O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα

4. Αναδρομική παραγωγή

§ 24. Η ψυχολογική διεργασία του αναλογικού σχηματισμού είναι η ίδια είτε η νεόπλαστη λέξη έχει μεγαλύτερο φθογγικό εύρος από εκείνη στην οποία προστέθηκε για να τη συμπληρώσει είτε είναι μικρότερη από αυτήν. Στο πραγματικό, όμως, ινδοευρωπαϊκό γλωσσικό περιβάλλον η δεύτερη διαδικασία, η αναδρομική παραγωγή, είναι ασύγκριτα σπανιότερη και πρέπει να θεωρηθεί ανωμαλία. Η διεύρυνση της γλωσσικής έκφρασης είναι, ακριβώς, προς το συμφέρον της σαφήνειας της ομιλίας (με εξαίρεση την περίπτωση που συζητήθηκε στην § 23), και όταν πια είχαν παραχθεί όλες οι κάπως μεγαλύτερες λέξεις, δηλαδή διέθεταν κιόλας μια πιο σύντομη βάση, τότε ακριβώς δημιουργούνταν η αφορμή για τον σχηματισμό μιας καινούριας βάσης, αν η παλιά, λόγω μετατόπισης της σημασίας της παραγωγής, δεν μπορούσε να εκληφθεί ως τέτοια.

§ 25. Στα αρχαία Ελληνικά μπορούμε να διακρίνουμε μόνο τρία είδη αναδρομικού σχηματισμού: α) Ονόματα από ρήματα· π.χ. ἧττα (κλασ.) από το ἡττᾶσθαι (κλασ.-αττικ.), που έχει μετασχηματιστεί από το ἡττοῦσθαι, γυιός 'παράλυτος' (ελληνιστ. ποιητές) από το γυιοῦν 'παραλύουν τα μέλη (γυῖα) μου'*· πρβ. λατ. pugna 'μάχη' από το pugnare 'μάχομαι', που παράγεται από το pugnus 'γροθιά'. β) Απλά από σύνθετα· π.χ. ψευδής (Όμ.) από τα ἀ-ψευδής (Ησίοδος), φιλο-ψευδής 'που του αρέσουν τα ψέματα' (Όμ.· και τα δύο από το ψεῦδος), ἠνεκής ἠνεκέως (Εμπεδ.) = δι-ηνεκ- (Όμ.) 'εκτεταμένος'· φορός και βοσκός. γ) Ψευδοσύνθετα από πραγματικά σύνθετα (το αντίστροφο των παρασύνθετων: ἀπελεύθερος από το ἀπ-ελευθεροῦν (κλασ.), ἰσοπολίτης 'πολίτης δημοκρατικού κράτους' (ελληνιστ.) από το ἰσο-πολιτεία 'ισότητα πολιτικών δικαιωμάτων' (ελληνιστ.·).

Όσον αφορά τον αναδρομικό μορφικό σχηματισμό, εδώ θα περιοριστούμε στην υπόδειξη: το ἡττᾶν 'νικώ' (ελληνιστ.), που προέκυψε από το προαναφερθέν ἡττᾶσθαι, πήρε ακριβώς τη σημασία του παθητικού νικᾶσθαι που αποτέλεσε πρότυπό του· για επιτελεστικά ενεργητικά από αμετάβατα αποθετικά. Αρσενικό από θηλυκό γένος: μητρυιός 'θετός πατέρας' (άγνωστος κωμωδιογράφος στον Πολυδεύκη!) από το μητρυιά (Όμ.). Δες επίσης το Ευρετήριο.
------------------
*Πρβ. χωλός 'κουτσός' - χωλοῦν 'σακατεύω', πηρός 'σακάτης' - πηροῦν, τυφλός - τυφλοῦν. Για τα γυῖα - γυιοῦν - γυιός πρβ. λατ. truncus 'κορμός' - truncare 'κουτσουρεύω' - truncus 'κουτσουρεμένος, σακατεμένος'.

Η πρώτη ακτινογραφία ενός μεμονωμένου ατόμου

Εικόνα: Όταν οι ακτίνες Χ (μπλε χρώμα) φωτίζουν ένα άτομο σιδήρου (κόκκινη σφαίρα στο κέντρο του μορίου), διεγείρονται ηλεκτρόνια (όχι σθένους, αλλά εσωτερικά ηλεκτρόνια που δεν συμμετέχουν σε χημικούς δεσμούς). Τα διεγερμένα με ακτίνες Χ ηλεκτρόνια διοχετεύονται στη συνέχεια στην αιχμή του ανιχνευτή (γκρι) διαμέσου επικαλυπτόμενων ατομικών/μοριακών τροχιακών, τα οποία παρέχουν στοιχειακές και χημικές πληροφορίες του ατόμου σιδήρου.

Για πρώτη φορά μελετήθηκε ένα και μόνο άτομο με ακτίνες Χ

Μια ομάδα φυσικών καθοδηγούμενη από τον Saw Wai Hla συνέλαβε την ΥΠΟΓΡΑΦΗ ενός μόνο ατόμου, κάτι που κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε καταφέρει. Αυτό το πρωτοποριακό επίτευγμα θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες ανιχνεύουν τα υλικά. Σύμφωνα με την εργασία τους [Characterization of just one atom using synchrotron X-rays] που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, χρησιμοποίησαν μια τεχνική που συνδυάζει την φασματοσκοπία ακτίνων Χ με τη μικροσκοπία σάρωσης σήραγγας (STM=Scanning Tunneling Microscope) για να ταυτοποιήσουν δύο διαφορετικά μεμονωμένα άτομα.

Αφότου ανακαλύφθηκαν οι ακτίνες Χ από τον Roentgen το 1895, χρησιμοποιούνται παντού, από τα ακτινολογικά ιατρεία μέχρι τους ελέγχους ασφαλείας στα αεροδρόμια. Ακόμη και το Curiosity, το διαστημικό όχημα της NASA στον πλανήτη Άρη, είναι εξοπλισμένο με μια συσκευή ακτίνων Χ που εξετάζει την σύνθεση των βράχων στον Άρη.

Η τεχνική της φασματοσκοπίας ακτίνων Χ μπορεί όχι μόνο να ανιχνεύσει τα «δακτυλικά αποτυπώματα» συγκεκριμένων χημικών στοιχείων σε ένα δείγμα, αλλά επίσης να αποκαλύψει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τις χημικές καταστάσεις και τη δομική διάταξη των ατόμων στο δείγμα. Όμως, μέχρι τώρα χρειάζονταν χιλιάδες άτομα ή μάζα ενός attogram (10−18gr, περίπου 10.000 άτομα) δείγματος, για να ληφθεί ένα αρκετά καθαρό σήμα. Ο Saw-Wai Hla και η ομάδα του από το Πανεπιστήμιο του Ohio και του Εθνικού Εργαστηρίου Argonne στο Illinois μπόρεσε, για πρώτη φορά, να μετρήσει τα φάσματα ακτίνων Χ μεμονωμένων ατόμων. Η ανακάλυψη επιτεύχθηκε με μια τεχνική που συνδυάζει τη φασματοσκοπία ακτίνων Χ με την κορυφαία τεχνική ανάλυσης ενός ατόμου – μικροσκοπία σάρωσης σήραγγας (STM).

Συνήθως τα άτομα μπορούν να απεικονιστούν με μικροσκόπια σάρωσης σήραγγας, αλλά χωρίς τις ακτίνες Χ κανείς δεν μπορεί να τα αναγνωρίσει. Σύμφωνα με τον Hla τώρα μπορούμε να ανιχνεύσουμε ακριβώς τον τύπο ενός συγκεκριμένου ατόμου, ένα άτομο κάθε φορά, και μπορούμε να μετρήσουμε ταυτόχρονα τη χημική του κατάσταση. Μπορούμε να ανιχνεύσουμε τα υλικά μέχρι το τελικό όριο ενός μόνο ατόμου. Αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στις περιβαλλοντικές και ιατρικές επιστήμες – θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο!

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στα πειράματά τους ένα άτομο σιδήρου και ένα άτομο τερβίου, τα οποία εισήχθησαν σε αντίστοιχους μοριακούς ξενιστές. Για την ανίχνευση του σήματος ακτίνων Χ ενός ατόμου, η ερευνητική ομάδα βελτίωσε τους συμβατικούς ανιχνευτές ακτίνων Χ με έναν εξειδικευμένο ανιχνευτή κατασκευασμένο από μια μεταλλική αιχμή τοποθετημένη σε εξαιρετικα μικρή απόσταση από το δείγμα για την συλλογή διεγερμένων ηλεκτρονίων από ακτίνες Χ – μια τεχνική γνωστή ως μικροσκοπία συγχρότρου σάρωσης με ακτίνες Χ ή SX-STM, η οποία χρησιμοποιείται στην άμεση αναγνώριση του στοιχειακού τύπου των

Σύμφωνα με τους Hla et al, τα φάσματα που λαμβάνονται με τη μέθοδο αυτή είναι σαν τα δακτυλικά αποτυπώματα – το καθένα είναι μοναδικό. Η χρήση ακτίνων Χ για την ανίχνευση και τον χαρακτηρισμό μεμονωμένων ατόμων θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην έρευνα και να γεννήσει νέες τεχνολογίες σε τομείς όπως για παράδειγμα η κβαντική πληροφορία ή η ανίχνευση ιχνοστοιχείων στην περιβαλλοντική και ιατρική έρευνα. Αυτό το επίτευγμα ανοίγει επίσης το δρόμο για προηγμένα όργανα της επιστήμης υλικών.

«Έχουμε ανιχνεύσει τις χημικές καταστάσεις μεμονωμένων ατόμων επίσης», λέει ο Hla. Με την σύγκριση των χημικών καταστάσεων ενός ατόμου σιδήρου και ενός ατόμου τερβίου εντός των αντίστοιχων μοριακών ξενιστών, διαπιστώνουμε ότι το άτομο τερβίου, ένα μέταλλο σπανίων γαιών, είναι μάλλον απομονωμένο και δεν αλλάζει τη χημική του κατάσταση, ενώ το άτομο σιδήρου αλληλοεπιδρά έντονα με το περιβάλλον του.

Πολλά υλικά σπανίων γαιών χρησιμοποιούνται σε καθημερινές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές και τηλεοράσεις, για να αναφέρουμε μερικά, και είναι εξαιρετικά σημαντικά για τη δημιουργία και την πρόοδο της τεχνολογίας. Με τη νέα μέθοδο οι επιστήμονες μπορούν πλέον να αναγνωρίσουν όχι μόνο τον τύπο του στοιχείου αλλά και τη χημική του κατάσταση, κάτι που θα τους επιτρέψει να χειριστούν καλύτερα τα άτομα μέσα σε διαφορετικούς ξενιστές υλικών και να καλύψουν τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες σε διάφορους τομείς. Επιπλέον, έχουν αναπτύξει μια νέα μέθοδο που ονομάζεται X-ERT (X-ray excited resonance tunneling), που τους επιτρέπει να ανιχνεύουν πώς τα τροχιακά ενός μόνο μορίου προσανατολίζονται σε μια επιφάνεια υλικού χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ συγχρότρου.

Το επίτευγμα των Hla et al ανοίγει πολλές συναρπαστικές ερευνητικές κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας για τις κβαντικές ιδιότητες (σπιν) ενός μόνο ατόμου.

Βλέπω ανθρώπους να βολεύονται με τη μοναξιά ή με το λάθος σύντροφο

Ποιος είδε τη βολεμένη ζωή και δεν την φοβήθηκε.

Βλέπω ανθρώπους στα 30 και στα 40 να τους πνίγει η ρουτίνα και η δουλειά τόσο, που ξέχασαν πώς είναι να ζουν.

Ξέχασαν τη μυρωδιά του έρωτα και περνάνε τα περισσότερα βράδια μόνοι σε ένα καναπέ ή με κάποιον που δε θέλουν πια ούτε να αγγίζουν.

Βλέπω ανθρώπους να φοβούνται να βγουν έξω από το κλουβί τους για να βρουν μια δουλειά που τους αρέσει και μένουν εκεί να τους τρώει την ψυχή ένα τοξικό περιβάλλον και να λένε κάθε μέρα για τα όνειρα που δεν θα εκπληρώσουν ποτέ.

Βλέπω ανθρώπους να αρκούνται μόνο σε μηνύματα μέσω μιας οθόνης αντί να πάρουν το αυτοκίνητο για να συναντήσουν τους φίλους τους.

Αν τους ρωτήσεις ποια είναι η πιο όμορφη, πρόσφατή τους ανάμνηση, πιθανόν να μη θυμούνται ή να σου πουν κάτι από τα φοιτητικά ή σχολικά τους χρόνια.

Βλέπω ανθρώπους να βολεύονται με τη μοναξιά ή με το λάθος σύντροφο αντί να ρισκάρουν να επενδύσουν συναίσθημα, κάνοντας μια νέα αρχή στα προσωπικά τους.

Βλέπω ανθρώπους να κάνουν σεξ χωρίς αίσθημα, χωρίς φαντασία απλά για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, που στο τέλος μένουν πάντα ανικανοποίητες.

Βλέπω ανθρώπους να κυνηγάνε μόνο το χρήμα και τη δουλειά, ξεχνώντας αυτούς που αγαπάνε και τους αγαπάνε, ξεχνώντας να δημιουργήσουν νέες όμορφες στιγμές που θα γίνουν πολύτιμες αναμνήσεις.

Κάθε όμορφη στιγμή μετράει. Γίνεται πολύτιμη ανάμνηση και οι αναμνήσεις μπορεί να μην στοιχίζουν τίποτα, είναι, όμως, ο μοναδικός θησαυρός που θα γεμίζει την ψυχή μας στα γεράματα και θα μας κάνει να χαμογελάμε ή να κλαίμε. Γιατί η ζωή θέλει και τον πόνο της, όπως θέλει τη χαρά. Μέσα από τον πόνο μαθαίνουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο, ωριμάζουμε, κάνουμε νέες αρχές, γινόμαστε πιο δυνατοί.

Ο φόβος είναι το χειρότερο συναίσθημα. Ο φόβος της απόρριψης, της απογοήτευσης, της αποτυχίας και γενικά όλοι οι φόβοι που κουβαλούμε μέσα μας, δε μας αφήνουν να ζήσουμε και το τραγικό είναι ότι οι φόβοι αυτοί είναι μόνο μέσα στο μυαλό μας και δεν έχουν πολλές φορές καμία υπόσταση.

Βλέπω ανθρώπους που ξέχασαν να ζουν και είναι σαν ζόμπι που περιμένουν απλά το τέλος τους. Βλέπω ανθρώπους που σε 20 χρόνια θα έχουν μετανιώσει τόσο για τις safe επιλογές που πήραν και για τα ρίσκα που δεν πήραν στον έρωτα, στη ζωή και στη δουλειά τους, που θα είναι μόνο για λύπηση.

Βλέπω ανθρώπους που τους τρώει ο εγωισμός και η έπαρση. Η κακία και το μίσος, οι ανασφάλειες και το κόμπλεξ. Πόσο χρόνο χάνουν από τη ζωή τους με μαυρισμένη ψυχή. Αντί να γελούν αυθαίρετα και αυθόρμητα, αντί να βλέπουν τη ζωή από τη θετική της πλευρά, έχουν μία μαυρίλα και μία κακία στα μάτια που σε κάνει να θες να τους χαστουκίσεις.

Βλέπω ανθρώπους που ξέχασαν τι θέλει η ζωή για είναι “καλή ζωή”. Η ζωή θέλει ρίσκο, τρέλα, πάθος, πόνο και διασκέδαση. Τα θέλει όλα, και τα καλά και τα κακά. Μισεί το βόλεμα, πληγώνεται από τις φοβίες. Η ζωή είναι μικρή για να μη τη ζούμε, κλεισμένοι στο ασφαλές κουτάκι μας. Η ζωή είναι μικρή γι’ αυτό κάθε στιγμή της μετράει.

Αἰσώπου Μῦθοι: Ζεὺς καὶ αἰσχύνη

Ζεὺς πλάσας τοὺς ἀνθρώπους τὰς μὲν ἄλλας διαθέσεις αὐτοῖς ἐνέθηκε, μόνην δ’ ἐνθεῖναι τὴν αἰσχύνην ἐπελάθετο. Διὸ καὶ μὴ ἔχων πόθεν [ἂν] αὐτὴν εἰσαγάγῃ, διὰ τοῦ ἀρχοῦ αὐτὴν εἰσελθεῖν ἐκέλευσεν. Ἡ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἀντέλεγεν ἀναξιοπαθοῦσα. Ἐπεὶ δὲ σφόδρα αὐτῇ ἐνέκειτο, ἔφη• «Ἀλλ’ ἔγωγε ἐπὶ ταύταις εἰσέρχομαι ταῖς ὁμολογίαις ὡς Ἔρως μὴ εἰσελεύσεται• ἂν δ’ εἰσέλθῃ, αὐτὴ ἐξελεύσομαι παραυτίκα.» Ἀπὸ δὴ τούτου συνέβη πάντας τοὺς πόρνους ἀναισχύντους εἶναι.

ΑΠΟΔΟΣΗ:

Όταν ο Δίας έπλασε τους ανθρώπους, τοποθέτησε μέσα τους όλες τις αρετές. Ξέχασε μόνο την Ντροπή (αἰσχύνη). Γι' αυτό μετά βρέθηκε σε αμηχανία και δεν ήξερε από πού να την βάλει στον άνθρωπο. Τότε πρόσταξε την Ντροπή να μπει στον άνθρωπο από τον πρωκτό του. Η Ντροπή δεν το δεχόταν: «Όχι, δεν θα περάσω από τέτοια τρύπα. Δεν μου αξίζει τέτοια μεταχείριση. Είμαι η βάση των αρετών». Ο Δίας όμως την πίεζε επίμονα: «Δεν κάνει να μείνουν οι άνθρωποι δίχως Ντροπή. Πρέπει να μπεις απ΄τον πρωκτό. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος». Τελικά η Ντροπή υπάκουσε δηλώνοντας: «Θα μπω στον άνθρωπο απ΄τον πρωκτό, αλλά θα φύγω αμέσως, αν μπει εκεί το πέος». Από τότε άντρας που χώνει ξένο πέος στον πρωκτό του, χάνει για πάντα την Ντροπή του.

Είναι θλιβερό να μην έχεις φίλους, αλλά πιο θλιβερό πρέπει να είναι το να μην έχεις εχθρούς

«Καθένας δείχνει τι είναι με τους φίλους που έχει» -Μπαλτάσαρ Γκραθιάν

Ο συγγραφέας του 17ου αιώνα Μπαλτάσαρ Γκραθιάν καλούσε με τα γραπτά του τους αναγνώστες να ολοκληρωθούν μέσα από την προσωπική εξέλιξη και τη βίωση μιας ζωής γεμάτης αξίες.

Γεννημένος στο Καταλαγιούδ το 1601, έχει γράψει πολυάριθμα έργα τα οποία διέπονται από έναν εγκεφαλικό λόγο που ζητάει να μεταδώσει πολλά λέγοντας λίγα. Από τα γραπτά του μπορούμε να πάρουμε μια σειρά από ιδέες-κλειδιά για να έχουμε μια ζωή ευτυχισμένη, όπως είναι τα παρακάτω:

• Να μην είμαστε ισχυρογνώμονες χωρίς λόγο.

• Να δεχόμαστε τα λάθη μας και να μην τα ρίχνουμε σε άλλους.

• Να μην έχουμε υπερβολική αυτοπεποίθηση, γιατί αυτό οδηγεί σε αμέλεια.

• Να είμαστε προνοητικοί για να αποφεύγουμε τα άσχημα.

• Να εμπιστευόμαστε τους άλλους, αλλά να κρατάμε τα μυστικά μας.

• Να μην προσπαθούμε να ευχαριστήσουμε όλο τον κόσμο, γιατί έτσι θα τους δυσαρεστήσουμε όλους.

• Να είμαστε τολμηροί, ακόμα και για να αντιμετωπίζουμε τις προσωπικές μας προκλήσεις.

«Είναι θλιβερό να μην έχεις φίλους, αλλά πιο θλιβερό πρέπει να είναι το να μην έχεις εχθρούς, γιατί όταν κάποιος δεν έχει εχθρούς, είναι σημάδι ότι δεν έχει ούτε ταλέντο ώστε να επισκιάζει άλλους, ούτε ανδρεία ώστε να τον φοβούνται, ούτε τιμή ώστε να τον κουτσομπολεύουν, ούτε πλούτη ώστε να τον φθονούν, ούτε κάτι καλό ώστε να τον ζηλεύουν» μας προειδοποιούσε ο Γκραθιάν

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ: Να σκέφτεσαι αυτά που μπορείς να κάνεις και να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις

Να σκέφτεσαι αυτά που μπορείς να κάνεις και να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις.

Να μη σκέφτεσαι πράγματα που μπορεί να ζηλεύεις ή να θαυμάζεις και να μην τα αφήνεις να σου γίνονται έμμονες ιδέες. Να κοιτάζεις τη ζωή αυτών που είναι σε κακή κατάσταση, να βλέπεις τι υποφέρουν κ έτσι όσα έχεις εσύ θα σου φαίνονται σπουδαία και αξιοζήλευτα και καθώς δεν θα επιθυμείς τίποτα παραπάνω δεν θα υποφέρεις μέσα σου.

Γιατί κάποιος που θαυμάζει όσους έχουν πολλά αγαθά και που η σκέψη αυτή του γίνεται έμμονη ιδέα, θέλει συνέχεια όλο και κάτι παραπάνω και στην προσπάθειά του να τα αποκτήσει θα αναγκαστεί να κάνει κάτι που θα παραβαίνει τον νόμο.

Γι’ αυτό δεν πρέπει να αποζητάς κάποια πράγματα και πρέπει να είσαι ευχαριστημένος με κάποια άλλα που έχεις, συγκρίνοντας τη ζωή σου με αυτών που είναι σε χειρότερη κατάσταση και να θεωρείς τον εαυτό σου τυχερό, όταν αναλογίζεσαι τι υποφέρουν, γιατί εσύ ζεις καλύτερα από ό,τι οι άλλοι.

Αν, λοιπόν, σκέφτεσαι έτσι, θα ζεις ευχαριστημένος και θα πετάξεις από πάνω σου τις μάστιγες της ζωής που δεν είναι άλλες από τη ζήλια, τον φθόνο και τη μνησικακία.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Θέλει “θέλω” η ζωή

Στα λίγα, τα ελάχιστα, τα αληθινά.
Σε εκείνους, τους εκ πεποιθήσεως τρελούς που ακόμα πιστεύουν αλλά και κυνηγούν αυτό που ονειρεύονται.

• Θέλει πολλά η ζωή, μα διαφορετικά απο εκείνα που οι πολλοί αναζητούν.
• Θέλει χέρια, θέλει ζωντάνια, θέλει “θέλω” η ζωή.
• Θέλει σκοπό και στόχο.
• Θέλει κίνητρα.
• Θέλει έμπνευση και χάρτες να σκαλίζεις.
• Θέλει “διεκδικώ”, θέλει “μπορώ” και “κάνω”.
• Κυρίως “κάνω”
• Θέλει “συνεχίζω”
• Θέλει “σηκώνομαι”
• Θέλει “ξαναπροσπαθώ”

Κι όσο περνάει τόσο μας πάει πιο κει.
Μέσα στην εμπειρία, την γνώση, την ανάληψη ευθύνης.
Την ευθύνη που τόσο φοβόμαστε ή αναβάλλουμε να πάρουμε, μα μόλις την πάρουμε, αισθανόμαστε τόσο μα τόσο ικανοί..

Στην υγειά των λίγων των αδύναμων που μαθαίνουν την δύναμή τους των ευαίσθητων και των ευάλωτων που κατανοούν πόσο όμορφη είναι η διαφορετικότητα αντί να την κρίνουν.
Στην υγειά της αλήθειας που τείνει να εξαφανιστεί και γίνεται ολοένα και περισσότερο προστατευόμενο είδος.
Στην υγεία του πάθους, του βλέμματος, της φωνής και της άποψης.
Στην υγειά του “μπροστά” της πίστης, της αυτοπεποίθησης και της σωστής εκτίμησης των πραγμάτων.

Σε σένα που βρήκες το θάρρος να πεις μια συγγνώμη που την εννοούσες!
Σε σένα που βρήκες το σθένος να συγχωρήσεις!
Σε σένα που εμπιστεύτηκες ξανά και αποφάσισες να ζεις κι όχι πια να υπάρχεις.

Χρύσιππος ο Σολεύς, ο σπουδαίος φιλόσοφος που πέθανε από τα γέλια

O Χρύσιππος ο Σολεύς ήταν φιλόσοφος της Στωικής σχολής, η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα από τον Ζήνωνα. Είχε κακή άρθρωση αλλά σπουδαίο γραπτό λόγο.

Έγραψε περισσότερα από 750 έργα, τα οποία δεν σώζονται και μελέτησε τους ποιητές Όμηρο, Ησίοδο και Πίνδαρο. Ωστόσο, είχε περίεργο τέλος, καθώς πέθανε σε ηλικία 73 ετών από τα γέλια. Το 207 π.Χ. έδωσε σε ένα γαϊδουράκι λίγο κρασί και το παρακολουθούσε καθώς προσπαθούσε μεθυσμένο να φάει σύκα.

Ο Χρύσιππος έπεσε στο έδαφος και άρχισε να γελά χωρίς σταματημό. Στη συνέχεια άρχισε να σπαρταράει και από το στόμα του βγήκε αφρός. Όσοι τον είδαν, προσπάθησαν να τον βοηθήσουν αλλά δεν τα κατάφεραν. Ο ιστοριογράφος, Διογένης ο Λαέρτιος, που έζησε μερικά χρόνια αργότερα, είχε πει για εκείνον: «Αν δεν υπήρχε ο Χρύσιππος, δεν θα υπήρχε Στοά».

Στο έργο του ισχυρίστηκε ότι η πιθανότητα ο φιλόσοφος να πέθανε από το γέλιο ήταν μικρή. Όπως ανέφερε, επικρατέστερη εκδοχή είναι να πέθανε από υπερβολή κατανάλωση κρασιού, η οποία του προκάλεσε οξεία δηλητηρίαση ή κάποια άλλη παρενέργεια που δεν μπορούσαν να γνωρίζουν εκείνη την εποχή. Οι Αθηναίοι τον τίμησαν στήνοντας ανδριάντα στην πόλη και ανακηρύσσοντάς τον δημότη της Αθήνας.

Οι στωικοί

Οι στωικοί πίστευαν ότι καθήκον του ανθρώπου είναι να θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν και ότι η ανθρώπινη φύση είναι τμήμα της παγκόσμιας φύσης, που καθοδηγείται από τη Λογική. Ο Χρύσιππος γεννήθηκε το 281 π.χ. στους Σόλους της Κύπρου και καταγόταν από την Ταρσό της Κιλικίας, στην Μικρά Ασία. Μικρός ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και όταν μεγάλωσε πήγε στην Αθήνα, όπου μαθήτευσε δίπλα στον κύπριο φιλόσοφο, Ζήνωνα.

Μετά τον θάνατο του δασκάλου του, τον διαδέχθηκε ο Κλεάνθης, τον οποίο ο Χρύσιππος εκτιμούσε ιδιαίτερα ως δάσκαλο. Το 232 π.Χ. ο Κλεάνθης ήταν 99 ετών και αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή του, αρνούμενος να καταναλώσει οποιαδήποτε τροφή. Ο Χρύσιππος ήταν τότε 49 ετών και χρίστηκε διάδοχος της Στοάς.

Ήταν σπουδαίος φιλόσοφος και είχε μεγάλη φήμη στη διαλεκτική. Κάλυψε αρκετά κενά, που είχαν αφήσει οι προκάτοχοί του. Πίστευε ότι η αρετή είναι το μόνο καλό και οι άνθρωποι οφείλουν να συμμορφώνονται με τους νόμους της Λογικής. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η ανθρώπινη ευτυχία πηγάζει από την απάθεια σε κάθε επιθυμία και στις εξωτερικές επιδράσεις

Νίτσε: Το παιδί με τον καθρέφτη

Ο Ζαρατούστρα γύρισε πάλι πίσω στο βουνό και στη μοναξιά της σπηλιάς του και αποτραβήχτηκε από τους ανθρώπους: περιμένοντας, σα σπορέας, που έχει ρίξει το σπόρο του.

Μα η ψυχή του γιόμισε από ανυπομονησία και επιθυμία γι' αυτούς που αγαπούσε: γιατί είχε να τους δώσει. Πολλά ακόμη.

Αυτό ακριβώς είναι το πιο δύσκολο: να κλείσεις το ανοιχτό χέρι σου από αγάπη και σαν δωρητής να σώσεις τη ντροπαλοσύνη σου.

Έτσι περάσανε μήνες και χρόνια για τον ερημίτη, μα η σοφία του μεγάλωσε κ' η αφθονία της του έφερνε πόνο.

Μα ένα πρωί ξύπνησε πριν από την αυγή κιόλας, συλλογίστηκε για ώρα και ώρα, στο γιατάκι του, και στο τέλος μίλησε στην καρδιά του:

«Γιατί τρόμαξα, άραγε, τόσο, στ' όνειρό μου, και ξύπνησα; Δεν ήρθε κοντά μου ένα παιδί που κρατούσε έναν καθρέφτη;

Ω Ζαρατούστρα – μου είπε το παιδί – κοιτάξου στον καθρέπτη!

Μα όταν κοίταξα στον καθρέπτη, φώναξα, ξαφνικά, κ' η καρδιά μου ταράχτηκε: γιατί δεν είδα μέσα μου το προσωπό μου, παρά το μορφασμό και το σαρκαστικό γέλιο ενός διαβόλου.

Αληθινά, καταλαβαίνω πολύ καλά το σημάδι και το προμήνυμα του ονείρου: Η διδασκαλία μου βρίσκεται σε κίνδυνο, η είρα θέλει να την πούνε στάρι.

Οι εχθροί μου έγιναν δυνατοί και παραμόρφωσαν τη διδασκαλία μου, έτσι που κ' οι πιο αγαπημένοι μου θα πρέπει να ντρέπονται για τα δώρα που τους έδωσα.

Έχασα τους φίλους μου, ήρθε η στιγμή ν' αναζητήσω τους Χαμένους μου!»

Με τα λόγια αυτά πετάχτηκε πάνω ο Ζαρατούστρα, μα όχι σαν άνθρωπος που αγωνιά και γυρεύει αέρα, παρά πιότερο σαν οραματιστής και σαν τραγουδιστής, που τον κέντρισε ο οίστρος. Ξαφνιασμένοι τον κοίταζαν ο αετός του κι ο όφις του, γιατί της χαραυγής όμοια, πάνω στη θωριά του είχε απλωθεί μια ερχόμενη ευτυχία.

Τι μου συνέβηκε, αλήθεια, ζώα μου; – είπε ο Ζαρατούστρα. Δεν άλλαξα; Δεν μου 'ρθε η ευδαιμονία σαν ανεμική;

Τρελή 'ναι η ευτυχία μου και τρέλες θα πει: είναι πολύ νέα ακόμα – γι' αυτό έχε υπομονή μαζί της!

Η ευτυχία μου με πλήγωσε: ας μου γίνουν γιατροί όσοι υποφέρουν!

Πρέπει να ξανακατεβώ στους φίλους μου, και στους εχθρούς μου επίσης! Ο Ζαρατούστρα πρέπει να μιλήσει πάλι και να χαρίσει και να κάμει το πιο αγαπημένο στους αγαπημένους.

Η ανυπόμονη αγάπη μου κυλά σε ποτάμια, παντού σ' ανατολή και δύση. Από σιωπηλό βουνό και από καταιγίδες του πόνου κελαρύζει η ψυχή μου κατά τις κοιλάδες.

Πάρα πολύν καιρό λαχτάρησα τον εαυτό μου και κοίταζα μακρυά. Πάρα πολύ καιρό ανήκα στη μοναξιά: έτσι ξέμαθα τη σιωπή.

Ένα στόμα έγινα ολόκληρος, και κελάρυσμα έγινα ενός ρυακιού που πέφτει από ψηλά βράχια: χαμηλά, στις κοιλάδες, θέλω να ξαμολύσω τον λόγο μου.

Κι ας ξαμολυθεί το ποτάμι της αγάπης μου σ' αδιέξοδα! Πως είναι δυνατό να μη βρεί ένα ποτάμι, κάποτε, τον δρόμο του προς τη θάλασσα!

Κι ας ξαμολυθεί το ποτάμι της αγάπης μου σ' αδιέξοδα! Πως είναι δυνατό να μη βρεί ένα ποτάμι, κάποτε, τον δρόμο του προς τη θάλασσα!

Μέσα μου είναι μια λίμνη, μια μοναχική, αυτάρκης λίμνη, μα το ποτάμι της αγάπης μου κυλάει μαζί της προς τα κάτω – κατά τη θάλασσα!

Καινούργιους δρόμους θα πάρω, καινούργιοι λόγοι μου έρχονται, κουράστηκα, σαν όλους τους δημιουργούς, από τις παλιές γλώσσες. Το πνεύμα μου δε θέλει να περπατήσει πιά πάνω σε πατημένες σόλες.

Kάθε λόγος πάει για μένα πολύ αργά: – στ' άρματα σου πηδώ, θύελλα! Και σένα ακόμα να μαστιγώσω, με την κακία μου!

Σαν κραυγή και σαν αλαλαγμός θέλω πλατειές θάλασσες να περάσω, ίσαμε να βρω τα μακάρια νησιά, όπου μένουν οι φίλοι μου:

Κι ανάμεσά τους οι εχθροί μου! Πόσο αγαπώ τώρα κάθε έναν που μπορώ να του μιλήσω μόνο! Ακόμη κ' οι εχθροί μου ανήκουνε στην ευδαιμονία μου.

Κι όταν θέλω ν' ανεβώ στο πιο άγριο άλογο μου, το σπαθί μου με βοηθά πάντα κατά τον καλύτερο τρόπο: αυτό "ναι όλο τον καιρό ο έτοιμος υπηρέτης του παιδιού μου"

Το σπαθί, που σφεντονίζω εναντίον των εχθρών μου! Πόσο ευγνωμονώ τους εχθρούς μου, που μπορώ να τους το σφεντονίσω, επιτέλους!

Πάρα πολύ μεγάλη ήταν η μετέωρη ανησυχία του σύννεφού μου: θέλω να ρίξει χαλάζι, ανάμεσα στα γέλια των κεραυνών του.

Τότε, το στήθος μου θα φουσκώσει με δύναμη, με δύναμη θα φυσήξει τη θύελλά του επάνω από τα βουνά: έτσι θ' αλαφρώσει.

Αληθινά, θύελλας μοιάζοντας έρχεται η ευτυχία μου κ" η ελευθερία μου! Μα οι εχθροί μου θα πιστέψουν, ότι το Κακό λυσσομανά πάνω από τα κεφάλια τους.

Ναι, και εσείς ακόμη θα τρομάξετε, φίλοι μου, με την άγρια σοφία μου, κ' ίσως φύγετε μακρυά της μαζί με τους εχθρούς μου.

Αχ, να 'ξερα να σας τραβήξω με τη φλογέρα του βοσκού. Αχ, να μάθαινε η λιόντισσα σοφία μου να μουγκρίζει τρυφερά. Πόσα δε μάθαμε ως τα τώρα μαζί!

Η άγρια σοφία μου γκαστρώθηκε πάνω στα ερημικά βουνά, πάνω σε τραχειές πέτρες γέννησε το μικρότερο από τα παιδιά της παιδί.

Τώρα τρέχει τρελά μέσα από την σκληρήν ερημιά να αναζητά, κι αναζητά τρυφερό χορτάρι – η άγρια γριά σοφία μου!

Πάνω στο μαλακό χορτάρι της καρδιάς σας, φίλοι μου! – πάνω στην αγάπη σας λαχταρά να βάλει να πλαγιάσει το πιο αγαπημένο παιδί της!

Έτσι μίλησεν ο Ζαρατούστρα

Επικοινωνία: Γνωρίζουμε τον άλλο κάθε στιγμή

Πόσες φορές μέσα στη μέρα καταφέραμε να επικοινωνήσουμε πραγματικά στον συνομιλητή μας τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας; Πόσες φορές ακόμα και αν νομίζαμε ότι έχουμε απόλυτη επίγνωση αυτών που αισθανόμαστε, τελικά δεν καταφέραμε να τα εκφράσουμε ή ο άλλος που είχαμε απέναντι μας καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι δεν μας κατάλαβε;

Αίσθημα ματαίωσης ή θυμού, ανεπάρκειας, θλίψης ή οργής ενδέχεται να μας κατέκλισε όταν στην προσπάθεια μας να μιλήσουμε, αισθανθήκαμε ότι η φωνή μας δεν έφτασε σε πρόσφορα αυτιά.

Πού όμως εντοπίζεται η προβληματική; Πώς συμβαίνει και ενώ η επικοινωνία είναι αυτό που όλοι πρεσβεύουμε ότι επιθυμούμε τελικά να μην επιτυγχάνεται στη καθημερινότητα μας;

Καθώς τα άτομα αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, αξιώνουν αρχικά ο δέκτης του μηνύματος τους να κατανοήσει αυτά που έχουν να του πουν και να τα αποδεχτεί ως την μόνη αλήθεια… Πόσο εφικτό όμως είναι αυτό;

Κάθε χρονική στιγμή που πραγματώνεται μια πράξη επικοινωνίας σε οποιαδήποτε μορφή σχέσης (επαγγελματική, φιλική, μεταξύ συντρόφων, μεταξύ γονέα και παιδιού), τα άτομα που συμπράττουν, κουβαλούν όσα αισθάνονται και σκέφτονται εκείνη τη μοναδική στιγμή αλλά και όσα έχουν παρελθοντικά βιώσει και έχουν καταγραφεί. Ξαφνικά σε μερικές λέξεις συμπυκνώνονται βιώματα, προσδοκίες, καταπιεσμένα συναισθήματα ενδεχομένως χρόνων, κάνοντας το τοπίο περισσότερο θολό.

Ο αγώνας για την ενηλικίωση, για την κατάσταση εκείνη που αναγνωρίζονται τα κίνητρα και οι ανάγκες μας που δίνουν ώθηση, τα συναισθήματα μας και εν τέλει συνθέτονται οι διάφορες εκφάνσεις του εαυτού μας με εντιμότητα και τόλμη, είναι συνεχής. Ο ενήλικας καταφέρνει να αναγνωρίζει και εν τέλει να αποδέχεται τις αδυναμίες, τις άμυνες και τις αγκυλώσεις του και να τις εκφράζει, ενώ παράλληλα μπορεί όσο επώδυνο αρκετές φορές κι αν είναι αυτό, να βρίσκει τα «σκοτεινά του σημεία» και να τα βγάζει στο φως.

«Σκοτεινά σημεία» μπορεί να είναι οι όροι αξίας που έχουμε εσωτερικεύσει αλλά δεν είναι ταιριαστοί ή βοηθητικοί για εμάς, πεποιθήσεις αυστηρές και άκαμπτες και άλλα πολλά που ούτε καν έχουμε επίγνωση ότι κουβαλάμε και τα οποία μπλέκονται και συνθέτουν μια εικόνα εαυτού, που το μόνο που καταφέρνει είναι να μας απομακρύνει από τους άλλους.

Ο δέκτης του μηνύματος αυτού που αισθανόμαστε παρά τις προσπάθειες μας ότι δεν φτάνει, φαντάζει εχθρικός, οχυρωμένος πίσω από τείχη και συναισθηματικά απομακρυσμένος από εμάς σε ένα δικό του «μικρόκοσμο», χωρίς σημεία ταύτισης ή έστω σύγκλισης.

Πόσο φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί: «Με ακούς;», ενώ παράλληλα δίνουμε οι ίδιοι την απάντηση: «Δεν με ακούς», «Δεν με σέβεσαι, άρα δεν με αναγνωρίζεις».

Όμως η επικοινωνία ζητά πολλές φορές κάτι περισσότερο από την δυνατότητα των ατόμων της αίσθησης της ακοής. Η επικοινωνία αναζητά να διακατέχεται από ενσυναίσθηση, την ποιότητα εκείνη με την οποία μπορώ να αισθάνομαι σε βάθος την εμπειρία του συνομιλητή μου και να βλέπω τον «κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια». Να αποδέχομαι τον άλλο, τα λεγόμενα, και τις πεποιθήσεις του απλά και μόνο επειδή είναι Άνθρωπος, χωρίς όμως να χάνω την δική μου αλήθεια και εαυτό.

Η επικοινωνία ζητά να γνωρίζω πού βρίσκομαι και να είμαι διατεθειμένος με αποδοχή να περιλάβω και την «αλήθεια του άλλου». Να ακούω όχι για να απαντήσω μα για να κατανοήσω τί μου λέει ο συνομιλητής μου και να τον γνωρίσω, με σκοπό τη δημιουργία ενός κοινού τόπου, στον οποίο μπορούμε να συνυπάρξουμε με περισσότερη αρμονία.

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΖΗΤΑ ΝΑ ΣΕΒΟΜΑΙ, ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΩΝ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΩ ΩΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΔΙΑΝΥΣΕΙ ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΖΩΗΣ, ΑΥΤΗΝ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΧΕΙ ΦΕΡΕΙ ΣΤΟ «ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ».

Το να αλληλεπιδρούμε μέσα σε «ενήλικες σχέσεις» και να επικοινωνούμε μέσα σε αυτές, σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε τις διαφορετικές πλευρές μας με τρόπο που εκφράζει ωριμότητα και φροντίδα αλλά και ευθύνη προς τον εαυτό μας. Παράδοξο παραμένει να είναι το γεγονός πως όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου και αυτό που είμαι, τότε ακριβώς μπορώ να αλλάξω και να κατευθυνθώ μαζί με τους «σημαντικούς μου άλλους» προς μια πορεία ζωής περισσότερο λειτουργική και αρμονική.

Οι ασύγχρονοι ταξιδιώτες

Συμβαίνει στην παιδική ηλικία, να υπάρχει ένας πόνος που θυμίζει τον πόνο που κάνουν τα κόκκαλα όταν ψηλώνουν. Είναι ο πόνος που συμβαίνει όταν τραυματιστεί η ψυχή μας. Σε εκείνο το σημείο, λοιπόν, σταματά να μεγαλώνει και συνεχίζει μόνο του το σώμα. Σε εκείνο το σημείο, γινόμαστε ασυγχρόνιστοι συνοδοιπόροι με τον εαυτό μας. Σε εκείνο το σημείο, ο εαυτός μας θάβεται και ξεκινούμε να χτίζουμε κάτι άλλο πάνω του.

Αυτό που χτίζουμε μοιάζει ότι είναι πολύ πιο κοντά στα πρότυπα του περιβάλλοντός μας και φαίνεται να αποφέρει αυτό που δεν απέφερε το αυθόρμητο της ύπαρξής μας. Την αποδοχή. Όμως, αυτή η αποδοχή, η αποδοχή που έρχεται όταν γίνομαι κάτι άλλο από αυτό που λαχτάρησα, φέρνει μαζί της τη δυστυχία του ανικανοποίητου. Ανικανοποίητο που τρέχουμε να συμπληρώσουμε στο μέλλον, κυνηγώντας κάθε λογής επιτυχία και έπαινο, ενώ συγχρόνως βιώνουμε θυμό και απογοήτευση κάθε φορά που δεν τα καταφέρνουμε.

Με σφοδρότητα θα ξεσπάσουμε σε κάθε τι που αισθανόμαστε πως μας εμπόδισε από τον πολύτιμο στόχο μας – να αισθανθούμε σπουδαίοι – κι ας μην μας γέμιζε απόλαυση η επίτευξή του. Θυμίζουμε πολύ, πολλές φορές σκέφτομαι, κάποιον που δοκιμάζει να γευτεί τα πιο νόστιμα φαγητά με καμένη γλώσσα.

Εκεί είναι που ο θυμός μας θα δρομολογηθεί μέσα από τη λογική και θα μιλήσουμε για αδικία. Για αυτό και όσοι δεν έχουν καταφέρει να εκτιμήσουν επαρκώς τον εαυτό τους, έχουν μία μεγάλη δίψα για δικαιοσύνη – να εξαρτηθούν, δηλαδή, από μία ανώτερη δύναμη που θα τους βγάλει από το ανυπεράσπιστο της ματαίωσής τους. “Αδικήθηκα”, θα φωνάξουν, κι ας έχουν διαπράξει οι ίδιοι την μεγαλύτερη αδικία, την εγκατάλειψη του εαυτού τους.

Και η ψυχή τους που δεν έχει προχωρήσει βήμα από τότε, παραμένει ακριβώς εκεί, καθηλωμένη στο παιδικό τραύμα που ασυνείδητα υπηρετούν. Και, κάθε φορά που κάτι πλησιάζει αυτόν τον πρωταρχικό πόνο, ο εαυτός που έχει μείνει πίσω, το παιδί που έχει μείνει πίσω, υποφέρει. Κι εγώ ή θα του δώσω φωνή ή θα επαναλάβω την παιδική μου συνθήκη και θα το εγκαταλείψω στην αδυναμία του.

Όπως τότε, που αυτό που είχαμε το περισσότερο ανάγκη, δεν ήταν άλλο από το να μας αποδεκτούν δίχως όρους. Να αγκαλιάσουν την επιθυμία, τον φόβο μας. “Φοβάμαι πως υπάρχει κάποιο τέρας, φοβάμαι το σκοτάδι... τον κεραυνό... τη δυνατή βροχή...” Να φωνάζαμε κι εκείνοι να έτρεχαν να μας αγκαλιάσουν κι ας μην υπήρχε τίποτα. Να μας μάθαιναν, δηλαδή, ότι δεν χρειάζεται να αισθάνομαι ενοχή που φοβάμαι, που κλαίω, που θυμώνω, αλλά ότι όλα αυτά είναι μέρη της εμπειρίας που λέγεται ζωή. Κι όσο μου επιτρέπω να τα βιώνω, τόσο μου επιτρέπω να ζω. Όσο μονώνομαι, τόσο πιο κοντά πλησιάζω στην ανυπαρξία – για αυτό και οι πιο φοβισμένοι άνθρωποι δεν παραδέχονται ούτε στον εαυτό τους το πώς νιώθουν από φόβο μην αισθανθούν.

Αυτό καλούμαι να κάνω εγώ μετά ως δεύτερος ιδανικός γονιός του εαυτού μου, αντί να επαναλάβω την αδυναμία τους. Να αρνηθώ να χτίσω επάνω σε αυτό που είχαν ανάγκη να γίνω για να με αποδεχτούν, κι ο εαυτός μου να παλεύει με αδικαιολόγητα ξεσπάσματα θυμού ή θλίψης για να μου υπενθυμίσει την ύπαρξή του παρά τα όσα μπορεί να έχω καταφέρει.

Κι εκεί αρχίζουν φράσεις όπως: “γιατί να μιλήσω, γιατί να θυμώσω, γιατί να κλάψω;” Θα αλλάξει κάτι; Θα με ακούσει ο άλλος; Κι όσο θα το τηρώ αυτό, τόσο φιμώνω το παιδί μέσα μου και το κρατάω στην ίδια ανίσχυρη θέση με το παρελθόν. Όσο δεν με αγκάλιασαν τότε, τόσο κι εγώ δεν με αγκαλιάζω τώρα. Όσο εξαρτώ το αν θα εκφραστώ από το αν θα με κατανοήσει ο άλλος, κάνω αυτό που έκαναν κι εκείνοι. Περιμένω να αλλάξουν. Να γίνουν κάποιοι άλλοι, ικανοί να με εμπεριέχουν, μα πώς μπορεί να συμβεί αυτό όταν κι ο ίδιος δεν το κάνω;

Πιο πολύ εδώ θυμίζω θυμωμένο παιδί που, επειδή δεν το δέχτηκαν οι άλλοι, έχει απομείνει στη γωνία και έχει μουτρώσει, αρνούμενο να δείξει αυτό που αισθάνεται. Έχει μείνει στη γωνία και λέει άσε με, αλλά βαθιά μέσα του, φωνάζει “πιάσε με...”

Ωραία, και έκανα το βήμα, το συνειδητοποίησα. Και τώρα, πώς τους το λέω να το καταλάβουν, να πάρω αυτό που χρειάζομαι, πώς πάω παραπέρα; Μα, έτσι πάλι δεν πάω πουθενά. Όσο αυτό το παραπέρα το αφήνω σε εκείνους, προσδοκώντας ότι, επειδή το εξηγώ καλύτερα, θα το καταλάβουν, οδηγούμαι πάλι στο να ματαιωθώ. Αυτό το παραπέρα το πάω μέσα μου. Είναι για μένα, όχι για τον άλλο. Είναι προϊόν του κόπου μου και σε εμένα χρειάζεται να το προσφέρω.

Εγώ χρειάζεται να περπατήσω μέχρι το παιδί μέσα μου, να το αγκαλιάσω, να το πάρω από το χέρι και να διανύσουμε μαζί την απόσταση στην επιφάνεια. Να συγχρονιστούμε ξανά και όχι μονάχα όταν ταιριάζουμε με τους όρους των άλλων. Αυτό δεν είναι αποδοχή. Αυτό είναι ταύτιση. Αποδοχή υπάρχει μόνο στο διαφορετικό. Το ίδιο είναι ίδιο. Οικείο. Γνώριμο. Δεν απαιτεί κανένα κόπο από εμένα για να το αντέξω. Δεν απαιτεί να έρθω αντιμέτωπος με τις δικές μου απαγορεύσεις και ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Το ίδιο, έχει μια καθησυχαστική ασφάλεια ότι κι ο άλλος συνεθλίβει από αυτό που συνέθλιψε κι εμένα.

Κι εκεί είναι που γίνεται σημαντική η θεραπεία. Στο να βοηθηθώ να εντοπίσω εκείνο το φιμωμένο παιδί, να αντέξω το θυμό του που το εγκατέλειψα τόσα χρόνια, να ακούσω το λυγμό του που ένιωθε μονάχο του, να κάνω υπομονή μαζί του μέχρι να με εμπιστευτεί και να καταφέρω να σχετιστώ μαζί του.

Μα πιο σημαντικό, είναι να καταλάβω ότι αυτό που χρειάζομαι δεν με περιμένει σε κάποια γραμμή τερματισμού. Αυτό για το οποίο αγωνίζομαι, το κερδίζω τις 364 ημέρες που κάνω θεραπεία. Την 365η, εκείνη που το συστήνω και στον έξω κόσμο, τότε απλώς μου απονέμεται το βραβείο.

Το προνόμιο να απολαμβάνω την συντροφιά του εαυτού μου έξω από συνθήκες. Το προνόμιο να είμαι Εγώ.

Μπορούμε να ξεχάσουμε επιλεκτικά τις ανεπιθύμητες σκέψεις που «τρυπώνουν» στο μυαλό μας;

Πολλοί από εμάς έχουν βιώσει την απογοήτευση του να μην μπορούμε να βγάλουμε από το μυαλό μας επίμονες σκέψεις ή αναμνήσεις. Ωστόσο, γνωρίζατε ότι οι άνθρωποι έχουμε την ικανότητα να ελέγχουμε τι και πώς ξεχνάμε; Οι γνωστικοί νευροεπιστήμονες αποκαλύπτουν τους μηχανισμούς της λήθης και τις επιπτώσεις της στις νευρογνωστικές διαταραχές, παρουσιάζοντας νέα ευρήματα που ρίχνουν φως στη συναρπαστική διαδικασία.

«Μπορεί να ακούγεται εκπληκτικό το γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν τι και πώς ξεχνούν», λέει η Marie Banich του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. Αλλά ο έλεγχος της μνήμης είναι κρίσιμος για την εναλλαγή μεταξύ των εργασιών και την επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων. Εξηγεί, επίσης, ότι το να ξεχνάμε σκόπιμα πληροφορίες που δεν είναι πλέον σημαντικές είναι ωφέλιμο, αλλά απαιτεί προσπάθεια. «Διαπιστώσαμε ότι το να ξεχνάμε σκόπιμα μη πλέον σχετικές πληροφορίες από το μυαλό είναι ευεργετικό, αλλά δεν συμβαίνει αυτόματα», προσθέτει η Sara Festini του Πανεπιστημίου της Tampa.

Η μελέτη

Το ενδιαφέρον της Banich για τη μελέτη της λήθης προκλήθηκε από προσωπικές εμπειρίες και τη συνειδητοποίηση του τρόπου με τον οποίο οι ενοχλητικές σκέψεις μπορούν να επηρεάσουν τα άτομα με κατάθλιψη και συναφείς διαταραχές. Η ίδια εξηγεί ότι, ενώ το περιεχόμενο μπορεί να διαφέρει στις διαταραχές, η διαδικασία με την οποία οι σκέψεις γίνονται το επίκεντρο της προσοχής είναι παρόμοια.

Μέσω της έρευνάς τους, εντόπισαν τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς με τους οποίους οι άνθρωποι αφαιρούν πληροφορίες από τη μνήμη τους: αντικατάσταση, καταστολή και εκκαθάριση των σκέψεων. Εντόπισαν επίσης τέσσερα εγκεφαλικά δίκτυα που σχετίζονται με κάθε μηχανισμό. Τα ευρήματα αυτά ανοίγουν δρόμους για τη διερεύνηση των ατομικών διαφορών στη λήθη και ενδεχομένως για τη βοήθεια όσων δυσκολεύονται να ελέγξουν τις σκέψεις τους.

Η αποτελεσματική λήθη περιλαμβάνει την καταστολή των σκέψεων αντί της αντικατάστασής τους. Οι μελέτες της Festini έδειξαν ότι η εκούσια αφαίρεση πληροφοριών από τη μνήμη μειώνει τις επιζήμιες παρεμβολές στη μνήμη. Ωστόσο, η λήθη απαιτεί προσπάθεια και διαφέρει από την απλή διακοπή της επεξεργασίας των πληροφοριών. Η έρευνα υποδηλώνει ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί να έχουν μειωμένη κατευθυνόμενη λήθη, σε σύγκριση με τους νεότερους ενήλικες. Αλλά οι ρητές ενδείξεις λήθης μπορούν ακόμα να βοηθήσουν στον μετριασμό της παρεμβολής στην εργαζόμενη μνήμη και των δύο ομάδων.

Πώς βοηθά τα άτομα με ψυχικές διαταραχές να ξεχνούν ορισμένες αναμνήσεις;

Το PTSD, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή και η ΔΕΠΥ είναι μεταξύ των καταστάσεων που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια βαθύτερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της λήθης. Η στοχευμένη λήθη μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με PTSD να καταστείλουν συγκεκριμένες αναμνήσεις. Η συνεχιζόμενη έρευνα στον τομέα της λήθης προσφέρει ελπίδες για την καλύτερη κατανόηση της προσοχής, της εστίασης και της παρεμβολής της μνήμης. Ξεκλειδώνοντας τα μυστήρια της λήθης, οι επιστήμονες στοχεύουν στην ανάπτυξη παρεμβάσεων που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή των ατόμων με νευρογνωστικές διαταραχές. Οι ερευνητές παρουσίασαν τα ευρήματά τους στο ετήσιο συνέδριο της Εταιρείας Γνωστικής Νευροεπιστήμης (CNS) στο Σαν Φρανσίσκο.

Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη

Οι έννοιες και η ουσία

Η λογική ή αναλυτική, όπως την έλεγε ο ίδιος ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), ο πολυμερέστερος και μεθοδικότερος νους του αρχαίου κόσμου, είναι δημιούργημα δικό του. Γι’ αυτόν η λογική δεν ήταν κλάδος της φιλοσοφίας, αλλά προπαιδευτική γνώση των κανόνων της σκέψης, «όργανον» της φιλοσοφίας. Με τη συλλογιστική του, δηλαδή τη γενική θεωρία για το συλλογισμό, ο Αριστοτέλης επισήμανε τα συστατικά στοιχεία της σκέψης και τις λειτουργικές σχέσεις τους κατά τις διεργασίες που επιτελεί ο ανθρώπινος νους στην προσπάθειά του να κατανοήσει την πραγματικότητα.

Στη θεωρία του για τη γνώση ο Αριστοτέλης δεν ήταν ούτε μόνο εμπειρικός ούτε μόνο λογοκρατικός. Πίστευε δηλαδή ότι οι εντυπώσεις μας διαμορφώνονται πάντα από τις ιδιότητες των πραγμάτων και ότι τα λάθη μας οφείλονται ή σε ελαττωματικές συνδέσεις ή σε ελαττωματικά παρακόλουθα. Σχετικά, τη δυσκολία για την εξακρίβωση του λάθους ο Αριστοτέλης την είχε εντοπίσει και στην πολυπλοκότητα των πραγμάτων και στην πολυσημία των λέξεων που τα ορίζουν. Έτσι ο Αριστοτέλης δίδασκε ότι οι λογικές κατηγορίες αντιστοιχούν κανονικά στα πράγματα και ότι οι έννοιες δηλώνουν την ουσία των πραγμάτων. Γι’ αυτό θεωρούσε ως πραγματική τη γνώση που βασίζεται στις έννοιες και με προϋποθέσεις που βέβαια βρίσκονται στις αισθήσεις. Στη συνέχεια ο Αριστοτέλης χώρισε τη γνώση σε άμεση, που την αποκτούμε ενορατικά, και σε έμμεση, που την αποκτούμε με την παρατήρηση, την εμπειρία και την αφαίρεση. Ο Αριστοτέλης δε δεχόταν προϋπάρχουσες στον κόσμο ιδέες, όπως ο Πλάτων, αλλά μόνο τη γενική ιδιότητα του ανθρώπινου πνεύματος να δημιουργεί έννοιες και με αυτές να αναγνωρίζει την πραγματικότητα. Σχετικά ο Αριστοτέλης εξηγούσε τη γνώση των πρώτων εννοιών ως συνδυασμό εμπειρίας και αφαίρεσης και διαβάθμιζε τη γνώση από το «συγκεχυμένον» αρχικά προς το «γνώριμον» σ’ εμάς και το «γνώριμον» γενικά.

Ο Αριστοτέλης ταξινόμησε τις έννοιες σε 10 «Κατηγορίες», με κριτήριο τη συγκεκριμένη πραγματικότητα και παράδειγμα έναν άνθρωπο γνωστό, τον πλατωνικό Κορίσκο:

Ουσία (άνθρωπος).
Ποσότητα (τρεις πήχες).
Ποιότητα (λευκός, μορφωμένος).
Σχέση (μεγαλύτερος).
Τόπος (στην αγορά).
Χρόνος (χθες).
Θέση (κάθεται).
Κατάσταση (ντυμένος).
Ενέργεια (κόβει).
Πάθημα (κόπηκε).

Κριτική της θεωρίας των ιδεών: ύλη και μορφή. Θεωρία της γνώσης

Στο πρόβλημα της ουσίας ο Αριστοτέλης ξεκίνησε από την κριτική της πλατωνικής θεωρίας των ιδεών. Ο Αριστοτέλης παρατήρησε ότι η πρωτοβουλία του Πλάτωνα να εξηγήσει την αισθητή πραγματικότητα ως έκτυπο μιας νοητής πραγματικότητας είχε το μειονέκτημα ότι χώριζε την πραγματικότητα σε δυο επίπεδα και ότι, αντί να λύνει το πρόβλημα της ουσίας καθαυτό, το μετέθετε σε ένα άλλο επίπεδο, που θα έπρεπε επίσης να εξηγηθεί από ένα τρίτο κ.ο.κ. ως το άπειρο. Έτσι ο Αριστοτέλης, βλέποντας τη ματαιοπονία σε μια τέτοια προσπάθεια, προτίμησε να επιστρέφει στην αισθητή πραγματικότητα και να αναζητήσει την ουσία των όντων μέσα στα συγκεκριμένα αντικείμενα.

Με προϋπόθεση τη γνώση της φυσικής φιλοσοφίας των προσωκρατικών και τα πορίσματά του από προσωπικές φυσιογνωστικές και βιολογικές έρευνες, ο Αριστοτέλης ανέλυσε τη γένεση των όντων και έφτασε στο συμπέρασμα ότι κάθε ον έχει ως συστατικά στοιχεία την ύλη και τη μορφή. Η μορφή, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η αγέννητη ουσία του όντος και το μόνο, πραγματικά, αντικείμενο της επιστήμης. Δεν ταυτίζεται όμως με την πλατωνική ιδέα: ενώ ο Πλάτων δέχεται ότι υπάρχουν ιδέες που αντιστοιχούν και σε αφηρημένες έννοιες (ηθικές αξίες, μαθηματικά σύμβολα), ο Αριστοτέλης αρνείται ότι υπάρχει μορφή (δηλαδή υπόσταση) σε έννοιες χωρίς άμεση σχέση με την αισθητή πραγματικότητα. Και ενώ ο Πλάτων δέχεται την ιδέα ως υπερβατική αρχή, δηλαδή ως αρχή σαφώς χωρισμένη από τα αισθητά όντα, των οποίων είναι αιτία ύπαρξης, ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι η μορφή δεν μπορεί να νοηθεί ως κάτι αποκομμένο από την ύλη αλλά ως κάτι που ενυπάρχει σε αυτήν: Αν π.χ. ο Σωκράτης υπάρχει ως ον, αυτό οφείλεται στο ότι στο υλικό στοιχείο της ύπαρξής του πραγματώνεται και ενυπάρχει η ανθρώπινη μορφή. Έτσι ο Αριστοτέλης κατανόησε την ύπαρξη κάθε όντος ακριβώς ως σύνδεσμο ύλης και μορφής και εξήγησε την πραγματικότητα ως ενότητα σύνθετη. Βασισμένος στη γενικά αποδεκτή διδασκαλία της προηγούμενης φιλοσοφίας για τη γένεση και το θάνατο ως σύνθεση και διάλυση των όντων στα συστατικά τους, που καθαυτά θεωρούνται αιώνια και αμετάβλητα, ο Αριστοτέλης θεώρησε επίσης την ύλη και τη μορφή ως συστατικά των όντων αιώνια και αμετάβλητα. Ο Αριστοτέλης αναγνώρισε με αυτό τον τρόπο ότι σε κάθε γένεση, δηλαδή σε ό,τι παίρνει μορφή είτε από τη φύση είτε από χέρι ανθρώπου, υπόκειται πάντα ως βάση κάποιο υλικό, που χωρίς αυτό η γένεση είναι αδιανόητη. Το υλικό – η ύλη χωρίς μορφή – βρίσκεται σε «δυνάμει» κατάσταση. Αντίθετα, έχουμε κατάσταση «ενεργεία» όταν στην ύλη πραγματώνεται η μορφή. Έτσι ο Αριστοτέλης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό που γίνεται κάθε φορά με τη γένεση ενός όντος, φυσικού ή τεχνητού, δεν είναι ούτε η ύλη ούτε η μορφή, αλλά μόνο ο συγκεκριμένος σύνδεσμος ύλης και μορφής.

Μελετώντας το πρόβλημα της ουσίας, ο Αριστοτέλης δεν αρκέστηκε στις γενικότερες μορφολογικές θεωρήσεις του, αλλά ασχολήθηκε και ιδιαίτερα με την «ποίηση» ως γενική μορφοπλαστική ικανότητα του ανθρώπου, φανερή στα έργα του από τις πιο ταπεινές κατασκευές ως τα μνημειώδη έργα τέχνης. Έτσι ο Αριστοτέλης παρατήρησε ότι με την «ποίηση» ο άνθρωπος δημιουργεί σε δυο επίπεδα, στο τεχνολογικό και στο καλλιτεχνικό: στο τεχνολογικό επίπεδο ο άνθρωπος κατασκευάζει αντικείμενα που δε γίνονται από τη φύση και που τείνουν να τη συμπληρώσουν (σκεύη, όργανα κτλ.)· στο καλλιτεχνικό επίπεδο ο άνθρωπος δημιουργεί πράγματα που απομιμούνται αντικείμενα, φαινόμενα και γεγονότα που υπάρχουν στη φύση και που τείνουν να την εξηγήσουν (έργα τέχνης).

Η φύση και ο άνθρωπος. Το τελεολογικό κριτήριο. Η θεμελίωση της βιολογίας. Επισήμανση βιολογικών αρχών. Υπεροχή του ανθρώπου

Στη μελέτη του φυσικού κόσμου ο Αριστοτέλης, όπως ήταν επόμενο, οδηγήθηκε από τη βασική οντολογική θέση του ότι η ουσία των πραγμάτων είναι σύνθετη από ύλη και μορφή. Στη φυσική φιλοσοφία του ο Αριστοτέλης συμπλήρωσε αυτή τη θέση του με το τελεολογικό κριτήριό του, ότι δηλαδή η φύση, πάντα σκόπιμα και πάντα πάνω σε μόνιμα καθορισμένη κλίμακα ειδών από τα ατελέστερα προς τα τελειότερα, δημιουργεί όντα που έχουν μέσα τους το καθένα χωριστά το σκοπό της αυτοπράγματωσής τους («εντελέχεια»). Η αυτοπραγμάτωση όμως αυτή είναι ουσιαστικά η σύνδεση της μορφής με την ύλη. Η σύνδεση αυτή δημιουργεί την τελειοποίηση ενός όντος. Αφού όμως η τελειοποίηση γίνεται εφικτή χάρη στην επενέργεια της μορφής, μορφή και σκοπός ταυτίζονται.

Στη φυσική φιλοσοφία ο Αριστοτέλης είχε αντικείμενο της μελέτης του τα φυσικά πράγματα και ό,τι συμβαίνει με αυτά, δηλαδή γένεση, μεταβολή, κίνηση κτλ. Έτσι ενδιαφέρθηκε πρώτα να αποσαφηνίσει βασικές έννοιες της φυσικής, όπως το άπειρο, η μάζα και το κενό, το συνεχές, ο χώρος και ο χρόνος, η κίνηση και η μεταβολή. Με τις επιδόσεις του σε ειδικά προβλήματα φυσιογνωσίας της εποχής του ο Αριστοτέλης πέτυχε να θεμελιώσει θεματολογικά και μεθοδολογικά τη βιολογία και πολλούς άλλους συγγενικούς κλάδους της επιστήμης, όπως η φυτολογία, η ζωολογία, η οικολογία, η εντομολογία, η εμβρυολογία, η ψυχολογία των ζώων κτλ. Έτσι ο Αριστοτέλης πρώτος εισηγήθηκε μεθόδους ταξινόμησης των ειδών, εξέτασε τα αίτια της διαφοροποίησης του γένους, τις κληρονομικές και τις επίκτητες ιδιότητες, την πολυγονία και την ολιγογονία, την πολυτοκία και τη διάρκεια της κύησης στα διάφορα ζώα, την εξάπλωση ορισμένων ειδών και την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος για το «ήθος» των ζώων, τις ψυχικές εκδηλώσεις τους, τις συνήθειές τους, τις καιρικές επιδράσεις και τις ασθένειές τους.

Για τις βιολογικές έρευνές του ο Αριστοτέλης ανακάλυψε και εφάρμοσε τρία κριτήρια: την κλίμακα ζωής (θρεπτική, αισθητική, διανοητική), την εγγενή θερμότητα (όσο πιο θερμόαιμο, τόσο πιο εξελιγμένο ζώο) και την πολυπλοκότητα της δομής (όσο πιο σύνθετα όργανα, τόσο τελειότερος οργανισμός). Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι ο Αριστοτέλης επισήμανε τις εξής βιολογικές αρχές που η σύγχρονη επιστήμη ανακάλυψε και διατύπωσε εκ νέου, χωρίς συγκεκριμένη γνώση του Αριστοτέλη: 1) Η φύση είναι απλή· επιλύει κάθε πρόβλημά της με τον απλούστερο δυνατό τρόπο και δε δημιουργεί τίποτα μάταια και περιττά. 2) Η φύση δημιουργεί αντίβαρο σε κάθε υπερβολική δύναμη και έτσι εξομαλύνει ανισότητες και αντιθέσεις. 3) Η φύση περιορίζει τα σπέρματα, όπου παρατηρείται πλουσιότερη ανάπτυξη. 4) Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του είδους μέσα στο άτομο είναι η τελευταία βαθμίδα στη διαδικασία γένεσης του εμβρύου. 5) Τα όργανα είναι εξειδικευμένα. 6) Τα όργανα, παράλληλα με την κύρια λειτουργία τους, επιτελούν και δευτερεύουσες λειτουργίες. 7) Ορισμένα όργανα είναι διαμορφωμένα έτσι, ώστε να προάγουν τη διαιώνιση του είδους. 8) Τα όργανα όπου είναι κατά ζεύγη, έχουν συμμετρική διάταξη.

Χωρίς να παραθεωρήσει τα κοινά γνωρίσματα ανάμεσα στον άνθρωπο και τα άλλα ζώα, ο Αριστοτέλης αναγνώρισε στον άνθρωπο μια θέση μοναδική μέσα στον κόσμο. Την υπεροχή του ανθρώπου ο Αριστοτέλης την επισήμανε βασικά στην όρθια στάση και στο όρθιο βάδισμά του, στην κατασκευή του χεριού, στον έναρθρο λόγο και στη συνειδητή σκέψη. Ως απότοκα από τους φυσικούς παράγοντες της υπεροχής του ανθρώπου στο σύνολό τους, ο Αριστοτέλης παρατήρησε μια σειρά ιδιότητες και πάθη, που χαρακτηρίζουν μόνο τον άνθρωπο. Έτσι, κατά τον Αριστοτέλη, μόνο ο άνθρωπος έχει την έννοια του χρόνου, την ικανότητα να μετρά το χρόνο και οτιδήποτε άλλο, να θυμάται τον εαυτό του και να σκέφτεται για πράγματα που τον απασχολούν, να επιλέγει ανάμεσα σε πολλές δυνατότητες το δικό του τρόπο για να πράξει, να γελά και να χτυπά η καρδιά του από ψυχοπνευματικές αιτίες. Τέλος, ο Αριστοτέλης, χωρίς να αμφισβητήσει τη διαπίστωση των παλαιότερων Σοφιστών ότι πολλά ζώα υπερτερούν σε δύναμη, σε αντοχή και σε αισθητήρια, παρατήρησε ότι με το πνεύμα του ο άνθρωπος διαθέτει ανεξάντλητη εφευρετικότητα, που του ανοίγει δρόμους για να πραγματώσει κάθε σκοπό του.

Σε αναφορά με τον άνθρωπο ως σύνολο, όχι μεμονωμένα, είδε ο Αριστοτέλης και το πρόβλημα της ψυχής. Ο Αριστοτέλης μελέτησε την ψυχή όχι μόνο από γενική φιλοσοφική άποψη αλλά και από βιολογική, γνωσιολογική και ηθική, προσέχοντας περισσότερο, πρώτος αυτός στην αρχαία κοινωνία, τα ψυχοφυσικά και βιολογικά φαινόμενα παράλληλα με τα νοητικά. Από αυτό φαίνεται πόσο ο Αριστοτέλης διεύρυνε στον καιρό του την έννοια της ψυχής. Ο Αριστοτέλης όρισε την ψυχή με αυτά τα λόγια: «Η ψυχή είναι ο πρώτος αυτοσκοπός ενός σώματος φυσικού, που έχει μέσα του ζωή » (Η ψυχή έστιν εντελέχεια η πρώτη σώματος φυσικού δυνάμει ζωήν έχοντος). Κατά τον Αριστοτέλη, η ψυχή είναι για το σώμα ό,τι η μορφή για την ύλη. Η ψυχή είναι μορφή όχι οποιουδήποτε σώματος αλλά του ζωντανού σώματος, δηλαδή αυτού που εκπληρώνει τις λειτουργίες της ζωής. Αν λοιπόν η λειτουργικότητα υπάρχει μόνο στο ζωντανό σώμα και όχι σε ένα πτώμα, αυτό οφείλεται στο ότι, ακριβώς, το ζωντανό σώμα έχει ψυχή. Σύμφωνα πάντα με τα βιολογικά και τα τελεολογικά κριτήριά του, ο Αριστοτέλης διέκρινε τρεις τύπους ψυχής: τη θρεπτική (του φυτού), την αισθητική (του ζώου) και τη διανοητική (του ανθρώπου).

Η πράξη και η πολιτική. Το πρόβλημα της ψυχής. Υπεροχή της πράξης απέναντι στη γνώση. Η ευτυχία. Ηθική και πολιτική

Ανθρωπολογικά θεμελίωσε ο Αριστοτέλης και την ηθική του, δηλαδή τη διδασκαλία του για το καλό και την ευτυχία, την αρετή και την πράξη. Έτσι και σ’ αυτή την περιοχή της φιλοσοφίας ο Αριστοτέλης απομακρύνθηκε όχι μόνο από τη θρησκεία, που είχε θεμελιώσει την ηθική θεοκρατικά, αλλά και από το Σωκράτη και τον Πλάτωνα, που, πιστεύοντας σε απόλυτο καλό και κακό, είχαν επιζητήσει να θεμελιώσουν την ηθική μεταφυσικά. Τον άνθρωπο θεώρησε ο Αριστοτέλης «αρχήν και γεννητήν των πράξεων ώσπερ και των τέκνων». Και, προχωρώντας ακόμη μακρύτερα από τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης τόνισε ότι σκοπός της ηθικής δεν είναι τόσο η γνώση του καλού και της αρετής σαν προϋπόθεση για την ηθικά καταξιωμένη πράξη, όσο η ίδια η πράξη, γιατί από την πράξη εξαρτάται η ευτυχία άμεσα, ενώ από τη γνώση εξαρτάται έμμεσα. Έτσι ο Αριστοτέλης δίδαξε ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ευτυχήσει με δικά του μέσα, επειδή έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τις πράξεις του, επομένως να κατακτήσει την αρετή, που οδηγεί στην ευτυχία.

Την ευτυχία ο Αριστοτέλης την επισήμανε στην ενέργεια της ψυχής τη σύμφωνη με την αρετή, που βέβαια είναι βασισμένη στη φρόνηση, και εξήγησε ότι η ζωή του ανθρώπου με την ηθικά καταξιωμένη δραστηριότητά του είναι γεμάτη ηδονή, γιατί οι πράξεις της αρετής έχουν μέσα τους ηδονή. Σχετικά ο Αριστοτέλης, που πίστευε ότι η ηδονή είναι φυσική ανάγκη για όλους ανεξαίρετα τους ζωντανούς οργανισμούς και ότι γι’ αυτό το λόγο δεν μπορεί να παραθεωρηθεί ως συστατικό της ευτυχίας, διέκρινε ηδονή αισθησιακή και πνευματική και εξήγησε ότι η πρώτη είναι κοινή σε όλα τα ζώα, ενώ η δεύτερη αποτελεί προνόμιο του ανθρώπου, βιώνεται μέσα στην πνευματική δραστηριότητά του και είναι άβλαβη, σταθερή και πιο έντονη από την αισθησιακή. Επισημαίνοντας ο Αριστοτέλης ότι η ευτυχία βρίσκεται μέσα στη δραστηριότητα τη σύμφωνη με την αρετή, δεν παράβλεψε βέβαια το γεγονός ότι όλες οι πράξεις, άσχετα από τα αποτελέσματά τους, έχουν σκοπό την ευτυχία. Επίσης δεν παραγνώρισε ότι η ζωή, επομένως και η ευτυχία του ανθρώπου, εξαρτάται και από την τύχη, δηλαδή από ορισμένα εξωτερικά αγαθά· τόνισε όμως ότι από όλα τα συντελεστικά της ευτυχίας, που καθαυτά είναι αστάθμητα, μόνο η υπεύθυνη πράξη του ανθρώπου, η σύμφωνη με την αρετή, έχει ασφάλεια και διάρκεια στην επιδίωξη της ευτυχίας.

Στην ηθική φιλοσοφία του ο Αριστοτέλης, όπως και όλοι οι κλασικοί φιλόσοφοι του αρχαίου κόσμου, δεν περιορίστηκε στο ατομικό επίπεδο, αλλά προχώρησε και στο κοινωνικό. Έτσι αναζήτησε την ηθική τελείωση του ανθρώπου μέσα στον οργανωμένο ομαδικό βίο και μελέτησε όλες τις μορφές επικοινωνίας, αποδίδοντας κορυφαία σημασία στη φιλία που, με ιδιαίτερο ζήλο και προσωπική θέρμη, την ερεύνησε σαν ηθικό φαινόμενο σε κάθε πτυχή της ατομικής και της κοινωνικής ζωής, από τις πιο συμπτωματικές συναντήσεις των επιβατών ενός πλοίου ως τους πιο μόνιμους δεσμούς των μελών μιας οικογένειας, ακόμα και ως τη «φιλαυτία», όπως ονόμασε ο ίδιος την αρμονική σχέση του ατόμου με τον ίδιο τον εαυτό του.

Με την πολιτική φιλοσοφία του ο Αριστοτέλης συμπλήρωσε την ηθική του, κυρίως στην κοινωνική διάστασή της. Ο Αριστοτέλης όρισε την πολιτική ως τέχνη του οργανωμένου ομαδικού βίου των ανθρώπων και είναι αυτός που χαρακτήρισε τον άνθρωπο «φύσει πολιτικόν ζώον». Έτσι δίδαξε ότι ο άνθρωπος μόνο μέσα σε μια πολιτική κοινωνία μπορεί να επιτύχει την ηθική τελείωσή του και ότι οι σκοποί του ατόμου και του συνόλου ταυτίζονται στην οργανωμένη κοινωνία και πραγματώνονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσα σ’ αυτήν.

Ως αυτό το σημείο ο Αριστοτέλης δε φαίνεται να έχει απομακρυνθεί πολύ από την πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα. Από τη συνέχεια όμως γίνεται φανερό ότι ο Αριστοτέλης σκεφτόταν με κριτήρια διαφορετικά. Έτσι, ο Αριστοτέλης χώρισε τους πολίτες πρώτα με κριτήριο την οικονομική δραστηριότητα σε γεωργούς, τεχνίτες και εμπόρους και ύστερα με κριτήριο την κοινωνική σύνθεση σε πλούσιους, φτωχούς και μεσαίους. Με βάση αυτή τη διαίρεση ο Αριστοτέλης δίδαξε ότι οι σχέσεις που διαμορφώνονται κάθε φορά ανάμεσα σ’ αυτές τις κοινωνικές τάξεις δίνουν στο πολίτευμα την ιδιαίτερη μορφή του και ότι οι σκοποί του συνόλου επιδιώκονται με το πολίτευμα και με την αγωγή.

Κύριες μορφές πολιτεύματος. Η «Μέση πολιτεία»

Το γεγονός ότι το πολίτευμα παρουσιάζει ποικίλες μορφές μέσα στην ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας ο Αριστοτέλης το απέδωσε στον τρόπο που μοιράζεται η δύναμη ανάμεσα στα συστατικά στοιχεία του κράτους και κυρίως στη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στους συνήθως λίγους πλούσιους και πολλούς φτωχούς πολίτες. Ο Αριστοτέλης είδε ότι το πολίτευμα μπορεί να παρουσιάζεται σε τρεις κύριες μορφές και τρεις εκτροπές από αυτές: οι τρεις κύριες μορφές είναι η βασιλεία, η αριστοκρατία και η δημοκρατία και οι αντίστοιχες εκτροπές από αυτές είναι της βασιλείας η τυραννίδα, της αριστοκρατίας η ολιγαρχία και της δημοκρατίας η οχλοκρατία. Σχετικά ο Αριστοτέλης εξήγησε ότι στην πρώτη μορφή πολιτεύματος η εξουσία είναι στα χέρια ενός, στη δεύτερη είναι στα χέρια λίγων και στην τρίτη στα χέρια πολλών. Τελικά όμως ο Αριστοτέλης, όπως και ο Πλάτων πριν από αυτόν, τείνει να πιστέψει ότι το πολίτευμα, όπως δείχνουν τα (δια τα πράγματα, μπορεί να παρουσιάζεται μόνο με δυο μορφές: στην πρώτη από αυτές το μέτρο το δίνει το κοινό καλό και στη δεύτερη το συμφέρον του άρχοντα.

Προσωπικά ο Αριστοτέλης στράφηκε με ιδιαίτερη συμπάθεια στη «Μέση πολιτεία», όπως ονόμασε ο ίδιος μια βασική μορφή αστικής δημοκρατίας. Πιστεύοντας ότι αυτή η μορφή πολιτεύματος είναι η «άριστη», ο Αριστοτέλης επισήμανε ότι σ’ αυτήν οι φτωχοί και οι πλούσιοι είναι ίσοι έναντι του νόμου, ότι η μεσαία τάξη εξασφαλίζει την απαιτούμενη ισορροπία ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, μάλιστα με τον καλύτερο τρόπο αν είναι ισχυρότερη από τις δυο άλλες τάξεις ή τουλάχιστο από την καθεμιά τους, ότι, αν απειληθεί σύγκρουση ανάμεσα στις ακραίες τάξεις, η μεσαία κρατά το κέντρο του βάρους στη μέση και ότι, όπου επικρατεί η μεσαία τάξη, δεν αναπτύσσεται το κοινωνικό και ταξικό μίσος, γιατί από άποψη ιδιοκτησίας οι μεγάλες διαφορές περιορίζονται και έτσι οι κίνδυνοι ανατροπής είναι ελάχιστοι. Σαν κατακλείδα ας σημειωθεί το γεγονός ότι ο Αριστοτέλης διατύπωσε και εισηγήθηκε πρώτος δυο βασικές αρχές, που ισχύουν σήμερα στην πολιτική σε παγκόσμια κλίμακα: τη διάκριση των εξουσιών και την αρχή της πλειοψηφίας.

Ο παιδοκτόνος βιβλικός προφήτης Ελισαίος… και η ιερή φαλάκρα του!

"Kαι ενέπαιζον (τα παιδιά) αυτόν (τον Ελισαίο) και έλεγον πρός αυτόν. Ανέβαινε φαλακρέ ανέβαινε φαλακρέ, ο δε εστράφη εις τα οπίσω και ιδών αυτά, κατηράσθη αυτά εις το όνομα του Κυρίου. Και εξήλθον εκ του δάσους δύο άρκτοι και διεσπάραξαν εξ αυτών τεσσαράκοντα δύο παιδιά»!        Β΄ Βασιλ. Β΄23,24.

Από εκκλησιαστικά βιβλία.

Ο προφήτης Ελισσαίος ήταν γιος του μεγαλοκτηματία Σαφάτ, από το χωριό Αελμούθ ή Αβελμεολά. Τον Ελισσαίο συναντάμε μέσα στην Παλαιά Διαθήκη σαν υπηρέτη του Προφήτη Ηλία. Όταν εκείνος με θαυμαστό τρόπο έφυγε προς τον Κύριο, ο Ελισσαίος συνέχισε το προφητικό έργο του Ηλία, και μάλιστα με πολλά θαύματα.

Ενδεικτικά εδώ θα αναφέρουμε ένα. Κάποτε ήλθε στον Ελισσαίο μια χήρα γυναίκα, που πριν λίγο είχε χάσει τον άνδρα της, και του λέει: «Ο άνδρας μου πέθανε και συ γνωρίζεις ότι σεβόταν το Θεό. Και όμως, ένας άσπλαχνος δανειστής του ήλθε τώρα και, επειδή δεν έχουμε να τον πληρώσουμε, ζητάει να πάρει τους γιους μου δούλους του».

Ο Ελισσαίος συγκινημένος της είπε: «Τι μπορώ να σου κάνω; Πες μου, τι έχεις στο σπίτι σου»; Η χήρα του απάντησε: «Τίποτα. Μόνο ένα αγγείο λάδι». 

Τότε ο Ελισσαίος της λέει να πάει να δανειστεί από τους γείτονες όσα μπορεί περισσότερα άδεια αγγεία. Έπειτα, να κλείσει την πόρτα του σπιτιού της, και μαζί με τους γιους της να γεμίσουν τα αγγεία αυτά από το δικό τους αγγείο με λάδι.

Έτσι και έγινε. Αφού δανείστηκε πολλά άδεια αγγεία, τα γέμισε με λάδι από το δικό της, που στο τέλος βρέθηκε και αυτό γεμάτο! Έτσι, πούλησε την άφθονη εκείνη ποσότητα λαδιού, πλήρωσε το χρέος και έμειναν αρκετά χρήματα γι’ αυτήν και τα παιδιά της.

Ο Ελισσαίος πέθανε επί βασιλέως Ιωάς, στη Σεβαστούπολη της Σαμάρειας.

Ο γαϊδουρόψυχος Προφήτης Ελισαίος και η άγια φαλάκρα του!

ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ "ΑΓΙΟ" ΤΙΜΑ Η "ΕΛΛΗΝΙΚΗ" ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΙΣ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ. ΤΟΥ ΕΧΕΙ ΚΤΙΣΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΥ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΜΕ 235.000 ΕΥΡΩ

Στείρα παρελθοντολογία, ή καυτή πραγματικότητα;

Όχι, κανείς δεν πρέπει να νομίζει, ότι όλα αυτά τα περί Παλαιάς Διαθήκης είναι στείρα παρελθοντολογία. Είναι καυτή καθημερινή πραγματικότητα, που κατακαίει τις τρυφερές παιδικές ψυχούλες, υποτάσσοντάς τες στο θεό της Εβραϊκής ιστορίας!

Στο βιβλίο της πρώτης (Α΄) Γυμνασίου διαβάζουμε: «Η Παλαιά Διαθήκη προηγήθηκε της Καινής και η Καινή ερμηνεύει την Παλαιά, είναι δύο κόρες και δύο αδελφές που υπηρετούν τον έναν Δεσπότη» (Ι. Χρυσόστομος PG 50, 796) «Μελετώντας λοιπόν την Παλαιά Διαθήκη, δεν μελετούμε την αρχαία ιστορία ενός λαού, αλλά την πνευματική προϊστορία μας.(!) Παρακολουθούμε την ιστορική πορεία ολόκληρης της ανθρωπότητας... αφού ο Θεός οδήγησε έναν λαό (τον ισραηλιτικό) και συνεργάσθηκε μαζί του, για να λυτρώσει μέσω αυτού (του λαού Ισραήλ!) την Οικουμένη»!

Χωρίς το λαό Ισραήλ δηλαδή και όλα αυτά τα ανατριχιαστικά "ανδραγαθήματα" που παρακολουθήσαμε, για φαντάσου... θα μέναμε όλοι για πάντα... αλύτρωτοι! Το φαντάζεστε; Και όλα αυτά σε δεκατριάχρονα παιδιά!

Στο σχολικό αυτό βιβλίο των ΔΕΚΑΤΡΙΑΧΡΟΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, που για χρόνια τώρα ανατυπώνεται σε 190.000 αντίτυπα και κάθε χρόνο διανέμεται δωρεάν για τις ανάγκες της ελληνικής μαθητιώσας νεολαίας, θα βρείτε με κάθε λεπτομέρεια ολόκληρη την ιστορία του λαού Ισραήλ! Πολλές από τις μάχες (όπως και η μάχη του Γεδεών σελ.117), αναφέρονται με τόσες γλαφυρές ωραιοποιήσεις, ώστε δικαίως αναρωτιέται κανείς: ποιοί γράφουν τελικά τα σχολικά βιβλία των Ελλήνων;

Ούτε ένα ψεγάδι δεν βρίσκουν στις εντελώς "περίεργες" αυτές βιβλικές ιστορίες! Ούτε μια μικρούλα απορία! Ανατριχιαστικές μόνο ψευδέστατες και αμείλικτες καταδικαστικές αναφορές για τις δήθεν αθλιότητες των λαών της Χαναάν όπως: «Στοιχεία της λατρείας τους (των Χαναναίων) ήταν η μαγεία, η δαιμονολατρία, η νεκρομαντεία και οι ανθρωποθυσίες»! (σελ.109). Γνωρίζουν βέβαια οι συντάκτες των σχολικών αυτών βιβλίων, πως οι πολύ κακοί αυτοί άνθρωποι, οι Χαναναίοι, που εμφανίζονται περίπου σαν αιμοσταγείς ανθρωποφάγοι, οι περισσότεροι εξ αυτών ήταν ΦΙΛΙΣΤΑΙΟΙ... και συνεπώς αυθεντικοί ΕΛΛΗΝΕΣ, πολιτισμένοι Αιγαίοι Μινωίτες, που τα επιτεύγματα πολιτισμού τους, όπως τα απίστευτα εξαόροφα παλάτια τις Κνωσού, ήταν ήδη εκατονταετίες πριν, στην πολιτισμένη προϊστορία τους! Γιατί λοιπόν να κανιβαλίζουν οπωσδήποτε οι Αιγαιο-Κρήτες, Φιλισταιο-Χαναναίοι, οι άποικοι του κορυφαίου μεσογειακού πολιτισμού της Μινωικής λεβεντογένας Κρήτης; Έτσι επειδή το θέλει η Εβραϊκή Βίβλος... και η θρησκόδουλη παιδεία μας!

Και συνεχίζει η ακατάσχετη σχολική μας ωραιοποίηση των εβραϊκών γραφών: «Με τις απαντήσεις που έδωσε η Παλαιά Διαθήκη στα σοβαρά θέματα που απασχόλησαν τους ανθρώπους όλων των εποχών - για το καλό και το κακό, την ζωή και τον θάνατο, την αμαρτία και την σωτηρία, τις σχέσεις με τον θεό και τους ανθρώπους - απάλλαξε τον κόσμο από την δεισιδαιμονία, την ειδωλολατρία και τις προκαταλήψεις. Το πως θα το δούμε στα μαθήματα που ακολουθούν» σελ. 27.

Και τα δεκατριάχρονα παιδιά τελικά... όχι μόνο το "βλέπουν" αλλά πείθονται εντελώς και ισοβίως... ότι η Παλαιά Διαθήκη, είναι παγκοσμίως η ηθικότερη παρακαταθήκη απαντήσεων, και το μοναδικό θεϊκό βιβλίο που καταπολεμά την δεισιδαιμονία!

Τι αντιστάσεις όμως μπορεί να έχουν τα μικρά μαθητόπουλα; Μα είναι δυνατόν ένας ολόκληρος λαός να ανέχεται τέτοια γιγάντια διαστροφή δεδομένων, και μάλιστα εις βάρος της δικής του προϊστορίας εντελώς αδιαμαρτύρητα! Και όχι σε επίπεδο ενηλίκων, αλλά πάνω στις ανίσχυρες διάνοιες των μικρών εξ ορισμού ανίσχυρων παιδιών του! Είμαστε μήπως άξιοι της τύχης μας; Τόσοι τρυφεροί δάσκαλοι και ορδές σοφών καθηγητών δεν έχουν τέλος πάντων κάποιες ενστάσεις; Με ποια απίθανα πράγματα ανταλλάξαμε επιτέλους όλη αυτή την ταπείνωση;

Αυτή η απόλυτη παραίτηση από τις δικές μας αξίες, και η πρόθυμη εξύμνηση ξένων και άθλιων ιδεών, δεν είναι αξιοθρήνητη εθελοδουλία; Τι άλλο μπορεί να είναι; Μήπως πίστη; Μήπως προπαρασκευή στη λατρεία;

Μα είναι δυνατόν να πιστεύουμε απεριόριστα και να το διδάσκουμε στα παιδιά μας, κάτι που ποτέ δεν ελέγξαμε, και πολύ περισσότερο να το συμπεριλαμβάνουμε στην πολυτιμότατη παλλαϊκή λατρεία; Αν επρόκειτο τουλάχιστον για ένα υποφερτό βιβλίο..! Μα εδώ, πέρα από κάθε αμφιβολία, πρόκειται για ό,τι χειρότερο! Πρόκειται για το δολιότερο σύγγραμμα αδίστακτων και ανήθικων μάγων της ιστορίας! Πρόκειται για... προφήτες, για αξιοθρήνητα δηλαδή πρότυπα συμπεριφοράς, απολύτως ανάξια να αγγίζουν τις τρυφερές ψυχούλες των μικρών μαθητών μας!

Υπερβάλλω μήπως;... Πολύ καλά... Θέλετε ένα ακόμα ανατριχιαστικό παράδειγμα για την αξία που δίνει στη ζωή των μικρών παιδιών η σκοταδοκρατούμενη θεολογία της Βίβλου;

Διαβάζουμε λοιπόν... στην τόσο θεόπνευστη Βίβλο: «και ανέβαινε εκείθεν εις Βαιθήλ (ο προφήτης Ελισσαιέ... μεγάλος και τρανός βιβλικός προφήτης) και ενώ αυτός ανέβαινε εν τη οδώ, εξήλθον εκ της πόλεως παιδιά μικρά (Ο΄ παιδάρια - μικρά παιδάκια δηλαδή) και ενέπαιζον αυτόν και έλεγον πρός αυτόν. Ανέβαινε φαλακρέ ανέβαινε φαλακρέ, ο δε εστράφη εις τα οπίσω και ιδών αυτά, κατηράσθη αυτά εις το όνομα του Κυρίου (μέσα και ο Κύριος δηλαδή... και η αδιανόητη συνέχεια) Και εξήλθον εκ του δάσους δύο άρκτοι και διεσπάραξαν εξ αυτών τεσσαράκοντα δύο παιδιά»! Β΄ Βασιλ. Β΄23,24.

Τώρα πείτε μου, εγώ τι να γράψω... για το φαλακρό αυτό δίποδο τέρας (προφήτη) που την ιερή τριχόπτωσή του, την πλήρωσαν με τη ζωή τους σαράντα δύο παιδάκια;! Μα είναι δυνατόν..! Μα είναι ποτέ δυνατόν..!

Ας το δούμε όμως επί τροχάδην.

Για να έχουν λοιπόν όλα αυτά τα παιδιά αντικείμενο της κοροϊδίας τους την καταϊδρωμένη φαλάκρα του άθλιου αυτού γέρου, είναι φανερό ότι πρόκειται για μεγαλούτσικα παιδιά. Τι αρκούδες λοιπόν ήταν αυτές που κατάφεραν και έπιασαν 42 παιδιά και τα διεσπάραξαν;

Τα αεικίνητα παιδιά αυτής της ηλικίας... κάθισαν στη σειρά να τα "διασπαράξουν" οι δύο αρκούδες;

Η υπερβολή είναι παραπάνω από έκδηλη! Ολοφάνερα ο παραμυθοπλάστης προφήτης, ή βγάζει τις αρρωστημένες φαντασιώσεις του πάνω σε κάποιο δυσάρεστο γι’ αυτόν και την φαλάκρα του περιστατικό, ή δανείζεται κάποιο τραγικό συμβάν σε απομονωμένη ορεινή περιοχή με θύματα πολλά παιδάκια, για να κάνει ονομαστή και διαβόητη την «αποτελεσματική κατάρα» του θεού του, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα να κλείσει μια για πάντα κάθε αυθάδες στόμα, που θα αποτολμούσε να θίξει έστω και αστεϊζόμενος την υπερτροφική γεροντική του αυταρέσκεια. Περιγράφοντας λοιπόν τα ανοητολογήματα αυτά, δηλώνει σαφέστατα ότι κάθε απόπειρα αστεϊσμών και κάθε πικρόχολο σχόλιο για την ιδρωμένη του φαλάκρα, μπορεί να έχει κατάπικρο αντίτιμο!

Αν πάλι δεχθούμε ατόφιο το περιστατικό, τότε τα πράγματα είναι παρά πολύ χειρότερα. Διότι, τι πρέπει να σκεφτούμε για τον απερίγραπτο αυτόν προφήτη, που μπροστά στα "άγια" μάτια του, οι αρκούδες διεσπάραζαν τα 42 κοκαλωμένα απ’ τον φόβο τους αθώα παιδάκια και αυτός... ο αθεόφοβος, ο... προφήτης... όλη αυτήν την ώρα, (γιατί ακόμα και κάτω από ιδανικές για τις αρκούδες συνθήκες το "ξέσκισμα" τόσων παιδιών παίρνει κάμποση ώρα) δεν συγκινήθηκε (ο αναίσθητος) να παρακαλέσει τον θεό του, να περιορίσει το πικρότατο αυτό αντίτιμο της προσβεβλημένης... φαλάκρας του! Είναι αυτός άγιος άνθρωπος του θεού, ή φορέας της εγωιστικότερης και δολοφονικότερης φιλαρέσκειας όλων των εποχών; Τελικά πρέπει να μιλάμε για την πιο ακριβοπληρωμένη φαλάκρα σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία, αφού, για φαντά σου, με την άμεση σύμπραξη του παντοδύναμου θεού, η ιερότερη φαλάκρα όλων των εποχών, στοίχισε 42 παιδικές ζωούλες. Ε...! μήπως όλοι μαζί... κάπου... το παρατραβάμε...!

Ε, όχι! Φτάνει πια. Είναι ασήκωτη στο σύνολό της όλη αυτή η βιβλική αθλιότητα. Δεν πρέπει κάπου να υπάρχει ένα όριο και στην ευπιστία; Έτσι λοιπόν... απ’ αυτό το τόσο "ιερό" βιβλίο, θέλετε να διδάξουμε τα 13χρονα παιδιά μας; Εμπρός λοιπόν, κάντε το... συνεχίστε! Όλοι έχουμε δικαίωμα... στην αθλιότητα, αλλά είναι ντροπή να την ποτίζουμε σε μικρά παιδάκια με τόση επισημότητα! Ποτίστε λοιπόν αδιάντροπα τις παιδικές ψυχούλες απ’ τα "αγιασμένα" νάματα της Βίβλου!

Τα σχολεία μας σε ολόκληρη τη χώρα, στελεχώνονται σταθερά με έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό από δασκάλους, που επιπροσθέτως είναι απόφοιτοι θεολογικών σχολών. Η θεολογική κατάληψη της παιδείας, σ’ αυτή τη χώρα που γέννησε τον ασυγκράτητα ερωτηματικό πολιτισμό, είναι εξασφαλισμένη, και ο απόλυτος εκθρησκευτισμός των Ελλήνων είναι θέμα χρόνου!

Συγχαρητήρια... σε λίγο στη χώρα αυτή, θα φιλοσοφεί η θρησκεία και... θα θρησκειολογεί η φιλοσοφία! Αναρωτιέμαι όμως, πόσο λίγο πρέπει να νοιάζεται κανείς για το ιερό λειτούργημα του δασκάλου, ώστε να προσποιείται συνεχώς πως δεν βλέπει την σχιζοφρενική αντιφατικότητα των σχολικών βιβλίων. Και πόσο κουράγιο να χρειαζόμαστε άραγε, για να σκοτώνουμε κάθε μέρα μεθοδικά την δυνατότητα ανάστασης των Ελλήνων, μέσα στα διδακτήρια της υπόδουλης παιδείας, σκυμμένοι υποτακτικά δεκαετίες τώρα, μπροστά στις άνωθεν εντολές! Θαρρώ, πολύ λιγότερο κουράγιο θα χρειαστεί, για να αναστήσουμε την ελληνοπρεπή παιδεία μέσα από την θαρρετή γνώμη των αμέτρητων, άξιων εκπαιδευτικών μας, που μέχρι τώρα δυστυχώς επέλεξαν την έμμισθη σιωπή!

Είναι λοιπόν μεγάλο κρίμα που οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας, (που δεν είναι καθόλου λίγοι) μαζί με τους καθ’ όλα αξιοπρεπείς παιδαγωγούς αυτού του τόπου, κοιτούν άλαλοι και ανίσχυροι τους ενθουσιώδεις αυτούς βιβλικούς κήρυκες-αναλυτές, χωρίς ποτέ να έχουν ούτε έναν ικανό λόγο που να μετριάζει τουλάχιστον κάπως τον θρησκευτικό ενθουσιασμό που διαποτίζει μέχρι το κόκαλο την παιδεία, την ραχοκοκαλιά του έθνους των Ελλήνων!

Η πορεία της απόλυτης υποταγής στους σύγχρονους "θεούς", ίσως να μην είναι αναστρέψιμη... τουλάχιστον όμως θα έχουμε προσπαθήσει. Ο «Έλληνας» έχει μια μεγάλη παράδοση αναμέτρησης με το αδύνατο.

Ερώτηση προς θεολόγους: αλήθεια με ποιο σκεπτικό επιτρέπεται στον οιοσδήποτε θεό, να δίνει σε ανθρώπους εντολές βρεφοκτονίας; Και όταν εκτελούνται αυτές δεν αποτελούν έγκλημα; *Μπορεί ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης να δίνει εντολή νηπιο-σφαγής;

*«Είπε δε ο Σαμουήλ προς τον Σαούλ... ούτω λέγει Κύριος των δυνάμεων... ύπαγε τώρα και πάταξον (Ο΄ αναθεμάτισον) τον Αμαλήκ, και εξολόθρευσον παν ό,τι έχει και μη φεισθής (λυπηθείς) αυτούς, αλλά θανάτωσον και άνδρα και γυναίκα και παιδίον και θηλάζον (Ο΄ από νηπίου έως θηλαζόντος!) και βούν και πρόβατον και κάμηλον και όνον»! Α΄ Σαμ.15.3 & Ο΄Α΄ Βασιλειών 15.3

Την παραπάνω ερώτηση έθεσα κατ’ επανάληψη σε αμέτρητους θεολόγους μεταξύ αυτών: στον θεολόγο Νικόλαο Βασιλειάδη, τον πατέρα Γεώργιο Μεταλληνό, καθώς και τον πατέρα Ζήση. Ουδέποτε όμως αποτόλμησαν οποιαδήποτε αξιοπρεπή απάντηση!

ΔΕΣ: Ωχ, εδώ τι απαντάμε; (VI)

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.3.21–2.3.29

Οι Έλληνες στρατηγοί εξηγούν γιατί ακολούθησαν τον Κύρο – Ανταλλαγή όρκων με τον Τισσαφέρνη

Οι Μύριοι και ο Αριαίος αντάλλαξαν όρκους συμμαχίας (βλ. σχετικά και ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.7–2.1.20) και προσπάθησαν να διαφύγουν με πορεία προς τον βορρά για λόγους επισιτισμού του στρατεύματος. Ο Αρταξέρξης από την πλευρά του στέλνει στους Έλληνες τον Τισσαφέρνη, που υπόσχεται ότι θα τους οδηγήσει ο ίδιος στα μικρασιατικά παράλια, αν του εξηγήσουν για ποιο λόγο εξεστράτευσαν εναντίον του Μ. Βασιλιά.

[2.3.21] πρὸς ταῦτα μεταστάντες οἱ
Ἕλληνες ἐβουλεύοντο· καὶ ἀπεκρίναντο, Κλέαρχος δ’ ἔλεγεν·
Ἡμεῖς οὔτε συνήλθομεν ὡς βασιλεῖ πολεμήσοντες οὔτε
ἐπορευόμεθα ἐπὶ βασιλέα, ἀλλὰ πολλὰς προφάσεις Κῦρος
ηὕρισκεν, ὡς καὶ σὺ εὖ οἶσθα, ἵνα ὑμᾶς τε ἀπαρασκεύους
λάβοι καὶ ἡμᾶς ἐνθάδε ἀγάγοι. [2.3.22] ἐπεὶ μέντοι ἤδη αὐτὸν
ἑωρῶμεν ἐν δεινῷ ὄντα, ᾐσχύνθημεν καὶ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους
προδοῦναι αὐτόν, ἐν τῷ πρόσθεν χρόνῳ παρέχοντες ἡμᾶς
αὐτοὺς εὖ ποιεῖν. [2.3.23] ἐπεὶ δὲ Κῦρος τέθνηκεν, οὔτε βασιλεῖ
ἀντιποιούμεθα τῆς ἀρχῆς οὔτ’ ἔστιν ὅτου ἕνεκα βουλοίμεθα
ἂν τὴν βασιλέως χώραν κακῶς ποιεῖν, οὐδ’ αὐτὸν ἀποκτεῖναι
ἂν ἐθέλοιμεν, πορευοίμεθα δ’ ἂν οἴκαδε, εἴ τις ἡμᾶς μὴ λυποίη·
ἀδικοῦντα μέντοι πειρασόμεθα σὺν τοῖς θεοῖς ἀμύνασθαι· ἐὰν
μέντοι τις ἡμᾶς καὶ εὖ ποιῶν ὑπάρχῃ, καὶ τούτου εἴς γε
δύναμιν οὐχ ἡττησόμεθα εὖ ποιοῦντες. [2.3.24] ὁ μὲν οὕτως εἶπεν·
ἀκούσας δὲ ὁ Τισσαφέρνης, Ταῦτα, ἔφη, ἐγὼ ἀπαγγελῶ
βασιλεῖ καὶ ὑμῖν πάλιν τὰ παρ’ ἐκείνου· μέχρι δ’ ἂν ἐγὼ
ἥκω αἱ σπονδαὶ μενόντων· [2.3.25] ἀγορὰν δὲ ἡμεῖς παρέξομεν. καὶ
εἰς μὲν τὴν ὑστεραίαν οὐχ ἧκεν· ὥσθ’ οἱ Ἕλληνες ἐφρόντιζον·
τῇ δὲ τρίτῃ ἥκων ἔλεγεν ὅτι διαπεπραγμένος ἥκοι παρὰ
βασιλέως δοθῆναι αὐτῷ σῴζειν τοὺς Ἕλληνας, καίπερ πάνυ
πολλῶν ἀντιλεγόντων ὡς οὐκ ἄξιον εἴη βασιλεῖ ἀφεῖναι
τοὺς ἐφ’ ἑαυτὸν στρατευσαμένους. [2.3.26] τέλος δὲ εἶπε· Καὶ νῦν
ἔξεστιν ὑμῖν πιστὰ λαβεῖν παρ’ ἡμῶν ἦ μὴν φιλίαν παρέξειν
ὑμῖν τὴν χώραν καὶ ἀδόλως ἀπάξειν εἰς τὴν Ἑλλάδα ἀγορὰν
παρέχοντας· ὅπου δ’ ἂν μὴ ᾖ πρίασθαι, λαμβάνειν ὑμᾶς ἐκ
τῆς χώρας ἐάσομεν τὰ ἐπιτήδεια. [2.3.27] ὑμᾶς δὲ αὖ ἡμῖν δεήσει
ὀμόσαι ἦ μὴν πορεύσεσθαι ὡς διὰ φιλίας ἀσινῶς σῖτα καὶ
ποτὰ λαμβάνοντας ὁπόταν μὴ ἀγορὰν παρέχωμεν, ἐὰν δὲ
παρέχωμεν ἀγοράν, ὠνουμένους ἕξειν τὰ ἐπιτήδεια. [2.3.28] ταῦτα
ἔδοξε, καὶ ὤμοσαν καὶ δεξιὰς ἔδοσαν Τισσαφέρνης καὶ ὁ τῆς
βασιλέως γυναικὸς ἀδελφὸς τοῖς τῶν Ἑλλήνων στρατηγοῖς
καὶ λοχαγοῖς καὶ ἔλαβον παρὰ τῶν Ἑλλήνων. [2.3.29] μετὰ δὲ ταῦτα
Τισσαφέρνης εἶπε· Νῦν μὲν δὴ ἄπειμι ὡς βασιλέα· ἐπειδὰν
δὲ διαπράξωμαι ἃ δέομαι, ἥξω συσκευασάμενος ὡς ἀπάξων
ὑμᾶς εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ αὐτὸς ἀπιὼν ἐπὶ τὴν ἐμαυτοῦ
ἀρχήν.

***
Δια να δώσουν απάντησιν εις αυτά, απεμακρύνθησαν ολίγον οι Έλληνες και συνεσκέπτοντο. Επιστρέψαντες δε κατόπιν έδωκαν την εξής απάντησιν δια στόματος του Κλεάρχου. «Ημείς ούτε συνηθροίσθημεν με τον σκοπόν να κάμωμεν πόλεμον εναντίον του βασιλέως ούτε ηθέλομεν να βαδίσωμεν εναντίον του, αλλά πολλά προσχήματα ο Κύρος προέβαλλε, όπως και συ καλώς γνωρίζεις, ίνα και σας σας προλάβη απροπαρασκεύους και ημάς μας οδηγήση εδώ. Επειδή όμως τον εβλέπομεν πλέον να ευρίσκεται εις δεινήν θέσιν, ηντράπημεν και θεούς και ανθρώπους να τον προδώσωμεν, αφού εις το παρελθόν εδεχόμεθα να μας ευεργετή. Αφού όμως τώρα ο Κύρος είναι νεκρός, ούτε προς τον βασιλέα διεκδικούμεν την εξουσίαν, ούτε υπάρχει κανείς λόγος, δια τον οποίον θα ηθέλαμεν να κακοποιούμεν την χώραν του βασιλέως, ούτε αυτόν τον ίδιον θα είχομεν καμίαν πρόθεσιν να τον φονεύσωμεν, παρά θα ηθέλαμεν να πορευθώμεν προς την πατρίδα μας, αν δεν θα μας ηνώχλει κανείς. Αν όμως κανείς επιχειρήση να μας βλάψη, τότε θα προσπαθήσωμεν με την βοήθειαν των θεών να αμυνθώμεν κατ' αυτού. Όπως απεναντίας, αν κανείς αρχίση πρώτος να μας κάμνη καλόν, και από τούτον κατά την δύναμιν μας τουλάχιστον, δεν θα φανώμεν κατώτεροι εις το να του ανταποδίδωμεν το καλόν». Ο μεν Κλέαρχος έτσι ωμίλησεν. Άμα δε τα ήκουσεν αυτά ο Τισσαφέρνης, «Αυτά, είπε, εγώ θα τα διαβιβάσω εις τον βασιλέα, καθώς και εις εσάς κατόπιν όσα θα μου παραγγείλη εκείνος. Μέχρις ότου δε εγώ επιστρέψω, ας εξακολουθήση να υπάρχει η ανακωχή. Τρόφιμα δε προς αγοράν ημείς θα σας παρέχωμεν».

Και εντός μεν της επομένης ημέρας δεν επέστρεψεν, ώστε οι Έλληνες ανησύχουν. Την τρίτην δε ημέραν επιστρέψας έλεγεν ότι ήλθεν, αφού είχε κατορθώσει, ώστε να του επιτραπεί παρά του βασιλέως να σώση τους Έλληνας, μολονότι πολλοί προέβαλλον αντιρρήσεις και έλεγον ότι δεν ήτο αξιοπρεπές δια τον βασιλέα να αφήση να απέλθουν άνθρωποι που εξεστράτευσαν εναντίον του. Καταλήγων δε ο Τισσαφέρνης είπε∙ «Και τώρα ημπορείτε να λάβετε διαβεβαιώσεις εκ μέρους ημών ότι όντως φιλικήν στάσιν θα τηρούμεν προς εσάς κατά την δια μέσου της χώρας ημών πορείαν σας και χωρίς δόλον θα σας οδηγήσωμεν οπίσω εις την Ελλάδα παρέχοντες εις σας τρόφιμα προς αγοράν. Όπου δε δεν θα είναι δυνατόν να αγοράσετε, θα σας επιτρέπωμεν να λαμβάνετε απ' εκεί που θα ευρίσκεσθε τα τρόφιμα. Σεις δε πάλιν θα πρέπη να ορκισθήτε εις ημάς ότι όντως θα πορεύεσθε όπως δια μέσου φιλικής χώρας, λαμβάνοντες εξ αυτής, χωρίς να προξενήτε καμίαν βλάβην, τρόφιμα και ποτά, οσάκις δεν θα σας παρέχωμεν ημείς προς αγοράν∙ άμα όμως σας παρέχωμεν ημείς προς αγοράν, τότε θα τα λαμβάνετε αγοράζοντες αυτά». Αυτά έγιναν αποδεκτά, και ωρκίσθησαν και από τα δύο μέρη και έδωσαν την δεξιάν των χείρα ο Τισσαφέρνης και ο γυναικάδελφος του βασιλέως εις τους στρατηγούς και τους λοχαγούς των Ελλήνων και αντήλλαξαν χειραψίαν με αυτούς. Μετά ταύτα δε ο Τισσαφέρνης είπε∙ «Τώρα πλέον θα απέλθω, δια να υπάγω εις τον βασιλέα∙ ευθύς δε ως φέρω εις πέρας όσα ζητήματά μου έχω να διευθετήσω, θα ετοιμασθώ και θα επανέλθω εδώ, δια να σας οδηγήσω εις την Ελλάδα και να επιστρέψω και εγώ ο ίδιος εις την σατραπείαν μου».