Ποιος ήταν ο παππούς του Ιησού; Ο Ιακώβ, ο Ηλί, ή ο Ιωακείμ;

Ο Άγιος Ιωακείμ, ο παππούς του Ιησού, σύμφωνα με το απόκρυφο, μη κανονικό, (άρα ψευδές κατά την εκκλησία), ευαγγέλιο του Ιακώβου. Πουθενά στην Αγία Γραφή, στην Καινή Διαθήκη, δεν αναφέρεται σαν παππούς του Ιησού και πατέρας της Μαρίας ο Ιωακείμ.

Στα δύο κανονικά ευαγγέλια που διαβάζονται στην εκκλησία, παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ, ήταν ο Ιακώβ (κατά το ευαγγέλιο του Ματθαίου) και ο Ηλί, (κατά το ευαγγέλιο του Λουκά).

Διαλέγετε και παίρνετε.

Χριστιανός απολογητής: "Το πως φτάσαμε να γιορτάζουμε ως παππού και γιαγιά του Ιησού τους Ιωακείμ και Άννα (κάθε 9 Σεπτεμβρίου), ενώ τα ευαγγέλια των Λουκά και Ματθαίου θέλουν ως παππού του Ιησού τον Ιακώβ ή τον Ηλί παραμένει άγνωστο".

Μέσα σε τόσα αλλά παράδοξα, που καταπίνει καθημερινά ένας χριστιανός, δεν του φαίνεται καθόλου δύσκολο, να λατρεύει και έναν θεό, που για παππού του έχει, όχι ένα, ούτε δυο… αλλά τρία διαφορετικά ονόματα. Στο ευαγγέλιο του Ματθαίου (1.16) ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ, αναφέρεται ο Ιακώβ. (Ματθ. 1,16 Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός).

Στο ευαγγέλιο του Λουκά (3.23) ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ αναφέρεται ο Ηλί (Λουκάς 3.23 Καὶ αὐτὸς ἦν ᾽Ιησοῦς ἀρχόμενος ὡσεὶ ἐτῶν τριάκοντα, ὢν υἱός, ὡς ἐνομίζετο, ᾽Ιωσὴφ τοῦ ᾽Ηλὶ). Στο απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου αναφέρεται ως παππούς του Ιησού ο Ιωακείμ και όχι ο Ιακώβ, που φαρδιά πλατιά αναφέρει ο θεόπνευστος ευαγγελιστής Ματθαίος, ή ο Ηλί, που ξεκάθαρα αναφέρει ως παππού του Ιησού ο άλλος θεόπνευστος ευαγγελιστής Λουκάς. Αναπάντητη, εδώ και 2000 χρόνια, ερώτηση προς όλους τους θεολόγους του κόσμου: Τελικά, ποιος ήταν ο παππούς του Ιησού; Ο Ιακώβ, ο Ηλί, ή ο Ιωακείμ;

Υπόμνημα στο κατά Ματθαίον, Π.Ν.Τρεμπέλα σελ. 25-33 εκδόσεις «ο Σωτήρ».

«Ο Λουκάς αναφέρει τον Ηλί και όχι τον Ιακώβ ως πατέρα του Ιωσήφ. Η θεωρία, ότι η γενεαλογία του Λουκά είναι της Μαρίας, δεν είναι άξια λόγου. Η θεωρία είναι παλαιότερη του Annius του Viterbo (γύρω στο 1490 μ.Χ.). Δες στο Αποκ. δ 7, στο υπόμνημα που αποδίδεται στον Βικτωρίνο Mign.P.L.v 324 (p).

Η καλύτερη λύση είναι ότι ο Λουκάς παρέχει την πραγματική καταγωγή του Ιωσήφ, ενώ ο Ματθαίος δίνει την βασιλική καταγωγή του Ιωσήφ. Και οι δύο γενεαλογίες είναι του Ιωσήφ, αν και η γενεαλογία της Μαρίας μπορεί να συμπίπτει με αυτήν του Ιωσήφ σε κάποιον παλαιότερο πρόγονο. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή ο Ηλί υπήρξε ο πραγματικός πατέρας του Ιωσήφ. Ο Ιακώβ, που γράφει ο Ματθαίος, μπορεί να είναι άλλος συγγενής του Ιωσήφ, του οποίου ο Ιωσήφ ήταν σύμφωνα με το νόμο κληρονόμος και μέσω του οποίου ο Ματθαίος αποδείκνυε την βασιλική καταγωγή του Ιωσήφ (S)».

OI ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Το γενεαλογικό δένδρο του Ιησού και μία καταγραφή των συγγενικών σχέσεων του.

Γονείς της Παναγίας είναι οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα. Γονείς της αγίας Άννας ήταν ένα άλλο άγιο ζευγάρι, ο ιερέας Ματθάν και η Μαριάμ (παππούς και γιαγιά της Θεοτόκου). Πρέπει να σημειωθεί ότι στο ευαγγέλιο του Ματθαίου ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ, αναφέρεται ο Ιακώβ, ενώ στο ευαγγέλιο του Λουκά ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ αναφέρεται ο Ηλί. Το πως φτάσαμε να γιορτάζουμε ως παππού και γιαγιά του Ιησού τους Ιωακείμ και Άννα (κάθε 9 Σεπτεμβρίου), ενώ τα ευαγγέλια των Λουκά και Ματθαίου θέλουν ως παππού του Ιησού τον Ιακώβ ή τον Ηλί παραμένει άγνωστο.

Στο ευαγγέλιο του Ματθαίου (1.16) ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ, αναφέρεται ο Ιακώβ.

Στο ευαγγέλιο του Λουκά (3.23) ως παππούς του Ιησού και πατέρας του Ιωσήφ αναφέρεται ο Ηλί.

Τελικά ποιος είναι ο παππούς του Ιησού; Μα… ο Ιωακείμ!

Ε, ναι… αυτή είναι μια σωστή θεόσταλτη, και εντελώς θεόπνευστη Βίβλος!

Ας μας πει λοιπόν κάποιος χριστιανός επιτέλους: Πως έφτασαν να γιορτάζουν ως παππού και γιαγιά του Ιησού τους Ιωακείμ και Άννα (κάθε 9 Σεπτεμβρίου), ενώ τα θεόπνευστα ευαγγέλια θέλουν ως παππού του Ιησού τον Ιακώβ ή τον Ηλί;

Και επειδή κανένας χριστιανός δεν θα παραδεχθεί το άγιο αυτό γενεαλογικό κουρέλιασμα… εξηγούμεθα:

Η μοναδική πηγή γι’ αυτούς τους εξωβιβλικούς παππούδες (Ιωακείμ και Άννας) είναι το απόκρυφο "πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου".

Εκεί, στο πρώτο κεφάλαιο, με δακρύβρεχτη μυθιστορηματικότητα, περιγράφεται το δράμα μιας κυρίας με το όνομα Άννα, που ξημεροβραδιάζεται στον ναό, θερμοπαρακαλώντας ν’ αποκτήσει παιδί, από τον άνδρα της Ιωακείμ, (που λόγω της συγκεκριμένης στενοχώριας, ήταν πολύ καιρό τώρα αναχωρητής...) μέχρι που τελικά, (με την βοήθεια των ιερέων και του αγίου πνεύματος) το καταφέρνει, και φέρνει στον κόσμο την Μαρία, την μητέρα του Ιησού!

Κατά την γενικότερη ομολογία των ειδικών, το "πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου" γράφτηκε κάπου τον 2ο αιώνα μ. Χ. Γεννιέται λοιπόν η απορία... αν τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά, γραφτήκαν πολύ νωρίτερα, (όπως το θέλουν κάποιοι) γιατί ο Ιάκωβος, δεν έβαλε στο "μυθιστόρημα" του, που αποκαλεί "πρωτευαγγέλιο" κάποιο από τα δυο ονόματα (Ιακώβ ή Ηλί) που αναφέρουν ως παππού του Ιησού οι δυο θεόπνευστοι βιβλικοί ευαγγελιστές;

Η απάντηση είναι μάλλον πολύ απλή. Όταν γράφτηκε το "πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου" τον 2ο αιώνα μ. Χ. τα "θεόπνευστα ευαγγέλια (Ματθαίου και Λουκά) δεν πρέπει να υπήρχαν ακόμα, τουλάχιστον στην τελική τους μορφή! Μήπως αυτό ακριβώς θέλει να πει και η έκφραση "πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου";

Φυσικά τώρα προκύπτει και η επόμενη σημαντική ερώτηση: Και γιατί όταν επιτέλους γραφτήκαν τα δυο αυτά επίσημα και απολύτως "θεόπνευστα" ευαγγέλια (Ματθαίου και Λουκά), έστω τότε, δεν αντέγραψαν το όνομα του Ιωακείμ, αλλά ο ένας, ο Ματθαίος, αναφέρει κάποιον άγνωστο Ιακώβ, ο δε Λουκάς κάποιον εξίσου άγνωστο Ηλί;

Η απάντηση είναι εξίσου απλή. Τα εκατοντάδες ευαγγέλια και αλλά ανάλογα ιερά και θεόπνευστα κείμενα που γραφτήκαν τους πρώτους αιώνες, δεν είχαν συγκεντρώσει επάρκεια αγίου πνεύματος, και γι' αυτό δεν είχαν ακόμα καταφέρει να σταθεροποιήσουν το γενεαλογικό δένδρο του Ιησού!

Βέβαια, το πιθανότερο είναι πως κανένας από τους τρεις, δεν γνώριζε την ύπαρξη του άλλου… ενώ ταυτόχρονα, όλοι μαζί απολάμβαναν εξίσου τιμές θεόπνευστων συγγραφέων. Όταν επιτέλους μετά από αρκετούς αιώνες, συγκεντρώθηκε αρκετό άγιο πνεύμα, αποφάσισαν να συμμαζέψουν όσο μπορούσαν την επί αιώνες ρευστή θεοπνευστία, και πέταξαν στον καιάδα εκατοντάδες ανάλογα κείμενα (πενήντα διασωθήκαν μέχρι σήμερα… φαντασθείτε πόσα υπήρχαν τότε!) ώσπου τελικά κράτησαν τέσσερα της αρεσκείας τους.

Η επόμενη ερώτηση πρέπει να είναι: Και γιατί δεν διόρθωσαν έστω τότε τα ασυμμάζευτα αυτά κουρελιασμένα ληξιαρχικά δεδομένα της καταγωγής του "θεού" τους; Το ερώτημα δεν είναι "γιατί" αλλά "αν" μπορούσαν να συμμαζέψουν πλέον τα ασυμμάζευτα! Τα "θεόπνευστα" αυτά δεδομένα, αποδεκτά επί εκατοντάδες χρόνια, είχαν ήδη περάσει στα αναρίθμητα συγγράμματα των άλλων, εξίσου εμπνευσμένων από το άγιο πνεύμα συγγραφέων, των αποκαλούμενων και θεόπνευστων πατέρων της Εκκλησίας.

Δείτε το παρακάτω παράδειγμα και θα καταλάβετε: Ο πολύς Εβραίος επίσκοπος Κύπρου Επιφάνιος (4ος αιώνας μ. Χ.) διαμαρτυρόμενος για την ανεπίτρεπτη προσκύνηση της Μαρίας γράφει: «Όχι να μη αφήσουμε να μας κυρίευση η αρχαία πλάνη… "ελάτρευσαν τη κτίσει παρά τον κτίσαντα" και "εμωράνθησαν". Αν αγγέλους δεν θέλει να προσκυνούμε, πόσο μάλλον την από Άννης γεγενημένη (Μαρία) την εκ του Ιωακείμ» Epiphanius Scr. Eccl., Panarion Haer 3.480.7-11.

Όπως καταλαβαίνετε, δυο πράγματα πρέπει να συμβαίνουν εδώ, ή την εποχή που γράφει ο Επιφάνιος (340-404 μ.Χ.): τα ευαγγέλια δεν έχουν αποκτήσει το τελικό τους περιεχόμενο, ή αν είχαν συνταχθεί οριστικά, ο Επιφάνιος… είτε δεν το γνωρίζει ακόμα, ή ακόμα χειρότερο, δεν φαίνεται να σέβεται καθόλου το τελικό κείμενό τους, δηλαδή την τελική αγιοποίηση και θεοπνευστία τους! Διαφορετικά, δεν βλέπω γιατί να αναφέρει ως παππού του Ιησού τον Ιωακείμ, παραπέμποντας στο απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, και όχι τον Ιακώβ που φαρδιά πλατιά αναφέρει ο θεόπνευστος ευαγγελιστής Ματθαίος, ή τον Ηλί που ξεκάθαρα αναφέρει ως παππού του Ιησού ο άλλος θεόπνευστος ευαγγελιστής Λουκάς; Αν υπάρχει άλλη ερμηνευτική διέξοδος θα την ακούσω ευχαρίστως.

Μήπως απ’ αυτό το ληξιαρχικό κουρέλιασμα της καταγωγής του Ιησού, που είναι ανιχνεύσιμο μέχρι σήμερα, και που φυσικά δεν είναι και το μόνο, (η σύγκριση των ονομάτων του γενεαλογικού δένδρου του Ιησού ανάμεσα στους Ματθαίο και Λουκά, είναι εξίσου τραγελαφική) μπορείτε να συμπεράνετε και τον τελικό βαθμό της πραγματικής θεοπνευστίας των ευαγγελίων;

Βέβαια, αν το καλοσκεφτούμε, τελικά θα δούμε πως δεν υπάρχει καμία αντίφαση. Μέσα σε τόσα αλλά παράδοξα, που καταπίνει καθημερινά ένας χριστιανός, δεν του φαίνεται καθόλου δύσκολο, να λατρεύει και έναν θεό, που για παππού του έχει, όχι ένα, ούτε δυο… αλλά τρία διαφορετικά ονόματα!
Εδώ παππούς… εκεί παππούς… ποιος είναι ο παππούς;

Είναι πολύ απλό, ο παππούς του Ιησού λεγόταν ΙακωβοΗλιοΙωακείμ! Που το περίεργο;

Βέβαια απ’ το καταχθόνιο και πονηρό μυαλό μας, δεν μπορεί να μην περάσει και η σκέψη… βρε μπας και τα τρία αυτά διαφορετικά ονόματα είναι μπαστακωμένα εκεί, επειδή δεν μπορούσαν να γνωρίζουν... ποιος ακριβώς από του ιερείς "βοήθησε" με το άγιο πνεύμα του, την Άννα να ξεπεράσει την επίμονη στειρότητά της;

Ιουδαιοχριστιανικά μυστήρια: Οι γονείς τής Παναγίας, ο τόπος γέννησης και η εικόνα τού Ιησού και οι τρεις μάγοι με τα δώρα

Όποιος ανατρέξει σε κάποιο χριστιανικό ημερολόγιο-εορτολόγιο, θα διαπιστώσει ότι στις 9 Σεπτεμβρίου, τιμώνται οι γονείς τής Παναγίας, οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα. Την ημέρα αυτή, υποτίθεται ότι είναι τα γενέθλια τής Μαριάμ. Η αγία Άννα μάλιστα, τιμάται δύο ακόμη φορές κατά την διάρκεια τού χρόνου: Στις 9 Δεκεμβρίου (σύλληψη τής Μαριάμ -«θαυματουργικώς» πάντα, καθώς οι Ιωακείμ και Άννα είχαν ήδη ξοδέψει 8-9 δεκαετίες τής ζωής τους όταν «συνέλαβαν» την Παναγία) και στις 25 Ιουλίου (θάνατος τής Άννας).

Εδώ όμως, έχουμε ένα...μικρό πρόβλημα... Πουθενά στην Καινή Διαθήκη, δεν γίνεται λόγος για τούς γονείς τής Παναγίας και μάλιστα ονομαστικά. Από που λοιπόν η Εκκλησία γνωρίζει τα ονόματά τους, τούς απεικονίζει και τούς τιμά, εφ' όσον δεν μνημονεύονται στις «ιερές» γραφές, πολύ περισσότερο απ' την στιγμή που μνημονεύονται ένας σωρός άλλοι, λιγότερο «σημαντικοί»; Βάζουμε προς το παρόν, έναν αστερίσκο εδώ και προχωράμε...

Η ακόλουθη εικόνα, προφανώς και είναι γνώριμη και οικεία στον κάθε χριστιανό: Η γέννηση τού Ιησού «εν τω σπηλαίω», όπου το «θείο βρέφος» βρίσκεται περιτριγυρισμένο από μερικά ζώα που το ζεσταίνουν...

Εδώ προκύπτει μία ακόμη απορία: Από που εμπνεύστηκαν, όσοι απεικόνισαν την γέννηση τού Ιησού, την εικόνα τού σπηλαίου, εφ' όσον ουδεμία τέτοια αναφορά γίνεται στην Καινή Διαθήκη; Η μοναδική αναφορά περί φάτνης (φάτνη είναι το παχνί, η κανίστρα που βάζουν το άχυρο για να φάνε τα ζώα), γίνεται στο Ευαγγέλιο τού Λουκά (2: 7) κι απ' τα συμφραζόμενα γίνεται η υπόθεσις πώς πρόκειται για στάβλο -επ' ουδενί πάντως για σπηλιά. Πού λοιπόν, ανακάλυψαν το σπήλαιο οι χριστιανοί εικονογράφοι; Για την ευκολία τής συζήτησης, παραβλέπουμε τις αναφορές περί βοσκών που είχαν βγάλει τα ζώα τους για βοσκή χειμωνιάτικα και νυχτιάτικα. Βάζουμε λοιπόν έναν ακόμη αστερίσκο και συνεχίζουμε...

Το επόμενο σκηνικό, μάς μεταφέρει στους τρεις μάγους με τα δώρα, ονόματι Γασπάρ, Βαλτάσαρ και Μελχιόρ...

Η μοναδική αναφορά σε μάγους, γίνεται στο Ευαγγέλιο τού Ματθαίου (κεφάλαιο 2). Η αναφορά όμως αυτή δεν είναι ονομαστική. Επομένως, από που -και πάλι- γνωρίζουν οι χριστιανοί τα ονόματα τών μάγων, εφ' όσον δεν μνημονεύονται πουθενά στην Καινή Διαθήκη;

Οι απαντήσεις, σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, βρίσκονται σ' ένα... απόκρυφο Ευαγγέλιο... Ακριβώς αυτό, από το οποίο αντλεί τις πληροφορίες της και η Εκκλησία(!): Το Ευαγγέλιο τού Ιακώβου (ή «Πρωτοευαγγέλιο», όπως έχει επικρατήσει να ονομάζεται), το οποίο τοποθετείται χρονικά στον 2ο αιώνα μ.Χ. Μάλιστα, η προσθήκη... ζώων γύρω από την φάτνη, προέρχεται από ένα άλλο απόκρυφο κείμενο, αυτό τού ψευδο-Ματθαίου, εκπληρώνοντας έτσι την «προφητεία» τού Αμβακούμ («Εν μέσω δύο ζωντανών θα φανερωθείς»).

Η εύλογη απορία που προκύπτει τώρα, είναι η εξής: Αφού η Εκκλησία αντλεί και χρησιμοποιεί, ως έγκυρα, στοιχεία από το Ευαγγέλιο αυτό, τότε γιατί το έχει κηρύξει «απόκρυφο» -δηλαδή, ψευδεπίγραφο και αντικανονικό;

Η απάντηση είναι, πως εκτός τού ότι δεν είναι τόσο «θεολογικό», σε κάποια σημεία του έρχεται σε σύγκρουση με τα «κανονικά» Ευαγγέλια (πέραν τών όποιων άλλων φανταστικών διηγήσεων, όπως τών πουλιών που ακινητοποιούνται στον αέρα και σταματούν να πετούν την ώρα τής γέννησης τού Ιησού, ή τής φοινικιάς που σκύβει για να δροσίσει την Παναγία, κατόπιν εντολής τού πιτσιρικά Ιησού). (Πρωτοφανές! Λες και τα κανονικά δεν αντιφάσκουν μεταξύ τους...). Π.χ. ο «Ευαγγελισμός τής Θεοτόκου» τοποθετείται στην Ιερουσαλήμ και όχι στην -ανύπαρκτη- Ναζαρέτ που αναφέρει ο Λουκάς, ενώ κάνουν την εμφάνισή τους και μερικά...αδέλφια τού Ιησού που ο συγγραφέας επιχειρεί να τα αποδώσει σε προηγούμενο γάμο τού...90χρονου Ιωσήφ (και τα οποία στα «κανονικά» Ευαγγέλια είναι...άφαντα). Σ' αυτό το σημείο βέβαια, ο συγγραφέας αυτού τού Ευαγγελίου, αγωνίζεται άδικα να προστατέψει την...παρθενία τής Μαριάμ, καθώς ήδη ο Λουκάς και ο Ματθαίος την έχουν κάνει τη...ζημιά, όταν αναφέρουν τον Ιησού, ως...πρωτότοκο παιδί τής Παναγίας («Και ενώ βρίσκονταν εκεί, συμπληρώθηκαν οι ημέρες για να γεννήσει· και γέννησε τον γιο της τον πρωτότοκο...», Λουκάς 2: 6-7 - «Και όταν ο Ιωσήφ σηκώθηκε από τον ύπνο, έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγγελος του Κυρίου· και πήρε τη γυναίκα του. Και δεν τη γνώριζε, μέχρις ότου γέννησε τον πρωτότοκο γιο της· και αποκάλεσε το όνομά του Ιησού», Ματθαίος 1: 25-26). Άρα; Τί κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια; Βέβαια, αυτές δεν είναι οι μοναδικές αναφορές σε αδέλφια τού Ιησού μέσα στην Καινή Διαθήκη, αλλά είναι οι πιο συγκεκριμένες που καταρρίπτουν τον μύθο τής παρθενίας τής Μαριάμ.

ΔΕΣ: 

Ποιος ήταν ο παππούς του Ιησού; Ο Ιακώβ, ο Ηλί, ή ο Ιωακείμ;

Παρθενοσύλληψη ή πορνεία; Ένας άλυτος θεολογικός γρίφος στα ευαγγέλια

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟΚΡΥΦΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ (ΝΟΘΩΝ - ΨΕΥΤΙΚΩΝ)

Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης, πρόκειται για «ιερά» κουλουβάχατα. Η Εκκλησία, σαν τη μελισσούλα, παίρνει από κάθε βιβλίο, ότι επιθυμεί και μετά -αφού δημιουργήσει τον αχταρμά της- χωρίς κανέναν ενδοιασμό, χαρακτηρίζει το υπόλοιπο άχρηστο υλικό, «ψευδεπίγραφο». Μάλιστα...

Πάμε παρακάτω όμως, γιατί μάς έχει απομείνει η εικόνα τού Ιησού, δηλαδή το πρόσωπό του...

Πόσοι και πόσοι ισχυρίζονται ότι έχουν δει τον Ιησού (ή τέλος πάντων την μορφή του), είτε στον ύπνο τους, είτε στον...ξύπνιο τους; Αλλά, είναι και πάλι ν' απορεί κάποιος: Αφού η εικόνα τού Ιησού είναι άγνωστη, πως οι διάφοροι σεληνιασμένοι βλέπουν την μορφή του, η οποία συνήθως φέρνει στην μορφή τού γαλανομάτη Ιησού τού Τζεφιρέλι και τών προτεσταντικών φανταστικών απεικονίσεων; Μήπως τελικά η αυθυποβολή κάνει «θαύματα»;

Απευθύνεται λοιπόν το ακόλουθο ερώτημα σε όσους «βλέπουν» τον Ιησού: Με ποιον απ' όλους, έχει σχέση ο Ιησούς που «βλέπετε»;

Συρία, 3ος αιώνας μ.Χ. (Η πρώτη γνωστή απεικόνιση)