Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2022

ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (22.241-22.291)

Μνηστῆρας δ᾽ ὄτρυνε Δαμαστορίδης Ἀγέλαος
Εὐρύνομός τε καὶ Ἀμφιμέδων Δημοπτόλεμός τε
Πείσανδρός τε Πολυκτορίδης Πόλυβός τε δαΐφρων·
οἱ γὰρ μνηστήρων ἀρετῇ ἔσαν ἔξοχ᾽ ἄριστοι,
245 ὅσσοι ἔτ᾽ ἔζωον περί τε ψυχέων ἐμάχοντο·
τοὺς δ᾽ ἤδη ἐδάμασσε βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί.
τοῖς δ᾽ Ἀγέλεως μετέειπεν, ἔπος πάντεσσι πιφαύσκων·
«ὦ φίλοι, ἤδη σχήσει ἀνὴρ ὅδε χεῖρας ἀάπτους·
καὶ δή οἱ Μέντωρ μὲν ἔβη κενὰ εὔγματα εἰπών,
250 οἱ δ᾽ οἶοι λείπονται ἐπὶ πρώτῃσι θύρῃσι.
τῷ νῦν μὴ ἅμα πάντες ἐφίετε δούρατα μακρά,
ἀλλ᾽ ἄγεθ᾽ οἱ ἓξ πρῶτον ἀκοντίσατ᾽, αἴ κέ ποθι Ζεὺς
δώῃ Ὀδυσσῆα βλῆσθαι καὶ κῦδος ἀρέσθαι.
τῶν δ᾽ ἄλλων οὐ κῆδος, ἐπεί χ᾽ οὗτός γε πέσῃσιν.»
255 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκόντισαν ὡς ἐκέλευεν,
ἱέμενοι· τὰ δὲ πάντα ἐτώσια θῆκεν Ἀθήνη.
τῶν ἄλλος μὲν σταθμὸν ἐϋσταθέος μεγάροιο
βεβλήκειν, ἄλλος δὲ θύρην πυκινῶς ἀραρυῖαν·
ἄλλου δ᾽ ἐν τοίχῳ μελίη πέσε χαλκοβάρεια.
260 αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ δούρατ᾽ ἀλεύαντο μνηστήρων,
τοῖς ἄρα μύθων ἄρχε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·
«ὦ φίλοι, ἤδη μέν κεν ἐγὼν εἴποιμι καὶ ἄμμι
μνηστήρων ἐς ὅμιλον ἀκοντίσαι, οἳ μεμάασιν
ἡμέας ἐξεναρίξαι ἐπὶ προτέροισι κακοῖσιν.»
265 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκόντισαν ὀξέα δοῦρα
ἄντα τιτυσκόμενοι· Δημοπτόλεμον μὲν Ὀδυσσεύς,
Εὐρυάδην δ᾽ ἄρα Τηλέμαχος, Ἔλατον δὲ συβώτης,
Πείσανδρον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε βοῶν ἐπιβουκόλος ἀνήρ.
οἱ μὲν ἔπειθ᾽ ἅμα πάντες ὀδὰξ ἕλον ἄσπετον οὖδας,
270 μνηστῆρες δ᾽ ἀνεχώρησαν μεγάροιο μυχόνδε·
τοὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπήϊξαν, νεκύων δ᾽ ἐξ ἔγχε᾽ ἕλοντο.
Αὖτις δὲ μνηστῆρες ἀκόντισαν ὀξέα δοῦρα
ἱέμενοι· τὰ δὲ πολλὰ ἐτώσια θῆκεν Ἀθήνη.
τῶν ἄλλος μὲν σταθμὸν ἐϋσταθέος μεγάροιο
275 βεβλήκει, ἄλλος δὲ θύρην πυκινῶς ἀραρυῖαν·
ἄλλου δ᾽ ἐν τοίχῳ μελίη πέσε χαλκοβάρεια.
Ἀμφιμέδων δ᾽ ἄρα Τηλέμαχον βάλε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ
λίγδην, ἄκρην δὲ ῥινὸν δηλήσατο χαλκός.
Κτήσιππος δ᾽ Εὔμαιον ὑπὲρ σάκος ἔγχεϊ μακρῷ
280 ὦμον ἐπέγραψεν· τὸ δ᾽ ὑπέρπτατο, πῖπτε δ᾽ ἔραζε.
τοὶ δ᾽ αὖτ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην
μνηστήρων ἐς ὅμιλον ἀκόντισαν ὀξέα δοῦρα.
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ Εὐρυδάμαντα βάλε πτολίπορθος Ὀδυσσεύς,
Ἀμφιμέδοντα δὲ Τηλέμαχος, Πόλυβον δὲ συβώτης·
285 Κτήσιππον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα βοῶν ἐπιβουκόλος ἀνὴρ
βεβλήκει πρὸς στῆθος, ἐπευχόμενος δὲ προσηύδα·
«ὦ Πολυθερσεΐδη φιλοκέρτομε, μή ποτε πάμπαν
εἴκων ἀφραδίῃς μέγα εἰπεῖν, ἀλλὰ θεοῖσι
μῦθον ἐπιτρέψαι, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰσι.
290 τοῦτό τοι ἀντὶ ποδὸς ξεινήϊον, ὅν ποτ᾽ ἔδωκας
ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ δόμον κάτ᾽ ἀλητεύοντι.»

***
Ο Αγέλαος, του Δαμαστόρου ο γιος, έδινε τώρα θάρρος στους μνηστήρες:
ο Ευρύνομος, ο Δημοπτόλεμος κι ο Αμφιμέδων,
ο Πείσανδρος, του Πολυκτόρου γιος, ο Πόλυβος, λάβρος αγωνιστής,
αυτοί ξεχώριζαν με την ανδρεία τους απ᾽ τους μνηστήρες,
γενναίοι στο έπακρο, όσο ακόμη ζούσαν και μάχονταν για τη ζωή τους —
οι άλλοι είχαν κιόλας δαμαστεί από του τόξου τις πυκνές σαΐτες.
Τότε λοιπόν ο Αγέλαος φώναξε δυνατά, ν᾽ ακούσουν όλοι:
«Φίλοι, τώρα θα παραλύσουν πια τα χέρια του που ακαταμάχητα φαντάζουν,
αφού ο Μέντωρ το ᾽σκασε κι άφησε πίσω του κούφιες μονάχα καυχησιές,
250 έτσι που οι τέσσερις έμειναν μόνοι τους πατώντας της πόρτας το κατώφλι.
Αλλά σας λέω, μη ρίξετε όλοι μαζί τα μυτερά σας δόρατα,
πρώτα οι έξι ν᾽ ακοντίσετε, κι ας δώσει ο Δίας στόχος σας
ο Οδυσσέας να γίνει, οπότε η δόξα σάς ανήκει —
τους άλλους μη τους λογαριάζετε, φτάνει νεκρός αυτός να πέσει.»
Τόσα τους είπε, κι όπως πρόσταξε, ρίχνουν οι έξι τα κοντάρια τους
μ᾽ όλη τους την ορμή, όμως η Αθηνά μπήκε στη μέση κι όλα αστόχησαν·
άλλος τον παραστάτη βρήκε του ακλόνητου μεγάρου,
άλλος συναρμοσμένα τα θυρόφυλλα, κάποιου το φράξινο χαλκόβαρο κοντάρι
στον τοίχο απέναντι καρφώθηκε.
260 Κι όπως δεν πείραξαν κανέναν τα κοντάρια των μνηστήρων,
πήρε τον λόγο βασανισμένος ο Οδυσσέας και θείος και στους δικούς του φώναξε:
«Φίλοι, σειρά μας τώρα, λέω να ρίξουμε κι εμείς τ᾽ ακόντιά μας
απάνω στων μνηστήρων τον σωρό, που λύσσαξαν να μας σκοτώσουν,
μετά τις τόσες ανομίες τους.»
Τους μίλησε, κι οι τέσσερις, όλοι μαζί, ακοντίζουν με τα μακρά τους δόρατα, γυρεύοντας τον στόχο του ο καθένας:
Τον Δημοπτόλεμο ο Οδυσσέας σκοτώνει, τον Ευρυάδη ο Τηλέμαχος,
τον Έλατο ο χοιροβοσκός, τον Πείσανδρο ο βουκόλος.
Κι έφαγαν όλοι χώμα με τα δόντια τους, μπούκωσε γη το στόμα τους.
270 Κι ενώ οι υπόλοιποι μνηστήρες υποχώρησαν στο βάθος του μεγάρου,
οι τέσσερίς τους όρμησαν και τράβηξαν τα δόρατα απ᾽ τα κουφάρια.
Κι όμως, για δεύτερη τώρα φορά, πήραν να ρίχνουν οι μνηστήρες
τα μυτερά τους δόρατα με λύσσα. Πάλι η Αθηνά μπήκε στη μέση,
κι αστόχησαν τα πιο πολλά· άλλος τον παραστάτη
βρήκε του ακλόνητου μεγάρου, άλλος συναρμοσμένα τα θυρόφυλλα,
κάποιου το φράξινο χαλκόβαρο κοντάρι απέναντι καρφώθηκε στον τοίχο.
Μόλις που άγγιξε ο Αμφιμέδων τον Τηλέμαχο, ξώπετσα
στου χεριού του τον καρπό, κι έγδαρε λίγο ο χαλκός το δέρμα.
Τον Εύμαιο ο Κτήσιππος τον χάραξε κι αυτός με το μακρύ του δόρυ
ψηλά στον ώμο, πάνω από το σκουτάρι, προτού, πετώντας, το κοντάρι
280 στο χώμα σφηνωθεί.
Και πάλι αυτοί, πλάι στον δολοπλόκο μαχητή Οδυσσέα, ρίχνουν
τα μυτερά τους δόρατα επάνω στων μνηστήρων τον σωρό:
τον Ευρυμέδοντα ο Οδυσσέας σκοτώνει, ο πορθητής της Τροίας,
τον Αμφιμέδοντα ο Τηλέμαχος, τον Πόλυβο ο χοιροβοσκός,
τον Κτήσιππο έπειτα ο βουκόλος κατάστηθα τον βρήκε,
και πάνω εκεί καυχήθηκε φωνάζοντας:
«Ε ξιπασμένε γιε του Πολυθέρση, ποτέ ξανά να μη μεγαλαυχήσεις
στην αφροσύνη που σε δέρνει· μάθε ν᾽ αφήνεις στους θεούς
τον τελευταίο λόγο, αφού αυτοί κρατούν δύναμη περισσή.
290 Και να το αντίδωρο για το ποδάρι του βοδιού που πέταξες
στον θείο Οδυσσέα, όσο ακόμη ζητιανεύοντας γυρνούσε μέσα στο παλάτι του.»

Θυμωμένα παιδιά: Τι κρύβεται πίσω από το θυμό τους

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη: Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, αυτό είναι εύκολο. Αλλά να θυμώνεις με το σωστό άτομο, και στο σωστό βαθμό, και τη σωστή στιγμή, και για τον σωστό σκοπό, και με τον σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι στη δύναμη του καθενός, δεν είναι εύκολο.

Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό και χρήσιμο συναίσθημα αλλά και αναπόφευκτο μέρος της ζωής και είναι κοινή υπόθεση ότι η έκφραση του θυμού είναι αποδεκτή.

Κάθε παιδί έχει κάποιες μέρες που τίποτα δεν φαίνεται να πηγαίνει καλά, αλλά για μερικά, τα ξεσπάσματα θυμού, η απογοήτευση και η αγανάκτηση είναι ο κανόνας.

Όταν ο θυμός ενός παιδιού απειλεί να θέσει σε κίνδυνο τη σχολική και κοινωνική του ζωή και εισάγει ένα στοιχείο πίεσης στη δυναμική της οικογένειας που επηρεάζει κάθε μέλος, είναι καιρός ένας γονέας να ρωτήσει:

Πότε ο θυμός είναι προβληματικός;

Μπορεί να είναι χρήσιμο να σκεφτόμαστε τον θυμό σαν παγόβουνο. Η θυμωμένη συμπεριφορά είναι το κορυφαίο μέρος αυτού που μπορούμε να δουμε πάνω από το νερό, με όλα τα άλλα πράγματα που μπορεί να οδηγήσουν στο θυμό να βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια, τα οποία και δεν μπορούμε να δούμε.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε έρθει σε επαφή με ένα θυμωμένο παιδί.

Η γνώριμη εικόνα με το παιδί που έχει χάσει τον έλεγχο κατευθύνοντας την αγωνία του σε έναν φροντιστή, ουρλιάζοντας και βρίζοντας, πετώντας επικίνδυνα αντικείμενα ή χτυπώντας και δαγκώνοντας, μπορεί να είναι μια τρομακτική και αγχωτική εμπειρία τόσο για εσάς όσο και το παιδί.

Γιατί είναι τόσο θυμωμένο το παιδί σας;

Συχνά είναι δύσκολο για τους γονείς να χειριστούν την εκρηκτική και θυμωμένη συμπεριφορά των παιδιών, αλλά η κατανόηση του γιατί ενεργούν έτσι μπορεί να βοηθήσει.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το παιδί σας μπορεί να φαίνεται πιο θυμωμένο από άλλα παιδιά, όπως:
  • Βλέποντας άλλα μέλη της οικογένειας να μαλώνουν ή να είναι θυμωμένα μεταξύ τους
  • Προβλήματα φιλίας
  • Υπόκεινται σε εκφοβισμό
  • Δυσκολεύεται με τις σχολικές εργασίες ή τις εξετάσεις
  • Αίσθημα άγχους ή φόβου για κάτι
  • Αντιμετώπιση των ορμονικών αλλαγών κατά την εφηβεία
  • Υποκρύπτεται κάποια άλλη διαταραχή όπως ΔΕΠΥ, Αυτισμός, μαθησιακές δυσκολίες
Η ανάπτυξη του θυμού από την προσχολική ηλικία έως την εφηβεία

Ο θυμός έχει τις ρίζες του στην βρεφική ηλικία.

Ακόμα και πριν από την ηλικία των τεσσάρων μηνών, τα βρέφη μπορούν να εκδηλώσουν θυμό μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου τους, το γοερό κλάμα, τις σφιγμένες γροθιές.

Κατά την νηπιακή ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να γίνονται πιο ανεξάρτητα.

Θέλουν να μπορούν να κάνουν πράγματα για τα οποία δεν έχουν τις δεξιότητες και η έλλειψη επικοινωνιακών δεξιοτήτων συμβάλλει στην επιβάρυνση της απογοήτευσή τους.

Γι' αυτό μπορεί να εκφράσουν την απογοήτευσή τους είτε κλωτσώντας, είτε ουρλιάζοντας και με θυμό.

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν πολλά να αντιμετωπίσουν.

Μαθαίνουν πολλά διαφορετικά πράγματα όπως είναι η ακαδημαϊκή γνώση, πώς να κοινωνικοποιούνται και πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας επίσης συχνά αρχίζουν να συγκρίνονται με άλλα παιδιά.

Ξεκινούν να νιώθουν την ανάγκη να ανήκουν και να δημιουργούν στενές φιλίες, αλλά αυτές οι φιλίες μπορούν επίσης να είναι αφορμές για θυμό, μέσα από τα πειράγματα, τον εκφοβισμό, τη ζήλια και το αίσθημα «απομάκρυνσης» ή μοναξιάς. Εάν τα παιδιά δεν αισθάνονται ασφαλή στις φιλίες τους, μπορεί να αισθάνονται δυστυχισμένα ή απογοητευμένα, κάτι που μπορεί να εμφανιστεί και ως θυμωμένη συμπεριφορά.

Η εφηβεία φέρνει νέες ανησυχίες και ένα σύνολο εργασιών για μάθηση. Νέοι σε αυτή την ηλικία αναπτύσσουν ένα νέο επίπεδο ανεξαρτησίας και πειραματίζονται με την ταυτότητά τους.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οποιαδήποτε σύγκρουση ή άγχος μπορεί να σχετίζεται με το αν το νιώθουν ότι έχουν αρκετό έλεγχο στη ζωή τους.

Όπως είναι λογικό, οι ομάδες φιλίας γίνονται πιο σημαντικές κατά την εφηβεία γιατί οι νέοι μπορούν να μοιράζονται ο ένας με τον άλλον εμπειρίες. Επομένως, η ανάγκη για αποδοχή και ανήκειν γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Αυτή η ανάγκη μπορεί να φέρει μαζί της ευαισθησία.

Αυτή η ευαισθησία, μαζί με την αναδυόμενη αίσθηση της ταυτότητας και της φυσικές αλλαγές στην εφηβεία, μπορεί να αυξήσουν τα συναισθήματα θυμού και τις εκρήξεις.

Τι μπορείτε να κάνετε για να διαχειριστείτε τα ξεσπάσματα θυμού των παιδιών σας;

Είναι χρήσιμο να καταλάβετε πρώτα ότι η συμπεριφορά είναι επικοινωνία.

Ένα παιδί που είναι τόσο συγκλονισμένο και ξεσπά, είναι ένα ταλαιπωρημένο παιδί.

Δεν έχουν την ικανότητα να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να τα εκφράσουν με πιο ώριμο τρόπο.

Μπορεί να τους λείπει η γλώσσα ή ο έλεγχος των παρορμήσεων ή οι ικανότητες επίλυσης προβλημάτων.

Μερικές φορές οι γονείς βλέπουν αυτού του είδους την εκρηκτική συμπεριφορά ως χειριστική.

Όμως, τα παιδιά συνήθως δεν είναι σε θέση να χειριστούν την απογοήτευση ή τον θυμό με πιο αποτελεσματικό τρόπο – ας πούμε, μιλώντας και ανακαλύπτοντας πώς να πετύχουν αυτό που θέλουν.

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο αντιδράτε όταν ένα παιδί θυμώνει επηρεάζει το αν θα συνεχίσει να ανταποκρίνεται στην αγωνία με τον ίδιο τρόπο ή θα μάθει καλύτερους τρόπους να χειρίζεται τα συναισθήματά του , ώστε να μην είναι υπερβολικά.

Προτάσεις για το πώς να αντιμετωπίσετε τα ξεσπάσματα των παιδιών:

Μείνετε ήρεμοι.

Αντιμέτωποι με ένα μανιασμένο παιδί, είναι εύκολο να αισθάνεστε και να βγείτε εκτός ελέγχου, φωνάζοντας του. Αλλά όταν τους φωνάζετε έχετε λιγότερες πιθανότητες να τα ηρεμήσετε.

Αντίθετα, θα τα κάνετε μόνο πιο επιθετικά και προκλητικά.

Όσο δύσκολο κι αν είναι, αν μπορέσετε να παραμείνετε ψύχραιμοι και να ελέγχετε τα συναισθήματά σας, μπορείτε να γίνετε πρότυπο για το παιδί σας και να του μάθετε να κάνει το ίδιο πράγμα.

Μην υποχωρείτε.

Μην τα ενθαρρύνετε να συνεχίσουν αυτή τη συμπεριφορά συμφωνώντας σε αυτό που θέλουν για να το σταματήσουν.

Επαινέστε την κατάλληλη συμπεριφορά. Όταν ηρεμήσουν, επαινέστε τα γι' αυτό που κατάφεραν!

Και όταν προσπαθήσουν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους προφορικά και ήρεμα ή προσπαθήσουν να βρουν έναν συμβιβασμό σε μια διαφωνία, επαινέστε τα γι' αυτές τους τις προσπάθειες.

Διδάξτε στο παιδί σας πώς να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του. Όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά συμπεριλαμβανομένου του θυμού.

Μόλις σκεφτείτε μόνοι σας τα συναισθήματα σας, μπορείτε να βοηθήσετε και το παιδί σας να αναγνωρίσει τα δικά του.

Δοκιμάστε αυτές τις συμβουλές για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναγνωρίσει τα σημάδια και τα ερεθίσματα.

Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει πώς νιώθει το σώμα του όταν ξεκινά να θυμώνει. Έχει αίσθημα ζέστης ή τρέμει; Αν μπορεί να παρατηρήσει τα προειδοποιητικά σημάδια ή τις σωματικές ενδείξεις ότι θυμώνει, μπορεί να αφιερώσει χρόνο για να ηρεμήσει πριν από την έκρηξη.

Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να αναγνωρίζει τα ερεθίσματα του θυμού του.

Αντιδρούν με θυμό όταν πρέπει να σταματήσουν τη χρήση του ηλεκτρονικού ή όταν χάσουν σε ένα παιχνίδι;

Γνωρίζοντας τα ερεθίσματα του θυμού τους, μπορεί να βοηθήσει εσάς και το παιδί σας να καταλάβετε ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματα πίσω από τις αντιδράσεις τους και να σχεδιάσετε εκ των προτέρων την κατάσταση.

Σεβαστείτε τα συναισθήματα του παιδιού σας.

Μερικές φορές το παιδί σας μπορεί να αισθάνεται θυμωμένο εξαιτίας ενός άλλου συναισθήματος που δυσκολεύεται να εκφράσει.

Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας αντιλαμβάνεται οτι αναγνωρίζετε και σέβεστε τα συναισθήματά του, γιατί αυτό μπορεί να του βοηθήσει να εκφράσει συναισθήματα.

Ακούστε ενεργά το παιδί σας και αντανακλάστε τα συναισθήματά του πίσω σε αυτό.

Συχνά, τα παιδιά δεν έχουν τις λέξεις για να εκφράσουν πώς αισθάνονται και είναι σημαντικό για τους φροντιστές να το κάνουν αυτό για τα παιδιά.

Για παράδειγμα, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε δηλώσεις όπως «Είναι λογικό να νιώθεις θυμωμένος» ή «Καταλαβαίνω ότι περνάς δύσκολα αυτή τη στιγμή».

Επισημάνετε τα συναισθήματα του παιδιού σας, γιατί κάτι τέτοιο θα το βοηθήσει να νιώσει ότι ακούγεται και γίνεται κατανοητό.

Απαντήστε με τρόπο που βοηθά το παιδί σας να καταλάβει ότι το παίρνετε στα σοβαρά.

Ακόμα και αν εσείς μπορεί να μην συμφωνείτε με τη συμπεριφορά, προσπαθήστε να αποφύγετε αντιδράσεις όπως γουρλώνοντας τα μάτια σας, αναστενάζοντας ή να θεωρώντας αστεία την κατάσταση.

Ρωτήστε το παιδί σας τι χρειάζεται.

Όταν το παιδί σας περνάει δύσκολες στιγμές και ενώ μπορεί να θέλετε να προχωρήσετε στην επίλυση των προβλημάτων, το παιδί μπορεί να χρειαστεί λίγο περισσότερο χρόνο για να ηρεμήσει πρώτα.

Γι' αυτό ρωτήστε το άμεσα τι μπορεί να το βοηθήσει να νιώσει υποστήριξη.

Καλλιεργήστε τις δεξιότητες διαχείρισης θυμού Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να βοηθήσετε ένα παιδί που νιώθει θυμό είναι να του διδάξετε συγκεκριμένες τεχνικές διαχείρισης θυμού .

Η λήψη βαθιών αναπνοών, για παράδειγμα, μπορεί να ηρεμήσει το μυαλό και το σώμα του παιδιού σας όταν είναι αναστατωμένο.

Το να πάτε για μια γρήγορη βόλτα, να μετρήσετε μέχρι το 10 ή να επαναλάβετε μια χρήσιμη φράση μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Τime outs και συστήματα επιβράβευσης. Τα χρονικά διαστήματα για μη βίαιη κακή συμπεριφορά μπορούν να λειτουργήσουν καλά με παιδιά κάτω των 7 ή 8 ετών. Εάν ένα παιδί είναι πολύ μεγάλο για time out, καλό είναι να μεταβείτε σε ένα σύστημα θετικής ενίσχυσης για την κατάλληλη συμπεριφορά.

Τα παιδιά δεν απολαμβάνουν να νιώθουν θυμό ή εκρήξεις θυμού. Συχνά, αντιδρούν στην απογοήτευση και στην αδυναμία να διαχειριστούν τα δικά τους μεγάλα συναισθήματα.

Το να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει να ανταποκρίνεται κατάλληλα στον θυμό και σε άλλα αρνητικά συναισθήματα θα έχει θετικό αντίκτυπο στη ζωή του στο σπίτι και στο σχολείο.

Μπορεί να είναι δύσκολο για τους γονείς να μάθουν πώς να χειρίζονται ένα επιθετικό παιδί και μπορεί να απαιτεί περισσότερη υπομονή και προθυμία να δοκιμάσετε διαφορετικές τεχνικές από ό,τι θα μπορούσατε με ένα τυπικά αναπτυσσόμενο παιδί, αλλά όταν το αποτέλεσμα είναι μια καλύτερη σχέση και ένα πιο ευτυχισμένο σπίτι, αξίζει τον κόπο.

Gentle parenting Πώς να πειθαρχήσεις το παιδί σου χωρίς τιμωρίες

Τα πράγματα τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει πολύ και οι νέοι γονείς ψάχνουν τρόπους πειθαρχίας όπου δεν θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν την τιμωρία. Συζητάω με πολλούς γονείς αποφασισμένους να μεγαλώσουν τα παιδιά τους μαθαίνοντας τους τον σεβασμό και την καλή συμπεριφορά γενικότερα. Πάντα όμως η ίδια απορία, πώς θα το καταφέρουν αυτό όταν έρθει η στιγμή που θα πρέπει να τους κάνουν παρατήρηση ή να τους δείξουν ότι αυτό που έκαναν ή είπαν δεν είναι το επιτρεπτό.

Η προσέγγιση του Gentle Parenting σκοπό έχει να δώσει προτεραιότητα στη σχέση γονέα-παιδιού διδάσκοντας στα παιδιά πώς να γίνουν υγιείς κι ευτυχισμένοι ενήλικες

Το Gentle Parenting είναι μια νέα τάση στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών όπου αποτελείται από τέσσερα βασικά στοιχεία: Την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό, την κατανόηση και τα όρια. Το παιδί μέσα στην οικογένεια θεωρείται ισότιμο μέλος το οποίο έχει τα ίδια δικαιώματα με τα υπόλοιπα μέλη και πολλές φορές του δίνονται επιλογές ώστε να αποφευχθεί μία ένταση που αποτέλεσμα θα έχει έναν καβγά.

Για παράδειγμα, όλα τα παιδιά όταν έρχεται η ώρα του ύπνου αρνούνται να βάλουν πυτζάμες και να κοιμηθούν. Αντί να ξεκινήσει μία ένταση μεταξύ γονιού και παιδιού όπου από την πλευρά του ο γονιός θα αρχίσει τις φωνές, χωρίς αποτέλεσμα, δίνεται στο παιδί η ευκαιρία να επιλέξει τι θέλει να κάνει πριν κοιμηθεί. Όπως το να παίξει για ακόμη 10 λεπτά με τα παιχνίδια του ή να διαβάσει κάποιο παραμύθι παρέα με τον γονιό του. Με αυτό τον τρόπο δίνουμε στο παιδί μια ευκαιρία να αναβάλει για λίγο ακόμη την ώρα του ύπνου κάνοντας αυτό που το ευχαριστεί και που δεν του το έχουμε επιβάλλει εμείς.

Σε αντίθεση με παλαιότερα, οι γονείς μέσω του Gentle Parenting ενθαρρύνουν την πειθαρχία αλλά με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του κάθε παιδιού. Η πειθαρχία δηλαδή έρχεται χωρίς αυστηρούς κανόνες, επιβολές ποινών και τελεσίδικες αποφάσεις από την πλευρά του γονέα. Αντίθετα δίνουμε επιλογές στο παιδί με σεβασμό στις ανάγκες του.

Ακούγεται εύκολο αλλά δεν είναι πάντα. Θέλει πολύ δουλειά από τη δική σου πλευρά. Πολλές φορές στην προσπάθεια μου να μην αρχίσω τις φωνές πάνω σε μια ένταση, έπιασα τον εαυτό μου να μετράει μέχρι το 10 και να παίρνει βαθιές ανάσες. Τα καταφέρνω πάντα; Ασφαλώς και όχι. Όμως έχω παρατηρήσει πως η οικογένειά μας έχει λιγότερη γκρίνια καθημερινά, λιγότερους καβγάδες και λιγότερη ένταση.

Για αυτό και αξίζει τον κόπο να το δοκιμάσεις κι εσύ.

Κυριαρχικοί σύντροφοι: Πώς να τους εντοπίσουμε σε μία σχέση

Η ελεγκτική συμπεριφορά δεν εκδηλώνεται πάντα με σωματική επιθετικότητα και ευθείες απαιτήσεις. Στην πραγματικότητα, αν κάποιος δεν ξέρει τι να προσέξει, είναι πιθανό να μην αντιληφθεί καν ότι ελέγχεται.

Η συμπεριφορά αυτή μαρτυρά ότι το άτομο προσπαθεί να διατηρήσει τον έλεγχο, την εξουσία και/ή τη δύναμη λήψης αποφάσεων σε άλλους ανθρώπους και καταστάσεις. Η ελεγκτική συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει τα πάντα, από το να λέει άμεσα σε κάποιον τι μπορεί ή τι δεν μπορεί να κάνει μέχρι πιο διακριτικές μεθόδους, όπως η ενοχοποίηση, το gaslighting, η κτητικότητα. Συχνά οι επιθυμίες και οι ανάγκες του ατόμου που ελέγχεται απορρίπτονται εντελώς και δεν γίνονται σεβαστές.

Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει τάσεις και συμπεριφορές ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων φίλων, μελών της οικογένειας, συναδέλφων και ερωτικών συντρόφων. Ένα άτομο δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι «κακός» άνθρωπος για να έχει τάσεις ελέγχου.

Από πού προέρχεται αυτή η συμπεριφορά

Συνήθως, ο έλεγχος ενός άλλου ατόμου προέρχεται από το γεγονός ότι δεν αισθανόμαστε αρκετά ασφαλείς με τον εαυτό μας, οπότε πρέπει να ασκούμε τον έλεγχο σε κάποιον άλλο. Η ελεγκτική συμπεριφορά είναι προϊόν άγχους και φόβου για το άγνωστο.

Συνεπώς, κάποιος που έχει «προβλήματα ελέγχου» ή φόβο για το άγνωστο, συχνά δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του ή δεν αισθάνεται αρκετά ασφαλής για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε πρόκληση ή να ανεχτεί μια άγνωστη κατάσταση. Έτσι, προκειμένου να ανακτήσει κάποια αίσθηση ασφάλειας, ασκεί εξουσία με όποιον τρόπο μπορεί.

Συνήθη παραδείγματα ελεγκτικής συμπεριφοράς

1. Το να παίρνει όλες τις αποφάσεις

Με απλά λόγια, η ελεγκτική συμπεριφορά μπορεί να μοιάζει πολύ με τον έλεγχο όλων των αποφάσεων στη σχέση (ερωτική ή μη). Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τα πάντα, από το να προσπαθεί να αποφασίσει το άλλο άτομο πού μπορεί να ταξιδέψει, πού θα βγουν για φαγητό, τι θα παραγγείλει ή ποιοι είναι οι φίλοι του.

2. Μη σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και των ορίων

Είτε πρόκειται για γονέα, είτε για φίλο, είτε για σύντροφο, το να μη σεβόμαστε τα όρια και την ιδιωτική ζωή κάποιου άλλου είναι ελεγκτική συμπεριφορά. Όπως όταν γονείς βγάζουν τις πόρτες από το δωμάτιο του παιδιού τους, για παράδειγμα, ή σε έναν σύντροφο που αρνείται επανειλημμένα την ανάγκη για χώρο και χρόνο.

3. Συνεχής έλεγχος

Δεν είναι κακό να επικοινωνούμε με κάποιον ενώ είναι έξω από το σπίτι του από καιρό σε καιρό, αλλά αν αυτό συμβαίνει αδιάκοπα, τότε τα πράγματα είναι ανησυχητικά. Για παράδειγμα, αν είστε έξω για δείπνο με τους φίλους σας και ο σύντροφός σας στέλνει συνεχώς μηνύματα «Πού είσαι; Με ποιον είσαι; Στείλε μου μια φωτογραφία για να δω πού βρίσκεσαι», αυτό είναι σίγουρα ελεγκτικό.

4. Ξεκινούν περιττούς καβγάδες

Το να ξεκινούν καυγάδες – φαινομενικά από το πουθενά – μπορεί επίσης να είναι μια τακτική ελέγχου, επειδή για ένα άτομο που ασκεί έλεγχο, η αρνητική προσοχή είναι καλύτερη από τη μηδενική προσοχή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν ξεκινούν καυγάδες ενώ είστε έξω χωρίς αυτούς.

5. Έλεγχος των δαπανών

Ο οικονομικός έλεγχος είναι πολύ πραγματικός και ένας από τους πιο γρήγορους τρόπους με τους οποίους ένα άτομο που ασκεί έλεγχο μπορεί να κάνει κάποιον εξαρτημένο από αυτόν.

6. Απομονώνοντας μας

Αν κάποιος επιδιώκει ενεργά να μας απομονώσει από τους φίλους και την οικογένεια, αυτό είναι ένα σίγουρο σημάδι ότι θέλει να μας ελέγξει. Με αυτό τον τρόπο δεν περιορίζει μόνο το σύστημα υποστήριξής μας, αλλά ενισχύει την εξάρτησή μας από το άτομο που ελέγχει, παρόμοια με όταν ελέγχει τις δαπάνες. Καταλήγει στον περιορισμό των πόρων που έχουμε, ώστε να πρέπει να βασιζόμαστε σε αυτούς.

7. Προκαλούν ενοχές

Το guilt-tripping μπορεί να εφαρμοστεί με πολλούς τρόπους, όπως το να μας κάνει να αισθανόμαστε ένοχοι επειδή δεν κάνουμε σεξ, επειδή δεν περνάμε αρκετό χρόνο μαζί τους ή επειδή θέλουμε περισσότερο χρόνο μόνοι μας.

8. Κάνουν «χάρες» ζητώντας αντάλλαγμα

Μια άλλη τακτική ελέγχου που χρησιμοποιούν κάποιοι άνθρωποι είναι να κάνουν ωραία πράγματα για τους άλλους, αλλά μόνο για να τους χρωστούν αυτοί μετά. Αυτό είναι συνηθισμένο στις μονόπλευρες φιλίες, όπου ο φίλος κάνει πράγματα μόνο για το δικό του όφελος, αλλά σίγουρα μπορεί να συμβεί και στις ερωτικές σχέσεις. Αφού γίνει η καλή πράξη, το άτομο αυτό μπορεί να την αναδεικνύει επανειλημμένα και να μας υπενθυμίζει ότι «του χρωστάμε».

9. Ζήλια

Η συμπεριφορά ζήλιας μπορεί να κυμαίνεται από ακίνδυνη έως ακραία. Ίσως ο σύντροφός σας δεν θέλει να κάνετε παρέα με φίλους συγκεκριμένου φύλου ή να δημοσιεύετε φωτογραφίες σας στο διαδίκτυο. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης πυροδοτεί τις ανασφάλειές του και κάνει την ανάγκη του να σας ελέγξει ακόμα μεγαλύτερη. Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι η υπερβολική ζήλια συνδέεται συχνά με τον ναρκισσισμό – πράγμα που μας φέρνει στο επόμενο σημάδι.

10. Ναρκισσισμός

Οι ναρκισσιστές απογοητεύονται συνεχώς από τον ατελή τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η ζωή, προσπαθούν να την ελέγχουν όσο το δυνατόν περισσότερο. Θέλουν και απαιτούν να έχουν την εξουσία, και τους φαίνεται λογικό ότι πρέπει να έχουν τον έλεγχο των πάντων.

11. Αγάπη υπό όρους

Η αγάπη υπό όρους είναι μια συμπεριφορά ελέγχου. Για παράδειγμα, ένας γονέας που ασκεί έλεγχο μπορεί να στερήσει την αγάπη ως τακτική ελέγχου. Η «παρακράτηση» της αγάπης, της στοργής ή της έγκρισης όταν το παιδί δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπά του είναι σημάδι ενός γονέα που ασκεί έλεγχο – αλλά η ίδια αρχή ισχύει και στις ερωτικές σχέσεις.

Πώς να απαντήσουμε σε ένα άτομο που ασκεί έλεγχο

1. Ένας ερωτικός σύντροφος

Σε μια σχέση ελέγχου, το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα μείνετε ή θα φύγετε. Αν έχετε συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεστε σε μια σχέση ελέγχου που είναι καταχρηστική, ζητήστε αμέσως βοήθεια. Αν δεν υπάρχει κακοποίηση και πιστεύετε ότι ο/η σύντροφός σας είναι ανοιχτός/ή στο να αλλάξει τη συμπεριφορά του, το πρώτο βήμα είναι να ανοίξετε μια συζήτηση για το τι συμβαίνει. Αρχικά, θα πρέπει να ορίσετε μια στιγμή που θα μπορείτε και οι δύο να καθίσετε και να μιλήσετε για όσα σας ενοχλούν.

Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να πείτε: «Όταν μου στέλνεις συνεχώς μηνύματα ενώ είμαι έξω με τους φίλους μου, νιώθω ότι δεν με εμπιστεύεσαι. Όταν δεν αισθάνομαι ότι με εμπιστεύεσαι, αισθάνομαι μειωμένη και σα να πιστεύεις ότι δεν μπορώ να φροντίσω τον εαυτό μου. Αυτό με κάνει πραγματικά να νιώθω σαν αουτσάιντερ σε αυτή τη σχέση και σαν να έχεις περισσότερη δύναμη -και δεν μου αρέσει να νιώθω ανίσχυρη».

Από εκεί και πέρα, το πώς θα ανταποκριθεί η άλλη πλευρά, θα υποδείξει την πορεία της σχέσης. Αναλαμβάνει την ευθύνη και αλλάζει τη συμπεριφορά του/της; Αν όχι, τότε ο χωρισμός είναι η μόνη λύση.

2. Ένας φίλος

Στην περίπτωση ενός φίλου που ασκεί έλεγχο ισχύουν πολλές από τις προαναφερθείσες αρχές: να βρείτε χρόνο για να μιλήσετε και να εκφράσετε τις ειλικρινείς ανησυχίες σας. Αν ανταποκριθούν καλά και όντως αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, αυτό είναι ένα σημάδι ότι η σχέση μπορεί να διασωθεί. Αν όχι, μπορείτε να δημιουργήσετε κάποια απόσταση ασφαλείας ή να επιλέξετε να τερματίσετε εντελώς τη φιλία.

3. Ένας γονέας

Αν γνωρίζετε ότι έχετε να κάνετε με έναν γονέα που ασκεί έλεγχο, ο καλύτερος τρόπος για να τον αντιμετωπίσετε είναι μέσω της καθιέρωσης ισχυρών, σταθερών και συνεπών ορίων. Είναι ο μόνος τρόπος να σπάσει το μοτίβο ελέγχου. Και φυσικά, αν ο καθορισμός αυτών των ορίων δεν λειτουργεί, τότε είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε συναισθηματικό χώρο και απόσταση με άλλο τρόπο.

Η αντανάκλαση της ενσυναίσθησης: Γιατί κάποιοι άνθρωποι σας αντιπαθούν αμέσως

Όλοι το έχουμε ζήσει. Βρισκόμαστε με κάποιους που είτε μας αντιπάθησαν από την πρώτη στιγμή, ή κάποιοι τους οποίους γνωρίζουμε λίγο ξαφνικά δυσαρεστούν μαζί μας.

Μπορεί να μην υπάρχουν ξεκάθαροι λόγοι γι αυτή την αλλαγή στην συμπεριφορά τους. Ανεξάρτητα από το πόσο προσπαθούν να κρύψουν τα συναισθήματα τους, κάποιος με ενσυναίσθηση μπορεί να αισθανθεί τα συναισθήματα τους.

Μερικές φορές, το να αντιπαθούμε κάποιον είναι ένα εντελώς φυσιολογικό και αποδεκτό κομμάτι της ζωής. Όλοι είμαστε διαφορετικοί και πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους δεν τα πάμε καλά.

Αυτό που συχνά προκαλεί σύγχυση στα άτομα με ενσυναίσθηση είναι το γιατί οι άνθρωποι τους συμπεριφέρονται άσχημα όταν ξέρουν πως είναι αγαπητά και αξιόπιστα άτομα.

Παρά το γεγονός πως κάποιοι άνθρωποι θέλουν να πάρουν το φως αυτών που λάμπουν, έχω ανακαλύψει πως υπάρχουν τρεις άλλοι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αντιπαθούν κατευθείαν τα άτομα με ενσυναίσθηση.
  • Τα άτομα με ενσυναίσθηση:Λειτουργούν ως καθρέφτες
  • Η δόνηση τους είναι πολύ γρήγορη
  • Η ηρεμία τους ερμηνεύεται λάθος
Οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση είναι κάπως έτσι…

«Δεν ακούω απλώς τα λόγια σου. Ακούω το πώς χρησιμοποιείς τις λέξεις, τον τόνο σου, τις κινήσεις του σώματος σου, τα μάτια σου, τις διακριτικές εκφράσεις του προσώπου σου. Ερμηνεύω την σιωπή σου. Μπορώ να ακούσω όσα δεν λες με τα λόγια.»

Η αντανάκλαση

Είναι συνηθισμένο οι άνθρωποι να μην συμπεριφέρονται όπως πραγματικά είναι. Κρύβουν το ποιοι είναι επειδή δεν τους αρέσουν πτυχές της προσωπικότητας τους. Ένα άτομο με ενσυναίσθηση έχει την ικανότητα να τα αντανακλάσει αυτά πίσω τους.

Υπάρχουν κάποιοι που κρύβουν πτυχές της προσωπικότητας τους για να χειραγωγήσουν τους άλλους. Αλλά η πλειοψηφία που συμπεριφέρεται έτσι το κάνει για να ταιριάξει.

Ο φόβος του να τους κρίνουν ή να τους αντιπαθήσουν γι αυτά που δεν τους αρέσουν στον εαυτό τους κάνει κάποιους να φοράνε μάσκες. Ακόμα και αυτοί με ευαίσθητη φύση φοράνε μάσκες όταν είναι έξω στον κόσμο. Υπάρχουν κάποιοι ωστόσο, που ποτέ δεν βγάζουν την μάσκα τους, και βρίσκονται στην ζωή με λάθος ταυτότητα.

Όταν κάποιος βρίσκεται με ένα άτομο με ενσυναίσθηση δεν μπορεί να κρύψει αυτά τα χαρακτηριστικά: η μάσκα πέφτει. Τα χαρακτηριστικά που έχουν δουλέψει τόσο σκληρά για να κρύψουν ή αρνούνται βρίσκονται τώρα μπροστά στο πρόσωπο τους. Αυτό συχνά προκαλεί άσχημα συναισθήματα προς το άτομο με ενσυναίσθηση.

Επειδή το να βρίσκονται κοντά σε κάποιον με ενσυναίσθηση μπορεί να φέρει στην επιφάνεια πολλά κρυμμένα πράγματα, ίσως προκαλεί ένα έντονο συναίσθημα δυσαρέσκειας στους άλλους. Ωστόσο, αυτοί που βιώνουν αυτή την «δυσαρέσκεια» δεν συνειδητοποιούν πως η έντονη αντιπάθεια που έχουν προς το άτομο με ενσυναίσθηση, είναι απλώς η αντανάκλαση της σκοτεινής πλευράς τους. Βλέπουν οτιδήποτε κρυμμένο με την «αντανάκλαση της ενσυναίσθησης».

Ο καθρέφτης

Επειδή αυτοί με ενσυναίσθηση μπορούν να νιώσουν τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, τις κρυμμένες συμπεριφορές και τα αληθινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους, μπορούν να τα προβάλλουν πίσω σε αυτόν που τα έχει όλα αυτά. Μπορούν να φορέσουν την αλήθεια που οι άλλοι κρύβουν πίσω από την μάσκα τους. Ακόμα και αν δεν γνωρίζουν πως το κάνουν.

Οτιδήποτε κρυμμένο, όπως η ανασφάλεια, η ντροπή, η ενοχή ή ο θυμός, χτίζεται όσο περισσότερο μένει κρυμμένο. Αν κάποιος έχει χαρακτηριστικά τα οποία δεν του αρέσουν, τα θυμάται με την παρουσία ατόμων με ενσυναίσθηση. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο διαμορφώνεται στιγμιαία αντιπάθεια προς τα άτομα με ενσυναίσθηση.

Αν αυτό σας έχει συμβεί, θα μπορούσε να σημαίνει πως αντανακλάτε την αλήθεια που αρνούνται. Ή θα μπορούσε να συμβαίνει για άλλον λόγο…

Σκέψη των ανθρώπων με ενσυναίσθηση:

Καλύτερα να είσαι αυτός που πραγματικά είσαι γιατί θα το αισθανθώ ούτως ή άλλως.

Η δόνηση σας είναι πολύ γρήγορη

Όπως τα άτομα με ενσυναίσθηση χρειάζονται να μην είναι με άτομα που εκπέμπουν αρνητικότητα, υπάρχουν κάποιοι που δεν αντέχουν να βρίσκονται με ανθρώπους που δονούν καθαρή ενέργεια.

Όταν βελτιώνετε τον εαυτό σας και κάνετε οποιαδήποτε θετική αλλαγή στο μυαλό, στο σώμα ή στο πνεύμα σας, γίνεστε καθαρότεροι και αγνότεροι. Αυτό μπορεί να προκαλέσει την απόρριψη από αυτούς που θέλουν βρίσκονται σε χαμηλές δονήσεις.

Μπορεί επίσης να έχετε παρατηρήσει πως όταν βρίσκεστε σε χαμηλότερη συναισθηματική κατάσταση, κάποιοι άνθρωποι σας προτιμούν έτσι. Όταν όμως κάνετε αλλαγές και είστε σε υψηλή δόνηση, αυτοί οι ίδιοι φίλοι δεν σας θέλουν. Μπορεί ίσως να προσπαθήσουν να σας κατεβάσουν και να καταστρέψουν το εσωτερικό φως και την ευτυχία σας.

Το να δονείστε σε ανώτερο επίπεδο μπορεί να απωθήσει ακόμα και αυτούς που αγαπάτε. Οι άνθρωποι αισθάνονται την αλλαγή, είτε είναι οπτικά εμφανής είτε όχι. Και νιώθουν πότε κάποιος άλλος έχει αλλάξει ή έχει ανέβει πάνω από την δική τους συχνότητα.

Δεν είναι όλοι έτοιμοι να αυξήσουν την δόνηση τους. Κάποιοι ακόμα μαθαίνουν το επίπεδο της δόνησης τους και δεν είναι έτοιμοι να προχωρήσουν. Και επειδή δεν είναι έτοιμοι , ίσως να προσπαθήσουν να σας τραβήξουν πάλι κάτω.

Επίσης, αν νιώθετε πως δεν ταιριάζετε μαζί τους πλέον, μπορεί να τους κάνει να συμπεριφέρονται εχθρικά εναντίον σας ή να τους απωθήσει.

Η ηρεμία σας ερμηνεύεται λάθος

Γι αυτούς με ανασφαλή φύση, οι ήρεμοι, και μερικές φορές απόμακροι, τρόποι σας φαίνονται ως έλλειψη σεβασμού ή ότι σνομπάρετε.

Επειδή κατά καιρούς μπορεί να φαίνεστε λίγο απόμακροι, μερικοί θεωρούν ότι έχετε ανώτερη συμπεριφορά. Υποθέτουν λάθος ότι πιστεύετε πως είστε ανώτεροι από αυτούς.

Φυσιολογικά, όταν αυτοί με ενσυναίσθηση συμπεριφέρονται λίγο απόμακρα το κάνουν επειδή είναι υπερφορτωμένοι.

Όταν έχουν δεχθεί πολλά ερεθίσματα από τους γύρω τους και θέλουν οπωσδήποτε να επαναφορτίσουν, θέλουν να είναι αόρατοι στους άλλους.

Και όταν κατευθύνονται προς την κόπωση, το τελευταίο πράγμα που θέλουν τα άτομα με ενσυναίσθηση είναι να αντιμετωπίσουν κάποιον που θέλει να τους γεμίσει με τα προβλήματα του, όπως πολλοί κάνουν. Ακόμα και οι ευγενικές συζητήσεις είναι κάτι πολύ γι αυτούς. Αυτό συχνά παρερμηνεύεται ως απόρριψη ή προσβολή.

Επειδή οι άλλοι δεν νιώθουν αυτά που αισθάνονται τα άτομα με ενσυναίσθηση, είναι δύσκολο γι αυτούς να καταλάβουν γιατί αυτά τα άτομα πρέπει να απομακρυνθούν έτσι.

Δυστυχώς, όσο περισσότερο ανασφαλής είναι κάποιος, τόσο πιο πολύ θα προσβληθεί από τους ήρεμους τρόπους σας. Αν νομίζουν ότι είστε μία κρύο, μία ζέστη, θα το θεωρήσουν ασέβεια και θα σας απορρίψουν για να σας πληγώσουν.

Έτσι, αν κάποιος σας αντιπαθεί χωρίς λόγο, θυμηθείτε να μην το πάρετε προσωπικά. Είναι απλώς η αντανάκλαση της ενσυναίσθησης.

Το μυστικό να αλλάξεις την κακή σου τύχη

Αναρωτιέσαι συνέχεια γιατί βρίσκεσαι μονίμως αντιμέτωπος με την κακή τύχη;

Είσαι από εκείνους που διαρκώς βιώνουν την αποτυχία; Φαίνεται πως τίποτα δε σου πάει καλά; Νιώθεις κάποιες φορές ότι το σύμπαν τα έχει βάλει μαζί σου;

Μάθε λοιπόν το μυστικό:

Η τύχη σου δεν είναι χειρότερη – ή καλύτερη – από των υπολοίπων. Απλώς αισθάνεσαι έτσι. Κι ακόμα καλύτερα, υπάρχουν δύο απλά πράγματα που θα σε βοηθήσουν να καταπολεμήσεις την αίσθηση που έχεις ότι είσαι άτυχος.

1) Συνειδητοποίησε πως εσύ καθορίζεις την τύχη σου

Πάψε να πιστεύεις πως οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή σου οφείλεται στα καπρίτσια της τύχης, στη μοίρα, σε υπερφυσικές δυνάμεις, στον αρνητισμό των άλλων ανθρώπων, στο κακό μάτι ή σε κάτι άλλο πέραν του ίδιου σου του εαυτού.

Οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτή την πεποίθηση «εξωτερική θέση ελέγχου» (“external locus of control”). Είναι ένα είδος μοιρολατρίας, που κάνει τον άνθρωπο να πιστεύει ότι δεν μπορεί να κάνει σχεδόν τίποτα ο ίδιος για να αλλάξει τη ζωή του.

Όταν κάποιος έχει αυτή τη στάση ζωής είτε ελπίζει πως θα έρθουν καλύτερες μέρες προσπαθώντας να αλλάξει την κακή τύχη του καταφεύγοντας σε δεισιδαιμονίες, είτε παραδίνεται παθητικά σε ό,τι του συμβαίνει γκρινιάζοντας ότι η ζωή του δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του.

Οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν ακριβώς την αντίθετη άποψη. Έχουν «εξωτερική θέση ελέγχου» (“internal locus of control”). Πιστεύουν πως ό,τι συμβαίνει στη ζωή τους εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τους ίδιους. Όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις δεν επικεντρώνονται στο να αναλύσουν την ίδια την πρόκληση, αλλά στο πώς εκείνοι θα ανταποκριθούν σε αυτή.

Αυτή η στάση ζωής τους καθιστά ενεργητικούς, διορατικούς, δραστήριους, έτοιμους να δοκιμάσουν καινούρια πράγματα και πρόθυμους να βρουν τον τρόπο να αλλάξουν τα κακώς κείμενα στη ζωή τους.

Δεν είναι μοιρολάτρες και δεν κατηγορούν την κακή τύχη τους για τα πράγματα που δεν τους αρέσουν στη ζωή τους και για ό,τι δεν έχει την κατάληξη που επιθυμούν. Αναζητούν τις λύσεις που θα βελτιώσουν την κατάσταση και με τις οποίες θα προσεγγίσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Πιστεύεις ότι αυτοί είναι πιο τυχεροί από τους άλλους; Φυσικά και όχι!

Η τύχη είναι απρόβλεπτη, όπως και οι προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Άρα όλοι έχουμε τις ίδιες πιθανότητες στην κακοτυχία!

Αυτό που διαφέρει στα άτομα που περιγράψαμε παραπάνω είναι ο τρόπος που ανταποκρίνονται. Αν κάτι πάει στραβά, τότε αμέσως ψάχνουν τρόπους για να το διορθώσουν.

Δεν μεμψιμοιρούν, δε λυπούνται τον εαυτό τους, ούτε παραπονιούνται για την «κακή τύχη τους». Προσπαθούν να μάθουν από αυτό που τους συνέβη, ώστε να το αποφύγουν ή να κατορθώσουν να το διορθώσουν την επόμενη φορά, και συνεχίζουν τη ζωή τους όσο καλύτερα μπορούν.

Κανένας δεν είναι κατά βάση περισσότερο ή λιγότερο τυχερός από τους άλλους. Ίσως έτσι νομίζεις κάποιες φορές, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. (Απανωτά τυχαία γεγονότα συμβαίνουν εξίσου συχνά με την εμφάνιση συγκεκριμένης αλληλουχίας τυχαίων αριθμών σε διάφορες περιστάσεις. Δηλαδή εξαιρετικά σπάνια! Γι’ αυτό και οι τζογαδόροι προσπαθούν να ανακαλύψουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν.)

Αν όμως δεις την κατάσταση από κάποια απόσταση, τότε καταλαβαίνεις πως τα τυχαία συμβάντα είναι απλώς… τυχαία! Κι αυτό είναι το λάθος όσων νιώθουν λιγότερο τυχεροί: συνήθως εστιάζουν την προσοχή τους σε συνεχόμενες περιπτώσεις κακοτυχίας, πείθοντας τον εαυτό τους ότι πιστεύουν το σωστό για την κακή τους μοίρα.

Η θέση του ελέγχου σου δεν προκύπτει από γενετική προδιάθεση. Κάπως την έχεις μάθει και την έχεις συνηθίσει. Αν δε σου προσφέρει κάτι, άλλαξέ την!

2) Θυμήσου πως σε ότι δίνεις σημασία μεγεθύνεται στο μυαλό σου

Αν εστιάζεις στα κακώς κείμενα της ζωής σου – ιδίως όταν τα θεωρείς «κακή τύχη» που δεν μπορείς να την επηρεάσεις – τότε τα πάντα θα σου φαίνονται μαύρα.

Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα πειστείς ότι τα πάντα είναι εναντίον σου, τόσο που θα ανακαλύπτεις ολοένα και περισσότερες καταστάσεις που θα σου αποδεικνύουν ότι πράγματι έτσι είναι. Αυτή η πεποίθηση θα έχει ως βέβαιο αποτέλεσμα να εγκαταλείψεις την προσπάθεια, πεπεισμένος ότι τίποτα δεν μπορεί να βελτιώσει το μέλλον σου.

Η μοιρολατρία τροφοδοτείται από μόνη της μέχρι που οι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να γίνονται παθητικά «θύματα» των χτυπημάτων της ζωής. Οι «χαμένοι» της ζωής είναι όσοι έχουν πειστεί ότι θα αποτύχουν, προτού καλά-καλά ξεκινήσουν κάτι. Διότι είναι σίγουροι ότι η «κακή τύχη» θα τους καταστρέψει κάθε προοπτική επιτυχίας.

Ούτε που αντιλαμβάνονται ότι οι αληθινοί λόγοι της αποτυχίας τους είναι η άγνοια, η τεμπελιά, η έλλειψη δεξιοτήτων και προνοητικότητας, ή απλώς η ανοησία τους. Όλους αυτούς τους λόγους θα μπορούσαν να τους εξαλείψουν, αν σταματούσαν να κατηγορούν τους άλλους ή την «κακή τύχη» για την ανεπάρκειά τους.

Το πού θα επικεντρώσεις την προσοχή σου και σε τι θα δώσεις σημασία είναι στον έλεγχό σου. Στρέψε την προσοχή σου εκεί που θέλεις να πάει, κι έτσι σταδιακά θα απομακρύνεις όλες τις αρνητικές σκέψεις.

Για να βελτιώσεις το πεπρωμένο σου πρέπει πρώτα να το πάρεις απόφαση πως ό,τι συμβαίνει εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από εσένα. Κι έπειτα προσπάθησε να δώσεις έμφαση σε ό,τι σου κάνει καλό και φέρνει καλά αποτελέσματα, κι όχι σε ό,τι σε βλάπτει.

Η «μοίρα» σου εξαρτάται όντως από τις επιλογές που κάνεις. Όταν συμβαίνουν απρόβλεπτα γεγονότα, όπως γίνεται συχνά, επιλέγεις να προσπαθήσεις να τα εκμεταλλευτείς προς όφελός σου και να δεις τη θετική τους διάσταση ή απλώς πέφτεις στην παγίδα να παραπονεθείς για αυτά;

Ο Thomas Jefferson, βασικός συγγραφέας της Αμερικανικής Διακήρυξης Ανεξαρτησίας και τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ (1801-1809), φέρεται να είπε το εξής:

«Πιστεύω ακράδαντα στην τύχη και νομίζω ότι όσο περισσότερο δουλεύω, τόσο περισσότερη τύχη θα έχω.»

Στο κάτω-κάτω της γραφής, η τύχη σου είναι αυτό που επιλέγεις να είσαι.

Αυτό που παραμένει είναι μόνο το πρωτότυπο, όχι το αντίγραφο

Ο Λύκος της στέπας του Έσσε εξηγεί με μαεστρία αυτή τη διπλή ταυτότητα του ανθρώπου, αγελαίου από τη μία μεριά και επαναστάτη και μοναδικού από την άλλη:

Ήταν μια φορά ένα άτομο ονόματι Χάρρυ, αποκαλούμενος ο λύκος της στέπας. Περπάταγε με δυο πόδια, φορούσε ρούχα και ήταν άνθρωπος, αλλά στο βάθος ήταν, πράγματι, ένας λύκος της στέπας. Είχε μάθει πολλά από αυτά που μπορούν να μάθουν τα άτομα με καλή αντίληψη και ήταν ένας άντρας αρκετά έξυπνος. Όμως ένα πράγμα δεν είχε μάθει: να είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του και με τη ζωή του. Αυτό δεν μπόρεσε να το καταφέρει.

Ίσως αυτό να προερχόταν από το ότι κάθε στιγμή στο βάθος της καρδιάς του ήξερε -ή νόμιζε πως ήξερε- ότι δεν ήταν στ’ αλήθεια άνθρωπος αλλά λύκος της στέπας. Ας ερίζουν οι ευφυείς για το αν ήταν στα αλήθεια λύκος, αν κάποια φορά, ίσως και πριν από την γέννηση του, είχε μεταμορφωθεί χάρη στην τέχνη της μαγείας από λύκο σε άνθρωπο, ή αν είχε γεννηθεί άνθρωπος βεβαίως αλλά προικισμένος με την ψυχή ενός λύκου της στέπας και κατεχόμενος ή κυριευμένος από αυτή, ή, τέλος, αν αυτή η δοξασία ότι είναι λύκος δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα προϊόν της φαντασίας του ή μιας παθολογικής κατάστασης. Επίσης, είναι πιθανόν, για παράδειγμα, αυτός ο άνθρωπος στη νηπιακή του ηλικία να ήταν ίσως άγριος και αδάμαστος και απείθαρχος, και οι εκπαιδευτές του να προσπάθησαν να το σκοτώσουν μέσα του το ζώο και ακριβώς γι’ αυτό να έκαναν να να ριζώσει μέσα του η ιδέα ότι, πράγματι, ήταν ένα ζώο καλυμμένο μόνο από ένα ασθενικό κάλυμμα εκπαίδευσης και ανθρώπινης λογικής.

Το να διατηρούμε τον εσωτερικό κόσμο του λύκου της στέπας μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες από μόνοι μας, να καταφεύγουμε στη δική μας δύναμη. Το να ξέρουμε ότι βρισκόμαστε μέσα στο κοπάδι -ότι είμαστε δηλαδή αντίγραφο- ή ότι περπατάμε χωριστά από την ομάδα- ότι είμαστε πρωτότυπο- μας επιτρέπει να ζούμε δυο ζωές που αλληλοσυμπληρώνονται.

Έρμαν Έσσε

SENECA: Ζήτησε λοιπόν από μένα όχι να είμαι όμοιος με τους αρίστους, αλλά να είμαι καλύτερος από τους κακούς

Αν επομένως κάποιος από αυτούς που μαίνονται κατά της φιλοσοφίας υποβάλει τη γνωστή ερώτηση: «Γιατί λοιπόν εσύ, που τα λες τόσο ωραία, δε ζεις ανάλογα; Γιατί μιλάς ταπεινά μπροστά σ’ ένα υπέρτερο ον, παράλληλα όμως θεωρείς ότι τα χρήματα σου είναι αναγκαίο εφόδιο και η απώλεια τους σε αναστατώνει; Γιατί χύνεις δάκρυα όταν πληροφορείσαι το θάνατο της γυναίκας σου ή του φίλου σου, γιατί φροντίζεις την υπόληψή σου και γιατί σε ταράζουν οι συκοφαντίες; Γιατί καλλιεργείς περισσότερα κτήματα από όσα απαιτούν οι φυσικές σου ανάγκες; Γιατί τα γεύματά σου δε συμβαδίζουν με τη διδασκαλία σου; Γιατί διατηρείς τόσο κομψή επίπλωση; Γιατί στα δείπνα σου πίνεις κρασί παλιότερο και από σένα ακόμη; Τι είναι αυτή η επίδειξη του ορνιθώνα σου; Γιατί φυτεύεις δέντρα που δε σου προσφέρουν τίποτε άλλο πέρα από σκιά; Γιατί η γυναίκα σου φοράει στ’ αυτιά της το εισόδημα ενός πλούσιου σπιτιού; Γιατί οι νεαροί δούλοι σου φορούν πολυτελή ενδύματα; Γιατί έχει γίνει πια τέχνη το να παρακαθήσει κάποιος στο τραπέζι σου και, αντί να τοποθετηθεί το πιάτο αμέριμνα και όπως τύχει, γίνεται ένα προσεκτικό σερβίρισμα, και γιατί τάχα υπάρχει και επαγγελματίας ακόμη για να τεμαχίσει το κρέας που παραθέτεις;». Αν θέλεις μάλιστα, πρόσθεσε και αυτά ακόμη: «Γιατί έχεις κτήματα πέρα από τη θάλασσα; Και γιατί έχεις πιο πολλά από όσα και συ ο ίδιος έχεις δει; Ντροπή σου! – ή μήπως είσαι τόσο ανεύθυνος, ώστε να μην έχεις ποτέ σου αντικρίσει μια χούφτα από δούλους που έχεις, ή είσαι τόσο τρυφηλός, ώστε να έχεις περισσότερους από όσους θα μπορούσε η μνήμη σου να σου θυμίσει;».

Πιο κάτω θα επικροτήσω κι εγώ τις κατηγορίες σου, και μάλιστα θα προσάψω στον εαυτό μου ακόμη πιο πολλές από όσες νομίζεις, για την ώρα όμως τούτο μόνο θα σου απαντήσω: «Δεν είμαι σοφός και -για να δώσω περισσότερη τροφή στην κακεντρέχειά σου- ούτε και θα γίνω ποτέ. Ζήτησε λοιπόν από μένα όχι να είμαι όμοιος με τους αρίστους, αλλά να είμαι καλύτερος από τους κακούς. Μου είναι αρκετό αν περιορίζω καθημερινά, έστω και στο ελάχιστο, τα ελαττώματα και καταδικάζω τα σφάλματά μου. Δεν έχω πετύχει να είμαι πραγματικά υγιής, ούτε και θα το πετύχω βέβαια. Περισσότερο αγωνίζομαι να ανακουφίσω την ποδάγρα μου παρά να τη θεραπεύσω, και είμαι ευχαριστημένος αν με θυμάται σπανιότερα και μου προκαλεί λιγότερο πόνο· όταν όμως συγκρίνω την κατάσταση μου με τα δικά σου πόδια, παρά την αναπηρία μου, εγώ είμαι δρομέας». Όλα αυτά δεν τα λέω για λογαριασμό μου -γιατί εγώ είμαι βουτηγμένος σε πέλαγος αμαρτιών κάθε είδους- αλλά μιλώ εξ ονόματος εκείνου που έχει πράγματι επιτύχει κάτι.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΑΘΕΙΑ: Συνείδηση είναι μια αίσθηση ηθικού καθήκοντος που βασίζεται στην αγάπη

Ο όρος κοινωνιοπάθεια (ή πιο σωστά αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας) προέρχεται από την Αγγλοαμερικάνικη ψυχιατρική και χρησιμοποιείται για να περιγράψει άτομα που παρουσιάζουν αντικοινωνική συμπεριφορά. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε από τον George E. Partridge για να περιγράψει άτομα που δεν είναι ικανά να συναισθάνονται τους συνανθρώπους τους, να μπαίνουν στη θέση τους και να αναλαμβάνουν ευθύνες για τις πράξεις τους. Πρόσφατες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν με fMRI έδειξαν ότι οι μετωπιαίοι λοβοί, και συγκεκριμένα η μεσοκοιλιακή προμετωπιαία περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού έχει μικρότερη δραστηριότητα σε άτομα με αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας σε σχέση με ψυχικά υγιή άτομα. Επιπλέον, η αμυγδαλή δεν παρουσιάζει καμία δραστηριότητα ή δυσλειτουργεί.

Κατηγοριοποίηση

Η κοινωνιοπάθεια είναι μια από τις συχνές ψυχικές ασθένειες που παρ’ όλη την ευρεία εξάπλωσή της (περίπου 4% του πληθυσμού) δεν είναι γνωστή στον ευρύ πληθυσμό. Γίνονται γνωστοί μόνο κάποιοι ακραίως βίαιοι κοινωνιοπαθείς (= ψυχοπαθείς) που περνούν στη συνείδηση των ανθρώπων ως φονιάδες, τύραννοι ή σαν προσωποποίηση του κακού. Τους υπόλοιπους κοινωνιοπαθείς δεν τους αναγνωρίζουμε καν γιατί εκ των προτέρων νομίζουμε ότι όλοι μας είμαστε γεννημένοι με μια συνείδηση και για να πράττουμε το καλό. Έτσι βρίσκουμε πάντα μια λογική εξήγηση για την “παράλογη” συμπεριφορά των κοινωνιοπαθών. Η κυριότερη διαφορά μεταξύ ψυχοπαθών και κοινωνιοπαθών είναι ότι οι πρώτοι παρουσιάζουν τις περισσότερες φορές βίαιες τάσεις και είναι έντονα επιθετικοί και μπορεί να φτάσουν στα άκρα. Λόγω βλάβης στην αμυγδαλή δεν δείχνουν μάλιστα μεταμέλεια για τις πράξεις τους. Οι κοινωνιοπαθείς, από την άλλη, μπορεί να παρουσιάζουν αντίστοιχες βλάβες στον εγκέφαλο, όμως η ανατροφή και οι κοινωνικοποίηση παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή τους. Για αυτόν τον λόγο έχουν συχνά τάσεις απομόνωσης από τον κοινωνικό περίγυρο.

Ποια είναι τα σημεία-κλειδιά στη συμπεριφορά κάποιου έτσι ώστε να του διαγνώσουμε κοινωνιοπάθεια; Σύμφωνα με το Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders της “American Psychiatric Association” εάν πληρούνται τρία από τα παρακάτω χαρακτηριστικά μπορούμε να μιλάμε για αντικοινωνική συμπεριφορά:

Αποκλίνουσα κοινωνική συμπεριφορά: έλλειψη της αίσθηση του «σωστού» και του «λάθους». Συχνά παραβλέπουν τα δικαιώματα, τις επιθυμίες και τα συναισθήματα των άλλων.
  • Χειραγώγηση των ανθρώπων.
  • Παρορμητικότητα και ανικανότητα προγραμματισμού.
  • Οξυθυμία και επιθετική συμπεριφορά.
  • Απερίσκεπτη διακύβευση σημαντικών αποφάσεων που αφορούν την ασφάλεια του ίδιου και άλλων ανθρώπων.
  • Διαρκής ανευθυνότητα.
  • Έλλειψη τύψεων μετά από επίπληξη, βιασμό ή ληστεία άλλων ανθρώπων.
Άλλοι πάλι όπως ο ψυχολόγος Robert D. Hare αρκούνται στην διατύπωση μιας λίστας τυπικών συμπτωμάτων (χαρακτηριστικών) που εμφανίζει ένας κοινωνιοπαθής:

Έλλειψη συνείδησης: Συνείδηση είναι μια αίσθηση υποχρέωσης και ηθικού καθήκοντος που βασίζεται στην αγάπη και δίνει δομή και περιεχόμενο στις πράξεις μας. Η συνείδηση μας αποτρέπει να βρισκόμαστε συνεχώς σε ένα modus operandi διαμάχης και αντιπαράθεσης με τους συνανθρώπους μας. Η συνείδηση είναι μια γέφυρα που ενώνει όλους τους ανθρώπους. Δεν είναι όμως κάτι που μας συνοδεύει πάντα και με την ίδια ένταση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Όταν ο οργανισμός μας εξασθενεί ή είναι άρρωστος η συνείδηση μπορεί για ένα διάστημα να υπολειτουργεί, π.χ. όταν ένας άνθρωπος δεν έχει να φάει για μέρες μπορεί να φάει τα πάντα για να επιβιώσει ή όταν είμαστε συνεπαρμένοι από τις σεξουαλικές μας ορμές αψηφούμε σχεδόν κάθε κίνδυνο.

Ένας κοινωνιοπαθής δεν έχει συνείδηση. Όταν δεν υπάρχει συνείδηση οι συνάνθρωποι γίνονται ξαφνικά κάτι το ουδέτερο, ένα πράγμα με το οποίο μπορούμε να κάνουμε ότι θέλουμε χωρίς να νιώθουμε τύψεις, ενοχές ή ντροπή. Ένας κοινωνιοπαθής δεν ντρέπεται όταν συμπεριφέρεται εγωιστικά και δεν έχει τύψεις επειδή ζει εις βάρος των άλλων, επειδή είναι τεμπέλης ή επειδή συμπεριφέρεται ανήθικα. Οι κοινωνιοπαθείς παραμένουν μάλιστα απαθείς ακόμα και όταν βλέπουν τις μεγαλύτερες καταστροφές γύρω τους, π.χ. όταν άνθρωποι εξευτελίζονται δημοσίως ή όταν βιάζονται ψυχικά ή σωματικά. Αυτό δε σημαίνει ότι ένας κοινωνιοπαθής δεν είναι σε θέση να ξεχωρίζει το καλό και το κακό. Η διαφορά αυτή όμως δεν έχει καμία επίδραση στην συμπεριφορά του και δεν τον διεγείρει συναισθηματικά. Κάποιοι κοινωνιοπαθείς μπορούν μάλιστα να μάθουν να συμπεριφέρονται κόσμια έναντι των άλλων. Παρόλα αυτά η συμπεριφορά και οι δεσμοί τους με τους συνανθρώπους είναι καθαρά νοητικής (neocortex) και όχι συναισθηματικής φύσης [μεταιχμιακό σύστημα ή limbic system] όπως στους περισσότερους ανθρώπους.

Γοητεία: Ένα άτομο που δεν έχει συνείδηση μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε ότι η ζωή μας είναι βαρετή και απόλυτα ρυθμισμένη, ενώ ο κοινωνιοπαθής υπόσχεται την περιπέτεια και το καινούργιο αφού βαριέται εύκολα και έχει ανάγκη από μεγάλες συγκινήσεις. Θα σας κάνει να πιστεύετε ότι είναι ο πιο γοητευτικός άνθρωπος που έχετε γνωρίσει. Και πραγματικά ο κοινωνιοπαθής είναι αρχικά γοητευτικός, δείχνει πολύ κοινωνικός, πολύπλευρος και σε κάνει -εάν θέλει να σε κατακτήσει- να πιστεύεις ότι είστε πλασμένοι ο ένας για τον άλλο. Θέτει σωστές ερωτήσεις και δίνει την εντύπωση ενός χαρούμενου, αξιαγάπητου και ενδιαφέροντος ανθρώπου. Διηγείται ιστορίες για το ένδοξο παρελθόν του και για τα κατορθώματά του. Ξέρει να χειραγωγεί ανθρώπους έτσι ώστε να πετύχει αυτό που στοχεύει. Στόχος του είναι η νίκη και ο πλήρης έλεγχος άλλων ανθρώπων. Για αυτόν τον λόγο μπορεί να μιμηθεί συναισθήματα, να γελάει π.χ. και να αφήνει τους άλλους να πιστεύουν ότι είναι ανέμελος και χαρούμενoς. Αργότερα όταν πετύχει τον στόχο του γίνεται απρόβλεπτος και προκαλεί στον άλλον συναισθήματα φόβου. Παρόλο που προτρέπει ανθρώπους να κάνουν ασυνήθιστα για αυτούς πράγματα, που πολλές φορές μπορεί να αποβούν και μοιραία, ο κοινωνιοπαθής δεν αναλαμβάνει ποτέ τις ευθύνες του. Αυτός είναι ο “σαγηνευτικός” αυθορμητισμός των κοινωνιοπαθών. Μάλιστα, όταν κάτι πάει στραβά κατηγορεί τους άλλους για όσα συμβαίνουν. Η ανάληψη ευθυνών είναι κάτι ξένο για έναν κοινωνιοπαθή. Είναι κάτι που αφήνει στους άλλους να το διεκπεραιώσουν “τυφλά” για να επωμιστεί πολλές φορές αυτός τα οφέλη. Μάλιστα είναι ικανός να πληγώσει τους συνανθρώπους του ώσπου να καταφέρει να πετύχει τον στόχο του.

Ευφυΐα: Πολλοί κοινωνιοπαθείς είναι ιδιαίτερα ευφυείς, εύγλωττοι, ετοιμόλογοι, με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους. Φέρουν ακαδημαϊκούς τίτλους (κάποιες φορές πλαστούς) δίχως να έχουν πασχίσει για αυτούς ιδιαίτερα. Κάποιοι από τους κοινωνιοπαθείς έχουν μάλιστα την ικανότητα να σκέφτονται πολύ γρηγορότερα από άλλους ανθρώπους. Οι κοινωνιοπαθείς χρησιμοποιούν όμως την ευφυΐα τους για να πληγώσουν ή να χειραγωγήσουν άλλους ανθρώπους. Για αυτόν τον σκοπό είναι ικανοί να επιστρατεύσουν όλη τους την ευφυΐα.

Ανταλλαγή βλεμμάτων: Οι κοινωνιοπαθείς κοιτάζουν τους άλλους συνεχώς στα μάτια επειδή οι άνθρωποι αισθάνονται άβολα μιας και ενστικτωδώς αυτό θεωρείται σημάδι επίθεσης. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουν να επιβληθούν πάνω στους άλλους.

Ψευτιά: Ο κοινωνιοπαθής είναι αναξιόπιστος και λέει με μεγάλη ευκολία ψέματα. Όταν αυτά αποκαλυφθούν αισθάνεται άβολα και όταν κάποιος τον φέρνει αντιμέτωπο με την αλήθεια είτε θα αλλάξει θέμα, είτε θα κατηγορήσει κάποιον άλλον, είτε – αν τον πιέσεις πολύ- θα εξοργιστεί και θα του υποδείξει τα δικά του μειονεκτήματα, κατηγορώντας τον για όλα. Πάντως είναι μάλλον απίθανο να παραδεχτεί ότι ψεύδεται. Πολλές φορές προσεγγίζει τους ανθρώπους και τους ζητάει να κρατήσουν εχεμύθεια για το “μυστικό” που τους εκμυστηρεύτηκε παρουσιάζοντάς το σαν κάτι πολύ σημαντικό. Ακόμα και για το παρελθόν τους ψεύδονται οι κοινωνιοπαθείς και πολλές φορές πιστεύουν ότι τα ψέματα τους είναι μέρος της πραγματικότητας.

Χειραγώγηση: Ο κοινωνιοπαθής χειραγωγεί τους άλλους ώστε να του δώσουν αυτό που θέλει. Κατανοεί πολύ γρήγορα τις αδυναμίες άλλων ανθρώπων και ξέρει να τις χρησιμοποιεί. Για αυτό το λόγο οι κοινωνιοπαθείς αισθάνονται καλά με “απλούς” και ψυχικά “αδύναμους” ανθρώπους. Παρακολουθούν τη συμπεριφορά άλλων ανθρώπων και χρησιμοποιούν τις αδυναμίες τους για να πετύχουν τους στόχους τους. Τις περισσότερες φορές δεν έχουν πραγματικές φιλίες και σταθερούς δεσμούς με άλλους ανθρώπους.

Εγωκεντρισμός: Ο κοινωνιοπαθής είναι εγωκεντρικός, αδυνατεί να κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων και να δημιουργήσει ουσιαστικούς συναισθηματικούς δεσμούς μαζί τους. Οι δεσμοί του με τους άλλους ανθρώπους -ακόμα και με τους/τις συντρόφους τους- παραμένουν επιφανειακοί παρόλο που πολλές φορές κάνουν τους άλλους να πιστεύουν ότι γνωρίζουν όλα τα μυστικά των “φίλων” τους και είναι συνδεδεμένοι άρρηκτα μαζί τους. Ο κοινωνιοπαθής έχει συχνά την απατηλή ιδέα ότι είναι ο ποιο εύστροφος άνθρωπος του κόσμου για αυτό και προσδοκά μεγαλεία χωρίς να καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες. Ο κοινωνιοπαθής μπορεί επίσης να παρουσιάζει μια εξαιρετικά ναρκισσιστική συμπεριφορά. Ως εκ τούτου ενδιαφέρεται περισσότερο να μιλάει αυτός και οι άλλοι για τον ίδιο παρά να ακούει τους άλλους και τα προβλήματά τους. Επειδή εμφανίζει τον εαυτό του πάντα σαν το θύμα των περιστάσεων πρέπει οι άλλοι πάντα να τον συμπαραστέκονται και πολλές φορές εξαρτάται και οικονομικά από τους άλλους. Τον χαρακτηρίζει μια ανωριμότητα μια και σκέφτεται και προτάσσει πάντα τις δικές του ανάγκες. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που τον κάνουν να βαριέται εύκολα, να έχει ανάγκη από μεγάλες συγκινήσεις, αλλά και να είναι εν μέρει υποχονδριακός. Ακόμα και έναν μικρό πόνο τον μεγεθύνει και πολλές φορές τον χρησιμοποιεί σαν πρόφαση για να μην δουλέψει. Έτσι κι αλλιώς δεν του αρέσει η συνεχής απόδοση, να συγκεντρώνεται σε μια δουλειά με τις ώρες, να προγραμματίζει το μέλλον του. Η επιτυχία είναι για αυτόν κάτι τυχαίο ή κάτι που εξαρτάται μόνο από την ευφυΐα του. Επειδή δεν έχει κουράγιο, επιμονή και υπομονή για δουλειές που διαρκούν πολύ, πρέπει όλα να γίνονται γρήγορα. Για να καλύψει αυτή του την αδυναμία παρουσιάζει τον εαυτό του στους άλλους σαν κάποιον που δουλεύει γρήγορα ή σαν “σωτήρα” που βρίσκει γρήγορα λύσεις και στις πιο δύσκολες καταστάσεις.

Ο κοινωνιοπαθής σαν σύντροφος

Η σχέση με έναν κοινωνιοπαθή περνά συνήθως από τα εξής στάδια: εξιδανίκευση, υποτίμηση, απόρριψη. Στην αρχή είναι ο/η σύντροφος το επίκεντρο του κόσμου, στην συνέχεια θα είναι συνεχώς επικριτικός, ώσπου τελικά, όταν πια βαρεθεί ή θεωρήσει ότι δεν μπορείτε να του προσφέρετε κάτι άλλο, θα σας παρατήσει με μια απίστευτη ψυχρότητα. Φυσικά θέλει πάντα αυτός να ελέγχει τις καταστάσεις και αυτός και μόνο να σας απορρίψει. Αν φύγετε πρώτοι, θα τρέξει πίσω σας, θα σας παρακαλέσει, θα κλάψει, θα δηλώσει μετανιωμένος και ότι όλα θα αλλάξουν, μέχρι να γυρίσετε. Και σύντομα θα επιστρέψει στα συνηθισμένα του μοτίβα συμπεριφοράς, αυτά που σας έκαναν να θέλετε να εξαφανιστείτε από την ζωή του. Όταν σας χάσει δεν θα αισθανθεί ποτέ λύπη και δεν θα αναλάβει ποτέ τις ευθύνες του, παρά μόνο θα αισθανθεί θυμό που σας έχασε.

Ο κοινωνιοπαθής είναι στην αρχή σαγηνευτικός, δείχνει ότι νοιάζεται και τα δίνει όλα για σας. Ισχυρίζεται ότι σας καταλαβαίνει καλύτερα από όλους τους άλλους ανθρώπους. Επειδή οι σχέσεις σας με τους άλλους ανθρώπους αποτελούν πηγή ανασφάλειας για αυτόν, προσπαθεί να σας απομονώσει από τον κοινωνικό περίγυρο. Οι κοινωνιοπαθείς έχουν τις περισσότερες φορές έντονη σεξουαλικότητα, δημιουργούν συχνά παράλληλες σχέσεις και δεν έχουν μακροχρόνιους δεσμούς.

ARTHUR SCHOPENHAUER: Ένας άνθρωπος δείχνει το χαρακτήρα του μέσα από τον τρόπο που χειρίζεται τα ασήμαντα θέματα

Και μια και είμαι στο θέμα, υπάρχει και κάτι άλλο το οποίο αξίζει να αναφέρω και είναι το εξής: Ένας άνθρωπος δείχνει το χαρακτήρα του μέσα από τον τρόπο που χειρίζεται τα ασήμαντα θέματα – διότι τότε είναι χαλαρός. Τότε μπορεί κανείς να παρατηρήσει τον αχαλίνωτο εγωισμό της φύσης ενός ανθρώπου και την παντελή του έλλειψη ενδιαφέροντος για τους άλλους. 

Και αν αυτά τα ελαττώματα φαίνονται στα μικρά πράγματα ή στη γενική συμπεριφορά του, τότε θα δεις ότι αποτελούν τη βάση κάθε σημαντικής του ενέργειας, παρόλο που μπορεί να προσπαθεί να τα κρύψει. 

Εδώ σου παρουσιάζεται μια ευκαιρία που δεν πρέπει να τη χάσεις. Αν στα μικρά, καθημερινά πράγματα – στις ασημαντότητες της ζωής… – ένας άνθρωπος είναι απερίσκεπτος και αποζητά μόνο ό,τι τον συμφέρει ή τον βολεύει και αν σφετερίζεται ό,τι ανήκει στους άλλους, να είσαι σίγουρος ότι δεν υπάρχει ίχνος δικαιοσύνης μέσα του και ότι είναι μέγας απατεώνας και μόνο ο νόμος και κάποιος καταναγκασμός μπορούν να δέσουν τα χέρια του.

ΑΡΘΟΥΡ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ, 1788-1860

Ο ΚΡΙΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΤΑΙ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ

[43a] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Γιατί έχεις έρθει τέτοια ώρα, Κρίτων; Μήπως δεν είναι πια πολύ πρωί;

ΚΡΙΤΩΝ. Είναι πολύ πρωί ακόμη.
ΣΩ. Τί ώρα πάνω-κάτω;
ΚΡ. Βαθιά χαράματα.
ΣΩ. Απορώ πώς θέλησε να σου ανοίξει ο φύλακας.
ΚΡ. Γνώριμος πια μου είναι, Σωκράτη, τόσο συχνά που έρχομαι εδώ· έπειτα έχει πάρει από μένα και κάποιο φιλοδώρημα.
ΣΩ. Τώρα ήρθες ή έχεις πολλή ώρα εδώ;
ΚΡ. Έχω πολλή ώρα.
[43b] ΣΩ. Και πώς δεν με ξύπνησες αμέσως μόλις ήρθες, αλλά κάθεσαι κοντά μου χωρίς να μιλάς;
ΚΡ. Μά τον Δία, Σωκράτη, ούτε κι εγώ ο ίδιος θα ήθελα να βρίσκομαι σε τόσο μεγάλη αγρύπνια και λύπη· αλλά και με σένα, ώρα πολλή τώρα, παραξενεύομαι βλέποντας πόσο γλυκά κοιμάσαι· κι επίτηδες δεν ήθελα να σε ξυπνήσω, για να περνάς την ώρα σου, όσο γίνεται, πιο ευχάριστα. Κι αλήθεια, σ᾽ όλη σου τη ζωή πολλές φορές ως τώρα σε καλοτύχησα για τον χαρακτήρα σου· μα πιο πολύ σε καλοτυχίζω τώρα, σ᾽ αυτή εδώ τη συμφορά, που τόσο καρτερικά και ήρεμα την υπομένεις.

ΣΩ. Μα θα ήταν πραγματικά ανάρμοστο, Κρίτων, ν᾽ αγανακτώ σε τόσο μεγάλη ηλικία, γιατί ήρθε τώρα η ώρα να πεθάνω.
[43c] ΚΡ. Κι άλλοι, Σωκράτη, στην ηλικία σου πέφτουν σε τέτοιες συμφορές, όμως τα χρόνια δεν τους εμποδίζουν καθόλου ν᾽ αγανακτούν με την τύχη που τους βρίσκει.
ΣΩ. Σωστά είν᾽ αυτά. Μα πες μου, γιατί έχεις έρθει τόσο πρωί;
ΚΡ. Γιατί φέρνω είδηση, Σωκράτη, θλιβερή, όχι για σένα, το βλέπω καθαρά, αλλά για μένα και για όλους τους φίλους σου, θλιβερή και αβάσταχτη, τέτοια που, το ξέρω καλά, δεν θα μπορούσε να την αντέξει η ψυχή μου.
ΣΩ. Και ποιά είναι αυτή η είδηση; Μήπως έχει φτάσει το πλοίο από τη Δήλο και [43d] μια κι έφτασε αυτό, εγώ πρέπει να πεθάνω;
ΚΡ. Δεν έχει φτάσει βέβαια ακόμη, μου φαίνεται όμως πως θα έρθει σήμερα απ᾽ όσα είπαν μερικοί που ήρθαν από το Σούνιο και το άφησαν εκεί. Είναι λοιπόν φανερό απ᾽ αυτές τις ειδήσεις ότι θα φτάσει σήμερα και θα είναι ανάγκη βέβαια, Σωκράτη, αύριο να θανατωθείς.

ΣΩ. Αλλά, Κρίτων, η ώρα η καλή. Αν έτσι το θέλουν οι θεοί, έτσι ας γίνει. Δεν νομίζω όμως ότι το πλοίο θα έρθει σήμερα.
[44a] ΚΡ. Από πού το συμπεραίνεις;
ΣΩ. Θα σου ειπώ· νομίζω πως είναι ορισμένο να πεθάνω την άλλη μέρα από κείνη που θα έρθει το πλοίο.
ΚΡ. Έτσι βέβαια λένε εκείνοι που είναι αρμόδιοι γι᾽ αυτές τις υποθέσεις.
ΣΩ. Λοιπόν, δεν νομίζω πως θα έρθει την ημέρα που ξημερώνει σε λίγο αλλά την άλλη. Κι αυτό το συμπεραίνω από κάποιο όνειρο που είδα εδώ και λίγη ώρα αυτή τη νύχτα. Και φαίνεται πως είναι ευτύχημα που εκείνη την ώρα δεν με ξύπνησες.
ΚΡ. Και ποιό ήταν τ᾽ όνειρό σου;
ΣΩ. Μου φάνηκε πως μια γυναίκα καλοπλασμένη κι όμορφη, [44b] λευκοφορεμένη, με πλησίασε, με φώναξε με τ᾽ όνομά μου και μου είπε: «Σωκράτη,
την τρίτη μέρα θα φτάσεις στην εύφορη Φθία».
ΚΡ. Παράξενο το όνειρό σου, Σωκράτη.
ΣΩ. Κι όμως, ολοφάνερο, όπως μου φαίνεται, Κρίτων.

ΚΡ. Αλήθεια, ολοφάνερο. Μα, ευλογημένε μου Σωκράτη, και τώρα ακόμη είναι καιρός να μ᾽ ακούσεις και να κοιτάξεις να σωθείς· γιατί ο θάνατός σου θα είναι για μένα διπλή συμφορά: Δεν θα χάσω μονάχα έναν τέτοιο φίλο, που όμοιό του εγώ ποτέ κανένα δεν θα εύρω· μα θα φανώ ακόμη στον πολύ τον κόσμο, που δεν ξέρει καλά ούτε μένα ούτε σένα, [44c] ότι τάχα αμέλησα, ενώ μπορούσα να σε σώσω αν ήθελα να ξοδέψω χρήματα. Κι αλήθεια, για έναν άνθρωπο ποιά γνώμη μπορεί να είναι χειρότερη, παρά να φαίνεται πως προτιμά το χρήμα από τους φίλους; Γιατί ο πολύς κόσμος ποτέ δεν θα πιστέψει ότι συ ο ίδιος δεν θέλησες να φύγεις από δω, ενώ εμείς ήμαστε πρόθυμοι γι᾽ αυτό.

ΣΩ. Μα, καλότυχε Κρίτων, γιατί να νοιαζόμαστε μεις τόσο πολύ για τη γνώμη του κόσμου; Οι σώφρονες άνθρωποι, αυτοί που αξίζει να προσέχουμε τη γνώμη τους περισσότερο, θα κρίνουν πως αυτά έγιναν έτσι, όπως ακριβώς θα έχουν γίνει.

[44d] ΚΡ. Όμως, το βλέπεις, Σωκράτη, είναι ανάγκη να νοιαζόμαστε και για τη γνώμη του κόσμου. Αυτά που μας βρήκανε τώρα το φανερώνουν μόνα τους, ότι ο πολύς ο κόσμος μπορεί να κάνει όχι τα πιο μικρά, μα τα πιο μεγάλα κακά· φτάνει να έχουν κάποιον συκοφαντήσει σ᾽ αυτόν.

ΣΩ. Μακάρι, Κρίτων, να μπορούσε ο πολύς ο κόσμος να κάνει τα πιο μεγάλα κακά· θα μπορούσε τότε να κάνει και τα πιο μεγάλα καλά, κι όλα θα ήταν όμορφα έτσι. Τώρα όμως δεν είναι σε θέση να κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Γιατί δεν έχει τη δύναμη να κάνει έναν άνθρωπο ούτε σώφρονα ούτε άφρονα, αλλά κάνει ό,τι του φέρνει η τύχη.

[44e] ΚΡ. Καλά αυτά, ας παραδεχτούμε πως είναι έτσι. Θέλω όμως, Σωκράτη, να μ᾽ απαντήσεις σε τούτο: άραγε μήπως νοιάζεσαι για μένα και για τους άλλους φίλους σου, μην τυχόν, αν συ βγεις από δω μέσα, μας δημιουργήσουν ιστορίες οι συκοφάντες, ότι σε βγάλαμε από δω κρυφά σαν κλέφτες, κι αναγκαστούμε έτσι να χάσουμε ή και όλη μας την περιουσία ή πολλά χρήματα ή να πάθουμε και τίποτ᾽ άλλο ακόμη; Αν πραγματικά [45a] φοβάσαι κάτι τέτοιο, άφησέ το να πάει στο καλό. Γιατί εμείς βέβαια έχουμε χρέος να σε σώσουμε, κι ας περάσουμε αυτό τον κίνδυνο, κι αν χρειαστεί ακόμη μεγαλύτερο απ᾽ αυτόν. Άκου λοιπόν εμένα και μην κάνεις διαφορετικά.
ΣΩ. Και γι᾽ αυτά νοιάζομαι, Κρίτων, και γι᾽ άλλα πολλά.

ΚΡ. Ε, λοιπόν, ούτε κι αυτά να φοβάσαι· γιατί ούτε και το χρήμα είναι πολύ, που ζητάνε κάποιοι να πάρουν για να σε βγάλουν από δω μέσα και να σε σώσουν. Έπειτα δεν βλέπεις πόσο φτηνοί είναι οι συκοφάντες κι έτσι δεν χρειάζονται γι᾽ αυτούς πολλά χρήματα; [45b] Και συ έχεις στη διάθεσή σου πρώτα τα δικά μου χρήματα, όπως νομίζω αρκετά· έπειτα αν νομίζεις, φροντίζοντας κάπως για μένα, πως δεν πρέπει να ξοδεύω τα δικά μου, νά, βρίσκονται δω στην πόλη μας φίλοι από ξένα μέρη, πρόθυμοι να ξοδέψουν. Ένας μάλιστα απ᾽ αυτούς, ο Σιμμίας ο Θηβαίος, γι᾽ αυτόν ακριβώς τον σκοπό έχει φέρει μαζί του χρήμα αρκετό· έτοιμος είναι ακόμη και ο Κέβης κι άλλοι πάρα πολλοί να προσφέρουν χρήματα. Ώστε, κι αυτό το ξαναλέω, δεν πρέπει να διστάσεις καθόλου για να σωθείς, με τη δικαιολογία πως φοβάσαι τις συνέπειες για μας· μήτε εκείνο που έλεγες στο δικαστήριο να σου γίνει εμπόδιο, ότι δηλαδή αν έφευγες από την πόλη μας δεν θα ήξερες πώς να φερθείς και τί να κάνεις. [45c] Γιατί σε πολλά βέβαια μέρη, όπου αλλού κι αν πας, θα σ᾽ αγαπήσουν. Αν όμως προτιμάς να πας στη Θεσσαλία, υπάρχουν εκεί δικοί μου φίλοι, που θα σε περιποιηθούν πολύ και θα σου παρέχουν ασφάλεια, ώστε να μη σ᾽ ενοχλεί κανείς απ᾽ όσους κατοικούν στη Θεσσαλία.

Ακόμη και κάτι άλλο, Σωκράτη· αυτό που πας να κάνεις τώρα έχω τη γνώμη πως δεν είναι ούτε δίκαιο, ν᾽ αφήσεις δηλαδή τον εαυτό σου να χαθεί, τη στιγμή που έχεις την ευκαιρία να σωθείς· και βιάζεσαι να σου συμβούν όσα ακριβώς θα έσπευδαν να κάνουν και οι ίδιοι οι εχθροί σου, και μάλιστα έσπευσαν να κάνουν θέλοντας να σ᾽ εξοντώσουν. Κοντά σ᾽ αυτά εγώ τουλάχιστον νομίζω πως προδίνεις και τα παιδιά σου ακόμη, γιατί [45d] ενώ μπορείς και να τ᾽ αναθρέψεις και να τα μορφώσεις πολύ καλά, ξαφνικά και πρόωρα θα τα εγκαταλείψεις και θα φύγεις και σε ό,τι εξαρτάται από σένα η ζωή τους θα μείνει στα χέρια της τύχης· και φυσικά η μοίρα τους θα είναι η συνηθισμένη μοίρα των ορφανών στην ορφάνια τους. Γιατί ή δεν πρέπει να κάνει κανείς παιδιά ή, αν κάνει, έχει χρέος να ταλαιπωρείται κι αυτός μαζί τους μέρα-νύχτα και ανατρέφοντας και μορφώνοντάς τα. Συ όμως, μου φαίνεται, προτιμάς την ευκολία σου. Πρέπει όμως να προτιμά κανείς εκείνα που θα προτιμούσε ένας άνθρωπος ενάρετος και ανδρείος και μάλιστα όταν ισχυρίζεται πως σ᾽ όλη του τη ζωή φροντίζει για την αρετή. Εγώ τουλάχιστον [45e] ντρέπομαι και για σένα και για μας τους φίλους σου, μήπως φανεί στον κόσμο πως όλα αυτά που γίνονται τώρα με σένα έχουν γίνει από κάποια δική μας ανανδρία: Και ότι έφτασε η υπόθεση στο δικαστήριο, ενώ μπορούσε να μη φτάσει ως εκεί, και ότι δικάστηκε με τον τρόπο που δικάστηκε· και τούτο δω το τελευταίο πάλι, σαν κωμικός επίλογος στην υπόθεση, θα δώσει στον κόσμο την εντύπωση πως επειδή σταθήκαμε ανίκανοι και άνανδροι [46a] μας ξέφυγε από τα χέρια, αφού ούτ᾽ εμείς προσπαθήσαμε να σώσουμε σένα ούτε συ τον εαυτό σου, ενώ αυτό ήταν και με το παραπάνω δυνατό, αν είχαμε και την παραμικρότερη αξία.

Όλ᾽ αυτά, Σωκράτη, στοχάσου μήπως δεν είναι μόνο κακά μα κι εξευτελιστικά και για σένα και για μας. Σκέψου λοιπόν ή, καλύτερα, δεν είναι πια καιρός ούτε να σκεφτείς, αλλά να ᾽χεις πάρει την απόφαση. Και μια απόφαση υπάρχει· τη νύχτα που μας έρχεται όλ᾽ αυτά πρέπει να ᾽χουν τελειώσει. Αν όμως περιμένουμε και λίγο, τίποτα πια δεν θα μπορεί να γίνει. Μα έλα, Σωκράτη, άκουσέ με με κάθε τρόπο και μην κάνεις καθόλου διαφορετικά.

Ποιό είναι το όπιο του λαού;

Για τον Μαρξ, ήταν θρησκεία – αλλά αυτό ήταν πριν από χρόνια, και τώρα η κοινωνία μας είναι σε μεγάλο βαθμό κοσμική. Ποιο είναι το οπιούχο μας τώρα;

Το περίφημο ρητό του Καρλ Μαρξ, «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού», είχε μια ήσυχη γένεση. Το έγραψε το 1843 ως παροδική παρατήρηση στην εισαγωγή ενός βιβλίου φιλοσοφικής κριτικής που δεν ολοκλήρωσε ποτέ. Όταν το δημοσίευσε το επόμενο έτος, ήταν σε ένα σκοτεινό ριζοσπαστικό περιοδικό με 1.000 έντυπα. Μόλις την δεκαετία του 1930, όταν όλα τα μαρξιστικά ήταν στην μόδα, το ρητό μπήκε στο λαϊκό λεξικό.

Ωστόσο, εξακολουθεί να έχει απήχηση. Σε πολλά μέρη του κόσμου η οργανωμένη θρησκεία παραμένει η πιο ισχυρή δύναμη στην κοινωνία: περισσότεροι από 4,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι ταυτίζονται με μία από τις τέσσερις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου, και ο αριθμός αυτός αυξάνεται. Στην Ευρώπη, ωστόσο, η θρησκευτική πίστη και η έκφραση έχουν καταρρεύσει τα τελευταία 180 χρόνια. Είναι δύσκολο να σκεφτείς οτιδήποτε έχει πάρει τη θέση τους—εκτός ίσως, για λίγο, από τον ίδιο τον μαρξισμό.

Ο Μαρξ δεν ήταν ενάντια στην θρησκεία. Για εκείνον, η πίστη ήταν κάτι που οι άνθρωποι επινόησαν για τον εαυτό τους, μια πηγή ψευδούς ευτυχίας στην οποία στράφηκαν για να βοηθήσουν να μουδιάσει τον πόνο της πραγματικότητας. Ήταν «ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος». Ακολούθησε η οργανωμένη θρησκεία με τις εκκλησίες, τα δόγματα και τους ιερείς, ένα χρήσιμο εργαλείο με το οποίο οι άρχουσες τάξεις κρατούσαν τις μάζες σε ύπτια.

Τώρα μπορεί να φαίνεται ελιτίστικο, ακόμη και χλευαστικό, να ρωτάμε τι είναι το όπιο του λαού, τι μας κρατά –ή, χειρότερα, «αυτούς»– χαμηλώνοντας όταν μπορούσαμε να είμαστε όρθιοι, νυσταγμένοι όταν θα έπρεπε να παλεύουμε για έναν καλύτερο κόσμο.

Είμαστε πραγματικά αμυδρά ζώα, πρόθυμοι να υποταχθούμε;

Η ερώτηση είναι άβολη. Ωστόσο, υπάρχει κάτι σε αυτό που μιλάει για μια αηδιαστική αίσθηση στους περισσότερους από εμάς ότι αν δεν σπαταλήθηκε χρόνος και ενέργεια προς κάποια κατεύθυνση – είτε ήταν μια τάση για πίντες, μια εμμονή με τρεξίματα, στόχους ή προσπάθειες, ακόμη και πολύ καιρό που ξοδεύαμε σε δουλειά—τότε κι εμείς μπορεί να είχαμε αλλάξει τον κόσμο, να κάναμε μια επανάσταση ή ακόμα και να είχαμε γράψει ένα μυθιστόρημα.

Λοιπόν, με τι να ναρκωθούμε σήμερα;

Η κοινωνία είναι πιο ποικιλόμορφη από ό,τι ήταν στην εποχή του Μαρξ. Οι συγγραφείς μας αντικατοπτρίζουν αυτό εδώ στην ενδιαφέρουσα επιλογή εμμονών που μας αποσπούν από τις σκοτεινές αλήθειες της πραγματικότητας.

Η λίστα θα μπορούσε να ήταν πολύ μεγαλύτερη. Αν και το παραδοσιακό κάπνισμα οπίου είναι σε κάποια μέρη του πλανήτη κυρίαρχο, η σύγχρονη μορφή του, η ηρωίνη, παραμένει μειονοτικό, αλλά πολύ πιο επικίνδυνο και θανατηφόρο άθλημα. Άλλα φάρμακα τώρα παλεύουν για δημοτικότητα: 180 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν καπνίσει ζιζάνια τον περασμένο χρόνο. Το Prozac, ένα αντικαταθλιπτικό που αφαιρεί την άκρη με έναν μάλλον διαφορετικό τρόπο, είχε περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες τα τελευταία 25 χρόνια. Το κέφι και η λήθη του αλκοόλ ήταν μια παρηγοριά για χιλιετίες – και στην Βρετανία και σε μέρη της βόρειας Ευρώπης οι άνθρωποι τρέφονται πιο συχνά τώρα από ό,τι συνήθιζαν. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι εξακολουθούν να καπνίζουν.

Μυριάδες εναλλακτικές θρησκείες ανθούν. Οι φίλοι του ποδοσφαίρου συρρέουν στα γήπεδα με βροχή ή χιόνι και ξοδεύουν χιλιάδες για εισιτήρια διαρκείας. Τα περιοδικά για τα κουτσομπολιά των διασημοτήτων ευδοκιμούν ενώ άλλες μορφές έντυπων ειδών αγωνίζονται να επιβιώσουν.

Τα χρήματα πρέπει να είναι ένας άλλος υποψήφιος – τόσες πολλές ζωές είναι γεμάτες με όνειρα για αυτά, επιδίωξή τους, ξοδεύοντάς τα. Είναι μια πίστη με πολλά πρόσωπα: πιστωτικές κάρτες που μας επιτρέπουν να αγοράζουμε περισσότερα από όσα μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. σπίτια για τα οποία δανειζόμαστε και δανειζόμαστε. λαχεία που γνωρίζουμε ότι δεν έχουν νόημα. Ίσως αυτή είναι η τελική ήττα του Μαρξ: είναι ο καπιταλισμός τώρα το όπιο του λαού;

Υπάρχει επίσης το ολοένα διευρυνόμενο βασίλειο της μαζικής απόσπασης της προσοχής. Το 1957 ο Edward R. Murrow, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βοήθησε στην πτώση του McCarthy, χαρακτήρισε την τηλεόραση το οπιούχο του λαού, σε απόγνωση για το παθητικό κοινό και τα φτωχά προγράμματά της. Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να παρακολουθούν περισσότερες από τέσσερις ώρες την ημέρα, παρόλο που είναι εξίσου εθισμένοι σε άλλες οθόνες. Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι χρησιμοποιούν το Facebook και η μαζική επικοινωνία μέσω τηλεφώνου, μηνυμάτων και e-mail σημαίνει ότι δεν είμαστε ποτέ μόνοι, πάντα “σε επαφή” – ή ίσως, όπως θα μπορούσε να το δει ο Μαρξ, για πάντα χωρίς επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό.

Μια μέρα, υποστήριξε ο Μαρξ, ο άνθρωπος θα ξυπνούσε «ως ο πραγματικός του ήλιος». Αν ο κόσμος ξυπνήσει τον ήλιο μέσα του δεν θα είχαμε ανάγκη καμία θρησκεία. Στην πραγματικότητα, οι οπιούχες παρηγοριές έχουν πολλαπλασιαστεί με ένδοξο τεχνικό χρώμα. Αν ο Μαρξ έγραφε σήμερα, αυτό το γρήγορο ηχητικό δάγκωμα μπορεί να ήταν μάλλον πιο δυσκίνητο.

Τα παιδιά των ανθρώπων.

Αν το όπιο ενός Ρωμαίου γερουσιαστή ήταν η δημόσια ζωή του, του Βίκινγκ ήταν η μάχη. Οι πρόγονοί είχαν εθιστεί στην τιμή, λαχταρούσαν την αρετή και τον πλούτο, γαντζώθηκαν στην κατάκτηση, στην περιπέτεια και στον Θεό. Αλλά ο δικός μας είναι ο πρώτος πολιτισμός που βρήκε την βαθύτερη εκπλήρωσή του στους απογόνους του. Το όπιο μας είναι τα παιδιά μας.

Όλοι γνωρίζουμε τα αποτελέσματα. Υπάρχει η μεγαλύτερη απογοήτευση που φαίνεται να νιώθουμε για την ανεργία των νέων παρά για την φτώχεια των συνταξιούχων, αν και μερικές από τις πιο ανησυχητικές σκηνές που έχω δει ήταν σε σπίτια ηλικιωμένων. Υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο οι ηλικιωμένοι αναμένεται να δώσουν πολύ περισσότερα σε εθελοντικές οργανώσεις. Υποθέτουμε ότι οι άνω των 65 ετών θα αναλάβουν σχεδόν όλο το βάρος της υποστήριξης των πολιτικών κομμάτων, για τα οποία ψηφίζουν περιστασιακά οι νέοι, και της διατήρησης των εκκλησιών στις οποίες αρέσει να παντρεύονται οι νέοι. Αποδεχόμαστε πολύ εύκολα ότι οι νέοι δεν πρέπει να κληθούν να σηκώσουν το βάρος της διατήρησης των κοινοτήτων επειδή «οι ζωές τους είναι πολύ απασχολημένες».

Άνθρωποι που μπορεί κάποτε να ήταν δημόσια πρόσωπα, να επένδυαν βαθιά στην δουλειά τους, είναι απασχολημένοι με την εξυπηρέτηση των παιδιών τους. Ο δικός μας είναι ένας πολιτισμός όχι προγονολατρείας αλλά λατρείας απογόνων. Τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ότι τίποτα που κάνει ένας ενήλικας δεν είναι πιο σημαντικό από τις δικές τους επιθυμίες. Όλα τα πολιτικά ερωτήματα φαίνεται να πέφτουν στα συμφέροντα της «επόμενης γενιάς».

Θυμάμαι τον φιλόσοφο που ενημερώθηκε από μια κυρία ότι ο κόσμος στηρίζεται σε μια χελώνα. Όταν ρωτήθηκε σε τι στηρίχτηκε η χελώνα, απάντησε ότι ήταν «χελώνες μέχρι κάτω». Ο σκοπός μας είναι τα παιδιά μας, που σκοπός τους είναι τα παιδιά τους. Και ούτω καθεξής. Κάθε γενιά πιο σημαντική από την προηγούμενη. Γενιά μετά από γενιά, μέχρι κάτω.

Αυτό φαίνεται μια αυτοκαταστροφική, άπειρη παλινδρόμηση. Θα προτιμούσα το όπιό μας να είναι ο αγώνας για την δημιουργία ενός ζωντανού πολιτισμού, που θα μπορούσε να τρομάξει ακόμη και τους απογόνους μας. Πρέπει να επιδιώξουμε να μιμηθούμε και να ξεπεράσουμε, τις προηγούμενες γενιές. Η υποχρέωσή μας δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά προς τους νέους και αυτούς που πρόκειται να γεννηθούν. Είναι και στους ζωντανούς και στους νεκρούς.

Φαγητό

Για τα βρετανικά και αμερικανικά κατώτερα στρώματα, το φαγητό είναι ένας χρήσιμος περισπασμός από το γεγονός ότι το εισόδημά τους είναι σταθερό ή μειώνεται, ενώ το κόστος αυτού του Mac και των πατατών συνεχίζει να αυξάνεται. Το βολικό (απόλυτα καταστροφικό) φαγητό καταλαμβάνει ελεύθερο χρόνο που διαφορετικά θα μπορούσε να αφιερωθεί στην ανατροπή ενός άδικου οικονομικού σχήματος. Ο θερμιδικός κορεσμός προκαλεί έναν βολικό λήθαργο. Όντας τελικά κυκλικές, όλες οι ορέξεις τροφοδοτούν την ίδια την όρεξη, ενισχύοντας την ψευδαίσθηση ότι αυτό που λείπει από την ζωή κάποιου δεν είναι νόημα, σκοπός και κοινός σεβασμός, αλλά ένα fudge brownie. Επειδή η πηγή της δυσαρέσκειας έχει εντοπιστεί λανθασμένα και το στομάχι αδειάζει γρήγορα, όσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα μπορούν να παρασυρθούν σε έναν διάδρομο που θέλει και θέλει και θέλει ξανά, μέχρι τον θάνατο (από καρδιακή ανακοπή ή διαβήτη τελικού σταδίου) κάνει το εστιατόριο και μέρος του δείπνου.

Για τους εύπορους, η εξίσωση τροφή ως οπιούχο είναι πιο περίπλοκη. Η σύγχρονη κοινωνική θέση συνδέεται έντονα με την βιολογική κατάληψη ενός ελαφρού φυσικού χώρου. Η πρωτόγονη αυταπάρνηση – η παράλειψη του μεσημεριανού γεύματος – τώρα περνά για δικαιοσύνη, παρακάμπτοντας προηγούμενες και δυνητικά ενοχλητικές πρακτικές ευγενών υποχρεώσεων που μπορεί να απαιτούσαν να δοθεί το εν λόγω γεύμα σε κάποιον άλλο. Μη παραγωγικές προσπάθειες που μπορεί να μειώσουν σταδιακά την σωματική του περιφέρεια – το τζόκινγκ δέκα μιλίων που απλώς επαναφέρει τον δρομέα στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε – εμποτίζουν τους πολίτες με υψηλό εισόδημα με μια αίσθηση αγιότητας που σε παλαιότερες εποχές μπορεί να απαιτούσε την θυσία πραγματικών αγαθών και υπηρεσίες. Η κοινωνική τάξη διατηρείται.

Το φαγητό παρέχει επίσης στους ευημερούντες μια βασική ταυτότητα. Ενώ οι κατώτερες τάξεις μεγιστοποιούν την ποσότητα, οι καλά αμειβόμενοι καταναλωτές συχνά αυτοπροσδιορίζονται από το τι δεν τρώνε: κρέας, μη βιολογικά προϊόντα, λευκά τρόφιμα. Η πλειοψηφία των τροφικών «αλλεργιών» είναι φανταστικές. Ωστόσο, εκτός από το ότι προσελκύει την αυτοενισχυόμενη προσοχή στα δείπνα, η μυθική δυσανεξία στην γλουτένη ή στην λακτόζη φουντώνει τον «πάσχοντα» με μια προσωπική «αιτία» που στο παρελθόν μπορεί να συνεπαγόταν παρεμβατικές θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις. Οι κλίσεις που ξεσηκώνουν το ξέσπασμα δρομολογούνται με ασφάλεια σε ζητήματα τροφίμων: γενετικά τροποποιημένοι σπόροι, τοπικά συστατικά, καλή μεταχείριση των ζώων, βιώσιμη αλιεία. Απορροφημένοι από βοηθητικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με το φαγητό, αυτοί οι ακτιβιστές του ersatz κλείνουν τα μάτια στην νομισματική επέκταση της κυβέρνησής τους.

Ένα άλλο πλεονέκτημα: το φαγητό παρέχει ένα μέσο κοινωνικής ανταλλαγής. Αντί να εκνευριστούν με τους ανεπαρκείς τραπεζικούς κανονισμούς, οι μορφωμένοι σήμερα αρλουμπολογούν ολόκληρες ώρες σε σοβαρή συζήτηση για το αν θα προσθέσουν γαύρο σε μια μαρινάδα για μπριζόλα.

Θαλασσινός Αέρας

Έχουν περάσει σχεδόν τρεις αιώνες από τότε που οι γιατροί με περούκες σε σκόνη προώθησαν για πρώτη φορά τα οφέλη του θαλασσινού αέρα. Άλλες θεραπείες, όπως το πόσιμο θαλασσινό νερό, έχουν πέσει στο τραπέζι, αλλά όταν βγει ο ήλιος, οι Βόρειοι, τουλάχιστον, κατευθυνθείτε προς την ακτή για να εισπνεύσετε. Θα μπορούσατε να βρείτε τον ήλιο και στην ενδοχώρα. Αλλά αυτό που χρειαζόμαστε, υποθέτουμε, είναι το όζον.

Ο αέρας της θάλασσας συνδυάζεται στην πραγματικότητα με πολλά πράγματα: από φύκια και περιττώματα γλάρων, λάδι ψαριού, πίσσα, σχοινί, αντηλιακή κρέμα και ντίζελ. Το όζον δεν πλησιάζει πουθενά και θα ήταν επιβλαβές αν υπήρχε σε οποιαδήποτε ποσότητα. Το σάπιο φύκι είναι το κύριο, με μια καθησυχαστική μυρωδιά σούσι με χαμηλά λιπαρά και αντιοξειδωτικό. Μετά έρχεται κάτι σαν λιθανθρακόπισσα που το έβαζαν σε κίτρινο σαπούνι που προτιμούσαν οι θείες που τρίβονταν σκληρά. Το τηγάνισμα δίνει μια νότα υδατανθράκων, που κεντρίζει την όρεξη. Όλα αυτά στροβιλίζονται με έναν δυνατό άνεμο που διαπερνά την ζακέτα που σηκώνει τις φούστες και μπλέκει την εφημερίδα, αλλά πρέπει να είναι καλό για εσάς, καθώς μια βουτιά στην γκριζωπή, πλημμυρισμένη θάλασσα είναι επίσης καλή.

Πολύ λίγοι πηγαίνουν στην ακτή για να κολυμπήσουν. Κάθονται για λίγο και κάνουν βόλτα για λίγο, τρώνε ένα παγωτό, ακούνε την φιμωμένη μπάντα και αναπνέουν. Το να κάθεσαι μόνο, χωρίς άσκηση, στον αέρα της θάλασσας, σε μια γαλανόλευκη ξαπλώστρα με ρίγες,, πιστεύεις ότι είναι ευεργετικό. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, με ή χωρίς άμεσο ήλιο, το αργό μαγείρεμα κάτω από ένα στρώμα αλατιού που μεταφέρεται στον αέρα, μετατρέπει το δέρμα σε μια ανοιχτόχρωμη απόχρωση λίπους. Οι νέοι το απολαμβάνουν αυτό, επιδεικνύοντας τα κραυγαλέα λουράκια τους και την ωχρή παλίρροια όπου η κοιλιά συναντά το πεσμένο τζιν. Οι παλιοί τρίβονται και εκνευρίζονται και λένε στον εαυτό τους, καθώς γλείφουν το εκπληκτικό αλάτι από το πηγούνι τους, ότι αυτό ακριβώς χρειάζεστε για να αντικαταστήσετε τον ιδρώτα όταν ο καιρός είναι ζεστός.

Εν τω μεταξύ ο αέρας -ο αέρας!- παίζει στον ορίζοντα, αναβοσβήνει σαν λοξή βροχή στη θάλασσα, ακονίζει κάθε αντικείμενο που αγγίζει, πέφτει ανάμεσα στους γλάρους. Κλείνει προς τεράστιες αποστάσεις, ξεπλένοντας τα αμέτρητα και απεριόριστα μέσα από μισοπνυσματικούς πνεύμονες και μυαλά. Αυτός είναι ο ανομολόγητος λόγος για τον οποίο τα πλήθη έχουν έρθει εδώ, και θα έρθουν ξανά, όπως ο Seamus Heaney στο “Seeing Things”:

Εν πάση περιπτώσει, όταν το φως σκάει πάνω μου.
Όπως έγινε στο δρόμο πέρα ​​από την Coleraine,
όπου ο αέρας έγινε πιο αλμυρός, ο ουρανός πιο βιαστικός.
Και το ασημί λαμέ έτρεμε στο Bann Out
στο μέσο του καναλιού ανάμεσα στους ζωγραφισμένους στύλους.
Εκείνη την μέρα θα είμαι στο βήμα με ό,τι μου ξέφυγε.

Το διαδίκτυο

Δεν πρέπει να ρομαντικοποιούμε την πνευματική ζωή πριν από το Διαδίκτυο. Η αναβλητικότητα δεν ξεκίνησε με το YouTube. Τα μυθιστορήματα πάντα είχαν εγκαταλειφθεί. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Βικτωριανοί που περνούσαν τα βράδια τους καρφιτσώνοντας νεκρά έντομα σε θήκες από μαόνι τρέφονταν καλύτερα διανοητικά από τους απογόνους τους, κάνοντας ζωντανά tweet «Strictly Come Dancing».

Υπάρχουν ακόμη και εκείνοι, όπως ο Clive Thompson, ο συγγραφέας του «Smarter Than You Think», που ισχυρίζονται ότι το διαδίκτυο βελτιώνει το μυαλό μας. Αλλά δεν μου φαίνεται έτσι. Αυτό είναι ένα μέσο που έχει θρυμματίσει την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε, αποθαρρύνει τον προβληματισμό και τον ενθουσιασμό στα βασικά μας ένστικτα για ασήμαντα πράγματα.

«Ποια είναι η Kim Kardashian και γιατί διαβάζω για το παντελόνι της;» ρώτησε ένας φίλος συγγραφέας πότε μπήκε για πρώτη φορά στο Mail Online. Ήταν, ωστόσο, ανίσχυρος να αντισταθεί και τώρα, αρκετά χρόνια μετά, είναι εξοικειωμένος με τα γεγονότα των Kardashians όσο και με αυτά της οικογένειάς του. Συνήθιζα να περνώ ώρες στο Facebook κάθε μέρα, ανακαλύπτοντας μικρές λεπτομέρειες από την ζωή μακρινών γνωστών. Ο λογαριασμός στο Facebook έπρεπε να φύγει. Αλλά τώρα έχω κολλήσει στο Rightmove, τον ιστότοπο που σας δίνει την δυνατότητα να κοιτάζετε σπίτια που δεν θα μπορέσετε ποτέ να αντέξετε οικονομικά.

Πρέπει να υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για τους καλύτερους σκοπούς του—διεύρυνση των οριζόντων, διάδοση ζωτικής σημασίας πληροφοριών, σφυρηλάτηση συνδέσεων που βελτιώνουν την ζωή. Αλλά, καθημερινά, οι περισσότεροι τείνουν να κολλάνε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και σε ένα μικρό κύκλωμα ιστοσελίδων, όπως τα ζώα που ελευθερώνονται σε μια πεδιάδα που επιλέγουν να γρατσουνίσουν σε λίγα τετραγωνικά μέτρα. Μπορεί περιστασιακά να μάθουμε κάτι και είναι συναρπαστικό όταν τα gags μας αναδημοσιεύονται στο Twitter από μια διασημότητα της λίστας C, αλλά όπως το όπιο το Διαδίκτυο λειτουργεί ουσιαστικά ως ένας μη εποικοδομητικός τρόπος να σκοτώνεις τον χρόνο. Οι άνθρωποι μπορεί να αναζητούσαν πάντα τρόπους να αποφύγουν την δουλειά και να αποφύγουν να σκέφτονται πολύ σκληρά, αλλά ποτέ πριν η λύση δεν ήταν τόσο προσιτή ή τόσο εθιστική.

Διασημότητα

Ποιος χρειάζεται την θρησκεία όταν έχεις την λατρεία της διασημότητας; Φυσικά η ιδέα τους για την διασημότητα μπορεί να διέφερε από την δική μας. Ίσως ήλπιζαν ότι θα βοηθούσαν στην ανακούφιση της θλιβερής ζωής των καταπιεσμένων, ενώ εμείς θα αναζητούσαμε κάτι λίγο πιο διασκεδαστικό.

Παλιά η διασημότητα κέρδιζε με τον δύσκολο τρόπο -με προσπάθεια, λαμπρότητα, αυτοθυσία, εξαιρετικό θάρρος ή δεξιότητα. Η εκδοχή μας είναι συνθετική και βραχύβια, βασίζεται στην προσωπικότητα και την εμφάνιση και διαρκεί όσο μας παίρνει για να βρούμε μια άλλη φανταχτερή άνθιση. Και δεν υπάρχει ηθική διάσταση σε αυτό. Οι διασημότητες μπορούν να κάνουν ό,τι τους αρέσει. Το να συμπεριφέρεσαι άσχημα είναι καλό.

Ο Μαρξ θα είχε δει την έλξη της διασημότητάς μας. Μπορεί να μην ήταν προετοιμασμένος να κουνηθεί ημίγυμνος σε μια μπάλα που ναυάγησε, όπως η Miley Cyrus, αλλά 175 εκατομμύρια επιτυχίες στο YouTube σίγουρα θα τον είχαν εντυπωσιάσει.

Και αν είναι δύσκολο να τον δεις να λάμπει στο “The Apprentice”, ας πούμε —δεν πειράζει τα “Big Brother”, “I’m a Celebrity…Get Me Out of Here”, “American Idol”, “The X Factor”, ” The Voice», «Survivor» ή ακόμα, δυστυχώς, «Strictly Come Dancing» — σίγουρα θα είχε αναγνωρίσει την δύναμη της πραγματικής ζωής, ή μια εκδοχή της, που έγινε δημοφιλής ψυχαγωγία.

Ο Μαρξ δεν υπερέβαινε το γράψιμο για τον δημοφιλή Τύπο της εποχής του, αλλά τα μέσα μας θα ήταν αγνώριστα γι’ αυτόν. Γεγονός και μυθοπλασία έχουν γίνει δυσδιάκριτα: οι ζωές των σταρ του σαπουνιού συγχέονται με τους ρόλους που παίζουν. Οι σύζυγοι ή οι φίλες των ποδοσφαιριστών γίνονται διασημότητες επειδή είναι ακριβώς αυτό, σύζυγοι ή φίλες ή πρώην του τάδε.

Μας εκτρέπουν όλα αυτά από τα βάσανα της πραγματικής μας ζωής; Βάζεις στοίχημα. Τα ύψη μας προέρχονται από την ανοησία και την ματαιοδοξία των συνανθρώπων μας και των γυναικών μας. Ακόμη και το φαγητό μας προέρχεται από διάσημους σεφ. Δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μας, που ρωτήθηκαν τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν, τώρα τείνουν να απαντούν με ένα επίθετο: διάσημοι.

Είδη σχεδιαστών

Όλο και περισσότεροι περνάμε τα Σαββατοκύριακά μας σε εμπορικά κέντρα, κοιτάζοντας επώνυμα προϊόντα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ένα είδος όπιου για πολλούς ανθρώπους. Αλλά πήρα το πραγματικό μέτρο της δύναμής τους στο ανδρικό τμήμα στο Gucci στην Bond Street με έναν πρώην ένοπλο ληστή.

Ο Swagger είχε προσφερθεί να με πάει στο καλύτερο μέρος για να εντοπίσω τους πιο επιτυχημένους εγκληματίες του Λονδίνου – ή εκεί που πάνε το πρωί αφού έχουν “ξεσπάσει”. Γύρω μας περίπου μισή ντουζίνα άντρες, μερικοί από αυτούς φίλοι του Swagger, κοίταξαν τα τελευταία σχέδια. Βίαιοι στους δρόμους, εδώ ήταν υποτονικοί και σεβαστοί, σαν στην εκκλησία. Σκληρά άτομα ρώτησαν με αγωνία αν ένα συγκεκριμένο ζευγάρι εκπαιδευτών ήταν μέρος μιας περιορισμένης έκδοσης. Υπολογίζοντας κανονικά μέχρι το σημείο της παράνοιας, αυτοί οι άντρες έδειχναν τώρα παιδική εμπιστοσύνη. Δέχθηκαν τις υπεκφυγές του καταστηματάρχη, σχεδόν με ευγνωμοσύνη, καθώς έβγαλαν τα μετρητά τους. Αυτό ήταν ένα παραμύθι στο οποίο ήθελαν απεγνωσμένα να πιστέψουν.

Μετά ο Swagger μου είπε ότι στα νιάτα του είχε ληστέψει φορτηγά ασφαλείας για να αγοράσει ρούχα από την Prada. «Ένιωθα άσχημα μέσα μου», είπε, «και φορώντας τα ρούχα με έκανε να νιώθω καλά».

Είχε εγκαταλείψει το σχολείο ανίκανος να διαβάσει. Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο: το ένα τρίτο των αγοριών που λαμβάνουν δωρεάν σχολικά γεύματα εγκαταλείπουν το δημοτικό σχολείο χωρίς να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις και οι μισοί κρατούμενοι στην Βρετανία έχουν ηλικία ανάγνωσης 11 ετών ή μικρότερη. Τα επώνυμα προϊόντα αποκτούν μεγάλη σημασία για νέους άνδρες που δεν έχουν άλλο τρόπο να διαπρέψουν. Όπως το έθεσε ο Swagger, «το σχολείο καταστρέφει τα όνειρά σου πριν φτάσεις οπουδήποτε». Ακόμα κι αν δεν σε οδηγήσει στην φυλακή, ο αναλφαβητισμός είναι ισόβια κάθειρξη στα όρια της κοινωνίας.

Και έτσι θα συνεχιστεί, ενώ η έκλαμψη της πολυτέλειας τους αποτρέπει από το να απαιτήσουν μια καλύτερη συμφωνία —καλύτερα σχολεία, επαγγελματική κατάρτιση και θέσεις εργασίας. Μέχρι εκείνη την επίσκεψη στο Gucci, θα γελούσα με την ιδέα ότι τα επώνυμα προϊόντα θα μπορούσαν να είναι οτιδήποτε άλλο παρά μια απόλαυση. Τώρα θυμώνω!

Νίτσε ή Τα λουκάνικα του Αντίχριστου

Τι έτρωγε άραγε ο Νίτσε; Ποια είναι η νιτσεική διαιτητική; Την απάντηση μας τη δίνει ο Μισέλ Ονφρέ στο βιβλίο του “Η κοιλιά των φιλοσόφων”. Διαβάστε παρακάτω:

Η νιτσεϊκή διαιτητική είναι η επιστήμη του μέτρου: ούτε υπερβολές (ρύζι, πατάτες), ούτε ελλείψεις (κρέατα), και κάποιες απαγορεύσεις (οινοπνευματώδη, διεγερτικά) -ό,τι χρειάζεται για να προαχθεί η αρμονία, η συνέπεια ανάμεσα στην αναγκαιότητα και τις υγιεινές συνήθειες.

Επειδή παρέβλεψαν αυτούς τους στοιχειώδεις κανόνες διατροφής, οι νοικοκυρές δημιούργησαν μια Γερμανία παχιά, χωρίς λεπτότητα, παραφορτωμένη. Ο Νίτσε στηλιτεύει «τη βλακεία στην κουζίνα», επικρίνει «τη γυναίκα ως μαγείρισσα» και κατακρίνει «την τρομακτική ανοησία με την οποία αυτή επιδίδεται στο έργο της διατροφής της οικογένειας και του αφέντη του σπιτιού». Κατά συνέπεια, «εξαιτίας των κακών μαγειρισσών, εξαιτίας της απόλυτης έλλειψης λογικής στην κουζίνα, καθυστέρησε και κινδύνεψε τόσο πολύ η εξέλιξη του ανθρώπου- και δεν είναι καλύτερη η κατάσταση σήμερα». Εδώ και καιρό επικρατεί η βλακώδης ιδέα ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε με ελάχιστα έξοδα έναν άνθρωπο σύμφωνα με προκαθορισμένες επιθυμίες: απλοϊκή ευγονική ή μυστηριώδης διαχείριση των σωμάτων. Ο Νίτσε ενδίδει σε αυτό τον κοινό τόπο και θεωρεί ότι μια κατάλληλη διατροφή μπορεί να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη φυλή, με διακριτές ιδιότητες. Η τροφή ως μέσο διάκρισης. Μια αρμονική δοσολογία θα παρήγε μια ελεγχόμενη ζωτικότητα, διότι «τα είδη που λαμβάνουν υπεράφθονη τροφή ρέπουν αμέσως, με τον πιο έντονο τρόπο, προς τη διαφοροποίηση του είδους και εκδηλώνουν πολλά περίεργα χαρακτηριστικά και τερατογονίες». Ο Πλάτωνας είχε προσχωρήσει σε μια εξίσου απλοϊκή μυθολογία της διαιτητικής ως οργάνου ευγονισμού. Ευτυχώς, ο Νίτσε δεν συνεχίζει προς αυτή την κατεύθυνση. Καθώς φαίνεται, παραμένει μόνο η υπόθεση στο έργο του, χωρίς μεταγενέστερη ανάπτυξη. Η απουσία σημαντικού ενδιαφέροντος για τις συλλογικές λύσεις θα τον κάνει να περιορίσει την επιστήμη της διαιτητικής σε αποκλειστικά ιδιωτικούς σκοπούς.

Στη βαριά και χωρίς λεπτότητα γερμανική κουζίνα ο Νίτσε αντιπαραθέτει την κουζίνα του Πιεμόντε, την οποία θεωρεί ελαφριά και αέρινη. Αντίθετος στα οινοπνευματώδη, εξυμνεί την αξία του νερού και εκμυστηρεύεται ότι δεν αποχωρίζεται το κύπελλό του για να πίνει από τις πηγές που αφθονούν στη Νίκαια, στο Τορίνο ή στο Σιλς. Αντί για καφέ, προτείνει το τσάι, μόνο το πρωί, λίγο αλλά αρκετά δυνατό: «Το τσάι βλάπτει και προκαλεί αδιαθεσία όλη την ημέρα όταν είναι πάρα πολύ ελαφρύ, έστω και κατά ένα μόνο βαθμό». Του αρέσει επίσης η σοκολάτα και τη συστήνει σε χώρες με κλίμα ασυμβίβαστο προς την τεΐνη. Θα συγκρίνει τις αντίστοιχες αρετές του ολλανδικού κακάου Van Houten και του ελβετικού Spriingli.

Εκτός από τη φύση και την ποιότητα της διατροφής, ο Νίτσε ενσωματώνει στη διαιτητική τούς τρόπους διατροφής, την τελετουργία των γευμάτων, τις απαιτήσεις της διατροφικής λειτουργίας. Έχει πρωταρχική σημασία να «γνωρίζει κανείς το μέγεθος του στομαχιού του». Έπειτα, να προτιμά ένα πλούσιο γεύμα από ένα ελαφρύ. Η πέψη είναι πιο εύκολη για ένα γεμάτο στομάχι. Τέλος, πρέπει να υπολογίζει κανείς το χρόνο που αφιερώνει στο φαγητό: ούτε πάρα πολύς, προς αποφυγήν του κορεσμού, ούτε πολύ λίγος, προκειμένου να αποφευχθεί η κούραση του στομαχικού μυός και η υπερέκκριση γαστρικών υγρών.

Στο θέμα της διατροφής, ο Νίτσε ομολογεί ότι προέβη «στους χείριστους δυνατούς πειραματισμούς». Συνεχίζει: «Απορώ γιατί δεν προβληματίστηκα για το θέμα αυτό παρά μόνο πολύ αργά πια, απορώ γιατί πήρα τόσο αργά τα “μαθήματα” αυτών των εμπειριών. Μόνο η απόλυτη ματαιότητα της γερμανικής κουλτούρας μας -ο “ιδεαλισμός” της- μου εξηγεί ως ένα βαθμό γιατί, σ’ αυτό το θέμα, υπήρξα καθυστερημένος σε βαθμό μακαριότητας». Όλη η αλληλογραφία με τη μητέρα του καταμαρτυρεί, πράγματι, τον ακατάλληλο τρόπο διατροφής του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ουδέποτε ο Νίτσε φαίνεται να επιθυμεί να κόψει τα αλλαντικά και τις πλούσιες σε λίπη τροφές.

Το 1877 ακολουθούσε το παρακάτω πρόγραμμα διατροφής: «Μεσημεριανό: ζωμός Liebig (Justus Liebig Γερμανός χημικός στον οποίο χρωστάμε την εφεύρεση των κύβων ζωμού) ένα τέταρτο του κουταλιού τσαγιού πριν το γεύμα. Δύο σάντουιτς με ζαμπόν και ένα αυγό. Στις έξι οκτώ καρύδια με ψωμί. Δύο μήλα. Δύο κομμάτια πιπερόριζα. Δύο μπισκότα. Βραδινό: ένα αυγό με ψωμί. Πέντε καρύδια. Γάλα με ζάχαρη και μια φρυγανιά ή τρία μπισκότα». Τον Ιούνιο του 1879 βρίσκεται ακόμα στο ίδιο σημείο, αλλά προσθέτει σύκα και αυξάνει την κατανάλωση γάλακτος – πιθανότατα για να κατευνάσει τους στομαχόπονους. Το κρέας είναι σχεδόν ανύπαρκτο στη διατροφή του, στοιχίζει πολύ. Στη δεκαετία του 1880 ένα μεγάλο μέρος της αλληλογραφίας του με τη μητέρα του συνίσταται σε παραγγελίες λουκάνικων, ζαμπόν -δυσανασχετεί με το υπερβολικό του αλάτισμα- και την προτρέπει να σταματήσει να του στέλνει αχλάδια. Την εποχή της Ενγκαντίν (Ελβετικό τμήμα της κοιλάδας του ποταμού Ιν) φροντίζει για τις προμήθειές του και δεν ησυχάζει αν δεν βεβαιωθεί ότι έχει τη δυνατότητα να αγοράσει κονσέρβες κορνμπίφ. Το 1884 οι επιστολές του περιγράφουν όλο το δράμα της καταπονημένης υγείας του: στομαχόπονοι, έντονες ημικρανίες, διαταραχές στην όραση, εμετοί- αρκείται λοιπόν σε ένα μόνο μήλο για μεσημεριανό. Η ανάγνωση του Εγχειριδίου φυσιολογίας του Φόστερ τον μεταπείθει για μια θεραπεία με αγγλικές μπίρες – stout and pale ale ( μαύρη δυνατή και ξανθιά μπίρα). Λησμονεί τα αναθέματα του για το αγαπημένο ποτό των συμπατριωτών του, αλλά μόνο για να διευκολύνει τον ύπνο του – έτσι πιστεύει τουλάχιστον. Την επόμενη χρονιά, στη Νίκαια, το μεσημέρι τρώει σιμιγδαλένιο ψωμί με γάλα, και δειπνεί στην πανσιόν της Γενεύης, «όπου τα πάντα είναι ροδοψημένα χωρίς λίπος», σε αντίθεση με τη Μαντόν, όπου «μαγειρεύουν όπως στη Βυρτεμβέργη».

Τα γαλακτοκομικά εμφανίζονται το 1886 στο Σιλς. Σε μια επιστολή προς τη μητέρα του εξυμνεί τις αρετές του «λευκού τυριού, με γάλα που έχει υποστεί ζύμωση, όπως το κάνουν στη Ρωσία». Διευκρινίζει: «Τώρα βρήκα κάτι που νομίζω ότι μου κάνει καλό – τρώω κατσικίσιο τυρί συνοδευμένο με γάλα. Επίσης παρήγγειλα πέντε λίβρες όσπρια απευθείας από το εργοστάσιο! Ας αφήσουμε το ζαμπόν προς το παρόν. Ξέχνα και τους κύβους σούπας». Μπορεί πράγματι το στομάχι να ωφελείται από τα γαλακτοκομικά, όμως τα όσπρια δεν διευκολύνουν την πέψη. Όσο για τα αλλαντικά, φαίνεται πως τα στερείται όχι τόσο για λόγους υγιεινής διατροφής, όσο εξαιτίας του δύσοσμου και ελεεινού παστώματος. Η έλλειψη χρημάτων τού απαγορεύει εντούτοις τα πλουσιοπάροχα γεύματα που θα επιθυμούσε. Η φτώχεια και η σωματική καταπόνηση δημιουργούσαν μια ασφυκτική αναγκαιότητα και περιόριζαν εξίσου το εύρος των επιλογών. Αυτό που τον στεναχω-ρεί περισσότερο είναι η έλλειψη κρέατος.

Τον Αύγουστο του 1887 στο Σιλς περνά μέρος της καλοκαιρινής περιόδου στο ξενοδοχείο Αλμπέργκο ντ’ Ιτάλια και τρώει μισή ώρα πριν από τους άλλους για να αποφύγει το θόρυβο των εκατό περίπου θαμώνων της πανσιόν, μεταξύ των οποίων υπάρχουν πολλά παιδιά. Στη μητέρα του αναφέρει την απόφασή του «να μην επιτρέπει στον εαυτό του να τρώει με όλους τους άλλους. Έτσι γευμάτιζα) μόνος: κάθε μέρα ένα ωραίο μπιφτέκι, όχι πολύ ψημένο, με σπανάκι και μια μεγάλη ομελέτα (με γέμιση μαρμελάδα μήλο). Το βράδυ μερικές φέτες ζαμπόν, δυο κρόκους αυγών και δυο ψωμάκια, τίποτε άλλο». Κάθε πρωί, στις πέντε η ώρα, φτιάχνει ένα φλιτζάνι σοκολάτα Van Houten, ξανακοιμάται και ξυπνά μια ώρα αργότερα για να πιει ένα μεγάλο φλιτζάνι τσάι.

Τα αλλαντικά συνεχίζουν ωστόσο να κατέχουν επίλεκτη θέση στην αλληλογραφία του -«ζαμπόν ή σαλάμι από χοιρομέρι»- και έπειτα μέλι, κομματάκια απήγανου και γλυκά Σαβοΐας. Τον τελευταίο χρόνο της διανοητικής του διαύγειας (το 1888) ο Νίτσε κατάργησε το κρασί, την μπίρα, τα οινοπνευματώδη και τον καφέ. Πίνει μόνο νερό και εκμυστηρεύεται μια «απόλυτη πειθαρχία στον τρόπο ζωής και διατροφής του». Αλλά συνεχίζει να ενδίδει στο συνδυασμό μπιφτέκι-ομελέτα, ζαμπόν-ωμοί κρόκοι αυγών και ψωμί. Εκείνο το καλοκαίρι παραγγέλνει έξι κιλά τρυφερό ζαμπόν για τέσσερις μήνες. Όταν παραλαμβάνει δέματα από τη μητέρα του, ο Νίτσε κρεμάει τα λουκάνικα -«τρυφερά στην αφή»- σε ένα σπάγκο κρεμασμένο στους τοίχους του σπιτιού του: πρέπει να φανταστούμε τον φιλόσοφο να γράφει τον Αντίχριστο κάτω από μια αρμαθιά λουκάνικα…

Μερικές εβδομάδες μετά τη νευρική κατάρρευση ο Νίτσε καταναλώνει -επιτέλους- φρούτα. Στο Τορίνο, όπου διαμένει, εκμυστηρεύεται ότι «αυτό που [τον] έχει μέχρι στιγμής κολακέψει περισσότερο είναι ότι οι γριές πλανόδιες μανάβισσες δεν ησυχάζουν αν δεν διαλέξουν για χάρη [του] τα πιο ώριμα τσαμπιά τους». Πρέπει να περιμένουμε αυτή την εποχή για να δούμε τα φρούτα και τα λαχανικά στη διατροφή του στοχαστή. Ποτέ δεν τίθεται θέμα για ψάρι. Στη Νίκαια, όπου μπορούσε να προμηθευτεί φρεσκότατα ψάρια, δεν φαίνεται να εκδηλώνει κανένα ενδιαφέρον για τα θαλασσινά.

Παρόλο που δεν το παραδέχεται, ο Νίτσε ακολουθεί μια βαριά διατροφή – μεσογειακή βέβαια, διατροφή του Νότου, ωστόσο βαριά. Αν και η τευτονική κουζίνα συγκαταλέγεται αναμφισβήτητα στις πιο βαριές και δύσπεπτες, η κουζίνα του Πιεμόντε, την οποία προτιμά στη θέση της, δεν είναι διόλου πιο ελαφριά: εκτός από τη λευκή τρούφα, τη σπεσιαλιτέ του, στο Πιεμόντε μαγειρεύουν κυρίως ραγού, ζυμαρικά, τίποτα πολύ ανάλαφρο. Δεν υπάρχει σαφής καμπή στη νιτσεϊκή βιογραφία όσον αφορά στη σωστή διατροφή. Γράφει: «Πράγματι, μέχρι την ώριμη ηλικία μου δεν έτρωγα ποτέ σωστά, ή, για να το εκφράσω από ηθική άποψη, έτρωγα απρόσωπα, με ανιδιοτέλεια και αλτρουισμό, προς μεγάλο όφελος των μαγείρων και των άλλων εν Χριστώ αδελφών».

Στην πραγματικότητα, το χαλασμένο στομάχι του, η αξιοθρήνητη φυσιολογία του, το σαθρό σώμα του, η ένδειά του, η ζωή του πλανόδιου που είναι καταδικασμένος να ζει στις οικογενειακές πανσιόν, γνωστές περισσότερο για τα γεύματα που αποφέρουν κέρδος παρά για τις γαστρονομικές συνταγές τους, όλα αυτά ήταν αντίθετα σε μια αποτελεσματική διαιτητική. Εκεί που κάποιος θα περίμενε μια διατροφή με ψάρια, φαγητά βραστά ή μαγειρεμένα στον ατμό -η μητέρα του είχε αγοράσει και φρόντισε να του στείλει τα απαραίτητα σκεύη- ο Νίτσε τρώει λουκάνικα, ζαμπόν, γλώσσα, πουλερικά, ζαρκάδι…

Αν θέλει να είναι κανείς νιτσεϊκός, οφείλει να θυμάται ότι ο Νίτσε γράφει στους Ανεπίκαιρους στοχασμούς·. «Εκτιμώ έναν φιλόσοφο στο βαθμό που μπορεί να δώσει ένα παράδειγμα». Με ένα τέτοιο μέτρο ο φιλόσοφος δυσφημίζεται. Ποτέ ο Νίτσε δεν θα ακολουθήσει τη διατροφή που θεωρητικοποιεί. Στα όρια της τρέλας, έγραφε στο τελευταίο του κείμενο: «Άλλο εγώ και άλλο αυτά που γράφω». Η νιτσεϊκή διαιτητική αποτελεί όντως χιμαιρική αρετή, φανταστική μέριμνα, εξορκισμό της βρώσης που μπορεί να προκαλέσει δυσπεψία. Η τροφή είναι το ανάλο-γον του κόσμου. Αφού δεν υπήρξε ποτέ αποτελεσματική ποιητική, η νιτσεϊκή ρητορική της διατροφής παραμένει μια αισθητική αρμονίας ανάμεσα στο πραγματικό και τον εαυτό μας, αλλά ουτοπική αισθητική. Η διατροφή εξαρτάται επίσης από τη θέληση να διαμορφώσουμε το σώμα μας, να αρέσουμε στον εαυτό μας. Μπροστά στην απόλυτη αναγκαιότητα της δυσαρμονίας ο Νίτσε δεν μπορούσε να διαχειριστεί μια τόσο ενθαρρυντική βούληση: τη διαφάνεια του οργανισμού, τη ρευστότητα των μηχανισμών, την ελαφρότητα της μηχανής.

Η νιτσεϊκή διαιτητική είναι μια βασική δυναμική ανάμιξης της ηθικής και της αισθητικής, μια από τις καλές τέχνες, σκοπός των οποίων είναι το ύφος της βούλησης. Αποτελεί βοήθημα της εύθυμης άσκησης του εαυτού μας, τουλάχιστον της προσπάθειας για τη χαρά. Τέχνη του εαυτού μας, εξορκισμός της αναγκαιότητας, τεχνική του έμφυτου, έχει την αξία μιας θεωρητικής λογικής και μιας θέλησης εξευγενισμού του σώματος μέσω ενός ευγενούς τρόπου ζωής. Ό,τι χρειάζεται για να πλαστεί ο Διόνυσος όταν ο Εσταυρωμένος* επιμένει στην μπόχα. Η χαρούμενη γνώση.
-------------------------
* Μετά τη νευρική κατάρρευση που υπέστη στις 3 Ιανουάριου 1889, απέστειλε πολυάριθμες επιστολές σε οικεία πρόσωπα, που φανέρωναν την ψυχική διαταραχή του, υπογράφοντας άλλοτε ως «ο Εσταυρωμένος» και άλλοτε ως «Διόνυσος».