ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Χοηφόροι (554-584)

ΟΡ. ἁπλοῦς ὁ μῦθος· τήνδε μὲν στείχειν ἔσω,
555 αἰνῶ δὲ κρύπτειν τάσδε συνθήκας ἐμάς,
ὡς ἂν δόλῳ κτείναντες ἄνδρα τίμιον
δόλῳ γε καὶ ληφθῶσιν, ἐν ταὐτῷ βρόχῳ
θανόντες, ᾗ καὶ Λοξίας ἐφήμισεν,
ἄναξ Ἀπόλλων, μάντις ἀψευδὴς τὸ πρίν.
560 ξένῳ γὰρ εἰκώς, παντελῆ σαγὴν ἔχων,
ἥξω σὺν ἀνδρὶ τῷδ᾽ ἐφ᾽ ἑρκείους πύλας
Πυλάδῃ, ξένος τε καὶ δορύξενος δόμων.
ἄμφω δὲ φωνὴν ἥσομεν Παρνησίδα,
γλώσσης ἀυτὴν Φωκίδος μιμουμένω.
565 καὶ δὴ θυρωρῶν οὔτις ἂν φαιδρᾷ φρενὶ
δέξαιτ᾽, ἐπειδὴ δαιμονᾷ δόμος κακοῖς·
μενοῦμεν οὕτως ὥστ᾽ ἐπεικάζειν τινὰ
δόμοις παραστείχοντα καὶ τάδ᾽ ἐννέπειν·
«τί δὴ πύλῃσι τὸν ἱκέτην ἀπείργεται
570 Αἴγισθος, εἴπερ οἶδεν ἔνδημος παρών;»
εἰ δ᾽ οὖν ἀμείψω βαλὸν ἑρκείων πυλῶν
κἀκεῖνον ἐν θρόνοισιν εὑρήσω πατρός,
ἢ καὶ μολὼν ἔπειτά μ᾽ οἱ κατὰ στόμα
ἐρεῖ, σάφ᾽ ἴσθι, καὶ κατ᾽ ὀφθαλμοὺς καλεῖν,
575 πρὶν αὐτὸν εἰπεῖν «ποδαπὸς ὁ ξένος;» νεκρὸν
θήσω, ποδώκει περιβαλὼν χαλκεύματι.
φόνου δ᾽ Ἐρινὺς οὐχ ὑπεσπανισμένη
ἄκρατον αἷμα πίεται τρίτην πόσιν.
νῦν οὖν σὺ μὲν φύλασσε τἀν οἴκῳ καλῶς,
580 ὅπως ἂν ἀρτίκολλα συμβαίνῃ τάδε·
ὑμῖν δ᾽ ἐπαινῶ γλῶσσαν εὔφημον φέρειν,
σιγᾶν θ᾽ ὅπου δεῖ καὶ λέγειν τὰ καίρια.
τὰ δ᾽ ἄλλα τούτῳ δεῦρ᾽ ἐποπτεῦσαι λέγω,
ξιφηφόρους ἀγῶνας ὀρθώσαντί μοι.

***
ΟΡΕΣΤΗΣ
Απλός ο λόγος· να γυρίσει σπίτι η Ηλέκτρα
και να κρατείτε σεις κρυφά τα σχέδιά μου,
που, όπως με δόλο τέτοιον άντρα έχουν σκοτώσει,
έτσι με δόλο να πιαστούν και στα όμοια βρόχια
και κείνοι να χαθούν, καθώς το είπε κι ο Φοίβος
ο Απόλλωνας, που ψέματα δεν είπ᾽ ως τώρα.
560 Λοιπόν με πλήρη αποσκευή σαν ταξιδιώτης
θα πάω μ᾽ αυτόν εδώ που βλέπεις τον Πυλάδη,
σαν παλιός ξένος σπιτικός, στην όξω πόρτα·
όπου κι οι δυο, σα να ᾽μαστε απ᾽ τα μέρη απάνω
του Παρνασσού, τη γλώσσα θα μιλούμ᾽ εκείνη
κάνοντας φωκιδιώτικη την προφορά μας.
Ας πούμε, δε θα μας δεχτεί με προθυμία
κανένας θυρωρός, γιατί κρατάει το σπίτι
δαιμόνου πείραξη, μα εμείς θα μείνομ᾽ έτσι,
ως που μας στοχαστούν διαβάτες και ρωτήσουν:
«Γιατί ν᾽ αφήνει τον ικέτη έξω απ᾽ την πόρτα,
570 αφού δε λείπει ο Αίγιστος και θα το ξέρει;»
Μ᾽ αν θα περάσω μια της πόρτας το κατώφλι
και νά ᾽βρω εκείνον στου πατέρα μου το θρόνο,
ή και κατόπι βγει μπροστά να μου μιλήσει
στόμα με στόμα και στα μάτια μ᾽ αντικρίσει,
ξέρε, πριν φτάσει να μου πει «πόθεν ο ξένος;»
νεκρό με μια γοργή σπαθιά σου τον ξαπλώνω.
κι έτσ᾽ η Ερινύα, που αμάθητη στο αίμα δεν είναι,
το τρίτο θενα πιει το ακράτο κέρασμά της.
Λοιπόν το νου σου τώρα εσύ στο σπίτι να ᾽χεις,
580 που όλα να ᾽ρθούνε βολικά το ᾽να με τ᾽ άλλο·
και σεις στη γλώσσα προσοχή· να μη μιλάτε
παρά όταν πρέπει κι όπως ο καιρός το θέλει.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΤΟ… ΧΑΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Ο μελετητής της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας μπορεί να βρεθεί σε απόγνωση. Γιατί; Ενδεικτικά θα δώσουμε δύο παραδείγματα:

 

1. Πόσοι ήταν οι αρχαίοι έλληνες θεοί; Και δεν εννοούμε βέβαια μόνο τους Ολύμπιους. Αν και εκεί υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα: Πόσοι ήταν οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου; Μήπως ήταν δεκατρείς; Ας μετρήσουμε, έχοντας κατά νου τους μεγάλους θεούς. Δίας, Ποσειδών, Πλούτων, οι τρεις θεοί που μοιράζονται την κυριαρχία του κόσμου· Ήρα, Αφροδίτη, Δήμητρα, Αθηνά, Άρτεμη, Εστία, Περσεφόνη, Εκάτη· Απόλλων, Άρης, Ήφαιστος, Διόνυσος… Σύνολο μέχρι τώρα δεκαπέντε! Και έπεται συνέχεια…
2. Ανοίξτε ένα οποιοδήποτε μυθολογικό λεξικό, έντυπο ή ηλεκτρονικό, και ασχοληθείτε με ένα οποιοδήποτε λήμμα, για παράδειγμα τον Θησέα. Παρακολουθήστε τον μύθο στις λεπτομέρειές του και στις παραλλαγές του. Μπορείτε στη συνέχεια να τον αφηγηθείτε ή χάνεστε μέσα σε γενεαλογικά δέντρα, κατορθώματα που σε έναν τόπο παραδίδονται έτσι και σε έναν άλλον αλλιώτικα; Μήπως χάνεστε σε γάμους και ονόματα πεθερών, σε φόνους, εξορίες, συμμαχίες, αντιπαλότητες; Μπορείτε τελικά να αφηγηθείτε με σιγουριά έναν μύθο; Είστε σίγουροι/ες για την εκδοχή που αφηγείστε ή έχετε οδηγηθεί σε ένα μυθολογικό συγκρητισμό των πηγών; Είστε σίγουροι/ες ότι ο Οιδίποδας απέκτησε παιδιά με τη μητέρα/σύζυγο Ιοκάστη; Ιοκάστη ή Επικάστη; Ή μήπως θα πρέπει να διαβάσουμε ξανά λίγο πιο προσεκτικά τη Νέκυια του Ομήρου (λ 271-280); Ποια είναι η σωστή εκδοχή: η ομηρική ή η σοφόκλεια;

 

Υπάρχει τάξη στο χάος;

Πρόταση: Ξεχνούμε τις λεπτομέρειες και ενσκήπτουμε σε θέματα και προβλήματα που απασχόλησαν τη μυθική σκέψη, σε δομές και πυρήνες γύρω από τους οποίους ξετυλίγονται οι επιμέρους ιστορίες. Αν το κάνουμε αυτό, τότε μπορεί να διαπιστώσουμε ότι οι ελληνικοί μύθοι θέτουν ερωτήματα γύρω από ζητήματα που απασχολούν διαχρονικά τη σκέψη του ανθρώπου, δηλαδή την καταγωγή, του κόσμου και του πολιτισμού, πώς έφτασε ο άνθρωπος «μέχρι εδώ», μέχρι δηλαδή τη στιγμή που μπορεί να σκέφτεται για όλα αυτά, πώς κατάφερε να συγκροτήσει κοινωνίες, αν συνέβαλαν κάποιες ξεχωριστές προσωπικότητες σε αυτό, ποιοι θεσμοί -και πώς δημιουργήθηκαν αυτοί- επιτρέπουν την εν τάξει λειτουργία της κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, οι μύθοι πραγματεύονται την καταγωγή και την ιστορία:

1. του κόσμου
2. των θεών
3. του πολιτισμού
4. των πόλεων
5. των ηρώων
6. των ηθών
7. των λατρευτικών τελετουργιών (η θυσιαστική πρακτική και το πώς αυτή καθιερώθηκε ανήκει στους παλαιότερους μύθους).

 

Τίθενται, λοιπόν, ζητήματα και δομούνται απαντήσεις. Όμως οι απαντήσεις έρχονται και παρέρχονται -εξάλλου, η επιστήμη λογαριάζεται για νεκροταφείο θεωριών· αυτή που ισχύει σε κάποια εποχή, ενίοτε ως θέσφατον που αποκλείει οποιαδήποτε άλλη άποψη, αποδεικνύεται εσφαλμένη σε μιαν άλλη. Επομένως, το σημαντικό είναι ότι ο ανήσυχος νους τα θέτει.

 

Το δια ταύτα όλων αυτών των παρεκβάσεων: Υποθέτουμε ότι καλούμαστε να συγγράψουμε ένα εγχειρίδιο μυθολογίας. Πρώτιστο μέλημά μας η συγκρότηση των υπό έρευνα και μελέτη θεμάτων, τα περιεχόμενα του βιβλίου μας:

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Α. ΚΑΤΑΓΩΓΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ

Κοσμογονία

Ανθρωπογονία

Εκπολιτιστές ήρωες (Από αυτούς «κατάγονται», απορρέουν στοιχεία πολιτισμού που επέτρεψαν στους ανθρώπους να επιβιώσουν, να συγκροτηθούν σε κοινωνίας και να οργανωθούν).

Καταγωγικές παραδόσεις της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας

Καταγωγικές παραδόσεις των αποικιών

 

Β. ΟΙ ΘΕΟΙ: Ιδιότητες και σφαίρες επιρροής, απόδοση τιμών και προσδιορισμός ορίων, ερωτική ζωή

Δωδεκάθεο

Δίας

Ήρα

Ποσειδών

Δήμητρα

Αθηνά

Ήφαιστος

Άρης

Αφροδίτη

Απόλλων

Άρτεμη

Ερμής

Διόνυσος

 

Μικρότεροι θεοί

Ασκληπιός,

Θεοί του κάτω κόσμου (Άδης/Πλούτων, Χάρων)

Θεοί του ουρανού (Ήλιος, Σελήνη, Ηώς, Ίρις, Εωσφόρος, Φωσφόρος, Έσπερος, Άρκτος, Αρκτούρος, Βοώτης)

Θεοί της Γης (Γη, Ρέας, Κυβέλη, Παν, Πρίαπος)

Θεοί της θάλασσας (Πρωτέας, Τρίτωνας, Γλαύκος, Φόρκυς - Κητώ, Σκύλλα - Χάρυβδη, Ινώ/Λευκοθέα - Μελικέρτης/Παλαίμων)

Άλλοι θεοί (Ήβη, Έρως, Πειθώ, Τύχη, Θέμις, Άτη, Λιτές, Ύβρις, Νέμεση, Αδράστεια, Ύπνος - Θάνατος).

 

Ομαδικοί θεοί

Μούσες - Σειρήνες

Μοίρες - Ερινύες - Ώρες

Χάριτες - Νύμφες - Νηρηίδες - Ωκεανίδες - Εσπερίδες (Χοροί κοριτσιών)

Τελχίνες, Ιδαίοι Δάκτυλοι, Κουρήτες - Κορύβαντες, Κάβειροι, Γίγαντες (Θεοί μεταλλουργοί - πολεμιστές)

Σιληνοί - Σάτυροι, Μαινάδες (Διονυσιακοί θίασοι)

Γοργόνες, Άρπυιες, Άνεμοι, Πλειάδες - Υάδες (Τέρατα και θεοί φυσικών δυνάμεων)

 

Γ. ΜΥΘΙΚΟΙ ΛΑΟΙ

Υπερβόρειοι

Αριμασποί - Γρύπες

Κύκλωπες

Αιθίοπες

Αμαζόνες

Πυγμαίοι, Κατουδαίοι, Μακροκέφαλοι, Στεγανόποδες, Κυνοκέφαλοι, Στερνόφθαλμοι, Σκιάποδες, Ενοτίκτοντες, Ωτόλικνοι, Τρισπίθαμοι, Τετρασπίθαμοι, Ωκύποδες, Άρρινες ή Αμυκτήρες, Άστομοι, Μονόμματοι, Ενωτοκοίτες, Οπισθοδάκτυλοι, Λωτοφάγοι, Λαιστρυγόνες, Κιμμέριοι, Ιμαντόποδες, Ιμαντοσκελείς, Μονοτοκήτες, Αγελαστούντες.

 

Δ. ΟΙ ΗΡΩΕΣ: ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

Αττική

Οι παλαιότεροι βασιλείς

Ερεχθέας και Ερεχθείδες

Θησέας και Θησείδες

Κόδρος και απόγονοι

Μέγαρα: Νίσος, Αλκάθοος

 

Βοιωτία

α) Θήβα

Κάδμος και Καδμίδες

Σπαρτοί και απόγονοι

Λάβδακος και Λαβδακίδες

Ηρακλής και Ηρακλείδες

 

β) Ορχομενός

Φλεγύας και Φλεγύες

Μινύας, Μινύες και Μινυάδες

Τροφώνιος και Αγαμήδης

 

Θεσσαλία

Λαπίθες και Κένταυροι

Αίολος και Αιολίδες

Κρηθέας και Κρηθεΐδες

Πηλέας και Πηλείδες

 

Αιτωλία

Μελέαγρος

Τυδέας και Διομήδης

Το κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου

 

Αργολίδα

Ίναχος και Ιναχίδες

Δαναός και Δαναΐδες

Προίτος και Προιτίδες - Ακρίσιος και Ακρισιάδες

Πελοπίδες

Ηρακλείδες

 

Αρκαδία

Λυκάων και απόγονοι

Αλεός και απόγονοι

Αυγή - Τήλεφος

Αταλάντη

 

Ήλιδα

Σαλμωνέας

Μελάμπους

Αυγείας

Ίαμος

Οινόμαος - Πέλοψ

 

Κόρινθος

Σίσυφος

Γλαύκος

Βελλεροφόντης

Μήδεια

 

Λακωνία

Ικάριος - Τυνδάρεος

Τυνδαρίδες: Διόσκουροι, Ελένη

 

Μεσσηνία

Αμφαρέας - Λεύκιππος

Λευκιππίδες

Αφαρητίδες

 

Πύλος

Νηλέας και Νηλείδες

 

Κρήτη

Ευρώπη και Ευρωπίδες

Μίνωας (Πασιφάη, Μινώταυρος, Βριτόμαρτις - Δίκτυννα) και απόγονοι (Αριάδνη, Δευκαλίων - Ιδομενέας - Μηριόνης), Γλαύκος, Κατρέας - Αλθαιμένης, Ακάλλη - Κύδων - Ευλιμένη, Μίλητος, Καύνος και Βυβλίς, Πανδάρεος)

 

Μακεδονία

 

Θράκη

Η γενιά του Στρυμόνα

Η γενιά του Άρη

Ορφέας

Μουσαίος

Θάμυρις

 

Νησιωτική Ελλάδα

 

Μ. Ασία

α) Τρωάδα

Δάρδανος και Δαρδανίδες

Λαομέδων και απόγονοι (Πρίαμοι και Πριαμίδες)

β) Ιωνία

Τάνταλος

 

Αλεξανδρινές παραδόσεις (Αλφειός και Αρέθουσα, Έρως και Ψυχή, Ηρώ και Λέανδρος, Δάφνις, Αράχνη κτλ.)

 

Ε. ΗΡΑΚΛΗΣ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ

Ηρακλής

Αργοναυτική εκστρατεία

Επτά επί Θήβας

 

ΣΤ. ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η προϊστορία του Τρωικού πολέμου

Πολιορκία και άλωση της Τροίας

Ο γυρισμός των Ατρειδών - Ορέστεια

Ο γυρισμός του Οδυσσέα - Οδύσσεια

Ο γυρισμός των άλλων ηρώων και η διασπορά των ηττημένων

 

Ζ. ΤΟ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Βουνά

Σπηλιές

Ποταμοί - πηγές

Θάλασσα (Συμπληγάδες, Πλαγκτές πέτρες…)

Κρήτη

Τροία

Ο κάτω και ο… πέρα κόσμος (Γεωγραφία του κάτω κόσμου, Ηλύσια πεδία, Νησιά Μακάρων)

 

Προκύπτουν κάποια πρώτα συμπεράσματα από την παράθεση αυτών των περιεχομένων; Έχει μπει κάποια τάξη στο μυθολογικό χάος; Στην πραγματικότητα ξαναγυρνούμε -λίγο πιο οργανωμένα αυτή τη φορά- στην πρόταση που είχαμε κάνει για το πώς μπορεί να μπει τάξη σε αυτό:

1. Δημιουργία του κόσμου, των θεών, του ανθρώπινου γένους γενικά στον κόσμο και ειδικότερα σε διάφορες περιοχές.
Βιογραφία για κάθε θεό, που σημαίνει: γενεαλογία (γονείς/πρόγονοι, γάμοι, παιδιά/απόγονοι) και δράση.

3. Θεοί σε διάφορες επικράτειες: πάνω στον ουρανό, στη γη κάτω, μέσα στη γη, στη θάλασσα.

4. Κάθε περιοχή έχει τη δική της μυθική τοπική ιστορία, τους δικούς της μυθικούς τοπικούς ήρωες. Κάθε ήρωας έχει το δικό του γενεαλογικό δέντρο (γονείς, παιδιά) και τη δική του δράση.

5. Εκτός από τους τοπικούς ήρωες με τις τοπικές δράσεις, υπάρχουν και πανελλήνιοι ήρωες (Ηρακλής) και πανελλήνιες δράσεις (πόλεμοι, εκστρατείες).

Το δια ταύτα:

1. Στις μυθολογικές ιστορίες αποτυπώνεται μια προσπάθεια οργάνωσης του χώρου και του χρόνου, καθώς και εξήγησης. Και είναι σαφές ότι οι «ανορθόλογες» μυθικές ιστορίες οργανώνονται ορθολογικά και όλες μαζί συγκροτούν ένα ορθολογικό σύμπαν. Στον ορθολογισμό της μυθολογίας θα αναφερθούμε και αργότερα.

2. Φυσικά, η δική μας η πρόθεση δεν είναι να ασχοληθούμε με όλα τα ζητήματα, όπως αυτά ξετυλίχτηκαν στα περιεχόμενα. Κάτι τέτοιο θα ξέφευγε από τις δυνατότητες ενός άρθρου. Εξάλλου, πληροφορίες για όλα αυτά μπορεί κανείς να βρει σε λεξικά. Πρόθεση δική μας και στόχος είναι να δώσουμε έναν τρόπο, ένα κλειδί ανάγνωσης, με το οποίο ελπίζουμε ο αναγνώστης να καταστεί πιο υποψιασμένος στην προσέγγιση του μύθου.

ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

α) Γραπτές πηγές

Ποίηση: επική, λυρική, δραματική, βουκολική

Ιστοριογραφία, Φιλοσοφία, Γεωγραφία, Λεξικογραφία

Μυθογραφία

Ιεροί νόμοι (κυρίως σε σχέση με οργανωτικά και οικονομικά ζητήματα)

Σχολιαστές

Γραμματικοί

 

β) Υλικός πολιτισμός

Αρχαιολογικά δεδομένα, που δίνουν πληροφορίες για βωμούς, ναούς, αναθήματα σε ιερά, λατρευτικά δρώμενα

Πλαστική

Αγγειογραφία

Νομίσματα, πολύτιμοι λίθοι, κάτοπτρα

 

Διαπίστωση πρώτη: Οι Έλληνες θεολόγοι δεν ήταν «θεολόγοι» και δεν συγκροτούσαν ιερατείο.

Διαπίστωση δεύτερη: Η ελληνική μυθολογία δεν υπήρξε θέσφατο ούτε ένα άπαξ δημιουργημένο θέσφατο με ισχύ και κύρος όπως, για παράδειγμα, της Παλαιάς Διαθήκης.

Carl Rogers: Καθένας μας είναι από μόνος του ένα νησί

Στην πραγματικότητα, καθένας μας είναι από μόνος του ένα νησί και μπορεί να χτίσει γέφυρες με άλλα νησιά μόνο εάν, αρχικά, είναι διατεθειμένος να είναι ο εαυτός του και του επιτρέπεται να είναι ο εαυτός του.

 

Θεωρώ λοιπόν πως όταν μπορώ να δεχτώ έναν άλλον άνθρωπο, πράγμα που σημαίνει να δεχτώ τα συναισθήματα, τις στάσεις, και τα πιστεύω του ως ένα αληθινό και ζωτικό κομμάτι του εαυτού του, τότε τον βοηθάω να γίνει «πρόσωπο», κι αυτό έχει μεγάλη αξία.

 

Το επόμενο δίδαγμα ίσως είναι δύσκολο να το επικοινωνήσω. Είναι το ακόλουθο:

 

Όσο περισσότερο ανοιχτός είμαι στις δικές μου πραγματικότητες και σε αυτές των άλλων ανθρώπων, τόσο λιγότερο εύχομαι να προλάβω «να διορθώσω τα πράγματα».

 

Όσο προσπαθώ να ακούω τον εαυτό μου και την εμπειρία που συντελείται μέσα μου, κι όσο προσπαθώ να επεκτείνω μια τέτοια στάση και στους άλλους, τόσο περισσότερο σεβασμό νιώθω για την περίπλοκη διαδικασία της ζωής.

 

Έτσι τείνω όλο και λιγότερο να προσπαθώ να διορθώσω τα πράγματα, να βάζω στόχους, να διαπλάθω τους ανθρώπους, να τους χειρίζομαι και να τους ωθώ στις κατευθύνσεις που θέλω.

 

Είμαι πολύ πιο ευχαριστημένος με το να είμαι απλά ο εαυτός μου και να αφήνω και τους άλλους να κάνουν το ίδιο.

 

Καταλαβαίνω πολύ καλά πως ίσως ακούγεται κάπως περίεργο, σχεδόν σαν ανατολίτικη άποψη.

 

Τι είναι η ζωή, αν δεν πρόκειται να κάνουμε πράγματα στους ανθρώπους; 

 

Τι είναι η ζωή, αν δεν πρόκειται να τους διδάξουμε τα πράγματα που εμείς νομίζουμε πως πρέπει να μάθουν; 

 

Τι είναι η ζωή αν δεν πρόκειται να τους κάνουμε να σκέφτονται και να νιώθουν όπως εμείς;

 

Πως μπορεί κάποιος να υιοθετήσει μια τόσο ανενεργή άποψη σαν αυτή που εκφράζω;

 

Είμαι σίγουρος πως παρόμοιες στάσεις αποτελούν μέρος των αντιδράσεων πολλών από εσάς.

 

Κι όμως το παράδοξο της εμπειρίας μου είναι πως όσο περισσότερο είμαι διατεθειμένος να είμαι απλά ο εαυτός μου, μέσα σε όλη την περιπλοκότητα της ζωής, κι όσο περισσότερο είμαι διατεθειμένος να κατανοήσω και να αποδεχτώ τις πραγματικότητες σ’ εμένα και στους άλλους, τόσο περισσότερο συντελείται η αλλαγή. 

 

Το ακόμα πιο παράδοξο είναι πως ο καθένας μας, στο βαθμό που είναι πρόθυμος να είναι ο εαυτός του, ανακαλύπτει πως δεν αλλάζει μόνο αυτός, αλλά και αυτοί με τους οποίους συνδέεται.

 

Πρόκειται για ένα πολύ ζωντανό κομμάτι της εμπειρίας μου κι ένα από τα πιο ουσιαστικά πράγματα που νομίζω πως έχω μάθει στην προσωπική και επαγγελματική μου ζωή.

 

Carl Rogers, Το γίγνεσθαι του προσώπου

Ένα πρόβλημα για κάθε λύση

Σας έχει τύχει να σκεφτείτε ποτέ: «μα αφού τα καταλαβαίνω, γιατί δεν μπορώ να λύσω τα προβλήματά μου; "

 

Η απάντησή μου, είναι απλή.

• 1. Εάν λυνόταν ένα πρόβλημα σου, ποια νέα προβλήματα θα προέκυπταν από αυτό;
• 2. Πόσο έτοιμος είσαι να αναλάβεις τις ευθύνες που θα προκύψουν μετά;
• 3. Πόσο εύκολα ή δύσκολα μπορείς να διαχειριστείς αυτά τα νέα προβλήματα που θα προκύψουν;

Ας πούμε για παράδειγμα, ότι σου τη δίνει η μάνα σου που παρεμβαίνει τόσο πολύ στη ζωή σου. Ωραία. Γιατί άραγε δεν μπορείς να λύσεις το θέμα αυτό;

 

Για να το κατανοήσουμε καλύτερα, σε προσκαλώ να δεις ποιο είναι το δικό σου όφελος από αυτό το "πρόβλημα";

 

Ας δούμε μερικές εξηγήσεις: Μένεις σπίτι της, σου κρατάει τα παιδιά, σε χαρτζιλικώνει, όλο κ κάτι σου μαγειρεύει και σου φέρνει σε ταπεράκι (για να μην πούμε ότι είναι η μόνιμη κουζίνα σου), είναι πάντα διαθέσιμη για να πιει ένα καφεδάκι μαζί σου... Σημαντικά πράγματα, δε νομίζεις;

 

Οπότε, πώς να την περιορίσεις, πώς να βάλεις "όριο" σε τέτοιο δόσιμο;

 

Και άντε πες ότι καταφέρνεις και την βάζεις στη θέση της, στο τέλος. Τι οφέλη θα χάσεις από τη σχέση σας, τότε; Πώς αλλιώς θα αντιμετωπίσεις τις παράπλευρες απώλειες; Σε παίρνει να τακτοποιήσεις το θέμα αυτό;

 

Μήπως τελικά είναι καλύτερα να γκρινιάζεις, αλλά να μην κάνεις τίποτα για αυτό το θέμα; Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι πολλές φορές, όταν ένα πρόβλημα επιμένει να υπάρχει στη ζωή μας, δεν το λύνουμε, γιατί δεν είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τις ευθύνες του να το λύσουμε κατά βάθος.

 

Με άλλα λόγια, η ύπαρξη ενός προβλήματος εμφανίζεται σαν η λύση σε κάποιο άλλο πρόβλημα, που μας βασανίζει συνειδητά ή ασυνείδητα, αλλά είναι πιο δύσκολο να επιλυθεί. Σου φαίνεται παράλογο τώρα αυτό; 

 

Και όμως δεν είναι. Με βάση τη Συστημική σκέψη, ένα πρόβλημα, ή καλύτερα ένα θέμα προς αντιμετώπιση (κατά τη συστημική σκέψη), μπορεί να έχει δημιουργηθεί και να παραμένει εκεί, για να ισορροπήσει κάτι στο Σύστημα στο οποίο βρίσκεσαι. 

 

Σκέψου κάποιες σχέσεις σου δυσλειτουργικές ή δύσκολες.

 

Μήπως το να υπάρχουν, έστω και εάν γκρινιάζεις για αυτές, είναι προτιμότερο από το να οριοθετηθείς ή να αναλάβεις μόνος σου κάποιες υποχρεώσεις;

 

Πώς θα ήταν η ζωή σου εάν δεν είχες να κυνηγήσεις τον Γιωργάκη για να διαβάσει; Τι ρόλο θα είχες στη ζωή του; Ποιος θα έπαιζε αυτό τον ρόλο ειδικά εάν ο μπαμπάς λείπει και του κάνει όλα τα χατίρια…

 

Μήπως η ένταση με τους «δύσκολους» συναδέλφους στο γραφείο, βρίσκεται εκεί ακριβώς για να ξεσπά το άγχος της εβδομάδας; 

 

Είναι μια άλλη οπτική των προβλημάτων σου.

 

Σου προσφέρει μία άλλη πιθανή εξήγηση, στο γιατί δεν λύνεις τα προβλήματα σου.

 

«Άρα τότε είμαστε χαμένοι από χέρι!», σκέφτεσαι.

 

Όχι ακριβώς.

 

Με λίγο εσωτερική δουλειά, συνειδητοποίηση και γνώση, αυτό μπορεί να πάψει να συμβαίνει. Σε κάποιους τομείς τουλάχιστον. 

 

Ας ονομάσουμε το ένα «φαινομενικό» πρόβλημα και το άλλο «αρχικό» πρόβλημα. Με ποιον τρόπο αποκαλύπτεις το «αρχικό» πρόβλημα;

 

Παρακάτω σου δίνω μερικά βήματα σκέψης:

• 1ο βήμα: Συνειδητοποιείς καταρχήν την ενοχλητική συμπεριφορά, το «φαινομενικό» πρόβλημα. Π.χ. η παραβίαση της προσωπικής σου ζωής από την μανούλα. 
• 2ο βήμα: Σκέφτεσαι, ποιο ή ποια άλλα θέματα μπορεί να καλύπτει αυτό που σε ενοχλεί, δηλαδή το «Αρχικό πρόβλημα». Για να το βρεις αυτό, χρειάζεται να αναζητήσεις μια ειλικρινή απάντηση στο τι σου προσφέρει αυτό το πρόβλημα. Για παράδειγμα, προσφορά τροφής / στέγης, ανάγκη παρέας όταν δεν έχω, δουλειές σπιτιού, κλπ.
• 3ο βήμα: Εάν λυνόταν το «φαινομενικό» πρόβλημα, τι νέα θέματα μπορεί να προέκυπταν; Για παράδειγμα ποιος άλλος θα σε υποστηρίζει, θα σου προσφέρει τις παροχές αυτές; 
• 4ο βήμα: Μπορείς να σκεφτείς και στη συνέχεια να δημιουργήσεις κάποιες θετικές λύσεις για το «αρχικό» πρόβλημα. Για παράδειγμα, μαθαίνω να μαγειρεύω μόνος μου, βρίσκω σπίτι για να μείνω μόνος μου, κλπ.
• 5ο βήμα: Αφού αποφασίσεις τι θέλεις να κάνεις, να στηρίξεις τον εαυτό σου σε αυτή την απόφαση και να βρεις υποστηρικτικό δίκτυο σε αυτό (πχ τον φίλο σου). 

Εάν παρόλα αυτά, πιστεύεις ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι για να αλλάξεις το θέμα αυτό (π.χ. είναι μόνη της η κακομοίρα και δεν έχει κανέναν άλλο στον κόσμο!) εστίασε στα θετικά σημεία, στο τι σου προσφέρει το «φαινομενικό» αυτό πρόβλημα. Έτσι θα σου είναι πιο εύκολο να το διαχειριστείς, μέχρι ώστε να δεις ότι μπορείς να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις. 

 

Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα. Σε μία κακή σχέση γάμου, κάποιος σύντροφος μπορεί να μένει ενώ δεν θέλει, γιατί «αγαπάει» τον σύντροφό του, αλλά παρεμπιπτόντως δεν έχει λυμένο και το οικονομικό του θέμα. Ένας άλλος τρόπος να δει το θέμα είναι να αποδεχτεί ότι δεν έχει λύσει το οικονομικό του θέμα, οπότε τότε ο σύζυγος γίνεται η λύση στο θέμα του άλλου συντρόφου.

 

Να συνειδητοποιήσει δηλαδή, ότι το πρόβλημα δεν είναι ο γάμος του, αλλά το ότι αυτός/ή δεν έχει λύσει το οικονομικό του θέμα.

 

Με τη συνειδητοποίηση αυτή, αρχίζει να δουλεύει στην επίλυση του άλλου θέματος. Και όταν λύσει το σωστό πρόβλημα, τότε αυτόματα λύνεται (τακτοποιείται) και το άλλο πρόβλημα. Έτσι μέσα από ένα πρόβλημα, όταν το αντιμετωπίσουμε σωστά και στην ρίζα του, καταφέρνουμε να εξελιχτούμε και να γίνουμε καλύτεροι μέσα από αυτό. Εξού και η λαϊκή ρήση: «κάθε εμπόδιο για καλό». 

 

Μέχρις ότι μάθουμε να βλέπουμε έτσι τα προβλήματα στη ζωή μας, ένα είναι σίγουρο. Θα υπάρχει ένα νέο πρόβλημα για κάθε λύση!

 

Μερικοί άλλωστε πιστεύουν ότι επιλέγουμε τα προβλήματά μας, τουλάχιστον σε ασυνείδητο επίπεδο. 

 

Αλήθεια, ποιο πρόβλημά σου θα επέλεγες να λύσεις, εάν ήξερες ότι επιλέγεις τα προβλήματα σου;

Βρείτε φίλους που σας «ξεβολεύουν»

Εντάξει, αυτό εδώ μπορεί να αποδειχτεί δύσκολο και προκλητικό, ακόμη και να σας φανεί λίγο ενοχλητικό (και αν συμβεί αυτό, θα έχω κάνει καλά τη δουλειά μου). Επειδή η ανάπτυξή μας γίνεται με ιδέες και εμπειρίες που μας ζορίζουν. Και το μοναδικό που θέλω να κάνω είναι να σας βοηθήσω να αναπτυχθείτε (προς το μεγαλείο σας).

Η ιδέα επικεντρώνεται στη σημασία που έχει να σας περιβάλλουν άνθρωποι που σας αναγκάζουν να φύγετε από το «ΑΛΓ» σας: το Ασφαλές Λιμάνι των Γνωστών. Γιατί να χάνετε τον χρόνο σας στη δουλειά με ανθρώπους που αρκούνται στη μετριότητα; Γιατί να έχετε στην προσωπική ζωή σας φίλους που αρκούνται στην κοινοτοπία; Πραγματικά γινόμαστε ίδιοι μ’ εκείνους με τους οποίους πίνουμε μαζί τον καφέ μας. Πραγματικά γινόμαστε όπως οι σχέσεις μας.

Μια δυνατή σκέψη: Θα γίνετε πολύ όμοιοι με τους πέντε ανθρώπους με τους οποίους περνάτε μαζί τον περισσότερο χρόνο σας (ελπίζω να μη σας τρόμαξα). Επομένως, η πρόταση που έχω να σας κάνω είναι να προσκαλείτε στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή σας ανθρώπους που σας εμπνέουν. Που θα σας βοηθούν να ανεβείτε ψηλότερα. Που θα σας κάνουν πιο εξαιρετικούς/γνήσιους/αλησμόνητους (και γεμάτους αγάπη).

Που είναι ενστικτωδώς προσανατολισμένοι στην παγκόσμια κλάση. Και, το πιο σημαντικό απ’ όλα, που βλέπουν τον κόσμο μέσα από άλλα μάτια. Που θα σας προκαλέσουν. Που θα σας σπρώξουν. Και, μερικές φορές, που θα σας ενοχλήσουν (κι αν γίνει αυτό, σπουδαία). Η πρακτική αυτή θα σας υπηρετήσει καλά. Για να αναπτυχθείτε. Για να διεκδικήσετε. Για να εξελιχθείτε. Και για να μην είστε ποτέ ξανά ίδιοι.

Γιατί να χάνετε, λοιπόν, το χρόνο σας στη δουλειά με ανθρώπους που αρκούνται στη μετριότητα; Γιατί να έχετε στην προσωπική ζωή σας φίλους που αρκούνται στην κοινοτοπία;

Συγχώρεση: Το τέλος του πόνου

Η συγχώρεση από πολλούς θεωρείται η λύτρωση από ένα βάρος: αυτό που κουβαλάει εκείνος που προδόθηκε από κάποιο πρόσωπο σημαντικό, αυτός που εξαπατήθηκε, που αδικήθηκε, που εγκαταλείφθηκε.

Πολλές φορές επιλέγουμε τη συγχώρεση για κοινωνικούς λόγους, επειδή “έτσι πρέπει”. Φοράμε τη μάσκα του “δεν πειράζει, φτάνει ο άλλος να είναι καλά”. Έτσι όμως παραλείπουμε την υγιή διαδικασία της “ανάρρωσης” από το τραύμα μας. Προσπερνάμε όλα τα στάδια των συναισθηματικών αντιδράσεων που μας είναι επιτρεπτό να έχουμε και δεν εκφράζουμε ποτέ το θυμό μας, παρά τον κλειδώνουμε κάπου βαθιά μέσα μας.

Κι όμως, είναι φυσιολογικό να θυμώσουμε, να μισήσουμε, να απογοητευτούμε από κάποιον, και μας επιτρέπεται να εκφράσουμε όλα αυτά τα συναισθήματα με έναν υγιή τρόπο. Έχουμε όλο το χρόνο στη διάθεσή μας να επεξεργαστούμε την απώλεια, να βιώσουμε τη θλίψη, να ζήσουμε με το τραύμα μας. Και αυτό δεν έχει καμία σχέση με την εκδίκηση. Είναι απλά η αποδοχή, και όχι η καταπίεση, μίας αληθινής και επίπονης συναισθηματικής διεργασίας.

Δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο μέσα στο οποίο πρέπει να περάσει κανείς από όλα τα στάδια της θλίψης, της οργής και να καταλήξει στη συγχώρεση. Φίλοι, συγγενείς, ή ακόμα και κάποιος σύμβουλος μπορεί να μας στηρίξει καθόλη αυτή τη διαδικασία. Αν κάποιος βιαστεί να “κλείσει την υπόθεση” πηγαίνοντας κατευθείαν στη συγχώρεση, τότε είναι πιθανό να καταπιέσει τα αληθινά του συναισθήματα ή να αρνηθεί την ύπαρξή τους. Αλλά όλα αυτά που νιώθει κανείς, ακόμα κι αν τα απωθήσει ή τα αρνηθεί, δεν εξαφανίζονται. Είναι εκεί, υπάρχουν, ζουν, και περιμένουν κάποια άλλη στιγμή να βγουν στην επιφάνεια. Και όταν γίνεται αυτό, γίνεται με τη μορφή είτε κάποιων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, είτε ως άγχος, είτε ως κατάθλιψη, είτε ως επιθετική συμπεριφορά.

Μα πώς μπορεί κανείς να συγχωρέσει τον άνθρωπο που του φέρθηκε με έναν τόσο απαίσιο, εγωιστικό, καταστροφικό τρόπο; Πώς μπορεί κανείς να ξεπεράσει το σοκ, τον τρόμο, και τελικά την έντονη αυτή επιθυμία για εκδίκηση; Πότε έρχεται η συγχώρεση και τι εξυπηρετεί;

Η συγχώρεση δεν είναι ένα συναίσθημα με το οποίο ξαφνικά ξυπνάμε ένα πρωί, ούτε ο γρήγορος και ασφαλής δρόμος για την ηρεμία και την ευτυχία. Η συγχώρεση δεν έχει να κάνει τόσο με τον άνθρωπο που μας πλήγωσε όσο με εμάς τους ίδιους. Η συγχώρεση αρχίζει με την απόφαση να συγχωρέσουμε, αλλά δεν τελειώνει εκεί. Είναι μία διαδικασία που παίρνει χρόνο και χρειάζεται τη δική μας δέσμευση σε μία ζωή γεμάτη με εμπειρίες, αλλά χωρίς απωθημένα συναισθήματα. Το να επιμένουμε στο μίσος και την εκδίκηση για κάποιον είναι να σαν να κρατάμε ένα κομμάτι κάρβουνο αναμμένο με την πρόθεση να το πετάξουμε στο άτομο που μισούμε: αυτός που καίγεται πρώτος είμαστε εμείς. Η συγχώρεση σημαίνει ότι έχουμε αποφασίσει ότι θα αφήσουμε πίσω μας το μίσος, έτσι ώστε να δώσουμε την ευκαιρία στον εαυτό μας να φύγει από το παρελθόν και να πάει μπροστά πια. Αυτό που έκανε ο άλλος σε εμάς όντως ήταν πολύ κακό, αλλά αυτό που κάνουμε εμείς στον εαυτό μας με το να μην προχωρούμε παρακάτω μπορεί να είναι ακόμα χειρότερο.

Και το να περάσουμε μέσα από τη θλίψη και το θυμό είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να προχωρήσουμε στη συνέχεια στην απόφαση να συγχωρέσουμε. Η απόφαση για συγχώρεση βασίζεται στη συνειδητοποίηση ότι με αυτό τον τρόπο επωφελείται αυτός που συγχωρεί (ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμία επίδραση σε αυτόν που συγχωρείται), ενώ το μίσος βλάπτει αυτόν που μισεί (και μπορεί να μην έχει καμία επίδραση σε αυτόν που μισείται). Επομένως, δεν έχει σημασία για ποιο λόγο το άλλο πρόσωπο προέβη στην επιζήμια για μας πράξη (μίσος, εγωισμό, αδιαφορία, ή άλλο λόγο). Η απόφαση για συγχώρεση δεν έχει να κάνει με τον άλλο, αλλά με εμάς.

Συγχωρώ δε σημαίνει ξεχνώ. Αν ξεχάσουμε τι συνέβη, τότε παραβλέπουμε ένα πολύ σημαντικό μάθημα που μας δίνει η ζωή. Αν επιτρέψουμε σε κάποιον να μπει στο σπίτι μας και αυτός μας ληστέψει, θα τον συγχωρέσουμε αλλά δεν θα ξεχάσουμε. Αν ξεχάσουμε, τότε πιθανώς να μας ξαναληστέψει!

Διαχώρισε το πρόσωπο από την συμπεριφορά. 
Μην πιέζεις τον εαυτό σου να συγχωρέσει τον άλλο αμέσως. 
Προστάτεψε τον εαυτό σου και την αξιοπρέπειά σου. 
Απομακρύνσου από τοξικές καταστάσεις και ανθρώπους. 

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΣΤΡΑΤΑΡΧΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1940)

ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ

3ον ΓΡΑΦΕΙΟΝ

 

Ημερησία Διαταγή 22 Νοεμβρίου 1940

Στρατιώται,

Μέσα σε είκοσι πέντε ημέρες εξεδιώξατε τον άνανδρον επιδρομέα από τα εδάφη μας εις τα οποία αιφνιδίως και υπούλως προσεπάθησε να εισχώρηση και τον συντρίψατε παντού με την ορμή σας και την γενναιότητά σας.

Τη στιγμή αυτή ολόκληρος η Ελλάς η αγαπημένη μας πατρίδα και οι σκορπισμένοι σ’ όλη τη γη Έλληνες παρακολουθούν τους αγώνας σας με ιερά συγκίνηση και πρωτοφανή ενθουσιασμό για τους ηρωισμούς σας.

Όλος ο κόσμος και αι εφημερίδες όλου του κόσμου αναγράφουν καθημερινώς τους ωραιότερους ύμνους για την ακατάβλητη ανδρεία του «ΕΛΛΗΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ» και η Διεθνής κοινή γνώμη θαυμάζει το ψυχικό σας μεγαλείο και την υπέροχη προσπάθεια που με τόσο ενθουσιασμό συνεχίζετε...

Στρατιώται,

Ο Θεός είναι μαζί μας. Η πληγωμένη Παναγία της Τήνου ευλογεί τον αγώνας μας και σας οδηγεί, και αυτή θα σας δώση όλη τη δύναμη για να συντρίψετε οριστικά και τελειωτικά τον ύπουλο εχθρό που θέλησε χωρίς καμμιά αφορμή να μας κάνη δούλους.

Μη λησμονήσετε ποτέ ότι: «καλλίτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή».

Εμπρός λοιπόν πάντοτε εμπρός για να ρίξετε στη θάλασσα τον τρομοκρατημένο εχθρό μας.

Ζήτω η ΕΛΛΑΣ η μητέρα των παλληκαριών.
Ζήτω οι ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ.

Ο Αρχιστράτηγος 

Α. ΠΑΠΑΓΟΣ 

Κυρίως να λες «όχι» σε πράγματα που δεν σου αρέσουν, δε σε εκφράζουν ή τα θεωρείς περιττά

Κανείς δεν μπορεί να κάνει πάντα ό,τι θέλει. Όμως πρέπει να μάθουμε να μην κάνουμε ποτέ ό,τι δεν θέλουμε. Το «όχι» σε μία επιλογή που μας φαίνεται ανεπιθύμητη είναι σωτήριο, μας απελευθερώνει και ανοίγει το δρόμο στη χαρά. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι απλώς χαρούμενοι, χωρίς να κάνουν ιδιαίτερη προσπάθεια. Είναι εκείνοι που σκέφτονται τις δικές τους ανάγκες, χωρίς ενοχές, χωρίς να άγονται και να φέρονται από τις επιθυμίες και τις ανάγκες των άλλων. Μπορεί τίποτα να μην πηγαίνει καλά, μπορεί να βιώνουν αναποδιές, όμως δεν χάνουν το χαμόγελο και το κουράγιο τους.

Οι Στωικοί μας λένε: εστίασε στο τώρα. Αν μπορείς να αλλάξεις κάτι άλλαξέ το˙ αν δεν μπορείς άντεξέ το. Υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορείς να ελέγξεις και υπάρχουν άλλα των οποίων η έκβαση δεν είναι στο χέρι σου. Δεν υπάρχει λοιπόν λόγος ανησυχίας.  Αν μπορείς να το αλλάξεις, δε χρειάζεται να ανησυχείς: αφού δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι αυτό μάθε να ζεις μαζί του. Κυρίως να λες «όχι» σε πράγματα που δεν σου αρέσουν, δε σε εκφράζουν ή τα θεωρείς περιττά. Οι χαρούμενοι άνθρωποι ξέρουν ότι, λέγοντας ευγενικά «όχι» σε κάποιον, λένε «ναι» στην προσωπική τους ζωή. Δεν μπορείς να αρέσεις σε όλους, δε μπορείς να βρίσκεσαι παντού την ίδια στιγμή, δεν μπορείς να ικανοποιείς όλες σου τις επιθυμίες ταυτοχρόνως. Όταν λέμε «ναι» σε κάτι λέμε «όχι» σε κάτι άλλο.

Να γίνεις απόλυτα ειλικρινής

«Όσο σκληρό και αν θεωρείς ότι είναι να πεις την αλήθεια σε μια συγκεκριμένη περίσταση και όσο δύσκολο κι αν είναι να αφήσεις τις πραγματικές σκέψεις να έρθουν στην επιφάνεια, εσύ θα πρέπει να είσαι ειλικρινής. Θα πρέπει να λες αυτό που σκέφτεσαι. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσω ότι, όταν λέω να είσαι απόλυτα ειλικρινής, δεν εννοώ να είσαι τόσο ωμή με τους άλλους που να τους προσβάλλεις και να τους πληγώνεις. Άλλο είναι το μήνυμα που θέλω να σου δώσω. Το να είσαι απόλυτα ειλικρινής συνδέεται κατά κάποιον τρόπο μ’ αυτό που σου έλεγα πριν, ότι πρέπει να είσαι προσεκτική όταν δίνεις τον λόγο σου. Μην είσαι απερίσκεπτη με τα λόγια σου. Τα λόγια έχουν μεγάλη δύναμη. Όταν λες κάτι, φρόντισε να το εννοείς. Ξέχνα τις κολακείες και τα περιττά λόγια και λέγε την αλήθεια σε όλες σου τις συζητήσεις».

«Τι όφελος έχει το να είμαι απόλυτα ειλικρινής;» αναρωτήθηκα.

«Τεράστιο», απάντησε ο Τζούλιαν. «Όπως το όφελος που έχει να κρατάς τις υποσχέσεις σου και να μένεις πιστή στις δεσμεύσεις σου. Αυξάνει την εμπιστοσύνη που έχουν σε εσένα οι άλλοι. Ξέρουν πως, όταν λες κάτι, είναι αλήθεια. Όταν λες πάντα την αλήθεια, αποκτάς μεγάλο σεβασμό στα μάτια τους και γίνεσαι πιο δυνατός άνθρωπος. Καταλαβαίνουν πλέον ποια είσαι, και δεν υπάρχει πια τίποτα το προσποιητό πάνω σου. Όλα τα επιφανειακά στοιχεία με τα οποία στολίζουμε τον χαρακτήρα μας αποβάλλονται και μένει μόνο γυμνή η ανθρωπιά μας. Και αυτό έχει τεράστια δύναμη, Κάθριν, τεράστια. Γίνεσαι κάτι παραπάνω από άτομο. Φτάνεις να γίνεις μια δύναμη της φύσης και απελευθερώνεις γύρω σου αυτήν την αύρα. Και, πίστεψέ με, οι άνθρωποι νιώθουν αυτήν τη δύναμη που σε περιβάλλει».

«Την είχαν και οι σοφοί αυτήν τη δύναμη;»

«Σε εξωπραγματικό βαθμό», είπε ο Τζούλιαν, κοιτάζοντας τον ουρανό. «Αυτό είναι ένα απ’ τα πράγματα που θυμάμαι περισσότερο από τους αγαπημένους μου δασκάλους. Καθένας τους ήταν βαθιά αφοσιωμένος στην αλήθεια όχι μόνο όσον αφορά τα λόγια τους, αλλά και τη σκέψη τους. Μου θυμίζει τα λόγια του σπουδαίου Ρωμαίου φιλόσοφου, του Σενέκα, που έγραψε ότι: ‘’Διέπω τη ζωή και τη σκέψη μου, σαν ολόκληρος ο κόσμος να έβλεπε τη μια και να μπορούσε να διαβάσει την άλλη’’».

ROBIN SHARMA, Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΓΟΝΕΑ

Λίγοι είναι αυτοί που βλέπουν με τα δικά τους μάτια και αισθάνονται με τη δική τους καρδιά

Το να έχουμε προσωπική άποψη είναι συνώνυμο της αυθεντικότητας, πράγμα που δεν αντιτίθεται στο να μαθαίνουμε από τους άλλους και να ακολουθούμε το παράδειγμα εκείνων που λατρεύουμε. Σημαίνει να ζούμε συνειδητά ό,τι αποφασίζουμε να κάνουμε, όπως επίσης και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των συνεπειών των πράξεών μας.

Κατά τον ψυχίατρο Ενρίκε Ρόχας, αυθεντικό άτομο είναι εκείνο που έχει μέσα του τη δική του βάση, που αγωνίζεται να είναι συνεπές —σε σκέψη, λόγο και πράξη—, δηλαδή «το αυθεντικό άτομο ζει όπως σκέφτεται: είναι το αντίθετο της διπλής ή ηθικολογικής ζωής. Είναι ευθύτητα το να ζει με υπευθυνότητα, να μπορεί να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα όταν ο κοινωνικός περίγυρος γίνεται επιτρεπτικός και προβάλλει το “όλα καλά”, το “κάνε αυτό που θέλεις”, ή αυτό που εκφράζεται στη διάλεκτο του δρόμου ως “ζήσε τη στιγμή και μη σκέφτεσαι περισσότερο” ».

Ο άνθρωπος που έχει προσωπική άποψη είναι απλός και φυσικός, χωρίς παγίδες ή προσωπεία, αφού εμφανίζεται έτσι όπως είναι. Κι αυτό δεν είναι εύκολο, δεδομένου ότι η απλότητα είναι μια άσκηση ταπεινότητας που απαιτεί κόπο και σταθερότητα.

Κατά τον Ενρίκε Ρόχας, η αυθεντικότητα πάει μαζί με:
• Το να είσαι αληθινός με τον εαυτό σου. «Η συμπεριφορά του είναι σαφής, ολοκάθαρη, κι όταν λέει κάτι, λέει αυτό που νιώθει και το κάνει όντας υπεύθυνος γι’ αυτή την τοποθέτηση».
• Το να προτάσσεις την αλήθεια. «Αυτός που είναι αυθεντικός λέει τα πράγματα με το όνομά τους και είναι ικανός να πάει αντίθετα στο ρεύμα ακόμα κι αν η πλειοψηφία λέει άλλο πράγμα, αποφεύγει το ψέμα και τις πολλαπλές προσωπικότητες, όπως επίσης την αλλαγή γνώμης και την ψυχολογία της κακοπροαίρετης διάθεσης».
• Το να απαλείψεις τις αντιφάσεις. «Δεν υπάρχει αληθινή προσωπική πρόοδος χωρίς αγώνα, χωρίς κόπο για να λειανθεί και να καθαριστεί ό,τι συνιστά εμπόδιο. Ό,τι δεν πάει καλά. Αργεί κανείς να γίνει αυθεντικός, δεν είναι αμαξιτός δρόμος αλλά μονοπάτι γεμάτο αγκάθια, που στο τέρμα του όμως βρίσκεται η χαρά».
• Το να ξέρεις πού πηγαίνεις. «Να έχει έναν γενικό προσανατολισμό σε κάθε περίσταση για να ζει από μόνος του. Εξαρτάται ελάχιστα από το έξω και πολύ από το μέσα, από τα δικά του κριτήρια. Η εξωτερική πίεση τον επηρεάζει ελάχιστα και δε λέει πως είναι αλήθεια κάτι επειδή το λέει η πλειοψηφία ή οι στατιστικές».
• Το να είσαι ακέραιος. «Αποφεύγει το φαίνεσθαι, το να δίνει άλλη εικόνα προς τα έξω και μια διαφορετική προς τα μέσα, ξέρει να υπερασπίζεται σε οποιοδήποτε περιβάλλον τις ιδέες του και τα πιστεύω του, ακόμα κι αν δεν αρέσουν ή δεν είναι της μόδας ή δεν είναι πολιτικά ορθά. Κι αυτό είναι το μεγαλείο του όπως και η απαίτησή του».

Φτάνοντας στη δική μας οπτική γωνία, η αυθεντικότητα, παρά τα όσα μπορεί να σκεφτούν ή να πουν οι άλλοι, είναι ένας δύσκολος και μακρύς δρόμος, που όμως φέρνει πνευματική γαλήνη, αυτονομία και τη χαρά του να είμαστε συνεπείς με τον εαυτό μας, αφοσιωμένοι σε αυτό που μας δίνει πραγματικά νόημα.

Μπορεί να γνωρίζουμε και οι επιθυμίες να εξακολουθούν να συγκρούονται

Μελετώντας τον άνθρωπο στην τωρινή του κατάσταση ύπνου, απουσίας, ενότητας, μηχανικότητας και έλλειψης ελέγχου, βρίσκουμε και διάφορες άλλες κακές λειτουργίες που είναι το αποτέλεσμα της κατάστασής του· ιδιαίτερα το γεγονός ότι λέει συνέχεια ψέματα στον εαυτό του και στους άλλους. Την ψυχολογία του συνηθισμένου ανθρώπου θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε και μελέτη του ψέματος, διότι ο άνθρωπος λέει ψέματα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο· και στην πραγματικότητα, δεν μπορεί να πει την αλήθεια. Δεν είναι τόσο απλό να λέμε την αλήθεια· πρέπει να μάθουμε πως να το κάνουμε και καμιά φορά χρειάζεται πάρα πολύς καιρός.

Ψέμα είναι να σκεφτόμαστε ή να μιλάμε για πράγματα που δεν γνωρίζουμε· αυτή είναι η αρχή του ψέματος. Δεν σημαίνει το ψέμα που λέγεται σκόπιμα – να λέμε παραμύθια, όπως για παράδειγμα, ότι υπάρχει μια αρκούδα στο άλλο δωμάτιο. Μπορούμε να πάμε στο άλλο δωμάτιο και να δούμε πως δεν υπάρχει αρκούδα. Αλλά αν συγκεντρώσουμε όλες τις θεωρίες που διατυπώνουν οι άνθρωποι για οποιοδήποτε θέμα, χωρίς να γνωρίζουν τίποτε σχετικά, θα δούμε που αρχίζει το ψέμα. Ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τον εαυτό του, δεν γνωρίζει τίποτε και όμως έχει θεωρίες για τα πάντα. Οι περισσότερες από τις θεωρίες είναι ψέμα.

Η γνώση από μόνη της δεν είναι αρκετή. Μπορεί να γνωρίζουμε και οι επιθυμίες να εξακολουθούν να συγκρούονται, διότι κάθε επιθυμία αντιπροσωπεύει διαφορετική θέληση. Αυτό που ονομάζουμε θέλησή μας με τη συνηθισμένη έννοια δεν είναι παρά η συνισταμένη επιθυμιών. Η συνισταμένη πολλές φορές φτάνει σε μια συγκεκριμένη γραμμή δράσης και άλλες φορές δεν μπορεί να φτάσει σε καμία γραμμή, διότι μια επιθυμία ακολουθεί μία κατεύθυνση και κάποια άλλη, άλλη κατεύθυνση και δεν μπορούμε να αποφασίσουμε τι να κάνουμε. Αυτή είναι η συνηθισμένη μας κατάσταση. Βέβαια ο μελλοντικός μας στόχος θα πρέπει να είναι να αποτελέσουμε ενότητα αντί να είμαστε πολλοί, διότι για να κάνουμε οτιδήποτε σωστά, για να γνωρίζουμε οτιδήποτε σωστά, για να φτάσουμε οπουδήποτε, πρέπει να γίνουμε ένας. Είναι ένας απώτατος σκοπός και δεν μπορούμε να αρχίσουμε να τον προσεγγίζουμε πριν γνωρίσουμε τον εαυτό μας, διότι, στην κατάσταση που είμαστε τώρα, η άγνοιά μας για τον εαυτό μας είναι τέτοια, που όταν την δούμε αρχίζει να μας πιάνει πανικός μήπως δεν βρούμε το δρόμο μας πουθενά.

Το ανθρώπινο ον είναι μια πολύ περίπλοκη μηχανή και πρέπει να μελετηθεί σαν μηχανή. Αντιλαμβανόμαστε ότι για να ελέγξουμε οποιοδήποτε είδος μηχανής, όπως ένα αυτοκίνητο ή μια μηχανή τρένου, θα πρέπει πρώτα να μάθουμε. Δεν μπορούμε να ελέγχουμε τις μηχανές αυτές ενστικτωδώς, αλλά για κάποιο λόγο νομίζουμε ότι το συνηθισμένο ένστικτο είναι αρκετό για να ελέγχει την ανθρώπινη μηχανή, αν και είναι πολύ πιο περίπλοκη. Αυτή είναι μία από τις πρώτες εσφαλμένες υποθέσεις: δεν αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μάθουμε, ότι ο έλεγχος είναι ζήτημα γνώσης και επιδεξιότητας.

Και ακριβώς επειδή δεν αισθανόμαστε πως είμαστε άρρωστοι, η γιατρειά μας καθίσταται ακόμα πιο δύσκολη

Ας προσθέσουμε μιαν ακόμα ιστορία, την οποία ο Σενέκας διηγείται σε ένα γράμμα του.

“Ξέρεις”, λέει, γράφοντας στον Λουκίλιο, “πως η Αρπάστη, η παλαβή δούλα της γυναίκας μου, έμεινε στο σπίτι μου σαν κληρονομικό βάρος· γιατί, από το χαρακτήρα μου, είμαι εχθρός αυτών των τεράτων και αν έχω διάθεση να γελάσω με κάποιον χαζό, δεν μου χρειάζεται να τον ψάξω αρκετά μακριά: γελάω για τον ίδιο μου τον εαυτό. Αυτή η χαζή έχασε ξαφνικά το φως της.

Σου διηγούμαι πράγμα περίεργο αλλά αληθινό: δεν αισθάνεται διόλου πως είναι τυφλή και πιέζει αδιάκοπα τον επιστάτη να την πάρει έξω, γιατί λέει πως το σπίτι μου είναι σκοτεινό.

Εκείνο που περιγελάμε σε αυτή τη γυναίκα, σε παρακαλώ να πιστέψεις πως συμβαίνει στον καθένα μας· κανείς δεν γνωρίζει πως είναι φιλάργυρος ή πως ορέγεται ξένα πράγματα.

Οι τυφλοί τουλάχιστον ζητούν έναν οδηγό. Εμείς ξεφεύγουμε από τον ίσιο δρόμο με τη δική μας συγκατάθεση. Δεν είμαι φιλόδοξος, λέμε, αλλά στη Ρώμη δεν μπορεί να ζήσει κανείς διαφορετικά· δεν είμαι σκορποχέρης, αλλά η πόλη απαιτεί μεγάλα έξοδα· δεν είναι λάθος μου να είμαι χολερικός ή φταίει η νιότη αν ακόμα δεν έχω φέρει σε λογαριασμό κάποιον οριστικό τρόπο ζωής. Ας μην ψάχνουμε έξω από εμάς για την αρρώστια μας· η αρρώστια είναι μέσα μας, φυτεμένη στα σωθικά μας. Και ακριβώς επειδή δεν αισθανόμαστε πως είμαστε άρρωστοι, η γιατρειά μας καθίσταται ακόμα πιο δύσκολη.

Αν από νωρίς δεν αρχίσουμε να φροντίζουμε τις πληγές μας, πότε άραγε θα καταφέρουμε να γιατρέψουμε και αυτές και τα κακά που τις προκαλούν; Ωστόσο, έχουμε ένα πολύ γλυκό γιατρικό, δηλαδή τη Φιλοσοφία, που προσφέρει την πιο γλυκιά γιατρειά. Τις άλλες γιατρειές τις απολαμβάνουμε μόνο όταν έχουν κάμει τη δουλειά τους· ετούτη μας προσφέρει χαρά μεμιάς”.

Αυτή η άγνοια είναι όμορφη, μα έχει επιτευχθεί μέσα από τη γνώση

Όταν έχεις μαζέψει αρκετή γνώση και την πετάς, επιτυγχάνεται η άγνοια.

Τότε γίνεσαι αληθινά αδαής, σαν το Σωκράτη, ο οποίος μπορεί να πει: “Ένα πράγμα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα”.

Αυτή η γνώση ή αυτή η άγνοια, μπορείς να την ονομάσεις όπως σου αρέσει, είναι εντελώς διαφορετική, η ποιότητα είναι εντελώς διαφορετική, έχει αλλάξει η διάσταση.

Αν είσαι απλώς αδαής, επειδή δεν έχεις φτάσει ποτέ σε καμία γνώση, η άγνοιά σου δεν μπορεί να είναι σοφή, δεν μπορεί να είναι σοφία. Είναι απλώς απουσία γνώσης. Και η δίψα θα παραμείνει μέσα σου: Πώς να κερδίσω περισσότερη γνώση; Πώς να κερδίσω περισσότερες πληροφορίες;

Όταν γνωρίζεις πάρα πολλά, έχεις γνωρίσει το παρελθόν, έχεις γνωρίσει την παράδοση, έχεις γνωρίσει όλα όσα μπορείς να γνωρίσεις, τότε, ξαφνικά, συνειδητοποιείς τη ματαιότητα του όλου πράγματος, ξαφνικά συνειδητοποιείς πως αυτό δεν είναι γνώση. Αυτά είναι δανεισμένα πράγματα!

Αυτή δεν είναι η δική σου υπαρξιακή εμπειρία, αυτό δεν είναι ό,τι έχεις γνωρίσει εσύ ο ίδιος. Οι άλλοι μπορεί να τα έχουν γνωρίσει, μα εσύ τα έχεις απλώς συγκεντρώσει. Τα συγκεντρώνεις μηχανικά. Δεν έχουν εμφανιστεί από μέσα σου, δεν είναι ωριμότητα. Είναι απλώς μάζεμα, από τη μια πόρτα στην άλλη, δανεικά πράγματα, νεκρά.

Να θυμάσαι, η γνώση είναι ζωντανή μόνο όταν τη γνωριζεις εσύ ο ίδιος, όταν είναι άμεση εμπειρία. Όταν όμως την ξέρεις από τους άλλους, δεν είναι ζωντανή εμπειρία, δεν είναι γνώση, είναι απλώς μνήμη.

Η μνήμη είναι κάτι νεκρό. Όταν μαζεύεις πολλά, πλούτη της γνώσης, ιερά κείμενα, βιβλιοθήκες ολόκληρες συγκεντρωμένες μέσα στο νου σου και ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι απλώς κουβαλάς το φορτίο των άλλων, ότι τίποτα δεν σου ανήκει, ότι εσύ ο ίδιος δεν τα έχεις γνωρίσει, τότε μπορείς να τα παρατήσεις, μπορείς να παρατήσεις όλη αυτή τη γνώση.

Εγκαταλείποντάς την, εμφανίζεται μέσα σου ένας καινούργιος τύπος άγνοιας. Αυτή η άγνοια δεν είναι η άγνοια του αδαή, αλλά του σοφού.

Έτσι είναι η σοφία.

Μόνο ένας σοφός άνθρωπος μπορεί να πει “δεν ξέρω”.

Λέγοντας όμως “δεν ξέρω”, δεν διψάει για γνώση, απλώς πιστοποιεί το γεγονός. Κι όταν μπορείς να πεις με όλη σου την καρδιά, “δεν ξέρω”, την ίδια εκείνη στιγμή, τα μάτια σου ανοίγουν, οι πόρτες της γνώσης ανοίγουν. Την ίδια εκείνη στιγμή, όταν λες με την ολότητά σου, “δεν ξέρω”, έχεις την ικανότητα της γνώσης.

Αυτή η άγνοια είναι όμορφη, μα έχει επιτευχθεί μέσα από τη γνώση. Είναι φτώχεια που επιτυγχάνεται μέσα από τα πλούτη.

Και το ίδιο συμβαίνει και με το εγώ. Μπορείς να τα χάσεις μόνο αν το έχεις.

Επαναστατικό αεροσκάφος χωρίς κινητά μέρη

Ένα επαναστατικό ηλεκτρονικό αεροσκάφος δοκιμάστηκε για πρώτη φόρα από μηχανικούς του ΜΙΤ. Το αεροπλάνο έχει μήκος πέντε μέτρων δεν έχει έλικες ή άλλα κινούμενα μέρη και είναι αθόρυβο.

Η τεχνολογία είναι… εμπνευσμένη από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, καθώς το αεροσκάφος του MIT τροφοδοτείται από μηχανή που εφαρμόζει μια σχετικά άγνωστη αρχή γνωστή ως πρόωση ιόντων ή ηλεκτροαεροδυναμική ώθηση. Με την πρόωση ιόντων, σωματίδια νανοκλίμακας κινούνται μεταξύ δύο συνόλων γειτονικών ηλεκτροδίων, δημιουργώντας μια δύναμη αντίδρασης. Ένα τέτοιο σύστημα «ιονικού ανέμου», μπορεί να παράξει αρκετή ώθηση για να πετάξει ένα μικρό αεροσκάφος σε σταθερή συνεχή πτήση.

To συγκεκριμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος με μπαταρία, ζυγίζει περίπου 2 κιλά και κατά τη διάρκεια των δοκιμών του έκανε σταθερές πτήσεις καλύπτοντας αποστάσεις 60 μέτρων πετώντας περίπου 47 εκατοστά πάνω από το έδαφος.

Ο επικεφαλής ερευνητής Dr Steven Barrett, από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης στις ΗΠΑ, δήλωσε: «Αυτή είναι η πρώτη συνεχόμενη πτήση ενός αεροπλάνου χωρίς κινητά μέρη στο σύστημά του, οπότε προκύπτουν δυνητικά νέες και ανεξερεύνητες δυνατότητες για τα αεροσκάφη τα οποία θα είναι αθόρυβα, μηχανικά απλούστερα και πιο φιλικά για το περιβάλλον».

Ερευνητές δημιούργησαν συσκευή που δρα ως μαγνητική δίοδος – Επιτρέπει μεταφορά μαγνητισμού μόνο προς μια κατεύθυνση

Οι ηλεκτρικές δίοδοι είναι βασικές ηλεκτρονικές συσκευές που άγουν τον ηλεκτρισμό σε μια κατεύθυνση όμως εμποδίζουν την αγωγή προς στην αντίθετη. Βρίσκονται στον πυρήνα κάθε ηλεκτρονικής συσκευής, καθιστάμενες ένα από τα πιο βασικά δομικά της στοιχεία. Μέχρι τώρα δεν υπήρχαν τέτοιες συσκευές για μαγνητικά πεδία. Τώρα ο Dr. Jordi Prat-Camps και οι συνεργάτες του το αλλάζουν αυτό. Σχεδίασαν τη πρώτη δίοδο για μαγνητικά πεδία και έδειξαν τη λειτουργικότητά της στο εργαστήριο.

Ο Dr. Jordi Prat-Camps δημιουργεί μαγνητικά μεταϋλικά – δομές που διαχειρίζονται τα μαγνητικά πεδία με μη-συμβατικούς τρόπους. Κατά τα τελευταία λίγα χρόνια, ο φυσικός -ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Sussex στο Ηνωμένο Βασίλειο και οι συνάδελφοί του έχουν κατασκευάσει έναν μανδύα που κάνει τα αντικείμενα αόρατα στα μαγνητικά πεδία και μια «σκουληκότρυπα» που κατευθύνει ένα μαγνητικό πεδίο μεταξύ δυο σημείων στο χώρο κατά μήκος ενός αόρατου τούνελ, καθώς και άλλα πράγματα. Το τελευταίο τους υλικό – το οποίο δρα ως μαγνητική δίοδος – επιτρέπει τη μονόδρομη μεταφορά ενός μαγνητικού πεδίου μεταξύ δυο μαγνητικών στοιχείων – για παράδειγμα ενός μαγνήτη ή ενός πηνίου.

Ένα ηλεκτρικό ρεύμα που ρέει μέσα σε ένα πηνίο χάλκινου σύρματος επάγει μαγνητικό πεδίο στο πηνίο. Αυτό το μαγνητικό πεδίο μπορεί μετά να μεταφερθεί σε ένα κοντινό μαγνητικό στοιχείο, όπως ένα δεύτερο πηνίο. Οι νόμοι του ηλεκτρομαγνητισμού και οι μέχρι τώρα πειραματικές επιδείξεις, προβλέπουν ότι αυτή η μεταφορά είναι συμμετρική, πράγμα που σημαίνει ότι το μαγνητικό πεδίο κινείται τόσο από το πηνίο Α στο πηνίο Β, όσο και από το πηνίο Β προς το πηνίο Α. Ο Prat-Camps και οι συνάδελφοί του αναζήτησαν αν θα μπορούσαν να σπάσουν αυτή την αποκαλούμενη μαγνητική αμοιβαιότητα και να κάνουν το μαγνητικό πεδίο να μεταφέρεται σε μια μόνο κατεύθυνση. Η απάντηση που προέκυψε είναι ναι, εάν και τα δυο πηνία είναι τοποθετημένα μεταξύ δυο τοιχωμάτων ενός κούφιου, περιστρεφόμενου αγωγού κυλίνδρου, όπου τα τοιχώματα έχουν διατομή σχήματος U.

Ο Prat-Camps λέει ότι μια τέτοια συσκευή θα μπορούσε να αυξήσει την αποδοτικότητα συστημάτων που μεταφέρουν ασύρματα ισχύ με βάση το μαγνητισμό. Συζευγμένα μαγνητικά στοιχεία βρίσκονται σε πολλές βασικές τεχνολογίες, όπως ηλεκτρικοί κινητήρες, μετασχηματιστές, μαγνητικές μνήμες ή συσκευές MRI. Σε όλες αυτές τα μαγνητικά στοιχεία είναι συμμετρικά συζευγμένα. Η διαθεσιμότητα ενός νέου μαγνητικού εργαλείου όπως μια δίοδος, μπορεί να ανοίξει ένα κλάδο νέων δυνατοτήτων, αναφέρουν οι ερευνητές. Για παράδειγμα, η αποδοτικότητα των ασύρματης φόρτισης συσκευών θα μπορούσε να βελτιωθεί, καθώς η ενέργεια μπορεί να ρέει μόνο από το σταθμό φόρτισης προς τη συσκευή και όχι προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Με υπολογισμούς και με επίδειξη της απόδειξης αρχής, ο Prat-Camps και οι συνάδελφοί του έδειξαν ότι όταν ο κύλινδρος περιστρέφεται με σταθερή ταχύτητα, μαγνητικό πεδίο από το πηνίο Α μπορεί να μεταφερθεί στο πηνίο Β, για παράδειγμα, αλλά όχι στην αντίθετη κατεύθυνση. Η μη-αμοιβαιότητα αυτή κρατάει όση διάρκεια ο κύλινδρος περιστρέφεται. Ο Prat-Camps λέει ότι η τωρινή συσκευή είναι ογκώδης και μη-πρακτική για καθημερινή χρήση, όμως η ομάδα εξερευνά άλλους σχεδιασμούς της συσκευής.

Απόλυτη διαστατική συμμετρία ανοίγει την πόρτα στο ενδεχόμενο μιας νέας φυσικής – και ύπαρξης νέων σωματιδίων

Οι συμμετρίες που μέχρι τώρα διέπουν τον κόσμο των στοιχειωδών σωματιδίων στο πιο βασικό επίπεδο θα μπορούσαν να είναι ριζικά διαφορετικές από ότι θεωρείται μέχρι σήμερα. Αυτό το απροσδόκητο συμπέρασμα αναδύεται από τη νέα εργασία που δημοσιεύθηκε από θεωρητικούς από τη Βαρσοβία και το Πότσνταμ. Το σχήμα που εισηγούνται ενοποιεί όλες τις δυνάμεις της φύσης με ένα τρόπο που είναι συνεπής με τις υπάρχουσες παρατηρήσεις και προβλέπει την ύπαρξη νέων σωματίων με ασυνήθιστες ιδιότητες που μπορεί ακόμη να είναι παρόντα στα κοντινά μας περιβάλλοντα.

Για μισό αιώνα, οι φυσικοί προσπαθούν να οικοδομήσουν μια θεωρία που να ενοποιεί όλες και τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, να περιγράφει τα γνωστά στοιχειώδη σωμάτια και να προβλέπει την ύπαρξη νέων. Μέχρι τώρα, οι προσπάθειες αυτές δεν έχουν βρει πειραματική επιβεβαίωση και το Καθιερωμένο Πρότυπο (Standard Model) – μια ατελής, αλλά εκπληκτικά αποτελεσματική θεωρητική κατασκευή – αποτελεί ακόμη την καλύτερη περιγραφή του κβαντικού κόσμου. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Physical Review Letters, ο Καθηγητής Krzysztof Meissner από το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής της Σχολής Φυσικής του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και ο Καθηγητής Hermann Nicolai από το Ινστιτούτο Max-Planck για τη Βαρυτική Φυσική στο Πότσνταμ, παρουσίασαν ένα νέο σχήμα γενικεύοντας το Καθιερωμένο Πρότυπο για να ενσωματώνει τη βαρύτητα στην περιγραφή. Το νέο μοντέλο εφαρμόζει ένα είδος συμμετρίας που δεν είχε προηγουμένως χρησιμοποιηθεί στην περιγραφή των στοιχειωδών σωματίων.

Στη φυσική, οι συμμετρίες κατανοούνται κάπως διαφορετικά από ότι στην καθομιλουμένη έννοια της λέξης. Για παράδειγμα, αν μια μπάλα πέφτει τώρα ή ένα λεπτό από τώρα, θα πέφτει ακόμη με τον ίδιο τρόπο. Αυτή είναι μια εκδήλωση μιας ορισμένης συμμετρίας: Οι νόμοι της φυσικής παραμένουν αμετάβλητοι όσον αφορά στην αλλαγή στο χρόνο. Παρόμοια, η ρίψη μιας μπάλας από το ίδιο ύψος σε ένα τόπο έχει το ίδιο αποτέλεσμα με τη ρίψη της σε έναν άλλο. Αυτό σημαίνει ότι οι νόμοι της φυσικής είναι επίσης συμμετρικοί όσον αφορά τις χωρικές λειτουργίες. «Οι συμμετρίες παίζουν τεράστιο ρόλο στη φυσική επειδή συσχετίζονται με τις αρχές διατήρησης. Για παράδειγμα, η αρχή διατήρησης της ενέργειας εμπλέκει συμμετρία σε σχέση με αλλαγές στο χρόνο, η αρχή διατήρησης της ορμής σχετίζεται με τη συμμετρία στη μετατόπιση στο χώρο και η αρχή της στροφορμής σχετίζεται με την περιστροφική συμμετρία», λέει ο Καθ. Meissner.

Η ανάπτυξη μιας υπερσυμμετρικής θεωρίας για να περιγραφούν οι συμμετρίες μεταξύ φερμιονίων και μποζονίων άρχισε τη δεκαετία του 1970. Τα φερμιόνια είναι στοιχειώδη σωμάτια των οποίων το σπιν, μια κβαντική ιδιότητα που σχετίζεται με περιστροφή, εκφράζεται με περιττά πολλαπλάσια του κλάσματος 1/2 και περιλαμβάνουν τόσο τα κουάρκ όσο και τα λεπτόνια. Μεταξύ των λεπτονίων είναι τα ηλεκτρόνια, τα μυόνια, τα ταυ και τα συσχετιζόμενα με αυτά νετρίνα (καθώς και τα αντισωμάτιά τους). Τα πρωτόνια και τα νετρόνια, κοινά μη-στοιχειώδη σωματίδια, είναι επίσης φερμιόνια. Τα μποζόνια, από την άλλη, είναι σωμάτια με ακέραιες τιμές σπιν. Στα μποζόνια περιλαμβάνονται τα σωμάτια που ευθύνονται για τις δυνάμεις (τα φωτόνια, φορείς της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης, τα γλοιόνια, φορείς της ισχυρής πυρηνικής δύναμης, τα W και Z μποζόνια, φορείς της ασθενούς πυρηνικής δύναμης), καθώς και το μποζόνιο Higgs.

«Οι πρώτες υπερσυμμετρικές θεωρίες έγινε προσπάθεια να συνδυαστούν με τις τυπικές δυνάμεις των στοιχειωδών σωματίων, με άλλα λόγια η ηλεκτρομαγνητική δύναμη με μια συμμετρία γνωστή ως U(1), η ασθενής δύναμη με τη συμμετρία SU(2) και η ισχυρή δύναμη με τη συμμετρία SU(3). Η βαρύτητα ακόμη έλλειπε», αναφέρει ο Καθ. Meissner. «Η συμμετρία μεταξύ μποζονίων και φερμιονίων ήταν ακόμη ολική, που σημαίνει η ίδια σε κάθε σημείο του χώρου. Λίγο αργότερα, οι θεωρίες έθεσαν πού η συμμετρία ήταν τοπική, που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να εκδηλώνονται διαφορετικά σε κάθε σημείο του χώρου. Για να εξασφαλιστεί τέτοια συμμετρία στη θεωρία απαιτούσε να περιλαμβάνεται η βαρύτητα και αυτές οι θεωρίες έγιναν γνωστές ως υπερβαρύτητες».

Οι φυσικοί αντιλήφθηκαν ότι στις θεωρίες υπερβαρύτητας σε τέσσερις χωροχρονικές διαστάσεις, δεν μπορούν να υπάρχουν περισσότερες από οκτώ διαφορετικές υπερσυμμετρικές περιστροφές. Κάθε τέτοια θεωρία έχει ένα αυστηρά προσδιορισμένο σύνολο πεδίων (βαθμοί ελευθερίας) με διαφορετικά σπιν (0, 1/2, 1, 3/2 και 2), γνωστά αντίστοιχα ως πεδία βαθμίδας, φερμιονίων, μποζονίων, βαρυτίνων και βαρυτόνιων. Για την υπερβαρύτητα Ν=8, που έχει τον μέγιστο αριθμό περιστροφών, υπάρχουν 48 φερμιόνια (με σπιν 1/2), που είναι ακριβώς ο αριθμός των βαθμών ελευθερίας που απαιτούνται για να εξηγήσουν τους έξι τύπους των κουάρκ και έξι τύπους λεπτονίων που παρατηρούνται στη φύση. Υπήρχε επομένως κάθε ένδειξη ότι η υπερβαρύτητα Ν=8 είναι εξαιρετική από πολλές απόψεις. Ωστόσο, δεν ήταν ιδανική.

Ένα από τα προβλήματα στην ενσωμάτωση του Καθιερωμένου Προτύπου στην υπερβαρύτητα Ν=8 προέκυψε από τα ηλεκτρικά φορτία των κουάρκ και των λεπτονίων. Όλα τα φορτία αποδεικνύεται ότι αλλάζουν κατά 1/6 σε σχέση με αυτά που παρατηρούνται στη φύση: το ηλεκτρόνιο είχε φορτίο -5/6 αντί για -1, το νετρίνο είχε 1/6 αντί για 0 κλπ.. Το πρόβλημα αυτό, που παρατηρήθηκε πρώτα από τον Murray Gell-Mann πριν από περισσότερο από 30 χρόνια, δεν επιλύθηκε μέχρι το 2015, όταν οι καθηγητές Meissner και Nicolai παρουσίασαν τον αντίστοιχο μηχανισμό για την τροποποίηση της συμμετρίας U(1).

«Μετά αφού κάναμε αυτή την ρύθμιση αποκτήσαμε μια δομή στις γνωστές από το Καθιερωμένο Πρότυπο συμμετρίες U(1) και SU(3). Η προσέγγιση απόδειξε ότι είναι πολύ διαφορετική από άλλες προσπάθειες στη γενίκευση των συμμετριών του Καθιερωμένου Προτύπου. Το κίνητρο ενισχύθηκε από το γεγονός ότι ο επιταχυντής LHC απέτυχε να παραγάγει οτιδήποτε πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο και η Ν=8 υπερβαρύτητα φερμιονικού περιεχομένου είναι συμβατή με αυτή την παρατήρηση. Αυτό που έλλειπε ήταν να προστεθεί η ομάδα SU(2), αντίστοιχα για την ασθενή πυρηνική δύναμη. Στην παρούσα μελέτη, δείχνουμε πώς μπορεί να γίνει αυτό. Αυτό θα εξηγούσε γιατί όλες οι προηγούμενες προσπάθειες στην ανίχνευση νέων σωματίων, που κινητοποιήθηκαν από θεωρίες που αντιμετώπιζαν την συμμετρία SU(2) ως να παραβιάζεται αυθόρμητα για τις χαμηλές ενέργειες, όμως εφόσον αντέχει στην περιοχή των υψηλών ενεργειών, έπρεπε να είναι ανεπιτυχείς. Στη δική μας θεώρηση, η SU(2) είναι απλά μια προσέγγιση και για τις δυο περιοχές ενέργειας, τη χαμηλή και την υψηλή», εξηγεί ο Meissner.

Τόσο ο μηχανισμός «συμφιλίωσης» των τιμών του φορτίου, όσο και η βελτιωμένη ενσωμάτωση της ασθενούς δύναμης αποδείχθηκαν ότι ανήκουν σε μια ομάδα συμμετρίας γνωστή ως Ε10. Σε αντίθεση με τις ομάδες συμμετρίας που χρησιμοποιήθηκαν προηγουμένως στις θεωρίες ενοποίησης, η Ε10 είναι μια απόλυτη ομάδα, που μελετήθηκε πολύ λίγο, ακόμη και με την καθαρά μαθηματική λογική. Ο Meissner μαζί με άλλους έχουν εργαστεί σε αυτή την ομάδα προηγουμένως, επειδή εμφανίζεται ως συμμετρία στη Ν=8 υπερβαρύτητα, κάτω από συνθήκες παρόμοιες με αυτές που υπήρξαν στις πρώτες στιγμές μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, όταν μόνο μια διάσταση ήταν σημαντική: ο χρόνος.
«Για πρώτη φορά, έχουμε ένα σχήμα που με ακρίβεια προβλέπει την σύνθεση των φερμιονίων στο Καθιερωμένο Πρότυπο – κουάρκ και λεπτόνια – και το κάνει με τα καθαρά ηλεκτρικά φορτία. Την ίδια ώρα περιλαμβάνει τη βαρύτητα στην περιγραφή. Είναι μια τεράστια έκπληξη ότι η καθαρή συμμετρία είναι η εξαιρετικά τεράστια ομάδα συμμετρίας Ε10, σχεδόν άγνωστη μαθηματικώς. Εάν η εργασία επιβεβαιώσει περαιτέρω το ρόλο αυτής της ομάδας, αυτό θα σημάνει μια ριζική αλλαγή στη γνώση μας για τις συμμετρίες της φύσης», αναφέρει ο Meissner.

Παρόλο που η δυναμική δεν είναι ακόμη κατανοητή, το σχήμα που προτάθηκε από τους καθηγητές Meissner και Nicolai κάνει ιδιαίτερες προβλέψεις. Κρατάει την τιμή του σπιν των φερμιονίων 1/2, όπως το Καθιερωμένο Πρότυπο, όμως από την άλλη μεριά υποστηρίζει την ύπαρξη νέων σωματίων με πολύ ασυνήθιστες ιδιότητες. Είναι σημαντικό ότι μερικά από αυτά θα μπορούσε να είναι παρόντα στο άμεσο περιβάλλον μας και η ανίχνευσή τους θα έπρεπε να είναι μέσα στις δυνατότητες των σύγχρονων συσκευών ανίχνευσης. Αυτό όμως είναι ένα θέμα για μια άλλη ιστορία.

Έτσι θα ήταν η ζωή μας εάν η Γη ήταν πράγματι επίπεδη

Η θεωρία ότι η Γη είναι επίπεδη και πως όλες οι αποδείξεις περί του αντιθέτου δεν είναι παρά μια καλοστημένη συνωμοσία, είναι ταυτόχρονα και η πιο εύκολη για να διαψευσθεί. Ωστόσο, για κάποιον ανεξήγητο λόγο εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη- γνωστοί και ως flat earthers- αρνούνται να αναθεωρήσουν.

 

Η βαρύτητα θα εξακολουθούσε να ισχύει, καθώς τα τεράστια αντικείμενα έχουν σίγουρα μια ισχυρή βαρυτική έλξη. Ωστόσο, αν αφεθεί η Γη μόνο με το φλοιό, αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε μόνο 1% της αρχικής μάζας του πλανήτη. Παρόλο που η ισχύς του βαρυτικού πεδίου θα ήταν η ίδια σε ολόκληρη την επιφάνεια, θα ήταν απίστευτα μικρή, αλλά θα ήταν αρκετή για να μας κρατήσει κολλημένους στην επιφάνεια;

 

Ο καθηγητής Brian Cox προσπάθησε πρόσφατα να εξηγήσει με απλά λόγια και επιστημονικά επιχειρήματα πως η γη έχει σφαιροειδές σχήμα, ξεκινώντας έναν διάλογο με τους ενδιαφερόμενους στο Facebook.

 

Όπως είχε εξηγήσει «Δεν υπάρχει απολύτως καμία βάση στη θεωρία πως η Γη είναι επίπεδη. Κανείς στην ανθρώπινη ιστορία, από όσο γνωρίζω, δεν σκέφτηκε ότι ο κόσμος είναι επίπεδος. Οι Έλληνες μέτρησαν την ακτίνα της Γης. Δεν μπορώ να αντιληφθώ γιατί κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι η Γη είναι επίπεδη» είχε δηλώσει.

 

Πώς θα ήταν όμως η ζωή μας εάν η Γη ήταν πράγματι επίπεδη; «Στη φυσική υπάρχουν ενδιαφέρουσες θεωρίες που σας λένε πως ζείτε σε έναν περιστρεφόμενο πλανήτη και πως υπάρχει η δύναμη Κοριόλις (η οποία εξηγεί την αντιωρολογιακή κίνηση του ανέμου στην επιφάνεια της Γης)…όταν βλέπετε εκείνες τις όμορφες εικόνες των καταιγίδων που περιστρέφονται και περιστρέφονται, ο λόγος είναι ότι ζούμε σε έναν περιστρεφόμενο πλανήτη» ήταν ένα από τα παραδείγματα που είχε αναφέρει ο Brian Cox.

 

Και φυσικά αυτή είναι μια μόνο απόδειξη για το σχήμα και την κίνηση της Γης (για να μην αναφερθούμε στις φωτογραφίες του πλανήτη μας από το διάστημα).

 

Όπως και να χει τα προβλήματα της θεωρίας των flat earthers δεν μπορεί να σταθεί απέναντι στην επιστήμη και τα παραδείγματα είναι πολλά.

 

Για παράδειγμα, όπως εξηγεί ο δρ Τobias Durig, ηφαιστειολόγος και ερευνητής, εάν πράγματι η Γη ήταν επίπεδη οι πυξίδες δεν θα λειτουργούσαν σωστά αφού χωρίς τον μανδύα και τον πυρήνα του πλανήτη δεν υπήρχε και γεωμαγνητικό πεδίο (και φυσικά το νότιο ημισφαίριο θα έπρεπε να αναστραφεί και να βρεθεί στο ίδιο επίπεδο με το βόρειο).

 

Επίσης χωρίς γεωμαγνητικό πεδίο δεν θα μπορούσε να επιβιώσει κανένας οργανισμός αφού λειτουργεί σαν ασπίδα εκτροπής της ηλιακής ακτινοβολίας.

 

Επίσης, δεν είχαμε κίνηση των τεκτονικών πλακών και το πεδίο βαρύτητας απλά θα εξαφανιζόταν εξαιτίας της έλλειψης του πυρήνα της Γης.

 

Θα πηδούσαμε και θα αιωρούμασταν στο διάστημα και το ίδιο θα συνέβαινε και στην ατμόσφαιρά μας.

 

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, θα έπρεπε να ζήσουμε- αν και αμφίβολο- χωρίς καλό κρασί. Γιατί πλέον δεν θα υπήρχαν τα πλούσια ηφαιστειογενή εδάφη, πλούσια σε άζωτο και φώσφορο που μας προσφέρουν τις καλύτερες ποικιλίες!

Οι μίνι δορυφόροι CubeSat της αποστολής MarCO πλησιάζουν τον Άρη

Η αποστολή MarCO της NASA ήταν ειδικά σχεδιασμένη για να διαπιστωθεί εάν «μίνι» δορυφόροι, κατηγορίας CubeSat, είναι σε θέση να αντέξουν ένα ταξίδι στο βαθύ διάστημα. Πλέον, το MarCO – Mars Cube One- «βλέπει» τον Άρη.

 

Ο ένας από τους δίδυμους CubeSats της αποστολής MarCO τράβηξε φωτογραφία του Άρη στις 3 Οκτωβρίου. Όπως τονίζει η NASA, είναι η πρώτη εικόνα του «Κόκκινου Πλανήτη» που τραβάει δορυφόρος της συγκεκριμένης κατηγορίας μικρών, οικονομικών δορυφόρων. Επίσημα, οι δύο CubeSats ονομάζονται MarCO-Α και MarCO-B, αλλά τα «χαϊδευτικά» τους, όπως τους τα έχει δώσει η ομάδα των μηχανικών τους, είναι «EVE» και «Wall-E» – από τη δημοφιλή ταινία της Disney. 

 

Τη φωτογραφία τράβηξε μια ευρυγώνια κάμερα στο MarCO-B. Η αποστολή, την οποία επιβλέπει το Jet Propulsion Laboratory της NASA, ελπίζεται πως θα τραβήξει πολλές ακόμα φωτογραφίες καθώς οι μικροί δορυφόροι πλησιάζουν τον Άρη, εν όψει της 26ης Νοεμβρίου. Στη συνέχεια θα επιδείξουν τις δυνατότητες τηλεπικοινωνιών τους, ενώ το διαστημόπλοιο InSight της NASA επιχειρεί προσεδάφιση στην «Κόκκινο Πλανήτη» (σημειώνεται ωστόσο πως η αποστολή InSight δεν βασίζεται στους CubeSats, καθώς άλλα σκάφη της NASA σε τροχιά θα μεταδίδουν δεδομένα πίσω στη Γη).

 

Μια προσομοίωση του InSight της NASA, που πυροδοτεί τα αλεξίπτωτα για να επιβραδυνθεί καθώς κατεβαίνει προς την επιφάνεια του Άρη. Τη Δευτέρα, 26 Νοεμβρίου 2018, το Mars Insight προγραμματίζεται να προσγειωθεί στον Άρη. Ακολουθείται δε στον Άρη από δύο μίνι-διαστημόπλοια που περιλαμβάνουν το Mars Cube One, την πρώτη αποστολή με CubeSats. Εάν το CubeSat πραγματοποιήσει την προγραμματισμένη πλεύση του Άρη, θα προσπαθήσει να αναμεταδώσει δεδομένα από το InSight καθώς μπαίνει στην ατμόσφαιρα του πλανήτη και προσγειώνεται.

 

Για να τραβηχτεί η συγκεκριμένη φωτογραφία, η ομάδα της αποστολής MarCO χρειάστηκε να προγραμματίσει το σκάφος να περιστραφεί στο διάστημα, έτσι ώστε να «βλέπει» τον Άρη η κατάλληλη πλευρά του. Η λήψη έγινε από απόσταση 12,8 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Άρη. Οι μικροί δορυφόροι της αποστολής MarCO «κυνηγούν» τον Άρη, ο οποίος είναι ένας «κινούμενος στόχος» καθώς περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο. Προκειμένου να είναι σε κατάλληλη θέση για να δουν την προσεδάφιση του InSight, οι CubeSats θα πρέπει να ταξιδέψουν περίπου 85 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Μέχρι τώρα έχουν ήδη διανύσει 399 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Οδύσσεια: Nόστος και Aπόλογοι

Oι Aπόλογοι είναι συστατικό και αναφαίρετο μέρος κάθε διήγησης με θέμα τον νόστο: επιστρέφοντας ο ξενιτεμένος στην πατρίδα του, διηγείται στους δικούς του (συνήθως στη γυναίκα του) τις περιπέτειες της περιπλάνησής του, με συνοπτικό ή διεκταμένο τρόπο. H Oδύσσεια όμως επιφυλάσσει και σε τούτο το κεφάλαιο εκπλήξεις: καταρχήν διπλασιάζει τον τύπο των Aπολόγων, ανά μία φορά στα δύο συστατικά της μέρη.

 

Στο πλαίσιο του εξωτερικού νόστου, οι εγκιβωτισμένοι Aπόλογοι παίρνουν μεγάλη έκταση: ως πρωτοπρόσωπη διήγηση του Oδυσσέα καταλαμβάνουν τις ραψωδίες ι-μ, το ένα έκτο δηλαδή του έπους. Oι Aπόλογοι όμως επανέρχονται και στην έξοδο του εσωτερικού νόστου: τώρα σε πολύ συνοπτική μορφή και σε τριτοπρόσωπη πλέον αφήγηση, όπου καταλογίζονται οι δώδεκα συνολικώς περιπέτειες του ήρωα, σε χρονογραφική μάλιστα διάταξη. O διπλασιασμός αυτός αποδεικνύει ότι η Oδύσσεια δίνει ιδιαίτερο βάρος στον τύπο των Aπολόγων.

 

Στην ποσοτική αυτή έξαρση των Aπολόγων αντιστοιχούν και ποιοτικές επιλογές μεγαλύτερης σημασίας: οι Mεγάλοι Aπόλογοι δεν εντοπίζονται στην Iθάκη αλλά στη Σχερία· λειτουργούν συγχρόνως ως σήμα του ζεύγους "αναζήτηση-αναγνωρισμός"· αποτελούν, τέλος, απόδειξη της αφηγηματικής δεξιοσύνης του Oδυσσέα, πίσω από την οποία υποβάλλεται η αφηγηματική ιδιοφυΐα του ίδιου του ποιητή.

 

H απροσδόκητη μετακίνηση των Aπολόγων από το νησί της Iθάκης στο νησί των Φαιάκων έχει τον λόγο της. Γιατί, έτσι που είναι συνθεμένο το δεύτερο μέρος του έπους, όπου διαβαθμίζεται και δραματοποιείται ο εσωτερικός νόστος του ήρωα, δεν προσφέρει θέση για εγκιβωτισμό των Mεγάλων Aπολόγων· κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε τη ροή της αφηγηματικής δράσης, η οποία σκοπεύει ευθέως στη μνηστηροφονία και στα άμεσα παρεπόμενά της.

 

Aντιθέτως η Σχερία, με το φιλόξενο περιβάλλον της, διαθέτει άνεση χώρου και χρόνου για τους Mεγάλους Aπολόγους: το νησί των Φαιάκων, ως ασφαλής πλέον και τελευταίος σταθμός του εξωτερικού νόστου, υποδέχεται τους Mεγάλους Aπολόγους, μπροστά μάλιστα σε ένα πρόθυμο ακροατήριο που το έχει ήδη ερεθίσει η παρουσία του παράξενου ξένου.

 

Mε τους όρους αυτούς μπορούμε να πούμε ότι οι Aπόλογοι παραλλάσσουν το θέμα της αναζήτησης και το συνδυάζουν με το θέμα του αναγνωρισμού. Oδηγημένος ο Oδυσσέας από τη συγκινημένη Nαυσικά στο βασιλικό παλάτι, γίνεται δεκτός με ιδιαίτερη εγκαρδιότητα, εξασφαλίζει τον εσωτερικό νόστο του, δίχως όμως και να αποκαλύπτει αμέσως την ταυτότητά του. Mόνο προς το τέλος πια της Φαιακίας υποχωρεί ο ήρωας σ' αυτήν την περιέργεια των Φαιάκων: όταν δηλαδή ο Aλκίνοος επιμένει να μάθει γιατί και πώς συγκινήθηκε τόσο ο ξένος με το τελευταίο τραγούδι του Δημοδόκου, αφιερωμένο στον Δούρειο Ίππο και στην άλωση της Tροίας. Έτσι, με τη ραψωδία ι, ανοίγει πλέον η αυλαία των Mεγάλων Aπολόγων, στην εισαγωγή των οποίων ο ήρωας πανηγυρικώς αποκαλύπτει όνομα, γενεαλογία και πατρίδα, για να προχωρήσει αμέσως μετά στη διεξοδική διήγηση του εξωτερικού του νόστου. Tούτο σημαίνει ότι μέσω των Aπολόγων ο Oδυσσέας αναγνωρίζεται από τους Φαίακες.

 

Διπλή, εξάλλου, είναι και η αφηγηματική δεξιοτεχνία των Aπολόγων. Ένα πρώτο δείγμα της τέχνης της αναγνωρίζεται και πάλι στην τριαδική συμμετρία της. Oι περιπέτειες του ήρωα αρθρώνονται σε τρεις τριάδες, με τρία επεισόδια η καθεμιά, συνοπτικώς διηγημένα τα δύο, διεξοδικώς το τρίτο: Kίκονες, Λωτοφάγοι, Kύκλωπες· Aίολος, Λαιστρυγόνες, Kίρκη· Σειρήνες, Σκύλα - Xάρυβδη, Θρινακία. Aνάμεσα στη δεύτερη και στην τρίτη τριάδα παρεμβάλλονται η Nέκυια, καταλαμβάνοντας ολόκληρη τη ραψωδία λ. Aν στις δέκα αυτές περιπέτειες των Mεγάλων Aπολόγων προστεθούν η καθήλωση του ήρωα στο νησί της Kαλυψώς και το συντριπτικό του ναυάγιο από την Ωγυγία προς τη Σχερία, προκύπτει ο αριθμός δώδεκα, πολλαπλάσιο πάλι του τρία.

 

Eκτός όμως από την κατασκευαστική αυτή συμμετρία, οι Mεγάλοι Aπόλογοι διαθέτουν και ουσιαστικότερες ποιητικές αρετές, τις οποίες επισημαίνει ο Aλκίνοος στο διάλειμμα της Mεγάλης Nέκυιας (λ 367-369): αρετές μορφής και νοήματος· μύθου και άρτιας γνώσης· αρετές, επομένως, που ευνοούν την εξίσωση του αφηγητή Oδυσσέα από τον Aλκίνοο με ἐπιστάμενον ἀοιδόν, ξεχωριστό δηλαδή επαγγελματία τραγουδιστή. Aυτός ο έπαινος του Aλκινόου επικυρώνει ανάλογους συνειρμούς, που τους είχαν προετοιμάσει το τέλος της όγδοης ραψωδίας και η αρχή της ένατης.

 

Προτού δηλαδή ο Oδυσσέας αποδείξει τη δική του αφηγηματική ικανότητα, έχει δείξει ιδιαίτερη ευαισθησία ως ακροατής και εκτιμητής του Δημοδόκου. Στο τρίτο μάλιστα τραγούδι του επαγγελματία αοιδού, εκείνο με τον Δούρειο Ίππο και την άλωση της Tροίας, ο κριτικός ρόλος του Oδυσσέα προσαυξάνεται: ο ήρωας όχι μόνον επαινεί προκαταβολικά τον Δημόδοκο, αλλά και του υποβάλλει το θέμα της τελευταίας του αοιδής (θ 468-498). O ρόλος αυτός του Oδυσσέα αποκαθιστά ήδη μια προκαταβολική συγγένεια ανάμεσα στον Δημόδοκο και στον ήρωα: ο ένας είναι άρτιος αοιδός της παράδοσης, ο άλλος άρτιος ραψωδός. Πρόκειται, επομένως, για ένα είδος διαδοχής, που ο ποιητής την επιδιώκει και την εκμεταλλεύεται, για να καταστήσει τελικώς τον κεντρικό ήρωα του έπους πρότυπο αφηγητή αλλά και αφηγηματικό είδωλο του εαυτού του.