πραγματικότητα ο χρόνος δεν υπήρξε ποτέ φίλος του και τα μασκαρεμένα ψέματα και οι ψευδαισθήσεις θα βγουν στην επιφάνεια και θα δείξουν πόσο αδύναμοι υπήρξαμε. Ποσό αδύναμοι, δυστυχώς, συνεχίζουμε να είμαστε.

Μακριά είναι μόνο εκεί που δε θέλεις να πας

Όλα είναι μία γραμμή, ή καλύτερα όλα συνδέονται με μία γραμμή.  Ανέκαθεν οι άνθρωποι επινοούσαν θαυμαστά μέσα για να επικοινωνήσουν βασισμένα –ίσως και λίγο επηρεασμένα– σε αυτή την περιβόητη γραμμή. Γραμμές τηλεφωνικές, ακτοπλοϊκές, αεροπορικές. Γραμμές χαραγμένες σε δρόμους και λεωφόρους, γραμμές συνοριακές που δείχνουν ότι δεν υπάρχουν σύνορα. Αυτές οι γραμμές εκμηδένιζαν αποστάσεις κυριολεκτικά ή μεταφορικά.  Μετέτρεπαν τις αποστάσεις  σε κίνητρα, τους δρόμους σε επιθυμίες, τις θάλασσες σε πάθος, τον ουρανό σε έρωτα και το ταξίδι ξεκινούσε.

Χιλιοειπωμένο και γραφικό έχει καταντήσει το «καμία απόσταση δεν εμποδίζει την αληθινή επιθυμία», αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε, ισχύει ξεκάθαρα. Όταν θες να δεις κάποιον, τον δικό σου μοναδικό «κάποιο» θα πάρεις και τρένα και πλοία κι αεροπλάνα κι όλα τα δυνατά μέσα για να πας να τον δεις, έστω για λίγο. Κι όχι, αυτά δεν είναι σενάρια ρομαντικών ταινιών που συμβαίνουν μόνο στις μεγάλες οθόνες. Μα και να είναι, σημαίνει ότι κάπου εκεί έξω υπάρχουν κι αυτοί οι μεγάλοι έρωτες, οι έτοιμοι να ξεπεράσουν τα πάντα, το κάθε εμπόδιο που εμφανίζεται μπροστά τους. Έτοιμοι να τα κάνουν όλα στην άκρη και να φτάσουν μέχρι την άλλη άκρη της Γης.

Μεγάλη υπόθεση η απόσταση, λένε, μεγάλο εμπόδιο. Τι λες; Αλήθεια; Βαθιά νυχτωμένοι αυτοί που το πιστεύουνε. Πιο βαθιά νυχτωμένοι αυτοί που δεν τολμούν και δε ρισκάρουν λόγω της απόστασης. Αυτοί που αρνούνται τον έρωτα και βάζουν σε τρίτη μοίρα τις επιθυμίες και τα πάθη τους. Εκτός εάν… Εκτός εάν, λέω, δε θέλουν. Ναι, μάλλον, αυτό είναι! Δε θέλουν να ρισκάρουν, να προσπαθήσουν και να παλέψουν. Έτσι, αυτοί οι δειλοί χρησιμοποιούν σαν καραμέλα-πρόφαση τα χιλιόμετρα και τις αποστάσεις.

Μακριά είναι μόνο εκεί που δε θέλεις να πας. Το πιο εύκολο πράγμα είναι να μένεις ακίνητος και να περιμένεις τα πράγματα να συμβούν από μόνα τους. Αυτό είναι και το πιο ακατόρθωτο παράλληλα. Οι προφάσεις κι οι δικαιολογίες είναι προϊόντα των δειλών. Αυτών που δεν τολμούν να ξεστομίσουν την αλήθεια και μοιράζουν φρούδες ελπίδες δεξιά κι αριστερά. Όταν, δε, οι συνθήκες είναι συνυφασμένες με την απόσταση έχουν δημιουργήσει το καταλληλότερο άλλοθι στο έγκλημα που έχουν διαπράξει οι ίδιοι.

Και ότι χάλασε το αμάξι θα σου πουν, κι ότι έχει μποφόρ και δεν κινείται το καράβι, κι ότι δε βρήκαν εισιτήρια κι ότι δεν τους δίνουν άδεια απ’ τη δουλειά κι ότι δεν έχουν πού να αφήσουν το χρυσόψαρό τους κι άλλα τέτοια χαζά προκειμένου να μη σου πουν ότι δε θέλουν απλά να έρθουν να σε δουν.

Υπάρχουν, εννοείται, κι αυτές οι περιπτώσεις που συμβαίνουν τα παραπάνω, αλλά δεν είναι συχνές και κατ’ εξακολούθηση. Ρεαλιστές του κόσμου, βάλτε τα γάντια του μποξ μέσα και μην ετοιμάζεστε για επίθεση.  Δε γεννηθήκαμε σε άλλο πλανήτη.  Κατανοούμε πολύ καλά ότι οι συνθήκες μπορεί να μην είναι πάντα οι ιδανικές λόγω οικονομικών ή επαγγελματικών, αλλά δεν κατανοούμε με τίποτα τον άνθρωπο που δεν προσπαθεί να ξεπεράσει αυτές τις δυσκολίες και βάζει πάντα μπροστά την απόσταση.

Τα χιλιόμετρα είναι για να εκμηδενίζονται κι οι δρόμοι για να τους διασχίζουμε και να πηγαίνουμε στους δικούς μας ανθρώπους. Αν πλέον αυτά έχουν καταντήσει άλλοθι, τότε λυπάμαι, αλλά δε μιλάμε για χιλιομετρική απόσταση, αλλά για συναισθηματική. Κι ειλικρινά δεν υπάρχει κάτι χειρότερο απ’ αυτό…

ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΟ

Κουτσομπολιό - Όλοι γνωρίζουμε τι είναι, όλοι μπορεί κατά καιρούς να το έχουμε κάνει ή και να έχουμε πέσει θύματα του από άλλους ανθρώπους που μας κουτσομπόλευαν!

Στους ανθρώπους αρέσει για κάποιο λόγο να μοιράζεται βρώμικες και πικάντικες πληροφορίες για τους άλλους καθώς σύμφωνα με έρευνες το 80% μιας συζήτησης ενός μέσου ανθρώπου ηλικίας 20-65 ετών έχει να κάνει με τις συνήθειες και τις ζωές άλλων συνανθρώπων του.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΟ

Όταν κάποιος πάει να σε βάλει στο τριπάκι του κουτσομπολιού και θέλει να μοιραστεί αρνητικές πληροφορίες για κάποιον άλλον που δεν είναι φυσικά παρών στη συζήτηση, μπορεί να του το κόψεις λέγοντας του αυτή τη φράση: Και για ποιο λόγο τα λες σε μένα αυτά τώρα;

Αυτή η φράση είναι αποτελεσματική για πολλούς λόγους σύμφωνα με ψυχολόγους..Σταματάει κατευθείαν την ορμή του κουτσομπόλη καθώς έτσι του δείχνεις πως δεν έχεις κάποιο ενδιαφέρον να ακούσεις τις αδιάκριτες πληροφορίες του διαλύοντας έτσι τα κίνητρα αυτο εξυπηρέτησής του.

Είναι καλό να ξέρεις πως μπορείς να δια φύγεις από μια τέτοια συζήτηση καθώς το κουτσομπολιό μπορεί να γίνει πολύ ψυχοφθόρο όχι μόνο για το θύμα αλλά και για αυτόν που κάθεται και τα ακούει!

Γιατί αρέσει στους ανθρώπους όμως να κουτσομπολεύουν;

Tο κουτσομπολιό αποτελεί μια αγαπημένη και ‘πικάντικη’ ενασχόληση όλων, μικρών και μεγάλων, ανδρών και γυναικών, μορφωμένων ή μη. Όλοι επιθυμούν διακαώς να σχολιάσουν τους άλλους, να μάθουν σκανδαλιστικές λεπτομέρειες για το παρελθόν τους, να κάνουν κριτική για τυχόν παρασπονδίες τους.

Πρόκειται λοιπόν για μια φυσική ανάγκη του ανθρώπου, για μια κοινωνική αναγκαιότητα; Μελέτες εξελικτικής ψυχολογίας υποδεικνύουν ότι, πράγματι, ακόμη και η ανάγκη της ομιλίας αλλά και η ανάπτυξη και η καλλιέργεια της ίδιας της γλώσσας, από τις προϊστορικές κοινωνίες μέχρι σήμερα, έχουν καλλιεργηθεί και μέσα από αυτή την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Παράλληλα, το κουτσομπολιό εκφράζει και την ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνική επαφή, ένταξη, διασύνδεση, γνωριμία με τα ήθη, τα έθιμα και τις αξίες της κοινωνίας στην οποία ζει. Με το κουτσομπολιό αναπτύσσονται και συντηρούνται σχέσεις, τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας συνδέονται στενότερα, δημιουργούνται φιλίες και ‘συμμαχίες’, εξομαλύνονται συγκρούσεις, καλλιεργούνται κοινωνικές δεξιότητες και κατανοούνται αξίες που ενστερνίζεται η πλειοψηφία του συνόλου.

Σε μικρές κοινωνίες ιδιαίτερα, ο ιδιωτικός χώρος του ατόμου καταργείται και η ζωή του γίνεται ‘τροφή’ για ποικίλα σχόλια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι γυναίκες στα χωριά που κάθονται στο πλατύσκαλο των σπιτιών και σχολιάζουν κάθε περαστικό.

Πράγματι, σε αυτές τις κλειστές κοινωνίες το κουτσομπολιό αποτελεί μια από τις βασικές μορφές ελέγχου της μικρής κοινωνίας, προσδιορίζοντας καθοριστικά τα όρια συμπεριφοράς στα οποία επιτρέπεται να κινείται κάθε μέλος της.

Πέρα, όμως, από την κοινωνιολογική θεώρηση του θέματος, ποια είναι τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια που καθιστούν την ανάγκη για κουτσομπολιό τόσο επιτακτική;

Ένα βασικό στοιχείο αποτελεί η ασυνείδητη ανάγκη του ανθρώπου να κρίνει τον εαυτό του συγκρίνοντάς τον με τους άλλους.

Θέλουμε να μάθουμε λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή των άλλων προκειμένου ουσιαστικά να ‘βαθμολογήσουμε’ τον ίδιο μας τον εαυτό! Παράλληλα έχουμε ανάγκη να ‘προβάλλουμε’ τις δυσάρεστες πλευρές του εαυτού μας στους άλλους μην αναγνωρίζοντάς τις ως δικές μας.

Το κουτσομπολιό αποτελεί μια μοναδική ‘διέξοδο’ προς αυτή την κατεύθυνση. Η συμπεριφορά της φίλης ή τα χαρακτηριστικά του αντιπαθητικού συναδέλφου που σχολιάζονται και αποτελούν αντικείμενο κουτσομπολιού μπορεί να αποτελούν θέματα που απασχολούν τον ίδιο το σχολιαστή και, κυρίως, χαρακτηριστικά που διαθέτει ο ίδιος!

Μέσω του κουτσομπολιού όμως, ο ίδιος έχει τη μοναδική ευκαιρία, προβάλλοντάς τα σε κάποιον άλλον, να πει ‘τι κακός που είναι ο άλλος ενώ εγώ δεν είμαι’. Παράλληλα, μέσω του κουτσομπολιού μπορεί να συζητά ανοιχτά για αυτές τις δυσάρεστες πλευρές του εαυτού του, να τις διερευνά περισσότερο μέσα από την κουβέντα, ακίνδυνα μάλιστα, καθώς, δημοσίως τουλάχιστον, φαίνεται να μην αφορούν τον ίδιο.

‘Εγώ δεν είμαι έτσι’ ή ‘Εγώ δεν θα φερόμουν ποτέ έτσι’, λέγεται συχνά! Μπορεί, όμως, τελικά, να ισχύει ακριβώς το αντίθετο και ο ίδιος να διαθέτει τα ελαττώματα που προσάπτει στους άλλους αλλά δεν το συνειδητοποιεί! Το άτομο που κουτσομπολεύει μπορεί ουσιαστικά να αποτελεί τον ‘καθρέφτη’ του εαυτού του!

Η ανάγκη του ανθρώπου για κουτσομπολιό εκδηλώνεται και στην υψηλή ακροαματικότητα πολλών τηλεοπτικών εκπομπών και τηλεπαιχνιδιών, στις οποίες ο τηλεθεατής ταυτίζεται απόλυτα με τους ήρωες που προβάλλονται και ασχολείται καθημερινά με τα διαπλεκόμενά τους.

Ο ίδιος μηχανισμός συναντάται και εδώ: η ασυνείδητη ανάγκη του ανθρώπου να προσδιορίζει τον εαυτό του συγκρίνοντάς τον με τους άλλους και η ανάγκη του να προβάλλει στον ήρωα της τηλεόρασης τις κακές πλευρές του εαυτού του, ως ξένες προς τον ίδιο! ‘Εγώ δεν είμαι έτσι’ λέγεται και πάλι και η αυτοεκτίμηση τονώνεται, η αποδοχή και, προπάντων, ο ‘εφησυχασμός’ ότι ο ίδιος δεν διαθέτει τα ελαττώματα που χαρακτηρίζουν τον άλλον!

Το εργασιακό περιβάλλον αποτελεί επίσης ένα πεδίο δράσης του κουτσομπολιού και, μάλιστα, ιδιαίτερα γόνιμο! Σχόλια επί σχολίων για τη συμπεριφορά των συναδέλφων, την προσωπική τους ζωή, το διευθυντή κοκ.

Είναι γεγονός ότι το κουτσομπολιό στο χώρο εργασίας εκφράζει μια άμεση κοινωνική ανάγκη των υπαλλήλων για επαφή και εκτόνωση κατά τη διάρκεια του ωραρίου τους.

Προβλήματα σημειώνονται όταν τα σχόλια αρχίζουν και γίνονται κακόβουλα και επικρατούν υστερόβουλα σχόλια και άλλου είδους επαγγελματικές αντεκδικήσεις. Συχνά λέγεται ότι το είδος του κουτσομπολιού που επικρατεί σε έναν εργασιακό χώρο αποτελεί το θερμόμετρο του γενικότερου κλίματος που επικρατεί σε αυτό το χώρο: σε ένα έντονα επιθετικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον τα υστερόβουλα σχόλια κυριαρχούν και χρησιμοποιούνται ως όπλα προκειμένου να επιλυθούν οι εκάστοτε επαγγελματικές αντιδικίες.

Πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε να κουτσομπολεύουμε; Μάλλον είναι δύσκολο να αποχωριστούμε την τόσο ευχάριστη συντροφιά του κουτσομπολιού και το είδος της εκτόνωσης και ψυχαγωγίας που προσφέρει στην καθημερινότητά μας.

Χρειάζεται όμως οριοθέτηση και συνειδητοποίηση των συγκεκριμένων λόγων που μας ωθούν στο σχολιασμό των άλλων και … ίσως έτσι ανακαλύψουμε ότι και το κουτσομπολιό γίνεται ακόμη πιο ευχάριστο όταν νιώθουμε καλύτερα με τον εαυτό μας και την επίγνωση των βαθύτερων και πιο σκοτεινών κομματιών του ίδιου μας του εαυτού!

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Ο Άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος, έρχεται στον κόσμο σαν «ατομικότητα». Και αυτή η ατομικότητα, λογικά μιλώντας, θα πρέπει να έχει μεταφυσική προέλευση (αν και δεν γνωρίζουμε το βάθος της), αλλιώς δεν θα ερχόμασταν εδώ. Άσχετα από όλες τις μυθολογίες, επιστημονικές, θρησκευτικές ή φιλοσοφικές, ούτε την πραγματική φύση της αόρατης οντότητας (της ψυχής) γνωρίζουμε, ούτε όλες τις ιδιότητές της, ούτε τον ακριβή τρόπο σύνδεσης με την υλική μορφή (το σώμα). Όσα λέγονται είναι μόνο θεωρίες των ανθρώπων. Αυτό που γνωρίζουμε με την βεβαιότητα της άμεσης εμπειρίας μας είναι ότι είμαστε (εμείς, σαν συνείδηση, σαν επίγνωση, σαν ο «εσωτερικός άνθρωπος») συνδεδεμένοι με το σώμα, έχουμε ένα σώμα και λειτουργούμε μέσα από αυτό. Κι ότι, πέρα από το ότι είμαστε εδώ (να έχουμε φυσική και ενεργή παρουσία εδώ), επίσης σκεφτόμαστε, συναισθανόμαστε και συγκινούμαστε, νοιώθουμε αισθητηριακές εμπειρίες και δρούμε. Κι όλα αυτά που κάνουμε έχουν άμεση ανταπόκριση στο νευρικό σύστημα και στο σώμα και κατ’ επέκταση στον κόσμο γύρω μας. Όλα αυτά μπορεί κάποιος, οποιοσδήποτε, να τα διαπιστώσει από ίδια πείρα. Έτσι δεν χρειάζεται να επιμείνουμε εδώ.

 

Από την άλλη μεριά, αυτή η «ατομικότητα», η φυσική ύπαρξη, ο ψυχοσωματικός άνθρωπος που είμαστε, από βιολογικές καταβολές, είναι στραμμένη προς τον εξωτερικό κόσμο, με κύριο μέλημα την επιβίωσή μας στο κόσμο. Μάλιστα ο άνθρωπος, στην εξέλιξή του, ανέπτυξε λογική σκέψη κι έτσι μπόρεσε, όχι μόνο να έχει καλύτερη αυτεπίγνωση, γνώση της ύπαρξής του στον κόσμο, αλλά και να αναγνωρίζει καλύτερα τον κόσμο γύρω του. Έτσι μπορούμε να πούμε πως η ανάπτυξη του εγώ κι οι βασικές ιδιότητες και συμπεριφορές έχουν βιολογική-ανθρωπολογική βάση. Καθώς όμως ο άνθρωπος (όπως όλα τα ζώα άλλωστε) για να επιβιώσει οργανώνεται σε ομάδες, η ζωή του ανθρώπου στον κόσμο είναι «ζωή μέσα σε μια κοινωνία». Δεν ζούμε σαν άτομα που απλά, κάποια ιστορική στιγμή, φτιάχνουν κοινωνία. Εξαρχής γεννιόμαστε και ζούμε μέσα σε μια κοινωνία. Συνεπώς αυτό που ζούμε είναι όχι «ατομική» αλλά «κοινωνική» ζωή (η ζωή του ατόμου μέσα σε μια κοινωνία). Συνεπώς η ανάπτυξη του εγώ (της προσωπικότητας, που έχει βιολογική-ανθρωπολογική βάση, γεννιέται πάντα, εξαρχής, μέσα στην κοινωνία. Το εγώ γεννιέται, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται μέσα στην κοινωνία. Στηριζόμαστε και κληρονομούμε την ομαδική γνώση και εμπειρία κι εξαρτιόμαστε σε μεγάλο βαθμό από την κοινωνική ζωή.

 

Καθώς όμως εξελισσόμαστε σαν είδος, μέσα στην ιστορία, γίνεται κατανοητό ότι σαν είδος, σαν κοινωνία, ούτε πλήρη αντίληψη της πραγματικότητας έχουμε, ούτε τα πάντα γνωρίζουμε, ανεξάρτητα από την γνώση που θεμελιώνουμε, σαν γνώση και σαν επιστήμη. Κι ακόμα, αυτά που θεωρεί η κοινωνία σαν καθιερωμένη γνώση και συμπεριφορά, με καμία έννοια δεν είναι απόλυτα. Και συχνά μέσα στην ιστορία κι αλλάζουν. Οι κοινωνίες αλλάζουν, αργά ίσως, αλλά αλλάζουν. Και συνεχώς η γνώση μας για τον άνθρωπο και τον κόσμο βαθαίνει και πλαταίνει. Όταν πριν 100 περίπου χρόνια, ο Richard Maurice Bucke έγραφε για την Κοσμική Συνείδηση (Cosmic Consciousness) πολλοί (πέρα από κάποιους ειδικούς σαν τον  Erich Fromm, που κατανοούσαν), ακόμα και σήμερα, πίστευαν και πιστεύουν ότι διατύπωνε μια, πρωτοποριακή ίσως (αν όχι εξτρεμιστική), αλλά οπωσδήποτε αμφισβητούμενη, φιλοσοφική-ψυχολογική θεωρία. Δεν είναι όμως έτσι. Πραγματικά ο άνθρωπος εξελίσσεται προς μια Κοσμική Συνείδηση. Αυτό άρχισε πριν 3000 χρόνια, με την εμφάνιση κάποιων Μεγάλων Σοφών, σαν τον Ορφέα, τον Λάο Τσε, τον Βούδα κι είναι ακόμα στις αρχές του. Τους επόμενους αιώνες θα φανεί καλύτερα.

 

Στην πραγματικότητα όχι μόνο είναι μέσα στην οντολογική εξέλιξη του ανθρώπου μια τέτοια δυνατότητα και πορεία, αλλά αυτή είναι η αληθινή εξήγηση γιατί οι άνθρωποι αναζητούν την Αληθινή Γνώση, την Αληθινή Θρησκεία του Εσωτερικού Βιώματος, την Διαφώτιση και την Αφύπνιση στην Πραγματικότητα, την Σωτηρία, κλπ. Πέρα από θρησκείες και φιλοσοφίες και ορολογίες, ανθρωπολογικά μιλώντας, ο άνθρωπος δικαίως αναζητά τον Αληθινό Εαυτό του, την Αληθινή Ουσία του. Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Δεν μπορεί να εξελιχθεί προς άλλη κατεύθυνση.

 

Κοιτάξτε! Δείτε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος σήμερα, ο καθένας μας. Είμαστε «ατομικότητες», φυσικές υπάρξεις, παρουσίες (σαν συνείδηση, σαν επίγνωση) μέσα σε ένα σώμα, στραμμένοι εξολοκλήρου προς τον εξωτερικό κόσμο, διαμορφωμένοι από την κοινωνία, που ζούμε με την γνώση, την αντίληψη που «κληρονομήσαμε». Ποιοι είμαστε πραγματικά; Τι είμαστε; Καθώς όλοι μας (η ανθρωπότητα, οι άνθρωποι, όλοι γύρω μας, εμείς, ο καθένας) είμαστε «στραμμένοι» προς τα έξω, αναζητάμε την απάντηση έξω, με την εξωτερική λογική σκέψη, με τις γνώσεις, τις πληροφορίες που μας δίνει η κοινωνία, οι φιλοσοφίες, οι θρησκείες. Μπορούμε να βρούμε ολοκληρωμένη απάντηση; Ακόμα κι αυτοί που ακολουθούν τον Δρόμο της Αυτογνωσίας μέσα από κάποια θρησκεία ή διδασκαλία ή φιλοσοφία, με ποιο τρόπο το κάνουν; Τι κάνουν;
 

Τελικά, αν πραγματικά θέλουμε να κατανοήσουμε ποιοι είμαστε, τι είμαστε, τι πρέπει να κάνουμε; Πως πρέπει να το κάνουμε; Και γιατί αυτό κι όχι κάτι άλλο; Και που πρέπει να το κάνουμε; Εδώ, στην ζωή που ζούμε ή πρέπει να αλλάξουμε ζωή, να πάμε κάπου αλλού; Και πότε; Είμαστε μικροί ακόμα; Ίσως μεγάλοι; Στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ απλά. Αλλά μέσα στην σύγχυση και την ανθρώπινη άγνοια νομίζουμε ότι ερευνώντας, με πολλές ερωτήσεις, θα βρούμε την αλήθεια. Εξακολουθούμε να ψάχνουμε όπως και πριν. Αλλά δεν είναι αυτός ο δρόμος της πραγματικής έρευνας, που μπορεί πραγματικά να μας οδηγήσει στην Αλήθεια, στην Άμεση Επαφή με την Πραγματικότητα (κι όχι σε κάποια αλήθεια, σε κάποια αντίληψη για την πραγματικότητα).

 

Καταρχήν, είτε το θέλουμε είτε όχι, ανήκουμε στο Είναι, στην Ύπαρξη. Υπάρχουμε, Είμαστε Εδώ. Δεν χρειάζεται να γίνουμε αυτό που είμαστε. Χρειάζεται μόνο να κατανοήσουμε αυτό που είμαστε. Κι αυτό δεν θα το κάνουμε με την εξωτερική έρευνα της εξωστρεφούς, εξωτερικής λογικής σκέψης (που διερευνά τα πάντα σαν αντικείμενά της) αλλά με την Ήρεμη Ήσυχη Εσωτερική Ενατένιση του Είναι, με την στροφή όχι στο αφηρημένο υποκείμενο της λογικής σκέψης (που οδηγεί σε ένα παράλογο και στείρο νοητικά υποκειμενισμό) αλλά με την Στροφή Στο Αληθινό Ζωντανό Υποκείμενο που είμαστε εμείς οι ίδιοι, στην Αληθινή Ύπαρξη, σε Αυτό που Είναι Εδώ, Τώρα, στον Αληθινό Άνθρωπο, στην Αληθινή Εσωτερική Ουσία μας. Μόνο Κατανοώντας Αυτή την Εσωτερική Αληθινή Ουσία μπορούμε να δούμε πραγματικά γιατί Είμαστε εδώ, πως σχετιζόμαστε με το σώμα και την εξωτερική ζωή, ποιο είναι το νόημα της ζωής και της εξωτερικής εμπειρίας. Μόνο έτσι μπορούμε να δώσουμε κάποιο νόημα στην ύπαρξή μας.

Για τον Αληθινό Άνθρωπο, την Εσωτερική Ουσία, τον Ζωντανό Άνθρωπο, μιλούν οι Εσωτερικές Παραδόσεις αιώνες τώρα. Και στον χώρο της Φιλοσοφίας, τον περασμένο αιώνα, με το κίνημα του υπαρξισμού, ο άνθρωπος αναζητά, πέρα από την λογική σκέψη, την Αλήθεια, σαν Διαφώτιση της Ύπαρξης, σαν Πραγματική Ύπαρξη. Ο Γιάσπερς, ο Χάιντεγκερ, δεν ήταν απλά φιλόσοφοι. Ήταν άνθρωποι που Βίωναν την Πραγματικότητα, το Άπειρο Βάθος της Ύπαρξης (το Das Umgreifende, to Seyn, αντίστοιχα, που παραπέμπουν στο Gottheit του Έκχαρτ, στο Ungrund του Μπαίμε) κι έδειξαν πρακτικά πως πρέπει να ζει ο άνθρωπος (άσχετα πόσο μπόρεσαν οι ίδιοι να το βιώσουν ολοκληρωτικά).

 

Η Πραγματική Άμεση Εσωτερική Ενατένιση του Είναι (Αυτού που Είμαστε) αν και κρύβεται στο Μυστήριο του Διαλογισμού, του Μυστικού (Mystic) ή της Πραγματικής Διαφώτισης, είναι στην πραγματικότητα μια απόλυτα φυσική κι ανθρώπινη δράση. Απλά οι άνθρωποι δεν την καλλιέργησαν, δεν το έκαναν τρόπο ζωής και αντικείμενο αγωγής. Με λίγα λόγια μας έμαθαν να ζούμε με ένα μη-πλήρη, μη-ολοκληρωμένο τρόπο. Οι άνθρωποι τόσο γνώριζαν, τόσο μπορούσαν. Σε τελευταία ανάλυση όχι μόνο δεν είναι κάτι μυστικό ή μυστηριώδες αλλά είναι στην ευχέρεια του κάθε ανθρώπου να Γνωρίσει τον Αληθινό Εαυτό του. Άμεσα και Πραγματικά, όχι σαν αντικείμενο μέσω της διανοητικής έρευνας κι ανάλυσης. Να τον Γνωρίσει στην Αληθινή Ουσία του κι όχι στην εξωτερική εκδήλωσή του ή στις εξωτερικές διαμορφώσεις του που τις επιβάλλει η κοινωνία και για τις οποίες μιλά η εξωτερική επιστήμη της Ψυχολογίας. Η Αληθινή Ψυχολογία (η Αληθινή Γνώση της Ψυχής κι ο Αληθινός Λόγος Περί Ψυχής) είναι η Εσωτερική Ψυχολογία που Θεμελιώνεται στην Άμεση Επαφή με Αυτό που Είμαστε.
 

Από τα λεγόμενά μας έχουμε ήδη υποδείξει πολλές φορές τον «δρόμο» και τον «τρόπο» για να Οδηγηθούμε στην Αληθινή Αυτογνωσία. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μιλάμε για Άμεση Ενατένιση του Είναι, για μια Άμεση Δράση, για μια εξωδιανοητική δράση, για μια Άμεση Όραση της Πραγματικότητας κι όχι μια παραμόρφωση αυτού που συμβαίνει μέσα από την σκέψη, την ανάλυση, τον σχολιασμό (που είναι εξωτερικές δραστηριότητες). Για τους ανθρώπους που έχουν μάθει να είναι στραμμένοι προς τα έξω (και δεν γνωρίζουν τίποτα άλλο, δεν έχουν άλλες εμπειρίες ύπαρξης) είναι δύσκολο να κατανοήσουν τι λέμε. Ό,τι γνωρίζουν το γνωρίζουν με εξωτερική δραστηριότητα. Κι όταν λέμε να περάσουμε πέραν της σκέψης, στην σιωπή της σκέψης, αυτό που νοιώθουν είναι το τίποτα, το «τίποτα». Αυτό είναι μια φυσιολογική αντίδραση της αντίληψης. Όπως όταν κινούμαστε με τεχνητό φως κι αναγνωρίζουμε την θέση μας και τον κόσμο και ξαφνικά σβήσει το φως ακινητοποιούμαστε γιατί δεν έχουμε πλέον πληροφορίες. Αν όμως έχουμε υπομονή η όραση «προσαρμόζεται» στις νέες συνθήκες κι αρχίζουμε σιγά-σιγά να διακρίνουμε. Κατανοούμε ότι ο Χώρος είναι Ένας κι ο Ίδιος, χωρίς φως ή με φως. Το ίδιο όταν κάποιος ηρεμεί, ησυχάζει κι εγκαταλείπει την σκέψη (κι επικρατεί απόλυτη σιωπή στην σκέψη, «ακινησία») αρχίζει (όπως στο σκοτάδι) να νοιώθει σιγά-σιγά την Πραγματική Ύπαρξη και την πραγματική υπόσταση των πραγμάτων κι αρχίζει να κατανοεί ότι ο Χώρος είναι Ίδιος, Ένας και Μοναδικός, χωρίς σκέψη και με σκέψη. Και καθώς «διαλύεται» το εγώ που έχτιζε η εξωτερική σκέψη κι οι διαμορφώσεις της κοινωνίας, νοιώθει ότι ο Αληθινός Εαυτός, η Αληθινή Ύπαρξη, είναι Απεριόριστο, που εμείς, με απόφασή μας, περιορίζουμε σε κάτι ή σε αυτό. Και καθώς ο παλιός άνθρωπος «σβήνει», «πεθαίνει», γεννιέται από τον ίδιο παλιό άνθρωπο ο νέος Παγκόσμιος Άνθρωπος. Αυτό είναι η Πνευματική Γέννηση (η Γέννηση Άνωθεν). Αυτή είναι η Παλιγγενεσία των Ερμητικών, η Αναγέννηση, η Γέννηση του Πνευματικού Ανθρώπου.
 

Μπορεί κάποιος να πει, όλα αυτά κι έτσι όπως τα περιγράφουμε, μπορεί να είναι ωραία και καλά αλλά πως γίνεται να υπερβούμε την σκέψη, να μην σκεφτόμαστε; Του φαίνεται αδιανόητο. Και είναι αδιανόητο. Δεν μπορείς να λες στην σκέψη (στο εγώ που χτίζεται με την σκέψη, που είναι αποτέλεσμα σκέψης, που είναι σκέψη) σταμάτα να υπάρχεις. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Προφανώς γιατί από άγνοια, από λάθος, γιατί έτσι έχει μάθει, ο άνθρωπος ταυτίζει την ύπαρξή του με την σκέψη. «Σκέφτομαι, άρα υπάρχω». Είναι έτσι; Ή μήπως είναι «Υπάρχω κι έτσι μπορώ να σκέφτομαι» (και να κάνω κι άλλα πολλά πράγματα); Όταν λέμε ότι πρέπει κάποιος να αλλάξει τρόπο ζωής δεν εννοούμε να κάνει κάποια κοσμοϊστορική αλλαγή (αν και από μια άλλη άποψη είναι κοσμοϊστορική αλλαγή). Εννοούμε ότι πρέπει κάποιος να μάθει να «κάθεται ήσυχα», χωρίς να «κάνει» «τίποτα». Να μάθει να «ησυχάζει» από υπερβολικές αντιδράσεις σε αυτά που συμβαίνουν (κατακτώντας έτσι ένα βαθμό απάθειας). Και τελικά να μάθει να βλέπει, να αντιλαμβάνεται, χωρίς σκέψη, σχολιασμό, ανάλυση (παραμένοντας στο βασικό αντιληπτικό βίωμα), εκτός κι αν χρειάζεται, αν το απαιτεί η ζωή, οι καταστάσεις. Όλα αυτά είναι πράγματα που μαθαίνονται κι είναι τα προαπαιτούμενα για να αποκτήσουμε Αληθινή Αυτογνωσία. Όπως η προπαίδεια είναι απαραίτητη για να κάνουμε ανώτερες μαθηματικές πράξεις. Συνεπώς ούτε αδύνατο είναι, ούτε αδιανόητο, το να Αφυπνισθούμε και να αρχίσουμε να Νοιώθουμε Τι Είμαστε, Τι συμβαίνει γύρω μας. Όλα τα άλλα είναι φτηνές δικαιολογίες. Κι οι υπεύθυνοι άνθρωποι δεν μεταχειρίζονται φτηνές δικαιολογίες. Αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Όταν κάποιος κάθεται στο παράθυρο και κοιτάζει συνεχώς έξω και ρωτά τον εαυτό του ή τους ειδήμονες τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι του, προφανώς συμπεριφέρεται ανόητα. Πρέπει αυτός ο ίδιος, ιδίοις όμμασι, να δει, να κατανοήσει. Και τότε μόνο μπορεί να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα και για το μέσα και για το έξω. Και μόνο τότε γνωρίζει που είναι, τι πρέπει να κάνει ή που να πάει.

Μην κρατάς κακία. Ευχήσου μόνο να είναι καλά

Άνθρωποι έρχονται και άνθρωποι φεύγουν.

Καινούρια πράγματα μας γεμίζουν και άλλα τα βάζουμε στην άκρη, κάποια τα κρατάμε, είτε ηθελημένα τα βγάζουμε από τη ζωή μας.

Γιατί δεν μπορούμε να τα νιώθουμε άλλο. Γιατί δεν έχουν κάτι να μας προσφέρουν. Γιατί μας βαραίνουν. Γιατί τα χορτάσαμε ή γιατί πολύ απλά μας έχουν κουράσει.

Γιατί είμαστε άνθρωποι και αλλάζουμε. Τα ενδιαφέροντα, τα θέλω, τα αισθήματα μας. Δεν είναι κακό… Αυτά συμβαίνουν σε όλους μας και αντί να κρίνουμε καλύτερα να προχωράμε κοιτάζοντας το τώρα και προσπαθώντας να γινόμαστε καλύτεροι.

Είπαμε μεγάλα λόγια, είπαμε πράγματα που τα ξεχάσαμε. Προχωρήσαμε σε καταστάσεις που δεν μας γέμιζαν. Κλάψαμε, γελάσαμε.

Γνωρίσαμε καινούριους ανθρώπους. Κάποιοι μας σημάδεψαν για πάντα. Κάποιοι μας έμαθαν σημαντικά μαθήματα ζωής. Κάποιοι μας ξύπνησαν αισθήματα που ξεχάσαμε ότι μπορούσαμε να νιώσουμε. Κάποιοι μας ανέβασαν τον πήχη. Κάποιοι μας απογοήτευσαν, άλλοι μας θύμωσαν κι άλλοι μας έκαναν να ζήσουμε ανεπανάληπτες στιγμές. Άνθρωποι που υπήρχε λόγος που τους συναντήσαμε κι αν δεν μας αποκαλύφτηκε ακόμη, θα τον μάθουμε στην πορεία.

Να είσαι ευγνώμων για όλα όσα σου συμβαίνουν. Είναι τόσο σημαντικό να εκτιμάς τις καταστάσεις. Να εκτιμάς αυτούς τους ανθρώπους που σου αφιέρωσαν το χρόνο τους. Που σου έδωσαν ευκαιρίες, χαμόγελα, στιγμές. Που σου είπαν σ΄αγαπώ κι ας υπάρχουν κι αυτοί που απότομα, στα πήραν πίσω…

Φίλοι που τους κρατάς για μια ζωή. Άλλοι που φεύγουν λόγω συγκυριών. Αγαπημένοι που δεν έμελλε να συνεχίσετε μαζί. Ένας ξεχωριστός άνθρωπος που αποφάσισε να τραβήξει άλλο δρόμο από αυτόν που ονειρευτήκατε μαζί.

Μην κρατάς κακία για κανένα. Κράτησε τους απλά ζεστά στην καρδιά σου και να εύχεσαι να είναι πάντα καλά!

Οι υγιείς άνθρωποι δε γίνονται βασανιστές

Κανένας υγιής άνθρωπος δε γίνεται βασανιστής (Carl Jung).

Κανένας άνθρωπος με γαλήνη στην ψυχή του δεν επιδιώκει να γεμίσει με φόβο την ψυχή των άλλων.

Κανένας άνθρωπος που έχει μεγαλώσει σε περιβάλλον προστασίας και υποστήριξης, δεν επιθυμεί να σπέρνει το φόβο στις ψυχές των άλλων.

Η ψυχολογία του ανθρώπου που ασκεί bullying, είναι εξίσου διαταραγμένη. Οφείλουμε να τονίσουμε τη χαμηλή αυτοεκτίμηση που παρατηρείται σε άτομα που ασκούν σχολικό εκφοβισμό.

Τα άτομα αυτά προσπαθούν με την πρόκληση σωματικής βλάβης να ενισχύσουν τη δική τους χαμένη αυτοπεποίθηση και να αισθανθούν δυνατοί.

Η χαμηλή τους αυτοεκτίμηση επιθυμεί να ανέβει με το να προκαλέσουν αισθήματα αναξιότητας και φόβου σε άλλα παιδιά.

Η έλλειψη αγάπης και υποστηρικτικού περιβάλλοντος αποτελεί την κύρια αιτία επεξήγησης της συμπεριφοράς αυτής και της ανάγκης για επίδειξη δύναμης και ανωτερότητας.

Οφείλουμε να τονίσουμε επίσης ότι οι διάχυτες ρατσιστικές αντιλήψεις και διακρίσεις που αφορούν τη φυλή, την καταγωγή, τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό ωθεί τις ομάδες αυτές στο να γίνονται πιο επιρρεπείς σε επιθέσεις, τόσο σωματικές όσο και λεκτικές, κάτι το οποίο μας υπενθυμίζει πόσο η οικογένεια και η εκπαίδευση οφείλουν να καλλιεργούν το σεβασμό στη διαφορετικότητα, από μικρή κιόλας ηλικία σε όλα τα παιδιά, ώστε να εξοικειωθούν με τη διαφορετικότητα και να μην τη βλέπουν ως εχθρό.

Κάτι το οποίο παρατηρείται είναι ότι αποδέκτες σχολικού εκφοβισμού είναι παιδιά τα οποία διαπνέονται από μία μεγαλύτερη ψυχική ευαισθησία, διότι τα άτομα αυτά πληγώνονται πιο εύκολα λόγω της μεγαλύτερης ψυχικής τους ευαισθησίας, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι αποσιωπούν τις βιαιοπραγίες εις βάρος, επειδή φοβούνται την αντίδραση ή το αγριότερο ξέσπασμα των δραστών.

Οφείλουμε όλοι μας, (γονείς και μη, εκπαιδευτικοί, ο καθένας μας), να μάθει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν ότι ένα παιδί είναι θύμα εκφοβισμού. Η άρνηση να πάει σχολείο, οι ξαφνικές χαμηλές επιδόσεις, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, η απόσυρση από την κοινωνική ζωή, είναι μόνο μερικά από τα σημαντικότερα συμπτώματα τα οποία πρέπει να κινήσουν τις υποψίες.

Θα ήθελα να γράψω πραγματικά κάτι το οποίο θεωρώ τρομερά σημαντικό:

Ότι τα παιδιά πρέπει να εισπράττουν αγάπη και αποδοχή από το σπίτι τους , ώστε να νοιώθουν ήδη προστατευμένα.

Η αντίληψη πολλών γονιών ότι το παιδί ‘’θα κακομάθει’’ είναι ανυπόστατη και αναληθής.

Η αποστέρηση της αγάπης, πόσο μάλλον ενός γονιού προς το παιδί του, είναι η μεγαλύτερη πληγή που μπορεί να προξενήσει ένας άνθρωπος.

Όσο περισσότερη αγάπη εισπράττει ένας άνθρωπος, τόσο πιο εύκολο θα του είναι να ανοιχτεί και να μιλήσει για τη βία που δέχεται.

Ας ελπίσουμε ότι αυτά τα τραγικά συμβάντα κάποτε θα είναι ένα παρελθόν...

Βαθιές πληγές

Είναι που λες κάποιες πληγές, τόσο βαθιές, που σε κάνουν να αναρωτιέσαι αν θα κλείσουνε ποτέ.

Πληγές που σου προκαλούνε πόνο αβάσταχτο, μεγάλο. Μόνο όποιος το ‘χει ζήσει, μπορεί να καταλάβει αυτό το οποίο περιγράφω. Και πίστεψέ με, εύχομαι να μην έχεις ιδέα για το τί σου λέω…

Σήμερα δε θα σου πω πολλά. Λίγα, συγκεκριμένα και ελπίζω κατανοητά.

Θέλω να ξέρεις πως όλες οι πληγές κάποτε κλείνουν. Όλες οι πληγές, όλες, κάποτε σταματάνε να πονάνε. Με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Αργά η γρήγορα. Ο πόνος θα το δεις, θα απαλύνει και σιγά σιγά θα σβήσει. Μην απογοητεύεσαι λοιπόν…

Αυτό που μένει για πάντα είναι η ουλή. Το σημάδι. Να σου θυμίζει το τι έγινε, το τι έχασες, το πόσο πόνεσες, το τι πρέπει να προσέξεις…

Ο πόνος όμως κάποτε φεύγει. Μην απογοητεύεσαι. Θα το δεις.

Το σύμπαν διαστέλλεται με ρυθμό ταχύτερο από ό,τι νομίζαμε

Μια πολύ σημαντική και απρόσμενη ανακάλυψη έκαναν αμερικανοί αστρονόμοι, με την βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Hubble». Το σύμπαν επεκτείνεται με ρυθμό ταχύτερο -κατά 5% έως 7%- από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες. Άρα η σταθερά Hubble είναι 73,2 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο και ανά μεγαπαρσέκ. Οι δε κοσμικές αποστάσεις ανάμεσα στα ουράνια σώματα θα διπλασιασθούν σε 9,8 δισεκατομμύρια χρόνια.

 

Αυτή η εικόνα δείχνει τα τρία βήματα οι αστρονόμοι χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του ρυθμού διαστολής του σύμπαντος με μια πρωτοφανή ακρίβεια, μειώνοντας τέτσι η συνολική αβεβαιότητα στο 2,4 τοις εκατό.

 

Ο νέος υπολογισμός βασίζεται σε μετρήσεις των αποστάσεων από περίπου 2.400 άστρα σε 19 γαλαξίες. Οι νέες εκτιμήσεις έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια από ποτέ και μειώνουν μόνο στο 2,4% το ποσοστό αβεβαιότητας για τον ρυθμό επέκτασης του σύμπαντος. Οι προσπάθειες συνεχίζονται για να κατέβει η αβεβαιότητα περαιτέρω στο 1%.

 

Με βάση τις νέες μετρήσεις, ο ρυθμός επέκτασης, γνωστός και ως «σταθερά του Χαμπλ», εκτιμάται ότι είναι 73,2 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά μεγαπαρσέκ (ένα μεγαπαρσέκ ισοδυναμεί με 3,26 εκατομμύρια έτη φωτός). Αυτό σημαίνει ότι οι κοσμικές αποστάσεις ανάμεσα στα ουράνια σώματα (και τη Γη) θα διπλασιασθούν σε 9,8 δισεκατομμύρια χρόνια.

 

Η παραπάνω τιμή είναι μεγαλύτερη από την τιμή 67.80±0.77 km s⁻¹ Mpc⁻¹, που δίνει η αποστολή Planck του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, αλλά και από την τιμή 69.32±0.80 km s⁻¹ Mpc⁻¹ που δίνει η ερευνητική ομάδα WMAP της NASA.

 

Οι ενδείξεις και το αίνιγμα

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον νομπελίστα Adam Riess του διαστημικού ινστιτούτου Space Telescope Science Institute και του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς στη Βαλτιμόρη, θα κάνουν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

 

«Αυτή η αναπάντεχη ανακάλυψη μπορεί να μας δώσει σημαντικές ενδείξεις για να κατανοήσουμε αυτά τα μυστηριώδη τμήματα του σύμπαντος, που αποτελούν το 95% του παντός και δεν εκπέμπουν φως, όπως είναι η σκοτεινή ενέργεια, η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ακτινοβολία», δήλωσε ο Adam Riess.

 

Όμως και η νέα εκτίμηση αποτελεί ένα αίνιγμα για τους επιστήμονες, καθώς διαφέρει σημαντικά από τον ρυθμό επέκτασης του σύμπαντος που προκύπτει με βάση μετρήσεις της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου μετά την «Μεγάλη Έκρηξη», τις οποίες έχουν κάνει ήδη οι δορυφόροι «Planck» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και WMAP της NASA. Σύμφωνα με αυτές τις μετρήσεις, η «σταθερά του Χαμπλ» είναι 9% και 5% μικρότερη αντίστοιχα, σε σχέση με τις υπολογισμούς με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου Hubble.

 

Όπως είπε ο νομπελίστας, η μεγάλη πρόκληση είναι να βρεθεί μια «γέφυρα» ανάμεσα στους διαφορετικούς υπολογισμούς. Τόνισε επίσης ότι μια εξήγηση για τον ταχύτερο ρυθμό του σύμπαντος είναι ότι η σκοτεινή ενέργεια απομακρύνει τους γαλαξίες μεταξύ τους με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι είχε υποτεθεί έως τώρα. Άλλες πιθανές εξηγήσεις είναι ότι η σκοτεινή ύλη διαθέτει περίεργα και απρόσμενα χαρακτηριστικά, ότι στο σύμπαν δρα μια σκοτεινή ακτινοβολία από ένα άγνωστο υποατομικό σωματίδιο ή ότι η γενική θεωρία σχετικότητας (βαρύτητας) του Αϊνστάιν δεν είναι πλήρης.

Ο Γαλαξίας μας δεν είναι τόσο βαρύς όσο νομίζαμε, τελικά έχει μάζα ίση με 700 δισ. άστρα σαν τον Ήλιο

Η συνολική μάζα του γαλαξία μας ισοδυναμεί με τη μάζα 700 δισεκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο, σύμφωνα με μια νέα εκτίμηση, που θεωρείται η πιο ακριβής μέχρι σήμερα. Η μάζα αυτή περιλαμβάνει τα πάντα: άστρα, μαύρες τρύπες, νέφη αερίων, αστρόσκονη, σκοτεινή ύλη και κάθε είδους άγνωστης ταυτότητας κοσμικό αντικείμενο. Το μήκος του είναι 100,000 έτη φωτός.

Οι εκτιμήσεις: http://www.space.com/25959-how-many-stars-are-in-the-milky-way.html

Η προηγούμενη εκτίμηση ήταν αρκετά μεγαλύτερη, γύρω στο ένα τρισεκατομμύριο Ήλιους. Ο υπολογισμός όλης της μάζας του γαλαξία μας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, εν μέρει επειδή μόνο ένα μέρος του φαίνεται από τα τηλεσκόπια.

Η νέα εκτίμηση, από τον καθηγητή William Harris και τη Gwendolyn Eadie του Πανεπιστημίου Μακμάστερ του Καναδά, παρουσιάσθηκε στο ετήσιο συνέδριο της Καναδικής Αστρονομικής Εταιρείας και υποβλήθηκε για δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις, που αναμένεται πάντως να αναθεωρηθούν ξανά στο μέλλον, καθώς συνεχώς οι επιστήμονες μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τον γαλαξία μας, η σκοτεινή ύλη αποτελεί το 88% περίπου της μάζας του.

Παιδεία και Πολιτική

Φιλοσοφία και Πολιτική στον Πλάτωνα
(Philosophie und Politik bei Platon)

1. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η φιλοσοφική παιδεία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να μπορεί μια πολιτεία να ευημερεί και να ευδαιμονεί.
2. Το ζητούμενο συνεπώς είναι να συνυφαίνεται η αληθινή φιλοσοφία με την πολιτική και αντίστροφα.
3. Η ποιότητα αυτής της συνύφανσης εξαρτάται από την ποιότητα του τρόπου σκέψης και από την αυθεντικότητα του φιλοσοφικού διαλόγου.
4. Ορισμένα θεμελιώδη γνωρίσματα που συνάμα λειτουργούν και ως βασικές προϋποθέσεις για την περί ου ο λόγος ποιοτική συνύφανση και αυθεντικότητα περιέχονται στα παρακάτω χωρία της πλατωνικής σκέψης:

· «Οι νέοι να μάθουν να συμπεριφέρονται κατά Λόγον, πριν μάθουν να ενεργούν μετά Λόγου».
· «Έτσι κλείνουν στην ψυχή τους κάθε μεγάλο καλό και μπορούν να ανιχνεύουν τη φύση του ωραίου και του ευπρεπούς».
· «Καθετί από τα ωραία έργα θα είναι σαν αύρα από έναν τόπο καλό που θα φέρνει υγεία, και χωρίς καν να το καταλάβουν, από παιδιά κιόλας, θα οδηγούνται για να συνάπτουν φιλία και να συναναστρέφονται τον ωραίο λόγο».
· «Ο ωραίος λόγος, η ωραία αρμονία, ο ωραίος ρυθμός μαρτυρούν την αγαθότητα του χαρακτήρα, όχι εκείνη που κατ’ ευφημισμό τη λέμε αγαθότητα, ενώ στην πράξη είναι βλακεία, αλλά εκείνο τον λογισμό που έχει λεπτό και ευγενικό ήθος».
· «Δεν συμφέρει στους δυνάστες να φωλιάζουν στις ψυχές των νέων υψηλά φρονήματα ούτε να δημιουργούνται ανάμεσά τους ισχυρές φιλίες και δεσμοί».
· «Έτσι είναι ανάγκη να προσφέρουμε στα παιδιά τη μάθηση με μορφή που δεν θα φαίνεται αναγκαστική. Διότι ο ελεύθερος άνθρωπος δεν πρέπει να μαθαίνει κανένα μάθημα με εξαναγκασμό σαν να ήταν δούλος».
· «Λοιπόν, καλέ μου, μη χρησιμοποιείς βία στα παιδιά. Κάνε ώστε η μάθηση να είναι γι’ αυτά παιχνίδι, για να είσαι σε θέση να καταλαβαίνεις καλύτερα τις φυσικές τους προδιαθέσεις».
· «Χωρίς δικαιοσύνη και με αδυσώπητο οικονομικό και πολιτικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να υπάρχει αυθεντικός διάλογος».
· «Εάν σε μια πόλη έχει μεγάλη υπόληψη η αναρχία, η υπεροψία, η ασωτία, τότε οι πολίτες δεν μπορεί να είναι ενάρετοι».
· «Η άπληστη επιδίωξη του πλούτου και ο αλόγιστος χρηματισμός διαλύουν και το καλύτερο πολίτευμα».
· «Οι άξιοι άνθρωποι [δηλ. οι αληθινοί φιλόσοφοι] δεν επιδιώκουν την εξουσία για χρήματα, γιατί δεν θέλουν φανερά να εισπράττουν μισθό για το πολιτικό τους αξίωμα και να αποκαλούνται μισθωτοί, ούτε κρυφά να παίρνουν οι ίδιοι χρήματα από την άσκηση της πολιτικής εξουσίας και να λογίζονται κλέφτες».
· «Ούτε πάλι επιδιώκουν την εξουσία για τη δόξα· γιατί δεν είναι φιλόδοξοι».
· «Η πιο μεγάλη τιμωρία για τους άξιους είναι να τους εξουσιάζει κάποιος χειρότερός τους».
· «Από φόβο για αυτήν ακριβώς την τιμωρία δέχονται να ασκήσουν εξουσία, όταν καμιά φορά συμβεί να την πάρουν στα χέρια τους».
· Και τότε προσέρχονται για την άσκηση της πολιτικής εξουσίας, όχι σαν να πηγαίνουν προς κάτι αγαθό ούτε σαν να πρόκειται να καλοπεράσουν, αλλά σαν να πηγαίνουν προς κάτι αναγκαστικό».
· «Οι δογματικοί, όταν συζητούν για κάτι, δε νοιάζονται πώς είναι τα ζητήματα για τα οποία γίνεται λόγος, αλλά προσπαθούν να πείσουν τους συνομιλητές τους ότι τα πράγματα είναι όπως αυτοί τα εκθέτουν».
· «Λίγο να ενδιαφερθείτε για τον Σωκράτη και περισσότερο για την αλήθεια. Εάν πράγματι σας λέω την αλήθεια, ας συμφωνήσετε μαζί μου, ει δε μη, αντιταχθείτε στα λεγόμενά μου με όλα τα επιχειρήματά σας».

Από τη φιλοσοφία του ανθρώπου

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

«Τα βάθη του κόσμου άλλη είναι
δύναμη κρυμμένη που τα κρατεί» Σικελιανός

· Σύμφωνα με τον Heidegger (GA 40, 28) «η φιλοσοφία ποτέ δεν γεννιέται από την επιστήμη και δια της επιστήμης. Δεν ανήκει στην ίδια τάξη με τις επιστήμες. Μόνο με την ποίηση τελεί η φιλοσοφία και η σκέψη της στην αυτή τάξη».
· Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε η ενασχόληση του ανθρώπου με τη φιλοσοφία δεν αποτελεί προνόμιο ή καθήκον ορισμένων «ειδικών» αλλά βασικό μέλημα της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, του δικού μας Dasein .
· Κοινωνίες ή ανθρώπινα άτομα που παραμελούν τη φιλοσοφία υπονομεύουν τα ίδια τα πνευματικά και ιστορικά τους θεμέλια. Έτσι οδηγούνται βαθμιαία στην παρακμή και τελικά καταλήγουν στον πλήρη εκβαρβαρισμό.
· Η αισθητή πραγματικότητα μαρτυρεί πώς βασικοί υπονομευτές της φιλοσοφικής σκέψης είναι κυρίως οι ολιγαρχίες της μετριότητας που ασύστολα καιροσκοπούν μέσα στα σκονισμένα αμφιθέατρα των «μορφωτικών» μας ιδρυμάτων.
· Οι ολιγαρχίες αυτές νοθεύουν αδιάντροπα τον φιλοσοφικό διάλογο με αγοραία ιδεολογήματα και φρικτές επαναλήψεις του ασήμαντου. Έτσι δηλητηριάζουν το λογισμό με τελετουργικές ομφαλοσκοπήσεις ή ρητορικές φωνασκίες και οτιδήποτε μη αρεστό σ’ αυτούς το ρίχνουν στην πυρά.
· Στο μέτρο που το ανθρώπινο Dasein, ως εκ της σκεπτόμενης ικανότητάς του, αρνείται να θηρεύει απλώς το ωφελιμιστικό, ως άλλος Κολόμβος αποπειράται τον ωραίο αλλά επικίνδυνο φιλοσοφικό διάπλου πέρα και πάνω από τα συντρίμματα των μεταμοντέρνων, τεχνικοποιημένων ολιγαρχιών της μετριότητας.
· Εάν η τεχνοεπιστήμη, μετά την ιδεολογική της ολοκλήρωση από τον Διαφωτισμό κυρίως και εντεύθεν, συνέβαλε στην αποδόμηση των ανορθολογικών αυταπατών στον πνευματικο-πολιτισμικό χώρο του ανθρώπου, στην ίδια αναλογία φρόντισε να εισαγάγει τον ανορθολογισμό από το παράθυρο.
· Το ζητούμενο λοιπόν παραμένει: διαυγής γνωριμία με τις πηγές του φιλοσοφικού και ποιητικού στοχασμού, ώστε να οροθετούμε «το νοητό και συνακόλουθα το μη νοητό» (Wittgenstein), να καταλύουμε τη μονωδία του εργαλειακού λόγου, να «αγωνιζόμαστε για μια αυστηρή σύλληψη [αυτού που] μας συντυχαίνει, μας αναταράζει και μας αλλάζει» (Heidegger).
· Όσο βαθαίνει η ως άνω γνωριμία δημιουργείται μια παράδοση φιλοσοφικού-ποιητικού διαλέγεσθαι, που μπορεί να απελευθερώσει τον σύγχρονο άνθρωπο από τις παγερές περιπτύξεις του στείρου ακαδημαϊσμού, από τη διάχυτη πνευματική κενότητα της εποχής, από την καθεστωτική λογική των εξουσιαστικών μηχανισμών.
· Από την αρχαία εποχή μέχρι και σήμερα ακόμη, αυτή η παράδοση ευδοκιμεί κυρίως ως εναντίωση στον «φιλοσοφικό-ποιητικό» εκφυλισμό της σκέψης σε «χρησιμοθηρική εξυπνάδα» (Heidegger) και προσφέρει αντίστοιχα τη «δυνατότητα να εμπειράται κανείς τη δοκιμασία της κριτικής συζήτησης» (Πλάτων).
· Στο πλαίσιο μάλιστα μιας «κοινωνικής λειτουργίας της φιλοσοφίας» (Horkheimer), ο αληθινά ανήσυχος, αεικίνητος, ελεύθερος διάλογος δύναται, σαν άλλο εγελιανό πνεύμα, να αναστοχάζεται την πορεία της αυτογνωσίας του, να οξύνει τον λογισμό της κοινωνίας, να αποδυναμώνει κάθε απολίθωση του ζωντανού λέγειν από την εγωκεντρική επικράτηση της μετριοκρατίας και να χαράσσει εκείνη την οδό, από όπου ο καθένας «χρωστάει να περάσει το ρεύμα της ζωής του» (Nietzsche)
· Η αυθεντικότητα ενός τέτοιου διαλόγου δεν αφήνει περιθώρια για συμβιβασμούς με άκαμπτες ιεραρχήσεις, με κατασκευασμένες αυθεντίες, με διατεταγμένους κήρυκες της μαζικής κουλτούρας, με «νομοθέτες» της σκέψης.
· Η σκέψη δεν αναπτύσσεται με προστάγματα και διαταγές, αλλά ακολουθεί το δρόμο του δικού της ηθικού συλλογισμού και αυτογνωσίας. Γνωριζόμενος λοιπόν ο σημερινός άνθρωπος –και δη ο νέος άνθρωπος– με αυτή τη σκέψη θα αισθάνεται την ανάγκη να σπουδάζει «το παλαιό σε μια νέα σχέση με το όλο» (Hegel), να αρνείται να παρακμάσει μέσα στην ανημποριά και πάντοτε θα νοιάζεται όχι μόνο για το ζην απλά, αλλά και για το ζην καλά...