ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, ΗΣΙΟΔΟΣ - Θεογονία (337-403)

Τηθὺς δ᾽ Ὠκεανῷ ποταμοὺς τέκε δινήεντας,
Νεῖλόν τ᾽ Ἀλφειόν τε καὶ Ἠριδανὸν βαθυδίνην,
Στρυμόνα Μαίανδρόν τε καὶ Ἴστρον καλλιρέεθρον
340 Φᾶσίν τε Ῥῆσόν τ᾽ Ἀχελῷόν τ᾽ ἀργυροδίνην
Νέσσόν τε Ῥοδίον θ᾽ Ἁλιάκμονά θ᾽ Ἑπτάπορόν τε
Γρήνικόν τε καὶ Αἴσηπον θεῖόν τε Σιμοῦντα
Πηνειόν τε καὶ Ἕρμον ἐυρρείτην τε Κάικον
Σαγγάριόν τε μέγαν Λάδωνά τε Παρθένιόν τε
345 Εὔηνόν τε καὶ Ἀλδῆσκον θεῖόν τε Σκάμανδρον·
τίκτε δὲ Κουράων ἱερὸν γένος, αἳ κατὰ γαῖαν
ἄνδρας κουρίζουσι σὺν Ἀπόλλωνι ἄνακτι
καὶ ποταμοῖς, ταύτην δὲ Διὸς πάρα μοῖραν ἔχουσι,
Πειθώ τ᾽ Ἀδμήτη τε Ἰάνθη τ᾽ Ἠλέκτρη τε
350 Δωρίς τε Πρυμνώ τε καὶ Οὐρανίη θεοειδὴς
Ἱππώ τε Κλυμένη τε Ῥόδειά τε Καλλιρόη τε
Ζευξώ τε Κλυτίη τε Ἰδυῖά τε Πασιθόη τε
Πληξαύρη τε Γαλαξαύρη τ᾽ ἐρατή τε Διώνη
Μηλόβοσίς τε Θόη τε καὶ εὐειδὴς Πολυδώρη
355 Κερκηίς τε φυὴν ἐρατὴ Πλουτώ τε βοῶπις
Περσηίς τ᾽ Ἰάνειρά τ᾽ Ἀκάστη τε Ξάνθη τε
Πετραίη τ᾽ ἐρόεσσα Μενεσθώ τ᾽ Εὐρώπη τε
Μῆτίς τ᾽ Εὐρυνόμη τε Τελεστώ τε κροκόπεπλος
Χρυσηίς τ᾽ Ἀσίη τε καὶ ἱμερόεσσα Καλυψὼ
360 Εὐδώρη τε Τύχη τε καὶ Ἀμφιρὼ Ὠκυρόη τε
καὶ Στύξ, ἣ δή σφεων προφερεστάτη ἐστὶν ἁπασέων.
αὗται ἄρ᾽ Ὠκεανοῦ καὶ Τηθύος ἐξεγένοντο
πρεσβύταται κοῦραι· πολλαί γε μέν εἰσι καὶ ἄλλαι·
τρὶς γὰρ χίλιαί εἰσι τανίσφυροι Ὠκεανῖναι,
365 αἵ ῥα πολυσπερέες γαῖαν καὶ βένθεα λίμνης
πάντῃ ὁμῶς ἐφέπουσι, θεάων ἀγλαὰ τέκνα.
τόσσοι δ᾽ αὖθ᾽ ἕτεροι ποταμοὶ καναχηδὰ ῥέοντες,
υἱέες Ὠκεανοῦ, τοὺς γείνατο πότνια Τηθύς·
τῶν ὄνομ᾽ ἀργαλέον πάντων βροτὸν ἄνδρα ἐνισπεῖν,
370 οἱ δὲ ἕκαστοι ἴσασιν, ὅσοι περιναιετάουσι.
Θεία δ᾽ Ἠέλιόν τε μέγαν λαμπράν τε Σελήνην
Ἠῶ θ᾽, ἣ πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει
ἀθανάτοις τε θεοῖσι τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,
γείναθ᾽ ὑποδμηθεῖσ᾽ Ὑπερίονος ἐν φιλότητι.
375Κρείῳ δ᾽ Εὐρυβίη τέκεν ἐν φιλότητι μιγεῖσα
Ἀστραῖόν τε μέγαν Πάλλαντά τε δῖα θεάων
Πέρσην θ᾽, ὃς καὶ πᾶσι μετέπρεπεν ἰδμοσύνῃσιν.
Ἀστραίῳ δ᾽ Ἠὼς ἀνέμους τέκε καρτεροθύμους,
ἀργεστὴν Ζέφυρον Βορέην τ᾽ αἰψηροκέλευθον
380 καὶ Νότον, ἐν φιλότητι θεὰ θεῷ εὐνηθεῖσα.
τοὺς δὲ μέτ᾽ ἀστέρα τίκτεν Ἑωσφόρον Ἠριγένεια
ἄστρά τε λαμπετόωντα, τά τ᾽ οὐρανὸς ἐστεφάνωται.
Στὺξ δ᾽ ἔτεκ᾽ Ὠκεανοῦ θυγάτηρ Πάλλαντι μιγεῖσα
Ζῆλον καὶ Νίκην καλλίσφυρον ἐν μεγάροισι
385 καὶ Κράτος ἠδὲ Βίην ἀριδείκετα γείνατο τέκνα.
τῶν οὐκ ἔστ᾽ ἀπάνευθε Διὸς δόμος, οὐδέ τις ἕδρη,
οὐδ᾽ ὁδός, ὅππῃ μὴ κείνοις θεὸς ἡγεμονεύει,
ἀλλ᾽ αἰεὶ πὰρ Ζηνὶ βαρυκτύπῳ ἑδριόωνται.
ὣς γὰρ ἐβούλευσε Στὺξ ἄφθιτος Ὠκεανίνη
390 ἤματι τῷ, ὅτε πάντας Ὀλύμπιος ἀστεροπητὴς
ἀθανάτους ἐκάλεσσε θεοὺς ἐς μακρὸν Ὄλυμπον,
εἶπε δ᾽, ὃς ἂν μετὰ εἷο θεῶν Τιτῆσι μάχοιτο,
μή τιν᾽ ἀπορραίσειν γεράων, τιμὴν δὲ ἕκαστον
ἑξέμεν ἣν τὸ πάρος γε μετ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι.
395 τὸν δ᾽ ἔφαθ᾽, ὅστις ἄτιμος ὑπὸ Κρόνου ἠδ᾽ ἀγέραστος,
τιμῆς καὶ γεράων ἐπιβησέμεν, ἣ θέμις ἐστίν.
ἦλθε δ᾽ ἄρα πρώτη Στὺξ ἄφθιτος Οὔλυμπόνδε
σὺν σφοῖσιν παίδεσσι φίλου διὰ μήδεα πατρός·
τὴν δὲ Ζεὺς τίμησε, περισσὰ δὲ δῶρα ἔδωκεν.
400 αὐτὴν μὲν γὰρ ἔθηκε θεῶν μέγαν ἔμμεναι ὅρκον,
παῖδας δ᾽ ἤματα πάντα ἑοῦ μεταναιέτας εἶναι.
ὣς δ᾽ αὔτως πάντεσσι διαμπερές, ὥς περ ὑπέστη,
ἐξετέλεσσ᾽· αὐτὸς δὲ μέγα κρατεῖ ἠδὲ ἀνάσσει.

***
Και η Τηθύς γέννησε στον Ωκεανό τους στροβιλώδεις ποταμούς,το Νείλο, τον Αλφειό και τον Ηριδανό το βαθυδίνη,το Στρυμόνα, το Μαίανδρο και τον Ίστρο με τα ωραία ρείθρα,340το Φάση, το Ρήσο και τον Αχελώο τον αργυροδίνη,το Νέσσο, το Ροδίο, τον Αλιάκμονα και τον Επτάπορο,το Γρανικό, τον Αίσηπο, το θεϊκό Σιμόεντα,τον Πηνειό, τον Έρμο και τον Κάικο με το ωραίο ρεύμα,το μέγα Σαγγάριο, το Λάδωνα και τον Παρθένιο,τον Εύηνο, τον Αλδήσκο και το θείο Σκάμανδρο.Γέννησε και των Νυμφών το ιερό γένος, που πάνω στη γηωριμάζουνε τους άντρες μαζί με τον Απόλλωνα το βασιλιάκαι με τους ποταμούς. Αυτόν τον κλήρο από το Δία έχουν,η Πειθώ, η Αδμήτη, η Ιάνθη, η Ηλέκτρα,350η Δωρίδα, η Πρυμνώ, η Ουρανία η θεόμορφη,η Ιππώ, η Κλυμένη, η Ρόδεια, η Καλλιρόη,η Ζευξώ, η Κλυτίη, η Ιδυία, η Πασιθόη,η Πληξαύρη, η Γαλαξαύρη και η εράσμια Διώνη,η Μηλόβοση, η Θοή, η εύμορφη Πολυδώρη,η Κερκηίς εράσμια στο παράστημα, η βοϊδομάτα η Πλουτώ,η Περσηίς, η Ιάνειρα, η Ακάστη, η Ξάνθη,η θελκτική Πετραίη, η Μενεσθώ, η Ευρώπη,η Μήτις, η Ευρυνόμη, η Τελεστώ η κροκόπεπλη,η Χρυσηίς, η Ασία, η ποθητή η Καλυψώ,360η Ευδώρη, η Τύχη, η Αμφιρώ, η Ωκυρόηκαι η Στύγα που η πλέον έξοχη απ᾽ όλες είναι.Αυτές του Ωκεανού και της Τηθύος γεννήθηκανοι πιο παλιές οι κόρες. Γιατί πολλές ακόμη υπάρχουν άλλες:τρεις φορές χίλιες είναι οι Ωκεανίδες με τα λυγερά τα πόδια,που διάσπαρτες παντού τη γη και τα βάθη της θάλασσαςεξίσου διατρέχουν, κορίτσια θεϊκά λαμπρά.Μα κι άλλοι τόσοι υπάρχουν ποταμοί που ρέουν βουερά,γιοι του Ωκεανού, που η σεβαστή Τηθύς τούς γέννησε.Όλων τα ονόματα δύσκολο είναι άνθρωπος θνητός να πει,370μα τα γνωρίζουν χώρια εκείνοι που ολόγυρά τους κατοικούν.Κι η Θεία τον Ήλιο το μεγάλο γέννησε και τη λαμπρή Σελήνηκαι την Ηώ που δίνει φως σε όλους όσους κατοικούν πάνω στη γηκαι στους αθάνατους θεούς που τον πλατύ τον ουρανό κατέχουν.Τους γέννησε αφού υποτάχθηκε στον έρωτα του Υπερίονα.Και η Ευρυβίη γέννησε σμίγοντας με τον Κρείο ερωτικάτον Αστραίο και το μεγάλο Πάλλαντα, των θεαινών η θεά,και τον Πέρση που ξεχώριζε στη γνώση απ᾽ όλους.Και στον Αστραίο γέννησε η Ηώ τους γενναιόψυχους ανέμους,το Ζέφυρο που φέρνει ξαστεριά και το γοργόδρομο Βοριά380και το Νοτιά, αφού η θεά με το θεό ερωτικά κοιμήθηκε.Μετά απ᾽ αυτούς η Ηριγένεια γέννησε τ᾽ άστρο τον Αυγερινόκαι τα λαμπρά αστέρια που ᾽χει στεφάνι ο ουρανός.Και η Στύγα, του Ωκεανού η κόρη, έσμιξε με τον Πάλλαντακαι γέννησε μες στο σπίτι της το Ζήλο και τη Νίκη που ωραίους αστραγάλους έχει,το Κράτος και τη Βία, παιδιά περίφημα.Σπίτι γι᾽ αυτούς μακριά απ᾽ το Δία δεν υπάρχει, ούτε κάθισμα,ούτε και δρόμος που ο θεός να μην τους οδηγεί,μα κάθονται πάντα πλάι στο Δία το βαρύβροντο.Αφού έτσι αποφάσισε η Στύγα, η άφθαρτη η Ωκεανίδα,390τη μέρα εκείνη που ο Ολύμπιος αστραπορίχτηςόλους τους αθανάτους κάλεσε θεούς στον υψηλό τον Όλυμπο.Κι είπε πως όποιος από τους θεούς μαζί του τους Τιτάνες θα πολέμαγε,αυτός δε θα ᾽χανε τα προνόμιά του, πως ο καθένας θα ᾽χει τις τιμέςπου ᾽χε και πριν μες στους αθάνατους θεούς.Εκείνον πάλι που χωρίς τιμή, χωρίς προνόμια, απ᾽ τον Κρόνο ήταν,είπε πως θα του έδινε μερίδιο στις τιμές και τα προνόμια καθώς του αρμόζει.Και πρώτη η Στύγα η άφθαρτη ανέβηκε στον Όλυμπομαζί με τα παιδιά της, με του πατέρα της τη συμβουλή.Κι αυτήν ο Δίας την τίμησε και δώρα περισσά τής έδωσε.400Γιατί την ίδια όρισε να είναι των θεών ο μέγας όρκοςκαι τα παιδιά της για όλους τους καιρούς συγκάτοικοί του να ᾽ναι.Κι ο Δίας όπως τα υποσχέθηκε, έτσι και σ᾽ όλους ακριβώς τα εκπλήρωσεπέρα ώς πέρα. Κι ο ίδιος μέγας είναι κυρίαρχος και βασιλιάς.

Ο Αριστοτέλης, ο ελεύθερος άνθρωπος και η ευθύνη του νομοθέτη

Από τη στιγμή που η απόκτηση της αρετής ορίζεται ως κύριο νομοθετικό μέλημα, αυτό που μένει για την αξιολόγηση του νομοθέτη είναι ο βαθμός της επίτευξης αυτού του στόχου: «Όσοι Έλληνες σήμερα φημίζονται για τον άριστο πολιτικό βίο τους και όσοι νομοθέτες εδραίωσαν τα πολιτεύματα αυτά, φαίνεται ότι δε συνέταξαν τα πολιτικά συντάγματα αποβλέποντας στον ποιοτικά ανώτατο σκοπό, ούτε θέσπισαν τους νόμους και την παιδεία αποβλέποντας σε όλες τις αρετές, αλλά αντίθετα με επιμονή προσανατολίστηκαν στην απόκτηση εκείνων των ικανοτήτων που θεωρούνται χρήσιμες και διευκολύνουν περισσότερο την πλεονεξία». (1333b 5 – 10).

Η πλεονεξία, ως ακατάπαυστη διάθεση της κυριαρχικής επέκτασης, αποτελεί για τον Αριστοτέλη ολοκάθαρη στρέβλωση της αρετής, αφού, τελικά, δεν εξυπηρετεί τη συμβίωση μέσω της αμοιβαίας αποδοχής, αλλά τον άκρατο ανταγωνισμό, που μόνο συγκρουσιακά μπορεί να υφίσταται. Η ευλογία του ηρωισμού, που παίρνει τη μορφή της υπέρτατης φιλοπατρίας, είναι η μετατροπή του επεκτατισμού σε ιδεολογία, αφού έτσι (επεκτατικά) αναπτύσσεται η πόλη.

Από αυτή την άποψη, τα πολιτεύματα που αποσκοπούν αποκλειστικά στη δυνατότητα της ακαριαίας πολεμικής εγρήγορσης είναι αδύνατο να υπηρετούν την αρετή, αφού την ταυτίζουν με τον πόλεμο: «για παράδειγμα, επαινώντας το πολίτευμα των Λακεδαιμονίων θαυμάζουν το σκοπό του νομοθέτη, ότι δηλαδή νομοθέτησε αποβλέποντας αποκλειστικά στην κατάκτηση και στον πόλεμο. Αυτά όμως και εύκολα ελέγχονται με τη λογική και ήδη έχουν ελεγχθεί από τα ίδια τα πράγματα. Γιατί, όπως ακριβώς οι περισσότεροι άνθρωποι επιδιώκουν με ζήλο να κυριαρχούν σε πολλά, επειδή από αυτά προέρχεται αφθονία ωφελημάτων, έτσι και ο Θίβρων (δε γνωρίζουμε τίποτε περαιτέρω γι’ αυτόν) δείχνει ότι θαυμάζει το νομοθέτη των Λακώνων, το ίδιο και ο καθένας από τους άλλους που έγραψαν για το σπαρτιατικό πολίτευμα, με το επιχείρημα ότι ήταν (οι Λάκωνες) κυρίαρχοι πολλών, επειδή είχαν εξοικειωθεί με τους κινδύνους». (1333b 12 – 21).

Το σίγουρο είναι ότι ο Αριστοτέλης δεν απαξιώνει τις πολεμικές προετοιμασίες: «χρειάζεται να υποβάλλονται στην πολεμική άσκηση όχι για να υποδουλώνουν τους ανάξιους, αλλά πρώτιστα αυτοί οι ίδιοι να μην υποδουλώνονται σε άλλους». (1333b 38 – 41). Η στρατιωτική οργάνωση της πόλης κρίνεται απαραίτητη μόνο ως συνθήκη προάσπισης της ελευθερίας, δηλαδή ως διασφάλιση της ειρήνης, αφού η στρατιωτική υπεροπλία θα λειτουργήσει πριν απ’ όλα αποθαρρυντικά προς κάθε επίδοξο κατακτητή.

Η αντίληψη που θέλει την πολεμική ισχύ εργαλείο για την πραγμάτωση επεκτατικών πολέμων είναι η αντίληψη που μετατρέπει τον πόλεμο σε ιδανικό, αφού μόνο έτσι θα επέλθει η ευημερία. Κι αυτή ακριβώς είναι η μεγαλύτερη διαστρέβλωση, καθώς η αρετή από ύψιστη συμβιωτική συνθήκη ταυτίζεται με την πιο επαίσχυντη εκδοχή της αντιπαλότητας. Ο πολίτης που ανατρέφεται με αυτά τα ιδεώδη είναι αδύνατο να κατακτήσει την αρετή, γιατί είναι φιλοπόλεμος: «όπως, πολλές φορές επαναλάβαμε, σκοπός του πολέμου είναι η ειρήνη». (1334a 15).

Οι άλλοι δύο λόγοι που προτάσσει ο Αριστοτέλης προκειμένου να ξεκαθαρίσει την αναγκαιότητα των πολεμικών προετοιμασιών δεν αλλάζουν την ουσία των συλλογισμών του: «χρειάζεται να υποβάλλονται στην πολεμική άσκηση… δεύτερο για να επιδιώκουν την ηγεμονία αποσκοπώντας στην ωφέλεια των αρχομένων, αλλά όχι τη δεσποτική εξουσία πάνω σε όλα, και τρίτο για να ασκούν δεσποτική εξουσία σε αυτούς που τους αξίζει να είναι δούλοι». (1333b 41 – 1334a 2).

Το ζήτημα που προβάλλεται είναι το όφελος των αρχομένων. Η ηγεμονία, αν εξυπηρετεί το όφελος των αρχομένων, δηλαδή των πολλών, είναι θεμιτή, αφού λειτουργεί προς το δημόσιο συμφέρον. Αν όμως προϋποθέτει τον αδιάλειπτο πόλεμο προκειμένου να εδραιωθεί (αλλά και να παραμείνει στο χρόνο), η έννοια του δημόσιου συμφέροντος υπονομεύεται, καθώς αυτού του είδους ο πόλεμος, τελικά, δεν εξυπηρετεί την ειρήνη, αλλά τη διαιώνισή του.

Ο πόλεμος, ως αναντίρρητη πηγή δυστυχίας, θα ήταν παράλογο να ταυτιστεί με την κοινωνική ευημερία. Η ηγεμονία είναι η διαιώνιση της πολεμικής συνθήκης, αφού αυτοί που την υφίστανται θέλουν να την αποτινάξουν. Από αυτή την άποψη, όσα οφέλη κι αν προσφέρει μια ηγεμονία, εν τέλει είναι αδύνατο να ευνοήσει τους πολλούς, αφού τους βυθίζει σε ατέρμονη πολεμική προετοιμασία. Είναι σχεδόν νομοτελειακό, η ηγεμονία να εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα των λίγων και τα οφέλη που περνάν στους πολλούς να είναι απολύτως δυσανάλογα τόσο με το εύρος του πλούτου που διακυβεύεται (αυτά που δίνονται είναι ελάχιστα), όσο και με το μέγεθος των καθηκόντων που προκύπτουν ως εθνικό καθήκον.

Εξάλλου, η καλλιέργεια του επιθετικού κλίματος προς την υποταγή του άλλου, όχι μόνο δε σηματοδοτεί την ευημερία της πόλης – ακόμη κι αν πετύχει τις επεκτατικές της βλέψεις – αλλά επιβαρύνει και την ίδια την πολιτική της σκηνή, καθώς, μοιραία, θα κυριαρχείται από ανθρώπους τέτοιων αντιλήψεων, που αναγκαστικά θα μεταφέρουν την ίδια εξουσιαστική νοοτροπία και στη ρύθμιση των εσωτερικών υποθέσεων: «Επιπλέον δεν είναι σωστό να θεωρείται ευημερούσα η πόλη και να επαινείται ο νομοθέτης της, επειδή έστρεψε τους πολίτες στην κυριαρχία και τον έλεγχο της εξουσίας των γειτόνων τους. Σίγουρα αυτά προκαλούν μεγάλη βλάβη. Γιατί πράγματι και ο ικανός πολίτης θα προσπαθήσει να το πετύχει αυτό, πώς δηλαδή θα μπορέσει να ασκήσει εξουσία στη δική του πόλη, πράγμα για το οποίο οι Λακεδαιμόνιοι κατηγορούν τον Παυσανία, το βασιλιά τους, αν και είχε τόσο μεγάλο τιμητικό αξίωμα». (1333b 29 – 35).

Η ηγεμονία, ως εξουσιαστική συνθήκη έναντι του άλλου, όταν αποτελεί κοινωνικό πρότυπο, όταν δηλαδή ευλογείται από το νομοθέτη, δεν μπορεί παρά να περάσει, σαν κανόνας συμπεριφοράς, στη ρύθμιση όλων των υποθέσεων. Η πολιτική σκηνή που απαρτίζεται από αξιωματούχους αυτής της νοοτροπίας κρίνεται επικίνδυνη όχι μόνο για τις γειτονικές πόλεις, αλλά και για τους αρχόμενους της ίδιας πόλης. Ο Κλέωνας και ο Αλκιβιάδης, από την πλευρά της Αθήνας, είναι πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Όταν, λοιπόν, ο Αριστοτέλης αναφέρεται στην ηγεμονία που θα υπηρετήσει το όφελος των αρχομένων, είναι ξεκάθαρο ότι επικαλείται την ηγεμονία που θα εδραιώσει την ειρήνη. Η ειρήνη συνδυασμένη αξεδιάλυτα με τον ελεύθερο χρόνο παρουσιάζεται ως κύρια πηγή της ευτυχίας κι αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει με κάθε τρόπο να επιτευχθεί: «Η εμπειρία από τα πράγματα συνιστά την απόδειξη της θέσης ότι χρέος του νομοθέτη είναι κυρίως να φροντίζει πώς να συντάσσει τη νομοθεσία τη σχετική με τα στρατιωτικά ζητήματα και με τα άλλα με σκοπό τον ελεύθερο χρόνο και την ειρήνη». (1334a 3 – 5).

Με άλλα λόγια, ο πόλεμος, όπως και η ασχολία παρουσιάζονται ως αναγκαία κακά, που πρέπει κανείς να μπορεί να φέρει σε πέρας με σκοπό το μέγιστο δυνατό περιορισμό τους. Αυτό που απομένει είναι η διαπαιδαγώγηση που θα κάνει τον άνθρωπο αντάξιο της διαχείρισης της ειρήνης και του ελεύθερου χρόνου: «οι περισσότερες παρόμοιες πόλεις διατηρούνται όσο καιρό πολεμούν, καταστρέφονται όμως, όταν πετύχουν την κατάκτηση, γιατί σε καιρό ειρήνης χάνουν την ανδρεία τους, όπως ο σίδηρος τη βαφή του». (1334a 6 – 9).

Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το κενό του νομοθέτη, που εξαντλεί την άσκηση της αρετής προς την επιδίωξη των μέσων (ασχολία – πόλεμος) αφήνοντας τον άνθρωπο απολύτως απροετοίμαστο στη διαχείριση της καθαυτό ευτυχίας (ειρήνη – ελεύθερος χρόνος): «Υπεύθυνος γι’ αυτό είναι ο νομοθέτης που δεν τους εκπαίδευσε, ώστε να είναι σε θέση να απολαμβάνουν την άνεση του χρόνου τους χωρίς επιπτώσεις». (1334a 9 – 10).

Αν είναι ντροπή ο ελεύθερος άνθρωπος να μην απολαμβάνει τα υλικά αγαθά που προϋποθέτουν την ευτυχία, αφού η έλλειψή τους τον καθιστά δυστυχή, είναι ακόμη περισσότερο ντροπιαστικό να έχει καταφέρει να τα αποκτήσει και παρόλα αυτά να παρουσιάζεται και πάλι ανίκανος να ευτυχήσει, επειδή δεν ξέρει πώς να εκμεταλλευτεί τα υπέρτατα αγαθά της ειρήνης και του ελεύθερου χρόνου: «Γιατί, ενώ είναι ντροπή να μην έχουν οι άνθρωποι τη δυνατότητα να απολαμβάνουν τα αγαθά, είναι μεγαλύτερη ντροπή να μη μπορούν να τα απολαμβάνουν έχοντας άνεση ελεύθερου χρόνου, αλλά αντίθετα εργαζόμενοι και σε καιρό πολέμου να αποδεικνύονται αξιοπρεπείς, σε καιρό ειρήνης όμως και ζώντας με άνεση ελεύθερου χρόνου να φανερώνονται δουλοπρεπείς». (1334a 36 – 40).

Η γνωστή απόψη «αργία μήτηρ πάσης κακίας» επιβεβαιώνει πλήρως τον Αριστοτέλη, αφού ο ελεύθερος χρόνος παρουσιάζεται περισσότερο ως πηγή κακών παρά ως ευτυχία. Μέσα σε απόλυτη αντιφατικότητα ο άνθρωπος κάνει τα πάντα για χάρη ενός ξεκούραστου μέλλοντος και τελικά αποδεικνύεται εντελώς ανίκανος να το διαχειριστεί.

Κι αυτός είναι ίσως και ο βασικότερος λόγος που μετατρέπει το μέσο σε αυτοσκοπό, που μετατρέπει δηλαδή τον πλούτο σε τελικό σκοπό ύπαρξης. Αφού δεν έχει μάθει να απολαμβάνει την ευτυχία, δεν έχει άλλη επιλογή απ’ το να την αντικαταστήσει. Κι αυτό είναι θέμα παιδείας: «Η εργασιακή απασχόληση, λοιπόν, απαιτεί ανδρεία και καρτερικότητα, αντίθετα ο ελεύθερος χρόνος φιλοσοφία, ενώ η διαβίωση και στις δύο χρονικές περιόδους της ζωής και ιδιαίτερα η διαβίωση σε καιρό ειρήνης και με άνεση χρόνου απαιτεί σωφροσύνη και δικαιοσύνη». (1334a 22 – 25).

Βρισκόμαστε μπροστά στο ύψιστο καθήκον του νομοθέτη, το οποίο οφείλει να καταστήσει και κύριο μέλημα της παιδείας. Να μεταδώσει δηλαδή στους πολίτες την ποιότητα εκείνη, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται θετικά στην πρόκληση της ελευθερίας. Η παιδεία που αναλώνεται μέχρις εσχάτων στην εκμάθηση μιας ασχολίας, ώστε να γίνεται με τον τελειότερο δυνατό τρόπο, χωρίς να προσφέρει τίποτε άλλο πέρα απ’ αυτό, είναι η παιδεία που αρμόζει στους δούλους. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί παρά να παράγει και δούλους. Ο άνθρωπος που αδυνατεί να νιώσει ολοκλήρωση μέσα από την ελευθερία του ελεύθερου χρόνου νιώθοντας πλήξη, επειδή τον δαπανά σε ευτελείς δραστηριότητες, είναι ανάξιος να τον έχει. Γιατί είναι απαίδευτος. Κι ο ανάξιος ελεύθερου χρόνου είναι ο δούλος: «… οι δούλοι δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, αλλά και όσοι δεν μπορούν να ριχτούν στον αγώνα με ανδρεία, δούλοι γίνονται των επιδρομέων». (1334a 21 – 22).

Έτσι, φτάνουμε στον ορισμό του ελεύθερου ανθρώπου, που είναι εκείνος που ξέρει να αγωνίζεται, για να υπερασπίσει την ελευθερία του και ταυτόχρονα έχει και την παιδεία να τη διαχειριστεί, όταν την αποκτήσει. Γι’ αυτό και τίθεται ως τρίτος παράγοντας για την αξία της πολεμικής προετοιμασίας «για να ασκούν δεσποτική εξουσία σε αυτούς που τους αξίζει να είναι δούλοι». Γιατί ο δούλος είναι ανίκανος να προασπίσει την ελευθερία του, αλλά ακόμη κι αν συμπτωματικά την έχει, κρίνεται ανάξιός της.

Πλέον, είναι απολύτως αντιληπτό ότι η ιδανική πόλη είναι αυτή που διαπλάθει ελεύθερους πολίτες: «τόσο περισσότερο θα χρειάζονται αυτοί φιλοσοφία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη, όσο περισσότερο ζουν με άνεση ελεύθερου χρόνου, απολαμβάνοντας τέτοια αγαθά σε αφθονία. Είναι σαφές πια για ποιο λόγο είναι ανάγκη να έχει μερίδιο σε αυτές τις αρετές η πόλη που πρόκειται να ευημερήσει και να μεγαλουργήσει». (1334a 31 – 35).

Κι αυτός είναι ο λόγος που η Σπάρτη δε θα μπορούσε να θεωρηθεί ιδανική πόλη. Γιατί, τελικά, οι πολίτες αποδείχθηκαν ανάξιοι της ελευθερίας που απολάμβαναν αναλώνοντας όλο τους το χρόνο στις στρατιωτικές ασχολίες.

Η ταύτιση της αρετής με τη διαρκή πολεμική προετοιμασία είναι η ακύρωση της ευτυχίας από τη σκοπιά του ελεύθερου ανθρώπου: «Συνεπώς δεν ενδείκνυται η άσκηση της αρετής κατά τον τρόπο της πόλης των Λακεδαιμονίων. Γιατί εκείνοι δε διαφέρουν από τους άλλους, επειδή δεν αποδέχονται ως μέγιστα αγαθά τα ίδια με τους άλλους, αλλά επειδή τα αποδίδουν σε κάποια συγκεκριμένη αρετή». (1334a 40 – 1334b 3).

Εξάλλου, και σε στρατιωτικό επίπεδο η Σπάρτη έχασε, τελικά, την πρωτοκαθεδρία: «Όμως από το γεγονός ότι σήμερα οι Λάκωνες δεν είναι κυρίαρχοι, αποδεικνύεται ότι ούτε αυτοί είναι ευδαίμονες ούτε ο νομοθέτης καλός. Ακόμη γελοίο είναι και αυτό, αν δηλαδή διατηρώντας τους νόμους του και χωρίς τίποτε να εμποδίζει την εφαρμογή τους, έχουν χάσει την καλή ποιότητα της ζωής τους». (1333b 21 – 26).

Ακόμη και σήμερα ο άνθρωπος εξακολουθεί να γαλουχείται με βάση τη λογική του πολέμου. Ο άκρατος ανταγωνισμός, η διαρκής μάχη για την επιβολή συμφερόντων, οι σύγχρονες οικονομικές ηγεμονίες, ο επεκτατισμός και ο κυνισμός της εξουσίας του ισχυρού τον αποπροσανατολίζουν καθιστώντας τον ανήμπορο να συλλάβει την ευτυχία.

Το φαινόμενο των ανθρώπων, που, ενώ έχουν εξασφαλίσει χρήμα για τις ανάγκες ολόκληρων γενεών, εξακολουθούν και στα βαθιά τους γεράματα να συγκρούονται και να χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα προκειμένου να συσσωρεύσουν κι άλλο, είναι η κενότητα της ύπαρξης, που αντιλαμβάνεται τον πλούτο ως έπαθλο ταυτίζοντάς τον με την κοινωνική καταξίωση. Η πόλη που ανάγει αυτή τη λογική σε κοινωνικό πρότυπο είναι η αποτυχημένη πόλη.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το να μιλάει κανείς για τον ελεύθερο άνθρωπο που ξέρει να φιλοσοφεί και να διαχειρίζεται τον ελεύθερό του χρόνο είναι απολύτως ανεδαφικό. Κι αυτή είναι η μέγιστη αποτυχία του νομοθέτη: «Επειδή όμως οι άνθρωποι συλλογικά και ατομικά έχουν τον ίδιο τελικό σκοπό και η ίδια προϋπόθεση επίσης είναι αναγκαία και για τον άριστο άντρα και το άριστο πολίτευμα, γίνεται φανερό ότι απαιτείται να υπάρχουν οι αρετές που αποβλέπουν στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου». (1334a 11 – 14).

Αριστοτέλης: «Πολιτικά», τόμος 4^ος

Τα παιδιά μαθαίνουν αυτά που βιώνουν

Για τα παιδιά μας, οι γονείς είμαστε η κύρια πηγή των πρώτων τους εντυπώσεων. Μετά είναι το σχολείο. Αργότερα οι φίλοι. Και παράλληλα η πολυπαραγοντική πραγματικότητα που ονομάζουμε ''κοινωνία''. Τα παιδια μαθαίνουν μέσα από τα βιώματά τους, τα παραδείγματα γύρω τους, τα πρότυπα: μέσα στην οικογένεια, την παρέα, το σχολικό περιβαλλον και επιπλέον η τηλεόραση, το internet, τα video games...

-Αν ένα παιδί ακούει καβγάδες, επικρίσεις, φωνές, ανταγωνισμούς, θα έχει κι αυτό ένταση και θα τη βγάλει στις δικές του επαφές.

-Αν ένα παιδι πάρει αγάπη
θα μάθει να αγαπά και να δίνει αγάπη.
-Αν σ'ένα παιδί μιλάμε ειλικρινά,
εξηγώντας του κάθε φορά πως έχουν τα πράγματα
θα μάθει να είναι κι αυτό ειλικρινές.
-Αν ένα παιδί ακούει καβγάδες, επικρίσεις, φωνές, ανταγωνισμούς,
θα έχει κι αυτό ένταση και θα τη βγάλει στις δικές του επαφές.
-Αν ένα παιδί το ντροπιάζουμε, το απαξιώνουμε, το υποτιμάμε,
θα μεγαλώσει μέσα στις ενοχές, χωρις αυτοπεποίθηση, χωρίς πίστη στο εαυτό του.
-Αν ένα παιδί ζει σ'ένα περιβάλλον με υπομονή, αποδοχή, δικαιοσύνη,
τότε κι αυτό μαθαίνει να είναι δίκαιο, υπομονετικό και ανεκτικό με τους άλλους.
-Αν έχει επιδοκιμασία και νιώθει ασφάλεια,
μαθαίνει να εκτιμάει και να έχει πίστη στον εαυτό του και τους άλλους.

Για τα παιδιά μας, οι γονείς είμαστε η κύρια πηγή των πρώτων τους εντυπώσεων.
 

Πολλές φορές θυμώνουμε ή απογοητευόμαστε μαζί τους για πράγματα που κάνουν (ολή την ώρα στην τηλεόραση, κολλάνε στο κομπιούτερ... κι αργότερα, μεγαλώνοντας, που δεν μας ακούνε, που μιλάνε άσχημα...)

Εμείς;

Τα παιδιά μαθαίνουν αυτό που βιώνουν.

Το απρόσμενο

Οι σκέψεις μας σαν χειρόγραφες προσκλήσεις, που έχουν αποσταλεί και μετά ξεχαστεί, προσελκύουν τα αντίστοιχα συμβάντα.

'Οταν έρθει ο καιρός που ούτε καν το σκεφτόμαστε πια, περιστάσεις, συναντήσεις, περιστατικά, προβλήματα και συμπτώσεις, καταπτώσεις και αποτυχίες, χτυπούν την πόρτα μας σαν ανεπιθύμητοι επισκέπτες που τους προσκαλούσαμε όμως από καιρό, υποχθόνια.

Μόνο η αμέλεια των ψυχολογικών μας καταστάσεων, απ' όπου πραγματικά πηγάζουν εκείνα τα γεγονότα, μας τα παρουσιάζει ως απροσδόκητα, απρόσμενα.

Το απρόσμενο έχει πάντα ανάγκη μακράς προετοιμασίας.

Κανένα γεγονός δεν μπορεί να συμβεί εξωτερικά σε έναν άνθρωπο χωρίς την, έστω και ασυνείδητη, συγκατάθεσή του. Τίποτα δεν μπορεί να του τύχει χωρίς να περάσει πρώτα μέσα από την ψυχολογία του...

Εκείνα που αποκαλούμε γεγονότα, συμβάντα, εμπειρίες και όλα τα πιθανά περιστατικά της ζωής, είναι ψυχολογικές καταστάσεις της υπόστασης που ήδη πορεύονται για να συναντήσουν όποιον έχει εναρμονιστεί με αυτά. Οι καταστάσεις είναι γεγονότα που περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να συμβούν.

Η ποιότητα των συναισθημάτων μας, η ευρύτητα των σκέψεών μας, οι ψυχικές διαθέσεις που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή, αποφασίζουν τι θα εκδηλωθεί στο ορατό, τη φύση των γεγονότων που θα υλοποιηθούν στη ζωή μας...

Επιθυμίες και αίσθημα ανικανοποίητου

Για να χτυπήσουμε το αίσθημα ανικανοποίητου και τις επιθυμίες στη ρίζα τους, θα πρέπει να διακρίνουμε πολύ προσεκτικά, με οξεία ματιά, από πού προέρχονται. Αυτό που τα διαιωνίζει είναι η αποφυγή να τα κοιτάξουμε, η επιφανειακή μας αντιμετώπιση και σκέψη. Όσο αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε κάτι, το συντηρούμε.

Evil is the shadow of inattention. In the light of self-awareness it will wither and fall off. -Sri Nisargadatta Maharaj

Οι επιθυμίες και οι ελλείψεις που αισθανόμαστε ότι έχουμε, δεν είναι εκεί λόγω της εξωτερικής έλλειψης ενός πράγματος, ενός ανθρώπου, μιας κατάστασης. Δεν είμαστε ανικανοποίητοι επειδή δεν έχουμε χρήματα ή κάποια αποκτήματα ή μια δουλειά ή έναν σύντροφο ή σεξ ή επειδή δεν βρισκόμαστε στο τόπο και τη χώρα που θα θέλαμε. Αυτές είναι εξωτερικές προβολές που αποδίδει ο νους στο αιώνιο πρόβλημα της εσωτερικής μαύρης τρύπας που λέγεται άγνοια, δηλαδή έλλειψη συνειδητότητας κι ενέργειας. Προβάλλουμε έτσι το αίσθημα ανικανοποίητου σε εξωτερικά αντικείμενα.

Με τα εξωτερικά αντικείμενα και σχέσεις, θα είμαστε τόσο ευχαριστημένοι όσο ευχαριστημένοι είμαστε και χωρίς αυτά. Αν υπάρχει το δηλητήριο της απληστίας, ό,τι και να έχουμε θα θέλουμε συνεχώς κι άλλα. Η προσπάθεια για ικανοποίηση του εαυτού με εξωτερικά αντικείμενα και σχέσεις, είναι ο λεγόμενος βαμπιρισμός, μια μάταιη διαδικασία που τελικά οδηγεί στον αυτό-αφανισμό. Ο βαμπιρισμός ουσιαστικά είναι αυτοβαμπιρισμός.

The lack of spiritual awareness has made you hungry - hunger has made you stubborn - the stubbornness has made you angry - the anger has made you fearful - the fear has taken from you the faith, and the lack of faith has made you the animal that lives with the mind - the mind digs its claws deep in the heart and lets one suffer the slow death of its injected poison. -Sai Baba

Καμία εξωτερική πηγή δεν μπορεί να μας ‘σώσει’ και να μας προσφέρει την ικανοποίηση και πληρότητα που έχουμε ανάγκη. Είναι η πιο συνήθης ψευδαίσθηση των ανθρώπων να αναμένουν μια εξωτερική πηγή για τη λύτρωσή τους, είτε αυτή η πηγή είναι μια σχέση, μια ουσία, μια χώρα, μια δουλειά, μια κυβέρνηση…

It is an eternal law that man cannot be redeemed by a power external to himself. -H. P. Blavatsky

Έτσι καλούμαστε αναλάβουμε την ευθύνη των προβολών του ανικανοποίητού μας, να μπούμε σε αυτό-ενεργοποίηση, να γίνουμε όντα αυτόφωτα, να λειτουργήσουμε τον εαυτό μας εκ των έσω, να ακτινοβολήσουμε, να ενεργοποιήσουμε τον εσωτερικό Ερεβοκτόνο μας ήλιο. Με μια ζωή αυταπάρνησης και υπηρεσίας, ανοίγουμε το δρόμο προς τη Χάρη, ώστε να έρθει όποτε Εκείνη γνωρίζει και να μας μεταμορφώσει σε ανθρώπους Αγάπης.

Ποτέ δεν είμαι απόλυτα ικανοποιημένος

Τόσες φορές έχουμε ακούσει ότι ο έρωτας περνάει. Και περνάει. Υπάρχει τρόπος. Όμως καταρχάς, τι είναι έρωτας;

Ανεξαρτήτως ηλικίας, καταστάσεων, διάθεσης, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι των οποίων οι χημείες ταιριάζουν. Αυτό γίνεται κατευθείαν αντιληπτό, παρόλα αυτά δεν είναι συνειδητό, απλά συμβαίνει. Και για να συμβεί, χρειάζεται να υπάρχουν δύο σε αυτό.

Όταν συναντάς αυτούς τους ανθρώπους, στην αρχή, τα λόγια δεν έχουν τόσο νόημα, όσο τα βλέμματα, η έλξη που σε σπρώχνει όλο και πιο κοντά τους, οι δυνατοί χτύποι της καρδιάς, ο ηλεκτρισμός στο άγγιγμα, η ανάγκη για οπτική επαφή, η ευχάριστη διάθεση που δημιουργείται, τα αισθήματα ζήλιας αν νιώσεις απειλή, οι αδέξιες κινήσεις, οι αμήχανες φράσεις που προσπαθείς να συντάξεις, οι εκφράσεις του προσώπου σου που σίγουρα είναι αστείες, η αίσθηση ότι όλα γύρω σου είναι όμορφα, τα χρώματα, οι μυρωδιές, η μουσική, και τόσα ακόμα πράγματα.

Μπορεί στην αρχή να τρομάξεις με αυτό που σου συμβαίνει, να φοβηθείς μην τυχόν και την «ξαναπατήσεις» όμως παρόλα αυτά, συνεχίζεις. Στην ουσία, επιλέγεις να συνεχίσεις χωρίς όμως να έχεις άλλη επιλογή (μην προσπαθήσεις να βρεις λογική σε αυτό που μόλις έγραψα, δε βοηθάει το θέμα το ίδιο, δε φταίω εγώ).

Στη συνέχεια, η προσπάθεια να τον ξαναδείς, να τον ακούσεις, να περάσετε ωραία, να γελάσετε, να τον αγγίξεις, να τον σκέφτεσαι μέχρι να τον ξαναδείς. Να νιώθεις λες και τον ήξερες χρόνια, να συμπληρώνει αυτός τις αμήχανες εκείνες φράσεις, κι εσύ το ίδιο, να σου αρέσει να είσαι μαζί του και να νιώθεις πως αρέσει και σε αυτόν.

Έπειτα να τον σκέφτεσαι συνέχεια μέχρι να τον ξαναδείς κ.ο.κ. Δεν ξέρω αν η σωματική επαφή έχει να δώσει πολλά παραπάνω σ? αυτό που ήδη νιώθεις, όμως και χωρίς αυτήν, είναι βέβαιο πως με τέτοια χημεία τα σώματά σας θα κουμπώνουν λες και είναι δύο διπλανά κομμάτια παζλ. Το άγγιγμα, η αγκαλιά, τα χάδια, ο χορός, όλα συγχρονίζονται πλήρως. Οι κινήσεις είναι αλληλοσυμπληρούμενες και ο χώρος που δεν καλύπτεται από τον έναν, ταιριάζει επακριβώς στο χώρο που καλύπτει ο άλλος. Αυτό είναι μαγικό, διότι ενώ είναι συναισθηματικό, εκδηλώνεται πρακτικά, υπαρκτά στο χώρο.

Δε νομίζω πως υπάρχει ωραιότερο συναίσθημα από αυτό που νιώθουν δύο ερωτευμένοι. Μπορούν, μέσω του έρωτά τους, ο καθένας μόνος του, να κυριαρχήσουν το σύμπαν. Νιώθουν τόσο ζωντανοί, που είναι σίγουροι, ο καθένας μόνος του, πως μπορούν να κάνουν τα πάντα. Μπορούν να ασχολούνται με πολλά και διαφορετικά πράγματα, να κάνουν καινούρια σχέδια, να ονειρεύονται, να νιώθουν τρομερή αυτοπεποίθηση, να επαναπροσδιορίζουν τα πιστεύω τους, να κάνουν βήματα που φοβόντουσαν να κάνουν πριν, να σκέφτονται όλη μέρα, και αν χρειαστεί, να μην κοιμούνται το βράδυ.

Δεν τους πειράζει. Νιώθουν σα να ξαναγεννιούνται, γίνονται παιδιά, τους κυριεύει η θετική ενέργεια. Είναι αχόρταγοι, ανυπόμονοι, ζητάνε, διεκδικούν μέχρι να πάρουν αυτό που θέλουν. Φέρονται σαν κακομαθημένα, κακομαθαίνοντας παράλληλα αυτόν που έχουν ερωτευτεί. Ακούγονται «συγγνώμη» από ανθρώπους που την έχουν ζητήσει ελάχιστες φορές στη ζωή τους. Ξεπερνιούνται εμπόδια τα οποία κάποτε φαίνονταν πρακτικά πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν. Οι ερωτευμένοι κάνουν πράγματα τα οποία μέχρι χτες ορκίζονταν ότι δε θα έκαναν ποτέ.

Έχουν ήδη αλλάξει, όμως δεν ξέρουν το πώς και το γιατί. Για την ακρίβεια, δεν τους ενδιαφέρει ούτε το πώς, ούτε το γιατί. Κι όσο αυτό συνεχίζεται, τόσο περισσότερο τους αρέσει και θέλουν κι άλλο. Κι άλλο. Κι άλλο.

Ο λόγος για τον οποίο έγραψα τα παραπάνω είναι για να αιτιολογήσω το ότι ο έρωτας θέλει δύο. Απαιτεί διαδραστικότητα, και αν αυτή δεν υπάρχει, δεν μπορείς να έχεις αυτά τα συναισθήματα. Αν λοιπόν τα έχεις νιώσει, να είσαι σίγουρος πως τα έχει νιώσει και ο άλλος, πως αυτός που ερωτεύτηκες, σε ερωτεύτηκε επίσης. Δε χρειάζεται να το έχετε πει, εξάλλου τα λόγια, όπως ακριβώς και η λογική, δεν έχουν κανένα νόημα στον έρωτα.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι ερωτευμένοι είναι τελικά μαζί. Συνεχίζουν τον έρωτά τους μέσα σε κάτι που το ονομάζουν «σχέση». Όλα αυτά τα περίεργα συναισθήματα της εξερεύνησης του αγνώστου (των εσωτερικών διεργασιών αλλά και της προσωπικότητας του ατόμου που τους ελκύει ερωτικά) ξεθυμαίνουν με τον καιρό, και τη θέση τους παίρνουν άλλα συναισθήματα, όπως αμοιβαιότητα, ασφάλεια, κάλυψη κενού, αγάπη.

Λαμβάνονται αποφάσεις για συμπόρευση στην καθημερινότητα που ονομάζουμε ζωή. Ο έρωτας περνάει, αφήνει το στίγμα του και με τον καιρό οι ερωτευμένοι ενηλικιώνονται συναισθηματικά και εξελίσσουν αυτό που ένιωθαν σε κάτι καινούριο. Συμβαίνει αρκετά συχνά, όμως ο έρωτας περνάει.

Κάποιες άλλες φορές, οι ερωτευμένοι τελικά δεν ακολουθούν κοινή πορεία.

Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί και πολύ διαφορετικοί σε κάθε περίπτωση (καταστάσεις, ψυχολογία, βιώματα, προτεραιότητες, διαθεσιμότητα κλπ) όμως το αποτέλεσμα είναι αυτό που έχει σημασία, το ότι δηλαδή δε θα υπάρχει κοινή πορεία μεταξύ των ερωτευμένων (πόσο σκληρό, ακόμα και να το γράφεις).

Η σκέψη αυτή στο μυαλό του ερωτευμένου, τον κάνει να πεθαίνει για λίγο. Συνήθως αυτό δεν είναι κοινή απόφαση. Αυτό και μόνο το γεγονός κάνει τον έναν από τους δύο, αυτόν που ήθελε περισσότερο, να πληγώνεται ακόμα πιο πολύ. Πως είναι δυνατόν να μην μπορείς να πάρεις μια κοινή απόφαση με κάποιον που έχεις φανταστεί κοινή πορεία μαζί του; Πως είναι δυνατόν να σταματήσεις ξαφνικά να είσαι ερωτευμένος όταν νιώθεις όλα αυτά; Πώς είναι δυνατόν να σταματήσεις να σκέφτεσαι κάτι που μέχρι τώρα σε έκανε να νιώθεις δυνατός; Πώς είναι δυνατόν να επιλέξεις να χάσεις κάτι που θα σε κάνει να χάσεις τη δύναμη αυτή;

Ποιος είναι ο τρόπος;

Είναι πολύ σημαντικό να είσαι σίγουρος γι? αυτά που έχεις νιώσει και να διατυπώσεις δυνατά αυτά που θέλεις. Μετά, πρέπει να τα επικοινωνήσεις με αυτόν που σε ενδιαφέρει, να γίνει μια πιο λογική συζήτηση. Όχι απαραίτητα για τον άλλον. Είναι κρίμα να έχεις νιώσει τόσο ωραία πράγματα και να μην τα θυμίσεις στον εαυτό σου. Είναι κρίμα να θες ωραία πράγματα και να μην τα ζητήσεις. Αν φοβάσαι να το κάνεις, είναι πολύ πιθανό να δεις τον εαυτό σου να μετανιώνει μετά από καιρό, όταν πια θα μπορείς να δεις την ιστορία σου σαν παρατηρητής.

Εξάλλου, δε φοβήθηκες στην αρχή, τώρα γιατί να φοβηθείς;

Αν λοιπόν εκφράστηκες αλλά δυστυχώς το άτομο που ερωτεύτηκες δε θέλει τα ίδια πράγματα με σένα, ή δεν ξέρει, ή δεν μπορεί, ή δεν πρέπει, ή όχι τώρα, ή ίσως στο μέλλον, ή οτιδήποτε διαφορετικό από αυτό που εσύ φαντάζεσαι ότι εξελίσσει αυτό το μαγικό συναίσθημα που νιώθεις, ήρθε η ώρα να σταματήσεις να είσαι ερωτευμένος. Ο έρωτας όπως τον βλέπεις εσύ (κι εγώ μαζί με σένα) θέλει δύο μαζί, δεν μπορείς να τον ζήσεις μόνος σου. Και αφού είσαι ερωτευμένος, προφανώς και θέλεις να κάνεις πράγματα με τον άνθρωπο που έχεις ερωτευτεί. Μόνος σου, στο μυαλό σου αυτή τη στιγμή, δε γίνεται!

Στη συνέχεια, οφείλεις να ακούσεις τους λόγους για τους οποίους το άτομο που ερωτεύτηκες δεν μπορεί να συνεχίσει με τον τρόπο που θα προτιμούσες, και να τους σεβαστείς. Αν μη τι άλλο, τον ερωτεύτηκες. Του αξίζει να τον σεβαστείς και μετά μπορείς να θυμώσεις, να κλάψεις, να γίνεις αλκοολικός, να του κάψεις το σπίτι (αστειεύομαι λιγάκι), να γυρίσεις όλον τον κόσμο, να φύγεις από τη χώρα, να κάνεις ότι θες. Ωστόσο, αν πήρες ανεπαρκείς απαντήσεις που σε καμία περίπτωση δεν ταίριαζαν σε αυτό που νιώσατε, τότε σε παρακαλώ στείλ? τον στον αγύριστο (φωναχτά ή από μέσα σου - ότι σου/σας ταιριάζει καλύτερα). Δεν μπορούν να πάρουν όλοι οι άνθρωποι ωραία πράγματα και δεν μπορείς να κάνεις κάτι περισσότερο γι αυτό. Φτάνει που προσπάθησες. Εσύ δεν τον φοβάσαι τον έρωτα, ο άλλος τον φοβήθηκε. Συμβαίνει. Σε όλους μας.

Τότε ακριβώς, είναι η κατάλληλη στιγμή να αγαπήσεις ξανά τον εαυτό σου. Αυτό εξάλλου δε θέλει δύο, παρά μόνο εσένα. Όλα τα υπόλοιπα θα γίνουν από μόνα τους.

Κάπου εδώ, τελειώνοντας, πρέπει να σου πω ότι δεν ήμουν ειλικρινής. Δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσεις μαγικά ή με κάποια μέθοδο να σκέφτεσαι αυτόν που είσαι ακόμα ερωτευμένος μαζί του.

Πρακτικά, μπορείς να κάνεις κάποια πράγματα που θα σε βοηθήσουν στο να καλύπτεις αυτό το κενό, μπορείς να ρωτήσεις τους φίλους σου, ήδη έχεις σκεφτεί κάποιους τρόπους. Μπορεί να σε βοηθήσει το να θυμηθείς πως αντέδρασες στο παρελθόν κάποια φορά που εσύ δεν ήθελες όσο ο άλλος. Αυτό που θα ήθελα να κάνεις είναι να τηρήσεις όποια απόφαση πήρες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα περάσει. Πάντα έτσι γίνεται στον έρωτα, είτε αυτός εξελίσσεται σε κάτι άλλο, είτε όχι.

Σκέψου όλες τις καλές στιγμές που ένιωσες ερωτευμένος, ευχαρίστησε τη ζωή για το γεγονός του ότι ερωτεύτηκες διότι δε συμβαίνει καθόλου συχνά, υπάρχουν άνθρωποι που δεν ερωτεύονται ποτέ, νιώσε ευγνώμων γι? αυτό, χαμογέλα και φτιάξε καινούριες ιστορίες. Κάποια στιγμή θα τις κάνεις και πραγματικότητα και δε θα θυμάσαι καν πως ήταν πριν.

Όπως γίνεται κάθε φορά. Δεν είναι εύκολο, το ξέρω καλά, όμως δεν του αξίζει του έρωτα να είναι εύκολος.

«Οι άνθρωποι μπορεί να ξεχάσουν τι είπες και τι έκανες, είναι πολύ δύσκολο όμως να ξεχάσουν πως τους έκανες να νιώσουν»
-----------------
ΥΓ: Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί για κάποιους ο έρωτας για να θεωρείται «μεγάλος» πρέπει να είναι και ανεκπλήρωτος. Κανένας αληθινά ερωτευμένος δεν μπορεί να θεωρήσει τον άλλο δεδομένο γιατί δεν είναι σίγουρος για τίποτα, ούτε καν γι αυτό που νιώθει. Αν μείνει ανεκπλήρωτος, αφήνει περισσότερα απωθημένα, οπότε ίσως και γι αυτό να τον θυμόμαστε περισσότερο, όμως σα συναίσθημα είναι το ίδιο καταπληκτικό.

De anima beata​ (Για μία ευτυχισμένη ψυχή)

«Όποιος έχει θέσει τον εαυτό του πέρα από κάθε επιθυμία, ποιά έλλειψη μπορεί να έχει;
Και, αν κάποιος μέσα του έχει συγκεντρώσει όλα όσα είναι δικά του ποιά ανάγκη έχει από εξωτερική ενίσχυση;» Σενέκας

Όλα τα μεγάλα πνεύματα έχουν καταλήξει στο ότι το να ζει κανείς είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Αυτό όμως το οδυνηρό της ζωής δεν είναι η φύση της τελευταίας ως φαινόμενο αυτό κάθε αυτό, αλλά η απουσία νοήματος, σκοπού και προορισμού. Είναι η πλεύση προς μια άγνωστη Ιθάκη μέσα στην απέραντη θάλασσα της ύπαρξης. Ένα ανθρώπινο όν μπορεί να πλησιάσει και να κατακτήσει την ευτυχία μόνο αν αναπτύξει μια "θεωρία του σκοπού της ζωής".

Ο σημερινός άνθρωπος απέχει πολύ από τη δημιουργία μια ολιστικής θεώρησης της ζωής, μιας ιδεολογικής προσέγγιση ικανή να μετατρέψει την ύπαρξη του από μηχανιστική σε εμπρόθετη. Αντίθετα, προτιμά να τη ναρκώνει, ευνουχίζοντας κάθε πνευματική ικανότητα βρίσκοντας καταφύγιο σε φαινομενικά επίπλαστες μορφές ευτυχίας. Χαμένος λοιπόν σε ένα ταξίδι δίχως προορισμό, θα αναζητήσει σκοπό στη συσσώρευση υλικών αγαθών ή θα εγκαταλείψει εντελώς τον αγώνα για σκοπό, μέσω της ταύτισης, εξομοίωσης και αλλοτρίωσης του από πολιτικά ή ηθικό-θρησκευτικά κινήματα.

Η στωική κοσμοθεωρία του σκοπού της ζωής θα μπορούσε να αποτελέσει την Ιθάκη του κάθε ορθής σκέψης ιχνηλάτη, μιας Ιθάκης της οποίας όμως προηγείται ένα μακρύ και δύσβατο ταξίδι. Για τον εραστή της στωικής φιλοσοφίας η ορθή σκέψη οδηγεί σε ένα ενάρετο και ευτυχισμένο βίο. Καλό, ηθικό και ωφέλιμο είναι ό,τι συνάδει και είναι εναρμονισμένο με τους νόμους τη φύσης. Θεμέλιος λίθος για μία ευτυχισμένη και εναρμονισμένη με τη φύση ζωής είναι ένα δυνατό, θαρραλέο και υγιές μυαλό (νους) το οποίο φροντίζει τις ανάγκες του σώματος.

Ο στωικός νους είναι γαλήνιος, απερίσπαστος και ελεύθερος. H στωική αταραξία είναι κάτι παραπάνω από την έλλειψη δυσφορίας, είναι ο αποχωρισμός από όλα όσα αναστατώνουν ή φοβίζουν τον ανθρώπινο νου. Όταν λοιπόν απογυμνωθεί από τις επίπλαστες απολαύσεις, το μίσος, το φόβο και κάθε είδους βλαβερή σκέψη, τότε ο άνθρωπος κατακτά τη πραγματική μεγαλοσύνη, την πραότητα και την ελευθερία. Βασική αρχή και προϋπόθεση για την κατάκτηση της αταραξίας είναι η πεποίθηση ότι το καθετί στη ζωή είναι ό,τι σκεφτόμαστε για αυτό. Για τους στωικούς, η κάθε κατάσταση και το κάθε γεγονός στη ζωή είναι ουδέτερα και αχρωμάτιστα. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε για αυτά τα κάνει καλά ή κακά, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Με άλλα λόγια η ευτυχία και η δυστυχία είναι καταστάσεις του νου και ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για το πώς επιλέγει να σκέφτεται. Η ποιότητα των σκέψεων του επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του.

Ευτυχισμένος λοιπόν είναι αυτός ο οποίος περπατά στο ξέφωτο της αρετής, του ορθού λόγου και του ορθού τρόπου σκέψης. Αυτός, ο οποίος είναι άφθαρτος και απερίσπαστος από τις εξωτερικές επιδράσεις. Αυτός, που στο νου του δεν έχουν θέση η αγωνία, η κακία, ο φθόνος και ο φόβος. Αυτός, για τον οποίο το καλό ταυτίζεται με τον καλό του και το κακό με τον παρηκμασμένο νου. Αυτός, που δεν προσκολλάται σε απολαύσεις αλλά θεωρεί απόλαυση την περιφρόνηση όλων των απολαύσεων.

Αυτός, που ταυτίζει την ελευθερία και τη γαλήνη με την περιφρόνηση των κάθε είδους υλικών αγαθών. Αυτός που ζει με απλότητα και όπως μας λέει ο Μάρκος Αυρήλιος δεν οργίζεται με τους ανθρώπους “ούτε παρεκτρέπεται από τον δρόμο που οδηγεί στο τέλος της ζωής, όπου πρέπει να φθάσει καθαρός, ήρεμος, έτοιμος, αβίαστα προσαρμοσμένος με τη μοίρα του”.

Μην παρασύρεστε

Εμποδίστε τους να σας πλανεύουν!
Δεν υπάρχει επιστροφή,
κι η μέρα είναι προ των θυρών σας.
Μην παρασύρεστε απ'της νύχτας τους ανέμους,
γιατί δεν θε να δείτε ποτέ σας πάλι ξημέρωμα.

Εμποδίστε τους να σας εξαπατούν!
Η ζωή είναι μικρή, μικρή και τόσο λίγη.
Με μεγάλες να την καταπιείτε ρουφηξιές!
Σαν θα φύγετε και την εγκαταλείψετε,
δεν θα 'στε καν ικανοποιημένοι.

Μην τρεφόσαστε μ'ελπίδες ψεύτικες!
Δεν σας περισσεύει ούτε στιγμή!
Στους σωσμένους τη μούχλα αφήστε ακέραιη.
Το πιο σημαντικό είναι η ζωή,
μα κανέναν μας δεν περιμένει.

Εμποδίστε τους να σας πλανεύουν!
Αγγαρείες και τάματα-σβήστε τα!
Και γιατί να σας μασάει ο φόβος τα σκώτια;
Όπως όλα τα ζώα , κι εσείς θα πεθάνετε,
και μετά άλλο τίποτα δεν θα υπάρχει.

Έρωτας είναι...

Έρωτας δεν είναι
να ξυπνώ δίπλα σου.
Ο έρωτας δεν είναι στα λόγια,
στα λουλούδια, στα δώρα και
στα ποτήρια με κρασί.

Ο έρωτας είναι μικρή ελπίδα,
πως είμαι στις σκέψεις σου
πριν κοιμηθείς
και στο χαμόγελό σου,
όταν θυμηθείς
τις μέρες μαζί μου.

Ο έρωτας είναι,
όταν με πιάνεις από το χέρι
και βλέπω τον φόβο στα μάτια σου.

Ο έρωτας είναι ,
όταν με κουβαλάς μαζί σου,
όπου και να ‘σαι,
και διασχίζεις με τη σκέψη
χιλιάδες χιλιόμετρα
για φιλί Καληνύχτας.

Ο έρωτας είναι,
όταν κάνεις
κάτι ελάχιστο μόνο για μένα,
και μ’αυτό με κάνεις να κλαίω
από χαρά…
και ξέρω, ότι μ’ αγαπάς…
και ξέρω-
αυτό είναι ο έρωτας !

Τι είναι Δηλητήριο;

Απαντήσεις του Ρούμι σε ερωτήσεις ενός μαθητή:

Τι είναι Δηλητήριο;
Οτιδήποτε είναι περισσότερο από αυτό που έχουμε ανάγκη είναι δηλητήριο. Μπορεί να είναι Δύναμη, Πλούτος, Πείνα, Εγώ, Απληστία, Οκνηρία, Αγάπη, Φιλοδοξία, Μίσος ή οτιδήποτε άλλο.

Τι είναι ο Φόβος;
Μη αποδοχή της αβεβαιότητας.
Αν αποδεχτούμε την αβεβαιότητα, ο φόβος γίνεται περιπέτεια.

Τι είναι η Ζήλια;
Μη αποδοχή του καλού στους άλλους.
Αν αποδεχτούμε αυτό το καλό, η ζήλια γίνεται έμπνευση.

Τι είναι ο Θυμός;
Μη αποδοχή των θεμάτων που είναι πέρα από τον έλεγχό μας.
Αν τα αποδεχτούμε, ο θυμός γίνεται ανεκτικότητα.

Τι είναι το Μίσος;
Μη αποδοχή ενός ανθρώπου όπως είναι.
Αν αποδεχτούμε έναν άνθρωπο άνευ όρων, τότε το μίσος γίνεται αγάπη.

H μάνταλα της άμμου.

Μια θιβετιανή βουδιστική πρακτική που περιλαμβάνει τη δημιουργία και την καταστροφή μιας μάνταλα κατασκευασμένης από χρωματιστή άμμο.

Οι μοναχοί, αφού περάσουν μέρες ολόκληρες, δημιουργώντας με προσοχή τη μάνταλα, μόλις την ολοκληρώσουν, την καταστρέφουν.

Έπειτα, αφού μαζέψουν την άμμο, την αφήνουν στα νερά κάποιου ποταμού, για να επιστρέψει ξανά στη φύση.

Πέρα από τους άλλους συμβολισμούς, με αυτή την πρακτική τονίζεται το εφήμερο της ύπαρξης και της ζωής.

Μου έκανε πολύ εντύπωση όταν είχα διαβάσει γι αυτή την πρακτική.

Πόσα πράγματα δημιουργούμε και χτίζουμε προσεκτικά πιστεύοντας ότι θα διαρκέσουν για πάντα ή ότι θα μας δώσουν ευτυχία, αναγνώριση, φήμη, χρήμα, σεξ... ταυτότητα... ;

Αργά ή γρήγορα η ζωή μας διδάσκει πως σχεδόν τα πάντα είναι εφήμερα και παροδικά. Με αστερίσκο στο "σχεδόν".

Και ο καθένας ανακαλύπτει τους αστερίσκους μόνος του.

Έλληνες και αυτογνωσία...

Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των Αρχαίων Ελλήνων ήταν ο υγιής θαυμασμός τους για τα επιτεύγματα των άλλων.

Αισθάνονταν δέος για τους Αιγυπτίους και πήγαιναν να διδαχθούν από αυτούς (κυρίως μαθηματικά).

Εκτιμούσαν τη φιλαλήθεια, τον χαρακτήρα και τις ικανότητες των Περσών (Ο Ηρόδοτος λέει γι’ αυτούς τα καλύτερα).

Σεβόντουσαν τους Βαβυλώνιους και εκπαιδεύονταν από αυτούς στην αστρονομία.Έβρισκαν πράγματα να θαυμάσουν ακόμη και στους νομάδες της στέπας όπως οι Σκύθες.

Ο λόγος που οι πρόγονοί μας ήταν τόσο ανοικτοί στους επαίνους τους για άλλους λαούς ήταν πως είχαν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Αν πιστεύεις πως είσαι σημαντικός, ικανός και αξιόλογος δεν έχεις κανένα λόγο να φοβηθείς την ανωτερότητα του άλλου σε κάποιο πεδίο. Αντίθετα, τρέχεις προς αυτόν για να πάρεις ό,τι σου λείπει και να γίνεις ακόμη καλύτερος.

Ποιον άλλο λαό όμως εκτιμάμε εμείς οι νεοέλληνες; Πες έναν καλό λόγο σε μια παρέα για την οργανωτικότητα των Γερμανών, την τεχνολογία των αμερικανών ή την παραγωγικότητα των Κινέζων και η πρώτη αντίδραση του άλλου είναι πάντα: Ναι αλλά αυτοί δεν είναι τόσο καλοί όσο εμείς γιατί …

Τα κόμπλεξ ανωτερότητας όμως είναι στην πραγματικότητα κρυμμένα συμπλέγματα κατωτερότητας. Δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε τα καλά των άλλων και να διδαχθούμε από αυτά γιατί φοβόμαστε πως έτσι θα αποκαλυφθεί η δική μας (πραγματική ή υποτιθέμενη) κατωτερότητα.

Όσο όμως συνεχίζουμε να πιστεύουμε πως είμαστε κατώτεροι τόσο θα αρνούμαστε να διδαχθούμε από τους άλλους και τόσο πιο χαμηλά από αυτούς θα βρισκόμαστε. Η αυτοπεποίθηση δεν τονώνεται από τη μείωση του άλλου αλλά από την αναγνώριση της αξίας του.

 Θα το καταλάβουμε ποτέ;

Το στιλέτο του Αιγύπτου βασιλιά Τουταγχαμών είναι εξωγήινης προέλευσης

Όταν ανακαλύφθηκε ο τάφος του Τουταγχαμών, σχεδόν 100 χρόνια πριν, εντός αυτού βρέθηκαν θησαυροί υπεράνω πάσης φαντασίας, όμως τα μυστικά του τάφου δεν παύουν να αποκαλύπτονται ακόμα και σήμερα. Μετά από νέα έρευνα ανακαλύφθηκε ότι κάποια αντικείμενα που είχε στο τάφο του ο Τουαγχαμών ήταν στην πραγματικότητα από άλλο κόσμο.

Συγκεκριμένα ήταν από το διάστημα αφού όπως ανακαλύφθηκε η λεπίδα του μαχαιριού με την χρυσή λαβή που βρέθηκε εντός της σαρκοφάγου του ήταν από μέταλλο μετεωρίτη.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα επίπεδα κοβαλτίου, σιδήρου και φωσφόρου που περιείχε το μαχαίρι έμοιαζαν με αυτά των χημικών ενώσεων ενός μετεωρίτη που βρέθηκε στην Αίγυπτο το 2000.

Οι αιγυπτιολόγοι πιστεύουν ότι πίσω από τον τάφο του Τουτανχαμών βρίσκεται κρυφό δωμάτιο της Βασίλισσας Νεφερτίτη, χωρίς ακόμα να έχει βρεθεί κάτι που να παραπέμπει σε αυτό.

Το μαχαίρι 32 εκατοστών βρέθηκε το 1925 δίπλα από το μουμιοποιημένο σώμα του Τουτανχαμών.

Οι Αμερικανοί θέλουν να πάνε μέχρι το 2069 στο Άλφα Κενταύρου

Πώς μπορεί να καλύψει κανένας 40 τρισ. χιλιόμετρα μέσα σε μερικές δεκαετίες; Αυτήν την απάντηση ψάχνει η NASA με ένθερμο υποστηρικτή του σχεδίου τον Στίβεν Χόκινγκ αλλά και κάποιους στο Κογκρέσο που ζητούν το ταξίδι στο πιο κοντινό μας άστρο να έχει γίνει ως το 2069. Τότε που θα κλείσουμε 100 χρόνια από την προσεδάφιση στη Σελήνη.

Καλλιτεχνική σύλληψη του διαστημόπλοιου Leonora Christine, από το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του 1970 Tau Zero, που τροφοδοτείται από μια προωθητική μηχανή με βάση τη σύνταξη, σχεδιασμένη από τον φυσικό Robert Bussard

Ένας μικρός αλλά καυτός διαστημικός πυρετός έχει πιάσει κάποιους Αμερικανούς (και όχι μόνο) που κοιτάνε μακριά, τουλάχιστον ως το πιο κοντινό άστρο, το Άλφα του Κενταύρου.

Για πρώτη φορά έχουν αρχίσει να υπάρχουν μαζί και οι ιδέες για ένα τόσο μεγάλο ταξίδι και οι άνθρωποι που έχουν τον τρόπο να τις υλοποιήσουν, είτε μιλάμε για χρήματα είτε για τον συντονισμό των επιστημόνων. Και πέρα από τις καλές προθέσεις μπορεί να υπάρχει πλέον και η νομοθετική κάλυψη ή έστω ένα σπρώξιμο από τους πολιτικούς, το απαραίτητο «καύσιμο» για να πάρουν μπρος οι μηχανές της ανακάλυψης.

Μαζί με το προϋπολογισμό της NASA για το 2017, ρεπουμπλικανός βουλευτής από το Τέξας και μάλλον από τους λίγους φίλος των διαστημικών ταξιδιών στο Κογκρέσο, κάλεσε την διαστημική υπηρεσία να αρχίσει να αναπτύσσει τα δικά της οχήματα για ένα διαστρικό ταξίδι. Ορίζοντας ολοκλήρωσης το 2069, δηλαδή 100 χρόνια από την κατάκτηση της Σελήνης!

Ο Τζον Κάλμπερσον, όπως γράφει το Science, είναι αυτός που ενθαρρύνει την διαστημική υπηρεσία να μελετήσει και να αναπτύξει ιδέες για την προώθηση ενός «διαστρικού επιστημονικού οχήματος» σε ταχύτητες ως το 10% της ταχύτητας του φωτός. Η ενθάρρυνση είναι τυπική, παρά μια πολιτική εντολή, αλλά δεν χάνει την αξία της.

 

Το κοντινό άστρο που είναι πολύ, πολύ μακριά

Ο στόχος του ταξιδιού είναι το πιο κοντινό άστρο, Άλφα Κενταύρου, το οποίο είναι γνωστό μάλιστα ότι έχει και πλανήτες κοντά σε μια ζώνη που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να φιλοξενήσει ζωή.

Ο Κένταυρος είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι μεγάλος νότιος αστερισμός και συνορεύει με 8 άλλους αστερισμούς: Ύδρα, Αντλία, Ιστία, Τρόπις, Μυία, Νότιος Σταυρός, Διαβήτης και Λύκος .

Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο Κένταυρος είναι αμφιφανής στην Ελλάδα, είναι ορατός, ωστόσο, κατά το μεγαλύτερο μέρος του τις ανοιξιάτικες νύχτες. Η απόσταση του από τη Γη υπολογίζεται σε 4,3 έτη φωτός και οι μάζα είναι περίπου η ίδια με αυτή της Γης.

Περιστρέφεται γύρω από το άστρο του, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη ζωής. Το αστρικό σύστημα Άλφα του Κενταύρου συνιστάται από τρείς αστέρες, οι δύο από αυτούς μάλιστα φαίνονται ως ενιαίο άστρο, με το γυμνό μάτι. Ονομάζονται άλφα Κενταύρου Α’ και άλφα Κενταύρου Β’ και βρίσκονται σε τροχιά μεταξύ τους.

Τον Οκτώβριο του 2012 ανακοινώθηκε η ανακάλυψη ενός πλανήτη γύρω από τον άλφα Κενταύρου Β, ο οποίος είναι πιο κοντινός εξωηλιακός πλανήτης στη Γη. Ο πλανήτης έχει μάζα ίση με αυτή της Γης και ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από το άστρο κάθε 3,24 μέρες. Ο ημιάξονας της τροχιάς του είναι 0,04 ΑΜ, περίπου 6 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Εξαιτίας της εγγύτητάς του στο άστρο, η επιφανειακή θερμοκρασία του είναι 1.500 °C, σύμφωνα με το universetoday.

Ωραία όλα αυτά, αλλά πώς διασχίζουμε τα 40 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα ως εκεί;

Οι φωτογραφίες που είδαμε πέρυσι από τον Πλούτωνα ήταν πάνω-κάτω 5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από την Γη, δηλαδή περίπου 8.000 φορές μικρότερη απόσταση. Ή για να δώσουμε ένα άλλο μέτρο της απόστασης, αν ο Ήλιος ήταν ένα μέτρο από τη Γη και ήταν στο κέντρο της Αθήνας, το Άλφα του Κενταύρου θα ήταν περίπου στη Θεσσαλονίκη (ταξιδεύοντας σε ευθεία γραμμή). Ανάμεσα στα άστρα υπάρχει μόνο κενό.

Οι λύσεις που έχουμε ως τώρα αποδεικνύονται εντελώς ανεπαρκείς για τόσο μεγάλο ταξίδι.

Η ποσότητα των συμβατικών καυσίμων πυραύλων είναι απλώς απαγορευτική, ακόμα και αν τα κατασκευάζαμε στο διάστημα (κοστίζει πολύ να τα μεταφέρουμε από τη Γη σε τροχιά). Το ίδιο και η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας με κάποιο τρόπο. Λίγο πιο υποσχόμενη είναι η πυρηνική ενέργεια που έχει τα δικά της προβλήματα και είναι ακριβότερη. Η κεντρική ιδέα είναι μία: πολύ υψηλό κόστος και… πολλές χιλιάδες χρόνια ταξιδιού ως το αστέρι.

Οι ιδέες για την κίνηση με υπερυψηλές ταχύτητες υπάρχουν, αλλά από το σχεδιαστήριο στην πράξη η απόσταση είναι… πολλά έτη φωτός

Ευτυχώς, οι λύσεις που θα μας έστελναν εκεί πιο γρήγορα δεν υπάρχουν μόνο στα βιβλία επιστημονικής (και αχαλίνωτης) φαντασίας.

Καταρχάς το πιο γρήγορα σημαίνει μέσα σε δεκαετίες. Ένα διαστημόπλοιο που θα καταφέρει να κινηθεί με το 10% της ταχύτητας του φωτός θα φτάσει σε 40-50 χρόνια και δεν είναι απαραίτητο να είναι επανδρωμένο.

Μια πειραματική σήμερα αλλά και αυτή πολλά υποσχόμενη τεχνολογία είναι τα ηλιακά ιστία, τα οποία με τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να δώσουν γρήγορα τεράστιες ταχύτητες. Όπως τα πανιά του σκάφους εκμεταλλεύονται τον άνεμο, τα ηλιακά ιστία είναι κατασκευασμένα από εξαιρετικά ελαφρύ και λεπτό υλικό ώστε να εκμεταλλεύονται τον ηλιακό άνεμο, μια συνεχής ροή από σωματίδια από τον Ήλιο. Για την περίπτωση του ταξιδιού στο Άλφα Κενταύρου, μπορούμε να αξιοποιήσουμε ισχυρά λέιζερ.

Σχετικά «καθαρή», αλλά εντελώς πειραματική για συμβατική ηλεκτροδότηση, πόσο μάλλον για διαστημόπλοια, είναι η ιδέα της πυρηνικής σύντηξης, που υπόσχεται άφθονη ενέργεια. Μια πιο προχωρημένη ιδέα είναι ένα είδος σύντηξης με τη χρήση αντιύλης: θεωρητικά εφικτό, αλλά στην πράξη μόνο στον κόσμο του Σταρ Τρεκ θα μπορούσαν να το πραγματοποιήσουν. Μια τελευταία ελάχιστα πιο εφικτή με τη σημερινή τεχνολογία λύση είναι μιας μηχανής Bussard (Bussard ramjet) που «ρουφά» το υδρογόνο που χρειάζεται από το διαστρικό διάστημα – θεωρητικά και αυτή είναι βάσιμη.

Με λεφτά (και ιδέες) από τη Ρωσία

Σε αυτά τα προβλήματα προσπαθεί να απαντήσει το σχέδιο Starshot που χρηματοδοτεί ο ρώσος μεγιστάνας Yuri Milner και έχει την ένθερμη υποστήριξη του Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος έχει κατά καιρούς προειδοποιήσει για την ανάγκη να ανοιχτεί το ανθρώπινο είδος σε άλλους πλανήτες για να αποφύγουμε την καταστροφή του πλανήτη μας.

Η NASA σε ομάδα της για προχωρημένες ιδέες ήδη μελετά τρόπους για την επιτάχυνση μιας μικρής συσκευής, της τάξης των λίγων γραμμαρίων, σε ταχύτητες που θα ξεπερνούν το 10% της ταχύτητας του φωτός. Αυτό θα γίνεται με την χρήση «κατευθυνόμενης ενέργειας», κάτι που στην πράξη σημαίνει χρήση λέιζερ. Είναι ουσιαστικά η ίδια πρόταση που κάνει το σχέδιο του Yuri Milner,.

Συγκεντρώνοντας τους κατάλληλους ανθρώπους το τελευταίο διάστημα, ο Yuri Milner, άρχισε να εξετάζει ιδέες και προτάσεις, για απορρίψει με τους συνεργάτες του πολλές σαν ανέφικτες. Η μόνη που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον τους ήταν η προώθηση με λέιζερ από τη Γη, παρά το διάστημα, γιατί είναι και πιο εύκολο και σχετικά πιο εύκολο στην υλοποίηση (και προφανώς πιο φτηνό).

Έτσι έφτασε στις 12 Απριλίου στις ανακοινώσεις, παρουσία και του Χόκινγκ.

Την ίδια ώρα η NASA δεν έχει εγκαταλείψει τις δικές της έρευνες παράλληλα με τις ιδιωτικές. Το Κογκρέσο που παραδοσιακά είναι πολύ φειδωλό στο να χρηματοδοτεί ιδέες που δεν είναι άμεσα υλοποιήσιμες δείχνει ενδιαφέρον (είναι πάντως και πρόγραμμα μελέτης οπότε δεν κοστίζει και πολλά). Οι υπεύθυνοι του Starshot και της NASA μάλλον το βλέπουν θετικά: «Ας έχουμε το βλέμμα μας στη μπάλα όχι στο ποιος τη κρατά».

Οι αστεροειδείς και όχι οι κομήτες έφεραν το νερό και στη Σελήνη

Έχει διαπιστωθεί ότι στο εσωτερικό της Σελήνης υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού. Σύμφωνα με νέα διεθνή ομάδα ερευνητών το περισσότερο από αυτό το νερό μεταφέρθηκε στον φυσικό μας δορυφόρο από αστεροειδείς που τον «βομβάρδισαν» αμέσως μετά τον σχηματισμό του πριν από περίπου 4.3 έως 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Δυνητική προέλευση του νερού στο φεγγάρι

Οι αναλύσεις

Ερευνητές με επικεφαλής την Jessica Barnes του βρετανικού Ανοικτού Πανεπιστημίου κατέληξαν στο συμπέρασμά τους μέσα από ένα συνδυασμό χημικής ανάλυσης σεληνιακών γεωλογικών δειγμάτων και ανάπτυξης μοντέλων σε υπολογιστές.

Οταν οι αποστολές «Apollo» της NASA έφθασαν στη Σελήνη, η αρχική εντύπωση ήταν ότι δεν υπήρχε… σταγόνα νερού. Όμως σταδιακά αυτή η εκτίμηση έχει αλλάξει. Η εκτίμηση της νέας μελέτης είναι ότι το νερό διοχετεύθηκε εξ ουρανού στον δορυφόρο της Γης στη διάρκεια μιας περιόδου 10 έως 200 εκατομμυρίων ετών και ενώ ακόμη στο φεγγάρι υπήρχε ένας ωκεανός λιωμένου μάγματος.

Η Σελήνη πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε από την πρόσκρουση ενός μεγάλου ουράνιου σώματος στη Γη πριν από περίπου 4,5 δισ. χρόνια. Λίγο μετά, ένας ωκεανός μάγματος κάλυπτε την Σελήνη. Η προσθήκη του νερού σε αυτό το μάγμα έγινε κυρίως από αστεροειδείς (πάνω από 80% του συνολικού νερού) και πολύ λιγότερο από κομήτες (κάτω από 20%), σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις. Το νερό που περιείχαν αυτά τα σώματα, εισχώρησαν στο λιωμένα μάγμα και μετά στο εσωτερικό του φεγγαριού.

Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι ένα μικρό ποσοστό του σεληνιακού νερού μπορεί να έχει και γήινη προέλευση, ως απομεινάρι από τη δημιουργία του φεγγαριού μετά την κατακλυσμική πρόσκρουση ενός σώματος πάνω στη Γη. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Ο Γαλαξίας μας δεν είναι τόσο βαρύς όσο νομίζαμε, τελικά έχει μάζα ίση με 700 δισ. άστρα σαν τον Ήλιο

Η συνολική μάζα του γαλαξία μας ισοδυναμεί με τη μάζα 700 δισεκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο, σύμφωνα με μια νέα εκτίμηση, που θεωρείται η πιο ακριβής μέχρι σήμερα. Η μάζα αυτή περιλαμβάνει τα πάντα: άστρα, μαύρες τρύπες, νέφη αερίων, αστρόσκονη, σκοτεινή ύλη και κάθε είδους άγνωστης ταυτότητας κοσμικό αντικείμενο. Το μήκος του είναι 100,000 έτη φωτός.

 

Χάρτης του Γαλαξία μας πάνω από το Σούνιο

Οι εκτιμήσειςhttp://www.space.com/25959-how-many-stars-are-in-the-milky-way.html

 

Η προηγούμενη εκτίμηση ήταν αρκετά μεγαλύτερη, γύρω στο ένα τρισεκατομμύριο Ήλιους. Ο υπολογισμός όλης της μάζας του γαλαξία μας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, εν μέρει επειδή μόνο ένα μέρος του φαίνεται από τα τηλεσκόπια.

 

Η νέα εκτίμηση, από τον καθηγητή William Harris και τη Gwendolyn Eadie του Πανεπιστημίου Μακμάστερ του Καναδά, παρουσιάσθηκε στο ετήσιο συνέδριο της Καναδικής Αστρονομικής Εταιρείας και υποβλήθηκε για δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

 

Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις, που αναμένεται πάντως να αναθεωρηθούν ξανά στο μέλλον, καθώς συνεχώς οι επιστήμονες μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τον γαλαξία μας, η σκοτεινή ύλη αποτελεί το 88% περίπου της μάζας του.

Τι είναι τα ταχυόνια;

Όταν αναφερόμαστε στην ανώτερη ταχύτητα που μπορούν να ταξιδεύουν τα σώματα, έχουμε στο νου μας την ταχύτητα του φωτός. Ξεχνάμε όμως ότι υπάρχουν τα ταχυόνια, ένας ειδικός τύπος σωματιδίου.

 

Τον όρο ταχυόνιο έπλασε ο φυσικός Gerald Feinberg για πρώτη φορά το 1967. Πρώτον αυτά απομακρύνθηκαν ως μη πραγματικά υποπροϊόντα των εξισώσεων της σχετικότητας, αλλά τώρα τα ταχυόνια εμφανίζονται να βρίσκονται θεωρητικά παντού.

 

Φαίνεται ότι αυτό το σωματίδιο έχει περίεργες ιδιότητες. Όχι μόνο ταξιδεύει πιο γρήγορα και από το φως στο κενό, αλλά πάει πίσω και στον χρόνο.

 

Αλλά πώς παραβαίνουν το νόμο της ειδικής σχετικότητας του Αϊνστάιν; Δεν ισχύει λοιπόν η πιο πάνω θεωρία;

 

Όλα ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’60 όταν μια ομάδα φυσικών αναγνώρισε ότι το όριο της ταχύτητας του Αϊνστάιν δεν ισχύει για σωματίδια που ήδη κινούνταν γρηγορότερα από το φως. Και ονόμασαν τα σωματίδια αυτά ταχυόνια. Μπορεί τυπικά να μην απαγορεύονται από τις εξισώσεις της ειδικής σχετικότητας, και εξακολουθούν να υπακούουν στους μετασχηματισμούς Lorentz.

Ο κόσμος τους είναι πολύ παράξενος. Αντίθετα με την κοινή λογική ένα ταχυόνιο κερδίζει ταχύτητα όταν χάνει ενέργεια. Ή όταν κερδίζει ενέργεια χάνει ταχύτητα. Έτσι, ένα ταχυόνιο με ενέργεια μηδέν θα έχει άπειρη ταχύτητα. Στην πραγματικότητα, θα απαιτούσε άπειρη ενέργεια για να έχει ταχύτητα ίση με την ταχύτητα του φωτός, κι έτσι του είναι αδύνατον να ταξιδέψει με την ταχύτητα του φωτός. Αποτελεί η ταχύτητα του φωτός ένα κάτω όριο για το ταχυόνιο. Είναι σαν να ζουν σε έναν καθρέφτη του κόσμου που εκτρέπεται από αυτό το αόρατο εμπόδιο.

 

Πώς όμως μπορούμε να ανιχνεύσουμε αυτά τα παράξενα σωματίδια; Ακόμα κι αν ζουν στις αντίθετες πλευρές του καθρέφτη, θα μπορούσαμε να δούμε στοιχεία των ταχυονίων άμεσα, εάν βέβαια υπάρχουν. Καθώς αυτά κλείνονται μέσα στο κενό του διαστήματος, θα παρήγαγαν ένα κώνο φωτός, τη γνωστή ακτινοβολία Cerenkov. Αλλά μέχρι σήμερα, αυτός ο κώνος δεν έχει φανεί ποτέ, κι έτσι τα ταχυόνια παραμένουν μια δυνητική υπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον κανένα από αυτά δεν έχει φορτίο.

 

Πραγματικά ή όχι τα ταχυόνια κάνουν τους επιστήμονες να αισθάνονται άβολα επειδή αυτά παραβιάζουν τους κανόνες του αιτίου και του αιτιατού. Από την δική μας προοπτική, αυτά τα σωματίδια – που κινούνται πιο γρήγορα από το φως – εμφανίζονται να κινούνται προς τα πίσω στον χρόνο.

 

Ένα ταχυόνιο από το παρόν θα μπορούσε να αλληλεπιδρά με ένα σωματίδιο στο παρελθόν, οδηγώντας σε παράξενα σενάρια «από το παρελθόν προς το μέλλον». Δηλαδή σενάρια για παράλληλα σύμπαντα.

 

Στο ταχυόνιο μπορούν να οριστούν οι ιδιότητες της κανονικής ύλης, όπως είναι το σπιν, καθώς επίσης και να αντιστοιχηθεί ένα αντισωμάτιο (το αντιταχυόνιο). Και κάτι εκπληκτικό, οι σύγχρονες απόψεις της θεωρίας των ταχυονίων επιτρέπουν στα ταχυόνια να έχουν πραγματική μάζα (Recami 1996).

 

Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που μας κάνουν σκεπτικούς για την ύπαρξή τους. Μερικοί από τους λόγους είναι:

• Αν υπάρχουν μπορούν να έχουν απεριόριστα μεγάλες ταχύτητες. Συνεπώς θα μπορούσαμε μ’ αυτά να συγχρονίσουμε ρολόγια σε κάποιο σύστημα αναφοράς. Το σύστημα αυτό θα ήταν τότε ένα προνομιακό σύστημα αναφοράς, πράγμα που αντιβαίνει στην κεντρική ιδέα της σχετικότητας.
• Σύμφωνα με τη σχέση της ενέργειας- ταχύτητας, αν μεν δεχτούμε ότι έχουν πραγματική ενέργεια, τότε αφού η ταχύτητα τους v>c, πρέπει να έχουν φανταστική μάζα ηρεμίας. Αν πάλι θέλουμε να έχουν πραγματική μάζα ηρεμίας, θα πρέπει η ενέργειά τους να είναι φανταστική.
• Δεν απαιτείται να αποδώσουμε μάζα ηρεμίας για τα σωματίδια αυτά αφού δεν μπορούν να υπάρξουν σε ταχύτητες μικρότερες από την ταχύτητα του φωτός. Και τέλος τα ταχυόνια δεν οφείλουν την ταχύτητά τους σε μια επιτάχυνση που τα επιταχύνει από την ηρεμία.

Έχει προταθεί πως το ταχυόνιο παράγεται στις κοσμικές ακτίνες, και πως ακόμη θα μπορούσαν να αποτελούν αυτή τη μυστήρια σκοτεινή ύλη. Επίσης, παίζουν ένα ρόλο στη θεωρία χορδών, η οποία τα έχει φέρει πάλι στο προσκήνιο.

 

Το 1973, με τη χρησιμοποίηση μιας μεγάλης συλλογής ανιχνευτών σωματιδίων, οι Philip Crough και Roger Clay προσδιόρισαν ένα υποθετικό σωματίδιο υπερφωτεινό σε ένα ντους σωματιδίων (από τις κοσμικές ακτίνες) στον αέρα, αν και αυτό το αποτέλεσμα δεν έχει αναπαραχθεί ποτέ.

 

Ο Murray Gell Mann, βραβείο Νόμπελ φυσικής το 1969 για την εργασία του πάνω στα στοιχειώδη σωμάτια, κάποτε είπε ότι στη φυσική, «όλα όσα δεν είναι απαγορευμένα είναι επιτακτικά». Τα ταχυόνια μπορεί να είναι απλώς εδώ για να μείνουν.

Η Ανταρκτική μένει ψυχρή χάρις στο βαθύ παλιό νερό

Τις τελευταίες δεκαετίες η θερμοκρασία της Αρκτικής αυξάνεται τρεις φορές ταχύτερα από ό,τι σε άλλες περιοχές του πλανήτη, ενώ η θερμοκρασία στην Ανταρκτική έχει αυξηθεί ελάχιστα.

Ο ρυθμός ανόδου της θερμοκρασίας τα τελευταία 50 χρόνια σε βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία. Η αύξηση είναι ραγδαία στην Αρκτική αλλά πολύ αργή στην Ανταρκτική

Μελέτη που βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα προσφέρει τώρα μια νέα εξήγηση για το κλιματικό αίνιγμα: τα μοναδικά θαλάσσια ρεύματα γύρω από την Ανταρκτική ανεβάζουν στην επιφάνεια νερό που έχει μείνει σε μεγάλο βάθος για αιώνες και δεν έχει προλάβει μέχρι σήμερα να θερμανθεί.

Σε γενικές γραμμές, τα ωκεάνια και ατμοσφαιρικά ρεύματα της Γης μεταφέρουν προς τους πόλους ένα μεγάλο μέρος της ηλιακής ενέργειας που δέχεται ο ισημερινός. Αυτό θα έπρεπε θεωρητικά να ανεβάζει σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα τη θερμοκρασία και των δύο πόλων.

«Με την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα [που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου] θα περίμενε κανείς περισσότερη θέρμανση και στους δύο πόλους. Το βλέπουμε όμως να συμβαίνει μόνο στον έναν, οπότε κάτι άλλο πρέπει να παίζει ρόλο» λέει ο Κάιλ Άρμουρ του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης στην επιθεώρηση Nature Geoscience.

«Αυτό που δείχνουμε είναι ότι το φαινόμενο οφείλεται σε πολύ απλούς λόγους, με τα ωκεάνια ρεύματα να πρωτοστατούν» αναφέρει.

Ο Άρμουρ συνεργάστηκε με ερευνητές του MIT για να αναλύσει μετρήσεις από πλωτήρες και να παρακολουθήσει τη μεταφορά θερμότητας στους ωκεανούς με υπολογιστικά μοντέλα.

Ο βασικός λόγος για τη θερμική ανισορροπία ανάμεσα στους πόλους, έδειξε η μελέτη, είναι οι θυελλώδεις δυτικοί άνεμοι που γυροφέρνουν την Ανταρκτική στο Νότιο Ωκεανό και σπρώχνουν το νερό προς τα βόρεια. Το νερό αυτό αναπληρώνεται από ρεύματα που ανεβάζουν ψυχρό νερό από μεγάλο βάθος.

Το σημείο-κλειδί είναι ότι το νερό που ανεβαίνει από τόσο μεγάλο βάθος, της τάξης των αρκετών χιλιομέτρων, παραμένει ψυχρό επειδή δεν έχει έρθει σε επαφή με τη θερμαινόμενη ατμόσφαιρα εδώ και αιώνες.

Για την ακρίβεια, το νερό που αναδύεται στον Νότιο Ωκεανό προέρχεται από απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων από τον Βόρειο Ατλαντικό. Πρόκειται για επιφανειακά νερά που κρύωσαν στον παγωμένο βορρά, βυθίστηκαν στον πάτο του Ατλαντικού και κινήθηκαν νότια μέχρι την Ανταρκτική, όπου παρέμειναν μέχρι σήμερα.

Το ωκεάνιο κύκλωμα κλείνει όταν το παγωμένο νερό ανεβαίνει στην επιφάνεια λόγω της δράσης των δυτικών ανέμων και ωθείται προς τα βόρεια. Το βόρειο αυτό ρεύμα συνεχίζει μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου και μεταφέρει θερμότητα στην Αρκτική, αυξάνοντας δυσανάλογα τη θερμοκρασία σε σχέση με τον υπόλοιπο πλανήτη.

«Η δράση των ωκεανών ενισχύει τη θέρμανση στην Αρκτική και την μετριάζει γύρω από την Ανταρκτική» εξηγεί ο Άρμουρ. «Δεν μπορεί κανείς να συγκρίνει άμεσα τη θέρμανση στους δύο πόλους, αφού η ωκεάνια κυκλοφορία είναι πολύ διαφορετική στις δύο περιπτώσεις» επισημαίνει.

Σύμφωνα με την ομάδα του, η προηγούμενη εξήγηση που είχε προταθεί ως εξήγηση για τη διαφορά ανάμεσα στους δύο πόλους δεν στηρίζεται από τις πραγματικές μετρήσεις.

«Η παλιά ιδέα είναι ότι η θερμότητα που απορροφάται από το επιφανειακό νερό [στην Ανταρκτική] αναμειγνύεται με το ψυχρό νερό που βρίσκεται σε μεγαλύτερο βάθος, και αυτός είναι ο λόγος για τη βραδεία θέρμανση. Οι παρατηρήσεις δείχνουν όμως ότι η θερμότητα μεταφέρεται στην πραγματικότητα μακριά από την Ανταρκτική λόγω του θερμού νερού που κινείται βόρεια κατά μήκος της επιφάνειας» λέει ο Άρμουρ.

Όπως επισημαίνει, το να γνωρίζουν οι κλιματολόγοι που καταλήγει η επιπλέον θερμότητα που κατακρατείται στο θερμοκήπιο της ατμόσφαιρας, όπως και το να κατανοήσουν το γιατί οι πόλοι θερμαίνονται με διαφορετικό ρυθμό, θα βοηθήσουν στις προβλέψεις για την άνοδο της θερμοκρασίας στο μέλλον.

«Όταν ακούμε τον όρο «παγκόσμια θέρμανση» φανταζόμαστε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας συμβαίνει παντού και με τον ίδιο ρυθμό» λέει ο ερευνητής.

«Πλέον απομακρυνόμαστε από αυτήν την ιδέα της παγκόσμιας θέρμανσης και υιοθετούμε την ιδέα των τοπικών μοτίβων θέρμανσης, τα οποία διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από τα ωκεάνια ρεύματα».

Πώς οι μέλισσες αντιλαμβάνονται τα ηλεκτρικά πεδία των λουλουδιών

Χρώμα, άρωμα, ηλεκτρισμός! Οι μέλισσες δείχνουν να αντιλαμβάνονται τα ασθενή ηλεκτρικά πεδία των λουλουδιών, και μια νέα μελέτη δείχνει να εξηγεί το μηχανισμό αυτής της αόρατης αλληλεπίδρασης.

Οι μέλισσες αντιλαμβάνονται τα ηλεκτρικά φορτία με τα τριχίδια που καλύπτουν το σώμα τους

Τα ηλεκτρικά πεδία των λουλουδιών οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην ανισορροπία των ηλεκτρικών φορτίων ανάμεσα στην ατμόσφαιρα και το έδαφος.

Επιπλέον, οι μέλισσες και άλλα έντομα που πετούν συσσωρεύουν ηλεκτρικά φορτία όταν τα φτερά τους κινούνται μέσα στον αέρα, ακριβώς όπως τα ανθρώπινα μαλλιά φορτίζονται λόγω της τριβής με τη βούρτσα. Όταν τα έντομα προσεδαφίζονται σε ένα λουλούδι τού μεταφέρουν ένα μέρος του φορτίου, και αυτό ενημερώνει άλλα έντομα για το αν το συγκεκριμένο άνθος έχει δεχθεί κι άλλες επισκέψεις.

Το φαινόμενο είναι γνωστό εδώ και χρόνια, παρέμενε όμως ανεξήγητο. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ αποκαλύπτει τώρα ότι οι μέλισσες, και πιθανώς και άλλοι επικονιαστές, αντιλαμβάνονται αυτά τα ηλεκτρικά σήματα με τα τριχίδια που καλύπτουν το σώμα τους.

Χρησιμοποιώντας μια συσκευή λέιζερ για να μετρήσουν δυσδιάκριτες κινήσεις των τριχιδίων, οι εντομολόγοι ανακάλυψαν ότι τα τριχίδια λυγίζουν λόγω του ηλεκτρικού πεδίου, ακριβώς όπως οι ανθρώπινες τρίχες έλκονται από μια φορτισμένη τσατσάρα.

Νευρικά κύτταρα που κρύβονται στη βάση της τρίχας διαβιβάζουν το σήμα στο νευρικό σύστημα και ενημερώνουν έτσι το έντομο για την ένταση του πεδίου.

Το ηλεκτρικό φορτίο του λουλουδιού μπορεί να γίνει έτσι αντιληπτό από απόσταση 10 εκατοστών, μια αρκετά μεγάλη απόσταση για τις μέλισσες.

Όπως λέει ο Γκρέγκορι Σάτον, επικεφαλής της μελέτης, «πολλά ακόμα έντομα φέρουν στο σώμα τους παρόμοια τριχίδια, κάτι που μας οδηγεί στην υπόθεση ότι πολλά ακόμα μέλη του κόσμου των εντόμων μπορεί να είναι εξίσου ευαίσθητα στα ηλεκτρικά πεδία».

Ιούνιος: ο Μήνας της Θεάς Ήρας

Ιούνιος: Θέρος, τρύγος, πόλεμος και στ’ αλώνισμα χαρές!

«Γεια σου θεριστή, λεβέντη, που θερίζεις τα σπαρτά κι ωριμάζεις και τα σύκα, Ορνιαστή μου απ’ τη συκιά»

Ο Ιούνιος πήρε το όνομά του από την Θεά Ήρα την σύζυγο του Θεού Δία, η οποία στα λατινικά ονομάζονταν Juno. Είναι ο δέκατος μήνας κατά το εκκλησιαστικό ημερολόγιο που αρχίζει τον Σεπτέμβριο κι ο τέταρτος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο δωδέκατος μήνας και ονομάζονταν Σκιροφοριών διάρκειας 29 ημερών και αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα από 24 Μαΐου έως 22 Ιουνίου. Σε άλλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας τελευταίος μήνας του χρόνου θεωρούνταν ο Ποσειδών ο οποίος στην Αθήνα λογίζονταν ως ο έκτος μήνας του έτους.

Στην ελληνική μυθολογία η Ήρα ήταν σύζυγος του Δία, κόρη του Κρόνου και της Ρέας. Ήταν η Θεά του γάμου . Ζήλευε τον άνδρα της Δία για τις απιστίες του προς αυτήν και πολλές φορές εκδικήθηκε τις γυναίκες με τις οποίες την απατούσε ο Δίας. Ταυτιζόταν κατά την Ρωμαϊκή Μυθολογία με τη Θεότητα Γιούνο ενώ στην Ετρουσκική με την Θεότητα Ούνι. Η γέννηση της βασίλισσας των Θεών τοποθετείται σε σημεία. Μερικά από αυτά είναι η Σάμος ή η Στυμφαλία ή η Εύβοια. Ο Κρόνος την κατάπιε, προσπαθώντας να πολεμήσει τη μοίρα του, καθώς η Γαία και ο Ουρανός του είχαν προφητεύσει πως ένας απόγονός του θα διεκδικούσε την εξουσία. Μόνο όταν η Ρέα κατόρθωσε να ξεγελάσει τον Κρόνο, τότε η Ήρα ξαναείδε το φως. Προς τιμήν της Ήρας γίνονταν γιορτές σε πολλές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας και ονομάζονταν Ηραία. Τα λαμπρότερα Ηραία γίνονταν στο Άργος, τη Σάμο και την Ολυμπία. Οι ναοί προς τιμήν της Ήρας είχαν το όνομα Ηραίον. Το πιο σημαντικό Ηραίον στον Ελλαδικό χώρο είναι το Ηραίον της Σάμου.

Απόγονοι της Θεάς Ήρας ήταν οι Κάδμειοι (ανάμεσά τους κι ο Θεός Διόνυσος) οι Πελοπίδες (ο Αγαμέμνονας, ο Μενέλαος, ο Θησέας, ο Αίγισθος, ο Ορέστης, η Ηλέκτρα, η Ιφιγένεια, ο Αμφιτρύωνας, η Αλκμήνη, ο Ευρυσθέας, ο Ιόλαος, ο Ηρακλής) οι Θεστιάδες (η Αλθαία, η Λήδα, ο Μελέαγρος, η Δηιάνειρα, οι Διόσκουροι, η Ωραία Ελένη, ο Αμφιάραος) ο Ασκληπιός, οι Παλικοί, ο Αιγέας κι ο ληστής Περιφήτης.

Ο Λεύκιος Ιούνιος Βρούτος, ήταν ο πρώτος Ύπατος που θεμελίωσε την Δημοκρατία στην Ρώμη, τον 5ο αιώνα π.κ.ε. και με την αναμόρφωση του Ρωμαϊκού Ημερολογίου από τον Νουμά Πομπίλιο έλαβε ο μήνας Ιούνιος την έκτη θέση στο δωδεκάμηνο Ρωμαϊκό Ημερολόγιο, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα.

Τον Ιούνιο έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο με τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου για το Βόρειο Ημισφαίριο, που πρακτικά σημαίνει την έναρξη του καλοκαιριού.

Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα: Βενδίδεια, προς τιμή της Θρακικής Θεότητας Βενδίδας (Αρτέμιδας), από τους εμπόρους μέτοικους από τη Θράκη, που κατοικούσαν στον Πειραιά. Το επίκεντρο των εκδηλώσεων ήταν στον Λόφο της Μουνιχίας (σημερινή Καστέλα) κι αυτό που εντυπωσίαζε τους γηγενείς Αθηναίους ήταν η έφιππη λαμπαδηδρομία και η ολονύκτια διασκέδαση των συμμετεχόντων. Η γιορτή των Βενδιδείων αποτελεί το εναρκτήριο θέμα της «Πολιτείας» του Πλάτωνος.

Καλλυντήρια και Πλυντήρια, γιορτές που σχετίζονταν με τον καθαρισμό του ναού της θεάς Αθηνάς.

Σκιροφόρια, γυναικεία γιορτή προς τιμή τηςΔήμητρας και της Περσεφόνης.

Διιπόλια ή Διπολίεια, εορτή αφιερωμένη στον Δία με θυσία βοδιού.

Τον Ιούνιο ξεκινούν οι μεγάλες δουλειές των γεωργών, θέρος, τρύγος, πόλεμος!

Στη νεώτερη Ελλάδα, ο Ιούνιος έχει πολλές λαϊκές ονομασίες: Θεριστής, λόγω του ότι είναι ο κατεξοχήν μήνας του θερισμού των δημητριακών. Αλυθτσατσής, Ρινιαστής, Ορνιαστής και Απαρνιαστής, ονομασίες που προέρχονται από την τεχνητή γονιμοποίηση των ήμερων σύκων, με καρπούς αγριοσυκιάς. Κερασάρης και Κερασινός, λόγω της ωρίμανσης των κερασιών. Τζιτζικάρης, λόγω της δυναμικής παρουσίας των τζιτζικιών.

Σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος ο Ιούνιος έχει την δική του ξεχωριστή ονομασία: Στα Γρεβενά αναφέρεται ως Κερασάρης και στον Πόντο Κερασινός επειδή ωριμάζουν τα κεράσια, ενώ λόγω του «ερινασμού» ή «ορνιασμού» (τεχνητή γονιμοποίηση με ορνούς ή καρπούς άγριας συκιάς) των ήμερων σύκων ονομάζεται Ορνιαστής στην Άνδρο, Ρινιστής στην Πάρο και Απαρνιαστής σε διάφορα άλλα μέρη.

Στο Μανιάκι Πυλίας αφήνουν ένα κομμάτι αθέριστο και λένε ότι είναι τα γένια του νοικοκύρη, τον οποίο σηκώνουν στα χέρια ψηλά & τον αφήνουν να πατήσει στη γη, μόνο αν τάξει στους θεριστές κρασί και κότα.

Στη Σκύρο σαν αποθερίσουν, αφήνουν δύο λημάρια αποθέρι στο χωράφι άθερα, για χαρά του χωραφιού και για να φάνε τα πουλιά και τα αγρίμια.

Στην Κάρπαθο χαράσσουν με το δρεπάνι ένα κύκλο, που περιλαμβάνει τα τελευταία στάχυα. Στον κύκλο μπαίνει η νεαρότερη θερίστρια, σταυροκοπιέται και πετάει επάνω το δρεπάνι της φωνάζοντας: «Και του χρόνου, καλαλωνεμένα, καλοφαωμένα, καλοπρουκισμένα!»

Είναι όμως κυρίως γνωστός ως Θεριστής: «αρχές του Θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή» αφού συνδέεται άμεσα με την ωρίμανση και τον θερισμό των δημητριακών. Το θέρισμα γίνεται με το δρεπάνι αρχίζοντας από το μέρος που έχει λυγίσει τα στάχυα ο αέρας. Αυτόν το μήνα ξεκινούσε στο χωριό ο Θέρος και κράταγε όλο το χωριό στο πόδι μέρα – νύχτα. Tο χωριό κατά βάση φτωχό είχε πρώτο μέλημα να εξασφαλιστεί το «σόδιμα», για να μπει στ’ αμπάρι να θρέψει τη φαμελιά. Δεν υπήρχε πεζούλα ή άκρη που να μην σπείρουν οι χωριανοί.

Μερικές παροιμίες για τον Ιούνιο είναι οι εξής:
«Αρχές του θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή»
«Ο Μάης θέλει το νερό κι ο θεριστής (=Ιούνιος) το ξύδι»
«Όποιος έχει την κατάρα του παππού, πάει τον Μάη εργάτης κι όποιος έχει του πρωτόπαππου πάει τον Ιούνιο»
«Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές»
«Θέρος, τρύγος, πόλεμος και στ’ αλώνισμα χαρές!»
«Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα»
«Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή»
«Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι»

Θερινό ηλιοστάσιο
Στις 21-22 Ιουνίου ο Ήλιος φτάνει στο βορειότερο σημείο της εκλειπτικής και αρχίζει να κατέρχεται και πάλι «τρεπόμενος» προς τον ουράνιο ισημερινό. Το σημείο αυτό, ονομάζεται θερινό τροπικό σημείο ή απλά θερινή τροπή, επειδή ο Ήλιος τρέπεται και πάλι προς τον ισημερινό, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το καλοκαίρι. Επειδή, μάλιστα, για μερικές ημέρες πριν και μετά τη θερινή τροπή ο Ήλιος φαίνεται να αργοστέκει πάνω στην εκλειπτική, σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, το θερινό τροπικό σημείο ονομάζεται επίσης και θερινό ηλιοστάσιο.

Πριν από 2.000 χρόνια το σημείο του θερινού ηλιοστάσιου βρίσκονταν στον αστερισμό του Καρκίνου γι’ αυτό και ο Βόρειος Τροπικός Κύκλος ο οποίος διέρχεται από το σημείο αυτό ονομάστηκε «Τροπικός του Καρκίνου». Μετά τη θερινή τροπή, ο Ήλιος αρχίζει να κατεβαίνει προς το Νότο, άρα «καρκινοβατεί» κάνει δηλαδή μια οπισθοδρομική κίνηση σαν τον κάβουρα. Φυσικά, σήμερα, λόγω της μετάπτωσης των ισημεριών, το σημείο του θερινού ηλιοστάσιου βρίσκεται στον αστερισμό των Διδύμων, ενώ ο Ήλιος εισέρχεται στον αστερισμό του Καρκίνου στις 21 Ιουλίου και παραμένει εκεί επί 21 ημέρες μέχρι τις 11 Αυγούστου.

Ιστορική αναδρομή του εθίμου
Ο Κλήδονας είναι ένα  έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα
Στην επoχή του Ομήρου, χρησιμοποιούσαν τη μαγεία του Κλήδονα για να μαντέψουν τα μελλούμενα.  Ο Παυσανίας (Βοιωτικά), σχετικά με τον κλήδονα,  αναφέρει τα εξής: «Στη συνέχεια του Ηρακλείου (της Θήβας) υπάρχει γυμνάσιο και στάδιο, που και τα δυο έχουν το όνομα του Θεού. Πέρα από το Σωφρονιστήρα λίθο υπάρχει βωμός του Απόλλωνα του επονομαζόμενου Σποδίου. Ο Βωμός του Απόλλωνα σχηματίστηκε από τη στάχτη των σφαγίων. Εδώ συνηθίζεται μαντική από κληδόνων την οποία ξέρω ότι τη χρησιμοποιούν οι Σμυρνιοί περισσότερο απ’ όλους τους Έλληνες και οι Σμυρνιοί έχουν πάνω από τη πόλη, έξω από το τείχος, ιερό των κληδόνων («κληδόνων ιερόν»).
Οι Θηβαίοι θυσίαζαν ταύρους στον «Σπόδιο Απόλλωνα»

Ο Απόλλωνας ήταν ένας από τους 12 θεούς του Ολύμπου, ο σπουδαιότερος μετά τον Δία. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, η λατρεία του εισήλθε στον ελλαδικό χώρο από την Ανατολή. Άλλες θεωρίες φέρουν τους Δωριείς ως κομιστές της λατρείας του αλλά και την ως τόπο εμφάνισης του, την Κρήτη, μέσω της οποίας η λατρεία του μεταλαμπαδεύτηκε στην Μικρά Ασία. Διέθετε γύρω στις 350 επικλήσεις, προσωνύμια και τοπικές λατρείες του, θεραπευτής, μάντης και ηλιακός «Φοίβος» Πιθανότατα να αποτέλεσε έμπνευση για τον Θεό Απλού στην ετρουσκική μυθολογία.

Με την επίδραση του Νίτσε και την διάδοση της φιλοσοφίας του και των βιβλίων του στα νεότερα χρόνια, ο άνθρωπος άρχισε να βλέπει ως βασική στην ελληνική θρησκεία την ΔΙΑΚΡΙΣΗ κι αντίθεση ανάμεσα στον φωτεινό, λογικό, τακτικό, συνετό Απόλλωνα Θεό της αρμονίας και της τάξης και στον συναισθηματικό, μυστικιστή και παράφορο Διόνυσο, Θεό της μέθης, των ενστίκτων και του παρορμητισμού. Ο αντιθετικός αυτός διαχωρισμός σε Απολλώνιο και Διονυσιακό στοιχείο επικράτησε, παρόλο που η σύνδεση του Απόλλωνα με το μαντείο των Δελφών δεν έγινε μόνο βάσει ορθολογιστικών παραγόντων, αλλά κυρίως λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής. Επιπρόσθετα η τάση του για εξιλασμούς είναι πλησιέστερη στο συναισθηματικό παρά στο λογικό πεδίο. Ωστόσο, με την ανοικοδόμηση του Ναού του Απόλλωνα και την αναπαράσταση σε αυτόν και των δύο αντίθετων Θεοτήτων, γίνεται εμφανής μια απόπειρα συγκερασμού των στοιχείων και γεφύρωσης των διαφορών των δύο Θεών και η παγίωση μιας νέας εποχής για τη θρησκευτική λατρεία.

Στα χρόνια του Βυζαντίου συναντάμε το έθιμο σαν λατρεία του Ήλιου του Θεού Απόλλωνα.
Φωτιές ανάβονται και ο λαός πηδά πάνω από αυτές για να εξαγνίσει το κακό, όπως και σήμερα. Με τα χρόνια ο Κλήδονας χάνει το χαρακτήρα της γενικής μαντικής και περιορίζεται στους ερωτικούς χρησμούς. Η θεά Κλήδονα αποσύρεται σιωπηλά και δίνει τη θέση της στον Αϊ Γιάννη, του οποίου τη χάρη επικαλείται ο λαός.

Στους βυζαντινούς χρόνους, την παραμονή του Αγίου Ιωάννη, οι άνθρωποι συναθροίζονταν σε κάποιο σπίτι ή στη γειτονιά, όπου γινόταν τραπέζι σαν να επρόκειτο για γαμήλιο δείπνο. Εκεί παρευρισκόταν κάποιο νεαρό κορίτσι ντυμένο νύφη. Στο τέλος της βραδιάς, ο κάθε παριστάμενος έριχνε ένα αντικείμενο σε ειδικό αγγείο με νερό, από όπου το ανέσυρε στη συνέχεια η «νύφη» υπό μορφήν κλήρου ως απάντηση στην ερώτηση του καθένα για το τι επιφύλασσε το μέλλον.

Ο Πατριάρχης Αντιοχείας Θεόδωρος Βαλσαμών κατά το Β’ μισό του 12ου αιώνα, σχολιάζοντας τους Κανόνων της Πενθέκτης Συνόδου (691-2) σχετικά με τις νουμηνίες, τις φωτιές και τον κλήδονα, παραθέτει περιγραφή του εθίμου το οποίο προσομοιάζει με βακχική τελετή συνδεδεμένη με το Σατανά και για το λόγο αυτό το θεωρεί καταδικαστέο, Ωστόσο, παρ’ όλη την αρνητική στάση της Εκκλησίας, το έθιμο του κλήδονα επιβίωσε μέχρι σήμερα,  όμως με κάποιες παραλλαγές σε σχέση με τα βυζαντινά δρώμενα. Συγχρόνως, η έκφραση «αυτά τα λεν στον κλήδονα» με την έννοια ότι αυτά που λέγονται δεν είναι σοβαρά, πιθανόν να εκφράζει την εκκλησιαστική άποψη ως προς τη μαντική πρακτική ή απλώς μια λαϊκή δυσπιστία.

Ετυμολογία της λέξης  «ΚΛΗΔΟΝΑΣ»
Καταρχήν η ονομασία κλήδονας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «κλήω» που σημαίνει «καλώ κάποιον με ευχάριστους ήχους». Η λέξη «ο κλήδονας» παράγεται από την αρχαία λέξη «η κληδών», η οποία αναφέρεται στον Παυσανία (Βοιωτικά), Όμηρο κ.α.

Κληδών ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, το μαντικό σημάδι και κατ’ επέκταση το άκουσμα του οιωνισμού ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία.

Ωστόσο η σωστή προέλευση της είναι από την αρχαία λέξη «κλήδων» που στον Όμηρο σημαίνει μαντικό σημάδι, προφητεία. Άλλο οι λέξεις «κλειδί, κλειδώνω κ.α.» και άλλο οι λέξεις «κληδών, κλήδονας κ.α.» Απλώς και οι δυο ομάδες αυτές  των λέξεων έχουν πρόγονο την αυτή ρίζα.

Η αναβίωση του εθίμου του «Κλήδονα»
Την παραμονή τ’ Αγιαννιού, οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια «Μαρία» στην Θράκη ο ρόλος αυτός δίνεται στην ονομαζόμενη «Καλλινίτσα» της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το «αμίλητο νερό».

Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η εν λόγω κοπέλα και η συνοδεία της πρέπει να ολοκληρώσουν την αποστολή αυτή, τηρώντας απόλυτη σιωπή. Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου τελείται ο κλήδονας, αδειάζουν το νερό σε πήλινο -ως επί το πλείστον- δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο, το λεγόμενο ριζικάρι. Συνήθως, πρόκειται για κάποιο προσωπικό αντικείμενο, συχνά μάλιστα πολύτιμο. Στη συνέχεια, το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα «κλειδώνεται» και τοποθετείται σε ανοιχτό χώρο. «Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού τη χάρη, κι όποια ‘χει καλό ριζικό να δώσει να τον πάρει». Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπό το φως των άστρων, για να «ξαστριστεί». Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους.

Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρα τους το μελλοντικό τους σύζυγο. Την παραμονή της γιορτής των γενεθλίων του Αγιαννιού εκτός από την τέλεση του κλήδονα, οι κάτοικοι του χωριού ανάβουν φωτιές, τις λεγόμενες «μπουμπούνες». Μια μεγάλη φωτιά στήνεται στην πλατεία του χωριού ή σ’ ένα μέρος ανοιχτό, ώστε να φαίνεται από παντού. Άλλες μικρότερες φωτιές ανάβουν σε όλους τους μαχαλάδες προσπαθώντας ο κάθε ένας να ανάψει την μεγαλύτερη φωτιά, πάνω από τις οποίες πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Έλεγαν ότι αν πηδούσαν 3 φορές θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί.

Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, αλλά πριν βγει ο ήλιος -ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων- η υδροφόρος νεαρή της προηγουμένης φέρνει μέσα στο σπίτι το αγγείο. Το μεσημέρι, ή το απόγευμα, συναθροίζονται πάλι οι ανύπανδρες κοπέλες. Αυτήν τη φορά όμως στην ομήγυρη μπορούν να συμμετέχουν και παντρεμένες γυναίκες, συγγενείς και γείτονες και των δύο φύλων, καλεσμένοι για να παίξουν το ρόλο μαρτύρων της μαντικής διαδικασίας.

Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, η «Μαρία» ανοίγει τον κλήδονα. «Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό σήμερα ναν το πάρει» κι ανασύρει ένα-ένα από το αγγείο τ’ αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα, είτε όπως τα θυμάται, είτε από συλλογή τραγουδιών ή ακόμη από ημεροδείκτες.
Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της και σχολιάζεται από τους υπόλοιπους, που προτείνουν τη δική τους ερμηνεία σε σχέση με την ενδιαφερόμενη. Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, έως ότου ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί. Μετά το τέλος όλης αυτής της διαδικασίας στήνεται μεγάλο γλέντι στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό.