Το άτομο που έχει απαλλαγεί απ’ όλες τις περιοχές εσφαλμένης συμπεριφοράς είναι ένας μάλλον μυθιστορηματικός τύπος. Αλλά η απελευθέρωση από μια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά δεν είναι κάτι φανταστικό κι ανύπαρκτο˙ είναι μια πραγματική δυνατότητα. Το να λειτουργήσετε ολοκληρωμένα είναι στο χέρι σας και η ολοκληρωμένη υγιής σκέψη της τωρινής σας στιγμής είναι κάτι που μπορείτε να επιλέξετε. Αυτό το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην περιγραφή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς των ανθρώπων που έχουν απαλλαγεί από τις λαθεμένες ζώνες. Θα παρακολουθήσετε την ανάπτυξη ενός ατόμου διαφορετικού από την πλειοψηφία των ανθρώπων, πού διακρίνεται για τη μυστηριώδη του ικανότητα να ζει δημιουργικά την κάθε στιγμή.
Οι απελευθερωμένοι απ’ τις περιοχές των σφαλμάτων άνθρωποι ξεχωρίζουν από το πλήθος των καθημερινών ατόμων. Ενώ φαίνονται σαν όλους τους άλλους, έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν σχετίζονται με τη φυλή, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή τη σεξουαλικότητα. Δεν εντάσσονται σε ρόλους, επαγγέλματα, γεωγραφικούς τύπους, μορφωτικά επίπεδα ή οικονομικές στατιστικές. Διακρίνονται από μια διαφορετική ποιότητα, αλλά η διαφορά δεν εντοπίζεται στους παραδοσιακούς εξωτερικούς παράγοντες με τους οποίους γενικά ταξινομούμε τους ανθρώπους. Μπορεί να είναι πλούσιοι ή φτωχοί, άντρες ή γυναίκες, μαύροι ή λευκοί, να ζουν σε οποιαδήποτε χώρα και να κάνουν οποιαδήποτε δουλειά. Ανήκουν σε μια διαφοροποιημένη ομάδα κι ωστόσο όλοι έχουν ένα και μοναδικό χαρακτηριστικό: την απελευθέρωση απ’ τις λαθεμένες ζώνες. Πώς θα τους ξεχωρίσετε όταν συναντήσετε κάποιον απ’ αυτούς; Κοιτάξτε τους! Ακούστε τους! Και τότε θ’ ανακαλύψετε πολλά.
Πρώτο και εμφανέστατο, είναι άνθρωποι που αγαπούν κυριολεκτικά καθετί στη ζωή -άνθρωποι που άνετα κάνουν οτιδήποτε και δεν σπαταλούν το χρόνο τους παραπονούμενοι ή επιθυμώντας να ήταν τα πράγματα διαφορετικά. Αντιμετωπίζουν με ενθουσιασμό τη ζωή και θέλουν όλα όσα μπορούν να πάρουν απ’ αυτή. Τους αρέσουν οι εκδρομές, ο κινηματογράφος, τα βιβλία, τα σπορ, οι συναυλίες, οι πόλεις, τα αγροκτήματα, τα ζώα, τα βουνά, με δύο λόγια τα πάντα. Τους αρέσει η ζωή. Όταν βρεθείτε κοντά σε τέτοιους ανθρώπους, Θα παρατηρήσετε ότι τα παράπονα, η γκρίνια, οι έστω και περαστικοί αναστεναγμοί είναι ανύπαρκτα. Αν βρέχει, τους αρέσει. Αν κάνει ζέστη, μάλλον το απολαμβάνουν, παρά παραπονιούνται. Αν πέσουν σε κίνηση, βρεθούν σ’ ένα πάρτι ή είναι μόνοι, απλούστατα βιώνουν την κάθε κατάσταση. Δεν προσποιούνται ότι απολαμβάνουν, αλλά πολύ φυσικά αποδέχονται την πραγματικότητα κι έχουν μια εκπληκτική ικανότητα να τη χαίρονται.
Ρωτήστε τους τι δεν τους αρέσει και θα δυσκολευτούν πολύ να βρουν μια απάντηση. Δεν έχει νόημα να αποφύγουν τη βροχή, αφού τη θεωρούν μια όμορφη, γοητευτική εμπειρία που πρέπει να βιώσουν. Τους αρέσει. Η λάσπη δεν τους εκνευρίζει˙ την παρατηρούν, τσαλαβουτούν σ’ αυτή και τη δέχονται ως μία ένδειξη ζωής. Τους αρέσουν οι γάτες; Ναι. Οι αρκούδες; Ναι. Τα σκουλήκια; Ναι. Ακόμα καί δυσάρεστα γεγονότα, αρρώστιες, ξηρασίες, κουνούπια, πλημμύρες κ.λπ. δεν τους απασχολούν πολύ ούτε σπαταλούν τις τωρινές στιγμές τους παραπονούμενοι η ευχόμενοι να μην υπήρχαν. Αν πρέπει να καταπολεμήσουν κάποιες κάποιες καταστάσεις, θα στρωθούν στη δουλειά και μάλιστα θα το απολαύσουν. Όσο και να προσπαθήσετε θα κουραστείτε πολύ να βρείτε κάτι που δεν τους αρέσει. Είναι πραγματικοί εραστές της ζωής και κυριολεκτικά τη ρουφούν, παίρνοντας από αυτή οτιδήποτε μπορούν.
Οι υγιείς, ολοκληρωμένοι άνθρωποι είναι απαλλαγμένοι από την ενοχή και τη συνακόλουθη αγωνία, που έχουν ως συνέπεια να σπαταλάμε τις τωρινές μας στιγμές ακινητοποιούμενοι σε γεγονότα τον παρελθόντος. Βέβαια, παραδέχονται τα λάθη τους και υπόσχονται να μην επαναλάβουν μια συμπεριφορά που είναι με οποιονδήποτε τρόπο αντιπαραγωγική. Αλλά δεν σπαταλούν το χρόνο τους ευχόμενοι να μην είχαν κάνει κάτι, ούτε εξοργίζονται επειδή δεν τους αρέσει κάτι που έκαναν σε μια προηγούμενη στιγμή της ζωής τους. Η πλήρης απελευθέρωση απ’ την ενοχή είναι το σήμα κατατεθέν των υγιών ανθρώπων. Καμιά θρηνολογία για το παρελθόν και καμία προσπάθεια να ενοχοποιήσουν τους άλλους, κάνοντας τους ανόητες παρατηρήσεις, όπως: «Γιατί δεν το έκανες αλλιώς» «Δεν ντρέπεσαι λιγάκι;» Δέχονται τη ζωή όπως είναι και αναγνωρίζουν πως κανένα άσχημο συναίσθημα δεν πρόκειται ν αλλάξει το παρελθόν. Οι ίδιοι έχουν απελευθερωθεί απ’ την ενοχή χωρίς καμία προσπάθεια˙ κι επειδή είναι φυσικό γι’ αυτούς δεν «βοηθούν» τους άλλους να νιώσουν ενοχή.
Καταλαβαίνουν πως ένα άσχημο συναίσθημα της στιγμής ενισχύει παρά μόνο την ταπεινή εικόνα για τον εαυτό σου και πως το να μαθαίνεις από το παρελθόν είναι πολύ ανώτερο απ’ το να νιώθεις τύψεις γι’ αυτό. Δεν θα δείτε ποτέ να χρησιμοποιούν άλλους λέγοντάς τους πόσο κακοί υπήρξαν, ούτε κι εσείς θα μπορέσετε ποτέ να τους χρησιμοποιήσετε με μια παρόμοια συμπεριφορά. Δεν θα θυμώσουν μαζί σας, απλούστατα θα σας αγνοήσουν. Αντί να εκνευριστούν μαζί σας, θα φύγουν ή θ’ αλλάξουν θέμα. Η τακτική αυτή, που λειτουργεί τόσο εύκολα με τους περισσότερους ανθρώπους, αποτυχαίνει μ’ αυτά τα υγιή άτομα. Αντί να προκαλέσουν στον εαυτό τους και στους άλλους ενοχή, προσπερνούν αυτή την κατάσταση, όταν προκύψει, χωρίς να δημιουργούν ζήτημα.
Παρομοίως, οι άνθρωποι αυτοί δεν αγωνιούν. Οι περιστάσεις που κάνουν πολλούς ανθρώπους να τα χάνουν σπάνια επηρεάζουν τα άτομα αυτά. Δεν κάνουν προγράμματα, αλλά ούτε αναβάλλουν για το μέλλον. Αρνούνται να νιώσουν αγωνία και μένουν ανεπηρέαστοι από το άγχος που τη συνοδεύει. Δεν ξέρουν τι θα πει ανησυχία. Δεν είναι μέρος της συγκρότησής τους. Ωστόσο δεν είναι απαραίτητα ήρεμοι όλες τις στιγμές˙ είναι όμως απρόθυμοι να καταστρέψουν τις τωρινές στιγμές τους αγωνιώντας για μελλοντικά πράγματα που δεν μπορούν να ελέγξουν. Είναι απόλυτα προσανατολισμένοι στην τωρινή στιγμή κι ένας εσωτερικός δείκτης φαίνεται να τους θυμίζει πως η αγωνία τους πρέπει να ‘ναι για την τωρινή στιγμή, μια που η ανησυχία από μόνη της είναι ένας πολύ ανόητος τρόπος ζωής.
Οι άνθρωποι αυτοί ζουν τώρα, όχι στο παρελθόν ή το μέλλον. Δεν απειλούνται από το άγνωστο κι αναζητούν εμπειρίες νέες κι ασυνήθιστες. Αγαπούν το διφορούμενο. Γεύονται το τώρα, την κάθε στιγμή, ξέροντας πολύ καλά πως πραγματικά μόνο αυτό υπάρχει. Δεν κάνουν σχέδια για ένα μελλοντικό γεγονός κι ούτε περνούν το χρόνο τους αδρανείς αναμένοντάς το. Οι στιγμές που παρεμβάλλονται στα γεγονότα έχουν γι’ αυτούς τόση ζωή όση και τα ίδια τα γεγονότα˙ η ικανότητά τους να αντλούν κάθε δυνατή απόλαυση απ’ την καθημερινή ζωή είναι αξιοθαύμαστη. Δεν είναι αναβλητικοί,επιφυλασσόμενοι για μια ευνοϊκότερη μέρα, κι ενώ η κουλτούρα μας δεν εγκρίνει τη συμπεριφορά τους, οι ίδιοι δεν κινδυνεύουν από καμιά αυτοεπιτίμηση. Απολαμβάνουν ευτυχισμένοι το τώρα κι όταν ένα μελλοντικό τώρα έρχεται, το απολαμβάνουν εξίσου. Πάντα χαίρονται γιατί απλούστατα καταλαβαίνουν πόσο ανόητο είναι να περιμένεις κάτι για να χαρείς. Είναι ένας φυσικός τρόπος ζωής, που μοιάζει πολύ με τον τρόπο ζωής των παιδιών και των ζώων. Σπεύδουν v’ αδράξουν την απόλαυση της τωρινής στιγμής, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι σπαταλούν τη ζωή τους περιμένοντας ανταλλάγματα, που ποτέ δεν είναι ικανοί να πάρουν.
Αυτοί οι υγιείς άνθρωποι είναι εκπληκτικά ανεξάρτητοι. Έφυγαν από την οικογενειακή φωλιά κι ενώ πιθανόν τρέφουν ένα δυνατό συναίσθημα αγάπης κι αφοσίωσης γι’ αυτή, θεωρούν την ανεξαρτησία σ’ όλες τις σχέσεις ανώτερη απ’ την εξάρτηση. Προφυλάσσουν την ίδια τους την ελευθερία από τις προσδοκίες. οι σχέσεις τους οικοδομούνται πάνω στον αμοιβαίο σεβασμό του δικαιώματος καθενός να παίρνει αποφάσεις για λογαριασμό του. Η αγάπη τους δεν συνεπάγεται επιβολή αξιών στο αγαπημένο πρόσωπο. Δίνουν μεγάλη αξία στην ανάγκη γι’ απομόνωση, γεγονός που ίσως κάνει τους άλλους να νιώθουν παραγκωνισμένοι κι απαρνημένοι. Θέλουν να είναι μόνοι πότε πότε και κάνουν τα πάντα για να εξασφαλίσουν την προστασία της μοναχικότητάς τους. Δεν θα δείτε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν πολλές ερωτικές σχέσεις. Είναι επιλεκτικοί στον έρωτά τους, αλλά αγαπούν βαθιά και τρυφερά. Απολαμβάνουν τους άλλους και θέλουν να είναι κοντά τους, επιθυμούν όμως κι οι άλλοι να τους δέχονται χωρίς να δυσανασχετούν ή να αναγκάζονται. Έτσι, από τη στιγμή που θ’ αρχίσετε να υπολογίζετε σ’ αυτούς, θα ανακαλύψετε ότι αποχωρούν, κατ’ αρχάς συναισθηματικά κι ύστερα ως παρουσίες. Σε μια ώριμη σχέση αρνούνται την εξάρτηση απ’ όποια πλευρά κι αν προέρχεται. Στα παιδιά τους προσφέρουν το πρότυπο ενός προσώπου όλο φροντίδα, ενθαρρύνουν όμως και την αυτενέργεια σχεδόν απ’ την πρώτη στιγμή, προσφέροντας συνεχώς μεγάλη αγάπη.
Η αναζήτηση της έγκρισης σ’ αυτούς τους ευτυχισμένους, ολοκληρωμένους ανθρώπους είναι κάτι ασυνήθιστο. Μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς την έγκριση ή την επιδοκιμασία των άλλων. Δεν επιδιώκουν τιμές, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι. Δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη γνώμη των άλλων, αδιαφορώντας σχεδόν αν οι άλλοι εγκρίνουν τα λόγια τους ή τις πράξεις τους. Δεν προσπαθούν να καταπλήξουν τους άλλους ή να κερδίσουν την έγκρισή τους. Κατευθύνονται τόσο πολύ από τον εαυτό τους, ώστε κυριολεκτικά δεν τους ενδιαφέρει πώς θ’ αξιολογήσουν οι άλλοι τη συμπεριφορά τους. Δεν παραλείπουν να επιδοκιμάσουν και να εγκρίνουν˙ απλούστατα οι ίδιοι δεν φαίνεται να χρειάζονται όλα αυτά. Είναι μάλλον απότομοι μες στην ευθύτητά τους, γιατί δεν χρησιμοποιούν προσεκτικά επιλεγμένες φράσεις για ν’ αρέσουν στους άλλους. Αν θέλετε να ξέρετε τι σκέφτονται, δεν έχετε παρά να τους ακούσετε να μιλούν. Αντίθετα, αν εσείς πείτε κάτι γι’ αυτούς, δεν θα καταρρεύσουν ούτε θ’ ακινητοποιηθούν. Θα δεχθούν τις παρατηρήσεις σας, θα τις επεξεργαστούν με βάση τις δικές τους αξίες και θα τις χρησιμοποιήσουν ως στοιχεία της ωρίμανσής τους. Δεν έχουν ανάγκη να αγαπιούνται από κανένα, ούτε και μένουν προσκολλημένοι στην παράλογη επιθυμία να εγκρίνουν οι άλλοι καθετί που κάνουν. Αναγνωρίζουν ότι πάντα θα σκοντάφτουν πάνω στην επιτίμηση. Διαφέρουν ακόμη ως προς την ικανότητα τους να λειτουργήσουν σύμφωνα με τον εαυτό τους παρά σύμφωνα με εξωτερικές υπαγορεύσεις
Καθώς παρατηρείτε αυτούς τους χαρακτήρες, θα διαπιστώσετε την έλλειψη καθωσπρεπισμού. Δεν είναι επαναστάτες, αλλά δεν διστάζουν να επιλέξουν αυτό που θέλουν, έστω κι αν έτσι έρχονται σε σύγκρουση μ’ ό,τι κάνουν όλοι οι άλλοι. Είναι σε θέση ν’ αγνοούν ασήμαντους κανόνες, όταν δεν έχουν κανένα νόημα κι ήρεμα σηκώνουν τους ώμους στις μικροσυμβατικότητες που, ωστόσο, αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της ζωής τόσων άλλων ανθρώπων. Δεν συχνάζουν σε κοκτέιλ-πάρτι, ούτε παίρνουν μέρος σε ανούσιες συζητήσεις, επειδή αυτό απαιτεί η ευγένεια. Είναι ο εαυτός τους˙ κι ενώ θεωρούν την κοινωνία ένα σημαντικό τμήμα της ζωής τους, αρνούνται να κυβερνηθούν απ’ αυτή ή να γίνουν σκλάβοι της. Δεν επιτίθενται βίαια, αλλά ξέρουν βαθιά μέσα τούς πότε ν’ αγνοούν την κοινωνία και λειτουργούν με σωφροσύνη και λογική.Ξέρουν να γελούν και να προκαλούν το γέλιο. Ανακαλύπτουν παντού το χιούμορ και μπορούν να γελάσουν με τις πιο ανόητες, αλλά και με τις πιο σοβαρές περιστάσεις. Τους αρέσει να κάνουν τους άλλους να γελούν και είναι εξαιρετικοί χιουμορίστες. Δεν πρόκειται για σοβαρούς, βλοσυρούς τύπους, που πορεύονται μες στις δυσκολίες της ζωής με παγερή έκφραση. Αντίθετα, είναι άνθρωποι της δράσης, τους οποίους οι άλλοι συχνά περιφρονούν επειδή φέρονται εύθυμα σε λάθος στιγμές. Το χιούμορ τους ωστόσο δεν είναι ποτέ επιθετικό˙και ουδέποτε χρησιμοποιούν τη γελοιοποίηση για να προκαλέσουν γέλιο. Δεν γελούν με τους ανθρώπους, γελούν συντροφιά με τους ανθρώπους. Γελούν με τη ζωή και τη βλέπουν ως κάτι πολύ διασκεδαστικό, παρ’ όλο που είναι πολύ προσεκτικοί στις επιδιώξεις τους. Όταν στέκονται και παρατηρούν τη ζωή, ξέρουν ότι δεν έχουν να πάνε κάπου συγκεκριμένα κι είναι ικανοί να χαρούν και να δημιουργήσουν την ατμόσφαιρα όπου κι οι άλλοι θα διαλέξουν τη χαρά. Είναι ωραίο να τους έχεις γύρω σου.
Είναι άνθρωποι που δέχονται τον εαυτό τους χωρίς παράπονα. Ξέρουν ότι είναι ανθρώπινα πλάσματα και άρα έχουν ορισμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Αναγνωρίζουν ότι έχουν μια συγκεκριμένη εμφάνιση και την αποδέχονται. Είτε είναι ψηλοί ή κοντοί, το ίδιο κάνει. Η φαλάκρα είναι εξίσου ωραία με τα πολλά μαλλιά. Μπορούν να ανεχθούν τον ιδρώτα τους! Δεν παραποιούν τη σωματική τους εμφάνιση. Αποδέχονται τον εαυτό τους και γι’ αυτό είναι πολύ φυσικοί. Δεν κρύβονται πίσω από τίποτε επίπλαστο ή τεχνητό, ούτε απολογούνται γι’ αυτό που είναι. Δεν καταλαβαίνουν πώς καθετί ανθρώπινο μπορεί να είναι προσβλητικό. Αγαπούν τον εαυτό τους και τον δέχονται όπως είναι. Κατά τον ίδιο τρόπο, αποδέχονται τη φύση γι’ αυτό που είναι, αντί να επιθυμούν να ‘ναι διαφορετική. Δεν παραπονιούνται ποτέ για πράγματα που δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν, όπως ο καύσωνας, οι καταιγίδες ή το κρύο. Αποδέχονται τον εαυτό τους και τον κόσμο έτσι όπως είναι. Καμιά προσποίηση, κανένα παράπονο, απλώς αποδοχή. Παρατηρήστε τους χρόνια ολόκληρα και δεν θα τους ακούσετε ποτέ ν’ αυτοαποδοκιμάζονται ή να εύχονται κάτι. Θα δείτε ανθρώπους της δράσης να δρουν. Θα δείτε πως αντιλαμβάνονται τον κόσμο έτσι όπως είναι, σαν το παιδί που δέχεται το φυσικό κόσμο κι απολαμβάνει όλη του την αξία.
Εκτιμούν πολύ το φυσικό κόσμο. Αγαπούν να ζουν στο ύπαιθρο, στη φύση και αποζητούν καθετί ανόθευτο και αυθεντικό. Αγαπούν ιδιαίτερα τα βουνά, τα ηλιοβασιλέματα, τους ποταμούς, τα λουλούδια, τα δέντρα, τα ζώα και γενικώς όλη την πανίδα και χλωρίδα. Είναι φυσιολάτρες, ανεπιτήδευτοι, απλοί και αγαπούν τη φυσικότητα του σύμπαντος. Δεν αποζητούν νυχτερινά κέντρα, πάρτι, λέσχες, αίθουσες γεμάτες καπνό και τα παρόμοια, παρ’ ότι είναι σίγουρα ικανοί να λειτουργήσουν στον κόσμο των ανθρώπων. Βρίσκουν γαλήνη στη φύση. Μπορούν να εκτιμήσουν αυτά που οι άλλοι θεωρούν βαρετά. Δεν κουράζονται ποτέ με ένα ηλιοβασίλεμα ή με μία βόλτα στο δάσος. Ένα πουλί που πετάει είναι μια υπέροχη εικόνα που μπορούν να την παρατηρούν αδιάκοπα. Μια κάμπια είναι εξίσου θαυμαστή με μια γάτα που γεννά. Διαρκώς εκφράζουν αυθόρμητα το θαυμασμό τους. Μερικοί μπορεί να το θεωρήσουν αυτό επίπλαστο, αλλά αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για τη γνώμη των άλλων. Είναι πολύ απασχολημένοι, με την αξιοποίηση των τεράστιων δυνατοτήτων τούς για την ολοκλήρωση της τωρινής στιγμής.
Έχουν βαθιά γνώση της συμπεριφοράς των άλλων κι αυτό που σ’ άλλους φαίνεται πολύπλοκο και ανεξιχνίαστο, αυτοί το αντιλαμβάνονται και το κατανοούν. Τα προβλήματα που ακινητοποιούν τόσους άλλους αυτοί συχνά τα αντιμετωπίζουν ως ασήμαντες μόνο ενοχλήσεις. Αυτή η συναισθηματική αποστασιοποίηση από τα προβλήματα τους κάνει ικανούς να ξεπερνούν εμπόδια πού οι άλλοι θεωρούν αξεπέραστα. Γνωρίζουν τον εαυτό τους και καταλαβαίνουν αμέσως τι προσπαθούν οι άλλοι να τους κάνουν. Έτσι σηκώνουν τους ώμους και τους αγνοούν, ενώ οι άλλοι θυμώνουν κι ακινητοποιούνται. Ποτέ δεν βρίσκονται σε σύγχυση, ούτε αιφνιδιάζονται˙ ό,τι σε πολλούς άλλους φαίνεται μπερδεμένο ή αξεδιάλυτο, εκείνοι συχνά τ’ αντιμετωπίζουν ως μια απλή κατάσταση, έχοντας έτοιμες λύσεις. Δεν επικεντρώνονται στα προβλήματα του συναισθηματικού τους κόσμου. Γ’ αυτούς τους ανθρώπους ένα πρόβλημα είναι υπαρκτό μόνο ως εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί παρά ως αντανάκλαση αυτού που είναι ή δεν είναι τα άτομα. Η αυταξία τους εδρεύει μέσα τους κι έτσι οποιαδήποτε εξωτερικά ενδιαφέροντα μπορούν μάλλον ν’ αντιμετωπιστούν αντικειμενικά, παρά σαν μία οποιαδήποτε απειλή της αξίας τους. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που δύσκολα το αντιλαμβανόμαστε, μια που οι περισσότεροι άνθρωποι εύκολα απειλούνται από εξωτερικά γεγονότα, ιδέες ή ανθρώπους. Αλλά τα υγιή, ανεξάρτητα άτομα δεν ξέρουν τι θα πει απειλή κι αυτό το χαρακτηριστικό τούς μπορεί να τους κάνει απειλητικούς για τους άλλους.
Ποτέ δεν μπλέκουν σε ανώφελους καβγάδες. Δεν είναι τυχοδιώκτες, πού περνούν εύκολα από τη μια ιδέα στην άλλη, για να αποκτήσουν αξία οι ίδιοι. Αν ο αγώνας συμβάλλει στην αλλαγή, τότε θ’ αγωνιστούν, αλλά ποτέ δε θα το κάνουν αν το θεωρήσουν ανώφελο. Δεν είναι μάρτυρες,αλλά άνθρωποι της δράσης, που πάντα βοηθούν τους άλλους. Καταπιάνονται σχεδόν πάντα με ό,τι κάνει τη ζωή των άλλων πιο ευχάριστη και πιο ανεκτή. Είναι πολεμιστές στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αλλαγών κι ωστόσο δεν παίρνουν τις έγνοιες του αγώνα τους στο κρεβάτι μαζί τούς κάθε βράδυ, γεγονός που θα δημιουργούσε έλκη, καρδιοπάθειες και άλλες σωματικές διαταραχές. Δεν μπορεί παρά να πρωτοτυπήσουν. Συχνά ούτε καν προσέχουν τις φυσικές διαφορές που υπάρχουν στους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των φυλετικών, εθνικών, σωματικών και φύλου. Δεν είναι επιφανειακοί ούτε κρίνουν τους άλλους απ’ την εμφάνισή τους. Παρ’ όλο πού μπορεί να φαίνονται εγωιστές, ξοδεύουν πολύ χρόνο στην υπηρεσία των άλλων. Γιατί; Επειδή έτσι τους αρέσει.
Δεν είναι φιλάσθενοι. Δεν πιστεύουν πως ένα κρυολόγημα ή ένας πονοκέφαλος μπορεί να τους ακινητοποιήσει. Πιστεύουν στην ικανότητα τους να απαλλαγούν από τέτοιες αρρώστιες, και ποτέ δεν τριγυρνούν λέγοντας πόσο άσχημα νιώθουν, πόσο κουρασμένοι είναι ή τι αρρώστιες πέρασαν πρόσφατα. Ωστόσο φροντίζουν το σώμα τους. Αγαπούν τον εαυτό τους και κατά συνέπεια τρώνε καλά, γυμνάζονται τακτικά (ως τρόπος ζωής) κι αρνούνται να υποκύψουν σε ασθένειες που κάνουν τους ανθρώπους αδύναμους για κάποιο χρονικό διάστημα. Τους αρέσει να ζουν καλά κι αυτό κάνουν.
Ένα άλλο σταθερό χαρακτηριστικό αυτών των ολοκληρωμένων ατόμων είναι η εντιμότητα. Δεν αντιδρούν ποτέ αόριστα ή με υπεκφυγές, δεν προσποιούνται ούτε λένε ψέματα. Βλέπουν το ψέμα ως διαστρέβλωση της πραγματικότητάς τους και αρνούνται να υιοθετήσουν μια συμπεριφορά αυταπάτης. Παρ’ όλο που είναι μοναδικοί άνθρωποι θα αποφύγουν την κάθε διαστρέβλωση για να προστατέψουν τους άλλους. Ξέρουν ότι έχουν την ευθύνη του κόσμου τους όπως κι οι άλλοι. Έτσι, συχνά συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί να θεωρηθεί σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα επιτρέπουν στους άλλους να πάρουν τις αποφάσεις τους. Ασχολούνται αποτελεσματικά με τα πράγματα όπως είναι, παρά όπως θα τα ήθελαν.
Δεν κατηγορούν τους άλλους, Η προσωπικότητά τους είναι εσωτερικά προσανατολισμένη κι αρνούνται ν’ αποδώσουν ευθύνες στους άλλους γι’ αυτό που οι ίδιοι είναι. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν σπαταλούν το χρόνο τους σχολιάζοντας τους άλλους ούτε επικεντρώνονται στις πράξεις κάποιου άλλου. Δεν μιλούν για τους άλλους, μιλούν με τους άλλους. Δεν κατηγορούν τους άλλους, αλλά βοηθούν αυτούς και τους εαυτούς τους να αποδώσουν την ευθύνη εκεί όπου ανήκει. Δεν κουτσομπολεύουν κι ούτε διαδίδουν κακές πληροφορίες. Είναι τόσο απασχολημένοι με την αποδοτικότητά τους ώστε δεν έχουν καιρό για τις μικροπρέπειες που γεμίζουν τη ζωή τόσων ανθρώπων. Οι άνθρωποι της δράσης δρουν. Οι επικριτές κατηγορούν και παραπονιούνται. Τα άτομα αυτά ελάχιστα ενδιαφέρονται για την τάξη, την οργάνωση ή το σύστημα στο οποίο ζουν. Έχουν αυτοπειθαρχία, αλλά δεν έχουν την ανάγκη να προσαρμόσουν ανθρώπους και πράγματα στις δικές τους αντιλήψεις. Δεν έχουν «πρέπει» για τους άλλους.
Αναγνωρίζουν στον καθένα το δικαίωμα της επιλογής και θεωρούν τα μικροπράγματα που τρελαίνουν τους άλλους απλώς ως αποτελέσματα της απόφασης κάποιου άλλου. Δεν αντιλαμβάνονται τον κόσμο με κάποια συγκεκριμένη μορφή ύπαρξης. Δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με την καθαριότητα ή την τάξη. Υπάρχουν μ’ ένα λειτουργικό τρόπο κι αν κάτι δεν ταιριάζει με τις προτιμήσεις τους κι αυτό ακόμη το βρίσκουν «εντάξει». Γι’ αυτούς, λοιπόν, η οργάνωση είναι μάλλον μέσον, παρά αυτοσκοπός. Επειδή ακριβώς δεν υπάρχει αυτή η νεύρωση της οργανωτικότητας, είναι δημιουργικοί. Κάνουν (κι απολαμβάνουν) καθετί το ενδιαφέρον με το δικό τους, μοναδικό τρόπο, είτε πρόκειται για ένα πιάτο σούπας, το γράψιμο μιας έκθεσης ή το κούρεμα τον γρασιδιού. Θέτουν τη φαντασία τους στην υπηρεσία της δράσης με αποτέλεσμα να προσεγγίζουν δημιουργικά καθετί. Δεν κάνουν τίποτε μ’ έναν καθορισμένο τρόπο. Δεν συμβουλεύονται εγχειρίδια ούτε ρωτούν ειδικούς˙ απλούστατα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα όπως νομίζουν καλύτερα. Αυτό είναι η δημιουργικότητα και όλοι τους ανεξαιρέτως την έχουν.
Είναι άνθρωποι με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ενέργειας. Φαίνονται να χρειάζονται λιγότερο ύπνο κι ωστόσο είναι ενθουσιασμένοι με τη ζωή. Δρουν και είναι υγιείς. Μπορούν να διαθέσουν τεράστια ενεργητικότητα για την εκπλήρωση ενός στόχου, επειδή οι ίδιοι το επέλεξαν ως μια δραστηριότητα ολοκλήρωσης της τωρινής τους στιγμής. Η ενεργητικότητά τους δεν είναι υπερφυσική˙ είναι απλώς απόρροια της αγάπης για τη ζωή και για όλες τις δραστηριότητές της. Δεν ξέρουν τι θα πει πλήξη. Όλα τα γεγονότα της ζωής προσφέρουν ευκαιρίες για δράση, σκέψη, συναίσθημα και ζωντάνια και ξέρουν πώς να διοχετεύουν την ενεργητικότητά τους σ’ αυτά. Αν τους έκλειναν φυλακή, θα χρησιμοποιούσαν κι εκεί το πνεύμα τους με δημιουργικό τρόπο για να μην παραλύσουν από την έλλειψη ενδιαφερόντων.
Πλήξη δεν υπάρχει στη ζωή τους, επειδή χρησιμοποιούν την ενεργεία, που και άλλοι διαθέτουν, με τρόπο παραγωγικό για τον εαυτό τους.Είναι ορμητικά περίεργοι. Ποτέ δεν ξέρουν πολλά. Αναζητούν συνεχώς και Θέλουν να μαθαίνουν σε κάθε τωρινή στιγμή της ζωής τους. Δεν ενδιαφέρονται αν θα κάνουν κάτι σωστά ή λάθος. Αν δεν φέρει αποτελέσματα ή αν δεν προκύψει το κατά το δυνατόν καλύτερο, τότε το εγκαταλείπουν αντί να το συλλογίζονται προσκολλημένοι σ’ αυτό με θλίψη. Είναι αληθινοί ερευνητές, με την έννοια της μάθησης: πάντα ενθουσιάζονται γνωρίζοντας όλο και περισσότερα και πιστεύουν ότι ποτέ δεν θα είναι παντογνώστες. Αν συναναστρέφονται έναν κουρέα, θέλουν να μάθουν τα πάντα για την τέχνη του. Ποτέ δεν νιώθουν ούτε συμπεριφέρονται ως ανώτεροι, επιδεικνύοντας την αξία τους για να τους χειροκροτήσουν οι άλλοι. Μαθαίνουν ακόμη κι από τα παιδιά, από τους χρηματιστές κι από τα ζώα. Θέλουν να μάθουν περισσότερα για το τι σημαίνει να είσαι συγκολλητής μετάλλων, μάγειρος ή αντιπρόεδρος μιας εταιρείας Διδάσκονται, δεν διδάσκουν. Ποτέ δεν γνωρίζουν αρκετά και δεν ξέρουν τι σημαίνει να φέρεσαι υπεροπτικά, μια που ποτέ δεν νιώθουν έτσι. Κάθε άτομο, κάθε αντικείμενο, κάθε γεγονός αντιπροσωπεύει γι’ αυτούς μια ευκαιρία να μάθουν περισσότερα. Κι είναι ορμητικοί στο πλαίσιο των ενδιαφερόντων τούς, μη περιμένοντας τη γνώση να φτάσει ως αυτούς, αλλά κυνηγώντας τη. Δεν φοβούνται να μιλήσουν σε μια σερβιτόρα, να ρωτήσουν έναν οδοντογιατρό πώς είναι να βάζεις τα χέρια σου στο στόμα κάποιου άλλου όλη μέρα, ή έναν ποιητή τι εννοεί μ’ αυτόν ή τον άλλο στίχο.
Δεν φοβούνται μήπως αποτύχουν. Στην πραγματικότητα συχνά καλωσορίζουν την αποτυχία. Δεν εξομοιώνουν την επιτυχία κάθε εγχειρήματος με την επιτυχία τους ως ανθρώπων. Αφού η αυταξία τους προέρχεται απ’ αυτούς, οποιοδήποτε εξωτερικό γεγονός αντιμετωπίζεται αντικειμενικά, ως απλώς αποδοτικό ή όχι. Ξέρουν ότι η αποτυχία είναι απλώς η γνώμη κάποιου άλλου και δεν τη φοβούνται, αφού δεν επηρεάζει την αυταξία τους. Έτσι, δοκιμάζουν τα πάντα, συμμετέχουν σε κάτι μόνο και μόνο επειδή είναι διασκεδαστικό και ποτέ δεν φοβούνται να δώσουν εξηγήσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν επιλέγουν ποτέ οποιαδήποτε έκφραση θυμού.
Χρησιμοποιώντας την ίδια λογική (και χωρίς να χρειάζεται να το σκεφτούν κάθε φορά, μια που τους έχει γίνει τρόπος ζωής) δεν λένε ποτέ στον εαυτό τους ότι οι άλλοι θα έπρεπε να συμπεριφέρονται διαφορετικά κι ότι τα γεγονότα θα έπρεπε να είναι αλλιώς. Δέχονται τους άλλους όπως είναι και προσπαθούν ν’ αλλάξουν ό,τι δεν τους αρέσει. Έτσι, είναι αδύνατο να θυμώσουν, αφού δεν έχουν προσδοκίες. Είναι ικανοί να εκμηδενίσουν οποιαδήποτε αυτοκαταστροφικά συναισθήματα και να προαγάγουν τα αυτοενισχυτικά.
Αυτά τα ευτυχισμένα άτομα κατά θαυμαστό τρόπο δεν διαθέτουν αμυντικό μηχανισμό. Δεν υποκρίνονται και δεν προσπαθούν να εντυπωσιάσουν. Δεν ντύνονται έτσι ώστε να τους εγκρίνουν οι άλλοι ούτε μεταχειρίζονται προσχήματα προκειμένου να εξηγηθούν. Είναι απλοί και φυσικοί και δεν εντυπωσιάζονται απ’ όσα μεγάλα ή μικρά κάνουν. Δεν διαφωνούν στις συζητήσεις ούτε εκνευρίζονται˙ απλούστατα δηλώνουν τη γνώμη τους, ακούν τους άλλους κι αναγνωρίζουν πόσο μάταιο είναι να προσπαθήσουν να πείσουν κάποιον να είναι όπως αυτοί. Απλώς λένε «Εντάξει, είμαστε διαφορετικοί. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε». Αρκούνται σ’ αυτό, χωρίς να χρειάζεται να βρουν ένα επιχείρημα ή να πείσουν τον αντίπαλο για το λάθος της άποψής του. Δεν φοβούνται μήπως κάνουν άσχημη εντύπωση, αλλά δεν αγωνίζονται και για το αντίθετο.
Οι αξίες τους δεν είναι τοπικές. Δεν ταυτίζονται με την οικογένεια, τη γειτονιά, την κοινότητα, την πόλη, το κράτος ή τη χώρα. Αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως μέλη της ανθρώπινης φυλής κι ένας άνεργος Αυστριακός δεν είναι ούτε καλύτερος ούτε χειρότερος από έναν άνεργο της Καλιφόρνιας. Δεν είναι πατριώτες με την έννοια των συνόρων, αλλά βλέπουν τον εαυτό τους μάλλον ως πολίτη ολόκληρης της ανθρωπότητας. Δεν χαίρονται βλέποντας περισσότερους εχθρούς νεκρούς, μια που ο εχθρός είναι κι αυτός ανθρώπινο πλάσμα, όπως ο σύμμαχος. Δεν δέχονται τις γραμμές που χαράζουν οι άνθρωποι για να καθορίσουν ποιος είναι δικός τους και ποιος ξένος. Υπερβαίνουν τα παραδοσιακά σύνορα, με αποτέλεσμα οι άλλοι να τους αποκαλούν συχνά επαναστάτες ή και προδότες.
Δεν έχουν ούτε ήρωες ούτε είδωλα. Αντιμετωπίζουν όλους τους ανθρώπους ως ανθρώπους και δεν αξιολογούν κανέναν περισσότερο απ’ τον εαυτό τους. Δεν απαιτούν δικαιοσύνη κάθε στιγμή. Αν κάποιος έχει περισσότερα προνόμια, το θεωρούν θετικό γι’ αυτόν, παρά λόγο για να ‘ναι αυτοί δυστυχισμένοι. Όταν έχουν κάποιον αντίπαλο, περιμένουν απ’ αυτόν να λειτουργήσει σωστά, αντί να ευχονται να κάνει κάποιο λάθος για να κερδίσουν αυτοί. Θέλουν να νικούν και να είναι αποδοτικοί επειδή το αξίζουν, όχι εξαιτίας των λαθών των άλλων. Δεν υποστηρίζουν πως όλοι είναι εξίσου προικισμένοι, αλλά πως πρέπει να ψάχνουν μέσα τους για την ευτυχία τους Δεν κρίνουν κανέναν κι ούτε χαίρονται με τη δυστυχία των άλλων. Είναι πολύ απασχολημένοι με το να υπάρχουν, ώστε δεν προσέχουν τι κάνουν οι γείτονές τους.
Το σημαντικότερο, είναι άτομα που αγαπούν τον εαυτό τους. Κάθε τους πράξη ξεκινά απ’ την επιθυμία να ωριμάσουν και πάντα μεταχειρίζονται σωστά τον εαυτό τους. Δεν υπάρχει θέση για μεμψιμοιρία, αυτοαπόρριψη ή για μίσος προς τον εαυτό τους. Αν τους ρωτήσετε «Σας αρέσει ο εαυτός σας;» Θα λάβετε ως απάντηση ένα ηχηρό: «Φυσικά και μ’ αρέσει!» Είναι, πραγματικά, σπάνια πουλιά. Κάθε μέρα τούς είναι μια απόλαυση. Τη ζουν σωστά και χαίρονται όλες τις τωρινές στιγμές τους. Δεν είναι απαλλαγμένοι από προβλήματα, αλλά από τη συναισθηματική ακινησία που αυτά έχουν ως συνέπεια. Μέτρο της ψυχικής τους υγείας δεν είναι αν θα σκοντάψουν, αλλά τι θα κάνουν όταν σκοντάψουν. Θα μείνουν εκεί που έπεσαν και θα θρηνολογούν γι’ αυτό; Όχι, θα σηκωθούν. Θα τινάξουν τη σκόνη από,πάνω τους και θα εξακολουθούν να χαίρονται τη ζωή.
