Η αξία της Φρόνησης

H Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές

Μέσα στην αρχαία Ελληνική γραμματεία, υπάρχει ένα βιβλίο που ξεχωρίζει για το περιεχόμενο και την δυναμικότητά του. Πρόκειται για τον «Κρατύλο» του Πλάτωνα, ένα βιβλίο που μας εντυπωσιάζει με τον τρόπο που ο συγγραφέας του προσεγγίζει την ελληνική γλώσσα.

Εκτός όμως από την σίγουρα εντυπωσιακή προσπάθεια της αποκωδικοποίησης της κάποιων σημαντικών εννοιών που κρύβονται μέσα στις λέξεις, για έναν προσεκτικό αναγνώστη, μέσα στο αρχαίο κείμενο, βρίσκεται κρυμμένο πλήθος εντυπωσιακών γεγονότων.

Ας εξετάσουμε σήμερα την ανάλυση που προτείνει ο Πλάτωνας για την έννοια- λέξη της Φρόνησης.
Ας μην ξεχνάμε βεβαίως ότι η Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές (οι άλλες δύο είναι η Σωφροσύνη και η Σοφία) και θεωρεί ότι η λειτουργία της κρίνεται απαραίτητη σε έναν άνθρωπο που επιθυμεί να χρησιμοποιεί σωστά το μυαλό του.

Αρχαίο κείμενο «Κρατύλος» 411d:
ἡ φρόνησις, φορᾶς γάρ ἐστι καὶ ῥοῦ νόησις.
Η φρόνηση διακρίνεται από κίνηση των σκέψεων του νου και της μεταβολής.
(Επομένως χωρίς την λειτουργία της διανοητικής αρετής της φρόνησης, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας).

εἴη δ᾽ ἂν καὶ ὄνησιν ὑπολαβεῖν φορᾶς:
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι η λειτουργία της φρόνησης, υποδηλώνει την ωφέλεια που έχει κάποιος από την αλλαγή του λανθασμένου τρόπου της σκέψης του.

ἀλλ᾽ οὖν περί γε τὸ φέρεσθαί ἐστιν.
Και οπωσδήποτε αναφέρεται πάντοτε στην αλλαγή κατεύθυνσης των σκέψεών μας.

εἰ δὲ βούλει, ἡ γνώμη παντάπασιν δηλοῖ γονῆς σκέψιν καὶ νώμησιν:
Επιπλέον, αν θέλεις, η λέξη γνώμη αναφέρεται εξολοκλήρου στην έννοια της γέννησης μιας ιδέας και στο πού αναφέρεται αυτή η ιδέα.

τὸ γὰρ νωμᾶν καὶ τὸ σκοπεῖν ταὐτόν.
Διότι το να κατευθύνω την σκέψη μου και το σκέφτομαι, είναι δύο έννοιες που έχουν την ίδια σημασία.

εἰ δὲ βούλει, αὐτὸ ἡ νόησις τοῦ νέου ἐστὶν ἕσις,
Εάν πάλι θέλεις να το πούμε με άλλα λόγια, η έννοια της νόησης μπορεί να αποδοθεί σαν η επιθυμία για την εμφάνιση μιας νέας σκέψης.
(Δηλαδή το αποτέλεσμα της λειτουργίας είναι να παράγει συνεχώς νέες σκέψεις που θα οδηγήσουν σε μία νέα αντιμετώπιση, ακόμα και στην λύση ενός προβλήματος, διότι αποκτάμε νέα οπτική).

τὸ δὲ νέα εἶναι τὰ ὄντα σημαίνει[411e]γιγνόμενα ἀεὶ εἶναι:
Και όταν καταλήγουμε σε νέα αποτελέσματα, αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα μπορούν συνεχώς να βελτιώνονται.

τούτου οὖν ἐφίεσθαι τὴν ψυχὴν μηνύει τὸ ὄνομα ὁ θέμενος τὴν νεόεσιν.
Αυτός που έδωσε αυτό το όνομα στην «νεόεσιν», δήλωσε ότι αυτή είναι η επιθυμία της ψυχής, δηλαδή να δίνει συνεχώς νέες λύσεις.

οὐ γὰρ νόησις τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο,
Διότι πολύ παλιότερα δεν υπήρχε η λέξη νόηση.

ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ ἦτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, νοέεσιν.
αλλά αντί του «η» έπρεπε να προφέρονται δύο «ε», δηλαδή νοέεση.
(Το σημείο αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, διότι παρατηρούμε αφενός μεν ότι ο Σωκράτης αναφέρεται σε μία εποχή τόσο παλιά σε σχέση με την εποχή εκείνη, την οποία ονομάζει «αρχαία».
Το επιπλέον εντυπωσιακό είναι ότι σε εκείνη την παμπάλαια εποχή που κανένας δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά, όχι μόνο υπήρχε το ελληνικό αλφάβητο και ο γραπτός λόγος, αλλά και συγκεκριμένοι κανόνες ορθογραφίας, αφού βλέπουμε ότι το μακρό φωνήεν ήτα, μετασχηματίζεται σε δύο βραχέα φωνήεντα έψιλον).

Η αγάπη τρέφεται από την αισιοδοξία

Όσοι από εμάς ξεκινάμε μια σχέση με το φόβο ότι θα αποτύχει ή θα μας προκαλέσει πόνο το πιθανότερο είναι ν’ αποδειχθούμε προφήτες.

       

Δεν υπάρχει καλύτερος προάγγελος της αποτυχίας από το να τη θεωρούμε πολύ πιθανή. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι η αγάπη μας θα ριζώσει και θα ανθίσει, ότι η ένωσή μας με τον άλλο θα αυξήσει τις πιθανότητες για χαρά και ευτυχία.

Γιατί να μην είναι το μέλλον μας γεμάτο φως, καλοσύνη, δημιουργικότητα και ανάπτυξη; Πρέπει να ζούμε με την ελπίδα ότι κάθε απόφαση που παίρνουμε, κάθε πράξη που κάνουμε, θα μας οδηγήσει προς τη σωστή κατεύθυνση, προς την κατεύθυνση που είναι απαραίτητη για την επιτυχία στην αγάπη. Ακόμα και τα λάθη μας μπορούν να είναι λόγος αισιοδοξίας, αφού μας προσφέρουν ευκαιρίες για μεγαλύτερη επίγνωση.

Η αγάπη δεν επιμένει στην τελειότητα, και ούτε κι εμείς θα πρέπει να επιμένουμε. Η αγάπη ευδοκιμεί όταν έχουμε θετική άποψη για τον εαυτό μας, τη ζωή και τον κόσμο. Όταν εστιάζουμε την προσοχή μας σε εποικοδομητικά πράγματα, που εμπλουτίζουν τις σχέσεις, νιώθουμε λιγότερο περιορισμένοι από το παρελθόν και περισσότερο ενθαρρυμένοι από το παρόν. Η πείρα δείχνει ότι τείνουμε να πραγματοποιούμε τα όνειρά μας όταν το θέλουμε πραγματικά.

Όσοι αγαπούν μαθαίνουν όχι απλώς να ελπίζουν για το καλύτερο, αλλά και να προσπαθούν γι’ αυτό.

Ο Αριστοτέλης και η βουλευτική εξουσία

Ο τρόπος λειτουργίας των τριών εξουσιών – βουλευτική, νομοθετική, εκτελεστική – ως καταμερισμός των καθηκόντων για τη διασφάλιση της ορθής διαχείρισης των δημόσιων ζητημάτων, δε θα μπορούσε να μην είναι αλληλένδετος με την ποιότητα και τη φιλοσοφία του εκάστοτε πολιτεύματος.

Αν θεωρήσουμε ότι το πολίτευμα είναι ο τρόπος οργάνωσης της πολιτείας, τότε ο διαχωρισμός των επιμέρους εξουσιών και οι αρμοδιότητες που προκύπτουν σε συνδυασμό με το πλέγμα των διαφοροποιήσεων που εντοπίζονται από περίπτωση σε περίπτωση, δεν είναι τίποτε άλλο από τον αντίκτυπο των διαφορών που έχουν τα πολιτεύματα μεταξύ τους και που φυσικά θα ήταν αδύνατο να μην είναι ορατές μέσα στην ίδια τη δομή τους. Με άλλα λόγια ο τριμερής διαχωρισμός της εξουσίας νοείται αλλιώς στη δημοκρατία κι αλλιώς στην ολιγαρχία – και κατ’ επέκταση αλλιώς στην αριστοκρατία και την πολιτεία: «Κάθε πολίτευμα διαθέτει τρία στοιχεία των οποίων τη σκοπιμότητα για το καθένα οφείλει να εξετάζει ο σπουδαίος νομοθέτης. Αν αυτά λειτουργούν σωστά, και το πολίτευμα οπωσδήποτε λειτουργεί σωστά. Στο βαθμό, πάλι, που παρατηρούνται διαφορές στο καθένα από αυτά, διαφέρουν και τα πολιτεύματα μεταξύ τους». (σελ. 307).

Η Βουλή των Ελλήνων

Η βουλευτική εξουσία είναι το σώμα που πρέπει να πάρει τις κρίσιμες αποφάσεις, οι οποίες, εν πολλοίς, θα χαράξουν την πορεία της πόλης. Είναι οι επιλογές στα φλέγοντα ζητήματα της πολιτικής επικαιρότητας που θα έχουν καθοριστική σημασία για το μέλλον: «Το βουλευτικό αποφασίζει για πόλεμο και ειρήνη, για σύναψη συμμαχιών και διάλυσή τους, για νόμους, για ποινές θανάτου, εξορίας και δήμευσης και τέλος για εκλογές αρχόντων και για απόδοση των ευθυνών τους». (σελ. 307). Το ζήτημα είναι ποιοι ακριβώς θα αποτελούν το βουλευτικό σώμα, ποιοι δηλαδή θα συμμετέχουν στη λήψη τόσο σπουδαίων αποφάσεων: «Αναγκαστικά έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν ή όλοι οι πολίτες για όλα αυτά ή μερικοί μόνο για όλα (π.χ. μία μόνο αρχή, ή περισσότερες ή διάφορες αρχές να αποφασίζουν για διάφορα ζητήματα) ή όλοι για μερικά θέματα ή κάποιοι για κάποια θέματα». (σελ. 307). Κι εδώ ακριβώς έγκειται ο εντοπισμός των προθέσεων του εκάστοτε πολιτεύματος που είτε επιδιώκει την καθολική συμμετοχή των πολιτών είτε αξιώνει τον αποκλεισμό κάποιων. Είναι προφανές ότι όσο περισσότερα εμπόδια προβάλλει στη λαϊκή συμμετοχή τόσο πιο ολιγαρχικά κινείται.

Μια γνήσια δημοκρατία οφείλει όχι να επιτρέπει, αλλά να επιδιώκει, θα λέγαμε να εξασφαλίζει, τη συμμετοχή όλων: «Γνώρισμα της δημοκρατίας είναι να αποφασίζουν όλοι για όλα τα ζητήματα ανεξαιρέτως, καθώς την ισότητα αυτή επιδιώκει ο λαός». (σελ. 309). Το ζήτημα είναι με ποιο τρόπο θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό, αφού «υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποφασίζουν όλοι». Ο Αριστοτέλης παρατηρώντας τη δομή και τη λειτουργία των δημοκρατικών συστημάτων καταγράφει τέσσερις τρόπους που επιτυγχάνεται η λαϊκή συμμετοχή: «Ένας είναι να αποφασίζουν οι πολίτες εκ περιτροπής και όχι όλοι μαζί σε σώμα». (σελ. 309). Φέρνοντας ως παράδειγμα το πολίτευμα του Τηλεκλέους του Μιλησίου καταδεικνύει έναν τρόπο διοίκησης που λειτουργεί περισσότερο αντιπροσωπευτικά, που όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συγχέεται με τα σύγχρονα δεδομένα, αφού εκ περιτροπής το ρόλο του αντιπροσώπου θα τον έπαιζαν όλοι οι πολίτες. Είναι η δημοκρατία που χωρίς να αποκλείει κανέναν από τις πολιτικές αποφάσεις τελικά αποφασίζει μάλλον μειοψηφικά, καθώς η κάθε μεμονωμένη απόφαση αφορά τους πολίτες που συμμετέχουν στη διαμόρφωσή της. Αυτό που μένει είναι η διασφάλιση της ορθής επιλογής στην αναλογία των συμμετεχόντων (οικονομική κατάσταση, καταγωγή, περιοχή διαμονής, επάγγελμα κλπ.), ώστε η απόφαση να εκφράζει πράγματι τη λαϊκή βούληση κι όχι τα συμφέροντα μιας φράξιας που έτυχε να βρεθεί σε θέση ισχύος.

Ο δεύτερος τρόπος εξασφάλισης της λαϊκής συμμετοχής που εντοπίζει ο Αριστοτέλης αφορά την απόλυτη συμμετοχή των πολιτών σε συγκεκριμένα ζητήματα και πέρα αυτών να αποφασίζουν αρμόδιοι είτε αιρετοί είτε κληρωτοί: «Άλλος τρόπος είναι να συνέρχονται όλοι σε σώμα, μόνο για να εκλέγουν τους άρχοντες, να νομοθετούν, να αποφασίζουν για πόλεμο και ειρήνη, και να διεξάγουν τη διαδικασία της απόδοσης των ευθυνών στους άρχοντες. Για όλα τα άλλα ζητήματα αποφασίζουν οι αρμόδιοι για το καθένα άρχοντες, που είναι αιρετοί από όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως, ή κληρωτοί». (σελ. 309). Στο ίδιο περίπου μήκος κύματος κινείται και ο τρίτος τρόπος λήψης των αποφάσεων μιας δημοκρατικά οργανωμένης πόλης: «Άλλος τρόπος είναι να συνέρχονται όλοι οι πολίτες για τα αξιώματα και τις λογοδοσίες των αρχόντων και με σκοπό να διαβουλεύονται για ζητήματα πολέμου και συμμαχιών, τα άλλα όμως θέματα να τα ρυθμίζουν αιρετές αρχές, όσες απαιτούνται, και τέτοιες είναι όσες ανατίθενται κατ’ ανάγκη σε εκείνους που γνωρίζουν να ασκούν εξουσία». (σελ. 309). Και οι δύο αυτές περιπτώσεις αφορούν την πραγμάτωση της άμεσης δημοκρατίας, που όμως, κυρίως για λόγους λειτουργικότητας, εναποθέτει αρμοδιότητες σε εκλεγμένους – εξασφαλίζοντας καθολικό δικαίωμα ψήφου – ή σε κληρωτούς, θεωρώντας ότι όλοι οι πολίτες είναι σε θέση να διεκπεραιώσουν ορθά τα δημόσια ζητήματα.

Ως προς την τέταρτη περίπτωση εξασφάλισης της συμμετοχικότητας στη λήψη των αποφάσεων ο Αριστοτέλης είναι ξεκάθαρος: «Τέταρτος τρόπος είναι να συγκεντρώνονται και να διαβουλεύονται όλοι για όλα, οι δε άρχοντες να μην αποφασίζουν για τίποτε, αλλά μόνο να προτείνουν προς έγκριση ή μη». (σελ. 309 – 311). Κι αν αυτός ο τελευταίος τρόπος φαίνεται ότι εξασφαλίζει την απόλυτη συμμετοχή, δίνει δηλαδή την εντύπωση της ιδανικότερης δημοκρατικής εκδοχής, η εικόνα αυτή γκρεμίζεται αμέσως από τις συνακόλουθες διευκρινίσεις: «Με τον τρόπο αυτό διοικείται το τελευταίο είδος δημοκρατίας στις μέρες μας, το οποίο υποστηρίζουμε ότι είναι ανάλογο με τη δυναστευτική ολιγαρχία και την τυραννική μοναρχία». (σελ. 311).

Πρόκειται για τη στρεβλή δημοκρατία των ψηφισμάτων και των δημαγωγών, τη δημοκρατία που απαξιώνει το δημόσιο συμφέρον αντικαθιστώντας το με τα συμφέροντα της κάθε συντεχνίας που προσπαθεί να επιβληθεί. Είναι η περίπτωση που οι νόμοι ατροφούν καθιστώντας φαινομενικά το λαό κυρίαρχο, ενώ στην πραγματικότητα τα ηνία τα έχουν οι ρήτορες που αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων. Η ακύρωση του νόμου είναι η υπονόμευση της ελευθερίας, αφού η ελευθερία δεν μπορεί να νοηθεί ως κάτι αποκομμένο απ’ το δημόσιο συμφέρον. Η ελευθερία αναγκαστικά ταυτίζεται με το νόμο ως κατοχύρωση του λαϊκού συμφέροντος. Η αξιοκρατία, η αξιοπρέπεια της καθημερινής διαβίωσης, η πολιτική εντιμότητα, η φερεγγυότητα των πολιτικών προσώπων, η διαφάνεια, με δυο λόγια η διασφάλιση της συλλογικής ευημερίας αποτελούν αναφαίρετα δικαιώματα του πολίτη. Η ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο από την κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων. Η δημοκρατία οφείλει να προασπίσει τη συμμετοχή του λαού στη λήψη των αποφάσεων μόνο με την προϋπόθεση της εκ των προτέρων διασφάλισης της ομαλής λειτουργίας των θεσμών. Η λαϊκή συμμετοχή που επιφέρει την κατάλυση των θεσμών δεν είναι παρά η στρέβλωση, δηλαδή η δημοκρατική επίφαση που θα δώσει το άλλοθι στην ασυδοσία. Κι αυτός, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ο πιο επαίσχυντος λαϊκισμός.

Από την άλλη, ενώ είναι δεδομένο ότι οι ολιγαρχίες θέλουν να περιορίσουν τη λαϊκή συμμετοχή στις αποφάσεις, πρέπει να καταστεί σαφές ότι κάθε περιορισμός δε συνεπάγεται αυτομάτως και ολιγαρχία. Όταν το βουλευτικό σώμα διαμορφώνεται με κριτήριο το εισόδημα, έχει μεγάλη σημασία το ύψος του εισοδήματος που τίθεται ως αναγκαία προϋπόθεση. Όταν είναι μέτριο επιτρέποντας τη συμμετοχή των περισσότερων, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση εφαρμόζουν και δεν καταπατούν το νόμο, και ταυτόχρονα διασφαλίζεται η συμμετοχή όλων όσων θα αποκτήσουν αυτό το εισόδημα ανεξαρτήτως καταγωγής ή πρότερης οικονομικής κατάστασης «η ολιγαρχία αυτού του είδους πλησιάζει την πολιτεία, επειδή διέπεται από μέτρο». (σελ. 311). Είναι η πάγια θέση της αριστοτελικής μεσότητας, που θέλει τη μεσαία τάξη κυρίαρχο και ρυθμιστή της πολιτικής κατάστασης: «Όταν όμως δε μετέχουν όλοι στο βουλευτικό σώμα, αλλά αυτοί που εκλέγονται, ασκούν την εξουσία σύμφωνα με το νόμο, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, τότε το πολίτευμα είναι ολιγαρχικό». (σελ. 311).

Το γεγονός ότι αυτοί που μετέχουν στο βουλευτικό σώμα εκλέγονται, για τον Αριστοτέλη, δεν αλλάζει την ουσία της ολιγαρχικής λογικής που δρα με τη μέθοδο του αποκλεισμού. Εξάλλου δε διευκρινίζεται αν το δικαίωμα της ψήφου είναι καθολικό ή υπάρχουν κι εκεί κριτήρια αποκλεισμού που από θέση αρχής καθιστούν τους εκλεγμένους λιγότερο δημοφιλείς. Το σίγουρο είναι ότι αυτή παρουσιάζεται ως ήπια εκδοχή της ολιγαρχίας, αφού δεν καταλύει απόλυτα τη λαϊκή βούληση και σέβεται το νόμο. Τα πράγματα σκληραίνουν στην περίπτωση που ο λαός αποκλείεται σχεδόν απόλυτα από τη συγκρότηση του βουλευτικού σώματος και ο νόμος απαξιώνεται από τη βούληση των ισχυρών: «Όταν ωστόσο τα ίδια τα μέλη του βουλευτικού εκλέγουν μόνο τους εαυτούς τους και όταν ισχύει κληρονομική διαδοχή του αξιώματος από τον πατέρα στο γιο και είναι αυτοί υπεράνω των νόμων, τότε πρόκειται για ολιγαρχική πολιτειακή οργάνωση σε υπερθετικό βαθμό». (σελ. 311 – 313). Σε κάθε περίπτωση, είτε από το δρόμο της δημοκρατίας είτε από το δρόμο της ολιγαρχίας, η ακύρωση του νόμου οδηγεί στον απόλυτο συγκεντρωτισμό, δηλαδή στην αυθαιρεσία των λίγων. Κι αυτός είναι ο δρόμος προς την τυραννία.

Όσο για τον τρόπο που διαχειρίζονται τη βουλευτική εξουσία τα πολιτεύματα της αριστοκρατίας και της πολιτείας καθίσταται σαφές ότι η λαϊκή βούληση παίζει σπουδαίο ρόλο στα καθοριστικά ζητήματα της πόλης, όμως πέρα από αυτά τις αποφάσεις τις παίρνουν αιρετοί κι όχι κληρωτοί άρχοντες: «Αντίθετα, όταν ορισμένοι αποφασίζουν για ορισμένα θέματα, όπως για παράδειγμα όλοι οι πολίτες αποφασίζουν για ζητήματα πολέμου, ειρήνης και λογοδοσίας αρχόντων, αλλά οποιοδήποτε άλλο θέμα αποφασίζουν οι άρχοντες, και αυτοί είναι αιρετοί και όχι κληρωτοί, το πολίτευμα είναι αριστοκρατία». (σελ. 313). Για μια ακόμη φορά ο Αριστοτέλης ξεκαθαρίζει ότι η αριστοκρατία νοείται μόνο ως αξιοκρατία, δηλαδή ως διαχείριση της εξουσίας από τους άριστους, και δεν έχει καμία σχέση ούτε με την καταγωγή ούτε με την υπερβολική περιουσία. Κι αυτός είναι και ο λόγος που λαός συμμετέχει ευθέως στη βουλευτική εξουσία σε ζητήματα υψίστης σημασίας όπως της ειρήνης ή του πολέμου: «Εάν, τέλος, άλλοι φορείς εξουσίας είναι αιρετοί και άλλοι κληρωτοί, και εάν είναι κληρωτοί ή άμεσα ή από τον κατάλογο εγκεκριμένων υποψηφίων, ή εάν είναι από κοινού αιρετοί ή κληρωτοί, τότε άλλα από αυτά είναι γνωρίσματα αριστοκρατικού πολιτεύματος και άλλα της πολιτείας». (σελ. 313).

Η πολιτεία, ως πολίτευμα που συνδυάζει στοιχεία και ολιγαρχικά και δημοκρατικά δε θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο και στον τρόπο αντιμετώπισης της βουλευτικής εξουσίας. Ενώ ενέχει τον αποκλεισμό μην επιτρέποντας σε όλους τη συμμετοχή (στοιχείο ολιγαρχικό), ακολουθεί τις δημοκρατικές μεθόδους της εκλογής και του κλήρου. Από την άλλη, ως πολίτευμα που δεν απέχει πολύ από την αριστοκρατία κινείται και πάλι μέσα σε δυσδιάκριτα όρια, που κι ο Αριστοτέλης δεν αναλαμβάνει να τα διαχωρίσει με πληρότητα. Το σίγουρο είναι ότι ο θεσμός των κληρωτών αξιωματούχων αντίκειται από θέση αρχής στην αριστοκρατία που θέλει την ανάδειξη των πιο άξιων. Η κλήρωση προϋποθέτει την αντίληψη της πλήρους ισότητας των πολιτών ως προς την ικανότητα διαχείρισης της εξουσίας, άποψη εκ διαμέτρου αντίθετη με την ιδεολογία της διαρκούς αναζήτησης του καλύτερου.

Αυτό που ο Αριστοτέλης προτείνει για την καλύτερη δυνατή απόδοση της βουλευτικής εξουσίας είναι η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής συμμετοχής στις αποφάσεις. Ορμώμενος από τη δημοκρατία της Αθήνας που παρακολουθεί, την οποία – ως γνωστόν – θεωρεί απολύτως στρεβλή, παρατηρεί ότι ο λαϊκισμός και η δημαγωγία έχουν περιθωριοποιήσει τους επιφανείς πολίτες και η απογοήτευση τους κάνει να απομακρύνονται όλο και περισσότερο απ’ τα κοινά. Από τη στιγμή που αυτοί είναι οι άνθρωποι που απέχουν, το πολίτευμα πρέπει να φροντίσει και για τη δική τους συμμετοχή. Η λύση που υποδεικνύει έρχεται από τις μεθόδους της ολιγαρχίας που επιβάλλει πρόστιμα σ’ αυτούς που αρνούνται τη συμμετοχή.

Κι ας μη βιαστεί να καταλήξει κανείς σε συμπεράσματα επειδή υποδεικνύει μεθοδεύσεις της ολιγαρχίας, αφού ο Αριστοτέλης καταφεύγει σ’ αυτή τη λύση γιατί αυτό επιβάλλουν οι συγκεκριμένες περιστάσεις. (Μην ξεχνάμε ότι στις ολιγαρχίες είχε προτείνει να αποδίδουν μισθό στους φτωχότερους για να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή τους). Το ζήτημα είναι η συμμετοχή των περισσοτέρων και τα μέτρα που πρέπει να παρθούν είναι ανάλογα με τις περιστάσεις: «Συμφέρει στο είδος της δημοκρατίας που σήμερα θεωρείται κατ’ εξοχήν δημοκρατία (εννοώ το είδος στο οποίο ο δήμος είναι υπεράνω και των νόμων ακόμη), προκειμένου να λαμβάνονται σωστότερες αποφάσεις, να κάνει αυτό που κάνουν τα ολιγαρχικά πολιτεύματα για τη λειτουργία των δικαστηρίων (επιβάλλουν πρόστιμο σε όσους δε θέλουν να δικάζουν για να τους υποχρεώσουν να δικάζουν. Αντίθετα οι δημοκρατικοί αμείβουν με μισθό τους άπορους πολίτες)». (σελ. 313 – 315). Και συνεχίζει υποδεικνύοντας και τον τρόπο λειτουργίας της εκκλησίας του δήμου: «Αυτό προτείνω να γίνει και για τις εκκλησίες (θα αποφασίζουν σωστότερα, αν αποφασίζουν από κοινού όλοι, ο λαός μαζί με τους επιφανείς πολίτες και οι επιφανείς πολίτες μαζί με το λαό). (σελ. 315).

Όμως η ισότιμη εκπροσώπηση που πρέπει να διασφαλιστεί με τη συμμετοχή των πολλών, σε τελική ανάλυση δεν είναι τίποτε άλλο από την εκπροσώπηση όλων των συμφερόντων. Με άλλα λόγια όλες οι κοινωνικές τάξεις πρέπει να έχουν φωνή στη διαχείριση της βουλευτικής εξουσίας, αφού μόνο έτσι θα επιτευχθεί η κοινωνική πολυφωνία. Η βουλευτική εξουσία που επιτρέπει μόνο τη συμμετοχή των πλουσίων δεν μπορεί παρά να δράσει συντεχνιακά: «Συμφέρει επίσης τα μέλη του βουλευτικού να είναι αιρετά ή κληρωτά μεν, αλλά να ισχύει ισότητα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Συμφέρει επίσης και στην περίπτωση που οι δημοκρατικοί ως πολυπληθέστεροι κυριαρχούν αριθμητικά ανάμεσα στους πολίτες, ή να μη δίνεται σε όλους μισθό, αλλά σε πλήθος αντίστοιχο με το πλήθος των επιφανών πολιτών, ή να αφαιρούν με κλήρο το δικαίωμα συμμετοχής σε όσους υπερβαίνουν αυτό τον αριθμό». (σελ. 315). Κι αν ο αποκλεισμός των φτωχών δημοκρατικών, προκειμένου να διασφαλιστούν οι ισορροπίες στη βουλευτική εκπροσώπηση, ξενίζει, ο Αριστοτέλης προτείνει ακριβώς το ίδιο και στην αντίθετη περίπτωση: «Αντίθετα στις ολιγαρχίες ωφελεί ή να προσθέσουν με εκλογές μερικούς απ’ το λαό στο βουλευτικό ή, όπως γίνεται σε άλλα πολιτεύματα, αφού συστήσουν ένα σώμα από πολίτες με το όνομα πρόβουλοι ή νομοφύλακες, να ασχολούνται με τα θέματα που επεξεργάστηκαν οι πρόβουλοι (γιατί έτσι ο λαός θα μετέχει στο βουλευτικό, αλλά δε θα έχει δύναμη να καταλύσει κανένα στοιχείο από το πολίτευμα)». (σελ. 315).

{Η μεταφράστρια Πηνελόπη Τζιώκα – Ευαγγέλου σε σχόλιό της διευκρινίζει τους όρους πρόβουλοι και νομοφύλακες ως εξής: «Οι πρόβουλοι και οι νομοφύλακες ήταν σώματα των αριστοκρατικών πολιτευμάτων. Ειδικότερα οι πρόβουλοι ήταν βουλευτικό σώμα και οι νομοφύλακες πολιτική αρχή με κύρια αρμοδιότητα να ελέγχουν την τήρηση των νόμων». (σελ. 471 – 472). Ο ίδιος ο Αριστοτέλης στο τέλος του έκτου βιβλίου των Πολιτικών του αναφέρει: «… τρεις είναι οι αρχές στις οποίες μερικά πολιτεύματα αναθέτουν την ευθύνη για την εκλογή των αρχόντων, δηλαδή η αρχή των νομοφυλάκων, των προβούλων και της βουλής. Από αυτές τις αρχές εκείνη των νομοφυλάκων είναι αριστοκρατικός θεσμός, των προβούλων ολιγαρχικός και της βουλής δημοκρατικός». (1323a, 6), ενώ επίσης στο έκτο βιβλίο (1322b, 16) αναφέρει: «… ονομάζονται πρόβουλοι, επειδή προβουλεύονται, ενώ όπου υπάρχει δημοκρατία, βουλή μάλλον». (1322b, 16). Πιο ξεκάθαρος όμως γίνεται στο τέταρτο βιβλίο των Πολιτικών του (1299b, 30): «Εξάλλου υπάρχουν και ειδικές αρχές σε ορισμένα είδη πολιτευμάτων, όπως η αρχή των προβούλων. Η αρχή αυτή δεν είναι δημοκρατική. Το βουλευτικό σώμα όμως είναι λαϊκό. Γιατί πρέπει να υπάρχει κάποιο όργανο το οποίο να επεξεργάζεται τα θέματα πριν από το δήμο, για να μην απασχολείται αυτός. Αν είναι ολιγάριθμο αυτό, έχει ολιγαρχικό χαρακτήρα. Οι πρόβουλοι αναγκαστικά είναι λίγοι και επομένως ο θεσμός είναι ολιγαρχικός». (σελ. 325)}.

Τελικά, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία για τον Αριστοτέλη στη βουλευτική εξουσία είναι οι πολιτικές ζυμώσεις που θα προέλθουν από την ισότιμη αντιπαράθεση των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων. Η συνύπαρξη των κοινωνικών τάξεων είναι ζήτημα υψίστης σημασίας για την ευημερία της πόλης και σε καμία περίπτωση δε θα ήταν λύση η επιβολή της περιουσιακής ισότητας. Γιατί η ισότητα αυτού του είδους τείνει στην ισοπέδωση και η αξία του καθενός οφείλει να έχει και περιουσιακή υπόσταση. Αν το σύστημα της δικαιοσύνης λειτουργεί ορθά κι ανεπηρέαστα τότε ο πλούτος του καθενός θα καθρεφτίζει την αξία του, αφού δε θα υπάρχει περίπτωση καταπάτησης των περιουσιακών δικαιωμάτων του άλλου. Κι αν στ’ αλήθεια ισχύουν όλα αυτά θα είναι αδύνατο να συναντήσουμε περιπτώσεις του άμετρου πλούτου, αφού κανείς δε μπορεί να πλουτίσει άμετρα ακολουθώντας πιστά το νόμο. Εξάλλου, ακόμη κι αν ήταν δυνατό να συμβεί αυτό, ο νόμος θα μπορούσε να πάρει μέτρα ώστε να το αποτρέψει. Η πόλη που ακολουθεί το μέτρο και στον πλούτο και στη φτώχεια δεν έχει να φοβηθεί τίποτε κι όταν ο πλούτος συνοδεύεται από την αξία μπορεί να γίνει αποδεκτός. Όπως και η φτώχεια που δεν ξεπερνά τα όρια της αξιοπρέπειας. Υπό αυτές τις συνθήκες η εκπροσώπηση όλων των κοινωνικών τάξεων στη βουλευτική εξουσία και οι συγκρούσεις που αναπόφευκτα θα υπάρξουν δεν μπορούν παρά να δράσουν ευεργετικά. Γιατί θα εξισορροπήσουν τις περιουσιακές αποστάσεις. Δηλαδή θα συμβάλουν στην αναζήτηση και την πραγμάτωση του μέτρου.

Η τελευταία παρατήρηση του Αριστοτέλη σε σχέση με τη λειτουργία της βουλευτικής εξουσίας αφορά την αντιστροφή της διαδικασίας ως προς τη λήψη και την επικύρωση των αποφάσεων: «Επίσης χρειάζεται να γίνεται το αντίθετο από αυτό που παρατηρείται στις πολιτείες. Όταν δηλαδή το πλήθος δίνει την έγκρισή του, η απόφασή του να είναι έγκυρη, αν όμως καταψηφίζει, η απόφασή του να μη θεωρείται έγκυρη και να επανεξετάζουν το ζήτημα οι άρχοντες. Γιατί στις πολιτείες γίνεται το αντίστροφο από αυτό. Εάν, δηλαδή, οι λίγοι εγκρίνουν, η έγκριση είναι έγκυρη, αν καταψηφίσουν, δεν είναι έγκυρη η απόφαση και επανεξετάζεται από το δήμο πάντα». (σελ. 315 – 317). Η αντιστροφή των λειτουργιών που προτείνει ο Αριστοτέλης δεν είναι τίποτε άλλο από την πεποίθηση ότι ο λαός πρέπει να είναι ο κυρίαρχος στις τελικές αποφάσεις. Η επικρατούσα αντίληψη που θέλει τους άρχοντες να έχουν τον πρώτο λόγο και τη συμμετοχή του λαού μόνο σε περίπτωση διαφωνίας των αρχόντων μετατρέπει τη βουλευτική εξουσία σε συναλλαγή, αφού οι ισχυροί έχουν όλο το πεδίο να προβούν σε συμφωνίες, δηλαδή να διαπραγματευτούν τα συμφέροντά τους και να κλείσουν συμφωνίες, στο πλαίσιο των πολιτειακών αποφάσεων, ερήμην του λαού που αδυνατεί να παρακολουθήσει. Κι αυτός είναι ο ορισμός της αδιαφάνειας, καθώς αφήνει τους ισχυρούς να αποφασίζουν κατά το δοκούν μετατρέποντας την εξουσία σε αλισβερίσι. Με την αντιστροφή της διαδικασίας ο λαός όχι μόνο έχει την πρωτοβουλία των αποφάσεων, αλλά είναι και πλήρως ενημερωμένος, αφού αναγκαστικά συμμετέχει στις συζητήσεις. Με αυτό τον τρόπο, ακόμη κι αν η τελική απόφαση περάσει στα χέρια των αρχόντων, ο καθένας θα είναι σε θέση να την κρίνει, ως γνώστης του ζητήματος που διακυβεύτηκε. Ο έλεγχος της εξουσίας προϋποθέτει την αληθινή γνώση των δημόσιων υποθέσεων και η διαρκής συμμετοχή είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την επίτευξή της.

Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται η ουσία της αριστοτελικής αντίληψης για τη βουλευτική εξουσία, που εστιάζει στη διασφάλιση της πολυφωνίας στις διαδικασίες για τη λήψη των πολιτειακών αποφάσεων. Και η πολυφωνία δεν αφορά μόνο τη λαϊκή συμμετοχή, που πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο, αλλά και την εγγύηση της ισοδύναμης εκπροσώπησης όλων των κοινωνικών τάξεων. Η βουλευτική εξουσία δεν είναι παρά η διαμάχη των συμφερόντων που πρέπει να εξισορροπηθούν μέσα στο πλαίσιο της ορθής λειτουργίας της πόλης. Η μεροληπτική στάση απέναντι στα συμφέροντα του ενός ή του άλλου δεν μπορεί παρά να είναι ζημιογόνα. Από αυτή την άποψη, η βουλευτική εξουσία που εκπροσωπείται από διαμορφωμένες κάστες που αναπαράγουν συγκεκριμένα συμφέροντα δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και άκρως επιζήμια για την πόλη. Είναι ο ορισμός της αδιαφάνειας και της διαπλοκής, που μετατρέπει την εξουσία σε παζάρι συμφερόντων. Είναι το περίγραμμα της ολιγαρχικής εκδοχής, όπως το απέδωσε ο Αριστοτέλης. Κι όσο πιο συγκεκριμένες είναι οι κάστες, τόσο πιο αδιαπραγμάτευτα γίνονται και τα συμφέροντα, τόσο περισσότερο δηλαδή σκληραίνει η ολιγαρχία. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι μάλλον αστείο να μιλά κανείς για δημοκρατικά προσχήματα.

Αριστοτέλης: «Πολιτικά»

Μα τι χαζός που είναι τελικά ο άνθρωπος να παγιδεύεται στους ίδιους του τους εφιάλτες μεγαλώνοντας...

...ενώ σαν παιδί μπορούσε να χτίσει τα πιο αξιοθαύμαστα όνειρα...

Ο κύριος λόγος που οι άνθρωποι έχουν αποξενωθεί μεταξύ τους, είναι επειδή φοβούνται να γνωρίσουν και να πειθαρχήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό.

Επιτρέπουν στις σκοτεινές υποσυνείδητες επιθυμίες τους να κυβερνούν παρασκηνιακά τη ζωή τους.

Αφήνονται έρμαια κατώτερων ζωωδών δυνάμεων που διαφθείρουν την ανθρώπινη φύση και εμπνέουν ακόμα περισσότερο την αντίστοιχη ξεπεσμένη πλευρά της.

Επιτρέπουν σε δυνάμεις, που υποβιβάζουν το όραμα της καρδιάς και αποχαλινώνουν τη χυδαία φαντασία, να κατευθύνουν συνείδηση και πνεύμα παγιδεύοντας τον εαυτό τους σε έναν κλοιό ψευδαισθήσεων που ονομάζουν αλήθεια.

Ο άνθρωπος σύρει συνεχώς την ανώτερη φύση του προς τα κάτω γιατί ξέχασε πώς να ανακαλύπτει και να εξελίσσεται, πώς να διδάσκεται το θαύμα της θέλησης.

Ξέχασε πώς να ξυπνά την κρυμμένη του δύναμη, όταν χάνει όλα του τα όπλα και στέκει μονάχος και αβοήθητος στο προσωπικό πεδίο μάχης του.

Πώς να προσεγγίζει και να κυβερνά τη διάνοια του πάνω φόβους, πάθη, φθόνους και τρόμους και να ορίζει εκείνος την αλήθεια που θα χαράζει τη μοίρα του.

Έθαψε τη δύναμη της απλότητας κάτω από ευτυχίες περίπλοκες κι απατηλές.

Έχρισε τον εαυτό του υπηρέτη του θανάτου, για να κερδίσει λίγες στιγμές εφήμερης εξουσίας στο δόλιο παιχνίδι του.

Θυσίασε την αιωνιότητα που προσφέρει η κάθε στιγμή της ζωής του γιατί έμαθε να έχει για θεό του το φόβο.

Αναπτύσσει τις δυνάμεις του νου αλλά όχι τη σοφία του πνεύματος του.

Μια ζωή δούλος της δυστυχίας του κι ας μη γνωρίζει πως ο ίδιος ευθύνεται για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

Μια ζωή γονατιστός ενώπιον του αλαζόνα εαυτού του κι εκείνος ακόμα πιστεύει πως αποτελεί πιόνι εξωτερικών δυνάμεων που συνωμοτούν εναντίον του.

Κι όλα αυτά για να χαθεί σαν σιωπηλό τραγούδι που ταξιδεύει με τον άνεμο, ενώ γνωρίζει πως να μπορεί να γίνει ο ίδιος συνθέτης της κοσμικής μουσικής.

Μακάρι να συνειδητοποιούσε, τελικά, πως οι δαίμονες του είναι εκεί για έναν ιερό σκοπό: να του αποδείξουν πως αποτελούν ουτοπίες κι όχι θεούς.

Μα τι χαζός που είναι τελικά ο άνθρωπος να παγιδεύεται στους ίδιους του τους εφιάλτες μεγαλώνοντας, ενώ σαν παιδί μπορούσε να χτίσει τα πιο αξιοθαύμαστα όνειρα...

Η δύναμη της ευαισθησίας!

Η Brene Brown μελετάει τις ανθρώπινες σχέσεις – την ικανότητά μας να συμπάσχουμε, να εντασσόμαστε, να αγαπάμε. Σε μια συγκινητική, αστεία ομιλία, μοιράζεται μια βαθιά γνώση από την έρευνά της, η οποία την ώθησε σε μια προσωπική αναζήτηση για γνωριμία με τον εαυτό της, καθώς και στην κατανόηση της ανθρωπότητας…

Δείτε το βίντεο που ακολουθεί για να καταλάβετε τη τεράστια δύναμη που έχουν τα τρωτά σας σημεία…

Γιατί να πεις «ευχαριστώ» σε όσους σε πλήγωσαν…

Χωρίς αμφιβολία οι περισσότεροι από εμάς (αν όχι όλοι) έχουμε αισθανθεί μία ή και περισσότερες φορές στη ζωή μας πως κάποιοι άνθρωποι μας πλήγωσαν ή μας απογοήτευσαν. Συνήθεις αντιδράσεις σε αυτήν την αίσθηση προδοσίας ή απογοήτευσης ήταν ο θυμός, η στεναχώρια και η αναπόφευκτη ¨πικρία¨ που μας άφησε όλη αυτή η εμπειρία. Αναρωτιέμαι όμως αν μπορεί να προκύψει και κάτι θετικό μέσα από την αρνητική εμπειρία της προδοσίας και της απογοήτευσης. Αναρωτιέμαι αν οι άνθρωποι που μας πλήγωσαν (ηθελημένα ή άθελά τους) μας ωφέλησαν σε βάθος χρόνου και μας έκαναν και κάποιο καλό, πέραν φυσικά του κακού που μας προκάλεσαν.
Προσωπικά πιστεύω πως όσοι μας πληγώνουν μας ωφελούν με τους εξής τρόπους:

1) Όσοι μας πληγώνουν μας βοηθούν να διαλέγουμε καλύτερα τους φίλους και τους συνεργάτες μας στο μέλλον:Κάθε φορά που κάποιος μας πληγώνει μας βάζει στη διαδικασία να σκεφτούμε γιατί συνέβη όλο αυτό. Αναλογιζόμαστε λοιπόν τι έφταιξε για αυτήν την κατάσταση, ποια χαρακτηριστικά του άλλου ατόμου ευθύνονται για αυτήν τη συμπεριφορά και τι περιθώρια αφήσαμε εμείς οι ίδιοι για να πληγωθούμε.
Μέσα από αυτήν τη διαδικασία μαθαίνουμε να αξιολογούμε καλύτερα τους ανθρώπους γύρω μας, καθώς και να βάζουμε ¨όρια¨ προστασίας στις σχέσεις μας μαζί τους. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι να χτίζουμε τις νέες διαπροσωπικές και επαγγελματικές μας σχέσεις σε καλύτερες βάσεις με αποτέλεσμα να έχουμε πιο ισχυρές, ουσιαστικές και ειλικρινείς φιλίες, καθώς και δίκτυα συνεργατών!

2) Όσοι μας πληγώνουν μας βάζουν σε μία διαδικασία διαχείρισης του προβλήματος μέσα από την οποίαγινόμαστε πιο δημιουργικοί και ευρηματικοί: Κάθε φορά που κάποιος μας πληγώνει και μας στεναχωρεί μας ωθεί να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε αυτό που συνέβη και να το διαχειριστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα και πιο ομαλά αποκαθιστώντας τη ¨ζημιά¨ που προκλήθηκε. Αυτό μπορεί να έχει πολλά οφέλη! Στην προσπάθειά μας να ξεπεράσουμε μία επαγγελματική ¨προδοσία¨ από έναν συνάδελφο μπορεί να χτίσουμε μία συμμαχία στον εργασιακό μας χώρο και να αναπτύξουμε καλύτερα την ικανότητα υπεράσπισης και επαγγελματικής προώθησης του εαυτού μας. Μπορεί επίσης να γίνουμε πιο δημιουργικοί και πιο παραγωγικοί στον εργασιακό μας χώρο ώστε να αποδείξουμε την αξία μας, η οποία δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα από αυτόν που μας διέβαλε. Όλη αυτή η δυναμική και αποφασιστική μας στάση δεν θα είχε ενεργοποιηθεί αν κάποιος δε μας είχε πληγώσει ή προδώσει!
Αντίστοιχα, ένα άτομο που μας πληγώνει σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί επίσης να μας κάνει πιο δημιουργικούς και ευρηματικούς! Πολλές φορές για να διαχειριστούμε και να ξεχάσουμε την προδοσία από έναν σύντροφο ή φίλο στρεφόμαστε σε διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες και χόμπι ή αφοσιωνόμαστε στην εργασία μας με αποτέλεσμα να συνεισφέρουμε σε βάθος χρόνου στην προσωπική μας ανάπτυξη και επαγγελματική επιτυχία.

3) Κάθε άνθρωπος που μας πληγώνει συνεισφέρει στην προσωπική μας ανθεκτικότητα: Σίγουρα το να πληγωνόμαστε και να στεναχωριόμαστε είναι πολύ δυσάρεστο. Ωστόσο, μετά τα πρώτα αρνητικά αισθήματα της προδοσίας και της απογοήτευσης, ακολουθεί η φάση της ωρίμανσης και της απομυθοποίησης της κατάστασης. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία μαθαίνουμε να προστατευόμαστε από μελλοντικές συναισθηματικές απογοητεύσεις και ματαιώσεις και να είμαστε πιο ανθεκτικοί απέναντι σε ανθρώπους που θα επιχειρήσουν να μας πληγώσουν στο μέλλον! Πλέον έχουμε μάθει να μην στεναχωριόμαστε εύκολα και γνωρίζουμε καλά πως η αίσθηση απογοήτευσης είναι παροδική και θα αντικατασταθεί σε λίγο καιρό από μεγαλύτερη ωριμότητα και καλύτερη κρίση.
Το να μας πληγώνουν και να μας απογοητεύουν οι άνθρωποι που έχουμε γύρω μας είναι μία δυσάρεστη και ψυχοφθόρα εμπειρία. Παρά ταύτα, όσοι μας πλήγωσαν, πέραν του κακού που μας έκαναν, δεν μας στέρησαν την ευκαιρία να ¨χτίσουμε¨ σε καλύτερες βάσεις το μέλλον μας και να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και σοφοί άνθρωποι! Αυτό είναι ανεκτίμητο! Αντί λοιπόν να ¨στεκόμαστε¨ στη στεναχώρια και την προδοσία, ας πάμε ένα βήμα παρακάτω και ας μην επιτρέψουμε σε κανέναν να μας μετατρέψει σε κάτι που ποτέ δεν θα θέλαμε να είμαστε! Αντίθετα, ας δούμε κάθε προδοσία ως ένα μάθημα και ως μία ευκαιρία να γίνουμε μία ακόμη καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας!

Ναρκισσισμός ή εξιδανίκευση;

Κάποιος δυσκολεύεται να ερωτευτεί ακριβώς επειδή δυσκολεύεται να εξιδανικεύσει.

Ο μύθος του Νάρκισσου περιγράφει την τραγική ιστορία ενός όμορφου νέου που ερωτεύεται το είδωλό του. Η ομορφιά του είναι τόσο εκθαμβωτική που συναντά τόσο τον θαυμασμό, όσο και την περιφρόνηση. Όσες νέες τον ερωτεύτηκαν παράφορα δεν γεύτηκαν παρά μόνο την απογοήτευση, καθώς ο Νάρκισσος έδειχνε πάντα αδιαφορία ώστε να ανταποκριθεί στο ερωτικό τους κάλεσμα. Σε μία προσπάθεια να πάρουν το αίμα τους πίσω ζήτησαν από τη Νέμεση, την θεότητα που προσωποποιούσε την θεία δίκη, να ερωτευτεί όμοια και εκείνος, αλλά να μην κατακτήσει ποτέ το αντικείμενο του πόθου του. Η έκκλησή τους αυτή πραγματοποιείται όταν μία μέρα ο νέος γονατίζει πάνω από μία λίμνη με σκοπό να ξεδιψάσει κατά την διάρκεια ενός κυνηγιού. Καθώς όμως το κάνει αυτό κυριεύεται από μία άλλη δίψα. Ο Νάρκισσος εκστασιάζεται από την ομορφιά του που αντανακλάται στην επιφάνεια της λίμνης. Ερωτεύεται την ίδια του την εικόνα σε τέτοιο βαθμό που υποκύπτει στον πειρασμό να χαϊδέψει το είδωλό του, πέφτει στο νερό και πνίγεται. Ο έρωτάς του δεν είναι παρά μία οφθαλμαπάτη. Ενδίδει στη ζάλη ενός έρωτα που αναδύεται από έναν κατοπτρισμό.
Αν και ο μύθος έχει τις απαρχές του αρκετούς αιώνες πίσω, η φιγούρα του Νάρκισσου παραμένει πολύ κοντά στον μοντέρνο άνθρωπο του δυτικού πολιτισμού. Το νόημά του δεν αφορά τόσο τις παρενέργειες της φιλαυτίας, όσο τα θολά σύνορα ανάμεσα στον εαυτό και σε ό,τι υπάρχει πέρα από αυτόν, τον κόσμο των αντικειμένων. Ο Νάρκισσος καθώς καθρεφτίζεται στα νερά της λίμνης λησμονεί ότι η επιφάνεια του νερού είναι κάτι διαφορετικό από τον ίδιο. Η εγωπάθειά του τον εμποδίζει να κατανοήσει ό,τι εκτείνεται πέραν της δικής του εμβέλειας. Η πραγματικότητα γίνεται αντιληπτή μόνο μέσα από εικόνες του εγώ. Αυτή είναι μία κατάσταση που ενυπάρχει στον καθένα μας, καθώς ο έρωτας είναι στην ουσία του μία υπόθεση βαθιά ναρκισσιστική. Άλλωστε, ποιος δεν έχει διαπιστώσει όταν είναι παράφορα ερωτευμένος ότι περισσότερο βλέπει το πώς θα ήθελε να είναι ο άλλος παρά το πώς είναι πραγματικά; Αυτό είναι κάτι που αναδύεται σε δεύτερο χρόνο, όταν καταλαγιάζει αυτή η μανία μέσα του και διαπιστώνει ότι μπέρδεψε την πραγματικότητα του αγαπημένου του προσώπου με τις δικές του φαντασιώσεις για το πρόσωπο αυτό. Αυτή η σύγχυση ανάμεσα σε αυτό που είναι ο άλλος και σε αυτό που προσδοκά ο ερωτευμένος από τον άλλον είναι αυτό που μας κάνει να βλέπουμε τον έρωτα τυφλό, σαν μία αυταπάτη. Είναι τότε που κάποιος μπορεί να συμφωνήσει με τα λόγια του Κικέρωνα: ότι ο έρωτας και η λογική μοιάζουν με τον ήλιο και το φεγγάρι, όταν ανατέλλει το ένα δύει το άλλο.

Όμως, πέρα από την σύγχυση που υπάρχει ανάμεσα στο εγώ και τον άλλον, η συμμετοχή του ναρκισσισμού στην ερωτική ζωή σχετίζεται και με την επιλογή του ερωτικού αντικειμένου, δηλαδή του παρτενέρ. Στην ενήλικη ερωτική ζωή επαναλαμβάνονται μεταμφιεσμένα τα παιδικά μοτίβα σχέσης. Οι εμπειρίες σχέσεων που βίωσε καθένας ως παιδί εγγράφονται σε ένα σενάριο όπου κάθε εμπλεκόμενος έχει τον ρόλο του. Συχνά μπορεί κανείς να παρατηρήσει στην ζωή του αν την δει από κάποια απόσταση ότι οι ρόλοι παραμένουν ίδιοι, ενώ στην ουσία αυτό που αλλάζει είναι οι πρωταγωνιστές. Έτσι, από όταν είναι κανείς παιδί το πρώτο πρόσωπο της επιθυμίας του είναι η μητέρα του. Εκείνη είναι που το φροντίζει και από την οποία εξαρτάται το ίδιο. Στις απαρχές της ζωής του το βρέφος επιστρέφει μόνο την αγάπη που δέχεται. Στην ερωτική του ζωή ως ενήλικας πλέον αναβιώνει στην συνάντησή του με τον άλλον αυτή την εμπειρία της αγάπης για τον εαυτό του. Αυτή η επαναφορά του ναρκισσισμού παίρνει σάρκα και οστά με δύο τρόπους: είτε ο ίδιος καθρεφτίζεται μέσα από την αγάπη που του δείχνει ο άλλος, είτε ο άλλος εκπροσωπεί το αντικείμενο της αγάπης που δέχεται από τον ίδιο. Στην πρώτη περίπτωση Νάρκισσος είναι ο εαυτός του και στην δεύτερη Νάρκισσος είναι ο άλλος που εξιδανικεύεται ως το αγαπημένο πρόσωπο. Κάποιος μπορεί να αντλήσει ικανοποίηση από την επιλογή του εκάστοτε παρτενέρ μόνο εφόσον διασφαλίζεται μία σχέση με το ναρκισσισμό, είτε με τον ένα είτε με τον άλλον τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει δεσμός με τον άλλον δίχως τον ναρκισσισμό.

Όταν σε μία σχέση ο Νάρκισσος είμαι εγώ, αγαπώ την εικόνα του εαυτού μου που ο άλλος μου στέλνει πίσω σαν καθρέφτης. Πρόκειται για αυτό που περιγράφει ο Πλάτωνας στον Φαίδρο, ότι «μέσα στον εραστή του, όπως σε ένα καθρέφτη εκείνο που βλέπει είναι ο εαυτός του». Σκοπός είναι να αγαπηθώ από τον άλλον. Και εγώ αγαπώ μόνο όταν ο άλλος μου εκπληρώνει αυτή την συνθήκη. Αγαπώ μόνο στον βαθμό που αντικρίζω το είδωλό μου στην αγάπη του άλλου. Με αγαπούν, άρα υπάρχω. Όταν από την άλλη, ο Νάρκισσος είναι ο άλλος, τότε εκχωρώ σε εκείνον τον δικό μου ναρκισσισμό. Για αυτό, όποιος είναι ερωτευμένος, είναι συνάμα ταπεινός. Όταν αγαπώ τον άλλον, τον αναγνωρίζω ως εξιδανικευμένο άλλον. Έχω παραιτηθεί σε κάποιο βαθμό από τον δικό μου ναρκισσισμό. Είναι σαν ο δικός μου ναρκισσισμός να βρίσκεται σε λήθαργο. Έτσι, δημιουργείται ένα κενό μέσα μου που μόνο η αγάπη του άλλου μπορεί να μου το αναπληρώσει. Για αυτό, όταν έχω αμφιβολίες για την αγάπη του άλλου τότε καταλήγει να είναι πηγή μεγάλων βασάνων για μένα.
Άραγε η σχέση μεταξύ ναρκισσισμού και εξιδανίκευσης είναι μία σχέση ολότελα ανταγωνιστική; Γιατί όταν σε μία σχέση νάρκισσος είναι ή ο ένας ή ο άλλος τότε εδώ έχουμε να κάνουμε με μία αναμέτρηση. Ζήτημα είναι ποιος θα αιχμαλωτίσει ποιον με την σαγήνη του. Τίθενται σε λειτουργία παιχνίδια εξουσίας με υπέρτατο σκοπό την παγίδευση της επιθυμίας του άλλου. Κάποιος που είναι πιστός στον ναρκισσισμό του δεν μπορεί να κατευθύνει την αγάπη του προς τα έξω. Δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να οδηγηθεί από κάποιον άλλον σε έναν άλλον τόπο. Αυτό που επιζητά στην ουσία είναι να καθρεφτιστεί μέσα στον άλλον. Για αυτό προσφεύγει σε μανούβρες και κινεί τα νήματα έτσι ώστε ο άλλος να εξαρτάται πλήρως από αυτόν. Ξέρει πώς να προκαλέσει τον έρωτα στον άλλον, όμως ο ίδιος είναι ανίκανος να ερωτευτεί. Γνωρίζει πώς να παίρνει, αλλά όχι πώς να επιθυμεί.

Κάποιος δυσκολεύεται να ερωτευτεί ακριβώς επειδή δυσκολεύεται να εξιδανικεύσει.Νιώθει πλήρης μόνος του ή τουλάχιστον το προσπαθεί κι εκεί είναι που επικρατεί ο αυτισμός και η αδιαφορία. Μερικές φορές μπορεί να διαπιστώσει με λύπη ότι δεν μπορεί να μοιραστεί με τον άλλον και κουβαλά ένα βαρύ φορτίο κενού μέσα του. Κανένας παρτενέρ δεν είναι επαρκώς άξιος ώστε να είναι επιθυμητός. Επιζητά την υπέρτατη εμπειρία στην σχέση του με τον άλλον, αλλά ταυτόχρονα ποτέ αυτή δεν είναι αρκετά ικανοποιητική. Βέβαια αυτό δεν τον εμποδίζει να αναζητάει μία σχέση. Όταν, όμως συνδέεται συνειδητοποιεί ότι «ο άλλος δεν είναι πραγματικά αυτός που επιθυμούσα». Λέει στον εαυτό του ότι «θα μπορούσα να σχετιστώ με τον άλλον μόνο αν αισθανόμουν πραγματικά». Έτσι, από τη μία φοβάται την πλήρωση, ενώ από την άλλη έρχεται αντιμέτωπος με την κενότητα. Επειδή φοβάται να νιώσει πληρότητα στην διάρκεια της συνάντησής του με τον άλλον, ανεβάζει ολοένα και περισσότερο τον πήχη των προσδοκιών που τρέφει για το πρόσωπο αυτό. Έτσι, ο άλλος πάντα είναι ακατάλληλος ώστε να εκπληρώσει τις αδηφάγες του ανάγκες. Στην συνέχεια δίνει ραντεβού με την αίσθηση του κενού, καθώς βλέπει ότι ο ίδιος δεν μπορεί να αισθανθεί τίποτα. Μπορεί για αυτό να κατηγορεί τον εαυτό του ή να τρέφει την ιδέα ότι ο κόσμος πάντα τον προδίδει. Αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση, όμως δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να λάβει ικανοποίηση.

Ο ναρκισσισμός είναι φραγμός, ωστόσο μπορεί να είναι και μοχλός του έρωτα. Η αγάπη για τον εαυτό απενεχοποιείται όταν δεν στέκεται εμπόδιο στην αγάπη μου για τον άλλον. Γιατί όταν καταφέρνω να αγαπήσω τον άλλον δεν είναι άραγε επειδή η εξιδανίκευση μου για το πρόσωπο αυτό αντιστάθηκε στην δυσπιστία μου να τον προσεγγίσω ως ολότητα; Ταυτόχρονα, όταν η αγάπη αυτού του ιδανικού άλλου επιστρέφει σε εμένα δεν διαχωρίζει αλλά συνενώνεται με τον νάρκισσο που κατοικεί εντός μου. Όταν το κανάλι εισόδου που εκπροσωπεί τον ναρκισσισμό είναι αδιαχώριστο με το κανάλι εξόδου που είναι η εξιδανίκευση, τότε έχουμε έναν πραγματικά ευτυχισμένο έρωτα. Όταν πάλι το ένα από τα δύο κανάλια φράζει ή θα βασανίζομαι από το κενό που με κάνει να μην μπορώ να αισθανθώ ή θα βασανίζομαι από τις αμφιβολίες για τα αισθήματα του άλλου. Για αυτό, ο ναρκισσισμός εξομαλύνεται όταν έχει για συνοδοιπόρο του την εξιδανίκευση. Τότε είναι που δεν μπορεί κανείς να ορίσει με ακρίβεια για το ποιο από τα δύο έρχεται πρώτο και ποιο στη συνέχεια ακολουθεί. Είναι επειδή μαζί και οι δυο είμαστε συνεργοί σε ένα οικουμενικό αγαθό.

Έχετε πίστη, θάρρος και δημιουργική δράση. Η Ιστορία, έχει πολλά βόλια στο τσεπάκι της.

ΕΛΛΑΔΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1827

Η Ελληνική επανάσταση, βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Σχεδόν σε όλα τα μέτωπα, οι επαναστάτες χάνουν τις μάχες. Στην Πελοπόννησο, ο Ιμπραήμ πασάς με τους Αιγυπτίους του κατασφάζει στο όνομα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας όλον τον Μοριά. Οι Έλληνες λιμοκτονούν και αποδεκατίζονται. Χωρίς καμιά φαινομενική πιθανότητα κάτι να αλλάξει!

Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις, στέλνουν το στόλο τους για να επιβλέψει μια συνθήκη παύσης πυρός, αλλά ο Ιμπραήμ πασάς συνεχίζει το έργο της γενοκτονίας. Ο συμμαχικός στόλος, αποτελούμενος από Άγγλους, Γάλλους και Ρώσους, καταφτάνει στον κόλπο του Ναυαρίνου με 27 πλοία, απέναντι στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο που είχε 89 πλοία. Η αποστολή τους ήταν, απλά να πούνε στον Ιμπραήμ να φύγει από εκεί!

Ένας πυροβολισμός που έπεσε από την Αιγυπτιακή μεριά, σκοτώνοντας έναν Άγγλο αξιωματικό, ήταν η αιτία μιας ναυμαχίας που ακολούθησε, στην οποία κατατροπώθηκαν οι Τουρκοαιγύπτιοι.

Ο Ιμπραήμ υποχώρησε, ο Σουλτάνος υποχώρησε και εκείνος τις δυνάμεις του, και έτσι βρέθηκε χώρος και χρόνος για την επανάσταση και δεν εξαφανιστήκαμε από τότε σαν έθνος.

Αν ζούσαμε στο Σεπτέμβριο του 1827, σας βεβαιώνω ότι οι προβλέψεις μας για το μέλλον μας, θα ήταν πολύ χειρότερες από ότι είναι οι σημερινές γι αυτό που τώρα ζούμε. Αν μάλιστα τότε ζούσαμε στην Πελοπόννησο, το μόνο που θα μπορούσαμε να περιμένουμε αν δεν σφαζόμασταν, ήταν το πότε θα πεθάνουμε από την πείνα, γιατί ό Ιμπραήμ έκαιγε όλα τα δέντρα και τα σπαρτά.
Και όμως, ένα βόλι, ήταν αρκετό για να αλλάξει αυτό που φαινόταν πως νομοτελειακά θα γίνει!

Έχετε πίστη, θάρρος και δημιουργική δράση. Η Ιστορία, έχει πολλά βόλια στο τσεπάκι της.

Όταν η αγάπη σε καλεί

Η αγάπη δεν αντέχει να παραμένει ζωντανή όταν ακόμα κυβερνά ο νους.
Αργοπεθαίνει και σβήνει – τόση είναι η τεράστια δύναμη της υπομονής και της αντοχής της.
Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να συμβεί ξανά, γιατί όσο ωριμάζεις, τόσο δυσκολότερα βλέπεις τα πλοκάμια του διαχωρισμού σου. Είναι αστείο… ωριμάζουμε, μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε για να τα αναγνωρίζουμε ευκολότερα και να επιλέγουμε σοφότερα. Αλλά μαζί μεγαλώνει και η αλαζονεία ότι γνωρίζουμε, ότι νικήσαμε, ότι ξεπεράσαμε. Και το παράδοξο είναι ότι τα χτυπήματα του θηρίου γίνονται απαλά σαν μετάξι, ανάλαφρα σαν το φύσημα του ανέμου, αόρατα σαν αύρα που σε χαϊδεύει στο πέρασμά της, αλλά ο πόνος διαπεραστικός και αδυσώπητος ξεσκίζει ταυτόχρονα πολλά επίπεδα της ψυχής σου.

Θα νικήσουμε; Θα τολμήσουμε να εμπιστευτούμε την αγάπη όταν όλα φαίνονται μάταια και επικίνδυνα άγνωστα;

Δεν επιλέγει ο νους την αγάπη. Δεν την αναγνωρίζει και την πολεμά. Θα το κάνει με κάθε τρόπο για να διατηρήσει την τάξη, την ψεύτικη αίσθηση απουσίας αισθητού πόνου και φανερού κινδύνου. Όμως η καρδιά έχει τις δικές της διαδρομές, τους δικούς της κωδικούς αναγνώρισης και σύνδεσης. Η ορμή και η στιγμιαία αυθεντικότητά της, πιάνουν συχνά το νου στον ύπνο, ακριβώς όταν αυτός νομίζει ότι κατάφερε την γαλήνη που έψαχνε να πετύχει. Τότε η καρδιά φουντώνει, παθιάζεται και ορμά, να ζήσει το μεγαλείο της ανύψωσής της σε θεϊκά μονοπάτια, όπου δεν περπατάνε απλοί άνθρωποι.

Μα ο νους καραδοκεί. Πώς μπορεί να δει τα φτερά που δεν έχει; Πώς μπορεί να υπάρξει στον άχρονο χρόνο που δεν αντιλαμβάνεται; Πώς να καταλάβει όλα όσα δεν περιγράφονται και πώς να επιτρέψει το “χάος” να κλονίσει την “τάξη” που τόσο μεθοδικά επέβαλε;

Και τότε ξεκινά μια αθόρυβη, κρυφή μάχη. Γιατί να ξέρεις: δεν πεθαίνεις από αρρώστια ή γηρατειά. Πεθαίνεις όταν πεθαίνει η αγάπη. Ο νους δεν το γνωρίζει αυτό, του είναι άγνωστα τα μονοπάτια της πανίσχυρης αγάπης. Ως πιστός και καλά εκπαιδευμένος προστάτης, θα σε προστατεύσει από τη θύελλά της, θα σε απαλλάξει από τις απρόβλεπτες φουρτούνες της, θα σε προειδοποιήσει για την απεραντοσύνη της θεϊκής γαλήνης της… για να επιζήσεις, για να μη γευτείς το απειλητικό νερό της αθανασίας της. Και είναι τόσο πειστικός!

Θα σου δείξει το αίμα που βλέπεις να κυλά, θα σου πει τα λόγια που τα’ αυτά σου φοβούνται και μπορούν να ακούσουν. Θα σου επισημάνει τον πόνο που ξεσκίζει τα σωθικά σου. Θα σε φοβίσει για το καλό σου. Για να κάνεις πίσω έγκαιρα, μην πέσεις στην άβυσσο που διαφαίνεται μπροστά σου.
Και εσύ έχεις μάθει να υπακούς. Κοντοστέκεσαι για να μετρήσεις την πατημασιά σου και αυτό είναι το θανάσιμο αμάρτημά σου. Έχεις ήδη ηττηθεί απλά δεν το γνωρίζεις ακόμα. Είτε κάνεις πίσω είτε τολμήσεις το πήδημα στο κενό, έχεις ήδη χάσει. Για άλλη μια φορά… συλλογή στις άπειρες φορές που διάλεξες το γνώριμο μονοπάτι της στήριξης του νου σου.

Αλλά η αγάπη είναι αθάνατη και θα ξαναεμφανιστεί. Εκεί που δεν την περιμένεις, όταν θα νομίζεις ότι σε ξέχασε, όταν όλα θα μοιάζουν γνώριμα και ασφαλή, θα σου θυμίσει με τον δικό της μαγικό τρόπο ότι ΕΧΕΙΣ φτερά, ότι ΜΠΟΡΕΙΣ να πετάξεις. Θα έρχεται πάντα απρόσκλητη γιατί θα θέλει να σε ενώσει κι εσύ θα προσπαθείς να διαχωρίζεσαι για να ανακαλύπτεις πώς είναι μακριά της. Θα απειλεί τα ίδια τα όριά σου γιατί εσύ νομίζεις ότι δεν υπάρχεις χωρίς αυτά.

Κι όταν κάποια στιγμή αποφασίσεις να ανοιχτείς αληθινά στο κάλεσμά της, όλα όσα είχες προηγούμενα κατακτήσει, πρέπει να τα αφήσεις πίσω σου. Όλα όσα έμαθες, πρέπει να τα ξεχάσεις και να εμπιστευτείς χωρίς όρους την μοναδικότητα που έχεις γίνει στα πολλά ταξίδια σου. Μην ψάχνεις γνώρισμα περάσματα, δεν υπάρχουν. Μην νομίζεις ότι αναγνωρίζεις ή κατανοείς τη μοναδική χιλιο-αντιγραφόμενη γλώσσα της.

Όλα όσα έχεις ζήσει πριν από αυτό έχουν απόλυτη σημασία και δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα. Όσο μεγαλόπρεπα ορθώνεται το ανάστημα από τις ρίζες σου, άλλο τόσο άγνωστο παραμένει το τελείωμα τα κλαδιών σου, που φαίνεται να χάνεται στον ορίζοντα του πιο ψηλού ουρανού της φαντασίας σου.

Έχεις κάθε στιγμή την επιλογή είτε να πας μπροστά είτε να οπισθοχωρήσεις. Μέχρι την ιερή, μοναδική εκείνη στιγμή που θα συνειδητοποιήσεις με ταπεινότητα και ανεπανάληπτη σταθερότητα, ότι δεν έχεις καμία επιλογή. Τότε… μόνο τότε, θα τολμήσεις να ξεγυμνωθείς, να φανερωθείς με θάρρος και σθένος μπροστά της, για να καείς στην ιερή φλόγα της

Η εκκαθάριση που αναβάλλεις

Όταν αποφασίζεις ότι πρέπει να μετακομίσεις ή ότι θέλεις να ανανεώσεις το σπίτι σου, τότε αρχίζεις να συνειδητοποιείς ότι έχεις μαζέψει πολλά άχρηστα ή αχρείαστα πράγματα. Αυτά που πραγματικά χρειάζεσαι είναι εκπληκτικά λίγα, πράγμα που κατανοείς μόνο όταν ασχοληθείς με όλα αυτά. Συνήθως το κάνεις μόνο όταν κάτι απροσδόκητο σε αναγκάζει να βγεις από την άνεση στην οποία έχεις χρόνια βολευτεί.

Το μυστικό είναι να σκέφτεσαι ότι σκέφτεσαι αυτή την εκκαθάριση προτού το αναπάντεχο σου χτυπήσει την πόρτα και σε αναγκάσει, εν ατμό ψυχής, να τη σκεφτείς. Τι αλήθεια θα έπαιρνες μαζί σου αν ήξερες ότι σήμερα ήταν η τελευταία σου μέρα εδώ και ότι από αύριο θα βρισκόσουν σε ένα εντελώς νέο χώρο και χρόνο, που τίποτα δεν θα θύμιζε την τωρινή πραγματικότητα σου;

Ο λογικός νους σε πείθει ότι αυτές είναι θεωρητικές, αόριστες σκέψεις, αντίθετες με το ρεαλισμό της ζωής και όλα αυτά που έχεις ορίσει ως σημαντικά. Θα το κάνεις αργότερα, όταν θα έχεις περισσότερο χρόνο, όταν θα έχεις φροντίσει τις υποχρεώσεις σου, όταν θα έχεις την «πολυτέλεια» να ξεκουραστείς. Θα διαβάσεις το άρθρο αργότερα (ποτέ δηλαδή), ή θα το διαβάσεις μηχανικά και θα το κλείσεις σε κάποιο ντουλάπι του νου σου, όπως τόσα άλλα που σε βγάζουν από τις καθημερινές συνήθειες.

Ο χρόνος όμως ποτέ δεν είναι αρκετός. Τέτοιες σκέψεις (ή άρθρα) σου προκαλούν «αχρείαστη» νοητική κούραση, πιστεύεις, έτσι απορρίπτεις κάθε τι που είναι ικανό να διαταράξει το πρόγραμμα, να αμφισβητήσει το μάτριξ που τόσο προσεκτικά έχεις χτίσει (ατομικά και συλλογικά), αιώνες τώρα.

Αλλά το απροσδόκητο είναι συνήθως αμείλικτο. Δεν το ορίζεις. Σε χτυπάει αδυσώπητα, ακριβώς τη στιγμή που δεν το περιμένεις. Σε πιάνει στον ύπνο και σου θυμίζει ότι δεν είχες την πολυτέλεια να αναβάλλεις. Ακόμα και τότε όμως, έχεις βρει τον τρόπο να συνεχίζεις να κοιμάσαι. Έχεις πολύ καλά εκπαιδεύσει το νου να παραμένει εστιασμένος στην πραγματικότητα που εσύ έχεις επιλέξει να βλέπεις, αποκλείοντας οτιδήποτε δεν ταιριάζει με αυτήν.

Αρχίζεις να δημιουργείς σενάρια για το τι θα έπρεπε να είχε συμβεί, να επιμένεις ότι δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί, να ψάχνεις το «δίκιο» σου σύμφωνα με την πραγματικότητα που έχεις φτιάξει στο νου σου. Καταναλώνεις τεράστιες ποσότητες ενέργειας επιμένοντας να κατοικείς στο παρελθόν, αρνούμενη πεισματικά να αποδεχτείς αυτό που είναι (είτε σου αρέσει είτε όχι).

Έτσι, ο νους, με τη δική σου εντολή, φιλτράρει τις πληροφορίες σύμφωνα με τη δική σου επιλογή εστίασης. Ζεις την ίδια ακριβώς ψευδαίσθηση που ζούσες πριν αλλά από τη μεριά της άρνησης. Δεν άλλαξες οπτική, άλλαξες απλά μαγνητικό πόλο, στην ίδια ενέργεια που δημιούργησε την πολικότητα αρχικά.

Στη συνέχεια, κατηγορείς την τύχη σου, τους άλλους, το Θεό, τον εαυτό σου, για αυτό που συνέβη και δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί γιατί εσύ «γνωρίζεις πιο είναι το δίκιο ή πώς θα έπρεπε να ήταν η πραγματικότητα» και δεν ταιριάζει αυτή σου η οπτική με το βίωμα που συμβαίνει. Θέλεις να επαναφέρεις «την τάξη» αγνοώντας πεισματικά ότι το σύμπαν στηρίζεται στο χάος: δεν προβλέπεται αλλά δημιουργείται, δεν είναι στάσιμο αλλά εξελίσσεται και αλλάζει, ανεξάρτητα μα και με τη συμβολή σου.

Είναι δική σου ευθύνη – της συνειδητότητας – να θυμίζεις στον εκπαιδευμένο νου να μη βολεύεται, να μη προσκολλάται. Γιατί να το κάνεις; Γιατί να διαλέξεις τον δύσκολο δρόμο αφού υπάρχει ο ευκολότερος; Γιατί να πονέσεις, γιατί να φοβάσαι αφού μπορείς να αποφύγεις τον πόνο και να κοιμίζεις το φόβο; Γιατί να αναλάβεις αυτή την ευθύνη όταν μπορούν να φταίνε άλλοι, όταν την έχεις αναθέσει στο Θεό («είναι θέλημα Θεού!»).

Τίποτα δεν θα σε αναγκάσει να επιλέξεις διαφορετικά ενόσω εξακολουθείς να ορίζεις την «παντοδυναμία» του νου και να τον έχεις αναγάγει σε αφέντη. Θα συνεχίσει να σου υπαγορεύει τα ψέματα που εσύ πρόθυμα θέλεις να πιστεύεις. Θα συνεχίσεις να ισχυρίζεσαι: «ότι καλό έχω καταφέρει το έχω κάνει εγώ, ότι κακό έχω κάνει το έχει κάνει ο Θεός». Το Εγώ είναι πολύ μικρό, αδαή και φοβισμένο για να σου πει την αλήθεια:

Ότι καλό έχεις καταφέρει, το έχει κάνει ο Θεός (μέσα σου), ότι κακό έχεις κάνει το έχεις κάνει μόνος σου (το Εγώ)!

Πώς θα το εμπιστευόσουνα (το Εγώ) αν σου έλεγε κάτι τέτοιο; Πώς θα συνέχιζες να βασίζεσαι επάνω του αν αντιλαμβανόσουν τη μικρότητα του; Πώς θα πίστευες την πλάνη που ονομάζει αλήθεια, αν γνώριζες ότι είναι ψέμα; Πού θα βασιζόσουν αν όλος ο κόσμος σου αποδεικνυόταν μια ψευδαίσθηση την οποία έπρεπε να γκρεμίσεις; Έτσι προτιμάς να συνεχίζεις το όνειρο, να αρνείσαι να ξυπνάς στην πραγματικότητα, ελπίζοντας να μη χρειαστεί να το κάνεις.

Κάποιες φορές, βαθιά μέσα σου, νοιώθεις ότι όλα είναι μάταια. Άλλες φορές (ότι και αν έχεις κατακτήσει), εξακολουθείς να ψάχνεις απεγνωσμένα την ευτυχία και την εσωτερική ηρεμία που μόνιμα σου διαφεύγουν. Όταν επιστρέφεις άθελα σου στο παρελθόν διερωτάσαι τι κατάφερες, γιατί κυνηγούσες, αν άξιζε. Δεν βρίσκεις κάποια απάντηση που θα γαληνέψει την ψυχή σου.

Όταν όλες οι κατακτήσεις θα μοιάζουν μικρές και ανούσιες, όταν νιώσεις ότι είσαι ξένος σε αυτόν τον απατηλό κόσμο, όταν διαισθανθείς ότι κάτι άλλο ήρθες να κάνεις αλλά δεν το έχεις ανακαλύψει ακόμα, τότε δεν θα μπορείς πια να κοιμίζεις την αλήθεια που προσπαθεί να εμφανιστεί και εσύ την εμποδίζεις.

Τότε θα κάνεις το φόβο σύμμαχο και θα προχωρήσεις σε άγνωστες περιοχές μαζί του. Αν περιμένεις να μη φοβάσαι για να ξεκινήσεις, τότε καλύτερα να μην το κάνεις ποτέ. Ο φόβος σου θυμίζει ότι βγαίνεις από τη ζώνη άνεσης που έχεις συνηθίσει να βολεύεσαι. Είναι η ένδειξη ότι αρχίζεις να αποκτάς τον έλεγχο του εαυτού σου, είσαι πρόθυμος να σπάσεις τις συνήθειες, να πράξεις διαφορετικά.

Τότε θα έχει σημάνει η ώρα για την εκκαθάριση. Θα ανοίξεις τα ντουλάπια, την αποθήκη, το πατάρι, τη σοφίτα και θα ασχοληθείς με κάθε ένα από τα άπειρα «αντικείμενα» που έχεις πετάξει εκεί, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της διαλογής. Είναι επίπονη διαδικασία μα και ευχάριστη μαζί. Υπάρχει η αίσθηση της απώλειας μα και της απελευθέρωσης. Συνειδητοποιείς σταδιακά ότι είσαι ταξιδιώτης, ότι η παραμονή σου εδώ είναι προσωρινή. Αρχίζεις να κατανοείς ότι δεν χρειάζεται να πορεύεσαι με τόσα βάρη, ότι υπάρχει και άλλος τρόπος, πιο ουσιαστικός, πιο απλός, πιο αληθινός.

Τώρα το σπίτι σου είναι άνετο, ανάλαφρο. Μπορείς να ανοίξεις τις πόρτες γιατί δεν φοβάσαι ότι υπάρχει κάτι που μπορούν να πάρουν, ν’ ανοίξεις τα παράθυρα γιατί δεν σε τυφλώνει το φως, ούτε σε ανεμίζει ο αέρας. Μπορείς να ακούς τα πουλιά, να μυρίζεσαι τα λουλούδια αφού δεν θα σε πνίγουν υποχρεώσεις συντήρησης παλιών ψευδαισθήσεων. Μπορείς να βλέπεις τους ανθρώπους στα μάτια, ν’ ακούς τη ψυχή τους χωρίς να κρύβεσαι, να επικοινωνείς με τη δική σου με ταπεινότητα… όπου να ‘ναι θα φύγεις πάλι. Θα συνεχίσεις το ταξίδι σου.

Συντροφικές σχέσεις. Τα 3 επίπεδα της αγάπης

Σε κάθε σχέση το ζητούμενο είναι η αγάπη. Για κάποια ζευγάρια οι διαφωνίες μπορούν να είναι πολύ σέξι, ενώ για άλλους σημαίνουν μόνο πόνο και μίσος.

Αν αναρωτιέστε γιατί υπάρχει αυτή η διαφορετική αντίδραση στο ίδιο θέμα, η απάντηση είναι μία: Η εμπιστοσύνη.
«Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη στο ζευγάρι, κάθε πρόβλημα μπορεί να συζητηθεί. Δεν υπάρχει τίποτα που να αποτελεί θέμα – ταμπού. Οποιοδήποτε ζήτημα μπορεί να έρθει στο φως, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει να είναι. Οι σύντροφοι που εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, όσο κι αν διαφωνήσουν, μαλώσουν ή θυμώσουν, μόλις κοπάσει η «καταιγίδα» των συναισθημάτων τους, θα αισθανθούν και πάλι δυνατοί, ίσως περισσότερο και από πριν, στη σχέση τους. Θα βρεθούν για μία ακόμα φορά σε στενή επαφή ο ένας με τον άλλον, θα νοιώσουν μεγαλύτερη δέσμευση στη σχέση και ανανεωμένο πάθος για τον σύντροφό τους».

Υπάρχουν τομείς στη ζωή μας, όπως ίσως η δουλειά μας ή οι φίλοι μας, όπου νοιώθουμε ότι έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Στις σχέσεις, όμως, δεν έχει κανείς ποτέ τον απόλυτο έλεγχο, λένε οι ειδικοί σε θέματα σχέσεων. Το καλύτερο που μπορείς να έχεις στη σχέση είναι επιρροή, υπογραμμίζουν.

Εάν πιστεύεις ότι μπορείς να ελέγξεις τον σύντροφό σου, θα απογοητευτείς.
Εάν περιμένεις από τον σύντροφό σου να είναι ή να κάνει πράγματα με τον τρόπο που εσύ θέλεις, τότε θα τον κάνεις να νοιώσει ότι κρίνεται και επικρίνεται και το πιθανότερο είναι να σταματήσει να ανταποκρίνεται στις επιθυμίες σου.

Εάν προσπαθήσεις να του επιβάλλεις κάποια πράγματα που εκείνος δεν θέλει, το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται να έχεις μία ευτυχισμένη σχέση.

«Καταλήγουμε, λοιπόν, ότι, στην καλύτερη περίπτωση, αυτό που έχεις είναι επιρροή και σίγουρα πολύ λιγότερο έλεγχο από εκείνον που ίσως πίστευες. Είναι κακό αυτό; Όχι απαραίτητα. Γιατί, ακριβώς, αυτό το χαρακτηριστικό των σχέσεων φέρνει μαζί του το ενδιαφέρον, τον αυθορμητισμό και τη δραστηριοποίηση, που απαιτεί κάθε επιτυχημένη και ευτυχισμένη σχέση».

Οι μελετητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς τονίζουν ότι το μυστικό της επιτυχίας στις σχέσεις δεν είναι η απόλυτη ασφάλεια και ο έλεγχος. Η ανασφάλεια μέσα από τις διαφωνίες - που τόσο κατηγορούμε και απεχθανόμαστε - είναι περισσότερο ικανή να κινήσει το πάθος και τον ερωτισμό για τον σύντροφό μας.

Οι συντροφικές σχέσεις βρίσκονται συνήθως σε ένα από τα τρία παρακάτω επίπεδα:

ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΓΩΙΣΤΙΚΗ ΑΓΑΠΗ
Η εγωιστική αγάπη ονομάζεται και «Η αγάπη του μωρού» και σημαίνει ότι οι ατομικές ανάγκες του ενός συντρόφου μόνο είναι η προτεραιότητα

ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΑΓΑΠΗ ΜΕ ΟΡΟΥΣ
Αυτή η αγάπη προϋποθέτει ότι θα δοθεί αγάπη από τον ένα σύντροφο, μόνο στην περίπτωση που ο άλλος σύντροφος καλύπτει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του πρώτου. Πρόκειται για το γνωστό εμπορικό αλισβερίσι. Σου δίνω πέντε, μου δίνεις πέντε.

ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΡΙΑ: ΑΓΑΠΗ ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ
Σε αυτό το επίπεδο παρατηρούμε ότι ο ένας σύντροφος έχει ως προτεραιότητα τον άλλον, ενώ οι ανάγκες του ενός συντρόφου κατέχουν σημαντική θέση στη ζωή του άλλου ο οποίος φροντίζει να τις ικανοποιεί απόλυτα και άμεσα, με χαρά.

Ο στόχος για κάθε συντροφική σχέση είναι να βρεθεί στο Επίπεδο Τρία, εφόσον σε εκείνο το επίπεδο μπορούμε να βρούμε την ευτυχία και την ικανοποίηση μακροπρόθεσμα.
«Στις περισσότερες περιπτώσεις, παρατηρούμε ότι η σχέση τους αντικατοπτρίζει το επίπεδο, στο οποίο λειτουργεί κάθε ένας από τους δυο συντρόφους. Το επίπεδο της σχέσης του ζευγαριού εξαρτάται από την εμπιστοσύνη, την ασφάλεια, την καλή επικοινωνία και τη διάθεση κατανόησης μεταξύ των δυο συντρόφων. Εάν, για παράδειγμα, ο ένας σύντροφος βρίσκεται στο Επίπεδο Τρία, ικανοποιώντας πλήρως και αυθόρμητα τις ανάγκες του συντρόφου, ενώ ο άλλος σύντροφος βρίσκεται στο Επίπεδο Ένα (Εγωιστική Αγάπη), όπου εστιάζεται στις δικές του ανάγκες και μόνο, τότε η σχέση, δυστυχώς, δεν θα μπορεί να λειτουργήσει στο Επίπεδο Τρία.

Η Εγωιστική Αγάπη του ενός (Επίπεδο 1) θα καταστρέψει την Αγάπη Άνευ Όρων του άλλου (Επίπεδο 3), μαζί με την εμπιστοσύνη και την καλή διάθεση προσφοράς. Γι’αυτό παρατηρούμε στις περισσότερες περιπτώσεις ότι εκείνος που πρόσφερε πολλά στη σχέση, αναρωτιέται εάν αξίζει τον κόπο να συνεχίσει να προσφέρει, οπότε πέφτει στο Επίπεδο 2 (Αγάπη με Όρους), που του φαίνεται και πιο δίκαιο, δηλαδή θα σου προσφέρω, εάν μου προσφέρεις και εσύ».

Είναι σημαντικό να αναρωτηθείτε:
Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται σήμερα η σχέση σας;
Πώς γνωρίζετε ότι βρίσκεστε σε αυτό το επίπεδο;
Τι κάνετε εσείς και τι ο σύντροφός σας;
Πώς θα μπορούσατε να βελτιώσετε τη σχέση σας και να ανεβείτε επίπεδο;
Στη συνέχεια σκεφτείτε προσεκτικά και καταγράψτε τρόπους που θα λειτουργούσαν σωστά για εσάς και τη σχέση σας, ώστε να προσπαθήσετε να την ανεβάσετε στο επόμενο επίπεδο αγάπης.

Γεύσεις ζωής

‘Η ζωή είναι μια ανηφόρα
Αλλά η θέα της είναι πανέμορφη…’

Η ζωή μας είναι ένα πολύτιμο δώρο και χρειάζεται να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για κάθε εμπειρία ζωής που βιώνουμε, γιατί, αν την αξιοποιήσουμε θετικά, μας οδηγεί σε βαθύτερη γνώση του εαυτού μας.
Η αποδοχή του εαυτού μας, χωρίς να ζητάμε την επιβεβαίωση από τους άλλους για τις πράξεις μας και τα συναισθήματά μας, είναι το υπέρτατο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας.
Αν συμβαδίζουμε με τις επιθυμίες μας, χωρίς να μας επηρεάζουν οι προσδοκίες των άλλων για μας, είναι πιο εύκολο να αγαπήσουμε την αλήθεια μας.
Όσο πιο αληθινοί είμαστε, τόσο πιο εύκολα σχετιζόμαστε με εκείνους όπου αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η αλήθεια των συναισθημάτων μας για και όχι η τέλεια εικόνα μας που θα τους αποφέρει όφελος.
Οι σχέσεις μας με τους ανθρώπους αποτελούν ένα πολύτιμο μάθημα για μας. Αυτά που αγαπάμε στους άλλους είναι μια αντανάκλαση όσων αγαπάμε στον εαυτό μας. Αν αποδεχτούμε την αγάπη μας για εκείνους, ο χώρος της καρδιάς μας διευρύνεται για να χωρέσει καθετί που αξίζει να αγαπηθεί.
Καθετί, που μας ενοχλεί επίμονα στους άλλους και ασχολούμαστε με πάθος με αυτό, είναι μια δική μας ανώριμη πλευρά που δυσκολευόμαστε να τη διαχειριστούμε και να την εξελίξουμε. Όσο ασχολούμαστε με τις δυσκολίες των άλλων, δεν αναλαμβάνουμε τις δικές μας αλλαγές. Όταν τις αναλάβουμε δυναμικά, παρατηρούμε πως είναι εύκολο να υιοθετήσουμε ένα θετικό τρόπο ζωής, όπου η διαφορετικότητα δεν μας απειλεί γιατί το αρνητικό δεν μας ελκύει, ενώ το ξάνοιγμα στο θετικό μάς εμπνέει και αποτελεί κάλεσμα χαράς.
Βάζουμε όρια στους ανθρώπους που αισθανόμαστε ότι πληγώνουν τα συναισθήματά μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι, που αληθινά ενδιαφέρονται για μας, θα κάνουν τις αλλαγές τους. Αν δεν μπορούν να συνταξιδέψουν κάποιοι μαζί μας, είναι γιατί βρίσκονται σε ένα διαφορετικό σημείο του ταξιδιού και οι δρόμοι μας γίνονται παράλληλοι. Με κάποιους από αυτούς, κάποια στιγμή, μπορεί να ανταμώσουμε και να πορευτούμε μαζί.
Αν οι άνθρωποι κρίνουν τις συμπεριφορές μας, χρειάζεται να σκεφτούμε μήπως σφάλλουμε σε κάτι ώστε να το διορθώσουμε. Αν όμως επικρίνουν τα συναισθήματά μας ή χρησιμοποιούν αρνητικούς χαρακτηρισμούς για το σύνολο της προσωπικότητάς μας, χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι, όταν μιλάνε έτσι για μας, εκφράζουν μια προσωπική τους αλήθεια και ότι αυτή αντικατοπτρίζει τη δική τους σκέψη για τη ζωή, τον εαυτό τους και τους ανθρώπους. Μάλιστα όσο πιο περιοριστικός είναι αυτός ο τρόπος σκέψης, τόσο η ματιά τους δυσκολεύεται να στραφεί στη δική μας αλήθεια, οπότε αυτό που λεν αντανακλά τον εαυτό τους και μόνο.
Τα λάθη μας είναι πινελιές στον πίνακα της ζωής μας, που χρησιμεύουν για να χαρτογραφούμε τη ζωή μας και να γνωρίζουμε τι μας ταιριάζει και τι όχι, αλλά και για να απολαμβάνουμε τις εκπλήξεις της. Χωρίς αυτά η ζωή μας δεν θα ήταν τόσο πολύχρωμη και δεν θα απολαμβάναμε την ποικιλία της.
Η αγάπη των ανθρώπων που μας εκτιμούν είναι πολύτιμη ουσία για τη ζωή μας. Τιμάμε αυτήν την αγάπη μέσα από ένα ισότιμο μοίρασμα που αναζωογονεί τη σχέση, αλλά και τον εαυτό μας.
Είναι όμορφο να είμαστε δημιουργικοί, να έχουμε όνειρα και στόχους στα οποία θα επιδιδόμαστε με αγάπη για αυτά, χωρίς όμως αυτό να γίνεται αυτοσκοπός και να μας στερεί από τη χαρά της ζωής.
Ενδιαφερόμαστε για το αποτέλεσμα αλλά συγχρόνως απολαμβάνουμε το ταξίδι της κάθε διαδρομής και εκτιμάμε καθετί που αποκομίζουμε από αυτό, κάθε μικρή ή μεγάλη επιτυχία ως στάλαγμα ζωής.
Σε ό,τι μας δίνει χαρά απαντάμε θετικά, ενώ αντίθετα οτιδήποτε αντανακλά αρνητικά στο συναίσθημά μας το αποφεύγουμε χωρίς ενοχές.
Αν επιθυμούμε αγάπη, γινόμαστε εμείς η αγάπη και αυτό από μόνο του προσκαλεί τους ανθρώπους που μπορούν και εκείνοι να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως εκείνο που κερδίζει τους ανθρώπους είναι οι πράξεις μας, που εκφράζουν την επιθυμία μας για εκείνους, και όχι ο έλεγχος ή οι πληγές που τους προκαλούμε.
Σεβόμαστε κάθε συναίσθημά μας και ερχόμαστε σε επαφή μαζί του με δημιουργικό τρόπο. Η χαρά όπως και η λύπη έχουν τη θέση τους στο ψυχικό μας σύστημα και η αποδοχή τους μας κάνει πιο ανθρώπινους και πιο προσγειωμένους με την πραγματικότητά μας.

Η ταυτότητα

Απευθύνομαι σε όλους εσάς που παρά την σύγχυση που επικρατεί στο μυαλό σας, διαθέτετε ακόμα την ειλικρίνεια και την ορθολογική επιθυμία να μάθετε τι δεν πάει καλά στον κόσμο σας.

Σύμφωνα με τους όρους και τους κανόνες του κώδικα μου, οφείλει κανείς μια ορθολογική εξήγηση σ' αυτούς που ενδιαφέρονται και προσπαθούν να καταλάβουν.

Όσοι αρνούνται να καταλάβουν δεν με αφορούν. Απευθύνομαι σε όσους θέλουν να ζήσουν και να ξαναβρούν την χαμένη τους αυτοεκτίμηση.

 Τώρα που ξέρετε την αλήθεια για τον κόσμο τους, σταματήστε να στηρίζετε τους καταστροφείς σας.

Το κακό που λυμαίνεται τον κόσμο σας, αντλεί την δύναμη του από την δική σας συγκατάθεση.

Αποσύρετε την συγκατάθεση, αποσύρετε την στήριξη σας .

Μην προσπαθείτε να ζήσετε με τους όρους των εχθρών σας.

Μην προσπαθείτε να κερδίσετε σε ένα παιχνίδι όπου οι κανόνες επιβάλλονται από τους άρπαγες.

Μην ζητάτε εύνοιες απ' όσους σας υποδουλώνουν, μην εκλιπαρείτε την ελεημοσύνη όσων σας λήστεψαν, ζητιανεύοντας από αυτούς επιχορηγήσεις, δάνεια ή δουλειές, μη συντάσσεστε μαζί τους προκειμένου να πάρετε πίσω όσα σας άρπαξαν, βοηθώντας τους να ληστέψουν τους γείτονες σας.

 Είναι αδύνατον να ελπίζει κανείς ότι θα ζήσει με δωροδοκίες που θα λάβει για να κάνει τα στραβά μάτια στη καταστροφή του.

Μην αγωνίζεστε για κέρδη, επιτυχία ή ασφάλεια υποθηκεύοντας το δικαίωμα σας στην ύπαρξη.

Γιατί αυτή η υποθήκη δεν πρόκειται να αποπληρωθεί ποτέ. Όσο περισσότερο πληρώσετε τόσο περισσότερα θα σας ζητούν.

Όσο πιο υψηλότερες αξίες θα κατακτάτε τόσο πιο τρωτοί και ανυπεράσπιστοι θα γίνεστε.

Το σύστημα τους βασίζεται σε μια μέθοδο ατέρμονου εκβιασμού που αποσκοπεί στο να σας αφαιμάξει, εκμεταλλευόμενο όχι τις αμαρτίες σας, αλλά την αγάπη σας για την ύπαρξη.

Ρώσοι ψαράδες βιντεοσκόπησαν τεράστιο καλαμάρι που επιχειρεί να τους αρπάξει ένα μεγάλο ψάρι

Είναι ένα είδος που έχει στοιχειώσει τη φαντασία μας μέσα από ταινίες που το αναπαριστούν ως ένα τέρας των θαλασσών που επιτίθεται και τρομοκρατεί.

Η μυθική κινηματογραφική του διάσταση μας κάνει πολλές φορές να ξεχνάμε πως το γιγάντιο καλαμάρι όντως υπάρχει και… περιπολεί τα βάθη των ωκεανών.

Βίντεο που κατέγραψαν Ρώσοι ψαράδες έρχεται να μας θυμίσει πως καλαμάρια σαν κι αυτό είναι υπαρκτοί κάτοικοι των θαλασσών.
Στο βίντεο το καλαμάρι φαίνεται να επιχειρεί να αρπάξει ένα μεγάλο ψάρι στο πλάι του σκάφους, την ώρα που οι ψαράδες προσπαθούν να το βγάλουν από τη θάλασσα. Οι ψαράδες επιχειρούν να διώξουν το καλαμάρι με έναν λοστό για να σώσουν την ψαριά τους.

Σύμφωνα με τη Daily Mail δεν είναι σαφές αν πρόκειται για ένα γιγάντιο καλαμάρι- που είναι μακρύτερο- ή για ένα κολοσσιαίο καλαμάρι – που είναι πιο πλατύ και πιο βαρύ.

Δεν φαίνεται να έχει πάντως μεγάλη σημασία για τους ψαράδες που πανηγυρίζουν έχοντας σώσει την ψαριά τους και καταγράψει ένα «τέρας» των ωκεανών.
Παρότι για αιώνες γνωρίζουμε την ύπαρξη του γιγάντιου καλαμαριού, δεν ξέρουμε πολλά για το πλάσμα αυτό επειδή πολύ λίγα έχουν πιαστεί και πολύ λίγα έχουν βιντεοσκοπηθεί στη θάλασσα.

Παρά τα δυσθεώρητα μεγέθη που τους αποδίδονται, τα γιγάντια καλαμάρια φτάνουν περίπου τα 12 μέτρα σε μήκος, κι αυτό εξαιρετικά σπάνια. Το μεγαλύτερο μέρος τους είναι άλλωστε στα πλοκάμια τους.
Τα κολοσσιαία καλαμάρια έχουν παρόμοιο μήκος αλλά το μεγαλύτερο κομμάτι τους είναι στο σώμα τους, όχι στα πλοκάμια.

Στην πραγματικότητα το πιο «τρομακτικό» χαρακτηριστικό τους είναι το μέγεθος των ματιών τους. Η Leslie Schwerin που γύρισε ντοκιμαντέρ για το γιγάντιο καλαμάρι λέει πως έχουν το μέγεθος μπάλας του μπάσκετ (!) και τα τόσο μεγάλα μάτια τους είναι αναγκαία για να βλέπουν στο σκοτάδι.
«Εμείς δεν βλέπουμε σε βάθη 600 μέτρων, είναι όλα κατάμαυρα. Αλλά τα καλαμάρια βλέπουν», εξηγεί.

Ο νέος επαναστατικός 3D εκτυπωτής: Συνθέτει αντικείμενα μέσα από υγρό

Εάν νομίζατε ότι οι «συμβατικοί» 3D εκτυπωτές ήταν στην αιχμή της τεχνολογίας μάλλον θα πρέπει να το ξεχάσετε.

Ένα νέο είδος 3D εκτυπωτή πρόκειται να βγει σύντομα στην αγορά και ο οποίος ονομάζεται CLIP με άλλα λόγια «συνεχής διασύνδεση παραγωγής υγρού» (Continuous Liquid Interface Production).

Πως λειτουργεί ο επαναστατικός αυτός εκτυπωτής; Ουσιαστικά συνθέτει τα αντικείμενα μέσα από μια δεξαμενή υγρού.

Ουσιαστικά συνθέτει τα αντικείμενα με την προβολή ακτίνων φωτός μέσω του ενός παραθύρου διαπερατό από οξυγόνο μέσα σε υγρή ρητίνη.

Ο νέος εκτυπωτής θα μπορεί να συνθέτει τα αντικείμενα από 25 έως και 100 φορές ταχύτερα από ένα «συμβατικό» εκτυπωτή χρησιμοποιώντας οξυγόνο, φως και υγρή ρητίνη έχοντας τη δυνατότητα να δημιουργήσει αντικείμενα με εξαιρετικά πολύπλοκη δομή και γεωμετρία.

 

Οι επιστήμονες προειδοποιούν για τους κινδύνους της επαφής με τους εξωγήινους

Ένας επιστήμονας υπεύθυνος για την εύρεση σημάτων ζωής από άλλους πλανήτες, έχει προειδοποιήσει ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε πιθανότατα να το σκεφτούν διπλά πριν έρθουν σε επαφή με τους εξωγήινους, όπως μεταδίδει η βρετανική Independent.

Ειδικότερα, ο καθηγητής Matthew Bailes του πανεπιστημίου του Swinburne στην Μελβούρνη, είναι επικεφαλής των προσπαθειών της Αυστραλίας ώστε να βρεθούν εξωγήινα σημάδια ζωής.

Ωστόσο, ο ίδιος προειδοποιεί ότι το να έρθουμε σε επαφή με εξωγήινους οι οποίοι είναι ικανοί να εκπέμψουν ισχυρά σήματα στη Γη, δεκάδων χιλιάδων ετών φωτός θα μπορούσε να οδηγήσει την ανθρωπότητα στην καταστροφή, επειδή είναι πολύ πιθανό να είναι πιο εξελιγμένα.
«Η ιστορία των αδύναμων πολιτισμών οι οποίοι έρχονται σε επαφή με πιο εξελιγμένους δεν είναι και ότι πιο ευχάριστο», τόνισε.

Ο Bailes πρόσφατα τέθηκε επικεφαλής του προγράμματος των 100 εκατ. λιρών για την εύρεση εξωγήινης ζωής του ιδρύματος Breakthrough, το οποίο χρηματοδοτείται από τον ρώσο δισεκατομμυριούχο Yuri Milner και υποστηρίζεται από τον καθηγητή Στίβεν Χόκινγκ.
Η ομάδα που εργάζεται πάνω σε αυτό το πρότζεκτ θα χρησιμοποιήσει το ραδιοτηλεσκόπιο του Parkes, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, το οποίο θα σαρώσει το σύμπαν για την αναζήτηση «νοήμονος ζωής».
Ο καθηγητής Bailes ανέφερε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο ότι εξελιγμένοι υπολογιστές θα πρέπει να εγκατασταθούν στο Parkes, το οποίο ήταν και το πρώτο τηλεσκόπιο που λάμβανε μεταδόσεις, δείχνοντας τον Νιλ Άρμστρονγκ να πατά το πόδι του στη σελήνη το 1969, ώστε να ταξινομήσουν ένα δισεκατομμύριο σήματα ανά δευτερόλεπτο για να προσπαθήσει να δέχεται μοτίβα ή πιθανά σήματα.

«Η δυσκολία έγκειται στο να γνωρίζουμε τι είδους σήματα ψάχνουμε», ανέφερε ο Bailes.
«Δεν υπάρχει κανένα εγχειρίδιο στο πως να βρούμε εξωγήινους. Θα πρέπει να φανταστούμε το είδος των μεταδόσεων που μια εξωγήινη φυλή μπορεί να στείλει», υπογράμμισε επίσης.
Οι υπολογιστές προειδοποίησε, θα χρειάζονταν έναν χρόνο για να ετοιμαστούν και το πρότζεκτ έχει μπροστά του πέντε χρόνια να ολοκληρωθεί. Ωστόσο, όπως ο ίδιος σημείωσε το σήμα, αν και όταν φτάσει, θα ήταν πιθανό να είναι αρκετά αδύναμο μετά από ένα ταξίδι έχοντας καλύψει τόσο τεράστιες αποστάσεις.
Ανέφερε επίσης πως οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι εξωγήινοι θα στείλουν ένα σχέδιο το οποίο οι άνθρωποι θα μπορούν να γνωρίζουν, όπως για παράδειγμα οι πρώτοι αριθμοί.
Προειδοποίησε ωστόσο ότι είναι πιθανό να έχουμε όλοι πεθάνει πριν καταφέρουμε να στείλουμε μια απάντηση στους εξωγήινους.

Οι μεταλλαγμένες μαργαρίτες της Φουκουσίμα

Μερικές μεταλλαγμένες μαργαρίτες φωτογράφισε ένα χρήστης του Twitter και αμέσως αυτές έκαναν τον γύρο του διαδικτύου.

Οι μαργαρίτες άνθισαν κοντά στο σημείο που έγινε το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα τέσσερα χρόνια πριν και αποτελούν παράδειγμα των επιπτώσεων που είχε στο περιβάλλον της περιοχής.

Το πυρηνικό ατύχημα προκλήθηκε μετά το σφοδρό χτύπημα του Εγκέλαδου που ταρακούνησε ολόκληρο το βορειοανατολικό κομμάτι της Ιαπωνίας και εξαπέλυσε τεράστιου μεγέθους τσουνάμι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Ιούλιο του 2013 επιβεβαιώθηκε ότι 300 περίπου τόνο ραδιενεργού νερού συνεχίζουν να διαρρέουν κάθε μέρα από το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα.

Πιθανότατα, λοιπόν, στο μέλλον, θα γίνουμε μάρτυρες και άλλων τέτοιων μεταλλάξεων.

Ένα νέο εξωπλανήτη «αδελφό» της Γης ανακάλυψε η NASA

Ακόμα ένα εξωπλανήτη με χαρακτηριστικά παρόμοια της Γης, εντόπισαν οι επιστήμονες σε απόσταση 1.400 ετών φωτός από τον πλανήτη μας, στον αστερισμό του Κύκνου, χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler.

O Kepler -452b έχει μέγεθος 60% μεγαλύτερο της Γης και περιστρέφεται γύρω από το μητρικό του άστρο εντός της «φιλόξενης ζώνης», εντός της οποίας η ακτινοβολία που δέχεται επιτρέπει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή.

Το μητρικό του άστρο είναι παρόμοιο σε μέγεθος και ακτινοβολία με τον δικό μας Ήλιο, έχει όμως αρκετά μεγαλύτερη ηλικία.
Ο επιστημονικός διευθυντής της NASA Τζον Γκράνφελντ χαρακτήρισε τον συγκεκριμένο εξωπλανήτη «ότι κοντινότερο μέχρι σήμερα» με τη Γη.
O Kepler -452b έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά άλλων «συγγενών» εξωπλανητών που έχουν εντοπιστεί με το τηλεσκόπιο Kepler. Μεταξύ αυτών είναι ο Kepler 186f και ο Kepler -22b.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler έχει ως αποστολή την αναζήτηση πλανητών και ειδικά εκείνων με συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής.
Μέχρι στιγμής έχει υποδείξει περισσότερα από χίλια σημεία του διαστήματος στα οποία υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να βρίσκεται ένας πλανήτης με αυτά τα χαρακτηριστικά.

«Υπεράνθρωποι» με DNA αξίας δισεκατομμυρίων: Φαρμακευτικές κάνουν έρευνες πάνω σε σπάνιες μεταλλάξεις

Μπορεί να παραπέμπει σε ιστορίες από κόμικ και ταινίες στα πρότυπα των «X-Men», ωστόσο είναι πραγματική πρακτική: Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Bloomberg, φαρμακευτικές εταιρείες διερευνούν σπάνιες μεταλλάξεις σε ανθρώπους, οι οποίες δίνουν χαρακτηριστικά που κάποιοι θα αποκαλούσαν «υπεράνθρωπα».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Στίβεν Πιτ, που δεν νιώθει σχεδόν καθόλου πόνο, εξαιτίας μιας διαφοράς στα γονίδιά του- σε ένα σπάνιο φαινόμενο μετάλλαξης, που μοιράζονται ελάχιστοι άνθρωποι στον κόσμο. Οι φαρμακευτικές βλέπουν δυνατότητες σε αυτή τη μετάλλαξη- όπως και στην περίπτωση του Τίμοθι Ντρέιερ, 25 ετών, τα κόκαλα του οποίου είναι τόσο ανθεκτικά, ώστε να αντέχουν σε ατυχήματα που θα έστελναν άλλους στο νοσοκομείο με σπασμένα μέλη: πρόκειται για τη σπάνια νόσο (μόλις 100 περίπου άνθρωποι) της σκληροστέωσης.

Οι «υπερδυνάμεις» αυτές προέρχονται από κάποιες ιδιαίτερα ασυνήθιστες παρεκκλίσεις στο DNA, που ενδιαφέρουν πάρα πολύ φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Amgen, η Genentech κ.α., σε αναζήτηση επαναστατικών, καινοτόμων φαρμάκων.
Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι και οι δύο αυτοί άνδρες έχουν περάσει δυσκολίες στη ζωή τους λόγω των μοναδικών αυτών χαρακτηριστικών τους. Οι γονείς του Πιτ συνειδητοποίησαν πρώτα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά όταν, μωρό ακόμα, ο γιος τους μάσησε τη γλώσσα του- κάτι που αποτέλεσε δυνατό «καμπανάκι» για τον 34χρονο Πιτ από το Κέλσο. Οι γιατροί χρειάστηκαν μήνες για να διαπιστώσουν ότι είχε εκ γενετής αναισθησία στον πόνο, η οποία προκαλείται από δύο διαφορετικές μεταλλάξεις – η μία από τον πατέρα του και η μία από τη μητέρα του. Από μόνες τους, οι μεταλλάξεις ήταν «καλοήθεις», χωρίς να προκαλούν κάτι. Συνδυασμένες, είχαν επιπτώσεις.
Ο Ντρέβερ, κάτοικος Γιοχάνεσμπουργκ, ήταν 21 μηνών όταν οι γονείς του αντιλήφθηκαν μια ξαφνική παράλυση στο πρόσωπο. Οι ακτινογραφίες έδειξαν υπέρμετρο σχηματισμό οστών στο κρανίο, που οδήγησαν σε διάγνωση σκληροστέωσης. Ουδείς στη συμφωνία του Ντρέιερ είχε τη διαταραχή αυτή. Και οι δύο γονείς του είχαν μια μετάλλαξη, την οποία μάλιστα ο ίδιος δεν κληρονόμησε. Κατά τον Αντρέας Γκράουερ, επικεφαλής διεθνούς ανάπτυξης για φάρμακο οστεοπόρωσης που αναπτύσσει η Amgen, τόσο ο Ντρέιερ όσο και ο Πιτ είναι «δώρα της φύσης». «Είναι υποχρέωσή μας να τα μετατρέψουμε σε κάτι χρήσιμο.
Γενικότερα, η φαρμακοβιομηχανία έχει αρχίσει την εντατική διερεύνηση των γενετικών ανωμαλιών , με τη US Food and Drug Administration να αναμένεται να εγκρίνει μέθοδο θεραπείας για τη μείωση της χοληστερόλης από τη Sanofi και τη Regeneron Pharmaceuticals, βασισμένη σε μια σπάνια μετάλλαξη ενός δασκάλου αεροβικής με τρομερά χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης. Η Amgen έχει ένα παρεμφερές φάρμακο, βασισμένο στην ίδια ανακάλυψη, που αναμένει έγκριση τον Αύγουστο.
Οι φαρμακευτικές επίσης επενδύουν σε συνεργασίες και εξαγορές για την απόκτηση γενετικών πληροφοριών που μπορούν να οδηγήσουν σε περισσότερα φάρμακα. Η Amgen αγόρασε μια εταιρεία βιοτεχνολογίας από την Ισλανδία, τη DeCode Genetics, για 415 εκατ. το 2012, για να αποκτήσει την τεράστια βάση δεδομένων της, με στοιχεία πάνω του μισού ενήλικου πληθυσμού της χώρας.
Η Genentech συνεργάζεται με τη startup της Σίλικον Βάλεϊ 23andMe, η οποία έχει πουλήσει κιτ DΝΑ αξίας 99 δολαρίων σε ένα εκατ. καταναλωτές που θέλουν να μάθουν περισσότερα για την υγεία τους και το οικογενειακό ιστορικό τους- πάνω από το 80% έχουν συμφωνήσει να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα τους. Επίσης, η Regeneron έχει υπογράψει συμφωνία με την Geisinger Health System για την αποκωδικοποίηση των γονιδίων άνω των 100.000 εθελοντών ( το κόστος ανέρχεται στα 1.000 δολάρια ανά άτομο).
Στην περίπτωση της σκληροστέωσης, θεωρείται ότι μπορεί η έρευνα να φανεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, ενώ ενδιαφέρον προς την Amgen έχει δείξει και η NASA, για την αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούνται σε αστροναύτες (απώλεια οστεϊκής μάζας) όταν βρίσκονται στο Διάστημα.
Οι μεταλλάξεις βρίσκονται συνήθως τυχαία: Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση παιδιού στο Πακιστάν που μπορούσε να μαχαιρώνεται και να περπατά σε κάρβουνα χωρίς να νιώθει πόνο. Η καναδική Xenon Pharmaceuticals άρχισε τη μελέτη οικογενειών που εμφάνιζαν παρόμοια χαρακτηριστικά πριν από μια δεκαετία, εντοπίζοντας το γονίδιο που τα προκαλούσε. Η εταιρεία στη συνέχεια στράφηκε στην Genentech (Roche), και τους 1.200 ερευνητές της.
Ωστόσο, αν και οι παρεκκλίσεις τέτοιου είδους μπορεί να κρύβουν τα μυστικά της θεραπείας ασθενειών που βασανίζουν την ανθρωπότητα εδώ και χρόνια, στο δημοσίευμα τονίζεται ότι δεν υπάρχει κίνητρο για τη θεραπεία/ ανακούφιση των ίδιων των «ασθενών» που παρουσιάζουν αυτές τις μεταλλάξεις, καθώς ο πόνος τους μπορεί να είναι πραγματικός, αλλά το καταναλωτικό κοινό πολύ μικρό.