Το Ερμητικό αξίωμα «ό,τι είναι επάνω το ίδιο είναι και κάτω» αποδίδει στο ακέραιο τη σχέση του Κόσμου - του μακρόκοσμου, με τον άνθρωπο - τον μικρόκοσμο. Ο άνθρωπος είναι η μινιατούρα της σύνθεσης και της διαδικασίας του σύμπαντος. Ό,τι υπάρχει στον μεγάκοσμο υπάρχει και στον μικρόκοσμο και μελετώντας το ένα, είτε το σύμπαν είτε τον άνθρωπο, με μέτρο την αναλογία, διαπιστώνουμε τις αντιστοιχίες τους και τη σχέση μεταξύ τους.
Ο Κόσμος με ό,τι περιλαμβάνει, από την υψίστη Οντότητα έως το ελάχιστο άτομο, είναι ένα σύνολο Ζωής πλεγμένο σαν δίχτυ, που ζει και πάλλεται στον ρυθμό που καθορίζεται από τη Μία Θεία Αρχή. Στον Κόσμο υπάρχουν άπειρες μονάδες-ψυχές, όλες βγαλμένες από τη Μία Πηγή, οι οποίες καλυπτόμενες με πέπλα φτιαγμένα από ουσία-ύλη και ζωή, ταξιδεύουν διαμέσου των διαφορετικών πεδίων με σκοπό να γνωρίσουν την εκδηλωμένη ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της και με αυτό τον τρόπο να απελευθερώσουν τις θείες εγγενείς δυνάμεις τους καταγράφοντάς τες πάνω στη συμπαντική ύλη.
Ο Κόσμος, που είναι η προβολή της Θείας Σκέψης - λέγεται και Υιός - είναι το αποτέλεσμα της συνύπαρξης του Πνεύματος και της Ύλης. Το Πνεύμα είναι η πηγή και η αιτία της δύναμης και της ατομικής συνειδητότητας και παρέχει την καθοδηγητική διάνοια στο απέραντο πεδίο της κοσμικής Εξέλιξης. Η Ύλη είναι η προκοσμική Ουσία - Μουλαπρακρίτι ονομάζεται στην Ανατολή - και είναι η ρίζα κάθε ύλης που διαμορφώνει τα πεδία και τα οποιαδήποτε σχήματα στον κόσμο. Η Ύλη που λέγεται και Ουσία και Αιθέρας (1), αποτελεί τη βάση όλων των αντικειμενικών πεδίων στη Φύση (2).
Πνεύμα και ύλη αναπόσπαστα συνδεδεμένα μεταξύ τους αποτελούν το ενιαίο σύνολο κάθε ύπαρξης.
«Δεν μπορεί να υπάρξει εκδήλωση της συνείδησης, ημισυνείδησης ή ακόμα και ‘ασυνείδητης σκοπιμότητας’, παρά μόνο μέσω του φορέα της ύλης… Μόνο μέσω κάποιας μοριακής συγκέντρωσης ή συγκρότησης, το Πνεύμα ξεχύνεται σε ένα ρεύμα ατομικής ή υπο-συνείδητης υποκειμενικότητας….»(3)
Συνειδητότητα είναι η κατάσταση της μονάδας ως αποτέλεσμα της ενσωμάτωσής της στην ύλη και η παραμονή της μέσα σε ένα φυσικό σχήμα, λέει ο Ου.Τζατζ.
Υπάρχει η Αιώνια Κίνηση
Ο Κόσμος διακατέχεται και διαπερνάται από τη Μία Πνοή, που είναι και λέγεται Κίνηση. «Υπάρχει … ο αμετάβλητος νόμος της Φύσης που είναι ΑΙΩΝΙΑ ΚΙΝΗΣΗ, κυκλική και σπειροειδής και επομένως προοδευτική ακόμα και στα φαινομενικά της πισωγυρίσματα.» (4)
«Η Κίνηση είναι αιώνια στο Ανεκδήλωτο και περιοδική στο Εκδηλωμένο, αναφέρει η Απόκρυφη Διδασκαλία.» (5)
«Υπάρχει ένας θεμελιώδης νόμος στον Αποκρυφισμό, που λέει ότι δεν υπάρχει ανάπαυση ή σταμάτημα της κίνησης στη Φύση. Αυτό που φαίνεται αναπαυμένο είναι μόνο η αλλαγή από ένα σχήμα σε ένα άλλο. Η αλλαγή της ουσίας συμπορεύεται με εκείνη του σχήματος.....»(6)
Η Κίνηση τροποποιούμενη σε επτά σημεία στον Χώρο, σχηματίζει επτά διαφορετικούς σταθμούς από τους οποίους προκύπτουν επτά αρχές και επτά πεδία. Η αρχή εκπροσωπεί τη συνείδηση και το πεδίο την ύλη. Επτά διαφορετικές Αρχές με τα αντίστοιχα πεδία τους, για κάθε πεδίο μια διαφορετική ποιότητα Ουσίας-Ύλης. Η επταπλή διαφοροποίηση είναι ένας από τους παγκόσμιους νόμους, αυτό μας λέει η Θεοσοφική διδασκαλία.
«Οτιδήποτε υπάρχει στο μεταφυσικό και το φυσικό Σύμπαν είναι επταδικό» (7)
Χώρος και Χρόνος είναι ένα. Ο Χώρος και ο Χρόνος δεν έχουν όνομα, επειδή είναι το αδιάγνωστο ΑΥΤΟ, που γίνεται αντιληπτό μόνο διαμέσου των επτά ακτίνων του - που «είναι οι Επτά Δημιουργίες, οι Επτά Κόσμοι, οι Επτά Νόμοι». (8)
Υπό τον νόμο της επταπλής διαφοροποίησης, ο άνθρωπος, όντας ο μικρόκοσμος, είναι μια ατομική συνειδητότητα, δηλαδή πνεύμα, που περικαλύπτεται από επτά διαφορετικά πέπλα ύλης. Αυτά τα πέπλα λέγονται και σώματα , οχήματα ή ακόμη και σκάφανδρα επειδή μέσω αυτών μπορεί να εισχωρεί και να υπάρχει στα αντίστοιχα, των πέπλων, πεδία και σχηματίζοντας όργανα-αισθήσεις προσαρμοσμένα στη φύση του εκάστοτε πεδίου, μπορεί να αντιλαμβάνεται και να συμμετέχει στη ζωή τους.
Από τα επτά πεδία που υπάρχουν στο αόρατο και ορατό σύμπαν, ο άνθρωπος προς το παρόν έχει συνειδητότητα και αντιληπτικότητα μόνο του φυσικού πεδίου με το οποίο επικοινωνεί μέσω των πέντε του αισθήσεων. Στόχος της εξέλιξης είναι ο άνθρωπος να αποκτήσει προοδευτικά αντίληψη και συνειδητότητα και των υπολοίπων ανώτερων ψυχικών, νοητικών και πνευματικών συνειδησιακών καταστάσεών του, εφόσον η ύπαρξή του είναι το σύνολο όλων αυτών. Η δυνατότητα αντίληψης και συμμετοχής της ατομικής συνειδητότητας σε όλες τις καταστάσεις της εκδήλωσης επιγραμματικά ονομάζεται ‘κατάκτηση θείας αυτοσυνειδητότητας’ ή ‘ο στόχος του ταξιδιού του Προσκυνητή’, όπου ο Προσκυνητής είναι η Μονάδα-Ψυχή καλυμμένη με τα επτά πέπλα της.
Οι Αριθμοί
«Η εσωτερική θεογονία αρχίζει με το Ένα, εκδηλωμένο και επομένως μη αιώνιο στην παρουσία και την ύπαρξή του, αν και αιώνιο στην ουσία του. Είναι ο αριθμός των αριθμών και των αριθμημένων…» (9)
Το Ένα ή Μονάδα συμβολίζει την αρχή, το πνεύμα, τον όρθιο άνθρωπο. Το Δύο είναι η αρχή της διαφοροποίησης, επομένως των αντιθέτων, της δυσαρμονίας και του κακού. Το τρία ή το τρίγωνο είναι ο φορέας της Άγνωστης Θεότητας. Το τέσσερα είναι η ιδεατή ρίζα όλων των αριθμών, είναι η υλική φύση, το σύμβολο της Ζωής, όταν εμφανίζεται στον χώρο.
Οι πρώτοι Γνωστικοί ισχυρίζονταν ότι η Επιστήμη τους, η ΓΝΩΣΗ, βασιζόταν πάνω σε ένα τετράγωνο, οι γωνίες του οποίου συμβόλιζαν αντίστοιχα, τη Σιγή, τον Βυθό, τον Νου (Πνευματική Ψυχή) και την Αλήθεια.(10) Ο αριθμός Τέσσερα ή η Τετράδα θεωρείται στην Καμπάλα ως ο πιο τέλειος και ιερός αριθμός, επειδή εκπορεύεται από τη Μονάδα ή μάλλον από το Τρία στο Ένα. (11). Το Τέσσερα ονομαζόταν από τους Πυθαγόρειους, Κλειδοκράτορας της Φύσης. (12)
Ο αριθμός αυτός που από τον Πυθαγόρα αναπτύχθηκε στη θεωρία της Τετρακτύος, θεωρείται και είναι ιερός, επειδή υποχρεώνει τη Ζωή να σχηματοποιείται με μια τετραπλή όψη, όπου και όσο η ζωή εμφανίζεται. Είναι ο αριθμός του Χώρου, ο οποίος «είναι η πρωταρχική ενσωμάτωση της απλής μονάδας… η απεριόριστη έκταση.» (13)
Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Πυθαγόρειος κόσμος αποτελείται από μια διπλή τετράδα. Η τετράδα του πνευματικού κόσμου είναι το Αγαθό, ο Νους, η Ψυχή και η Ύλη. Ενώ η άλλη τετράδα αυτή του αισθητού είναι τα τέσσερα Στοιχεία που είναι το Πυρ, ο Αέρας, το Νερό και η Γη. Τα τέσσερα Στοιχεία είναι οι ρίζες και οι αρχές όλων των σύνθετων σωμάτων και λέγονται ριζώματα. (14)
Ο Πρόκλος λέει ότι «ο Πατέρας των χρυσών στίχων υμνεί την Τετρακτύ σαν την πηγή της αιώνιας φύσης.»
Το φίλιωμα της τριάδας με την τετράδα παρουσιάζει την επτάδα, η οποία θεωρείται ο αριθμός της εκδήλωσης και του ανθρώπου. Για τους Αιγύπτιους ο αριθμός 7 ήταν το σύμβολο της αιώνιας ζωής. Το ελληνικό γράμμα Ζ που είναι ένα διπλό 7, είναι το αρχικό γράμμα του ρήματος ζάω και ζω και της λέξης Ζευς, που είναι ο πατέρας της ζωής. «Ο αριθμός επτά ή το επτάγωνο ήταν για τους Πυθαγόρειους, θρησκευτικός και τέλειος αριθμός. Λεγόταν τελεσφόρος, επειδή μέσω αυτού τα πάντα στο σύμπαν και την ανθρωπότητα οδηγούνται στο τέλος τους, δηλαδή εκπληρώνουν τον σκοπό τους.(15)΄Ένα Τρίγωνο και ένα Τετράγωνο, είναι το σύμβολο του επταπλού ΑΝΘΡΩΠΟΥ.
Ό,τι υπάρχει στην αντικειμενικότητα, δηλαδή στο επταπλό σύμπαν, υπακούει στον νόμο της επταπλότητας, για τούτο και έχει επτά αρχές.
Στηv Μυστική Δοξασία αναφέρονται τα ακόλουθα: «… μελετείστε καλά τις Αρχές και του Κόσμου και του εαυτού σας, διαιρέστε τες στην ομάδα των σταθερών και των προσωρινών, στις ανώτερες και αθάνατες και στις κατώτερες και θνητές, επειδή έτσι μόνο μπορούμε να κυριαρχήσουμε και να καθοδηγήσουμε, πρώτα το κατώτερο κοσμικό και προσωπικό, μετά το ανώτερο κοσμικό και απρόσωπο.»
Στηv Μυστική Δοξασία της Ε.Π.Μ., στο πρώτο τόμο που αφορά στην Κοσμογένεση, αναφέρονται η προέλευση, η γέννηση και η εξέλιξη του σύμπαντος, του ηλιακού συστήματος και του πλανήτη μας. Στο απόσπασμα 200 του α! τόμου μας δίνεται το κάτωθι σχήμα.
Η διδασκαλία σχετικά με την επταπλή σύσταση των αστρικών σωμάτων και του μακρόκοσμου – απ’όπου και η επταδική διαίρεση του μικρόκοσμου ή ανθρώπου – μέχρι τώρα ήταν από τις πιο εσωτερικές. Την παλιά εποχή συνηθιζόταν να αποκαλύπτεται κατά τη μύηση μαζί με τους πιο ιερούς αριθμούς των κύκλων. … η αποκάλυψη ολόκληρου του συστήματος της Κοσμογονίας δεν θεωρήθηκε ούτε για μια στιγμή ότι ήταν δυνατή, σε μια εποχή όπου λίγα κομμάτια πληροφοριών δίνονταν με επιφύλαξη σαν απαντήσεις σε επιστολές.
1ο πεδίο
Η Μπλαβάτσκυ αναφέρει ότι τα επτά πεδία αντιστοιχούν στα επτά στάδια συνειδητότητας στον άνθρωπο. Σ’αυτόν απομένει να συντονίσει τις τρεις ανώτερες καταστάσεις μέσα του με τα τρία ανώτερα πεδία του Κόσμου. Αλλά πριν από τον συντονισμό πρέπει να αφυπνίσει τις τρεις έδρες σε ζωή και δραστηριότητα.
Τα τρία ανώτερα πεδία του επταπλού Κόσμου είναι θεία και αρούπα, δηλαδή δίχως μορφή. Τα κατώτερα τέσσερα είναι ο κόσμος της μορφής και σύμφωνα με την Καμπάλα, αρχίζει με το Αρχετυπικό πεδίο, το Δημιουργικό, το Σχηματικό και καταλήγει στο Φυσικό πεδίο.
Το ανώτερο των τεσσάρων κατώτερων πεδίων ονομάζεται Αρχετυπικός κόσμος και περιέχει το ανώτατο Αστρικό Φως. Εδώ η λέξη «αρχετυπικός» δεν είναι ο Πλατωνικός όρος που αντιστοιχεί στον Νου της Θεότητας. Έχει την έννοια του πρώτου μοντέλου που θα ακολουθηθεί και θα βελτιωθεί από τους κόσμους που τον διαδέχονται προς τα έξω και κάτω. Τα επτά πεδία αντιστοιχούν στα επτά στάδια συνειδητότητας. Μετράμε από κάτω προς τα πάνω, ώστε το φυσικό πεδίο να έχει τον αριθμό 1.
Αντιστοιχία των Επτά Κοσμικών και των Επτά Ανθρώπινων Αρχών
===================================================
Ανθρώπινες όψεις ή αρχές Κοσμικές όψεις ή αρχές
======================================================
Οι Τρεις Όψεις της Θεότητας
1. Παγκόσμιο Πνεύμα (Άτμα) Ο Ανεκδήλωτος Λόγος
2. Πνευματική Ψυχή (Μπούντι) Ο ημι-Εκδηλωμένος Λόγος-η Σκέψη
3. Ανθρώπινη Ψυχή (Μάνας) Παγκόσμια Ενεργός Νοημοσύνη
Το Πνεύμα της Γης
4.Zωώδης Ψυχή (Μάνας) Κοσμική Χαοτική Ενέργεια
5. Αστρικό σώμα (λίνγκα σαρίρα) Αστρικό Ιδεατό, αντανακλά γήινα πράγματα
6. Ουσία Ζωής (πράνα) Ουσία Ζωής ή Ενέργεια
7. Σώμα (στούλα σαρίρα) Η Γη
(Μ.Δ.,ΙΙ, 596)
Στο διάγραμμα 3, παρατηρούμε ότι υπάρχουν 7 κύκλοι Α,Β,C,D κλπ. Aυτοί οι κύκλοι αντιπροσωπεύουν τα επτά σώματα της γης μας, εκ των οποίων μόνο το φυσικό σώμα του πλανήτη είναι ορατό σε μας. Το ίδιο συμβαίνει και με κάθε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.
Ο πλανήτης μας Γη είναι μια άλυσος επτά σφαιρών που ονομάζεται «Γήινη Άλυσος». Το πεδίο που η σφαίρα μας είναι επάνω και τα τρία ανώτερα πεδία στα οποία υπάρχουν οι άλλες έξι σφαίρες ονομάζονται τα «τέσσερα κατώτερα πεδία της Κοσμικής Συνειδητότητας». Η ανώτερη Τριάδα αποτελείται από τις αθάνατες πνευματικές αρχές. Κατά τον ίδιο τρόπο και με παρόμοια αντιστοιχία οι επτά αρχές που συνθέτουν την ανθρώπινη ύπαρξη, μοιράζονται στις τρεις ανώτερες και στις τέσσερεις κατώτερες αρχές. Το Αστρικό Φως κυριαρχεί στα τέσσερα κατώτερα πεδία, ενώ τα τρία ανώτερα πεδία πληρούνται από ακάσα, την πλέον λεπτή και φωτεινή ουσία του χώρου.
Όσον αφορά το παρακάτω σχεδιάγραμμα συγκεντρώνει αρχές, πεδία και στοιχεία.
Το ΕΝΑ Στοιχείο μεταβάλλεται σε Στοιχεία τα οποία στην αντικειμενικότητα δηλαδή στα τέσσερα κατώτερα πεδία της Κοσμικής Συνειδητότητας γίνονται πυρ, αέρας, νερό, γη. Ο Αιθέρας(1) των αρχαίων είναι το Ακάσα των Ινδών.
Αρχές, Πεδία και Στοιχεία
Οι Επτά Κοσμικές Αρχές
«Οτιδήποτε στο μεταφυσικό όπως και στο φυσικό Σύμπαν είναι επταπλό.» ΜΔ Ι, 158
Η Θεοσοφική παράδοση λέει ότι το Σύμπαν αποτελείται από επτά πεδία. Τα τρία ανώτερα ανήκουν στον άμορφο (αρούπα) πνευματικό κόσμο, ενώ τα τέσσερα επόμενα είναι τα πεδία της Κοσμικής Συνειδητότητας, αποτελούν το αντικειμενικό τμήμα της εκδηλωμένης Ύπαρξης και στον χώρο τους υπάρχουν τα σχήματα και οι μορφές (ρούπα).
Ο όρος «πεδίο» προέρχεται από το λατινικό planus και σημαίνει την έκταση ενός χώρου ή μιας κατάστασης, είτε αόρατης είτε ορατής. Στον Αποκρυφισμό, ο όρος χρησιμοποιείται για να δείξει μια κατάσταση συνειδητότητας ή την αντιληπτική ικανότητα μιας δύναμης μέσω ενός ιδιαίτερου συνόλου αισθήσεων. Ή την κατάσταση της ύλης που αντιστοιχεί στις ανωτέρω περιπτώσεις.
Κάθε πεδίο είναι μία όψη από τις Επτά της Θείας Σκέψης και το καθένα αντικατοπτρίζει και επαναλαμβάνει το Πρωταρχικό στο επόμενο και πιο εξωτερικό. Το κάθε πεδίο είναι το πέπλο-σώμα της Κοσμικής Συνειδητότητας, και τα Επτά Πεδία είναι τα πέπλα της με τα οποία καλύφθηκε όταν σχημάτιζε τον Κόσμο, στο παρόν μανβαντάρα.
Το κάθε πεδίο κυβερνάται από μία Αρχή ή Δύναμη. Η Αρχή είναι η Κοσμική Συνείδηση ενώ το Πεδίο είναι η Ουσία-Ύλη μέσω της οποίας παρουσιάζεται στον χώρο η Συνείδηση.
Οι τρεις θεμελιώδεις και πρωταρχικές όψεις της Κοσμικής Συνειδητότητας είναι:
α) το Παγκόσμιο Πνεύμα – Άτμα
β) η Πνευματική Ψυχή – Μπούντι – η Θεία Σκέψη και
γ) ο Νους – Μάνας – η Παγκόσμια Ενεργός Νοημοσύνη.
Είναι οι τρεις καταστάσεις-όψεις της Θεότητας, τα κατηγορήματά Της. Αυτές οι τρεις Θείες όψεις γίνονται οι Αρχές του Σύμπαντος. Στην πραγματικότητα, οι τρεις Όψεις-Αρχές αντικατοπτρίζονται στον Χώρο και εμφανίζουν μέσω των διαφοροποιημένων πέπλων ύλης που προσλαμβάνουν τις φαινομενικά διαφορετικές αρχές στον κόσμο. Ό,τι υπάρχει στην αντικειμενικότητα, δηλαδή στο Επταπλό σύμπαν, υπακούει στον Νόμο της Επταπλότητας, για τούτο και έχει επτά αρχές.
Ο άνθρωπος ως ένα μικρό σύμπαν και ανάτυπο του μακρόκοσμου, αποτελείται από επτά αρχές, και προς το παρόν έχει σε ενεργό κατάσταση μερικές εξ αυτών, τις κατώτερες. Στην παρούσα περίοδο εξέλιξής του αναπτύσσει και δραστηριοποιεί την αρχή της νοημοσύνης σε συνδυασμό με την αρχή της επιθυμίας. Βρίσκεται ακόμη στο στάδιο που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη νοημοσύνη για την ικανοποίηση της κατώτερης επιθυμίας, ενώ στο απώτατο μέλλον θα χρησιμοποιεί τη νοητική δύναμη για δημιουργικούς σκοπούς μιας ανώτερης και εξευγενισμένης επιθυμίας, που θα αποβλέπει στην πνευματική εξέλιξη του συνόλου της ζωής και όχι στην προσωπική και ιδιοτελή ικανοποίησή του.
Οι επτά Κοσμικές Αρχές παρατίθενται, εδώ, με Σανσκριτικούς (16) όρους και με μια αρίθμηση που αρχίζει από το φυσικό προς το πνευματικό.
Παραμάτμαν
Μάχα Μπούντι ή Πνευματική Ψυχή
Μάχατ ή Κοσμικός Νους
Κοσμικό Κάμα ή Επιθυμία
3. Κοσμική Τζίβα ή Ζωή
2. Κοσμικό Αστρικό
1. Στούλα-Σαρίρα ή Φυσικό
Παραμάτμαν: από το παραμα, σημαίνει το εξαίρετο, το ανώτατο και άτμαν είναι το εγώ και το πνεύμα. Είναι το Ανώτατο Πνεύμα, η ρίζα και η πηγή του Άτμαν, που είναι η ανθρώπινη παγκόσμια αρχή. «Το Άτμαν είναι το μόνο πραγματικό και αιώνιο υπόβαθρο όλων – η ουσία και η απόλυτη γνώση…» (17)
Μάχα-Μπούντι: από το Μάχα που σημαίνει το μεγάλο και το Μπούντι που είναι αρχή της διάκρισης. «Το Μπούντι είναι μια ακτίνα από την Παγκόσμια Πνευματική Ψυχή» (18)
Μάχατ ή Κοσμικός Νους: είναι το μεγάλο, η μεγάλη αρχή, ο Παγκόσμιος Νους. Είναι η Κοσμική Νοημοσύνη και ονομάζεται η Μεγάλη Αρχή. (19) «Ο ένας απρόσωπος Μεγάλος Αρχιτέκτονας του Σύμπαντος είναι ο Μάχατ, ο Παγκόσμιος Νους…» (20)
Κοσμικό Κάμα ή Επιθυμία: είναι η Παγκόσμια Σάκτι – η δύναμη της Θέλησης, η παγκόσμια ενέργεια.
«Το Κάμα είναι η πρώτη συνειδητή επιθυμία για το σύνολο της ζωής, για το αγαθό, την αγάπη και για ό,τι ζει και αισθάνεται, χρειάζεται βοήθεια και καλοσύνη. Είναι το πρωταρχικό αίσθημα της ατέλειωτης τρυφερής συμπόνοιας και ελέους που πρωτοανατέλλει στη συνειδητότητα της Μίας Δημιουργικής Δύναμης, μόλις πρωτοέρχεται σε ζωή ως μια ακτίνα από το Απόλυτο.» (21)
Κοσμική Τζίβα ή Ζωή: είναι η Κοσμική Ζωή, η Κοσμική Ζωτικότητα. Το Πράνα – που είναι η αρχή της ζωής, στον άνθρωπο – θεωρείται η ατομικομικοποιημένη όψη αυτής της Κοσμικής δύναμης.
«Κατά τον θάνατο του ζωντανού όντος, το Πράνα ξαναγίνεται Τζίβα. Το Πράνα, στη γη, είναι ένας τρόπος ζωής, μια συνεχής κυκλική κίνηση από μέσα προς τα έξω και πάλι πίσω, μια εκπνοή και εισπνοή της Μίας Ζωής, ή του Τζίβα, το συνώνυμο της Απόλυτης και Άγνωστης Θεότητας.» (22)
Κοσμικό Αστρικό: είναι το Αστρικό Φως.
«Η αόρατη περιοχή που περιβάλλει τη σφαίρα μας, ….. , και η οποία αντιστοιχεί στη δεύτερη αρχή του Κόσμου (η τρίτη όντας η Ζωή, της οποίας είναι το όχημα). Στον άνθρωπο αντιστοιχεί στο Αστρικό του σώμα ή το Λίνγκα-Σαρίρα. Είναι μια λεπτή ουσία ορατή μόνο στον διορατικό και πρόκειται για την κατώτερη από τις Επτά Κοσμικές Αρχές.» (23)
Φυσικό: είναι το εκδηλωμένο Σύμπαν, το φυσικό κάλυμμα ή το όχημα για όλες τις Αρχές. Είναι το μόνο ορατό για τον άνθρωπο.
Οι Επτά Αρχές του ανθρώπου
Σύμφωνα με τηv Θεοσοφική διδασκαλία, που είναι μεταφυσική επιστήμη, ο άνθρωπος έχει επτά αρχές ή όψεις. Αυτές είναι οι εξής:
1. Το Φυσικό σώμα είναι το όχημα που περιλαμβάνει όλες τις αρχές και τις δυνάμεις από τις οποίες ορίζεται ο άνθρωπος. Είναι προσωρινό και χρησιμοποιείται για τη λήψη εμπειρίας στο Φυσικό επίπεδο μέσω των πέντε αισθήσεων, προς το παρόν. Σανσκριτικά ονομάζεται Sthula sharira. Sthula σημαίνει το παχύ, το χονδρό και sharira είναι αυτό που διαλύεται, το προσωρινό.
2. Το λεπτοφυές ή αιθερικό τμήμα του φυσικού σώματος, το οποίο ονομάστηκε από την Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, Αστρικό Σώμα. Σανσκριτικά ονομάζεται Linga-sharira και σημαίνει το μοντέλο, το πρότυπο σχέδιο, το υπόδειγμα, το καλούπι. Στη Μυστική Δοξασία, αναφέρεται ότι «το αστρικό σώμα ή το διπλό, είναι πριν από το φυσικό, καθώς το πρώτο είναι το μοντέλο για το δεύτερο». (24)
Το Αστρικό σώμα αναφέρεται επίσης ως διπλό, σώμα-φάντασμα, αιθερικό, πρανικό καθώς και άλλες ονομασίες που δίνονται από διαφορετικές εσωτερικές σχολές.
3. Πράνα, είναι η Ζωτική Αρχή που διαπερνά και ζωοδοτεί το φυσικό σώμα. Πράνα σημαίνει την αναπνοή, το πνεύμα, τη ζωτική δύναμη. Είναι η δύναμη που δίνει ζωή και στηρίζει τις λειτουργίες της προσωπικότητας ή του κατώτερου εαυτού. Δηλαδή τροφοδοτεί με ζωτικότητα τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Δίχως τη δύναμη αυτή της ζωής, είναι αδύνατο να υπάρξουμε και να ζήσουμε στον φυσικό αλλά και στον αστρικό κόσμο. Όπου και όταν αφαιρείται η αρχή της Ζωής (Πράνα), αφαιρείται και η ζωή από το αντίστοιχο σώμα. Ο θάνατος του φυσικού σώματος επέρχεται όταν η εισροή του πράνα σταματά. Η αρχή αυτή έχει άμεση σχέση και διασύνδεση με τις αρχές 1, 2, 4 και με τις λειτουργίες του κατώτερου Μάνας, που είναι τμήμα της 5ης Αρχής.«Η αρχή της ζωής ή η ζωή-ενέργεια, που είναι πανταχού παρούσα, αιώνια, ακατάστεφτη, είναι μια δύναμη και μια ΑΡΧΗ….» (25)
Στη σειρά των Αρχών, καμιά φορά, η αρχή του Πράνα αριθμείται μετά το Λίνγκα Σαρίρα ή Αστρικό και πριν από το Φυσικό. Δηλαδή αναφέρεται ως 2η Αρχή αντί για 3η. Αυτό δεν αλλάζει την εσωτερική διαδικασία. Η Αρχή της Ζωής είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την κατώτερη ανθρώπινη φύση που εκφράζει την προσωπικότητα. Όταν το φυσικό σώμα εισέρχεται στη διαδικασία της αποσύνθεσης λόγω θανάτου, τότε η ίδια Αρχή εξακολουθεί να τροφοδοτεί με ζωή το κάμα-ρούπα – δηλαδή την ψυχολογική μας φύση ή το αστρικό πέπλο της ατομικής μας συνειδητότητας, αυτό που διαμορφώσαμε στη διάρκεια της φυσικής ζωής - έως ότου και αυτό αποσυντεθεί στο μεταθανάτιο αστρικό πεδίο.
4. Το Κάμα είναι η Αρχή της Επιθυμίας. Ο αντίστοιχος σανσκριτικός όρος είναι Kama από το -cam- που σημαίνει επιθυμώ. Το Καμαρούπα (Kama-rupa) είναι το πεδίο ή το σώμα της επιθυμίας. Το Κάμα δηλαδή η επιθυμία, δεν θα πρέπει να θεωρείται κακό. Εξαρτάται μόνο από την επιλογή του ανθρώπου αν θα διοχετεύσει τις επιθυμίες του προς πνευματικούς στόχους ή προς αισθησιακές και ιδιοτελείς δράσεις. Σε συνδυασμό με τις ανώτερες αρχές του ανθρώπου μεταβάλλεται σε έναν πολύ ευεργετικό παράγοντα όσον αφορά και την ατομική και την παγκόσμια εξέλιξη.
Όταν το Κάμα-Επιθυμία στρέφεται αποκλειστικά στην ικανοποίηση των αισθησιακών αναγκών και των ενστίκτων, τότε εκφράζει και συνιστά τη ζωώδη φύση.
Είναι «το κέντρο της ζωώδους φύσης του ανθρώπου, όπου εδρεύει η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον θνητό άνθρωπο και την αθάνατη οντότητα». (26)
Το Κάμα-ρούπα, το σώμα της επιθυμίας δεν ξεχωρίζει από την υπόλοιπη προσωπικότητα όσο ζει ο άνθρωπος στο φυσικό πεδίο. Αυτά τα τέσσερα σώματα, τα 1, 2, 3 και 4, αποτελούν την κατώτερη τετράδα ή την προσωπικότητα, τον θνητό άνθρωπο που οριοθετείται από τις επιθυμίες και τις δράσεις των προηγούμενων ζωών του. Ονομάζεται επίσης κατώτερο Εγώ.
Η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ ονόμαζε συχνά τις αρχές 2,3 και 4 μαζί με ένα τμήμα της 5ης αρχής, δηλαδή την κατώτερη Νοητική αρχή, Αστρικό σώμα. Κατά τη Θεοσοφική ορολογία, λοιπόν, το Αστρικό είναι το σύνολο των νοητικών και συναισθηματικών λειτουργιών τροφοδοτούμενες από το πράνα, τη ζωτική αρχή μαζί με το λεπτοφυές πρότυπο, το Λίνγκα Σαρίρα (2η αρχή). Το Αστρικό είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας σε αόρατη κατάσταση. Γίνεται το πρότυπο και το καλούπι σύμφωνα με το οποίο διαμορφώνεται το φυσικό σώμα και εκφράζεται η ανθρώπινη προσωπικότητα μαζί με ό,τι πρόκειται να συμβεί στον επικείμενο βίο. Το αστρικό σώμα αλλάζει από ενσάρκωση σε ενσάρκωση, επειδή αλλάζει η προσωπικότητα και το κάρμα, όμως παραμένει σταθερά ίδιο στη διάρκεια της κάθε ενσάρκωσης. Οι τέσσερεις αυτές Αρχές αποτελούν την κατώτερη τετράδα ή την ανθρώπινη προσωπικότητα.
Όπως ίσως διαπιστώνετε, το τμήμα της Νοητικής Αρχής, της Πέμπτης , το κατώτερο Μάνας, δεν αναφέρεται ξεχωριστά στην τετράδα της προσωπικότητας. Αυτό συμβαίνει επειδή το βασικό στοιχείο της Ανθρώπινης Ψυχής είναι το Μάνας, η Πέμπτη Αρχή. Δεν θα μπορούσε να είναι κάποιος άνθρωπος δίχως αυτή την Αρχή, η οποία συνυπάρχει με το Κάμα, του οποίου η έδρα βρίσκεται στην τετράδα της προσωπικότητας ή του κατώτερου Εγώ.
Η διανοητική και συναισθηματική διαδικασία είναι αλληλένδετες στην ανθρώπινη φύση. Το συναίσθημα και η επιθυμία συνυφαίνονται με την σκέψη. Το κέντρο που αφυπνίζει τη νοητική διαδικασία είναι το Κάμα. Ανάλογα με το είδος της επιθυμίας ενεργοποιείται η αντίστοιχη νοητική ύλη και τότε ο άνθρωπος, ανάλογα, γίνεται λιγότερο διανοητικός – όταν η επιθυμία στρέφεται προς τη ζωώδη φύση – και περισσότερο διανοητικός – όταν η επιθυμία στρέφεται προς την πνευματική φύση.
Η διαφοροποίηση της Νοητικής Αρχής σε τρία τμήματα, αναφέρεται αμέσως μετά, στην ανάλυση της Πέμπτης Αρχής.
«Ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο – των οποίων οι Μονάδες είναι βασικά ταυτόσημες – υπάρχει μια αδιαπέραστη άβυσσος Νοητικότητας και αυτό-συνειδητότητας.» (27)
Το άλλο τμήμα της ανθρώπινης ύπαρξης, το ανώτερο και θείο, που λέγεται Ατομικότητα, είναι «η Ανώτερη Άφθαρτη Τριάδα». Αυτό το αθάνατο τμήμα μας έχει τρεις αρχές ή όψεις, που είναι:
5. Η Αρχή του Νου ή του Μάνας, είναι αυτή που συνδέει την ατομικότητα με την προσωπικότητα. Είναι η Νοητική Αρχή που δίνει τη δυνατότητα της σκέψης, του επαγωγικού συλλογισμού, της κρίσης, της μνήμης και του λόγου. Είναι επίσης η Αρχή που δίνει τη δυνατότητα της αυτοσυνειδητότητας.
Η Νοητική αρχή έχει δύο λειτουργίες. Είτε ζυγίζει υπέρ της προσωπικότητας, δηλαδή ταυτίζεται με τα πάθη και τις αισθησιακές επιθυμίες, είτε ζυγίζει υπέρ της ατομικότητας, δηλαδή της πνευματικής αυτοσυνειδητότητας και τότε η ανθρώπινη ψυχή κερδίζει την αθανασία.
Το Μάνας είναι η αρχή που «δίνει ευφυϊα και ηθική στον άνθρωπο και τον κάνει να διαφέρει από το ζώο». (28)
Το Μάνας διαιρείται σε τρία τμήματα:
Α) Στον Πνευματικό Νου (Μπούντι-Μάνας), και είναι η πηγή της αρετής και της Σοφίας. Αυτό το τμήμα το ανώτατο, είναι ο πυρήνας της Ατομικότητας.
Β) Στη Νοητική δραστηριότητα (Μάνας-Κάμα) που αφορά στην αφηρημένη σκέψη, όπως στα Μαθηματικά και στους λογικούς συνειρμούς σχετικά με τους Φυσικούς Νόμους, δίνει ευφυϊα και είναι ψυχρό και αποσπασμένο από τις κατώτερες επιθυμίες.
Γ) Στον Νου της επιθυμίας (Κάμα-Μάνας ή Κατώτερο Μάνας), που είναι η πηγή των παθών, των διαστροφών και της προσωρινής ζωής. Είναι το κέντρο της ανθρώπινης προσωπικότητας, επειδή χρησιμοποιείται μόνο για την ικανοποίηση του κατώτερου Εγώ.
6. Το Μπούντι, Buddhi στα σανσκριτικά, είναι το σύνολο της σοφίας που προέρχεται από τις εμπειρίες άπειρων αιώνων. Είναι το κέντρο της διαίσθησης και της φωνής της Συνείδησης. Είναι επίσης η εστία της παγκόσμιας Αγάπης και Αδελφότητας, του αλτρουϊσμού, της ευγένειας και της αμεροληψίας. Είναι το Ακασικό αρχείο της συμπαντικής μνήμης. Είναι παγκόσμιο και συλλογικό κέντρο όλων των ατομικών Μπούντι – το ατομικό Μπούντι είναι συνώνυμο της ατομικής Πνευματικής Ψυχής. Το Παγκόσμιο Μπούντι είναι συνώνυμο επίσης του Μουλαπρακρίτι, που είναι η ρίζα της ύλης, και του Μάχα-Μπούντι, που είναι η συλλογική εμπειρία που έχει συσσωρευτεί διαμέσου των διαδοχικών μανβαντάρα, για τούτο και η Σοφία Του είναι αλάνθαστη.
Όταν μια ακτίνα από το Παγκόσμιο Μπούντι ή την Παγκόσμια Ψυχή, το Αλάγια, προβάλλεται στην εκδήλωση, τότε ονομάζεται Μονάδα ή Άτμα-Μπούντι και είναι συνώνυμο του «Αιώνιου Προσκυνητή». Στην περίοδο του Πραλάγια, που είναι η απόσυρση της Εκδηλωμένης Ζωής από τον Χώρο και τον Χρόνο, η Μονάδα παραμένει σε μια κατάσταση ανάπαυσης και όταν φθάνει ο κύκλος της επαναφύπνισης ή του Μανβαντάρα, τότε επανεμφανίζεται στην Εκδήλωση ή επαναγεννιέται.
«Μπόντα σημαίνει την εγγενή θεία διάνοια ή ‘κατανόηση’. Μπούντα είναι η κατάκτηση της σοφίας με προσωπικές προσπάθειες και ατομική αξία. Ενώ Μπούντι είναι η ικανότητα να γνωρίζει κάποιος το κανάλι μέσω του οποίου η θεία γνώση προσεγγίζει το ‘Εγώ’, τη διάκριση ανάμεσα στο καλό και το κακό, σημαίνει επίσης τη ‘θεία συνειδητότητα’. Είναι επίσης η ‘Πνευματική Ψυχή’ που είναι το όχημα του Άτμα.» (29)
“Η Εκτη αρχή στον Άνθρωπο (Μπούντι, η Πνευματική Ψυχή), αν και είναι μόνο μια ανεπαίσθητη πνοή, για την αντίληψή μας, είναι κάτι υλικό σε σύγκριση με το θείο ‘Πνεύμα’, το Άτμα, του οποίου είναι το όχημα… ενώ και τα δύο μαζί (Άτμα-Μπούντι) συνιστούν στον Άνθρωπο, τη Μονάδα.» (30)
7. Το Άτμα, είναι η έβδομη αρχή, η ανώτατη, είναι το Πνεύμα και είναι αθάνατο, παγκόσμιο, αγνό και είναι η πηγή όλων των εκδηλώσεων στον Κόσμο.
«… είναι αλήθεια ότι μόνο το Άτμα θερμαίνει τον εσωτερικό άνθρωπο, δηλ. τον φωτίζει με την ακτίνα της θείας ζωής και μόνο αυτό μπορεί να μεταβιβάσει στον εσωτερικό άνθρωπο ή στο επανενσαρκούμενο Εγώ, την αθανασία του.» (31)
------------------
Σημειώσεις:
Αιθέρας: όρος που χρησιμοποίησαν οι Έλληνες μύστες της αρχαιότητας για την Ύλη-Ουσία από την οποία πληρούται ο Χώρος ή το Διάστημα. Ο αιθέρας της επιστήμης είναι μόνο ένα στοιχείο της Φύσης που ανακάλυψε η σύγχρονη φυσική.
ΜΔ, Ι, 15
ΜΔ. Ι, 329
ΜΔ, ΙΙ 81,
ΜΔ, Ι, 97
ΜΔ, Ι, 97
ΜΔ, Ι, 110
ΜΔ, ΙΙ, 612
ΜΔ, Ι, 94
ΜΔ, ΙΙ, 573
ΜΔ, ΙΙ, 599
ΜΔ, ΙΙ, 601
ΜΔ, ΙΙ, 59
ΜΔ, ΙΙ, 599
ΜΔ, ΙΙ, 602
Αναγκαστικά χρησιμοποιούμε σανσκριτικούς όρους, επειδή δεν υπάρχουν αντίστοιχοι όροι στις δυτικές γλώσσες. Ο κάθε όρος για να αποδοθεί στις δυτικές διαλέκτους, χρειάζεται ένα πλήθος εξηγήσεων.
ΜΔ, Ι, 570
Το απόσπασμα είναι από τη Μυστική Δοξασία (ΜΔ), V, 471 και όσον αφορά στον άνθρωπο, είναι η 6η αρχή του.
ΜΔ, V, 471
Πρακτικά του Τμήματος Μπλαβάτσκυ, σ.41(Αγγλική)
Θεοσοφικό Γλωσσάριο, σ.170-1 (Αγγλική)
ΜΔ, V, σ. 471
ΜΔ,V, σ.38
ΜΔ, ΙΙ, 1
ΜΔ, ΙΙ, 672-3
Κλειδί της Θεοσοφίας, σ.89, Θεοσοφικές Εκδόσεις, 2002
ΜΔ, ΙΙ 81
Θεοσοφικό Γλωσσάριο, για το Μάνας
ΜΔ, Ι, xix
ΜΔ, Ι, 119
ΜΔ. ΙΙ, 110
Εισαγωγή
Ο Πρόκλος απαντά λέγοντας ότι: “…Υπό μία έννοια προϋποθέτουμε στις πρώτες αρχές ότι δύο ευθείες γραμμές δεν μπορούν να έχουν ένα κοινό τμήμα. Διότι ο ορισμός της ευθείας γραμμής καθορίζει ότι η ευθεία γραμμή είναι μια γραμμή που κείται εξ’ ίσου προς τα σημεία της. Το γεγονός ότι το διάστημα μεταξύ δύο σημείων είναι ίσο με την ευθεία γραμμή ανάμεσά τους, κάνει τη γραμμή που τα ενώνει μία και την μικρότερη. Έτσι εάν μια γραμμή συμπίπτει με αυτό εν μέρει, τότε συμπίπτει και με το υπόλοιπο”. Και, “…επιπρόσθετα, αυτή η αρχή προϋποτίθεται επίσης στα αιτήματα. Το αίτημα ότι μια πεπερασμένη ευθεία γραμμή μπορεί να επεκταθεί σε μια ευθεία γραμμή δείχνει καθαρά ότι η επεκταμένη γραμμή είναι μία και η επέκταση προκύπτει από μια ενιαία κίνηση”. (Morrow, σελ.169). Το τελευταίο είναι στην πραγματικότητα το Αίτημα 2, στα Στοιχεία. Με άλλα λόγια, υπάρχει ένα αξίωμα που εγγυάται, όπως κάποιοι πιστεύουν, ότι η διασταύρωση δύο γραμμών έιναι ένα σημείο (και όχι ένα ευθύγραμμο τμήμα). Σημειώνουμε επίσης πως ο Ζήνων άσκησε κριτική επίσης και σε ένα άλλο επιχείρημα, της κατασκευής μιας γραμμής κάθετη σε μια άλλη γραμμή από ένα δοσμένο σημείο.
Επομένως, παρ’ όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευκλείδεια γεωμετρία σε θεωρητικό επίπεδο, φαίνεται, ότι είναι χρήσιμη και σχετική σήμερα, σε αυτόν τον κόσμο, σε πρακτικά θέματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή. Ως εκ τούτου, μπορεί κανείς να προτάξει ένα πραγματιστικό επιχείρημα για τη σχετικότητα της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, πέρα από τα συνήθη επιστημολογικά και παιδαγωγικά επιχειρήματα, που ενισχύει την άποψη ότι μάλλον θα ήταν ωφέλιμη παρά ζημιογόνα η διδασκαλία και μάθηση της Ευκλείδειας Γεωμετρίας. H Ευκλείδεια Γεωμετρία είναι επίσης ένα εξαιρετικό πεδίο στο οποίο κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει διαισθητικές έννοιες και να οξύνει συλλογιστικές δεξιότητές, και να εξοικειώσει τον εαυτό του με την πιο σημαντική έννοια στα μαθηματικά, δηλαδή την έννοια της απόδειξης.
