ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλῆς Μαινόμενος (815-842)

815 ΧΟ. — ἔα ἔα·
ἆρ᾽ ἐς τὸν αὐτὸν πίτυλον ἥκομεν φόβου,
γέροντες, οἷον φάσμ᾽ ὑπὲρ δόμων ὁρῶ;
— φυγῆι φυγῆι
νωθὲς πέδαιρε κῶλον, ἐκποδὼν ἔλα.
820 — ὦναξ Παιάν,
ἀπότροπος γένοιό μοι πημάτων.

ΙΡΙΣ
θαρσεῖτε Νυκτὸς τήνδ᾽ ὁρῶντες ἔκγονον
Λύσσαν, γέροντες, κἀμὲ τὴν θεῶν λάτριν
Ἶριν· πόλει γὰρ οὐδὲν ἥκομεν βλάβος,
825 ἑνὸς δ᾽ ἐπ᾽ ἀνδρὸς δώματα στρατεύομεν,
ὅν φασιν εἶναι Ζηνὸς Ἀλκμήνης τ᾽ ἄπο.
πρὶν μὲν γὰρ ἄθλους ἐκτελευτῆσαι πικρούς,
τὸ χρή νιν ἐξέσωιζεν οὐδ᾽ εἴα πατὴρ
Ζεύς νιν κακῶς δρᾶν οὔτ᾽ ἔμ᾽ οὔθ᾽ Ἥραν ποτέ·
830 ἐπεὶ δὲ μόχθους διεπέρασ᾽ Εὐρυσθέως,
Ἥρα προσάψαι κοινὸν αἷμ᾽ αὐτῶι θέλει
παῖδας κατακτείναντι, συνθέλω δ᾽ ἐγώ.
ἀλλ᾽ εἶ᾽ ἄτεγκτον συλλαβοῦσα καρδίαν,
Νυκτὸς κελαινῆς ἀνυμέναιε παρθένε,
835 μανίας τ᾽ ἐπ᾽ ἀνδρὶ τῶιδε καὶ παιδοκτόνους
φρενῶν ταραγμοὺς καὶ ποδῶν σκιρτήματα
ἔλαυνε κίνει, φόνιον ἐξίει κάλων,
ὡς ἂν πορεύσας δι᾽ Ἀχερούσιον πόρον
τὸν καλλίπαιδα στέφανον αὐθέντηι φόνωι
840 γνῶι μὲν τὸν Ἥρας οἷός ἐστ᾽ αὐτῶι χόλος,
μάθηι δὲ τὸν ἐμόν· ἢ θεοὶ μὲν οὐδαμοῦ,
τὰ θνητὰ δ᾽ ἔσται μεγάλα, μὴ δόντος δίκην.

***
(Έρχεται η Λύσσα (Λύττα) ξαφνικά, ακολουθούμενη από την Ίρη).
ΧΟ. Ωιμένα, ωιμέ!
πάλι στην ίδια ταραχή ήρθαμε του φόβου;
τί φάντασμα, ω γερόντοι, πα στο σπίτι βλέπω;
Δρόμο, δρόμο,
τα αργά μέλη σήκωσε κα κρύψου!
820 Ω βασιλιά μου Απόλλωνα,
τις συμφορές απόδιωξέ μου!

ΙΡΙΣ
Θάρρος, ω γέροι, βλέποντας τη Λύσσα, γέννα
της Νύχτας, και την Ίριδα μένα, υπηρέτρα
των θεών· δεν ήρθαμε να βλάψουμε την πόλη,
σ᾽ ενού εκστρατεύομε μονάχα το παλάτι,
που λένε ότι είναι γιος του Διός και της Αλκμήνης.
Πριν να τελειώσει τους πικρούς του άθλους, το χρέος
τον έσωζε· ο πατέρας του Δίας ούτ᾽ εμένα
άφηνε να τον βλάψουμεν ούτε την Ήρα.
830 Τώρα που ξέκαμε τους άθλους του Ευρυσθέα,
με συγγενικό αίμα θέλ᾽ η Ήρα να τον βάψει
κι εγώ, σκοτώνοντας ο ίδιος τα παιδιά του.
Αλλά μπρος, κάμνοντας άσπλαχνη την καρδιά σου,
ω εσύ παρθέν᾽ ανύπαντρη της μαύρης Νύχτας,
τρέλα στον άντρ᾽ αυτόν και σάλεμα του νου του
παιδοχτόνο και τινάγματα των ποδιών του
φέρε του κι άπλωσε το φονικό σχοινί σου
κι απ᾽ τον Αχέροντα περνώντας το στεφάνι
της καλής νίκης των παιδιώνε του, που ο ίδιος
840 θα τα σκοτώσει, ας μάθει την οργή της Ήρας
και τη δική μου· αλλιώς πια τίποτε δεν είναι
οι θεοί και δύναμη έχουν οι άνθρωποι μεγάλη.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της πρώιμης κλασικής εποχής

4.3.1. Τα πρώτα μεγάλα χάλκινα αγάλματα: Το σύνταγμα των Τυραννοκτόνων και ο Ηνίοχος των Δελφών

Είδαμε ότι, σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες, στη μνημειακή χαλκοπλαστική διέπρεψαν ήδη από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. οι Αιγινήτες. Αλλά τα πρώτα μεγάλα χάλκινα αγάλματα που μνημονεύονται από αρχαίους συγγραφείς (αν εξαιρέσουμε εκείνο που κατασκεύασαν ο Ροίκος και ο Θεόδωρος) ήταν στημένα στην Αθήνα. Ο λόγος είναι για τα αγάλματα των Τυραννοκτόνων, του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα, έργα του γλύπτη Αντήνορα, που έχει υπογράψει τη μεγαλύτερη από τις σωζόμενες κόρες της Ακρόπολης και ήταν ίσως ο δημιουργός των γλυπτών συνθέσεων των αετωμάτων του υστεροαρχαϊκού ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, του οποίου την κατασκευή είχαν αναλάβει οι Αθηναίοι Αλκμεωνίδες. Τα αγάλματα των Τυραννοκτόνων, όπως είδαμε, στήθηκαν στην Αγορά της Αθήνας μετά την εκδίωξη των Πεισιστρατιδών και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, στην τελευταία δεκαετία του 6ου αιώνα (510-500 π.Χ.), αλλά τα πήρε ως λάφυρα ο Ξέρξης, όταν κατέλαβε την πόλη το 480 π.Χ. Όταν οι Αθηναίοι επέστρεψαν νικητές μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, αποφάσισαν να στήσουν καινούργια αγάλματα των Τυραννοκτόνων στην Αγορά και ανέθεσαν την κατασκευή τους στους γλύπτες Κρίτιο και Νησιώτη. Τα αγάλματα αυτά τοποθετήθηκαν στη θέση τους το 476 π.Χ. και η μορφή τους μας είναι γνωστή από μαρμάρινα αντίγραφα των ρωμαϊκών χρόνων. Σώζεται μάλιστα και ένα εκμαγείο τμήματος του προσώπου του Αριστογείτονα, του πιο ηλικιωμένου από τους δύο Τυραννοκτόνους, που βρέθηκε σε εργαστήριο γλυπτικής κοντά στη λουτρόπολη Baiae, βόρεια της Νεάπολης. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι τα καλύτερα αντίγραφα μπορούν να θεωρηθούν πιστές επαναλήψεις των πρωτοτύπων, αφού έγιναν με τη βοήθεια εκμαγείων.

 

Τα αγάλματα των Τυραννοκτόνων δείχνουν δύο άνδρες διαφορετικής ηλικίας που επιτίθενται με τα σπαθιά στα χέρια στον Ίππαρχο, τον γιο του Πεισιστράτου για να τον σκοτώσουν. Η έντονη κίνηση αποδίδεται με έναν τρόπο πρωτόγνωρο, που δεν τον συναντούμε στα γλυπτά της αρχαϊκής εποχής: ο διασκελισμός δείχνει καθαρά πώς στηρίζεται το σώμα, και η διαμόρφωση του κορμού και των βραχιόνων φανερώνει την ορμή της επίθεσης. Μια τέτοια δημιουργία προϋποθέτει άριστη γνώση όχι μόνο της ανατομίας, αλλά και της λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος. Μια δεύτερη προϋπόθεση είναι η εξοικείωση με τη δημιουργία μεγάλων πήλινων προπλασμάτων και τη χρήση γύψινων εκμαγείων, τεχνικές απαραίτητες για την κατασκευή μεγάλων χάλκινων αγαλμάτων. Όλα αυτά σημαίνουν ότι στο πρώτο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. μια νέα γενιά καλλιτεχνών εισήγαγε μεθόδους εργασίας που στηρίζονταν όχι μόνο στην παρατήρηση, αλλά και στη μελέτη της φύσης και του ανθρώπινου σώματος με τρόπο επιστημονικό. Το αποτέλεσμα είναι μια εντελώς νέα τεχνοτροπία, που συνδυάζει την αυστηρή ισορροπία στη δομή των μορφών, την τόλμη στην απεικόνιση της κίνησης και τον ρεαλισμό στην απόδοση των λεπτομερειών. Η τεχνοτροπία αυτή ονομάζεται «αυστηρός ρυθμός». Ένας επιπλέον λόγος που δικαιολογεί την ονομασία είναι η σοβαρή έκφραση του προσώπου στα αγάλματα αυτής της περιόδου, η οποία υποκαθιστά το λεγόμενο «αρχαϊκό μειδίαμα» των κούρων και των κορών.

 

Στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα εξαπλώνεται γρήγορα η χρήση του χαλκού στη μνημειακή γλυπτική. Δυστυχώς όμως τα μεγάλα χάλκινα γλυπτά που μας έχουν σωθεί από την Αρχαιότητα είναι ελάχιστα, επειδή ο χαλκός είναι μια πολύ χρήσιμη πρώτη ύλη, και στα μεταγενέστερα χρόνια, κυρίως μετά την επικράτηση του χριστιανισμού, οι κάτοικοι της Ελλάδας έμπαιναν συχνά στον πειρασμό να καταστρέψουν τα έργα αυτά για να χρησιμοποιήσουν το υλικό τους. Παρ᾽ όλα αυτά, τα ευρήματα αρκούν για να συμπεράνουμε ότι μέσα στις πρώτες δεκαετίες του 5ου αιώνα η χαλκοχυτική στην Ελλάδα σημείωσε εντυπωσιακή πρόοδο.

 

Το πρώτο λαμπρό παράδειγμα είναι ένα χάλκινο άγαλμα ηνιόχου από το ιερό των Δελφών, που στεκόταν επάνω σε ένα επίσης χάλκινο τέθριππο άρμα. Η διατήρηση του αγάλματος οφείλεται στο γεγονός ότι το λαμπρό ανάθημα από το οποίο προέρχεται καταστράφηκε στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. από σεισμό και τα υπολείμματά του, μαζί με τον Ηνίοχο, θάφτηκαν μέσα στο ιερό. Εκτός από το άγαλμα του Ηνιόχου και τα υπολείμματα του συνόλου στο οποίο ανήκε, σώθηκε και ένας γωνιόλιθος από τη βάση του αναθήματος με τμήμα της αναθηματικής επιγραφής, σύμφωνα με την οποία αναθέτης ήταν ο Πολύζαλος, ο μικρότερος αδελφός του Γέλωνα και του Ιέρωνα, τυράννων δύο σημαντικών πόλεων της Σικελίας, της Γέλας και των Συρακουσών, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Είναι πολύ πιθανό ότι ο Πολύζαλος έγινε άρχοντας της Γέλας όταν ο Ιέρωνας ανέλαβε τη διακυβέρνηση των Συρακουσών μετά τον θάνατο του Γέλωνα, το 478 π.Χ. Αξιοσημείωτο είναι ότι η αρχική επιγραφή ξαναγράφτηκε εν μέρει αρκετά χρόνια μετά το στήσιμο του έργου. Οι λόγοι που οδήγησαν στη διόρθωση αυτή παραμένουν αδιευκρίνιστοι, είναι όμως σαφές ότι σχετίζονται με τον αναθέτη, ο οποίος στο αρχικό κείμενο αναφέρεται ως Γέλας ἀνάσσων, δηλαδή άρχοντας της Γέλας. Στο νέο κείμενο μνημονεύεται μόνο το όνομα Πολύζαλος. Η νίκη την οποία απαθανατίζει το λαμπρό ανάθημα μπορεί να τοποθετηθεί το 478 ή το 474 π.Χ. και η κατασκευή του λίγο αργότερα, κοντά στο 470 π.Χ.

 

Με τη βοήθεια των χάλκινων θραυσμάτων και του σωζόμενου τμήματος της βάσης μπορούμε να αποκαταστήσουμε με αρκετή ακρίβεια την αρχική μορφή του συμπλέγματος στο οποίο ανήκε το άγαλμα του Ηνιόχου. Το ανάθημα περιελάμβανε, σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, εκτός από το τέθριππο άρμα, δύο νεαρά άλογα (κέλητες) με τους αναβάτες τους. Το σύνολο πρέπει να ήταν εξαιρετικά εντυπωσιακό. Ωστόσο, το άγαλμα του Ηνιόχου ακόμη και μόνο του προκαλεί τον θαυμασμό. Είναι ένα έργο με αυστηρή δομή, αλλά με δεξιοτεχνική και ακριβή απόδοση των επιμέρους λεπτομερειών του σώματος, όπως δείχνει η απόδοση των μαλλιών, των αφτιών και των άκρων ποδιών. Αν και η μορφή πατάει και στα δύο πόδια, η στάση της διαφέρει από εκείνη των κούρων, καθώς διακρίνουμε ότι το βάρος του σώματος πέφτει περισσότερο στο αριστερό σκέλος, ενώ ο κορμός στρέφεται προς τα δεξιά. Δημιουργείται έτσι η εντύπωση ότι η μορφή κινείται. Το χαρακτηριστικό αυτό το συναντούμε σε όλα τα γλυπτά του «αυστηρού ρυθμού».

Οι τοξικοί άνθρωποι είναι άκρως επικίνδυνοι για την ψυχική υγεία των άλλων

Με τον όρο “τοξικός”, οι ψυχολόγοι περιγράφουν τον επιβλαβή για την ψυχοσυναισθηματική και σωματική υγεία ενός ατόμου. Οι τοξικοί άνθρωποι έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά τους τα οποία και χρησιμοποιούν εξοντώνοντας το “θύμα” τους.

Μπορεί να είναι οι γονείς, μπορεί να είναι κάποιος άλλος συγγενής, ίσως ένας φίλος ή ακόμη και ένας σύντροφος. Η τοξική ταυτότητα δεν έχει πρόσωπο. Τοξικός μπορεί να είναι οποιοσδήποτε και κατά συνέπεια είναι δυνατό να έχετε μία τοξική σχέση με έναν άνθρωπο που βρίσκεται πολύ κοντά σας ή είναι ένας “σημαντικός άλλος” στη ζωή σας.

Για παράδειγμα, εάν έχετε έναν τοξικό φίλο, είναι δύσκολο να το διαχειριστείτε ή να τον απομονώσετε αλλά είναι πολύ δυσκολότερο όταν έχετε έναν τοξικό γονιό ή σύζυγο.

Οι τοξικοί άνθρωποι είναι άκρως επικίνδυνοι για την ψυχική υγεία των άλλων, καθώς τον καταδυναστεύουν ψυχολογικά και συναισθηματικά και του προκαλούν έντονο στρες στον βωμό της επερχόμενης αντίδρασης του.

Η αδιάκοπη κριτική τους, η απουσία αποδοχής τους, η σκληρή απαιτητικότητά τους, η έντονη ενασχόληση με το τι θέλουν και τι χρειάζονται ΜΟΝΟ εκείνοι , είναι από τα βασικότερα χαρακτηριστικά τους που σφυροκοπούν την ψυχοσυναισθηματική υγεία των ατόμων που τους περιτριγυρίζουν.

Κατά κάποιο τρόπο, είναι τα άτομα που θεωρούν ότι μόνο εκείνα έχουν δικαιώματα και μπορούν να εξουσιάζουν τους άλλους μετατρέποντας τους σε μαριονέτες.

Τα τοξικά άτομα κακοποιούν μέσω πληθώρας μέσων ψυχολογικής κακοποίησης, όπως λεκτική εξύβριση/κριτική – προσβολές – υποτιμητικά σχόλια, απομόνωση του θύματος, απειλές, εκφοβισμό, οικονομική κακοποίηση/ έλεγχος μέσω των χρημάτων κλπ.

Το αποτέλεσμα είναι η ψυχολογική δηλητηρίαση του ατόμου. Φόβος, Άγχος, Θυμός, Θλίψη, Καταπίεση είναι από τα βασικότερα συναισθήματα που φωλιάζουν και καταπιέζονται σε έναν άνθρωπο που τον δηλητηριάζει ο ναρκισσισμός ενός τοξικού ατόμου.

Είναι κουραστικοί και εξαντλητικοί, ενώ προκαλούν φόβο εξαιτίας της σκληρής αντίδρασης και συμπεριφοράς τους. Μέσω αυτού του φόβου καταφέρνουν να εξουσιάζουν και να χειρίζονται τα θύματά τους τα οποία προσπαθούν να αποφύγουν τις προστριβές και τις εντάσεις – οι οποίες φυσικά είναι αναπόφευκτες όπως και να φερθούν οτιδήποτε και να κάνουν – και έτσι παγιδεύονται στις τοξικές διαθέσεις, ενώ απομακρύνονται από αυτά που επιθυμούν να πράξουν, να ακολουθήσουν και να υπερασπιστούν. Με λίγα λόγια απομακρύνονται από τον εαυτό τους.

Είναι γεγονός όμως πως οι τοξικοί άνθρωποι δεν ικανοποιούνται με τίποτα. Η βαθιά αίσθηση αναξιότητας του εαυτού τους μετατρέπεται σε σκληρή κριτική και προσβλητικά σχόλια προς τους άλλους. Οτιδήποτε και να λάβουν ποτέ δεν θα τους είναι αρκετό. Τα άτομα που τους πλαισιώνουν προσπαθούν με κάθε τρόπο να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους με αποτέλεσμα να αποδομούνται ψυχολογικά και να εξαντλούν τα ενεργειακά συναισθηματικά τους αποθέματα.

Αναμφίβολα είναι πολύ δύσκολο, να υπάρχεις ή να έχεις υπάρξει με ένα τέτοιο πρόσωπο. Ιδιαίτερα όταν αυτό το πρόσωπο είναι και πολύ οικείο. Είναι αναγκαίο όμως, να βρεις το κουράγιο να αντιμετωπίσεις όλα όσα πέρασες ή περνάς και να διεκδικήσεις την ταυτότητά σου, την ύπαρξη σου, τα δικαιώματά σου…. τον εαυτό σου!

Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να σε ορίζει, να αποφασίζει για σένα, να σε μειώνει, να προσβάλει τις επιλογές και τα όνειρά σου….

Όλη αυτή η χειριστική συμπεριφορά αποσκοπεί στην εξάρτησή σου. Είναι πολύ σημαντικό για τον εαυτό σου να αποφασίσεις εάν θέλεις να είσαι εξαρτημένος ή ανεξάρτητος.

Υπάρχει τρόπος να μάθετε πως να διαχειρίζεστε τέτοιου είδους σχέσεις. Ένας ψυχολόγος θα μπορούσε να σας βοηθήσει σε αυτό. Επιπλέον θα μπορούσατε να συμβουλευτείτε κάποιο συγκεκριμένο εγχειρίδιο.

Να θυμάστε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τους άλλους, παρά μόνο τον εαυτό μας!

Οι συνθήκες άλλαξαν, μα η αίσθηση πως δεν μπορείς έμεινε ίδια

Πάντα αναρωτιόμουν πώς ένας μικρός πάσσαλος κι ένα σχοινί κατάφερνε να περιορίσει ένα τεράστιο και δυνατό ζώο όπως ο ελέφαντας. Μα γιατί δεν το ξηλώνει απλώς και να τρέξει να φύγει; Μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι δεν είναι ο πάσσαλος που περιορίζει τον ελέφαντα, αλλά η κεκαλυμμένη βούλησή του. Όταν τον περιόρισαν μικρό, πάλευε με τις ώρες να ξεφύγει, αλλά δεν είχε τη δύναμη. Ύστερα από αλλεπάλληλες μάταιες προσπάθειες, έμαθε ότι είναι ανήμπορος να αλλάξει την κατάστασή του και συμμορφώθηκε με αυτήν. Δεν ξαναπροσπάθησε να ξεφύγει. Τώρα τα ίδια αυτά δεσμά που θα μπορούσε να είχε αποτινάξει εν ριπή οφθαλμού, φαντάζουν αξεπέραστο εμπόδιο κι έχουν υποτάξει την ρώμη τεσσάρων τόνων.

«Learned helplessness» ονομάστηκε αυτό το φαινόμενο, εννοώντας μαθημένη αβοηθησία, επίκτητη αδυναμία. Ένα αντιδεοντολογικό ψυχολογικό πείραμα που διεξήχθη το 1967 από τον Martin Seligman ρίχνει φως σε αυτή τη θεωρία. O Seligman πήρε κάποια σκυλιά και τα χώρισε σε τρεις ομάδες. Τα σκυλιά της πρώτης ομάδας (ομάδα ελέγχου) τα έκλεισε απλώς σ’ ένα κουτί. Αυτά της δεύτερης, κλεισμένα σ’ ένα άλλο κουτί δέχονταν ήπια ηλεκτροσόκ, τα οποία όμως μπορούσαν να αποτρέψουν πατώντας με τη μύτη τους ένα κουμπί. Η τρίτη ομάδα δεν ήταν τόσο τυχερή, καθώς ήταν δεμένη χωρίς κανένα τρόπο να αποφύγει τα τυχαία ηλεκτροσόκ.

Στη δεύτερη φάση του πειράματος, λοιπόν, οι συνθήκες ήταν ίδιες και για τις τρεις ομάδες, ωστόσο οι αντιδράσεις των σκύλων εκ διαμέτρου αντίθετες. Πλέον το κουτί είχε ένα χώρισμα στη μέση. Δέκα δευτερόλεπτα πριν το ηλεκτροσόκ τα φώτα χαμήλωναν προειδοποιώντας για το τι θα επακολουθήσει. Τα σκυλιά μπορούσαν εύκολα να πηδήξουν από το χώρισμα στην μη ηλεκτροφόρα μεριά, γλιτώνοντας το ηλεκτροσόκ. Τα σκυλιά των δύο πρώτων ομάδων γρήγορα έμαθαν να επιβιώνουν, ενώ τα σκυλιά της τρίτης ομάδας υπέμεναν πειθήνια και παθητικά τα σοκ. Παρόλο που οι συνθήκες είχαν αλλάξει, τα σκυλιά ήταν πεπεισμένα ότι δεν είχαν έλεγχο στο τι τους συνέβαινε. Η λύση ήταν μπροστά στα μάτια τους, αλλά η απελπισία από την προηγούμενη εμπειρία τους τα τύφλωνε. Νικημένα κι αφημένα στη μοίρα τους, απλώς κλαψούριζαν ακούνητα χωρίς καν να ψάχνουν να αποδράσουν.

Κι ο άνθρωπος δεν πήγε πίσω σε παρόμοιο πείραμα. Τρία γκρουπ ανθρώπων κλήθηκαν με πρόφαση να απαντήσουν σε κάποιες ερωτήσεις. Στο δωμάτιο του πρώτου γκρουπ δεν υπήρχε θόρυβος, ενώ σε αυτά του δεύτερου και του τρίτου ακουγόταν πού και πού ένας διαπεραστικός ενοχλητικός ήχος, με τη διαφορά ότι στο δεύτερο δωμάτιο υπήρχε δυνατότητα να σταματήσει ο θόρυβος με τις ενέργειες των υποκειμένων, ενώ στο τρίτο δε σταματούσε ό,τι κι αν έκαναν. Όταν στο δεύτερο σκέλος του πειράματος όλα τα γκρουπ τοποθετήθηκαν σε άλλο δωμάτιο, τα άτομα του πρώτου και του δεύτερου έψαξαν κι εύκολα ανακάλυψαν το μηχανισμό που σταματούσε τον αποσυντονιστικό ήχο, ενώ του τρίτου γκρουπ απλώς σιχτίριζαν για το κακό που τους βρήκε προσπαθώντας να συγκεντρωθούν στην εργασία τους.

Πολύ συχνά εμείς παγιδεύουμε τους εαυτούς μας σε μια κατάσταση κι όχι η ίδια η κατάσταση. Πόσες φορές λόγω αποτυχημένων παρελθοντικών σου αποπειρών ή λόγω αποθαρρυντικού περιβάλλοντος, κατέληξες να πιστεύεις πως δεν μπορείς; Οι συνθήκες άλλαξαν, οι δυνατότητες σου άλλαξαν, το μόνο που έμεινε στάσιμο είναι η αίσθηση ότι δεν μπορείς να τα καταφέρεις. Και κάπως έτσι, εν τέλει δεν έκανες απολύτως τίποτα. Έχοντας δεδομένη την ανημποριά σου, βυθίστηκες στην απραξία. Απέκτησες παρωπίδες. Δεν είδες τις ευκαιρίες που σου παρουσιάστηκαν, δεν είδες την εξέλιξή σου, δεν ξαναπροσπάθησες καν. Μια ακινησία. Μια παθητικότητα.

Αν νομίζεις ότι είσαι ανίκανος για κάτι, αν νομίζεις ότι είναι πέραν του ελέγχου σου, τότε έχεις δίκιο, είναι. Τη στιγμή που θα πιστέψεις κάτι τέτοιο, το 'χασες το παιχνίδι. Όσο βάζεις αυτήν την ταμπέλα τόσο επιβεβαιώνεσαι, ακριβώς επειδή δένεις ο ίδιος τα χέρια σου. Τι κίνητρο να έχει κάποιος που έχει προδικάσει κάθε προσπάθεια ως απέλπιδα και τι αλλαγή μπορεί να συμβεί έτσι;

Κι αν λοιπόν ήσουν στα άτυχα γκρουπ, αν έφαγες τα μούτρα σου, αν έφαγες χαστούκια, η πραγματική πρόκληση είναι να τα μετατρέψεις σε δύναμη, σε προσαρμοστικότητα κι όχι σε απόγνωση κι απάθεια. Κι όταν η συνέχεια γίνεται ζόρικη, οι ζόρικοι συνεχίζουν. Το χθες μένει στο χθες. Σήμερα, πάρε τον έλεγχο, πίστεψε στον εαυτό σου και μπορεί να εκπλαγείς. Εσύ σε ποιον πάσσαλο δίνεις την εξουσία να σε κρατάει καρφωμένο;

Η ζωή είναι ένας λαβύρινθος, όχι μαραθώνιος

Φανταστείτε τη ζωή σαν ένα μαραθώνιο. Υπάρχει η αφετηρία, το τέρμα, και όσο πιο γρήγορα τρέχουμε, τόσο μεγαλύτερη απόσταση διανύουμε. Συγκεντρωνόμαστε στον στόχο μας, βάζουμε όλες μας τις δυνάμεις μας, και τρέχουμε διαρκώς μπροστά. Οι περισσότεροι ζούμε κάπως έτσι, αλλά η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή.

Η πραγματική ζωή δεν αποτελείται μόνο από ευθείες γραμμές, ούτε έχει σήματα που μας κατευθύνουν στο σωστό δρόμο. Αντίθετα, βρισκόμαστε μέσα σ' ένα λαβύρινθο που αποτελείται από πολλές επιλογές:

Κάποια μονοπάτια, όπως και κάποιες επαγγελματικές μας επιλογές, απαιτούν πολλαπλάσιο χρόνο για να μας οδηγήσουν εκεί που επιθυμούμε. Κάποια άλλα μονοπάτια, όπως και κάποιες σχέσεις στην ζωή μας, οδηγούν σε αδιέξοδα.

Αν προγραμματίζαμε ένα ρομπότ να βρει την έξοδο σε ένα λαβύρινθο, δεν θα δίναμε εντολές να κινείται πάντα προς τα εμπρός. Θα το προγραμματίζαμε να καταγράφει την πορεία που έχει ακολουθήσει, και όταν 'κολλήσει' σε κάποιο σημείο, να πηγαίνει πίσω και να δοκιμάζει μια διαφορετική πορεία.

Οι άνθρωποι, είμαστε πολύ καλοί στο να κινούμαστε προς τα εμπρός. Αλλά απεχθανόμαστε- και φοβόμαστε - να υποχωρούμε. Την κίνηση προς τα πίσω την εκλαμβάνουμε ως αποτυχία, ότι η απόφαση μας ήταν λανθασμένη, ότι ο χρόνος που δαπανήσαμε πήγε χαμένος. Και πράγματι, όλα αυτά είναι συνήθως αλήθεια. Αλλά δεν είναι κακό αυτό. Έτσι συμβαίνει μέσα σ' ένα λαβύρινθο. Έχουμε δύο επιλογές, είτε να επιστρέψουμε πίσω και να δοκιμάσουμε κάποιο άλλο δρόμο, είτε να μείνουμε 'κολλημένοι' στο λάθος μέρος.

Κανείς δεν γνωρίζει αν η επόμενη στροφή που θα επιλέξει, θα αποδειχτεί η σωστή. Είναι αναμενόμενο ότι θα χαθούμε κάποιες φορές και ότι θα χρειαστεί να επιστρέψουμε πίσω. Όμως, πολλές φορές αρνούμαστε να αποδεχτούμε ότι κάναμε λάθος επιλογή, ενώ άλλες φορές μας προκαλούν σύγχυση οι επιλογές που κάνουν οι γύρω μας.

Δύο τρόποι υπάρχουν για να προχωρήσουμε στη ζωή μας:

Είτε να προχωρούμε μπροστά για όσο διάστημα μπορούμε, είτε να κάνουμε βήματα προς τα πίσω και να δοκιμάζουμε άλλη διαδρομή, όταν διαπιστώνουμε ότι πήραμε λάθος δρόμο. Το μεγαλύτερο λάθος είναι να μένουμε ακίνητοι σε κάποιο αδιέξοδο.

Η Ελληνική Αρχαιότητα: Ι. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ - 1. Πόλεις και αποικίες

1.9. Πάντα πλήρη θεῶν

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν λέξη για τη θρησκεία. Τόσο πολύ ήταν οι θρησκευτικές πρακτικές συνυφασμένες με άλλους τομείς της ανθρώπινης δράσης που δεν σκέφτηκαν να αυτονομήσουν τη θρησκευτικότητα. Οι Έλληνες, επίσης, δεν είχαν ιερά βιβλία (όπως είναι η Βίβλος ή το Κοράνι) ούτε ξεχωριστή τάξη ιερέων, όπως υπήρχε σε πολλά μέρη της Εγγύς Ανατολής. Τη θρησκεία τους τη μάθαιναν στην πράξη, μέσα από συμμετοχή σε ιερές τελετουργίες και εορτές. Τις περισσότερες φορές ιερείς ήταν αξιοσέβαστοι πολίτες που επιλέγονταν με συγκεκριμένη θητεία - όπως και οι άλλοι αξιωματούχοι της πόλης. Κάθε ιερέας ή ιέρεια είχε τη φροντίδα ενός συγκεκριμένου ναού ή λατρείας για περιορισμένο χρονικό διάστημα, εκτός από εκείνους που εκλέγονταν διά βίου (όπως η Πυθία στους Δελφούς) ή προέρχονταν από τις ελάχιστες ιερατικές οικογένειες της Ελλάδας (όπως ήταν οι Ευμολπίδες και οι Κήρυκες στην Ελευσίνα).

 

Όσον αφορά τη γέννηση και τη δράση των θεών, υπήρχαν πάντοτε οι ποιητές για να υμνούν τους θεούς και να διδάσκουν συγχρόνους και μεταγενέστερους. Τόση ήταν μάλιστα η αίγλη των ποιητών σε θέματα θεολογικά, ώστε ο Ηρόδοτος θεώρησε ότι τη μυθολογία των Ελλήνων τη δημιούργησαν ο Όμηρος και ο Ησίοδος.

 

Ο Ηρόδοτος είχε και δίκιο και άδικο. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος δεν ανακάλυψαν τους μύθους των θεών. Οι μύθοι υπήρχαν από πολύ παλιά και μετασχηματίζονταν με την προφορική μετάδοση στο μήκος πολλών γενεών. Οι ποιητές αυτοί όμως, και άλλοι λιγότερο ή περισσότερο ένδοξοι, πήραν τις λαϊκές διηγήσεις, τις αφηγήθηκαν ξανά και ξανά και τις συστηματοποίησαν τόσο υποδειγματικά, ώστε οι Έλληνες κατέφευγαν τελικά σε αυτούς για να μάθουν τι έκανε σε μια δεδομένη περίσταση η Ήρα ή ο Απόλλων.

 

Η αρχαία ελληνική θρησκεία δεν ήταν ζήτημα προσωπικών πεποιθήσεων και πίστης. Ήταν πρωτίστως λατρεία, δηλαδή ενεργητική συμμετοχή σε εορτές και πανηγύρεις, πομπές και τελετουργίες. Οι λατρευτικές αυτές πρακτικές διάνοιγαν ή ανανέωναν τους διαύλους επικοινωνίας των ανθρώπων με την αθάνατη φύση. Η κατεξοχήν και σχεδόν πανταχού παρούσα πράξη λατρευτικής επαφής με τους θεούς ήταν η θυσία.

 

Θυσία είναι γενικά μια αποστέρηση αγαθών και η προσφορά τους στους θεούς, δηλαδή η αφ-ιέρωση. Οτιδήποτε οι άνθρωποι θεωρούσαν πολύτιμο για τη ζωή τους, από τα πρώτα δείγματα σοδειάς του χωραφιού τους (ἀπαρχάς) έως και τον έφηβο γιο ή τη μονάκριβη κόρη τους, μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο θυσίας, πραγματικής ή φαντασιακής. Στην αρχαία Ελλάδα οι ανθρωποθυσίες, τις οποίες γνωρίζει ο Όμηρος, περιορίστηκαν στον μύθο και αντικαταστάθηκαν στην πραγματική λατρεία από συμβολικές θανατώσεις ανθρώπων - μάλλον επειδή θεωρήθηκαν ιδιαίτερα βάρβαρες για μια πολιτισμένη κοινωνία. Το αίμα από τις θυσίες των ζώων, όμως, έρεε άφθονο σε κάθε εκδήλωση θρησκευτικότητας.

 

Το πιο αγαπημένο θύμα ήταν το βόδι, λόγω της μεγάλης αξίας του και του εντυπωσιακού του όγκου. Μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε άλλο κατοικίδιο ζώο - ακόμη και το άλογο ή ο σκύλος, κάποτε μάλιστα και άγρια ζώα πιασμένα ειδικά για την περίσταση. Πριν από την έναρξη της μάχης και για να ευοδωθεί η έκβασή της, θυσιάζονταν κατσίκες στην Άρτεμη. Οι Έλληνες, και κυρίως οι ιδιαίτερα θεοφοβούμενοι Σπαρτιάτες, μετέφεραν στις εκστρατείες τους ολόκληρα κοπάδια ζώων για τις απαραίτητες θυσίες.

 

Η επιλογή του θύματος σχετιζόταν με τη θεότητα στην οποία απευθυνόταν η προσφορά και καθοριζόταν, συχνά με εξονυχιστική ακρίβεια, από απαράβατους ιερούς νόμους. (Ορισμένοι σώζονται σε επιγραφές.) Γενικά, για τις σκοτεινές και επικίνδυνες θεότητες της γης θυσιάζονταν, κατά τη διάρκεια της νύχτας, ζώα μαύρου χρώματος, τα οποία καίγονταν ολόκληρα στην πυρά ενός σκάμματος πάνω στο χώμα (βόθρου ή ἐσχάρας), αφού πρώτα το αίμα τους είχε ποτίσει τη γη. Αυτά ήταν τα ὁλοκαυτώματα και συνέβαιναν σπανιότερα. Η συνηθέστερη θυσία αφορούσε τους μεγάλους ολύμπιους θεούς και γινόταν στο άπλετο φως της ημέρας. Σε αυτές τις πολύ συχνότερες περιπτώσεις οι παρευρισκόμενοι συμμετείχαν μαζί με τους θεούς σε μια συμβολική ευωχία, κατά την οποία οι αιθέριοι θεοί απολάμβαναν τις οσμές του καμένου λίπους και οι θνητοί τρέφονταν, λίγο πιο υλικά, με τα εντόσθια και το κρέας.

 

Η τελετουργική θανάτωση ενός ζωντανού γέμιζε τους συμμετέχοντες με ιερό δέος για τη σχέση ζωής και θανάτου. Σε αυτό αποσκοπούσε η απαραίτητη δραματοποίηση, που ήταν μέρος κάθε θυσίας ζώου. Ο Όμηρος, η εικονογραφία και άλλες μεταγενέστερες πηγές φανερώνουν τις λεπτομέρειες, καθώς το τελετουργικό της θυσίας διατηρήθηκε αναλλοίωτο για αιώνες.

 

Οι παρευρισκόμενοι παρακολουθούσαν τη θυσία όρθιοι, σχηματίζοντας κύκλο γύρω από το κέντρο που σηματοδοτούσε ο βωμός με την αναμμένη πυρά. Ένας ταύρος με χρυσωμένα τα κέρατα οδηγούνταν στον βωμό. Ο ιερέας ράντιζε αρχικά το κεφάλι του ζώου με νερό. Το ανάγκαζε έτσι να κατανεύσει συμβολικά στη θανάτωσή του. Η φωτιά τονωνόταν με σπονδές άκρατου οίνου. Μετά ο ιερέας έκοβε λίγες τρίχες από το μέτωπο του ζώου και τις πετούσε στη φωτιά ως απαρχή της προσφοράς που θα ακολουθούσε. Από ένα καλάθι με κριθάρι, όπου ήταν κρυμμένο το μαχαίρι της σφαγής, ο ιερέας έριχνε λίγους σπόρους πάνω στον ταύρο και έβγαζε το φονικό όπλο. Όλα ήταν έτοιμα για τη φοβερή κορύφωση της τελετής. Με ένα απότομο και επιδέξιο χτύπημα ο ιερέας ανάγκαζε τον ταύρο να αναπηδήσει και κατόπιν να σωριαστεί στο έδαφος. Μετά έκοβε τη βασική αιμοφόρο αρτηρία του λαιμού. Το αίμα τιναζόταν σαν πίδακας. Οι παρευρισκόμενοι, και ιδίως οι γυναίκες που ως τότε παρακολουθούσαν με κομμένη την ανάσα, έβγαζαν τώρα σπαρακτικές κραυγές (ὀλολυγάς). Η θανάσιμη και χαίνουσα πληγή του ταύρου στρεφόταν προς τον βωμό για να τον ραντίσει με αίμα. Ακολουθούσε η εκδορά του ζώου και ο τεμαχισμός του σώματος με βάση τις αρθρώσεις. Τα οστά καλύπτονταν με λίπος και τοποθετούνταν στην πυρά για τους θεούς. Τα βρώσιμα μέρη ψήνονταν για να αναλωθούν επιτόπου μέσα σε εορταστική ατμόσφαιρα γλεντιού μαζί με κρασί. Η ιερή πράξη τελέστηκε με επιτυχία. Οι θεοί θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένοι. Το ίδιο και οι θνητοί.

 

Θυσία ήταν η τελετουργική πράξη που καθαγίαζε τη θανάτωση έμψυχων ζώων και εξάγνιζε την κοινωνία. Οι μοναδικοί τρόποι αφαίρεσης ζωής με τους οποίους μπορούσε να φαγωθεί νόμιμα κρέας στην αρχαία Ελλάδα ήταν δύο: η θυσία και το κυνήγι - ένα είδος άγριας θυσίας προς τιμήν της Άρτεμης. Κάθε άλλη θανάτωση ζωντανού έμοιαζε με ανόσιο φόνο.

 

Θηριόμορφες και τερατόμορφες θεότητες εξακολούθησαν να λατρεύονται στην Ελλάδα μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Ωστόσο, οι κατεξοχήν ελληνικοί θεοί παρουσιάστηκαν στην ποίηση και την τέχνη, δηλαδή στο συλλογικό φαντασιακό των Ελλήνων, με ανθρώπινη μορφή. Ήταν βέβαια πιο λαμπροί, πιο ωραίοι και πιο δυνατοί από τους ανθρώπους και επίσης αθάνατοι. Στα ανάγλυφα και την αγγειογραφία παρουσιάζονται πάντοτε ψηλότεροι από τους θνητούς. Στον ανθρωπομορφισμό των θεών αντιστοιχούσε ο δυνητικός θεομορφισμός των ανθρώπων.

 

Οι περισσότεροι θεοί ήταν κοινοί για όλους. Κάθε περιοχή όμως ή πόλη προσηλωνόταν σε ορισμένες θεότητες με μεγαλύτερη αφοσίωση και τους χάριζε ειδικά λατρευτικά επίθετα - περίπου όπως συμβαίνει σήμερα με τους αγίους και την Παναγία. Η πόλις είχε τον προστάτη της ήρωα ή θεό, τις δικές της γιορτές και τους δικούς της ιερούς κανόνες. Το Άργος λάτρευε πρωτίστως την Ήρα, η Κόρινθος τον Απόλλωνα, η Αθήνα την Αθηνά. Η Αθηνά Χαλκίοικος, ο Απόλλων Κάρνειος και η Άρτεμις Ορθία ήταν οι τρεις βασικές θεότητες της Σπάρτης. Τα Θεσμοφόρια, μια γυναικεία γιορτή αφιερωμένη στη Δήμητρα όπου απαγορευόταν αυστηρά η συμμετοχή ανδρών, μαρτυρούνται σε πολλές πόλεις, αλλά όχι σε όλες. Η λατρεία του Ήλιου, αντίθετα, ήταν το ιδιάζον χαρακτηριστικό της δωρικής Ρόδου. Άλλα νησιά του Αιγαίου τιμούσαν το ηλιακό φως με τη μορφή του Απόλλωνα. Η πολυμορφία χαρακτήριζε τη θρησκεία, όπως και τόσους άλλους τομείς.

 

Η λατρεία ήταν σε μεγάλο βαθμό υπόθεση κοινωνική, μολονότι υπήρχαν και τελετές καθαρά ιδιωτικού χαρακτήρα. Αν και δεν εξαφανίστηκαν οι πατροπαράδοτες λατρείες που αποτελούσαν προνόμιο κάποιων ισχυρών οικογενειών, το μεγαλύτερο μέρος των ιερατικών καθηκόντων των παλαιών γενών μεταβιβάστηκε σταδιακά στο σώμα των πολιτών. Η πόλη στο σύνολό της ήταν πλέον υπεύθυνη για τη δημόσια λατρεία, για τις θυσίες, τις πομπές, τους ναούς - και τις αναγκαίες δαπάνες. Οι πολυτελείς ναοί, το κορυφαίο επίτευγμα της ελληνικής μνημειακής αρχιτεκτονικής, ήταν δική της υπόθεση.

 

Οι σεληνιακοί μήνες του πολιτικού ημερολογίου έπαιρναν το όνομα τους από τη βασική εορτή ή θεότητα του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος. Φυσικά ούτε στο θέμα αυτό υπήρξε ομοφωνία, αφού οι εορτές διέφεραν από τόπο σε τόπο. Διαφαίνεται ωστόσο μια γενική ανταπόκριση ανάμεσα στις ιερές τελετές και τον ετήσιο κύκλο των εποχών και της βλάστησης. Με τον τρόπο αυτό η πολιτική θρησκεία, προϊόν πολιτισμού η ίδια, ήταν στενά δεμένη με τη φύση - ή μάλλον συντονισμένη στους ρυθμούς της.

 

Κάθε επισφαλής τομέας της ανθρώπινης ζωής, όπως η γέννηση, η ενηλικίωση, ο γάμος, ο πόλεμος και ο θάνατος, είχε τον δικό του έφορο θεό - όχι τον ίδιο παντού και πάντοτε. Κάποτε μάλιστα συνεργάζονταν πολλές θεότητες για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τον τοκετό, για παράδειγμα, τον προστάτευαν τουλάχιστον τρεις γυναικείες θεότητες: η Ειλείθυια, η Ήρα Τελεία και η Άρτεμις Λοχία. Αφηρημένες έννοιες, όπως η Νίκη, ο Ίμερος (ερωτικός πόθος), η Ειρήνη, η Φήμη και το Γέλιο, μπορούσαν επίσης να προσλάβουν θεϊκές τιμές και να γίνουν το αντικείμενο δημόσιας λατρείας.

 

Είτε επρόκειτο για μια ιερή πομπή που κόμιζε στην τιμώμενη θεότητα ένα νέο ένδυμα, όπως στα Παναθήναια, είτε για θυσία, είτε για οποιοδήποτε άλλη τελετή, ανοιχτή σε όλους ή περιορισμένη σε κάποιες ηλικιακές ομάδες, η αρχαιοελληνική λατρεία ήταν κάτι που συνέβαινε στο ύπαιθρο, κάτω από τον καυτό ήλιο, τη σελήνη, τα σύννεφα ή τη βροχή. Ο ναός δεν ήταν παρά το περικαλλές οίκημα του αγάλματος του θεού. Ελάχιστα πράγματα, πλην προσφορών και προσκύνησης, συνέβαιναν στο εσωτερικό του. Εξαίρεση αποτελούν τα μυστήρια, τελετουργίες μύησης που συνοδεύονταν από αυστηρούς κανόνες μυστικότητας και τελούνταν σε κλειστούς χώρους κατά τη διάρκεια της νύχτας.

 

Τις περισσότερες φορές οι τελετουργίες είχαν τοπική μόνο εμβέλεια. Ωστόσο, δύο περιοχές απέκτησαν γρήγορα υπερτόπια αίγλη. Οι Δελφοί και η Ολυμπία μετατράπηκαν από επιχώριοι τόποι λατρείας σε πανελλήνια θρησκευτικά κέντρα.

 

Οι Δελφοί ήταν το κατεξοχήν μαντείο της αρχαίας Ελλάδας (όπως η Ολυμπία ο κατεξοχήν τόπος αγώνων), αλλά δεν ήταν το μόνο. Το απομακρυσμένο ιερό του Δία στη Δωδώνη της Ηπείρου ήταν ένας επίσης ονομαστός, αν και λιγότερο πλούσιος, τόπος πρόγνωσης του μέλλοντος. Οι τρόποι μαντείας δεν ήταν παντού οι ίδιοι. Στη Δωδώνη η ἱερὰ φηγός, μια τεράστια βαλανιδιά αφιερωμένη στον Δία, έδινε, με το θρόισμα των φύλλων της και τις κινήσεις των πουλιών που φώλιαζαν πάνω της, κρυπτικά σημάδια, τα οποία τρεις ιέρειες, που ενδεικτικά ονομάζονταν πελεῖαι («περιστερές»), αποκρυπτογραφούσαν για τους πελάτες τους.

 

Στους Δελφούς ακολουθούσαν άλλη μέθοδο. Η ίδρυση του μαντείου του Απόλλωνα στους Δελφούς συνέβη κατά τον ύστερο 9ο ή πρώιμο 8ο αιώνα. Από τις αρχές του 7ου αιώνα, το μαντείο είχε ήδη αποκτήσει πανελλήνια φήμη και έπαιξε σημαντικό ρόλο στον ελληνικό αποικισμό. Κατά τον 6ο αιώνα η αίγλη του ξεπέρασε τα όρια της Ελλάδας. Το συμβουλεύονταν πλέον τόσο ιδιώτες όσο και πόλεις, τόσο απλοί άνθρωποι για τα καθημερινά προβλήματα του βίου όσο και μέγιστοι άρχοντες και βασιλείς, όπως ο βασιλιάς των Λυδών Κροίσος, και ο Φίλιππος Β' των Μακεδόνων, για πολεμικές επιχειρήσεις και πολιτικούς σχεδιασμούς.

 

Για τον τρόπο με τον οποίο δίνονταν οι χρησμοί στους ενδιαφερόμενους διαθέτουμε αρκετές πληροφορίες, κυρίως από ύστερους συγγραφείς (τον Πλούταρχο, τον Παυσανία και άλλους). Αρχικά έπρεπε ο θεός να συναινέσει. Την έβδομη μέρα κάθε μήνα, τότε που εορτάζονταν τα γενέθλια του Απόλλωνα, η θέληση του θεού «διαβαζόταν» στην αντίδραση μιας γίδας που ράντιζαν με νερό: αν το δέρμα του ζώου έτρεμε, αυτό σήμαινε ότι ο θεός ήταν σύμφωνος· αν το ζώο δεν αντιδρούσε, έπρεπε να περιμένουν. Στη χρησμοδοσία βασική ήταν η μορφή της Πυθίας, μιας γυναίκας άνω των πενήντα ετών από την τοπική κοινωνία, η οποία υπηρετούσε τον Απόλλωνα διά βίου και ήταν υποχρεωμένη να παραμένει αγνή. Ύστερα από τελετουργικό καθαρμό στην Κασταλία πηγή έκαιγε φύλλα δάφνης και κριθάρι στην εστία του ναού, και κατόπιν καθόταν, στεφανωμένη με δάφνη, πάνω στον ιερό τρίποδα του Απόλλωνα μέσα στο άδυτο του ναού. Από το σημείο αυτό, σε κατάσταση ενθουσιαστικής μανίας, προέφερε τους χρησμούς. Δύο ἱερεῖς και πέντε ὅσιοι ήταν υπεύθυνοι για όλες τις συναλλαγές με τους πελάτες του μαντείου, τις θυσίες και την εν γένει τήρηση της τάξης. Πιθανόν ένας από τους ιερείς (ο προφήτης) ήταν υπεύθυνος για την καταγραφή των χρησμών ή την έμμετρη μεταγραφή τους.

 

Υπήρξε διαβόητη, ήδη από την αρχαιότητα, η αμφισημία αρκετών (πραγματικών ή επινοημένων) χρησμών. Για να αυξήσει το κόρος του, το μαντείο των Δελφών κατασκεύαζε κάποτε χρησμούς για γεγονότα που δεν είχε αρχικά προβλέψει ή τροποποιούσε αποτυχημένες προρρήσεις εκ των υστέρων. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι οι περισσότεροι χρησμοί δεν επιδέχονταν πολλαπλές ερμηνείες. Ο οικονομικότερος μάλιστα τρόπος μαντείας, ειδικά για τους ιδιώτες, ήταν να ζητηθεί μονολεκτική απάντηση του τύπου «ναι» ή «όχι», σε ένα κατάλληλα διατυπωμένο ερώτημα. Το μαντείο τότε περισσότερο συμβούλευε παρά δεσμευόταν για την έκβαση του μέλλοντος. Οι περισσότερες απαντήσεις του ήταν καταφατικές, γεγονός που δηλώνει ότι ο θεός έδινε την έγκριση του στις ιδιωτικές ή δημόσιες επιθυμίες. Σημαντικός και κάποτε καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος του μαντείου σε θέματα ειρήνης και πολέμου, επίλυσης των εσωτερικών κρίσεων που μάστιζαν τις αρχαϊκές πόλεις και θεσμοθέτησης νέων νόμων. Πιθανότατα το μαντείο διέθετε εκτεταμένο σύστημα συγκέντρωσης γεωπολιτικών πληροφοριών και, με το θεοπρόβλητο κύρος του, μπορούσε έμμεσα να ασκεί πολιτική στις διακρατικές σχέσεις των ελληνικών πόλεων και στις διεθνείς σχέσεις τους με τους αλλοεθνείς πληθυσμούς των συνόρων.

Νίτσε: Να μην σκέφτεσαι πια τον εαυτό σου

Θα έπρεπε να σκεφτούμε σοβαρά: γιατί πηδούμε στο νερό για να ανασύρου­με κάποιον που βλέπουμε να πνίγεται, ενώ δεν τρέφουμε κα­μιά συμπάθεια γι' αυτόν;

 

Από έλεος: εδώ δεν σκέφτεσαι πια παρά τον πλησίον σου, - απαντά ο παραλογισμός. Η αλήθεια είναι ότι στον οίκτο, - εννοώ σ' αυτό που συνήθως αποκαλούμε εσφαλμένα οίκτο - δεν σκεπτόμαστε πια τον εαυτό μας συ­νειδητά, αλλά τον σκεφτόμαστε πολύ έντονα με ασυνείδητο τρόπο, όπως όταν το πόδι μας γλιστρά και κάνουμε ασυνείδη­τα τις αντίθετες κινήσεις που αποκαθιστούν την ισορροπία μας, χρησιμοποιώντας καταφανώς όλη μας τη λογική.

Το ατύ­χημα ενός άλλου προσώπου μας προσβάλλει γιατί μας κάνει να νιώσουμε την αδυναμία μας, ίσως και τη δειλία μας, αν δεν τον βοηθήσουμε. Ή μάλλον αυτό προκαλεί ήδη από μόνο του μείωση της τιμής μας μπροστά στους άλλους ή και στον ίδιο τον εαυτό μας.

Ακόμη περισσότερο βρίσκουμε στο ατύχημα και στον πόνο ένα σήμα κινδύνου που παραμονεύει για μας. Και ήδη αυτές οι ενδείξεις της ανθρώπινης αβεβαιότητας και αδυ­ναμίας μπορούν να μας προκαλέσουν οδυνηρές συνέπειες. Απωθούμε αυτό το είδος αθλιότητας και προσβολής και απα­ντούμε σ' αυτό με μια πράξη συμπόνιας που μπορεί να κρύβει μια λεπτή άμυνα και ακόμη μια εκδίκηση.

Μαντεύει κανείς ότι στο βάθος σκεφτόμαστε πολύ τον εαυτό μας, όταν βλέπουμε την απόφαση που παίρνουμε σε όλες τις περιπτώσεις όπου μπο­ρούμε να αποφύγουμε το θέαμα του άλλου που πάσχει, που στερείται, που οδύρεται: αποφασίζουμε να μην το αποφύγου­με όταν μπορούμε να το πλησιάζουμε ως άνθρωποι δυνατοί και συμπονετικοί, σίγουροι για την επιδοκιμασία, θέλοντας να νιώσουμε την αντίθεση της δικής μας ευτυχίας, ή καλύτερα ελ­πίζοντας να διασκεδάσουμε την πλήξη μας.

Οδηγούμε στην παραπλάνηση όταν αποκαλούμε οίκτο (Mitleid) την οδύνη (Leid) που μας προκαλεί ένα τέτοιο θέαμα και που μπορεί να είναι πολύ ποικιλόμορφο, επειδή σε κάθε περίπτωση, είναι μια οδύνη από την οποία λυτρώνεται αυτός που υποφέρει μπρο­στά μας: αυτό είναι δικό μας, όπως εκείνου είναι δικός του ο πόνος του.

Όταν λοιπόν επιδιδόμαστε σε συμπονετικές πρά­ξεις, απαλλασσόμαστε μόνο από τον προσωπικό πόνο. Ωστό­σο, δεν ενεργούμε ποτέ έτσι από ένα μόνο κίνητρο: όπως είναι βέβαιο ότι θέλουμε να λυτρωθούμε από ένα πόνο, το ίδιο βέ­βαιο είναι ότι, για την ενέργεια, υποχωρούμε σε μια παρόρμηση ευχαρίστησης - και η ευχαρίστηση προκαλείται από το θέα­μα μιας κατάστασης αντίθετης με τη δική μας, επειδή η σκέψη της δύναμης να βοηθούμε μόνο αν θέλουμε, αποσκοπεί σε επαίνους και σε αναγνώριση στην περίπτωση που θα βοηθού­σαμε, με την πράξη της ίδιας της βοήθειας, εφόσον η πράξη πετυχαίνει (και όπως πετυχαίνει προοδευτικά, προκαλεί από μόνη της χαρά στον εκτελεστή της), αλλά κυρίως από το αί­σθημα ότι η παρέμβασή μας θέτει ένα όρο σε μια εξοργιστική αδικία (η εκτόνωση της οργής αρκεί ήδη για να ανακουφίσει).

Όλα αυτά μαζί με πολλά ακόμη λεπτότερα στοιχεία, είναι «οί­κτος» («Mitleid»): -πόσο αδέξια επιτίθεται η γλώσσα μας μ' αυ­τή τη λέξη για ένα τόσο περίπλοκο οργανισμό! - Το ότι, αντίθε­τα, η συμπόνια είναι ταυτόσημη με την οδύνη που την προκα­λεί η θέα της, ή το ότι έχει γι' αυτό μια ιδιαίτερα διεισδυτική και ευαίσθητη κατανόηση - αυτά αντιτίθενται στην εμπειρία, κι εκείνος που έχει εγκωμιάσει τον οίκτο μ' αυτές τις δύο σχέ­σεις, στερείται αρκετής πείρας στο ηθικό πεδίο.

Γι' αυτό μου εγείρονται αμφιβολίες όταν διαβάζω τα απίστευτα πράγματα που αναφέρει ο Σοπενχάουερ για την ηθική: αυτός που θα ήθε­λε με όλα αυτά να μας πείσει να πιστέψουμε στην μεγάλη και­νοτομία της εφεύρεσής του, ότι δηλαδή ο οίκτος - αυτός ο οί­κτος που παρατηρεί τόσο επιπόλαια και που περιγράφει τόσο αδέξια - είναι η πηγή κάθε ηθικής πράξης για το παρόν και για το μέλλον - ακριβώς εξαιτίας των ικανοτήτων που αυτός πρώ­τος επινόησε γι' αυτόν.

Στο κάτω- κάτω, τι ξεχωρίζει τα άτομα χωρίς έλεος από τα συμπονετικά άτομα;

Πριν απ' όλα -για να δώσουμε ακόμη ένα σκίτσο με αδρές γραμμές- δεν έχουν την ευερέθιστη φαντασία που προκαλεί ο φόβος, ούτε την επιδεξιότητα να προαισθάνονται τον κίνδυνο. Έτσι, η ματαιοδοξία τους πληγώνεται πιο αργά αν γίνει κάτι που θα μπορούσαν να το είχαν αποφύγει (για να διαφυλαχτεί η περηφάνια τους, τους προστάζει να μην αναμιχτούν ανώφελα σε υποθέσεις των άλ­λων, και μάλιστα, εφόσον ενεργούν έτσι, τους αρέσει να βοη­θά ο καθένας τον εαυτό του και να παίζει με τα δικά του χαρ­τιά). Επιπλέον, έχουν συνηθίσει γενικά να υπομένουν περισσό­τερα βάσανα απ' όσο οι συμπονετικοί άνθρωποι, και δεν τους φαίνεται άδικο να υποφέρουν οι άλλοι εφόσον έχουν υποφέ­ρει κι αυτοί οι ίδιοι.

Στο κάτω-κάτω, το θέαμα των ευαίσθητων αισθημάτων τους προκαλεί τον ίδιο πόνο που προκαλεί το θέα­μα της στωικής απάθειας στους συμπονετικούς ανθρώπους. Κι έχουν για τις ευαίσθητες καρδιές περιφρονητικά λόγια και φοβούνται ότι το αρρενωπό πνεύμα τους και η ψύχραιμη ανδρεία τους κινδυνεύουν: μπροστά στους άλλους κρύβουν τα δάκρυά τους και όταν είναι μόνοι τους τα σφουγγίζουν οργι­σμένοι με τον ίδιο τους τον εαυτό.

Αυτοί ανήκουν σε ένα άλλο είδος εγωιστών από τους συμπονετικούς ανθρώπους. Αλλά με το να τους χαρακτηρίσουμε κακούς με διακριτική σημασία και να αποκαλέσουμε τα συμπονετικά άτομα καλούς, δεν σημαίνει τίποτα άλλο από μια ηθική της μόδας: ακριβώς όπως είχε η αντίθετη μόδα στην εποχή της, μια πολύ μακρόχρονη εποχή!

 

Νίτσε, Αυγή -σκέψεις για τις ηθικές προλήψεις

Στοίχειωμα: Τα πνεύματα και η άλλη πλευρά της Νύχτας

Από μικροί μεγαλώσαμε με ιστορίες γεμάτες φαντάσματα, με σκοπό είτε να μας κάνουν πιο φρόνιμους είτε να μας τρομάξουν, όπως έκαναν οι παππούδες ή οι παρέες μας. Ίσως ορισμένοι να παρακολουθούσατε και τα καρτούν όπου εμφάνιζαν τα στοιχειωμένα σπίτια να κατοικούνται από ημιδιάφανα φιλικά φαντάσματα ή αιωρούμενα σεντόνια να πηγαινοέρχονται. Εκείνη η “ρομαντική” εποχή φαίνεται πως πέρασε πλέον, καθώς ο κινηματογράφος γίνεται ολοένα και πιο “τολμηρός” και πιο ενημερωμένος πάνω στα στοιχειώματα, όπως στις ταινίες “Μεταφυσική Δραστηριότητα”, “Το Κάλεσμα”, “Άναμπελ” αναφέροντας μερικά. Στην πραγματικότητα όμως, τι είναι το Στοίχειωμα;

Με τον όρο αυτό εννοούμε τις επαναλαμβανόμενες εκδηλώσεις από ανεξήγητα αισθητήρια και φυσικά φαινόμενα τα οποία προκαλούνται από τα Φαντάσματα, τα Πόλτεργκάϊστ ή τα Πνεύματα που έχουν προσκολληθεί σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή μέρος. Στα αγγλικά ο όρος “haunt” (στοιχειώνω) έχει την ίδια ρίζα με τη λέξη “home” (σπίτι/ οικία). Συχνά, μια στοιχειωμένη τοποθεσία είναι η πάλαι ποτέ οικία του πεθαμένου ή το σημείο στο οποίο πέθανε. Στις στοιχειωμένες περιοχές συμπεριλαμβάνονται και μέρη τα οποία ήταν αγαπημένα ή σύχναζαν τακτικά οι νεκροί, καθώς και περιοχές με βίαιο θάνατο. Άλλα στοιχειώματα είναι απλά “άστοχα”, καθώς εκδηλώνονται χωρίς κάποια εξήγηση.

Δεν υπάρχει κάποιο κυρίαρχο μοτίβο όσον αφορά το στοίχειωμα. Δεν είναι σίγουρο ότι κάποιος που θα επισκεφτεί ή θα μείνει σε ένα στοιχειωμένο μέρος, θα βιώσει και τα φαινόμενα αυτά. Κάποια από αυτά τα φαινόμενα εκδηλώνονται περιοδικά ή συνεχώς ανά διαστήματα τα οποία είναι μικρά, διάρκειας μόλις λίγων ημερών ή και λιγότερο. Άλλα διαρκούν αιώνες ενώ υπάρχουν και στοιχειώματα που εκδηλώνονται μόνο σε συγκεκριμένες “Επετείους”.

Τα περισσότερα στοιχειώματα συμπεριλαμβάνουν θορύβους, όπως μυστηριώδη πατήματα, θρόισμα, ψιθύρους, ήχους από ζώα και ουρλιαχτά, χτυπήματα, γδούπους ακόμα και χτυπήματα με τις κλειδώσεις των δαχτύλων, μυρωδιές όπως αυτές των λουλουδιών, αρώματα, καμένο ξύλο, σάπια σάρκα ή κάτι σάπιο γενικότερα, απτικές αισθήσεις όπως παγωμένες βελονιές στο σώμα, κρύα ρεύματα και αίσθημα ότι κάποιο αόρατο χέρι σε ακουμπάει. Κάποια από τα στοιχειώματα παρουσιάζουν φαινόμενα Πόλτεργκάϊστ όπως την αναδιαμόρφωση των επίπλων, σταματημένα ρολόγια, σπασμένα γυαλικά και καθρέφτες, και η μετακίνηση των αντικειμένων. Ο κοινός ήχος μεταξύ των στοιχειωμάτων είναι αυτός της μετακίνησης βαριών αντικειμένων και το τράβηγμα τους επάνω στο πάτωμα, από τη μια μεριά στην άλλη. Παρόλα αυτά, τα δωμάτια στα οποία συμβαίνουν, παραμένουν άθικτα.

Οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν αρνητικά συναισθήματα στις στοιχειωμένες περιοχές, όπως είναι ο έντονος θυμός, ο φόβος ή ακόμα και μίσος. Μπορεί να αισθανθούν ακόμα και την παρουσία κάποια σκοτεινής οντότητας. Φυσικά, όλα τα στοιχειώματα δεν έχουν σκοτεινά πνεύματα ή παρουσίες. Υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις όπου σχετίζονται με καλόβουλα και φιλικά πνεύματα (όχι δεν είναι ο Κάσπερ). Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται τα φαντάσματα ζώων, όπως κατοικίδιων σκύλων, γατιών και αλόγων, τα οποία κάποιος μπορεί να τα αισθανθεί, να τα δει ή να τα ακούσει στα οικεία τους μέρη. Ακόμα και τα αντικείμενα και η τοποθεσία τους μπορεί να είναι στοιχειωμένα. Στην Βρετανία, υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές για στοιχειωμένα κρανία (τα “Ουρλιαχτά Κρανία”) τα οποία προκαλούν απόκοσμα ουρλιαχτά όταν είναι να απομακρυνθούν από το μέρος τους μέσα σε σπίτι. Οι περιπτώσεις των Πόλτεργκάϊστ είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία. Χαρακτηρίζονται από βίαιες φυσικές διαταραχές όπως το πέταγμα και η αιώρηση αντικειμένων, χτυπήματα στην πόρτα, επιθέσεις σε ανθρώπους, σεξουαλικές επιθέσεις και έντονους θορύβους. Αυτές οι διαταραχές συχνά φαίνεται να προκαλούνται από ζωντανό άνθρωπο. Υπάρχουν αποδείξεις ότι κάποια Πόλτεργκάϊστ μπορεί να είναι ασώματα πνεύματα.

Τα παραπάνω ήταν ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά των στοιχειωμάτων, καθώς η μία υπόθεση από την άλλη διαφέρει, λίγο ή πολύ. Πολλοί, ίσως και συ, να αναρωτιόνται τι είναι αυτό που προκαλεί ένα στοίχειωμα. Ποιοι είναι οι λόγοι και οι αιτίες. Λοιπόν, είναι ευρέως γνωστό, πως τα στοιχειώματα θεωρούνται ότι είναι τα πνεύματα των νεκρών, ειδικά αυτών που είχαν έναν τραγικό ή βίαιο θάνατο. Άλλωστε, τα Φαντάσματα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα είδος υπερφυσικής οντότητας. Πέρα από τα Πόλτεργκάϊστ, υπάρχουν και άλλα πολυάριθμα μη ανθρώπινα πνεύματα όπως οι Άγγελοι, οι Δαίμονες και οι Νεράιδες, που θα μπορούν να στοιχειώσουν ένα μέρος.

Δυστυχώς λίγα είναι γνωστά πάνω στο γιατί και το πως τα στοιχειώματα προκύπτουν ή γιατί δεν βιώνονται ομοιόμορφα μεταξύ των ανθρώπων. Χιλιάδες στοιχειώματα έχουν ερευνηθεί και ερευνώνται ακόμα και σήμερα, από φυσικούς ερευνητές και εξεταστές του Μεταφυσικού από τα τέλη του 19ου αιώνα. Πολλές εξηγήσεις έχουν προταθεί, αλλά δεν υπάρχει μια κυρίαρχη απόδειξη που να υποστηρίζει τη μια καλύτερα από την άλλη. Το μεγαλύτερο μέρος των υποθέσεων που είναι συνδεδεμένα με ιστορικά γεγονότα, δεν είναι ευχάριστες εκ φύσεως, διότι οι νεκροί υπέφεραν συναισθηματικά ή πέθαναν ξαφνικά ή με δυσάρεστους τρόπους. Ορισμένες φορές, οι Κατάρες συμβάλλουν σε έναν στοιχειωμένο μέρος. Ωστόσο, υπάρχουν και καλόβουλα στοιχειώματα, όπου καλά πνεύματα λειτουργούν καλόβουλα απέναντι στους ζωντανούς.

Ένας από τους ιδρυτές της Κοινότητας Φυσικών Ερευνών (ΚΦΕ) του Λονδίνου, ο Φρέντερικ Ουίλιαμ Χένρι Μάγιερς (ήταν ποιητής, κλασσικιστής (πολιτισμικό, αισθητικό και καλλιτεχνικό κίνημα της Γαλλίας) και φιλόλογος) ο οποίος έκανε εκτενή έρευνα πάνω στις Οπτασίες στα τέλη του 19ου αιώνα, πίστευε πως τα περισσότερα στοιχειώματα είναι αποσπασματικά και ανούσια, τα κομμάτια ενός ενεργειακού κατάλοιπου αφημένο από τον ζωντανό μετά τον θάνατο του. Άλλοι που έχτισαν πάνω σε αυτή τη θεωρία υποστήριξαν πως τα στοιχειώματα δεν εμπλέκουν φαντασματικές προσωπικότητες, αλλά είναι εκείνες οι καταγραφές μια ενέργειας που αποκτάει προσωπικότητες για τους διορατικούς που είναι φυσικά ευαίσθητοι. Η ψυχική ευαισθησία μπορεί να λογαριαστεί για διάφορες εμπειρίες σε ένα στοιχειωμένο μέρος. Γιατί ένα άτομο μπορεί να βιώσει τα φαινόμενα και κάποιο άλλο όχι. Η πρώην γραμματέας της ΚΦΕ, Έλενορ Μίλντρεντ Σίντγουϊκ (φυσική ερευνήτρια και ακτιβίστρια για την ανώτερη μόρφωση των γυναικών), πίστευε πως τα στοιχειώματα ίσως να είναι μια μορφή Ψυχομετρίας. Όπως ένα αντικείμενο μπορεί να απορροφήσει και να διατηρήσει τις “δονήσεις” του κατόχου του, οι οποίες μπορούν να εμφανιστούν σαν εντυπώσεις όταν έρθει σε επαφή με ένα Διάμεσο ή Ψυχικό, τότε ένα σπίτι, ένα κτίριο ή ένα μέρος μπορεί να διατηρήσεις επίσης τις αναμνήσεις ή τις ψυχικές εντυπώσεις. Ένα σπίτι μπορεί να εμπλέκει σκέψεις, πράξεις και συναισθήματα από τους πρώην ενοίκους του, το οποίο μπορεί να εκδηλωθεί ως στοίχειωμα.

Πάνω στη θεωρία της Έλενορ επεκτάθηκαν οι φιλόσοφος Χάρυ Πράις και παραψυχολόγος Ουίλιαμ Ρολ. Η νέα θεωρία του Πράις, η οποία ονομαζόταν “Αναβληθείς Τηλεπάθεια”, θέτει πως υπάρχει ένας “ψυχικός αιθέρας ” ο οποίος είναι η γέφυρα ανάμεσα στον νου και την ύλη και γονιμοποιεί όλη την ύλη και τον χώρο. Ορισμένες σκέψεις και γεγονότα έχουν εντυπωθεί πάνω σε αυτόν τον αιθέρα και παραμένουν επάνω του για μεγάλες περιόδους, ακόμα και χρόνια. Όταν τραγωδίες λαμβάνουν χώρα, οι κατάλληλες ψυχικές συνθήκες δημιουργούνται και εντυπώσεις διαρκείας είναι το αποτέλεσμα τους. Οι ευαίσθητοι άνθρωποι όταν έρχονται σε επαφή με ένα στοιχειωμένο σπίτι, πιθανώς τηλεπαθητικά να συνδέονται με αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα τα οποία “επαναλαμβάνονται” ως στοιχειώματα. Η “Αναβληθείς Τηλεπάθεια” έχει κριθεί από άλλους για το γεγονός ότι δεν εξηγεί τις μετακινήσεις των αντικειμένων τα οποία αναφέρονται στις διάφορες υποθέσεις. Από την άλλη, ο Ρολ πρότεινε πως όλα τα αντικείμενα έχουν ένα ψυχικό πεδίο το οποίο διαχέεται και ρέει από αυτά. Ένας ευαίσθητος άνθρωπος μπορεί να έρθει σε επαφή και να διαβάσει τις εντυπώσεις ενός σπιτιού από το ψυχικό πεδίο κατά τη διάρκεια ενός στοιχειώματος. Η εξήγηση αυτή δέχτηκε παρόμοια κριτική με του Πράις, διότι άνθρωποι που είχαν λίγη ή καθόλου ευαπόδεικτη ψυχική ικανότητα, είχαν βιώσει στοίχειωμα.

Ο Ερνέστο Μποζάνο, ένας Ιταλός παραψυχολόγος, μελέτησε μερικές εκατοντάδες υποθέσεις που αφορούσαν στοιχειώματα και ανέλυσε τα χαρακτηριστικά τους, σχετίζοντας τες με διαφορετικές θεωρίες περί στοιχειώματος και στη δική του πνευματιστική θεωρία. Μέσα από την έρευνα του, κατέληξε σε 5 συμπεράσματα που υποστήριζαν την πίστη του ότι τα στοιχειώματα εκδηλώνονταν από τα πνεύματα των νεκρών. Οι Οπτασίες των νεκρών μπορούν να στοιχειώσουν μέρη που δεν πέθαναν ή δεν έζησαν. Τα στοιχειώματα αποτελούνται από τηλεκινητική μετακίνηση αντικειμένων πράγμα που δηλώνει κάποια ψυχική παρουσία. Τα στοιχειώματα συνδέονται με τους θανάτους σε μεγαλύτερη έκταση από άλλα είδη τραγωδίας ή συναισθημάτων. Τα στοιχειώματα είναι διαλείπων. Όταν πράξεις όπως ο εξορκισμός και οι προσευχές για τους νεκρούς εκτελούνται, τα στοιχειώματα τελειώνουν.

Αρκετοί ερευνητές φαντασμάτων έχουν μια αγαπημένη θεωρία, τουλάχιστον για κάποια από τα στοιχειώματα, η οποία έχει να κάνει με μια πύλη, ένα άνοιγμα σε άλλες διαστάσεις που επιτρέπει στα πνεύματα να εισέρχονται στον Φυσικό Κόσμο. Η πίστη στις πύλες είναι παγκόσμια και αρχαία. Ορισμένα μέρη, τα οποία είναι ιερά, εξυπηρετούν ως φυσικές πύλες, όπως επίσης και τα πηγάδια έχουν συνδεθεί με φυσική είσοδο για τα πνεύματα. Άλλες πύλες μπορούν να ανοίξουν σε μέρη που συνδέονται με τον θάνατο, όπως τα νεκροταφεία, τα πεδία μάχης ή μέρη που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές. Επίσης και τα μέρη που συνδέονται με τραύμα και έντονα συναισθήματα όπως ξενοδοχεία, νοσοκομεία, εκκλησίες και σχολεία. Σπάνια μεν αλλά είναι και αυτά φυσικές πύλες, τα σημεία που έχουν φάρους.

Επιστημονικές έρευνες γεωμαγνητικών και ηλεκτρομαγνητικών περιβαλλοντικών συντελεστών, δείχνουν ότι η ενέργεια του τόπου μπορεί να επηρεάσει το αν είναι ή δεν είναι στοιχειωμένο. Εδώ θα γνωρίσουμε τον Δρ. Τζέισον Μπρέιθγουέϊτ, γνωστικός ψυχολόγος και νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου του Μπέρμινχαμ της Αγγλίας. Ο ίδιος δήλωσε πως οι έρευνες επί τόπου για φαινόμενα στοιχειώματος, έχουν αποκαλύψει ότι αξιοσημείωτες μαγνητικές υπογραφές μπορεί να υπάρξουν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες που σχετίζονται με περίεργες εμπειρίες. Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει πως ασυνήθιστα και κυμαινόμενα φυσικά ενεργειακά πεδία είναι παρόν σε πολλά στοιχειωμένα μέρη. Αυτό δηλώνει πως ορισμένα πεδία επιτρέπουν μια “Μνήμη Χώρου” να συμβεί. Εντυπώσεις από γεγονότα και πρόσωπα έτσι χαράζονται σε ψυχικό χώρο και διατηρούνται και γίνονται αντιληπτά από αυτούς που μπορούν να “συντονιστούν”, είτε θελημένα είτε όχι. Η ενέργεια του σημείου μπορεί να παίξει έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο στα στοιχειώματα που αφορούν τα Πόλτεργκάϊστ. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν λένε ότι οι μαγνητικές υπογραφές προκαλούν τα φαινόμενα, αλλά ότι η ενέργεια και τα φαινόμενα απλά συνδέονται. Ο Μπρέιθγουέϊτ δήλωσε πριν λίγα χρόνια ότι το συγκεκριμένο κομμάτι θέλει παραπάνω μελέτη.

Το 2004, ο Μπρέιθγουέϊτ μαζί με άλλους συναδέλφους χρησιμοποίησαν ένα προσαρμοσμένο Σύστημα Ανίχνευσης Μαγνητικής Ανωμαλίας (ΣΑΜΑ) για να ερευνήσουν μαγνητικές υπογραφές στο Κάστρο Μάνκαστερ στο Ρέϊβενγκλας της Δυτικής Κάμπρια της Αγγλίας. Το συγκεκριμένο κάστρο είναι στην περιοχή κοντά στη λίμνη, και είναι γνωστό για φαινόμενα στοιχειώματος. Στο μέρος εκείνο, όσοι το επισκέφτηκαν ανέφεραν φαινόμενα όπως ήχους από παιδιά να κλαίνε και να φωνάζουν, ήχους από ενήλικες, αίσθηση κάποιας παρουσίας και ότι κάποιος τους παρακολουθεί, φευγαλέες ορατές σκιές και Οπτασίες, ήχους από πατήματα, χτυπήματα και κρότους, κουδούνισμα στα αυτιά, έντονους πονοκεφάλους, ζαλάδα, κρίσιμο αίσθημα έντονου φόβου, αίσθηση βάρους στο στήθος και ότι κάτι τραβάει το σώμα προς τα κάτω.

Η μελέτη έδειξε ότι ένα ασυνήθιστο μαγνητικό πεδίο υπάρχει και στην περιοχή του κρεβατιού, ειδικά στο μαξιλάρι. Αν κάποιος μετακινεί το κεφάλι του συνέχεια κατά την διάρκεια του ύπνου, μαγνητικές διαστρεβλώσεις μπορεί να εμφανιστούν γύρω από το κρανίο. Σε παρόμοια κατεύθυνση, πολλοί Παραφυσικοί ερευνητές πιστεύουν στις Γεωενεργειακές Γραμμές (Ley Lines), τις αόρατες γραμμές φυσικής γήινης ενέργειας οι οποίες συμβάλουν στα στοιχειώματα. Οι περιοχές που διασταυρώνονται οι γεωενεργειακές γραμμές, εκεί που το χώμα είναι πλούσιο σε υψηλή περιεκτικότητα από νερό, χαλαζία, γρανίτη, θεωρούνται κυρίως ότι είναι στοιχειωμένα. Σε αντίθεση με τον ενεργειακό τόπο, η συνείδηση, οι σκέψεις, η πεποιθήσεις, το πολιτιστικό υπόβαθρο, οι προσδοκίες και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις μπορεί να επηρεάσουν το αν ένα στοίχειωμα βιώνεται ή όχι.

Πλέον η επιστήμη έχει φτάσει σε επίπεδο να θεωρεί πιθανό να κατασκευαστεί ένα δωμάτιο, σχεδιασμένο έτσι ώστε να επιφέρει φαινόμενα στοιχειώματος, με έκθεση ατόμων σε υπόηχες και ηλεκτρομαγνητικές συχνότητες. Σε ένα πείραμα που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία, με το όνομα “Πρότζεκτ Στοίχειωμα”, ορισμένα άτομα που εκτέθηκαν στο στοιχειωμένο δωμάτιο, ανέφεραν φαινόμενα όπως αίσθηση άλλης παρουσίας, ανησυχία σε συγκεκριμένο σημείο του δωματίου, ανατριχίλες σε όλο το σώμα, φωτεινές μπάλες να αιωρούνται στο δωμάτιο, ομίχλη και φωνές. Για την ώρα ακόμα βρίσκεται υπό έρευνα.

Ένα στοίχειωμα, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, μπορεί να τερματιστεί. Υπάρχουν πολυάριθμες παραδοσιακές και θρησκευτικές συνταγές παγκοσμίως. Άλλες είναι απλές ως προς τα υλικά και τη διαδικασία, όπως το σκούπισμα των πνευμάτων με το φρόκαλο ή σκούπα, από ανατολή προς δύση. Άλλες είναι πιο πολύπλοκες. Βέβαια τέτοιες συνταγές δεν είναι πάντα επιτυχής, λόγω ότι μπορεί η συνταγή να μην καλύπτει πλήρως το εν λόγω στοίχειωμα. Ορισμένες φορές, ένα στοίχειωμα μπορεί να τερματιστεί με την Απελευθέρωση του Πνεύματος ή με έναν Εξορκισμό. Για άγνωστο λόγο, τουλάχιστον επιστημονικά, ορισμένα στοιχειώματα τερματίζονται από μόνα τους. Ο Εξορκισμός δεν πιάνει σε στοιχειώματα τα οποία φαίνονται ως “αποτυπώματα” ή “καταγραφές” και δεν έχουν ευαίσθητη ευφυΐα και φαίνεται να επαναλαμβάνονται δίχως τέλος.

Μπορεί το Χόλυγουντ να δημιουργεί τρομακτικές ταινίες που είναι ευχάριστες στο να τις παρακολουθήσεις, αλλά δεν είναι σίγουρα το ίδιο με τα πραγματικά στοιχειώματα. Φυσικά, αν ανήκεις στη κατηγορία των σκεπτικιστών σχετικά με όλα αυτά, ίσως να σου φανούν ως παραδείγματα πνευματικής ασθένειας. Όπως και να έχει, για τους μυημένους στη Τέχνη είναι μια πραγματικότητα αλλά για την επιστήμη αποτελεί ακόμα ένα μυστήριο για έρευνα.

ΜΑΘΕΤΕ ΝΑ ΖΕΙΤΕ... ΖΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ

Μάθετε να ζείτε ...ζώντας για να μαθαίνετε!
Μέσα από τις σχέσεις της ζωής μου βλέπω τα κολλήματα της λήθης του νου!

Πάντα μέσα από την ένταση των σχέσεων παρατηρώ τον άνθρωπο και το κόλλημα της ενέργειας που φέρνει το πόνο!

Μέσα από τις σχέσεις μαθαίνουμε στο μέγιστο να βρίσκουμε τον άλλον μέσα μας, και να τον γνωρίζουμε ολικά!

Έτσι συγχωρούμε, ακόμα και όταν ο άλλος μένει ίδιος!

Μέσα από τις έντονες σχέσεις βρίσκουμε τον εαυτό μας!

Πόσο ευεργετικό, πόσο ζωντανό για τη ψυχή μας!
Όσο και πονέσεις.. αξίζει, αξίζει, αξίζει!

Μέσα από τις έντονες συναναστροφές ζεις πιο συνειδητά!

Όσο πιο συνειδητός είσαι, τόσο πιο ευαίσθητος είσαι στην ενέργεια μέσα σου...τίποτα απ' έξω... τίποτα!

Βλέπεις τις παρανοήσεις του νου, βλέπεις την νοητική αναισθησία των ανθρώπων, μέσα σου πάντα!

Αναγνωρίζω την αναισθησία του νου να είναι ευαίσθητος στην νοητική ενέργεια!

Δεν βλέπει ο νους τις διαδικασίες που ο ίδιος κάνει φίλοι μου!
Δεν αναγνωρίζει, ακολουθάει μια μηχανική διαδικασία, που λέμε λήθη επειδή είναι μια μηχανικότητα χωρίς συνείδηση!

Βλέπω τους ανθρώπους να μιλάνε για ελευθερία και να την μπερδεύουν με την αδιαφορία!
Η αδιαφορία δεν σε κάνει ελεύθερο !
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν την αγάπη με το συναίσθημα!
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν το μυαλό με την καρδιά!
Βλέπω ανθρώπους να μιλάνε για εμπιστοσύνη χωρίς να έχουν φτάσει το θάρρος!
Βλέπω ανθρώπους να μιλάνε για παρατήρηση χωρίς έχουν φτάσει στην ειλικρίνεια!
Βλέπω ανθρώπους να μιλάνε για ειλικρίνεια χωρίς έχουν φτάσει στην αλήθεια!
Βλέπω ανθρώπους να μιλάνε για παράδοση χωρίς να έχουν φτάσει στη συνειδητή δράση!
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν την αποδοχή με την εκπαίδευση!
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν την αδυναμία με την δύναμη !
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν την πληρότητα με την ευχαρίστηση!
Βλέπω ανθρώπους να μπερδεύουν την αχαριστία με την παροχή !

ΔΩΣΤΕ ΠΡΟΣΟΧΗ... Αυτός που ξυπνάει εκτός από περισσότερο θετικό βλέπει και περισσότερο αρνητικό, απλά δεν κατακρίνει!!!

Βλέπω τα κολλήματα του υπνωτισμένου νου!
Αυτός ο μηχανικός νους που έχει την τάση της επανάληψης...ο νους που έχει αλζτχάιμερ..αυτός ο νους που δεν ελέγχεται από τη συνείδηση!
Πόση πλάνη... πόσο σκοτάδι ...ο καθένας νομίζει τα καλύτερα για τον εαυτό του!!!!

Κάθε αρετή συνυπάρχει με την άλλη μέσα στο επίπεδο της συνειδητότητας εκείνο, το οποίο έχεις φτάσει στην αντίληψη της ένωσης!

Δεν υπάρχει κατοχή αρετής φίλοι μου χωρίς να φτάσουμε στο κέντρο μας!

Οι περισσότεροι δεν φτάνουν στο κέντρο και όμως περνάνε τις αντανακλάσεις των αρετών στην περιφέρεια, στο εγώ τους... και τις ελαττώνουν σε δονήσεις που χάνουν την ίδια την ιδιότητα!

Αυτή είναι η πλάνη της περιφερειακής αντίληψης, της ελαττωμένης συνείδησης, του αποκομμένου εγώ!

Νομίζει, πιστεύει, αμφιβάλλει, πιθανολογεί, σκέπτεται, αγαπά, μισεί, βοηθά, αδιαφορεί, θέλει, μπορεί, χάνει, νικάει, κτλ, κτλ, κτλ!

Όλα αυτά τα σκαμπανεβάσματα, επειδή δεν αντέχει, δεν ζει, δεν υπάρχει στις υψηλές δονήσεις του κέντρου μας, δημιουργεί αντανακλάσεις μέσα στις χαμηλές που είναι εστιασμένο!

Όπως πάνω έτσι και κάτω!

Αυτή είναι η πλάνη...ότι έφτασε στο κέντρο, ότι κατάλαβε, ότι ένιωσε, ότι!
Η εμπειρία είναι η πραγματικότητα, είναι το μόνο πραγματικό που παίρνει...το βίωμα της πλάνης!
Η επεξεργασία και η αξιολόγηση του βιώματος , είναι η πλάνη του ελαττωμένου εαυτού μας, του "εγώ" μας, της λήθης μας!

Κάθε ένας έχει δει την αγάπη στο επίπεδό του, κάθε ένας λέει αγαπάω, κάθε ένας λέει ότι έχει αρετή!
Κι όμως όταν δεν φτάσεις πραγματικά στη καρδιά... στο κέντρο... στο Λόγο...είσαι ακόμα στο μυαλό...στο άκρο, και νομίζεις από κει ότι το μυαλό είναι καρδιά!

 Αυτή είναι πλάνη των φράκταλς, αυτά είναι τα μάτριξ, αυτά είναι αντανακλάσεις του ίδιου φωτός του εαυτού σου σε καθρέφτες μικρής "ανάλυσης"!

Μέσα από τις σχέσεις σας, βρείτε το φως που πέφτει στο καθρέφτη και ακολουθήστε το...στη πηγή !
Αυτό το φώς είναι η ψυχική σας πορεία από το Ένα σε εσάς, και αυτό το φώς είναι η ατομική ψυχική σας πορεία από το εγώ στον ολικό εαυτό σας!

Ο ΕΝΑ μοιράζεται...ο ολικός εαυτός μας μοιράζεται, όλα μοιράζονται και δημιουργούν...μοίρες, γωνίες, εκπομπής φωτός από το κέντρο προς την περιφέρεια....

Μέσα από τις σχέσεις σας θα βρείτε τα πάντα, όταν μάθετε να ζείτε αληθινά!

Προσέξτε φίλοι μου, άλλο η αποδοχή και άλλο η εκπαίδευση!
Προσέξτε...Μη κατακρίνετε τον εκπαιδευτή σας, ότι δεν σας αποδέχεται!

Μη μπερδεύετε την αποδοχή που είναι η θεραπεία για την κατάκριση,
με την εκπαίδευση που ζητά εσωτερικό έργο και ευθύνες!

Μετά την αποδοχή, ξεκινά η εσωτερική εργασία!

Μάθετε να ζείτε ...ζώντας για να μαθαίνετε!

Ο ΚΑΥΓΑΣ ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΣΜΟΥ – ΑΡΝΗΣΙΠΑΤΡΙΑΣ ΣΤΟΝ «ΑΧΥΡΩΝΑ» ΤΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΕΘΝΩΝ

ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΣΠΑΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΥΓΑ, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΜΕΛΕΤΑ

Η άβυσσος η οποία χωρίζει τον αυθεντικό (προχριστιανικό) ορισμό του έθνους από τους ψευδείς ορισμούς που, εδώ και ενάμιση αιώνα, έχουν δώσει τα γνωστά δύο ρεύματα της Νεωτερικότητας που ακούνε στους όρους «εθνικισμός» και «διεθνισμός». Γνωρίζοντας άλλωστε ότι υπάρχει διαφορά στους ορισμούς, ο Γερμανός ιστορικός Μάϊνεκε (Friedrich Meinecke) προχώρησε το 1907 («Weltbürgertum und Nationalstaat. Studien zur Genesis das deutschen Nationalstaats») σε διάκριση ανάμεσα στο λεγόμενο «πολιτισμικό» έθνος («Kulturnation») και το λεγόμενο «κρατικό» («Staatsnation»). Το πρώτο, που περιλαμβάνει και το αυθεντικό αρχαίο έθνος, είναι συμπαγής οργανική συλλογικότητα με ισχυρό και ιστορικό αίσθημα εθνικής ενότητας, διαμορφωμένη από τις δυνάμεις του τόπου και της Ιστορίας, ενώ το δεύτερο έχει διαμορφωθεί μόνον από μία πολιτική επιλογή.

Από την εμφάνιση του επεκτατικού μονοθεϊσμού που λέγεται Χριστιανισμός, οι εχθροί του έθνους, υπό την αυθεντική του έννοια, δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν και να δρουν. Είναι εκείνοι που, επί αιώνες, έθαψαν όλα τα έθνη κάτω από βαριές ταφόπλακες που έφεραν τον Σταυρό ή την Ημισέληνο και εκείνοι που, συσπειρωμένοι γύρω από τον μονάρχη και τον Χριστό, έφτασαν να αποκαλούν «ανύπαρκτο» το έθνος όταν το επανέφεραν (ως την ανώτατη αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος) οι Γάλλοι Ιακωβίνοι και εν συνεχεία οι Ιταλοί Καρμπονάροι. Είναι εκείνοι που, έναν αιώνα αργότερα, ιδιοποιήθηκαν αυτό που αρχικά κατήγγειλαν, ναι, ναι, το έθνος, υποβιβάζοντάς το σε επινοημένη ομογενοποιητική συλλογικότητα («πολιτικό έθνος») χάριν του «εθνικισμού» και ταυτόχρονα άνοιξαν δρόμο στους υποτιθέμενους αντιπάλους τους, αλλά στην πραγματικότητα ομογάλακτους αδελφούς τους, στους λεγόμενους «διεθνιστές», να κατοχυρώσουν/κλειδώσουν τον υποβιβασμό, επιτιθέμενοι στο ψευδο-«έθνος», το οποίο στο τέλος κατέληξε να αποκαλείται «φανταστική κοινότητα» και άλλα ανάλογα. Με χίλια δύο προσωπεία, οι καλοί στρατιώτες της Παγκόσμιας Ιερουσαλήμ συνέχισαν και συνεχίζουν τον απηνή διωγμό της αυτόνομης και συμπαγούς συλλογικής ταυτότητας, αυτού δηλαδή που όντως είναι το έθνος, του ουσιαστικά μοναδικού πλαίσιου πραγμάτωσης για τους «gentiles», τους «εθνικούς».

Παγιδευμένα ωστόσο μέσα στο ίδιο τους το ψεύδος, τα δύο ομογάλακτα τέκνα της Παγκόσμιας Ιερουσαλήμ, υποχρεώθηκαν πολύ σύντομα σε αναπόφευκτες καταφυγές. Ο «εθνικισμός», όταν δεν επιχειρούσε γελοιότητες τύπου ««Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν εισίν Ελληνες», πολύ σύντομα κατέφυγε σε ανιστόρητους φυλετισμούς, ενώ ο «διεθνισμός», εκμεταλλευόμενος ακριβώς την κραυγαλέα ανιστορικότητα του εθνοφυλετισμού, αλλά και ο ίδιος ενδεδυμένος με τον φανατισμό της αλογίας, κατέφυγε σε συλλήβδην άρνηση του έθνους, σε αρνησιπατρία και σε θεοποίηση του αυθαίρετου αξιώματος ότι όλοι όσοι είναι άνθρωποι οφείλουν να είναι ίδιοι. Ο απόλυτος ωστόσο παραλογισμός των δικών του προθέσεων, οδήγησε τον «διεθνισμό» τον τελευταίο καιρό σε πρόχειρα μασκαρέματα, όπως λ.χ. ότι ως θεωρία αποβλέπει απλώς «στην ένταξη των κρατών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με κοινές αρχές» ή ότι δεν πρέπει (κατ’ ουσίαν απαγορεύεται) να υπάρχουν όρια στις κουλτούρες και στους πολιτισμούς, αυτό δηλαδή που κατά τις τελευταίες δεκαετίες περιγράφεται με τον, μάλλον ευφημιστικό, όρο «πολυπολιτισμός». Το «ΨΥΧΗΣ ΑΓΑΘΗΣ ΠΑΤΡΙΣ Ο ΞΥΜΠΑΣ ΚΟΣΜΟΣ» του Δημοκρίτου όμως, επουδενί σήμαινε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν έθνη και πατρίδες ή φυσικές και ιδιοσυγκρασιακές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων. Άλλο πράγμα έλεγε ο άνθρωπος.

Σε μασκαρέματα προχώρησε βεβαίως, ιδίως μετά τον πλήρη εξευτελισμό του φυλετισμού στα μέσα του 20ου αιώνα, και ο «εθνικισμός», λ.χ. ως θεωρία που τοποθετεί ως ύψιστη πολιτική αξία το ανεθνικό (χριστιανικό ή μωαμεθανικό) Εθνοκράτος (το προαναφερθέν «Staatsnation» του Μάϊνεκε). Επειδή όμως αμφότερες οι «πλευρές» εξυπηρετούν την παντοκράτειρα Παγκόσμια Ιερουσαλήμ, τους παρέχεται από αυτήν κάθε διευκόλυνση να αλλάζουν κοστούμια και προσωπεία, ώστε αυτή να εξακολουθεί να παραμένει παντοκράτειρα και τα πραγματικά έθνη, οι ταυτότητες, οι πολιτισμοί, τα αξιακά τους συστήματα και οι θρησκείες τους, να εξακολουθούν να είναι γενιτσαροποιημένα ή απροκάλυπτα υπόδουλα.

Αυτονόητο είναι βεβαίως ότι οι δύο «πλευρές» δεν πολυνοιάζονται για μασκάρεμα, όταν αλωνίζουν σε μορφωτικά καθυστερημένες χώρες, στις οποίες ο φυλετισμός και η «αιματολατρία», όπως και η υποτίθεται «αντίπαλη» αρνησιπατρία, δεν αποτελούν ακόμα ντροπή, καθώς μοιράζονται σε ένα μεγάλο πληθυσμιακό τμήμα, μαζί με κάθε λογής λαϊκούς θρύλους, προφητείες καλόγερων, θεωρίες συνομωσίας και άλλα ανάλογα. Στην Ρωμαίικη Ελλάδα λ.χ., όπου υπάρχουν πάμπολλοι άνθρωποι που σαν τους σκύλους του Παυλώφ αναπηδούν κάθε φορά που ακούνε αναφορά σε έθνος και εκτοξεύουν εύκολες κατηγορίες περί… «φασισμού» και «ναζισμού», υπάρχουν επίσης και πάμπολλοι (περισσότεροι μάλιστα) που πιστεύουν ότι δικαιούνται να λέγονται Έλληνες επειδή και μόνον έχουν υποτίθεται το «όμαιμον» με τους πραγματικούς Έλληνες της αρχαιότητας, κάτι που βεβαίως δεν έχουμε καμία απολύτως όρεξη να τους αρνηθούμε, πλην όμως σηκώνουμε το φρύδι βλέποντας την γενική χαμέρπειά τους σε ό,τι αφορά την πνευματική και ηθική σφαίρα, μία χαμέρπεια που σαφώς πηγάζει από την θρησκεία τους και το «έθος» που αυτή παράγει. Να που ξαναγυρίσαμε λοιπόν στο «έθος». Την ετυμολογική ρίζα του ίδιου του έθνους, άλλωστε.

Η καταφυγή των παραπάνω στην «αιματολατρία», τους οδηγεί άμεσα σε λογικό αδιέξοδο. Άπαξ και δεχθούμε ότι οι σύγχρονοι χριστιανοί ορθόδοξοι κάτοικοι του Ελλαδικού χώρου είναι σε μεγάλο ποσοστό τους απόγονοι των Ελλήνων της προχριστιανικής εποχής, και, επαναλαμβάνω, ο γράφων δεν έχει επί τούτου ουδεμία ένσταση, τίθεται παραχρήμα το ερώτημα γιατί ουδεμία σχέση έχουν αυτοί με εκείνους, αντίθετα διάγουν τον βίο, ιεραρχούν τις αξίες και ανταποκρίνονται στην απαίτηση για δημιουργία με εντελώς άλλον, εκ διαμέτρου αντίθετο θα λέγαμε, τρόπο. Η μόνη απάντηση που υπάρχει είναι ότι τελικά, αυτό που καθορίζει το πραγματικό έθνος είναι η δική του ιδιαίτερη θρησκεία και το δικό του ιδιαίτερο αξιακό σύστημα και «έθος». Εάν δεν τα έχει, απλώς δεν υπάρχει ως έθνος, ακόμα και εάν έχει προβεί σε ενδογαμίες αιώνων επί αιώνων και είναι ακινητοποιημένο σε μία μόνον συγκεκριμένη περιοχή. Υπήρξε λόγος άλλωστε που από κάποιο σημείο και μετά (την δεκαετία του 1970 δια του Robert Jaulin) η Εθνολογία υποχρεώθηκε να εισάγει τον όρο «εθνοκτονία» (*) («Ethnocide») για να περιγράψει μια διαδικασία εντελώς άλλη από την «γενοκτονία» («Genocide»), που εισήχθη από τον Λέμκιν ως όρος το 1944. Εάν τα έθνη τα έσωζε η καθαρή καταγωγή, τότε δεν θα υπήρχε ποτέ διαδικασία ικανή «να σκοτώσει κοινωνικές κουλτούρες, σκοτώνοντας τις ατομικές ψυχές» (κατά τον Μπαρτολομέ Κλαβέρο).

Η καταφυγή στην «αιματολατρία» είναι τόσο ευάλωτη και αδιέξοδη, που ένας από τους πιστούς της, έμεινε επί μακρόν ενεός προτού με κατηγορήσει αμήχανα ότι του παρουσίαζα μία «μεταφυσική του αίματος», όταν απλώς τον πληροφόρησα ότι ο γενετικός κώδικας δεν είναι κλειστό πακέτο, αλλ’ αντιθέτως επηρεάζεται από έναν απέραντο αριθμό πραγμάτων που, απλώς, στον μηχανιστικό τρόπο της «σύγχρονης» (ιουδαιοχριστιανικής πάντα) αντίληψης, οι περισσότεροι δεν είναι καν ικανοί να αντιληφθούν ότι επιδρούν επάνω τους, ακόμα και τώρα που είναι ζώντα άτομα. Πράγματα που είναι ικανά να επιβάλουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στην οντότητα, ακόμα και στο χρονικά σύντομο φάσμα ενός ανθρώπινου βίου. Οι εικόνες που βλέπουμε, οι ήχοι που ακούμε, η αισθητική ή το αξιακό σύστημα που διδασκόμαστε, η τροφή και το νερό που καταναλώνουμε, οι δονήσεις και μαγνητισμοί που μας διαπερνούν, οι ιδέες που μας περιβάλλουν, επηρεάζουν και επαναδιαμορφώνουν συνεχώς τόσο εμάς τους ίδιους, όσο και τον γενετικό κώδικα που παραλάβαμε από τους γονείς για να παραδώσουμε στα τέκνα. Είμαστε συνεπώς ρευστοί, μέσα σε ρευστό, που ρέει σε ρευστό, και πάει λέγοντας. Γιατί απλώς ρευστή είναι η ίδια η Φύση.

Αντίθετα, σταθερές, ή μάλλον με την ψευδαίσθηση της σταθερότητας, αφού χρειάζονται νέες γενεές ανθρώπων να τις στηρίζουν ώστε να παραμένουν τέτοιες, είναι οι κοσμοαντιλήψεις και οι πολιτισμικές υλοποιήσεις τους, δηλαδή οι εθνικές ταυτότητες, οι εθνικές κουλτούρες και οι πολιτισμοί. Όλες μένουν συμπαγείς όσο και «σταθερές» και «αιώνιες», όταν μέσα τους περνούν σε ασταμάτητη διαδοχή οι γενεές των εθνών τους. Όταν σταματήσει αυτή η διαδοχή, τότε όλες αυτές οι κοσμοαντιλήψεις και πολιτισμικές υλοποιήσεις τους παρασύρονται από την μεγάλη ροή και εξαφανίζονται, αφήνοντας τίποτε περισσότερο από ιστορικές μνήμες ή σκόρπια στοιχεία, απλές καταγραφές στον απέραντο «σκληρό δίσκο» της Αιωνιότητας.

Επάνω στην απελπισία που δημιουργεί η συνειδητοποίηση των αδιεξόδων τους, οι ρωμιοί εθνοφυλετιστές, συχνά καταφεύγουν σε μία ωραία διατύπωση του Ηροδότου («Ουρανία» 144), ο οποίος, όμως, δυστυχώς γι’ αυτούς, ορίζει «το Ελληνικόν» στην βάση της κοινής καταγωγής (κατά την Παράδοση εκ του Έλληνος, του πρώτου «σπαρτού» υιού του Δευκαλίωνος), της κοινής γλώσσας, των κοινών Ιερών και θυσιών για τους Θεούς και του κοινού «έθους» (**). Και απλώς βυθίζονται ακόμα περισσότερο, αφού, μένοντας αγκαλιασμένοι με την ξένη θρησκεία και τα ήθη της, στερούνται αυτομάτως του ημίσεως της Ελληνικότητας που προσπαθούν να καρπωθούν. Το θεοκρατικό κράτος με την σταυροφόρα σημαία, του οποίου τα πράγματα βλέπουν απολύτως φυσιολογικά οι ρωμιοί εθνοφυλετιστές, είναι φανατικά ορθόδοξο χριστιανικό, και μάλιστα αποκαλεί «ετερόθρησκους» εκείνους ακριβώς που σήμερα έχουν το «ομόθρησκον» και «ομότροπον» με τους Έλληνες του προχριστιανικού παρελθόντος! Επίσης, αυτοί οι ίδιοι οι αρχι-«Ελληναράδες» φυλετιστές, ποτέ μα ποτέ δεν έχουν αποκαλέσει Συνέλληνες τους πληθυσμούς της Νότιας Ιταλίας ή τους εξισλαμισμένους απογόνους των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής. Φαίνεται ότι το «ομόθρησκον» και «ομότροπον», κατ’ αυτούς το καλύπτει άριστα η… κοινή με τους Σλάβους Ορθοδοξία!

Οι βάσεις λοιπόν τόσο του εθνοφυλετισμού, όσο και της αρνησιπατρίας πρέπει να μελετηθούν περισσότερο στα πλαίσια της Ψυχολογίας, ή ακόμα και της Ψυχιατρικής, παρά της Εθνολογίας ή, ορθότερα, της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Την τελευταία δεν την αφορά ούτε ο απέραντος φόβος να απαγκιστρωθεί κανείς από θρησκείες που ακυρώνουν, καθυβρίζουν και δαιμονοποιούν τις πραγματικές ρίζες του, ούτε η νεύρωση της απέχθειας προς αυτή την ίδια την ευρύτερη μητέρα μας, την γη στην οποία πρωτοείδαμε το φως του ήλιου και στην οποία έζησαν, μάτωσαν, ίδρωσαν, γέλασαν και δημιούργησαν οι πρόγονοί μας. Η Κοινωνική Ανθρωπολογία ασχολείται μόνο με την πραγματική εθνική ταυτότητα και την πολιτισμική διαφοροποίηση και, ένα από τα πράγματα που κυρίως καταγγέλλει, είναι η γελοία, χριστιανική κυρίως, τάση να ερμηνεύονται (παλαιά τέχνη άλλωστε η περιβόητη «Interpretatio Christiana»!) και να αξιολογούνται οι όποιοι «άλλοι» με τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα του Χριστιανισμού (***).

Επανερχόμαστε λοιπόν στο αφετηριακό σημείο, που εκφράσαμε από το 1996, δηλαδή στο ότι το πραγματικό έθνος καθορίζεται πρωτίστως από ιδιαίτερη κοσμοαντίληψη, ιδιαίτερη θρησκεία και ιδιαίτερο αξιακό σύστημα και τρόπο συμπεριφοράς («έθος»), αφού η τυχόν απουσία τους αχρηστεύει και την ωφέλεια της κοινής καταγωγής και της κοινής γλώσσας. Για πολλοστή φορά επαναλαμβάνουμε πως για να υπάρξει παλινόρθωση των εθνών και αποκατάσταση της «Εθνόσφαιρας» («Εthnosphere») του πλανήτη (****), πρέπει να προηγηθεί η παλινόρθωση όλων αυτών που πραγματικά καθορίζουν το κάθε έθνος και το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα. Αρέσει δεν αρέσει αυτό σε κάποιους, αυτό προϋποθέτει την πνευματική απελευθέρωση των εθνών από τις ξένες και ισοπεδωτικές αιρέσεις του μονοθεϊσμού που τώρα τα κρατούν αιχμάλωτα και ναρκωμένα και, κατά κυριολεξία, τα ακυρώνουν. Δεν γίνεται ομελέτα δίχως να σπάσει κάποιος αυγά. Η παλινόρθωση των εθνών, όσων υπάρχουν ακόμη, περνάει υποχρεωτικά μέσα από την παλινόρθωση των εθνικών θρησκειών τους. Υποχρεωτικά!

ΔΕΣ:

Ποια είναι η πατρίδα των Ορθόδοξων χριστιανών;
 
Το βρόμικο παρελθόν τού Χριστιανισμού – Η επιβολή της «θρησκείας της αγάπης» με πολέμους και καταπίεση
 
Το αγεφύρωτο χάσμα Ελληνισμού και Χριστιανισμού
 
Οι αρχαίοι κίονες γίνανε πέτρες, για να χτιστούν οι τοίχοι των νέων ναών…

Το βρόμικο παρελθόν τού Χριστιανισμού – Η επιβολή της «θρησκείας της αγάπης» με πολέμους και καταπίεση

Ελληνισμός vs Χριστιανισμός

Ορθοδοξία κατά Ελλήνων - ΟΥΔΕΝ ΚΡΥΠΤΟΝ ΥΠΟ ΤΟΝ ΉΛΙΟΝ
------------------------
Σημειώσεις:

(*) «Αν ο όρος “Γενοκτονία” αναφέρεται στην ιδέα της ράτσας ή φυλής και στην θέληση για εξόντωση φυλετικών μειονοτήτων, η “Εθνοκτονία” αποσκοπεί όχι στην φυσική εξόντωση των ανθρώπων, αλλά στην εκμηδένιση της κουλτούρας τους. Σε αντίθετη περίπτωση θα πέφταμε ξανά στην περίπτωση της “Γενοκτονίας”. Ως “Εθνοκτονία” ορίζεται η συστηματική καταστροφή του τρόπου ζωής και σκέψης ενός λαού από έναν άλλον. Ενώ ο γενοκτόνος σκοτώνει με φυσικό τρόπο, ο εθνοκτόνος σκοτώνει πνευματικά. Και στις δύο περιπτώσεις επέρχεται η εκμηδένιση αν και φαινομενικά είναι διαφορετικής μορφής. Η φυσική και άμεση εκμηδένιση μοιάζει μόνο, και δεν είναι στην πραγματικότητα διαφορετική τάχα από την πολιτισμική εκμηδένιση, Η τελευταία έχει μακροσκοπικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο και καθορίζεται από τις συγκυρίες και τις δυνατότητες αντίστασης ή μη αντίστασης των καταπιεζόμενων» (απόσπασμα κειμένου του εθνολόγου Πιερ Κλαστρ, που δημοσιεύθηκε στο 25ο τεύχος του περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη» τον Φεβρουάριο του 1991).

(**) «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΕΟΝ ΟΜΑΙΜΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟΝ ΚΑΙ ΘΕΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΟΙΝΑ ΚΑΙ ΘΥΣΙΑΙ, ΗΘΕΑ ΤΕ ΟΜΟΤΡΟΠΑ»

(***) Προϊόν αυτής ακριβώς της τάσεως είναι άλλωστε και το βαρετά επαναλαμβανόμενο φαινόμενο να μας βγάζουν διάγνωση και να μας επικολλούν ταμπέλλες οι εθνοφυλετιστές και αρνησιπάτριδες, κάθε φορά που θα βρεθούν απέναντι στις πολύ ξεκάθαρες θέσεις μας περί Εθνισμού. Με το να μας πακετάρουν σε κάτι οικείο τους και να μας αρχειοθετήσουν κάπου στα ερμάρια τοποθέτησης των «κακών», νομίζουν ότι έχουν απαλλαγεί από κάθε υποχρέωση για σοβαρή αντιπαράθεση επιχειρημάτων. Μας επικολλούν λοιπόν οι μεν την ταμπέλλα του… «κομμουνιστή» και οι δε την ταμπέλλα του… «φασίστα» και, ως καλές στρουθοκάμηλοι, εξακολουθούν να κοροϊδεύουν με τις ανόητες θεωρίες τους τόσο τους εαυτούς τους όσο και τους πάμπολλους ομοίους τους, στον τρόπο σκέψης και στον βαθμό ευφυΐας.

(****) Προ δύο ετών, ο Καναδός ανθρωπολόγος Wade Davis δήλωσε σε ένα βίντεο παραγωγής του με τίτλο «Dreams From Endangered Cultures»: «αντιλαμβάνεται κάποιος την Εθνόσφαιρα σαν το συνολικό άθροισμα των στοχασμών και των ονείρων, των μύθων, των ιδεών, των εμπνεύσεων και των ενοράσεων που υλοποιήθηκαν από τα ανθρώπινο φαντασιακό από την αυγή της ανθρώπινης συνειδητότητας. Η Εθνόσφαιρα αποτελεί την μεγαλύτερη εποποιΐα της ανθρωπότητας. Είναι ένα σύμβολο των όλων όσων υπήρξαμε και των όλων όσων μπορούμε να γίνουμε, ως ένα εκπληκτικά φιλοπερίεργο φυσικό είδος».

Εταίρες: οι πιο χειραφετημένες γυναίκες της Αθήνας;

Ο μεγαλύτερος έπαινος για μια Αθηναία, κατά τον Περικλή, είναι να ακούγονται για κείνην όσο γίνεται λιγότερα, είτε για κακό είτε για καλό. Με άλλα λόγια, η αρετή της γυναίκας είναι η κοινωνική ανυπαρξία. Μια κόρη καλής ανατροφής μεγάλωνε κατά τρόπο ώστε να βλέπεται και να ακούγεται ελάχιστα. Και όταν έφτανε στα 14, ο πατέρας της (ή ο κηδεμόνας της) την πάντρευε με προξενιό. Οι Αθηναίοι δεν νυμφεύονταν από έρωτα, αλλά για να κάνουν γνήσια παιδιά και να έχουν έμπιστο φύλακα μέσα στο σπίτι. Η σύζυγος όφειλε να είναι πιστή, η ίδια απαίτηση όμως δεν ίσχυε για τον σύζυγο. Ελάχιστη επαφή υπήρχε ανάμεσα στο ζευγάρι. Για τη γυναίκα θεωρούνταν ντροπή να ξεπορτίζει, για τον άντρα να δίνει την εντύπωση ότι ξημεροβραδιάζεται με τη γυναίκα του. Ο νόμος την αντιμετώπιζε ως ισόβιο ανήλικο: δεν είχε αυθύπαρκτη υπόσταση, και δεν κληρονομούσε παρά μόνο αν δεν είχε άρρενες αδελφούς. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση δεν ήταν κανονική κληρονόμος: μέσω εκείνης, η περιουσία θα μεταβιβαζόταν στον μελλοντικό της γιο. Εννοείται ότι δεν είχε πολιτικά δικαιώματα, μέσω όμως εκείνης, και αποκλειστικά εκείνης, μπορούσε να γεννηθεί ένας αθηναίος πολίτης.

 

Η εικόνα ίσως να μην είναι τόσο ζοφερή όσο φαίνεται. Διάφοροι συγγραφείς μιλούν για αγάπη ανάμεσα στους δύο συζύγους, αλλά και για αμοιβαία σεξουαλική επιθυμία. Η ερωτική ικανοποίηση για τη γυναίκα δεν θεωρούνταν αμαρτία, όπως στη χριστιανική εποχή. Ίσα-ίσα, οι γιατροί αντιμετωπίζουν την ερωτική στέρηση ως αιτία διαφόρων νοσημάτων. Όσο για τα συναισθήματα, αποτυπώνονται, έστω και τυποποιημένα, στα συγκλονιστικά επιτύμβια ανάγλυφα της κλασικής εποχής. Παρεμπιπτόντως, χάρη στις επιτύμβιες επιγραφές κάποιες γυναίκες της Αθήνας σώζονται από την ανωνυμία: η Ηγησώ, η Φρασίκλεια, η Αμφαρέτη... Αλλιώς, μια έντιμη γυναίκα, όσο ήταν εν ζωή, δεν αναφερόταν ποτέ δημόσια με το όνομά της. Στην περίπτωση που γινόταν κάτι τέτοιο, ο υπαινιγμός ήταν σαφής: επρόκειτο για άτομο ελευθέρων ηθών.

 

Πόσο διαφορετικά φαίνονται όλα για τις εταίρες! Ασπασία, Φρύνη, Λαΐδα, Γλυκέρα... Η πρώτη, με την καλλιέργεια και την ευφυία της, διεγείρει πνευματικά τον Σωκράτη και τον Περικλή. Σύμφωνα με τον πλατωνικό Μενέξενο, αυτή είναι που συνέθεσε στην πραγματικότητα τον Επιτάφιο. Όπως παρατηρεί ο Πλούταρχος, η μαρτυρία έχει παιγνιώδη χαρακτήρα, δείχνει όμως την απήχηση που είχε η Ασπασία μεταξύ των πεπαιδευμένων. Όσο για την έκθεση στο δημόσιο βλέμμα, δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε το περίφημο περιστατικό με τη Φρύνη, όταν κατά τη γιορτή των Ελευσινίων, μπροστά σε όλο το πανελλήνιο, γυμνώθηκε, έλυσε τα μαλλιά της και μπήκε στη θάλασσα. Καί ἀπ' αὐτῆς Ἀπελλῆς τήν Ἀναδυομένην Ἀφροδίτην ἀπεγράψατο. Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν. Δεν υπάρχει καλύτερη πηγή από το 13ο βιβλίο των Δειπνοσοφιστών του Αθήναιου, όπου ερανίζονται πλήθος αποσπάσματα από την Κωμωδία, τα ευφυολογήματα εταιρών του Μάχωνος, καθώς και άφθονα ανέκδοτα. Απώτερη πηγή του Αθήναιου είναι οι Γραμματικοί της ελληνιστικής εποχής· ανάμεσά τους ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος, ο οποίος στο σύγγραμμά του Περί τῶν Ἀθήνησιν ἑταιρίδων αποδελτίωσε 135 ονόματα. Ήταν όμορφες, έξυπνες, ετοιμόλογες και πλούσιες. Στην κυρίαρχη αυτή εικόνα για τις εταίρες θα ήθελα να αντιτάξω μιαν άλλη, λιγότερο λαμπερή, χρησιμοποιώντας ως πηγή τον Κατά Νεαίρας λόγο του Απολλόδωρου. Το θέμα θα το εξετάσουμε υπό το πρίσμα της εμπορίας, της δουλείας, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και της απουσίας θεσμών που να προστατεύουν τον πραγματικά αδύναμο. Οφείλουμε να έχουμε διαρκώς υπόψη μας ότι η αθηναϊκή δημοκρατία αναγνωρίζει μόνο πολιτικά δικαιώματα, όχι ανθρώπινα δικαιώματα.

 

Κατ' αρχάς θα πρέπει να διευκρινίσουμε την αρχαιοελληνική σημασία του όρου εταίρα. Πρόκειται, όπως έχει ήδη παρατηρηθεί από τον Αθήναιο, για έναν ευφημισμό: είναι αυτή που κάνει συντροφιά. Η διαφορά τής εταίρας από την πόρνη (λέξη που παράγεται από το ρήμα πέρναμαι, «πουλιέμαι») έγκειται στο ότι η πρώτη εμπλέκεται με έναν κάθε φορά πελάτη, σε σχετικά μακροπρόθεσμη βάση και ενίοτε με δική της επιλογή, ενώ η δεύτερη προσφέρεται αδιακρίτως σε όλους (βλ. Αισχ. 1.52.1). Η συνεύρεση με πόρνη στοιχίζει συνήθως έναν οβολό, η σχέση όμως με εταίρα πολύ περισσότερο. Σε ένα κωμικό απόσπασμα η Φρύνη παρομοιάζεται με τη Χάρυβδη, που καταπίνει, μαζί με τον καπετάνιο, και το ίδιο το σκάφος. Για την περίπτωση της ἑταιρήσεως, πληροφορούμαστε από διάφορες πηγές την ύπαρξη γραπτών συμφωνητικών (συνθῆκαι, συγγραφαί), όπου ορίζεται το συνολικό ποσόν που θα καταβληθεί, ο χρόνος της σχέσης, αλλά και η αποκλειστικότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εταίρα δεν είναι αυτοαπασχολούμενη, αλλά δούλη.

 

Από τεχνική άποψη, ανήκει στην κατηγορία των χωρίς οἰκούντων, δούλων δηλαδή οι οποίοι απολαμβάνουν κάποια σχετική αυτονομία και αποδίδουν στον ιδιοκτήτη τους το μεγαλύτερο μέρος από τις εισπράξεις τους. Με τα υπόλοιπα χρήματα, αν αποταμιεύουν, θα καταφέρουν ίσως κάποια στιγμή να εξαγοράσουν την ελευθερία τους.

 

Η πιο διάσημη περίπτωση είναι αυτή της Νέαιρας. Αν γνωρίζουμε την ιστορία της -ή έστω μια πικρόχολη και σαρκαστική εκδοχή- είναι γιατί ο άντρας με τον οποίο συζούσε, ο Στέφανος, από απλός κλακαδόρος, όπως τον αποκαλεί ο αντίπαλός του, αναμείχθηκε ενεργά στην πολιτική και έκανε εχθρούς. Ένας από αυτούς, για να χτυπήσει τον Στέφανο, υποβάλλει γραφήν ξενίας κατά της Νέαιρας και καλεί τον γαμπρό του, τον Απολλόδωρο, να μιλήσει στη θέση του ως συνήγορος. Σύμφωνα με τον νόμο του Περικλή, του 451 π.Χ., για να είναι κανείς Αθηναίος, έπρεπε να είναι Αθηναίοι και οι δύο του γονείς. Ο νόμος δεν απαγόρευε τις ερωτικές σχέσεις ή και τη συγκατοίκηση ανάμεσα σε έναν Αθηναίο και μία ξένη· τα παιδιά όμως που τυχόν θα γεννιούνταν από αυτή τη σχέση θεωρούνταν νόθα. Αν ήταν αγόρια, δεν θα είχαν κληρονομικά δικαιώματα και δεν θα μπορούσαν, με την ενηλικίωσή τους στα 18, να εγγραφούν ως αθηναίοι πολίτες στο ληξιαρχικό γραμματείο. Αν ήταν κορίτσια, δεν θα μπορούσαν να δοθούν σε γάμο σε έναν Αθηναίο, και να του κάνουν γνήσια παιδιά. Αυτό που υποστηρίζει ο κατήγορος είναι ότι η Νέαιρα -μια πρώην δούλη, πόρνη και ξένη- συμβιώνοντας με τον Στέφανο όχι ως παλλακίδα του, αλλά ως νόμιμη σύζυγός του, κατάφερε να πολιτογραφήσει Αθηναίους τους δύο γιους που είχε αποκτήσει από πελάτες της, και να παντρέψει την κόρη της, και μάλιστα δύο φορές, με Αθηναίους πολίτες.

 

Ο Στέφανος δεν θα αμφισβητήσει το παρελθόν της Νέαιρας· θα υποστηρίξει όμως ότι τα τρία αυτά παιδιά δεν είναι της Νέαιρας αλλά δικά του, γεννημένα από αθηναία σύζυγο, η οποία έχει προ πολλού αποβιώσει. Κάτι τέτοιο δεν μοιάζει απίθανο. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε κάποιον χήρο με τρία ορφανά να φέρνει στο σπίτι του μιαν άλλη γυναίκα, η οποία, λόγω του νομικού της status, δεν θα εγείρει απαιτήσεις για τεκνοποιία και θα αποδεχθεί τον υποδεέστερο ρόλο της παλλακίδας.

 

Ποιά ήταν η Νέαιρα; Δεν ξέρουμε -και μάλλον δεν ήξερε ούτε η ίδια- ούτε τον πραγματικό τόπο καταγωγής της ούτε τους γονείς της. Ανατράφηκε στην Κόρινθο, μαζί με άλλα έξι κοριτσάκια, ως «θυγατέρα» μιας απελεύθερης, της Νικαρέτης. Στην πραγματικότητα ήταν δούλη της, όπως και οι «αδελφές» της. Η Νικαρέτη είχε το ταλέντο να αγοράζει βρέφη που θα εξελίσσονταν σε όμορφες γυναίκες. Τα εξέδιδε από την πιο τρυφερή ηλικία. Η Νέαιρα ξεκίνησε προτού ακόμη σχηματιστεί ως γυναίκα. Τα κορίτσια δεν ήταν εγκατεστημένα σε πορνείο· εκμισθώνονταν ως συνοδοί σε επίλεκτους πελάτες. Κάποια στιγμή, όταν ενηλικιώνονταν, η Νικαρέτη τις πουλούσε, αγοράζοντας ίσως στη θέση τους άλλα βρέφη· φαίνεται πως ειδικευόταν στην παιδική πορνεία.

 

Η Νεάιρα ακολούθησε την τύχη των αδελφάδων της. Ήταν περίπου είκοσι ετών όταν την αγόρασαν από κοινού δύο Κορίνθιοι νεαροί, καταβάλλοντας 3.000 δραχμές. Για να έχουμε μιαν αίσθηση των μεγεθών, το ημερομίσθιο ενός τεχνίτη ήταν μία δραχμή, και με 300 δραχμές μπορούσε κανείς να αγοράσει έναν ειδικευμένο δούλο. Κάποια χρόνια αργότερα οι δύο νέοι αποφάσισαν να παντρευτούν. Αυτό το menage a trois, οπωσδήποτε σκανδαλώδες, δεν θα τους διευκόλυνε αν ήθελαν να βρουν νύφες από καλές οικογένειες. Επιπλέον, η Νέαιρα αργά ή γρήγορα θα έπαυε να είναι το ίδιο επιθυμητή. Πόσο γρήγορα γερνάει μια γυναίκα που ξεκινάει τη σεξουαλική ζωή της πριν από τα 10, ξενυχτά αδιάκοπα, πίνει στα συμπόσια και κάνει αμβλώσεις; Της κάνουν λοιπόν μια πρόταση: από τις 3000 δραχμές που είχαν πληρώσει για να την αποκτήσουν, της χαρίζουν τις 1000· αν κατορθώσει η ίδια να συγκεντρώσει τις 2000 που υπολείπονται, την αφήνουν ελεύθερη, υπό τον όρο να εγκαταλείψει την Κόρινθο και να μην ξαναεργαστεί εκεί. Δεν πρόκειται για χειρονομία γενναιοδωρίας. Οι δύο νέοι εφαρμόζουν μια κλασική πρακτική του δουλοκτητικού συστήματος. Ο ιδιοκτήτης, έχοντας ωφεληθεί από το εμπόρευμα που έχει αγοράσει, το ξεφορτώνεται όταν πια του είναι άχρηστο, παίρνοντας πίσω τα χρήματά του. Αν αποφασίζουν να χαρίσουν στη Νέαιρα τις χίλιες δραχμές, είναι γιατί σκέφτονται ρεαλιστικά. Πρώτον, αντιλαμβάνονται ότι η συγκέντρωση 2000 δραχμών εκ μέρους της Νέαιρας είναι κάτι πιο εφικτό μέσα στα χρονικά πλαίσια που διαθέτουν. Και δεύτερον, όσο περνούν τα χρόνια, τόσο θα μειώνεται και η εμπορική αξία της κοπέλας.

 

Έτσι η Νέαιρα κάνει ἔρανον, παίρνει δηλαδή άτοκα δάνεια από τους προηγούμενους πελάτες της. Το μεγαλύτερο ποσό το προσφέρει ένας Αθηναίος, ο Φρυνίων. Κι εδώ αρχίζει το νέο της δράμα, γιατί ο Φρυνίων, έχοντας πληρώσει τη μερίδα του λέοντος, τη μεταχειρίζεται σαν να είναι δούλη του. Φαύλος κύκλος: για να εξαγοράσει την ελευθερία της, η Νέαιρα υποδουλώνεται σε νέο αφέντη. Ο Φρυνίων την παίρνει μαζί του στη Αθήνα. Εκεί της συμπεριφέρεται με απίστευτη χυδαιότητα: συνευρίσκεται μαζί της σε κοινή θέα, όποτε θέλει, όπου θέλει, επιδεικνύοντας στους άλλους την εξουσία που έχει επάνω της. Η Νέαιρα ανταποδίδει τον εξευτελισμό. Σε κάποιο συμπόσιο, όταν ο Φρυνίων αποκοιμάται, σμίγει με όλους τους συνδαιτυμόνες, ακόμη και με τους δούλους που υπηρετούν στο τραπέζι. Κάποια στιγμή δεν αντέχει άλλο: μαζεύει τα πράγματά της, τα ρούχα και τα στολίδια που της είχε χαρίσει, και δύο δούλες που έχει στο μεταξύ αποκτήσει, και καταφεύγει στα Μέγαρα - η επιστροφή στην Κόρινθο ήταν απαγορευμένη. Εκεί συνεχίζει να εκδίδεται. Ανάμεσα στους πελάτες της είναι και ο Στέφανος. Της τάζει (κατά τον κατήγορο) ότι θα την κάνει γυναίκα του και ότι θα πολιτογραφήσει τα παιδιά της. «Κι αν σε αγγίξει ο Φρυνίων, θα το μετανιώσει οικτρά».

 

Όταν ο Φρυνίων αντιλήφθηκε ότι η Νέαιρα είχε επιστρέψει την Αθήνα και συζούσε με τον Στέφανο, την απήγαγε και την οδήγησε στο σπίτι του, καθώς τη θεωρούσε δούλη του. Η κίνηση του Φρυνίωνα ήταν στα πλαίσια του νόμου (ο τεχνικός όρος είναι: αγειν εις δουλείαν). Σύννομη ήταν όμως και η άμεση αντίδραση του Στέφανου, ο οποίος, αναλαβάνοντας τον ρόλο του προστάτη της Νέαιρας, διεκδίκησε την απελευθέρωσή της, καταβάλλοντας εγγύηση στον πολέμαρχο, στον άρχοντα δηλαδή που ήταν αρμόδιος για τους ξένους (άφαίρεσις εις έλευθερίαν). Η αντιδικία μεταξύ Στέφανου και Φρυνίωνα επιλύθηκε με διαιτησία. Η απόφαση, τελεσίδικη και δεσμευτική και για τις δύο πλευρές, ήταν η εξής:

 

«Η γυναίκα είναι ελεύθερη και κυρία του εαυτού της. Όσα πήρε η Νέαιρα από τον Φρυνίωνα, οφείλει να τα επιστρέψει σε εκείνον, με την εξαίρεση των ρούχων, των χρυσαφικών και των θεραπαινίδων που αγοράστηκαν από την ίδια. Να συμβιώνει και με τους δύο εναλλάξ, μέρα παρά μέρα, εκτός κι αν συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό από τις δύο πλευρές. Αυτός που έχει κάθε φορά τη γυναίκα στο σπίτι του, οφείλει να την συντηρεί, και από εδώ και στο εξής να είναι φίλοι μεταξύ τους και να μην κρατούν κακία».

 

Η απόφαση μάς ξενίζει με την αντιφατικότητα και τον παραλογισμό της. Αν η Νέαιρα είναι κυρία του εαυτού της, πώς είναι δυνατόν να υποχρεώνεται σε τέτοιου είδους menage; Και πώς γίνεται να επιστρέφει, έστω μέρα παρά μέρα, στον βάναυσο και χυδαίο Φρυνίωνα; Τα ερωτήματα αυτά μπορεί να απασχολούν εμάς, δεν φαίνεται όμως να απασχόλησαν καθόλου τους αθηναίους διαιτητές. Σε τελική ανάλυση, αυτό που τους ενδιέφερε πρωτίστως δεν ήταν το status και τα δικαιώματα της Νέαιρας, που ήταν και το τυπικό διακύβευμα της διαφοράς, αλλά η εξεύρεση μιας βολικής λύσης για τους δύο άντρες που τη διεκδικούσαν. Και θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στον αρχαίο κόσμο η χειραφέτηση -με την τεχνική, όχι τη μεταφορική έννοια- ενός δούλου, δεν ήταν ποτέ πλήρης· γινόταν υπό όρους. Η συνηθέστερη υποχρέωση ενός απελεύθερου προς τον πρώην κύριό του ήταν αυτή της παραμονής: όφειλε να διαμένει στην ίδιο τόπο με εκείνον και να του προσφέρει υπηρεσίες, όποτε του ζητούνταν. Σε ένα ιδιότυπο καθεστώς παραμονής υποβάλλεται και η Νέαιρα.

 

Έπειτα από κάποιο διάστημα, ο Φρυνίων, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, παραιτήθηκε από το δικαίωμά του. Έτσι η Νέαιρα παρέμεινε με τον Στέφανο, ο οποίος λειτουργούσε ταυτοχρόνως ως σύζυγος και ως προαγωγός της. Ακόμη κι αν πιστέψουμε τον τελευταίο ισχυρισμό του κατηγόρου, ο Στέφανος σε σύγκριση με τον Φρυνίωνα προκύπτει πολύ καλύτερος άνθρωπος: τήρησε την υπόσχεσή του απέναντι στη Νέαιρα και την ενσωμάτωσε στην αθηναϊκή κοινωνία. Ενσωμάτωση και ασφάλεια είναι αυτά που θέλει πάνω απ' όλα μια πρώην δούλη, και μάλιστα μια δούλη που γερνάει. Θα αντέτεινε κανείς ότι το πιο σημαντικό για κείνην είναι η ελευθερία της. Είδαμε όμως με πολύ απτούς τρόπους πόσο ρευστή και εύθραστη ήταν αυτή η έννοια σε έναν κόσμο ουσιαστικά αδιάφορο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

 

Και τώρα η Νέαιρα, που είναι πάνω από εξήντα ετών, αν κριθεί ένοχη από το δικαστήριο, θα πουληθεί δούλη. Ένα μέρος των χρημάτων από τη δημοπράτηση θα περιέλθει δικαιωματικά στον κατήγορο. Η ειρωνεία στην όλη υπόθεση είναι ότι ο Απολλόδωρος, ο συνήγορος του κατηγόρου και εκφωνητής του μεγαλύτερου μέρους του λόγου, είναι Αθηναίος πρώτης γενιάς. Ο πατέρας του, ο τραπεζίτης Πασίων, ήταν απελεύθερος - όπως και η Νέαιρα. Στα μάτια του Απολλόδωρου η υπόδικη δεν είναι παρά μια πόρνη και ξένη που σφετερίστηκε τον ρόλο της έντιμης αθηναίας συζύγου· ένα ξένο σώμα που μολύνει την πόλη (η διατύπωση είναι δική του). Γνωρίζοντας την ιστορία του ομιλητή, θα μπορούσαμε ίσως να εξηγήσουμε και ψυχολογικά την εμμονή του στο επαναλαβανόμενο σχήμα: «εμείς οι Αθηναίοι πολίτες - αυτή η άθλια ξένη». Όπως ένας νεόπλουτος καμαρώνει για τα αγαθά που πρόσφατα απέκτησε, έτσι κι αυτός καμαρώνει για το status του.

 

Θα κλείσω με ένα παράθεμα που απηχεί, νομίζω, ακόμη και σήμερα την κρατούσα άποψη: «Οι εταίρες ανήκουν σε πολύ ψηλότερο επίπεδο και κατέχουν πολύ σπουδαιότερη θέση στην ελληνική κοινωνική ζωή. Διακρίνονταν από τα κορίτσια των πορνείων προπάντων από τη μεγάλη εκτίμηση που απολάμβαναν στην κοινωνία και από τη μόρφωσή τους» (Χανς Λιχτ, Η σεξουαλική ζωή στην Αρχαία Ελλάδα, σ. 364). Η ιστορία της Νέαιρας μπορεί να μην είναι τυπική· μας δείχνει όμως πόσο εκτός πραγματικότητας είναι μια τέτοια αντίληψη. Προς το τέλος του λόγου του, ο ομιλητής προβάλλει ένα κοινόχρηστο επιχείρημα: αν δεν τιμωρηθεί η Νέαιρα, θα καταλυθούν οι νόμοι της πόλης, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει η ίδια η δημοκρατία. Πρόκειται ασφαλώς για κενή ρητορεία. Η αθηναϊκή δημοκρατία δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από τη Νέαιρα· η Νέαιρα πρέπει να φοβάται την αθηναϊκή δημοκρατία. Για μας, ο κακός της ιστορίας δεν είναι αυτή η οποία μετά πολλῶν καί ἀσελγῶν τρόπων πολλάκις πολλοῖς ἑκάστης ἡμέρας συνεγένετο, ὡς ἕκαστος ἐβούλετο· είναι ο ίδιος ο Απολλόδωρος και το ακροατήριο που συμμερίζεται τις αξίες και την υποκρισία του.

 

ΔΕΣ:

 

Γυναίκα, δουλεία και ελευθερία στην ελληνική αρχαιότητα

Η θέση της γυναίκας, στην Αθήνα και στη Σπάρτη