Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἀνδρομάχη (494-544)

ΧΟ. καὶ μὴν ἐσορῶ
495 τόδε σύγκρατον ζεῦγος πρὸ δόμων
ψήφῳ θανάτου κατακεκριμένον.
δύστηνε γύναι, τλῆμον δὲ σὺ παῖ,
μητρὸς λεχέων ὃς ὑπερθνῄσκεις
οὐδὲν μετέχων
οὐδ᾽ αἴτιος ὢν βασιλεῦσιν.
500 ΑΝ. ἅδ᾽ ἐγὼ χέρας αἱματη- [στρ.]
ρὰς βρόχοισι κεκλῃμένα
πέμπομαι κατὰ γαίας.
ΠΑΙΣ
μᾶτερ μᾶτερ, ἐγὼ δὲ σᾷ
505 πτέρυγι συγκαταβαίνω.
ΑΝ. θῦμα δάϊον, ὦ χθονὸς
Φθίας κράντορες. ΠΑ. ὦ πάτερ,
μόλε φίλοις ἐπίκουρος.
510 ΑΝ. κείσῃ δή, τέκνον ὦ φίλος,
μαστοῖς ματέρος ἀμφὶ σᾶς
νεκρὸς ὑπὸ χθονὶ σὺν νεκρῷ ‹τ᾽›.
ΠΑ. ὤμοι μοι, τί πάθω; τάλας
δῆτ᾽ ἐγὼ σύ τε, μᾶτερ
515 ΜΕ. ἴθ᾽ ὑποχθόνιοι· καὶ γὰρ ἀπ᾽ ἐχθρῶν
ἥκετε πύργων, δύο δ᾽ ἐκ δισσαῖν
θνῄσκετ᾽ ἀνάγκαιν· σὲ μὲν ἡμετέρα
ψῆφος ἀναιρεῖ, παῖδα δ᾽ ἐμὴ παῖς
τόνδ᾽ Ἑρμιόνη. καὶ γὰρ ἀνοία
520 μεγάλη λείπειν ἐχθροὺς ἐχθρῶν,
ἐξὸν κτείνειν
καὶ φόβον οἴκων ἀφελέσθαι.

ΑΝ. ὦ πόσις πόσις, εἴθε σὰν [ἀντ.]
χεῖρα καὶ δόρυ σύμμαχον
525 κτησαίμαν, Πριάμου παῖ.
ΠΑ. δύστανος, τί δ᾽ ἐγὼ μόρου
παράτροπον μέλος εὕρω;
ΑΝ. λίσσου γούνασι δεσπότου
530 χρίμπτων, ὦ τέκνον. ΠΑ. ὦ φίλος
φίλος, ἄνες θάνατόν μοι.
ΑΝ. λείβομαι δάκρυσιν κόρας,
στάζω λισσάδος ὡς πέτρας
λιβὰς ἀνήλιος, ἁ τάλαινα.
535 ΠΑ. ὤμοι μοι, τί δ᾽ ἐγὼ κακῶν
μῆχος ἐξανύσωμαι;
ΜΕ. τί με προσπίτνεις, ἁλίαν πέτραν
ἢ κῦμα λιταῖς ὣς ἱκετεύων;
τοῖς γὰρ ἐμοῖσιν γέγον᾽ ὠφελία,
540 σοὶ δ᾽ οὐδὲν ἔχω φίλτρον, ἐπεί τοι
μέγ᾽ ἀναλώσας ψυχῆς μόριον
Τροίαν εἷλον καὶ μητέρα σήν·
ἧς ἀπολαύων
Ἅιδην χθόνιον καταβήσῃ.

***
ΧΟΡΟΣ
Αλλά νά, που μπροστά στο παλάτι
βλέπω να προχωρεί
το αγαπημένο ζευγάρι,
το καταδικασμένο
με απόφαση θανατική.
Δυστυχισμένη γυναίκα.
και συ, άμοιρο παιδί,
που πεθαίνεις κι ας είσαι αθώο
για της μητέρας τον γάμο
κι ούτε σε τίποτα έβλαψες
500 τους βασιλιάδες.

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Νά με τώρα, δεμένη
με σκοινιά που ματώσαν τα χέρια μου,
στον Κάτω Κόσμο πορεύομαι.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Μάνα, μανούλα, κι εγώ
μες στα φτερά σου κατεβαίνω μαζί σου.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Δυστυχισμένο σφαχτάρι,
ω κυβερνήτες της Φθίας.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Πατέρα,
έλα και βόηθησε αυτούς που αγαπάς.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
510 Ακριβό μου παιδί,
στην αγκαλιά της μητέρας σου,
νεκρός με νεκρή
κάτω απ᾽ το χώμα θα κείτεσαι.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Αλίμονο, τί θα γίνουμε οι άμοιροι,
κι εγώ, μητέρα, κι εσύ;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ
Θα κατεβείτε στον Άδη· γιατί είστε φερμένοι
από κάστρα εχθρικά· διπλή ᾽ναι η αιτία
που σας σκοτώνει τους δύο. Με δική μου
απόφαση θα πεθάνεις εσύ· το παιδί,
η Ερμιόνη η κόρη μου θα το σκοτώσει.
Γιατί ᾽ναι μεγάλη αφροσύνη
ν᾽ αφήσεις να ζούνε
520 εχθροί γεννημένοι από εχθρούς
και να μην τους σκοτώνεις
για να γλιτώνει απ᾽ τον φόβο το σπίτι σου.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Ω άντρα μου, του Πρίαμου γιε,
δεν ήτανε να ᾽χω βοηθούς μου
το χέρι σου και το κοντάρι σου;
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Δυστυχισμένος, ποιό θρήνο να βρω
που θα διώξει μακριά μου τον Χάρο;
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Πέσε στα πόδια του αφέντη, παιδί μου,
και παρακάλεσέ τον.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
530 Καλέ μου,
καλέ μου, τη ζωή χάρισέ μου.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Πλημμυρίσαν τα μάτια μου δάκρυα
κι η δύστυχη τ᾽ αφήνω να τρέχουν
σαν στάλες νερό
που κυλούν από ανήλιαγο βράχο.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Αλίμονό μου, ποιόν τρόπο να βρω,
τη συμφορά να γλιτώσω;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ
Τί μου προσπέφτεις; Θαλασσόβραχος είμαι
ή κύμα, και με παρακαλάς;
Τους δικούς μου βοηθώ, μα για σένα
540 δεν νιώθω αγάπη καμιά.
Τόσα χρόνια της ζωής μου έχω χάσει
για να πάρω την Τροία
και μαζί τη μητέρα σου·
το κέρδος σου θα ᾽ναι, απ᾽ αυτήν,
αγκαλιά να κατεβείτε στον Άδη.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΠΟΜΠΙΛΟΣ

ΠΟΜΠΙΛΟΣ
(ψάρι)
 
Υπάρχουν δύο παραδόσεις για το ψάρι πομπίλος. Σύμφωνα με την πρώτη γεννήθηκε από το αίμα του Ουρανού, που έπεσε στη θάλασσα όταν ο Κρόνος απέκοψε από τον πατέρα του τα γεννητικά όργανα, μαζί με την Αφροδίτη· επομένως, από γεννησιμιού του το ψάρι αυτό έχει χαρακτήρα ερωτικό -ἐστὶ δ᾽ ὁ πομπίλος ζῷον ἐρωτικόν, ὡς ἂν καὶ αὐτὸς γεγονὼς ἐκ τοῦ Οὐρανίου αἵματος ἅμα τῇ Ἀφροδίτῃ (Αθήν., Δειπν. 7.18). Η άλλη παράδοση θέλει τον ψάρι πομπίλο να είναι το αποτέλεσμα της μεταμόρφωσης του ναυτικού Πομπίλου ως συνέπεια της παρέμβασής του στις ερωτικές προθέσεις του Απόλλωνα προς ένα κορίτσι -τὸν Πομπίλον φησὶν ἄνθρωπον πρότερον ὄντα μεταβαλεῖν εἰς ἰχθὺν διά τινα Ἀπόλλωνος ἔρωτα (Αθήν., Δειπν. 7.19).
 
Πιο συγκεκριμένα:
 
Ο Πομπίλος ήταν ναυτικός και φίλος του ποταμού Ίμβρασσου, πατέρα της Ωκυρρόης που την ερωτεύτηκε ο Απόλλωνας. Όταν κάποτε η κοπέλα πήγε από τη Σάμο στη Μίλητο για τις γιορτές της Άρτεμης, από φόβο για τον Απόλλωνα, παρακάλεσε τον Πομπίλο να την προστατεύσει και να τη φέρει πίσω στην πατρίδα της. Ο Πομπίλος δέχτηκε, η Ωκυρρόη επιβιβάστηκε στο πλοίο, αλλά καθώς έφταναν στη Σάμο, παρουσιάστηκε ο Απόλλωνας, ο οποίος άρπαξε το κορίτσι, απολίθωσε το καράβι και μεταμόρφωσε τον Πομπίλο στο ομώνυμο ψάρι, ιερό και παντοτινό ακόλουθο προστάτη πλοίων και ναυτικών -οἱ ναυτικοί […] πομπίλον ἱερὸν ἰχθὺν προσαγορεύουσι διὰ τὸ ἐκ πελάγους προπέμπειν τὰς ναῦς ἕως εἰς λιμένα· διὸ καὶ πομπίλον καλεῖσθαι, χρύσοφρυν ὄντα (Αθήν., Δειπν. 7.21).

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ

Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Λειτουργεί σε πολλά επίπεδα. Αυτά τα επίπεδα στα οποία λειτουργεί χαρακτηρίζονται, ανώτερα (βαθύτερα, ουσιαστικότερα) ή κατώτερα (επιφανειακά, φαινομενικά). Για μια ΦΩΤΙΣΜΕΝΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ δεν υπάρχουν τέτοιες διακρίσεις καθώς έχει Επίγνωση όλων των επιπέδων, χωρίς αυτά να συγχέονται μεταξύ τους ή να εγκλωβίζεται ή να απορροφιέται σε κάποιο συγκεκριμένο επίπεδο. Για μια Συνείδηση όμως που λειτουργεί κυρίως σε κάποιο ιδιαίτερο επίπεδο, οι διαχωρισμοί των επιπέδων είναι πραγματικοί.

Συνήθως ο άνθρωπος (ή ο συνήθης άνθρωπος) λειτουργεί στα Επιφανειακά Επίπεδα της ΣΥΝΕΙΔΗΣ. Στην πραγματικότητα, όταν ο άνθρωπος (σαν ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ) λειτουργεί μέσα σε ένα υλικό (μέσα από ένα υλικό) φορέα, ένα σώμα, η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, που Υπερβατικά λειτουργεί σαν Συνείδηση Παγκόσμια, περιορίζεται σε συνείδηση ατομική και λειτουργεί σε ένα κέντρο ελέγχου, κέντρο ισορροπίας, στον εσωτερικό εγκέφαλο, από όπου ελέγχει τις περιφερειακές εξωτερικές λειτουργίες, που έχουν παράλληλη αντίστοιχη δράση στον περιφερειακό εγκέφαλο, στο νευρικό σύστημα, στο σώμα. Ο συνήθης άνθρωπος δεν είναι σε ισορροπία αλλά σε συνεχή δράση, στις εξωτερικές λειτουργίες. Βιώνει την ύπαρξη, την ζωή κι έχει «εμπειρία» και γνώση μέσα από την σκέψη, την συναίσθηση, την αίσθηση, το σώμα και την επαφή με τον εξωτερικό κόσμο.

Όλα αυτά είναι γνωστά κι έχουν περιγραφεί πολλές φορές, από πολλούς ανθρώπους, σε διάφορες εποχές. Το σημαντικό όμως δεν είναι να τα γνωρίζουμε όλα αυτά αλλά να συνειδητοποιήσουμε ΠΟΥ βρισκόμαστε, ΠΩΣ έχουμε εμπειρία της Ύπαρξης. Η ΦΩΤΙΣΜΕΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Είναι Απλά ΕΔΩ κι αυτό το ΕΔΩ συμπεριλαμβάνει το ΕΔΩ της Απόλυτης Κατάστασης, το Εδώ της Παγκόσμιας Συνείδησης, το εδώ της ατομικής συνείδησης κι όλες τις εμπειρίες (Αλλά μιλάμε για ΑΥΤΟ που τα Αγκαλιάζει Όλα). Μια Συνείδηση όμως που βρίσκεται μέσα στην Δημιουργία, μέσα στο Γίγνεσθαι, υπάρχουν Επίπεδα Συνείδησης, υπάρχει το ΕΔΩ, η Απόλυτη Κατάσταση, υπάρχει το Άχρονο Εδώ, ο Χώρος της Παγκόσμιας Συνείδησης, υπάρχει το εδώ της ατομικής συνείδησης, που κάθε συνείδηση το αντιλαμβάνεται από την δική της θέση, με τις δικές της αντιληπτικές προϋποθέσεις και περιορισμούς διαμορφώνοντας ένα προσωπικό σύμπαν (σύμφωνα με την προσωπική ερμηνεία της). Έτσι το ερώτημα για τον καθένα μας είναι ΠΟΥ είμαστε. Είμαστε ΕΔΩ, είμαστε ΕΔΩ, Εδώ, εδώ (κι εδώ, που ακριβώς;), ή είμαστε μόνο εδώ, σε ένα σώμα, κάπου στο σύμπαν, κάπου στον πλανήτη, σε κάποια ήπειρο, σε κάποια χώρα, σε κάποιο αστικό οικισμό ή στο ύπαιθρο, που; Και τι κάνουμε «εδώ»;

Χιλιάδες χρόνια τώρα η Θρησκεία (σαν Γενική Αντίληψη), η Φιλοσοφία (σαν Αντικειμενική Αναζήτηση), οι Εσωτερικές Παραδόσεις (κι όχι τα επιφανειακά θρησκεύματα ή οι εξωτερικοί θρησκευτικοί οργανισμοί) προσπάθησαν όχι απλά να απαντήσουν στο μεταφυσικό ερώτημα, στα φιλοσοφικά ερωτήματα του ανθρώπου, των ανθρώπων, αλλά κυρίως να χαράξουν ένα Δρόμο, προς την Πραγματικότητα, προς την Αλήθεια, προς την Απελευθέρωση (από τους υπαρξιακούς περιορισμούς). Έτσι δημιουργήθηκε ο Θρύλος της Οδού, η Οδός, η Ορθή Δράση που Οδηγεί στην Ολοκλήρωση του Όντος, του ανθρώπου, των ανθρώπων. Αλλά προφανώς εδώ δεν πρόκειται για κάποια πειθαρχία, για κάποια πνευματική δράση ή άσκηση. Η Αληθινή Οδός δεν είναι δράση αλλά είναι η φυσική δράση, το φυσικό γεγονός της εγκατάλειψης κάθε εξωτερικής επιφανειακής δράσης (στην σκέψη, στις αισθήσεις, στο σώμα, στον κόσμο). Αλλά ακόμα κι αυτή η περιγραφή είναι παραπλανητική. Τι θα πει εγκατάλειψη; ποιος εγκαταλείπει, τι εγκαταλείπει; Στην πραγματικότητα μιλάμε για την πραγματική ουσιαστική κι ολοκληρωτική «απόσπαση» από όλα αυτά, για την «ιερή αδιαφορία», για το λύσιμο από τα δεσμά της προσκόλλησης. Η Απελευθέρωση με αυτή την έννοια δεν σημαίνει αποκλεισμό των εξωτερικών λειτουργιών και των εξωτερικών εμπειριών, σημαίνει πιο σωστά την ορθή χρήση τους, την ορθή διαχείρισή τους και την ορθή χρησιμοποίησή τους (όταν είναι απαραίτητο). Αλλά παράλληλα αυτή η στάση μας επιτρέπει την πλήρη αποκοπή από τις εξωτερικές εμπειρίες όταν θέλουμε να ανυψωθούμε στα Εσωτερικά Ανώτερα Πεδία Ύπαρξης.

Η Απόσπαση που Οδηγεί στην Απελευθέρωση δεν είναι εύκολα κατανοητή για όσους είναι ήδη σε εξωτερική δραστηριότητα, απορροφημένοι στο εξωτερικό σύμπαν. Οι άνθρωποι που είναι στραμμένοι έξω προσπαθούν πάντα με εξωτερική δράση να βρουν, να προσεγγίσουν την Αλήθεια. Είναι επόμενο να αποτυγχάνουν όσες προσπάθειες κι αν κάνουν ,όσες ζωές κι αν ξοδεύουν, όσους αιώνες κι αν περιπλανηθούν. Δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι η Αληθινή Δράση είναι Μη Δράση, ούτε μπορούν να εκτιμήσουν την απόσπαση, την μη δράση, την σιωπή της σκέψης, την ηρεμία, την απλή παρουσία, που θα τους οδηγούσε Πέραν του κόσμου και της σύγχυσης και της αυταπάτης. Η Ουσία της Οδού, η Πύλη προς την Αλήθεια, το Πραγματικό Περιεχόμενο της Δράσης, είναι ακριβώς η «παραίτηση» από όλα. Η Πύλη είναι Άπυλη, δεν υπάρχει Πύλη, υπάρχει μόνο το φυσικό γεγονός του τελειώματος, της διάλυσης κάθε προσκόλλησης , που απελευθερώνει.

Στην πραγματικότητα η Απελευθέρωση για την οποία μιλάμε εδώ μας οδηγεί απλά εδώ, στο κέντρο ισορροπίας της υλικής ύπαρξης, στο εσωτερικό του εγκεφάλου Από την άποψη της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ αυτό που βιώνουμε είναι η Μη Δυαδική Συνείδηση, η Επίγνωση που τα Αγκαλιάζει όλα χωρίς διαχωρισμούς υποκειμένου αντικειμένου, αντικειμένων, που όμως διατηρεί την διάκριση (την ιδιαιτερότητα) των πραγμάτων. Απλά αισθανόμαστε μέσα σε Μία Ολική Επίγνωση ότι όλα είναι Ένα. Το εδώ αυτής της εμπειρίας (της Μη Δυαδικής Συνείδησης), όσο ανώτερο και θεϊκό κι αν φαντάζει δεν είναι παρά η Πραγματική Κατάσταση του Ενσαρκωμένου Ανθρώπου. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι είναι χαμένοι στους φανταστικούς κόσμους της σκέψης και στο χάος της εξωτερικής ζωής και της άθλιας κοινωνικής-πολιτικής οικονομικής βαρβαρότητας (του ανθρώπινου «πολιτισμού»).

Για όσους κατανοούν η διαδικασία (μη-διαδικασία) της εγκατάλειψης των εξωτερικών δραστηριοτήτων (ή πιο σωστά της απόσπασης από τα εξωτερικά, αντικείμενα, διαθέσεις δράσεις) οδηγεί τελείως φυσικά στην αφύπνιση (στην ενεργοποίηση, στην δραστηριοποίηση) των Εσωτερικών (ή πιο Εσωτερικών) Στρωμάτων της Συνείδησης. Αυτή η διαδικασία είναι τελείως φυσική (όπως είναι φυσική κι η αντίθετή της, της προσκόλλησης και της απορρόφησης στα εξωτερικά). Είναι Εγγενής Ιδιότητα και Δυνατότητα της Ανθρώπινης Ύπαρξης. Είναι Θέμα Βούλησης το τι αποφασίζει κάποιος. Κι είναι Θέμα Ηθικής γιατί κάποιος αποφασίζει ό,τι αποφασίζει. Οι άνθρωποι Στρέφονται προς το Φως ή προς το σκοτάδι του εγωισμού τους. Οι άνθρωποι είναι Ηθικοί ή κατρακυλάνε στις χαράδρες της ανηθικότητας. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν μια ζωή βαρβαρότητας. Κάποιοι το αποφασίζουν, κάποιοι σπρώχνονται και δεν αντιδρούν, κάποιοι σέρνονται μέσα στην αθλιότητα του ανθρώπινου «πολιτισμού».

Όσοι Ακολουθούν το Φως, όσοι Βαδίζουν την Οδό, όσοι Περνούν την Άπυλη Πύλη κι Εισέρχονται στα Βαθύτερα Στρώματα της Ύπαρξης, Μετατοπίζουν σιγά-σιγά το Κέντρο της Ύπαρξής τους σε Βαθύτερα, Ανώτερα, Υψηλότερα Επίπεδα Λειτουργίας της Συνείδησης. Από Εδώ, Υπάρχουν , Αντιλαμβάνονται και Λειτουργούν. Το Εδώ της Άχρονης Παγκόσμιας Συνείδησης είναι πέρα από τους κατώτερους εξωτερικούς (νοητικούς, ψυχικούς, υλικούς) κόσμους. Όταν αποκόπτεται κάποιος από τον εξωτερικό κόσμο και Εισέρχεται στην Εσωτερική Πραγματικότητα έχει μια τελείως διαφορετική εμπειρία της Ύπαρξης που δεν έχει καμία σχέση με την εξωτερική ζωή και την εμπειρία της επαφής με εξωτερικά αντικείμενα. Μιλάμε για Καταστάσεις Μιας Συνείδησης που Είναι Παντού, που Είναι Μόνο Αυτή, που Είναι Χωρίς Ιδιότητες και Περιορισμούς.

Κι ασφαλώς όλοι οι Οραματιστές της Αλήθειας Γνωρίζουν ότι πέρα από Αυτή την Άχρονη Ύπαρξη Υπάρχει η Απεραντοσύνη της Αληθινής Ουσίας, το ΕΔΩ.

Έτσι, μετά από όλα αυτά που είπαμε (που συνέχεια λέμε και που τα λένε οι άνθρωποι από την Αυγή της Ανθρωπότητας) γίνεται φανερό γιατί είναι τόσο σημαντικό το να αναρωτηθούμε, να ρωτήσουμε τον εαυτό μας, ΠΟΥ είμαστε; Γιατί είμαστε «εδώ» που είμαστε; Τι κάνουμε «εδώ»; ΠΩΣ πρέπει να ζήσουμε, να δράσουμε; Τώρα, τώρα που βάζουμε το ερώτημα πρέπει να δώσουμε την απάντηση. Όμως οι άνθρωποι (με λύπη το λέμε) έχουν πάντα να κάνουν πιο σημαντικά πράγματα, έχουν την ζωή τους, τις ασχολίες τους, τα ενδιαφέροντά τους, τα προβλήματά τους. Απλά δίνουν την απάντηση έμπρακτα, με την ζωή τους, με τον τρόπο ζωής τους. Κι ασφαλώς, σε έναν Ανήθικο Κόσμο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Δικαίωμά του είναι. Κι όλοι έχουν δικαιώματα που μπλέκονται μεταξύ τους και δημιουργούν συγκρούσεις και χάος.

Όμως υπάρχουν κι άνθρωποι που δεν θέλουν να ζουν στον Κόσμο της Βαρβαρότητας. Ούτε απομονωμένοι είναι, ούτε χαμένοι σε ονειροπολήματα. Απλά Ζουν πέρα από τον Χρόνο των ανθρώπων, τις υποθέσεις του και τον αλληλοσπαραγμό τους.

Το Χρονικό Διάστημα από τις 7 Δεκεμβρίου μέχρι τις 7 Ιανουαρίου θεωρείται, εδώ και χιλιάδες χρόνια στην Εσωτερική Παράδοση, σαν μια Ιερή Περίοδος Απομόνωσης, Περισυλλογής και Εσωτερικής Κατανόησης της Ύπαρξης.

Εξωτερικά είναι το Τέλος του Χρόνου Μιας Δημιουργίας κι Αρχή Μιας Νέας Δημιουργίας ή Ανανέωσης της Φύσης. Στον Φυσικό Κόσμο Αντιστοιχεί με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και την Αναγέννηση της Υλικής Φύσης (λόγω της θέσης της γης σε σχέση με τον Ήλιο και την διαρκή μετακίνησή της προς την θέση της Ισημερίας). Μέσα στην Καρδιά του Χειμώνα Γεννιέται η Άνοιξη κι η Καλοκαιρία, μέχρι να αντιστραφεί πάλι η εξέλιξη στο Θερινό Ηλιοστάσιο.

Όμως το ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ είχε για τους Αρχαίους Έλληνες, για τους Μύστες των Δελφών, της Ελευσίνας και των άλλων Μυητικών Κέντρων της Αρχαιότητας, μια άλλη, πολύ βαθύτερη σημασία. Στους Δελφούς, στο ΑΝΩΤΕΡΟ ΜΥΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ της Αρχαίας Ελλάδας, αυτή την Ιερή Περίοδο τελούσαν την Ιερή Ομαδική Τελετουργία του ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ. Οι Μύστες (κι όλοι οι μύστες κι οι λάτρες, στο μέτρο που «μπορούσαν») βίωναν, σε ΠΕΡΙΣΣΥΛΟΓΗ, την κατάργηση του Χρόνου (της Εξωτερικής Δημιουργίας), την Εμπειρία του ΑΧΡΟΝΟΥ ΧΩΡΟΥ, της ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ, κι Αποσύρονταν στις 22 του (δικού μας) Δεκέμβρη στην ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΠΟΥΣΙΑ κάθε (Εξωτερικής) Αντίληψης, Πέραν της Δημιουργίας, στην Βίωση της ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ, στην Απόλυτη Κατάσταση της ΘΕΪΚΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ, Ενώνονταν (προσωρινά) μέσα στην ΕΚΣΤΑΣΗ με τον ΘΕΟ (τον ΔΙΑ).

Αυτή η Ιερή Κατάσταση της ΕΚΣΤΑΣΗΣ είναι η Πραγματική Ουσία της ΑΧΡΟΝΗΣ ΑΧΩΡΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ και το Περιεχόμενο της Θεϊκής Εμπειρίας μέσα στον Χώρο και τον Χρόνο της Δημιουργίας, το Αληθινό Νόημα της Ιερής Τελετουργίας του Νέου Έτους. Προφανώς οι Μύστες κι οι μύστες κι οι λάτρες της Αρχαίας Θρησκείας δεν γιόρταζαν μόνο την τοπική σημασία του Χειμερινού Ηλιοστασίου. Η Ιερή Γιορτή του ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ δεν ήταν απλά μια εποχική, ημερολογιακή γιορτή. Αυτοί που πιστεύουν πως οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν πρωτόγονοι κι απολίτιστοι είναι αυτοί οι ίδιοι, προφανώς, απολίτιστοι κι ανόητοι.

Αλλά το ΝΕΟ ΕΤΟΣ για όλη την Μυστική Αρχαιότητα, δεν είναι μόνο η Πραγματική Κατάσταση του Όντος ή η Αρχή και το Τέλος της Δημιουργίας, είναι επίσης η ΙΕΡΗ ΣΤΙΓΜΗ της Εκκίνησης μιας Νέας Δημιουργίας, σε μια Αιώνια Επαναστροφή της Δημιουργίας, στο Φως, στην Ανάπτυξη, στην Άνθιση, στον Μαρασμό και στην Επιστροφή Πίσω, στην Αρχή. Οι Μυημένοι της Αρχαιότητας, βίωναν στην διάρκεια της ατομικής ζωής τους ολόκληρη την Δημιουργία, που επαναλαμβάνονταν ξανά και ξανά στο Ιερό Ημερολογιακό Έτος, με τις Εποχές. Το Ιερό Ημερολογιακό Έτος δεν είναι παρά μια μικρογραφία της ανθρώπινης ζωής που επαναλαμβάνεται σε κύκλο, καθώς προχωράμε προς την εξάντληση του ανθρώπινου χρόνου μας (της ζωής μας στην γη). Και κάθε Έτος υπάρχει η ευκαιρία να Μυηθούμε στην Αλήθεια, να Κατανοήσουμε την Αληθινή Σημασία της Ζωής και να Συμμετάσχουμε στις Ιερές Τελετουργίες (στο Πραγματικό Βίωμα της ΕΚΣΤΑΣΗΣ στην ΘΕΙΑ ΟΥΣΙΑ μας) του ΙΕΡΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ. Μπορεί η Αρχαία Θρησκεία να μην έχει πια εξωτερικές εκδηλώσεις αλλά στους Εσωτερικούς Κύκλους και σε κάποιες Εσωτερικές Ομάδες, η Ιερή Πράξη της ΕΚΣΤΑΣΗΣ στο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ τελείται ακόμα με σεβασμό και απόδοση τιμής στους Αρχαίους Μύστες που μας Παρέδωσαν το ΙΕΡΟ ΜΥΣΤΙΚΟ.

Η Νέα Δημιουργία που (Συμβολικά) φέρνει το Νέο Έτος γιορτάζονταν στους Δελφούς (και στα άλλα Μυητικά Κέντρα της Αρχαιότητας) με τα «Θεούγεννα», την Γέννηση του Διονύσου Ζαγρέα, του Γιού του Διός, του Γιού του Θεού. Ήταν η «Γιορτή» του «Διονύσου Λικνίτη», του Θείου Βρέφους, μέσα στον λικνίτη, το λιχνιστήρι, (ένα πλατύ επίπεδο καλάθι με το οποίο κοσκίνιζαν οι Αρχαίοι Έλληνες το στάρι).

Προφανώς σε αυτή την Γιορτή που μετράει πολλούς αιώνες πριν τον Χριστό έχει την «καταγωγή» της η Γιορτή των Χριστουγέννων, της Γέννησης του Θείου Βρέφους, των χριστιανών.

Καλές Γιορτές σε Όλους, σε όποια θρησκεία κι αν θέλουν να ανήκουν. Καλές Γιορτές!

Να βάζεις τα όριά σου από την αρχή

Σε μια κοινωνία ψεύδους, προσωπικού συμφέροντος και ανειλικρίνειας, εσύ να επιλέγεις τι δέχεσαι και τι όχι. Να βάζεις όρια, να υψώνεις τείχη. Να μην επιτρέπεις σε κανέναν να περνάει τα όρια και να βεβηλώνει τα συναισθήματα, τις προθέσεις και τη ζωή σου.

Γίνεσαι αφελής, πιστεύοντας σε έναν καλύτερο κόσμο, όμως, αυτός δεν υπάρχει, παρά μόνο ως μια αισιόδοξη κατακλείδα σε έκθεση αρχάριας γραφής. Οι άνθρωποι δεν ασχολούνται πια, με συναισθήματα και ιδέες. Απορροφήθηκαν απ’ τις οθόνες, τους εξάντλησε η βιοπάλη κι απέκτησαν μια εσωτερική ανάγκη υπεροχής και κυριαρχίας, θεωρώντας ότι έτσι θα ακουστούν απ’ τους πολλούς, θα ξεχωρίσουν. Είναι και τα πρότυπα της εποχής τέτοια, όπου ο καθένας μπορεί να κατασπαράξει τους άλλους και όχι απλά να παραμείνει ατιμώρητος, αλλά να λάβει και χειροκρότημα, επειδή τάχα, σημείωσε μια νίκη.

Τα όρια λοιπόν, τα χρωστάς στον εαυτό σου. Είναι η δική σου προστασία, είναι το φυλαχτό που κουβαλάς πάνω σου και σε προστατεύει απ’ το κακό που σε περιτριγυρίζει και προσπαθεί να ρουφήξει την ενέργεια, το χαρακτήρα και την ηθική σου. Όσο εσύ δεν βάζεις όρια, αφήνεις χώρο στον καθένα, να μη σε σέβεται, να σε υποτιμάει, να λειτουργεί αυθαίρετα και βίαια, υπερβαίνοντας και καταπατώντας τη νοητή γραμμή, που χωρίζει το επιτρεπτό απ’ το ανεπίτρεπτο. Όσο δεν βάζεις όρια, η φωνή σου δεν θα ακούγεται στ’ αφτιά κανενός.

Κι αν νομίζεις ότι η σιωπή σου, θα φανερώσει την ενόχλησή σου, τότε λυπάμαι φίλε μου, αλλά, γελιέσαι! Τη σιωπή την επιζητούν, όχι επειδή την εκτιμούν, αλλά επειδή τους βολεύει και τους επιτρέπει να δρουν ανενόχλητοι και να πατούν επί πτωμάτων προκειμένου να γίνει το δικό τους. Γι’ αυτό, να μιλάς, να εκφράζεις τι σε ενοχλεί, τι αντέχεις, τι μπορείς να δεχτείς. Γιατί, αν δεν το κάνεις, θα ξυπνήσεις ένα πρωί, ανήμπορος να ελέγξεις το οτιδήποτε. Θα κείτεσαι στο πάτωμα νεκρός, με εκατοντάδες ποντίκια ολόγυρά σου, που θα τρώνε τη σάρκα σου, τη μολυσμένη από δαύτα!

Και τότε, να μην παραπονεθείς καθόλου. Γιατί εσύ θα φταις, που δεν τα έβγαλες έξω από την πόρτα σου, δεν απολύμανες τον χώρο, δεν έδωσες την ανάλογη θεραπεία στο σώμα και το μυαλό σου. Να μην παγιδευτείς στο θυμό, γιατί δεν φταίνε αυτοί που δεν γνώρισαν την ομορφιά της αλήθειας, της αλληλεγγύης, της ειλικρίνειας και του συλλογικού αποτελέσματος. Είναι δύσβατος ο δρόμος προς την απελευθέρωση του εαυτού μας από την ευκολία των καιρών. Θέλει πολλή δουλειά, κυρίως εσωτερική, θέλει κι ένα μαγικό «κλικ», για να ενεργοποιήσει αυτούς τους λεπτούς, σχεδόν αόρατους αισθητήρες, που κρύβονται μέσα μας και θέλουν πολλή τροφή, για να δυναμώσουν και να φανούν.

Να βάζεις όρια από την αρχή. Να μιλάς, να εκφράζεις τη δυσαρέσκειά σου, να λες εγώ μέχρι εδώ αντέχω. Γιατί, αν τα όρια δεν τεθούν από την αρχή, τότε, πάλι εσύ θα φταις. Είναι σαν να τους έχεις μάθει να κοιμούνται σε πουπουλένιο μαξιλάρι κι αφού το συνήθισαν και βολεύτηκαν, να πηγαίνεις και να τους το τραβάς. Θ’ αντιδράσουν, θα φωνάξουν, θα σε μισήσουν και θα θεωρήσουν ότι εσύ ευθύνεσαι για τη διατάραξη της όποιας σχέσης σας. Κανείς δεν θα προσέξει ότι τους έδωσες το μοναδικό μαξιλάρι που είχες και ότι για χάρη τους κοιμόσουν στο πάτωμα, χωρίς σκεπάσματα, με κρύους καιρούς. Το μόνο που θα έχουν να θυμούνται από σένα, θα είναι ότι τους στέρησες το μαξιλάρι που είχαν συνηθίσει.

Να βάζεις όρια από την αρχή, γιατί αν τα τοποθετήσεις λίγο αργότερα, τίποτα δεν θα μπορέσεις να αλλάξεις με ήπιο τρόπο και η μόνη λύση, θα είναι μια ακαριαία κι επώδυνη αποκοπή. Και καλό είναι, να μην κόβουμε τίποτα από τη ζωή μας «μαχαίρι», γιατί έτσι, δίνουμε στο κάρμα την επιλογή, να μας το ξαναφέρει μπροστά μας, με σκοπό να δει αν αυτή τη φορά, θα σταθούμε πιο ικανοί να οριοθετήσουμε την περιοχή μας και να κρατήσουμε σε απόσταση τ’ αρπακτικά που παραμονεύουν.

Φταίνε τα μάτια σου ή οι ορμόνες σου;

Είναι ο έρωτας «θανατηφόρο δηλητήριο», όπως τον θέλει ο Σαίξπηρ, ή «γιατρικό»; Μήπως δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα κοκτέιλ χημικών ουσιών που εκκρίνει ο εγκέφαλος; Γνωρίστε όλα όσα συμβαίνουν μέσα μας όταν ερωτευόμαστε. Tι συμβαίνει τελικά στον οργανισμό μας όταν ερωτευόμαστε; Γιατί η καρδιά μας «φλέγεται» και το στομάχι μας «δένεται κόμπος»; Γιατί η διάθεσή μας ανεβαίνει ξαφνικά στα ουράνια, ενώ λίγο αργότερα πέφτει απότομα;

Η βιοχημεία, οι νευροεπιστήμες και άλλοι κλάδοι των επιστημών προσπαθούν να ανακαλύψουν τις διεργασίες που συντελούνται στον οργανισμό τις στιγμές αυτές της απόλυτης ευτυχίας. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τον τρόπο που λειτουργούν οι ερωτευμένοι, όλα δείχνουν ότι ο έρωτας κάνει καλό στην υγεία!

Μια ματιά αρκεί!

Τα μάτια έχουν τον πρώτο ρόλο στο ερωτικό παιχνίδι. Έρευνες, μάλιστα, δείχνουν ότι η έλξη ορίζεται πρώτα από το βλέμμα και μετά από τη συνείδηση. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν βρεθείτε στον ίδιο χώρο με κάποιον που σας ελκύει; Από τη στιγμή που ένα άτομο σας «τραβήξει» ερωτικά το ενδιαφέρον, χωρίς να το συνειδητοποιήσετε, οι κόρες των ματιών σας διαστέλλονται. Ταυτόχρονα -και πάλι ασυναίσθητα- συνήθως ανοιγοκλείνετε γρήγορα τα βλέφαρά σας ως ένδειξη ότι είστε διαθέσιμοι. Αυτό γίνεται ασυνείδητα αντιληπτό από το πρόσωπο απέναντί σας. Του προκαλεί ένα ευχάριστο συναίσθημα, το οποίο συνδέει με τη δική σας παρουσία, με αποτέλεσμα να νιώθει ερωτική έλξη, εκπέμποντας ανάλογα σημάδια με τα δικά σας. Έτσι, όλη αυτή η αλυσιδωτή διαδικασία καθιστά δύσκολο να εντοπίσει κανείς ποιος από τους δύο έλκεται πρώτος σε μια σχέση.

Το «μαγικό» κοκτέιλ

O πόθος ξεκινάει από τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα από τον υποθάλαμο, που διεγείρει τις χημικές ουσίες (οι οποίες είναι υπεύθυνες για τα συναισθήματα) και κινητοποιεί το σώμα να στείλει σημάδια έλξης. Oι εκλυτικές ορμόνες που παράγει πηγαίνουν στην υπόφυση (στο εκτελεστικό όργανο του εγκεφάλου) και διεγείρουν την παραγωγή υποφυσικών ορμονών, οι οποίες με τη σειρά τους κατευθύνονται στην περιφέρεια (εκτός εγκεφάλου), στα όργανα-στόχους, που είναι οι ενδοκρινείς αδένες. Αυτό το μείγμα χημικών ουσιών (κοκτέιλ) που εκκρίνει ο εγκέφαλος δρα παρόμοια με τις αμφεταμίνες, διεγείροντας το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Έτσι, όταν είναι κανείς ερωτευμένος, νιώθει ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς ευφορίας.

Απαραίτητα «υλικά»

Σεροτονίνη. Θεωρείται η κατεξοχήν χημική ουσία που συνδέεται με την αίσθηση της ευφορίας, ενώ έχει και άλλες δράσεις, όπως η ρύθμιση της πρόσληψης τροφής, της θερμοκρασίας κ.ά.

Ντοπαμίνη. Ανεβάζει τη διάθεση, ενώ σχετίζεται με την ευχαρίστηση, τη σεξουαλική συμπεριφορά, τις λειτουργίες της αναπαραγωγής και τον έλεγχο των ορμονικών εκκρίσεων του εγκεφάλου.

Oξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη. Είναι γνωστές ως «ορμόνες της αγάπης», αφού σχετίζονται με το συναίσθημα οικειότητας και τρυφερότητας που νιώθει ένα ερωτευμένο ζευγάρι και απελευθερώνονται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του σεξ ή αμέσως μετά.

Ενδορφίνες. Πρόκειται για φυσικά οπιοειδή του εγκεφάλου, που επιδρούν στον οργανισμό όπως και η μορφίνη. Δημιουργούν μια αίσθηση ευεξίας και καλής διάθεσης, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλουν τις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την αντίληψη του πόνου και την επιθετικότητα.

Αυξητική ορμόνη (σωματοτροπίνη). Θεωρείται ότι τροφοδοτεί τον οργανισμό με ενεργητικότητα.

Αδρεναλίνη. Αυξάνει την καρδιακή δραστηριότητα και το ρυθμό της αναπνοής, βελτιώνει τη μυϊκή δράση και ανεβάζει τη διάθεση.

Είναι οι ερωτευμένοι πιο υγιείς;

Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι, όπως είναι οι ερωτευμένοι, κινδυνεύουν λιγότερο από καρδιακή προσβολή και διαβήτη τύπου 2, ενώ παρουσιάζουν σπανιότερα υψηλή πίεση στη ζωή τους (και όχι στα πρώτα στάδια του έρωτα, που η πίεση ανεβαίνει λόγω αδρεναλίνης). Σύμφωνα μάλιστα με αμερικανικές έρευνες, τα ανοσοκύτταρα των ευτυχισμένων είναι περισσότερα από ό,τι των υπολοίπων ανθρώπων, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν καλύτερο ανοσοποιητικό, ενώ η χωρητικότητα των πνευμόνων τους είναι μεγαλύτερη.

Είμαστε έρμαια των ορμονών μας;

Τον πρώτο καιρό οι ερωτευμένοι είναι έρμαια των σεξουαλικών ορμονών τους. Η δεύτερη φάση από την οποία περνάει ένα ζευγάρι έρχεται έπειτα από μερικούς μήνες, οπότε και θεωρείται ότι ξεκινάει το πραγματικό πάθος. Τότε ο οργανισμός ενεργοποιεί το σύστημα παραγωγής ντοπαμίνης, ουσία η οποία κάνει το άτομο να ποθεί το ταίρι του. Ταυτόχρονα, στον εγκέφαλο μειώνεται η συγκέντρωση σεροτονίνης, με αποτέλεσμα η έλλειψή της να δημιουργεί έμμονες σκέψεις. O ερωτευμένος σκέφτεται μόνο το άτομο που ποθεί.

Γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιείται η έκφραση «τρελός από έρωτα». Oι επιστήμονες εξηγούν το φαινόμενο παρομοιάζοντας τους ερωτευμένους με τους καταθλιπτικούς, που εξαιτίας των χαμηλών επιπέδων σεροτονίνης σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, παρουσιάζουν διάφορες εμμονές. Σε αυτή την περίοδο, τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη σωστή κρίση υπολειτουργούν, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος που επιθυμείτε να φαίνεται ιδανικός, χωρίς ελαττώματα.

Η κατάσταση αυτή δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί δημιουργεί ένταση και πίεση στο άτομο. Όταν, λοιπόν, τα επίπεδα της υδροκορτιζόνης (ορμόνης που συνδέεται άμεσα με το στρες) αυξάνονται, έχει φτάσει η στιγμή να περάσει ο ερωτευμένος στην επόμενη φάση. Στο τρίτο αυτό στάδιο, κατά το οποίο προσπαθεί να εδραιωθεί η σχέση, παίζουν ρόλο η οξυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη, που σχετίζονται με το συναίσθημα της οικειότητας και της τρυφερότητας.

Μήπως σας «σέρνουν» από τη μύτη;

Όταν η απόσταση με το αντικείμενο του πόθου σας μειώνεται, τα ηνία αναλαμβάνει... η μύτη! Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, η όσφρηση φαίνεται να έχει τον τελευταίο λόγο στην επιλογή ερωτικού συντρόφου. O κάθε άνθρωπος έχει μια μυρωδιά που αναδίδει το σώμα του, η οποία είναι μοναδική, όπως τα δαχτυλικά του αποτυπώματα. Αυτή ακριβώς η οσμή μπορεί να προκαλέσει ερωτική επιθυμία σε κάποιον ή να απωθήσει έναν άλλον. O ιστός της όσφρησης περιλαμβάνει διάφορους υποδοχείς εξαιρετικά ευαίσθητους σε συγκεκριμένα χημικά ερεθίσματα.

Τα ερεθίσματα αυτά μεταδίδουν το μήνυμα στον εγκέφαλο και ανάλογα αντιδρά ο οργανισμός. Μάλιστα, η οσμή συνδέεται άμεσα με την περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη συναισθηματική συμπεριφορά. Γι’ αυτό και μέσω της όσφρησης μπορεί κανείς να ανακαλέσει στη μνήμη του γεγονότα, στιγμές, αλλά και συναισθήματα από το παρελθόν. Υπεύθυνες για όλη αυτή τη διαδικασία είναι οι φερομόνες, ουσίες που παράγει το σώμα από αδένες που βρίσκονται στο στόμα, τις μασχάλες, το στήθος και τα γεννητικά όργανα.

Παράγονται κατά την περίοδο της εφηβείας και σχετίζονται άμεσα με τη σεξουαλική διέγερση. Σύμφωνα μάλιστα με ερευνητές, η παραγωγή φερομονών σχετίζεται και με το ανοσοποιητικό σύστημα. Θεωρείται ότι πρόκειται για μια προσπάθεια του οργανισμού να επιλέξει -βάσει της μυρωδιάς- τον ιδανικό σύντροφο, ώστε να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή συμβατότητα των ανοσοποιητικών συστημάτων των δύο ατόμων, με απώτερο σκοπό να αποκτήσουν γερά παιδιά.

Τα... ύποπτα συμπτώματα

Η καρδιά «φτερουγίζει»
Oι ερωτευμένοι βιώνουν μια κατάσταση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «στρεσογόνος». Ακριβώς δηλαδή όπως συμβαίνει σε περιόδους έντονου άγχους, ο οργανισμός απελευθερώνει κατεχολαμίνες, αυξάνονται τα επίπεδα της αδρεναλίνης και επομένως παρουσιάζεται ταχυκαρδία. Ως αποτέλεσμα, το ερωτευμένο άτομο συνήθως ιδρώνει, ανατριχιάζει και κοκκινίζει το πρόσωπό του.

«Κόμπος» στο στομάχι

Έχετε παρατηρήσει ότι, όταν είστε ερωτευμένοι, δεν έχετε όρεξη να φάτε; Μήπως αισθάνεστε ότι το στομάχι σας έχει «δεθεί κόμπος»; Σίγουρα δεν είστε οι μόνοι. Αν και οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι για τη διεργασία που συντελείται στον οργανισμό, συμφωνούν ότι το σύμπτωμα αυτό είναι σύνηθες στα ερωτευμένα άτομα. Κατά πάσα πιθανότητα, πάντως, δεν είναι τυχαίο ότι η σεροτονίνη, που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση του συναισθήματος, παίζει σημαντικό ρόλο και στις διεργασίες πρόσληψης της τροφής.

Κωνσταντίνος Kαβάφης: Όσο μπορείς


Oι παραινέσεις που απευθύνει ο Καβάφης αναφέρονται τόσο στον εαυτό του όσο και σε κάθε αποδέκτη του ποιήματος και υποδεικνύουν μια ηθική στάση και μια μετρημένη κοινωνική ζωή. Το ποίημα γράφτηκε το 1913.
 
Ένα ποίημα, μια στάση ζωής.
 
“Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
 
Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική”.
 
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

ARTHUR SCHOPENHAUER: Τα πράγματα δεν μας ελκύουν παρά μόνο όταν δεν μας αγγίζουν

Έτσι, όσο τελούμε υπό το κράτος των επιθυμιών, υπό την κυριαρχία της θέλησης, όσο αφηνόμαστε στις ελπίδες που μας καταπιέζουν, στους φόβους που μας κατατρύχουν, δεν υπάρχει για μας ούτε ανάπαυση ούτε μόνιμη ευτυχία. Είτε ριχνόμαστε με πάθος στην πραγματοποίηση κάποιας επιδίωξης, είτε φεύγουμε να σωθούμε από κάποιον επικείμενο κίνδυνο, αν δηλαδή αισθανόμαστε μεγάλη ταραχή από την αδημονία στην πρώτη περίπτωση ή από το καρδιοχτύπι στη δεύτερη, κατά βάθος είναι το ίδιο: οι έγνοιες που μας προξενούν οι απαιτήσεις της θέλησης σε όλες της τις μορφές, δεν παύουν να διαταράσσουν και να βασανίζουν την ύπαρξή μας. Έτσι, ο άνθρωπος, δούλος της θέλησης [του βουλητικού του στοιχείου], περιστρέφεται συνεχώς στον τροχό του Ιξίωνα, χύνει νερό στο πιθάρι των Δαναΐδων, είναι ο Τάνταλος που τυραννιέται από την αιώνια δίψα.

Όταν όμως μια ξένη, ανεξάρτητη από μας περίσταση -ή η εσωτερική μας αρμονία- μας ανασηκώνει και μας βγάζει για μια στιγμή έξω από τον ατέλειωτο χείμαρρο της επιθυμίας, το πνεύμα απαλλάσσεται από την καταπίεση της θέλησης, η προσοχή μας εκτρέπεται από καθετί που την προσελκύει, και τα πράγματα μάς παρουσιάζονται απαλλαγμένα από τη γοητεία της ελπίδας, από κάθε προσωπικό συμφέρον, μας παρουσιάζονται δηλαδή ως αντικείμενα ανιδιοτελούς σκέψης και όχι ως αντικείμενα που εποφθαλμιούμε- είναι τότε ακριβώς που η ανάπαυλα αυτή, η οποία μάταια αναζητήθηκε στους ανοιχτούς δρόμους της επιθυμίας, με αποτέλεσμα να μας διαφεύγει συνεχώς, παρουσιάζεται κατά κάποιον τρόπο από μόνη της και μας δίνει το αίσθημα της γαλήνης σε όλη του την πληρότητα. Είναι αυτή ακριβώς η, απαλλαγμένη από πόνους, κατάσταση που εξυμνούσε ο Επίκουρος ως το πιο μεγάλο απ’ όλα τα αγαθά, ως την ευδαιμονία των θεών διότι σ’ αυτή την περίπτωση είμαστε προς στιγμήν απαλλαγμένοι από τη βαριά καταπίεση της θέλησης, γιορτάζουμε το Σάββατο της αργίας μετά τα καταναγκαστικά έργα που μας επιβάλλει η θέληση, ο τροχός του Ιξίωνα σταματάει… Τι σημασία έχει τότε αν βλέπει κανείς τη δύση του ηλίου από το παράθυρο ενός παλατιού ή μέσα από τα κάγκελα μιας φυλακής!

Εσωτερική αρμονία, επικράτηση της καθαρής σκέψης απέναντι στη θέληση – αυτό μπορεί να προκύψει σε κάθε τόπο. Μάρτυρες αυτοί οι θαυμάσιοι Ολλανδοί ζωγράφοι, οι οποίοι μπόρεσαν να δουν με τόσο αντικειμενικό τρόπο τα μικρά πράγματα και οι οποίοι μας άφησαν, στις σκηνές εσωτερικού χώρου, μια διαχρονική απόδειξη του ελεύθερου και γαλήνιου πνεύματός τους. Ο θεατής δεν μπορεί να παρατηρήσει τα έργα αυτά χωρίς να συγκινηθεί, χωρίς ν’ αναλογιστεί την ήσυχη, ειρηνική, γεμάτη γαλήνη πνευματική κατάσταση του καλλιτέχνη, μια κατάσταση απαραίτητη για να μπορέσει κανείς να συγκεντρώσει την προσοχή του σε αντικείμενα ασήμαντα, αδιάφορα, και να τα αναπαραστήσει με τόση φροντίδα· και η εντύπωση είναι ακόμη πιο ισχυρή όταν, κάνοντας μιαν ενδοσκόπηση, μένουμε κατάπληκτοι από την αντίθεση μεταξύ αυτών των τόσο ήρεμων ζωγραφικών έργων και των πάντοτε σκοτεινών δικών μας αισθημάτων, που διαρκώς αναστατώνονται από ανησυχίες και επιθυμίες.

Αρκεί να εστιάσει κανείς την προσοχή του σε έναν οποιονδήποτε άνθρωπο, σε μια οποιαδήποτε σκηνή της καθημερινής ζωής και να τα αναπαραστήσει με το μολύβι ή το πινέλο: τότε, όλα θα φανούν ευθύς αμέσως εξαιρετικά ενδιαφέροντα, χαριτωμένα και επιθυμητά. Αν ωστόσο συμβεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με την εν λόγω σκηνή ή να μετέχουμε οι ίδιοι στη σκηνή, ε, τότε! Μόνο ο διάβολος θα μπορούσε, όπως λέει κανείς συχνά, ν’ αντέξει μια τέτοια κατάσταση.

Είναι η σκέψη του Γκαίτε:
Όλα εκείνα που μας θλίβουν στη ζωή,
όταν αναπαριστώνται από τη ζωγραφική μας θέλγουν…

Όταν ήμουν νέος, υπήρξε μία περίοδος όπου προσπαθούσα διαρκώς να φαντάζομαι όλες τις πράξεις μου σαν να ήταν ενός άλλου – πιθανότατα για να τις απολαμβάνω καλύτερα.

Τα πράγματα δεν μας ελκύουν παρά μόνο όταν δεν μας αγγίζουν. Η ζωή δεν είναι ποτέ ωραία, υπάρχουν μόνο οι απεικονίσεις της ζωής που είναι ωραίες, όταν ο καθρέφτης της ποίησης τις φωτίζει και τις αντικατοπτρίζει, ιδίως στα νεανικά χρόνια της ζωής μας, όταν δεν ξέρουμε ακόμα τι σημαίνει να ζεις.

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

CARL YOUNG: Αποσπάσματα από την αυτοβιογραφία του

Κάποιοι σίγουρα διαβάζοντας τα παρακάτω αποσπάσματα θα ανακαλύψετε σε μερικά από αυτά πτυχές και του δικού σας χαρακτήρα και προσωπικά το θεωρώ σπουδαίο.

Η διαφορά ανάμεσα στους περισσότερους ανθρώπους και σε μένα είναι ότι για μένα τα «διαχωριστικά τείχη» είναι διαφανή. Αυτή είναι η ιδιομορφία μου. Άλλοι βρίσκουν αυτά τα τείχη τόσο αδιαπέραστα που δεν βλέπουν τίποτα πίσω τους και γι’ αυτό νομίζουν ότι δεν υπάρχει τίποτα εκεί. Ως ένα σημείο βλέπω τις διεργασίες που γίνονται στο πίσω μέρος και αυτό μου δίνει μία εσωτερική βεβαιότητα. Οι άνθρωποι που δεν βλέπουν τίποτα, δεν έχουν βεβαιότητες και δεν μπορούν να βγάλουν συμπεράσματα – ή αν βγάζουν δεν τα εμπιστεύονται.

Η γνώση των διεργασιών του βάθους διαμόρφωσε από νωρίς τη σχέση μου προς τον κόσμο. Βασικά, η σχέση αυτή ήταν η ίδια στην παιδική μου ηλικία που είναι και τώρα. Ως παιδί ένιωθα μόνος, και ακόμα το νιώθω, επειδή γνωρίζω πράγματα και πρέπει να θέλω πράγματα που οι άλλοι, όπως φαίνεται, τα αγνοούν και που δεν θέλουν οι περισσότεροι να μάθουν. Η μοναξιά δεν προέρχεται από το ότι δεν έχει κανείς ανθρώπους γύρω του αλλά από το να μην μπορεί να ανακοινώσει τα πράγματα που του φαίνονται σπουδαία ή από το ότι έχει ορισμένες απόψεις που οι άλλοι τις βρίσκουν απαράδεκτες.

Είναι πολύ σημαντικό το να έχει κανείς ένα μυστικό, ένα προμήνυμα άγνωστων πραγμάτων. Η ζωή του γεμίζει με κάτι το απρόσωπο, το «υπερφυσικό». Όποιος ποτέ δεν είχε αυτή την εμπειρία έχει χάσει κάτι πολύ σπουδαίο. Πρέπει να νιώθει ότι ζει σ’ έναν κόσμο που, από ορισμένες πλευρές, είναι μυστηριώδης, ότι συμβαίνουν πράγματα που παραμένουν ανεξήγητα, ότι δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν όλα όσα γίνονται. Το απροσδόκητο και το απίστευτο ανήκουν σ’ αυτόν τον κόσμο. Μόνο τότε η ζωή είναι ολόκληρη. Για μένα ο κόσμος υπήρξε ανέκαθεν άπειρος και ασύλληπτος.

Για μένα, δεν υπάρχει λύτρωση «με κάθε μέσο». Δεν μπορώ να λυτρωθώ από κάτι που δεν κατέχω, που δεν έχω κάνει ή δεν έχω ζήσει. Η πραγματική λύτρωση γίνεται εφικτή για μένα μόνο όταν έχω κάνει όλα όσα ήμουν ικανός να κάνω, όταν έχω αφοσιωθεί απόλυτα σε κάτι και το έχω ζήσει ως το ακραίο του σημείο. Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν σοβαροί λόγοι που να μην μου επιτρέπουν να βυθιστώ σε μια ορισμένη εμπειρία. Αλλά τότε είμαι υποχρεωμένος να ομολογήσω την ανικανότητά μου και θα πρέπει να ξέρω ότι ίσως να έχω παραμελήσει κάτι ζωτικής σημασίας.

Όποτε εγκαταλείπουμε, αφήνουμε πίσω μας και λησμονούμε πάρα πολλά, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να επιστρέψουν με μεγαλύτερη δύναμη αυτά που παραμελήσαμε. (Γι’ αυτό και ο άνθρωπος μπορεί να συνδυάσει κάποιες καταστάσεις μαζί, χωρίς να αναιρεί η μία την άλλη)

Εκείνη την εποχή κατάλαβα ότι μέσα στην ψυχή, από τις αρχέγονες αρχές της, υπήρχε μια επιθυμία για το φως και μια ασίγαστη ώθηση για ανάδυση από την αρχέγονη σκοτεινιά. Όταν πέφτει η μεγάλη νύχτα, τα πάντα αποκτούν μια νότα βαθιάς συντριβής και κάθε ψυχή κατακλύζεται από έναν ανέκφραστο πόθο για το φως. Αυτό είναι το συγκρατημένο συναίσθημα που διακρίνει κανείς στα μάτια των πρωτογόνων καθώς και στα μάτια των ζώων. Τα μάτια των ζώων εκφράζουν μια θλίψη και ποτέ δεν ξέρουμε αν αυτή η θλίψη έχει σχέση με την ψυχή του ζώου ή αν είναι ένα σπαραχτικό μήνυμα από εκείνη την ύπαρξη που είναι ακόμα βυθισμένη στην ασυνειδητότητα.

Κατάλαβα ότι δεν καταλήγει κανείς πουθενά παρά μόνο αν μιλάει στους ανθρώπους για τα πράγματα που γνωρίζουν. Ο αφελής δεν καταλαβαίνει πως προσβάλλει τον συνομιλητή του όταν του μιλάει για πράγματα άγνωστά του. Κατέληξα στη διαπίστωση ότι μια νέα ιδέα ή ακόμα και μια ασυνήθιστη άποψη μιας παλιάς ιδέας, μεταβιβάζεται μόνο με γεγονότα. Τα γεγονότα μένουν και δεν είναι δυνατό να παραμεριστούν. Αργά ή γρήγορα, κάποιος τα ανακαλύπτει και ξέρει τι έχει ανακαλύψει.

Από την αρχή, είχα την αίσθηση του προορισμού, λες και η ζωή μου να μου είχε δοθεί από τη μοίρα και έπρεπε να εκπληρωθεί. Αυτό μου έδινε μια εσωτερική ασφάλεια και μολονότι δεν μπορούσα να το αποδείξω στον εαυτό μου, το απέδειξε αυτό σε μένα. Πολλές φορές, είχα την αίσθηση ότι σε όλα τα αποφασιστικά θέματα δεν ήμουνα πια ανάμεσα στους ανθρώπους. Και όταν βρισκόμουν «εκεί», όπου δεν ήμουν πια μόνος, βρισκόμουν έξω από τον χρόνο. Ανήκα στους αιώνες. Και Αυτό που έδινε τότε την απάντηση ήταν Αυτό που πάντα υπήρχε, που υπήρχε πριν από τη γέννησή μου. ΄Ηταν παρών Αυτός που υπάρχει πάντα. Αυτές οι συνομιλίες με το «΄Αλλο» αποτελούσαν τις πιο βαθιές μου εμπειρίες. Από τη μια, ένας ματωμένος αγώνας, από την άλλη υπέρτατη έκσταση.

 (Ο καθένας από εμάς μπορεί να ονομάσει αυτό το “‘Αλλο” όπως θέλει).

Ηράκλειτος: ερεύνησα τον εαυτό μου

· Όταν κάποτε ρώτησαν τον Ηράκλειτο πώς γνωρίζει όσα γνωρίζει απάντησε: «ερεύνησα τον εαυτό μου».

· Εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως ο φιλόσοφος μας παροτρύνει να ερευνούμε τον εαυτό μας;

· Κάτι παρόμοιο δείχνει να περικλείει και το θρυλικό «γνώθι σ’ αυτόν». Τι συμβαίνει εδώ;

· Από τις απαρχές άραγε του φιλοσοφικού στοχασμού της ελληνικής αρχαιότητας μέχρι τις μεγάλες στιγμές της αττικής φιλοσοφίας και από εκεί ως τους καιρούς μας η έρευνα του εαυτού και η γνώση του προβάλλεται ως η θεραπεία της ανθρώπινης ύπαρξης;

· Το «ερεύνησα τον εαυτό μου» ο φιλόσοφος το κατανοεί ως μια στροφή προς τα ένδον για να σκεφτεί την ανθρώπινη αλλαγή. Μέσα από τη στροφή αυτή μπορεί κανείς να διανοίγεται στο καθολικό και να μην χάνεται μέσα στο ιδιωτικό.

· Την ανθρώπινη αλλαγή θέλει να πετύχει και προς τούτο βλέπει μία μόνο δυνατότητα: την απαλλαγή του λογισμού από τη δολιότητα και τη στεγνότητα του υπολογισμού.

· Με σημερινούς όρους, η δολιότητα αυτή συναντάται στην υπολογιστική σκέψη ατόμων, ομάδων ή θεσμισμένων συνόλων που θεωρητικά επαγγέλλονται κοινωνικές αλλαγές, αλλά στην πράξη ορέγονται την εδραίωση της δικής τους εξουσίας: η νύχτα εναλλάσσεται με νύχτα.

· Σε αντίθεση με αυτές τις φενακισμένες συνειδήσεις, ο Ηράκλειτος με το ερεύνησα τον εαυτό μου μας παρωθεί ή καλύτερα μας υποκινεί να ερευνάμε μέσα μας τη γνώση και το μέτρο.

· Ενόσω παρακολουθούμε και ακολουθούμε αυτόν τον υποκινητή, μπορούμε να διεκδικούμε μορφές ζωής, που δεν θα παραπαίουν στα μετανεωτερικά απόβλητα αλλά πίσω από την απατηλή σχέση του Ηθικού και του Πολιτικού θα αναζητούν τις αρχές μιας αυθεντικής σχέσης ήθους και πολιτικής. Ο Ηράκλειτος τις απεικονίζει ως εξής:

· Προσωποποίηση του ήθους: ο άνθρωπος, ως εμ-πρόσωπο και αυτο-διερευνώμενο ον, φέρει ο ίδιος την ευθύνη των επιλογών του μέσα στον περίκοσμο της μαζικής συμπεριφοράς.

· Εναρμόνιση ήθους και «ξυνού λόγου»: Ανάλογα με την ενόραση και μετοχή στον «ξυνόν λόγον», ο άνθρωπος αποκτά γνώση του κόσμου και του τρόπου λειτουργίας του τελευταίου. Αυτή η γνώση του επιτρέπει να καθορίζει ο ίδιος τη μοίρα του, τη δημόσια-πολιτική του στάση, την ευτυχία ή τη δυστυχία του.

· Ο «ξυνός λόγος [=κοινός λόγος]» ως μέτρο της Ηθικής και της Πολιτικής: όσα συνυφαίνονται με την θεωρία και την πράξη του ανθρώπου –κοινωνική τάξη, νόμοι της πολιτείας, κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά κ.λπ.– τελούν σε ομο-λογία με τα περιεχόμενα του Λόγου.

· Ελευθερία της βούλησης και αυτονομία σκέψης: ηθικό χρέος και ανώτερη-ανεξάρτητη σκέψη διέπουν την περι-ουσία των αρίστων σε σοφία και αρετή.

· Η περι-ουσία των αρίστων ως οντολογική προσήλωση στο ποιόν: καταδίκη της υπεροψίας, γνώση και διάγνωση των ορίων του ανθρώπου, πνευματική εγρήγορση και κριτική σκέψη, κοινωνική δικαιοσύνη και ευαισθησία στη χρήση ή κατανομή του πλούτου, ισοπολιτεία και δυναμική συνύπαρξη των εναντίων, υπεύθυνος χειρισμός των δημοσίων πραγμάτων, καταπολέμηση της δεισιδαιμονίας και της αμάθειας του λαού, προσανατολισμός του στο ορθό και αληθινό, υπεράσπιση των νόμων της πόλεως. 

· Η πολιτική ζωή ως χειραφέτηση: η ένταξη του ανθρώπου σε μια ζωή της δυνατότητας και της δύναμης.

· Ζωή της δυνατότητας ως το αείζωον πυρ που καθιστά τη σκέψη πύρινη· και ζωή της δύναμης ως μεταστοιχείωση της σκέψης σε κατευθυντήρια δύναμη του κόσμου.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ποιητική (1453b-1454a)

[1453b] [XIV] Ἔστιν μὲν οὖν τὸ φοβερὸν καὶ ἐλεεινὸν ἐκ τῆς ὄψεως γίγνεσθαι, ἔστιν δὲ καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς συστάσεως τῶν πραγμάτων, ὅπερ ἐστὶ πρότερον καὶ ποιητοῦ ἀμείνονος. δεῖ γὰρ καὶ ἄνευ τοῦ ὁρᾶν οὕτω συνεστάναι τὸν μῦθον ὥστε τὸν ἀκούοντα τὰ πράγματα γινόμενα καὶ φρίττειν καὶ ἐλεεῖν ἐκ τῶν συμβαινόντων· ἅπερ ἂν πάθοι τις ἀκούων τὸν τοῦ Οἰδίπου μῦθον. τὸ δὲ διὰ τῆς ὄψεως τοῦτο παρασκευάζειν ἀτεχνότερον καὶ χορηγίας δεόμενόν ἐστιν. οἱ δὲ μὴ τὸ φοβερὸν διὰ τῆς ὄψεως ἀλλὰ τὸ τερατῶδες μόνον παρασκευάζοντες οὐδὲν τραγῳδίᾳ κοινωνοῦσιν· οὐ γὰρ πᾶσαν δεῖ ζητεῖν ἡδονὴν ἀπὸ τραγῳδίας ἀλλὰ τὴν οἰκείαν. ἐπεὶ δὲ τὴν ἀπὸ ἐλέου καὶ φόβου διὰ μιμήσεως δεῖ ἡδονὴν παρασκευάζειν τὸν ποιητήν, φανερὸν ὡς τοῦτο ἐν τοῖς πράγμασιν ἐμποιητέον. ποῖα οὖν δεινὰ ἢ ποῖα οἰκτρὰ φαίνεται τῶν συμπιπτόντων, λάβωμεν. ἀνάγκη δὴ ἢ φίλων εἶναι πρὸς ἀλλήλους τὰς τοιαύτας πράξεις ἢ ἐχθρῶν ἢ μηδετέρων. ἂν μὲν οὖν ἐχθρὸς ἐχθρόν, οὐδὲν ἐλεεινὸν οὔτε ποιῶν οὔτε μέλλων, πλὴν κατ᾽ αὐτὸ τὸ πάθος· οὐδ᾽ ἂν μηδετέρως ἔχοντες· ὅταν δ᾽ ἐν ταῖς φιλίαις ἐγγένηται τὰ πάθη, οἷον ἢ ἀδελφὸς ἀδελφὸν ἢ υἱὸς πατέρα ἢ μήτηρ υἱὸν ἢ υἱὸς μητέρα ἀποκτείνῃ ἢ μέλλῃ ἤ τι ἄλλο τοιοῦτον δρᾷ, ταῦτα ζητητέον. τοὺς μὲν οὖν παρειλημμένους μύθους λύειν οὐκ ἔστιν, λέγω δὲ οἷον τὴν Κλυταιμήστραν ἀποθανοῦσαν ὑπὸ τοῦ Ὀρέστου καὶ τὴν Ἐριφύλην ὑπὸ τοῦ Ἀλκμέωνος, αὐτὸν δὲ εὑρίσκειν δεῖ καὶ τοῖς παραδεδομένοις χρῆσθαι καλῶς. τὸ δὲ καλῶς τί λέγομεν, εἴπωμεν σαφέστερον. ἔστι μὲν γὰρ οὕτω γίνεσθαι τὴν πρᾶξιν, ὥσπερ οἱ παλαιοὶ ἐποίουν εἰδότας καὶ γιγνώσκοντας, καθάπερ καὶ Εὐριπίδης ἐποίησεν ἀποκτείνουσαν τοὺς παῖδας τὴν Μήδειαν· ἔστιν δὲ πρᾶξαι μέν, ἀγνοοῦντας δὲ πρᾶξαι τὸ δεινόν, εἶθ᾽ ὕστερον ἀναγνωρίσαι τὴν φιλίαν, ὥσπερ ὁ Σοφοκλέους Οἰδίπους· τοῦτο μὲν οὖν ἔξω τοῦ δράματος, ἐν δ᾽ αὐτῇ τῇ τραγῳδίᾳ οἷον ὁ Ἀλκμέων ὁ Ἀστυδάμαντος ἢ ὁ Τηλέγονος ὁ ἐν τῷ τραυματίᾳ Ὀδυσσεῖ. ἔτι δὲ τρίτον παρὰ ταῦτα τὸ μέλλοντα ποιεῖν τι τῶν ἀνηκέστων δι᾽ ἄγνοιαν ἀναγνωρίσαι πρὶν ποιῆσαι. καὶ παρὰ ταῦτα οὐκ ἔστιν ἄλλως. ἢ γὰρ πρᾶξαι ἀνάγκη ἢ μὴ καὶ εἰδότας ἢ μὴ εἰδότας. τούτων δὲ τὸ μὲν γινώσκοντα μελλῆσαι καὶ μὴ πρᾶξαι χείριστον· τό τε γὰρ μιαρὸν ἔχει, καὶ οὐ τραγικόν· ἀπαθὲς γάρ. διόπερ οὐδεὶς

[1454a] ποιεῖ ὁμοίως, εἰ μὴ ὀλιγάκις, οἷον ἐν Ἀντιγόνῃ τὸν Κρέοντα ὁ Αἵμων. τὸ δὲ πρᾶξαι δεύτερον. βέλτιον δὲ τὸ ἀγνοοῦντα μὲν πρᾶξαι, πράξαντα δὲ ἀναγνωρίσαι· τό τε γὰρ μιαρὸν οὐ πρόσεστιν καὶ ἡ ἀναγνώρισις ἐκπληκτικόν. κράτιστον δὲ τὸ τελευταῖον, λέγω δὲ οἷον ἐν τῷ Κρεσφόντῃ ἡ Μερόπη μέλλει τὸν υἱὸν ἀποκτείνειν, ἀποκτείνει δὲ οὔ, ἀλλ᾽ ἀνεγνώρισε, καὶ ἐν τῇ Ἰφιγενείᾳ ἡ ἀδελφὴ τὸν ἀδελφόν, καὶ ἐν τῇ Ἕλλῃ ὁ υἱὸς τὴν μητέρα ἐκδιδόναι μέλλων ἀνεγνώρισεν. διὰ γὰρ τοῦτο, ὅπερ πάλαι εἴρηται, οὐ περὶ πολλὰ γένη αἱ τραγῳδίαι εἰσίν. ζητοῦντες γὰρ οὐκ ἀπὸ τέχνης ἀλλ᾽ ἀπὸ τύχης εὗρον τὸ τοιοῦτον παρασκευάζειν ἐν τοῖς μύθοις· ἀναγκάζονται οὖν ἐπὶ ταύτας τὰς οἰκίας ἀπαντᾶν ὅσαις τὰ τοιαῦτα συμβέβηκε πάθη. περὶ μὲν οὖν τῆς τῶν πραγμάτων συστάσεως καὶ ποίους τινὰς εἶναι δεῖ τοὺς μύθους εἴρηται ἱκανῶς.

***
[1453b] [14] Ο φόβος λοιπόν και η συμπόνια μπορούν να γεννηθούν από τα θεαματικά στοιχεία της παράστασης, μπορούν όμως να γεννηθούν και από την ίδια την πλοκή των γεγονότων, πράγμα που είναι, βέβαια, καλύτερο και δείχνει καλύτερο ποιητή. Γιατί ο μύθος πρέπει να είναι με τέτοιον τρόπο πλεγμένος, ώστε αυτός που ακούει τα όσα συμβαίνουν να αισθάνεται —και δίχως να τα βλέπει— φρίκη και συμπόνια γι᾽ αυτά —αυτό δεν παθαίνουμε ακούοντας τον μύθο του Οιδίποδα; Να θέλεις όμως να δημιουργήσεις αυτό το αποτέλεσμα με τα θεαματικά στοιχεία της παράστασης, είναι κάτι που δεν έχει και τόση σχέση με την τέχνη και, πάντως, προϋποθέτει πολλά έξοδα. Εν πάση περιπτώσει, αυτοί που με τα θεαματικά στοιχεία της παράστασης προκαλούν όχι φόβο αλλά μόνο τρόμο και ανατριχίλα δεν έχουν καμιά σχέση με την τραγωδία: από την τραγωδία δεν πρέπει να ζητούμε κάθε λογής ηδονή, αλλά μόνο αυτήν που της ανήκει. Επειδή λοιπόν ο ποιητής πρέπει με τη μίμηση να προκαλεί την ηδονή που προέρχεται από τη συμπόνια και τον φόβο, είναι φανερό ότι αυτό πρέπει να το ενσωματώνει στα γεγονότα του μύθου του. Ας εξετάσουμε λοιπόν να δούμε ποια περιστατικά φαίνεται ότι προκαλούν τον φόβο και ποια τη συμπόνια.

Αυτού του είδους οι πράξεις δεν μπορεί παρά να γίνονται είτε μεταξύ φίλων, είτε μεταξύ εχθρών, είτε μεταξύ ανθρώπων που δεν είναι ούτε φίλοι ούτε εχθροί. Αν την πράξη την κάνει εχθρός σε εχθρό, δεν κινεί μέσα μας καμιά συμπόνια ούτε τη στιγμή που την κάνει ούτε όταν δείχνει ότι έχει την πρόθεση να την κάνει στο μέλλον, και έτσι μένει μόνο η συμπόνια για το πάθημα καθεαυτό. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των ανθρώπων που δεν είναι ούτε φίλοι ούτε εχθροί. Όταν όμως τέτοιου είδους παθήματα γίνονται μεταξύ ανθρώπων που συνδέονται με φιλική σχέση, όταν π.χ. αδερφός σκοτώνει ή πρόκειται να σκοτώσει ή κάνει κάτι παρόμοιο σε αδερφό, ή γιος σε πατέρα, ή μητέρα σε γιο, ή γιος σε μητέρα, αυτές είναι οι περιπτώσεις που πρέπει να επιζητεί ο ποιητής. Τους παραδεδομένους, βέβαια, μύθους δεν είναι δυνατό να τους μεταβάλει ο ποιητής (εννοώ περιπτώσεις σαν τον θάνατο της Κλυταιμήστρας από τον Ορέστη ή της Εριφύλης από τον Αλκμέωνα)· χρέος, πάντως, του ποιητή είναι να εφευρίσκει και ο ίδιος μύθους και τους παραδεδομένους μύθους να τους μεταχειρίζεται σωστά. Τι εννοώ με αυτό το «σωστά», θα το εξηγήσω τώρα με μεγαλύτερη σαφήνεια.

Μπορεί, δηλαδή, η πράξη να γίνεται με τον τρόπο που οι παλαιοί ποιητές παρουσίαζαν τα πρόσωπα να ενεργούν: με πλήρη συνείδηση και γνώση — όπως και ο Ευριπίδης παρουσίασε τη Μήδεια να σκοτώνει τα παιδιά της. Μπορεί όμως, επίσης, οι ήρωες της τραγωδίας να κάνουν κάτι το φοβερό, να το κάνουν όμως από άγνοια, και μόνο εκ των υστέρων να γίνεται η ανακάλυψη της συγγενικής σχέσης — όπως έγινε με τον Οιδίποδα του Σοφοκλή. Στον Οιδίποδα, βέβαια, του Σοφοκλή η πράξη έχει γίνει έξω από το δράμα, μπορεί όμως να γίνεται και μέσα στην ίδια την τραγωδία (είναι, π.χ., η περίπτωση του Αλκμέωνα του Αστυδάμαντα ή του Τηλέγονου στον Χτυπημένο Οδυσσέα). Τρίτη περίπτωση κοντά στις δύο προηγούμενες: ένας που είναι έτοιμος να πράξει από άγνοια κάτι το ανεπανόρθωτο μπορεί να ανακαλύπτει τη συγγενική σχέση προτού να εκτελέσει την πράξη. Άλλη περίπτωση πέρα από αυτές δεν υπάρχει. Γιατί δεν μπορεί παρά ή να εκτελέσει κανείς την ανεπανόρθωτη πράξη ή να μη την εκτελέσει, εν γνώσει του ή εν αγνοία.

Από τις περιπτώσεις αυτές η χειρότερη είναι όταν είναι κανείς έτοιμος —με πλήρη γνώση— να εκτελέσει την πράξη και τελικά δεν την εκτελεί. Γιατί αυτό και αποτρόπαιο είναι και δεν είναι τραγικό, αφού δεν υπάρχει τίποτε το ολέθριο. Αυτός είναι και ο λόγος που κανένας ποιητής

[1454a] δεν παρουσιάζει με αυτόν τον τρόπο τους ήρωές του (τέτοιου είδους περιπτώσεις υπάρχουν πολύ λίγες· τέτοια είναι π.χ. η περίπτωση Αίμονα-Κρέοντα στην Αντιγόνη). Δεύτερη στη σειρά έρχεται η περίπτωση που η πράξη εκτελείται. Ακόμη όμως καλύτερη είναι η περίπτωση που κανείς ενεργεί δίχως να γνωρίζει και η συγγενική σχέση ανακαλύπτεται μετά. Γιατί σ᾽ αυτή την περίπτωση και τίποτε το αποτρόπαιο δεν υπάρχει και η ανακάλυψη της συγγενικής σχέσης προκαλεί την έκπληξη.

Η καλύτερη από όλες τις περιπτώσεις είναι η τελευταία. Εννοώ κάτι σαν αυτό που γίνεται στον Κρεσφόντη: η Μερόπη πρόκειται να σκοτώσει τον γιο της, δεν τον σκοτώνει όμως, αλλά τον αναγνωρίζει. Σαν αυτό επίσης που γίνεται στην Ιφιγένεια, όπου η αδερφή πρόκειται να σκοτώσει τον αδερφό· και στην Έλλη, όπου ο γιος αναγνωρίζει τη μητέρα του ενώ ήταν έτοιμος να την παραδώσει σε εχθρικά χέρια. Αυτός είναι, πράγματι, και ο λόγος που οι τραγωδίες δεν αναφέρονται —όπως το είπαμε και λίγο παραπάνω— σε πολλές οικογένειες. Θέλω να πω ότι οι ποιητές ψάχνοντας όχι με τρόπο τεχνικά συστηματικό οδηγήθηκαν τυχαία στο να παρουσιάζουν τέτοιου είδους καταστάσεις στους μύθους τους. Αναγκάζονται λοιπόν να καταφεύγουν σ᾽ αυτές τις οικογένειες, στις οποίες συνέβησαν τέτοιου είδους παθήματα.

Ας θεωρηθούν λοιπόν αρκετά αυτά που είπαμε για την πλοκή των γεγονότων και για το τι λογής πρέπει να είναι οι μύθοι.