ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἀντιγόνη (162-210)

ΚΡΕΩΝ

ἄνδρες, τὰ μὲν δὴ πόλεος ἀσφαλῶς θεοὶ
πολλῷ σάλῳ σείσαντες ὤρθωσαν πάλιν·
ὑμᾶς δ᾽ ἐγὼ πομποῖσιν ἐκ πάντων δίχα
165 ἔστειλ᾽ ἱκέσθαι, τοῦτο μὲν τὰ Λαΐου
σέβοντας εἰδὼς εὖ θρόνων ἀεὶ κράτη,
τοῦτ᾽ αὖθις, ἡνίκ᾽ Οἰδίπους ὤρθου πόλιν,
κἀπεὶ διώλετ᾽, ἀμφὶ τοὺς κείνων ἔτι
παῖδας μένοντας ἐμπέδοις φρονήμασιν.
170 ὅτ᾽ οὖν ἐκεῖνοι πρὸς διπλῆς μοίρας μίαν
καθ᾽ ἡμέραν ὤλοντο παίσαντές τε καὶ
πληγέντες αὐτόχειρι σὺν μιάσματι,
ἐγὼ κράτη δὴ πάντα καὶ θρόνους ἔχω
γένους κατ᾽ ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων.
175 ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν
ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν
ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ.
ἐμοὶ γὰρ ὅστις πᾶσαν εὐθύνων πόλιν
μὴ τῶν ἀρίστων ἅπτεται βουλευμάτων,
180 ἀλλ᾽ ἐκ φόβου του γλῶσσαν ἐγκλῄσας ἔχει,
κάκιστος εἶναι νῦν τε καὶ πάλαι δοκεῖ·
καὶ μείζον᾽ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας
φίλον νομίζει, τοῦτον οὐδαμοῦ λέγω.
ἐγὼ γάρ, ἴστω Ζεὺς ὁ πάνθ᾽ ὁρῶν ἀεί,
185 οὔτ᾽ ἂν σιωπήσαιμι τὴν ἄτην ὁρῶν
στείχουσαν ἀστοῖς ἀντὶ τῆς σωτηρίας,
οὔτ᾽ ἂν φίλον ποτ᾽ ἄνδρα δυσμενῆ χθονὸς
θείμην ἐμαυτῷ, τοῦτο γιγνώσκων ὅτι
ἥδ᾽ ἐστὶν ἡ σῴζουσα καὶ ταύτης ἔπι
190 πλέοντες ὀρθῆς τοὺς φίλους ποιούμεθα.
τοιοῖσδ᾽ ἐγὼ νόμοισι τήνδ᾽ αὔξω πόλιν.
καὶ νῦν ἀδελφὰ τῶνδε κηρύξας ἔχω
ἀστοῖσι παίδων τῶν ἀπ᾽ Οἰδίπου πέρι·
Ἐτεοκλέα μέν, ὃς πόλεως ὑπερμαχῶν
195 ὄλωλε τῆσδε, πάντ᾽ ἀριστεύσας δορί,
τάφῳ τε κρύψαι καὶ τὰ πάντ᾽ ἀφαγνίσαι
ἃ τοῖς ἀρίστοις ἔρχεται κάτω νεκροῖς·
τὸν δ᾽ αὖ ξύναιμον τοῦδε, Πολυνείκη λέγω,
ὃς γῆν πατρῴαν καὶ θεοὺς τοὺς ἐγγενεῖς
200 φυγὰς κατελθὼν ἠθέλησε μὲν πυρὶ
πρῆσαι κατάκρας, ἠθέλησε δ᾽ αἵματος
κοινοῦ πάσασθαι, τοὺς δὲ δουλώσας ἄγειν,
τοῦτον πόλει τῇδ᾽ ἐκκεκήρυκται τάφῳ
μήτε κτερίζειν μήτε κωκῦσαί τινα,
205 ἐᾶν δ᾽ ἄθαπτον καὶ πρὸς οἰωνῶν δέμας
καὶ πρὸς κυνῶν ἐδεστὸν αἰκισθέν τ᾽ ἰδεῖν.
τοιόνδ᾽ ἐμὸν φρόνημα, κοὔποτ᾽ ἔκ γ᾽ ἐμοῦ
τιμῇ προέξουσ᾽ οἱ κακοὶ τῶν ἐνδίκων.
ἀλλ᾽ ὅστις εὔνους τῇδε τῇ πόλει, θανὼν
210 καὶ ζῶν ὁμοίως ἐξ ἐμοῦ τιμήσεται

***

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Γέροντες, οι θεοί, αφού με πολύ σάλο
τη χώρα μας ταράξανε, ορθή πάλι
την έστησαν στην πρώτη ασφάλειά της.
Μα τώρα εσάς εγώ, χώριστ᾽ απ᾽ όλους
έστειλα να καλέσουν, γιατί ξέρω
πρώτα πως πάντα στου Λαΐου τους θρόνους
και την αρχή μεγάλο είχατε σέβας,
έπειτα πάλι κι όταν κυβερνούσε
ο Οιδίποδας τη χώρα κι αφού εκείνος
εχάθηκε, την ίδια στα παιδιά τους
κι ασάλευτη φυλάξατε την πίστη.
Τώρα λοιπόν που εκείνοι σε μια μέρα
170 με της διπλής των μοίρας τη βουλή
χαθήκαν, χτυπημένοι και χτυπώντας
με το ανόσιό τους χέρι ο ένας τον άλλο,
εγώ όλη την αρχή του και τους θρόνους
σαν πιο στενός τους συγγενής κρατώ.
Αδύνατο όμως είναι να γνωρίσεις
την ψυχή, τις ιδέες και τη γνώμη
ενός ανθρώπου, πρι δοκιμαστεί
στην εξουσία επάνω και στους νόμους.
Γιατί, για μένα, ένας που ενώ διευθύνει
ολόκληρη τη χώρα, δεν είν᾽ άξιος
την πιο σοφήν απόφαση να παίρνει,
180 μα κλεισμένη κρατεί απ᾽ όποιο φόβο
τη γλώσσα του, και τώρα κι από πάντα
μου φαίνεται ο πιο αχρείαστος πως είναι·
κι όποιος απ᾽ την πατρίδα του πιο πάνω
βάζει ένα φίλο, αυτόν εγώ τον έχω
για τίποτα, γιατί —και μάρτυράς μου
ας είναι ο Δίας που όλα τα βλέπει πάντα—
ποτέ εγώ δε θα σώπαινα, όταν βλέπω
να ᾽ρχεται μια καταστροφή στην πόλη
αντί της σωτηρίας· κι ούτε ποτέ μου
θα ᾽κανα φίλο έναν εχθρό της χώρας.
Γιατί το ξέρω πως αυτή ᾽ναι η μόνη
η σωτηρία, και μόνο όσο το πλοίο,
που μέσα ταξιδεύουμε, ορθό στέκει,
190 τότε ειναι που τους κάνομε τους φίλους.
Με τέτοιους εγώ νόμους τη στηρίζω
τη δύναμη του κράτους, και νά τώρα
τι, σύμφωνα μ᾽ αυτά, έχω προκηρύξει
για τα παιδιά του Οιδίποδα στην πόλη:
Ο Ετεοκλής, που έπεσε πολεμώντας
γι᾽ αυτή μας την πατρίδα, όσο κανένας
πιο ηρωικότερ᾽ απ᾽ αυτόν στη μάχη,
σε μνήμα να ταφεί μ᾽ όσες ταιριάζουν
τιμές στον πιο ένδοξο νεκρό εκεί κάτω.
Μα όσο για τον ομοαίματό του —λέγω
τον Πολυνείκη— που την πατρική του
τη γη και τους εγχώριους τους θεούς του
200 είχε θελήσει, εξόριστος, γυρνώντας,
να κάψει απ᾽ άκρη σ᾽ άκρη, είχε θελήσει
αδερφικό αίμα να γευτεί και σκλάβους
τους δικούς του να πάρει, έχει για όλους
στη χώρ᾽ αυτή απαγορευτεί, κανένας
με τάφο να μην τον τιμήσει, μήτε
να τον θρηνήσει, μ᾽ άθαυτον αφήσουν,
που το κορμί του τα σκυλιά και τα όρνια,
αποτρόπαιο θέαμα, το σπαράξουν.
Έτσι σκέφτομαι εγώ κι ούτε από μένα
τουλάχιστο, ποτέ δε θενα πάρουν
οι κακοί πιότερη τιμή απ᾽ τους δίκιους·
και μόνον όποιος το καλό της χώρας
αυτής θέλει, το ίδιο και πεθαμένος
210 και ζωντανός θα ᾽χει τιμή από μένα.

Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία: 2. Αρχαϊκή εποχή (700-508 π.Χ.)

2.4.Β.iii.α. Πολεμική ελεγεία

Όταν γύρω στα 675 π.Χ. οι ελληνικές αποικίες της Μικρασίας κινδύνευαν από τις επιδρομές των Κιμμερίων, ο Καλλίνος από την Έφεσο προσπάθησε, όπως βλέπουμε στη μία και μόνη ελεγεία του που μας σώθηκε, να ξεσηκώσει τους νέους να αντισταθούν με γενναιότητα. Σε ένα άλλο μικρό απόσπασμα (2 W.) ο ποιητής παρακαλεί τον Δία να βοηθήσει:

Λυπήσου τους Σμυρνιούς· 

θυμήσου αν σου θυσίασαν κάποτε όμορφα

μεριά από βόδια…

ΤΥΡΤΑΙΟΣ (περ. 660-600 π.Χ.)

Μερικές δεκαετίες μετά τον Καλλίνο και από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, στη Σπάρτη, ο Τυρταίος εμψύχωνε με τα ελεγειακά του τραγούδια τους Λάκωνες πολεμιστές του δεύτερου Μεσσηνιακού πολέμου. Αν ο ίδιος ήταν Δωριέας, το πιθανότερο, ή Ίωνας από την Αθήνα ή τη Μίλητο, όπως παραδίδεται, δεν έχει τόση σημασία, καθώς έγραφε στην επική γλώσσα, όπως το απαιτούσε η παράδοση του είδους - και είναι ολοφάνερες οι επιδράσεις που δέχτηκε ο εικονικός-ποιητικός του λόγος από τον Καλλίνο και τον Όμηρο.

Μας σώζονται τέσσερις ελεγείες, όλες πολεμικές - «θούρια», όπως θα τις ονομάζαμε σήμερα. Παραμερίζοντας ρητά μεγάλες και αναγνωρισμένες αξίες (τις αθλητικές επιδόσεις, την ομορφιά, τον πλούτο, την ευγλωττία, ακόμα και τη βασιλική εξουσία), ο Τυρταίος εξυμνεί την παλληκαριά στον πόλεμο ως ύψιστη αρετή για κάθε νέο - και βέβαια το προσέχουμε ότι οι οδηγίες που δίνει για τη σωστή συμπεριφορά στη μάχη αφορούν την καινούργια πολεμική τακτική, της φάλαγγας.

Το «ευχάριστο» φάρμακο της μακροζωίας

Όταν αναφερόμαστε σε ευτυχισμένες, ολοκληρωμένες σχέσεις, σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει κάποια κρυφή συνταγή. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη μιας σχέσης και καθορίζουν την επιτυχία της και τη θετική της έκβαση, όπως αυτή ορίζεται από το ζευγάρι. Ένας από αυτούς είναι το σεξ, που, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, δεν επηρεάζει θετικά ή αρνητικά μόνο τη σχέση αλλά και τη γενικότερη υγεία του ατόμου και την υγεία του δεσμού. Κάποιοι λόγοι που το καθιστούν τόσο σημαντικό είναι οι εξής:

* Το σεξ κάνει μόνο καλό στην υγεία και των δύο ατόμων, όταν γίνεται με προφύλαξη, με ασφαλή και συνετό τρόπο, με σεβασμό στις επιθυμίες, στις επιλογές και στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος.

* Σε αντίθεση με την αποχή, η υγιής σεξουαλική ζωή προσφέρει στον οργανισμό πλεονεκτήματα και ανανέωση. Μείωση του αριθμού θανάτων, μείωση του κινδύνου για καρδιοπάθεια, για κατάθλιψη, για ψυχοσωματικές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια, ενώ μας οδηγεί σε:

* Αύξηση της παραγωγής τεστοστερόνης και στα δυο φύλα και ομαλή ορμονική λειτουργία.

* Απώλεια βάρους και βελτίωση της γενικής κατάστασης του σώματος και του πνεύματος.

Μειώνει τον κίνδυνο

Σύμφωνα με έρευνα το σεξ μειώνει τον κίνδυνο για προστάτη και μειώνει αισθητά τους πονοκεφάλους.

Ειδικότερα, παρατηρείται:

* Μείωση του κινδύνου κατάθλιψης, μελαγχολίας, διατροφικών διαταραχών, αυτοάνοσων νόσων, όπως και δερματολογικών.

* Βελτίωση της οσμής και των άλλων αισθήσεων.

* Ανακούφιση και μείωση του πόνου περιόδου, της δυσμηνόρροιας.

* Μείωση του κινδύνου για ιώσεις, γρίπη, κρυολόγημα, διότι βοηθά την αύξηση της αντισωματικής άμυνας του οργανισμού.

* Καλύτερος έλεγχος της ουροδόχου κύστεως στα άτομα και συγκεκριμένα στις γυναίκες σύσφιξη των κολπικών τοιχωμάτων.

* Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας αυξάνεται η παραγωγή της τεστοστερόνης από τους όρχεις των ανδρών και από τα επινεφρίδια των γυναικών. Μετά το σεξ αυξάνεται στο αίμα η ορμόνη προλακτίνη. Η ορμόνη αυτή επιδρά θετικά στο στέλεχος του εγκεφάλου.

* Το σεξ συνδέει το ζευγάρι με τρόπους που δεν περιορίζονται μόνο στη φυσική επαφή και την επικοινωνία. Το άγγιγμα, τα χάδια, τα φιλιά κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης αυξάνουν την οικειότητα ανάμεσα στους συντρόφους και προωθούν την καλύτερη συναισθηματική έκφραση.Ταυτόχρονα δημιουργούν ένα αίσθημα εγγύτητας, εμπιστοσύνης, θετικής αλληλεπίδρασης και σταθερότητας, σωματικής αλλά και ψυχικής, μέσα από τη διαδικασία της ένωσης και της επαφής του ζευγαριού.

* Οι ουσίες που εκκρίνονται από τον οργανισμό μας στη διάρκεια τους σεξ, όπως η οξυτοκίνη και η ντοπαμίνη, ευθύνονται για την καλή διάθεση, τη χαρά, την αισιοδοξία και την ευεξία. Αυτά με τη σειρά τους επηρεάζουν τη συμπεριφορά και την αντίληψη των καταστάσεων, καθώς σχετίζονται με το αίσθημα ευφορίας και εξέλιξης.

* Μείωση του στρες και του άγχους, κάτι που προέρχεται από την έκκριση των παραπάνω ορμονών. Επίσης, μέσα από την ερωτική πράξη για κάποια ώρα βρίσκουμε διέξοδο από τις δυσκολίες και τις εντάσεις της καθημερινότητας – και του ζευγαριού ενδεχομένως. Σε ό,τι αφορά το άγχος, βοηθάει να αφήνουμε μόνο το σεξ να επηρεάζει το άγχος, όχι το αντίθετο, δηλαδή το άγχος εξαιτίας άλλων θεμάτων να επιδρά αρνητικά στη σεξουαλική ζωή, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε αντίστροφα και αρνητικά αποτελέσματα.

* Το σεξ μάς κρατάει αφοσιωμένους και συντονισμένους στη σχέση. Αυτό συμβαίνει επειδή η σεξουαλική επαφή μάς ενώνει και μας ηρεμεί, αλλά και λόγω της προσπάθειας του ζευγαριού για υγιή ερωτική ζωή. Η αναζήτηση τρόπων για να ερχόμαστε άμεσα κοντά, όπως η φαντασία και η επινόηση καινούργιων σχεδιασμών, μας κρατάει σταθερά μέσα στη σχέση.

* Γνωρίζουμε καλύτερα τον σύντροφό μας και εμάς, καθώς ανακαλύπτουμε μαζί τρόπους αμοιβαίας ικανοποίησης και ευχαρίστησης, νέα στοιχεία των χαρακτήρων μας που χωρίς το σεξ ίσως να μη γνωρίζαμε.

Να θυμάστε συχνά ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα των σεξουαλικών επαφών και των συντρόφων, αλλά η θετική στάση των δύο ατόμων απέναντι σε αυτό και η προσπάθειά τους να κρατούν τη σεξουαλική ζωή τους ζωντανή, ενεργή και αποδοτική, όπως ακριβώς τη θέλουν. Το σεξ μάς δίνει χρόνια ζωής! Το σεξ είναι υγεία! Το σεξ δεν είναι επίδοση.

Κάθε τι που αγαπάς πολύ πιθανόν μια μέρα να το χάσεις, όμως στο τέλος, έστω με διαφορετική μορφή, η αγάπη θα επιστρέφει

Λίγο πριν το τέλος της ζωής του, ο Φραντς Κάφκα έζησε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Καθώς περπατούσε στο πάρκο Στέγκλιτζ στο Βερολίνο, συνάντησε ένα κοριτσάκι που έκλαιγε απαρηγόρητο γιατί είχε χάσει την κούκλα της.

Ο Κάφκα προσφέρθηκε να το βοηθήσει να βρει την κούκλα της, όμως μην μπορώντας να την βρει, σκέφτηκε ένα τέχνασμα για να πάρει την λύπη από το μικρό κοριτσάκι.

Έγραψε ένα γράμμα, δήθεν προερχόμενο από την κούκλα της μικρής και της το έδωσε:

«Σε παρακαλώ μην κλαις για εμένα, έφυγα σε ταξίδι για να γνωρίσω τον κόσμο. Θα σου ξαναγράψω σύντομα για να σου διηγηθώ τις εμπειρίες μου».

Κάθε φορά που εκείνος και το κοριτσάκι συναντιόντουσαν, της διάβαζε προσεκτικά τα γράμματα που περιέγραφαν τις φανταστικές ιστορίες της κούκλας. Το κοριτσάκι παρηγοριόταν και αδημονούσε κάθε φορά για νέα από την κούκλα.

Ο καιρός περνούσε και όταν ήρθε η στιγμή να αποχωριστούν, ο Κάφκα έκανε δώρο στο κοριτσάκι μια κούκλα, που ήταν όμως εντελώς διαφορετική από την αρχική.

Η καινούρια κούκλα, έφερε επάνω της ένα συνοδευτικό σημείωμα που έλεγε:

«Εγώ είμαι! Τα ταξίδια μου με άλλαξαν.»

Μετά από χρόνια, το κοριτσάκι που είχε γίνει πια μεγάλη γυναίκα, βρήκε ένα κρυμμένο σημείωμα μέσα στην κούκλα που της είχε δωρίσει ο Κάφκα:

«Κάθε τι που αγαπάς πολύ πιθανόν μια μέρα να το χάσεις, όμως στο τέλος, έστω με διαφορετική μορφή, η αγάπη θα επιστρέφει»

Μαθαίνεις

Μετά από λίγο μαθαίνεις την ανεπαίσθητη διαφορά ανάμεσα στο να κρατάς το χέρι και να αλυσοδένεις μια ψυχή…Και μαθαίνεις πως αγάπη δε σημαίνει στηρίζομαι και συντροφικότητα δε σημαίνει ασφάλεια

Και αρχίζεις να μαθαίνεις πως τα φιλιά δεν είναι συμβόλαια και τα δώρα δεν είναι υποσχέσεις

Και αρχίζεις να δέχεσαι τις ήττες σου με το κεφάλι ψηλά και τα μάτια ορθάνοιχτα
Με τη χάρη μιας γυναίκας και όχι με τη θλίψη ενός παιδιού
Και μαθαίνεις να φτιάχνεις όλους τους δρόμους σου στο Σήμερα, γιατί το έδαφος του Αύριο είναι πολύ ανασφαλές για σχέδια και τα όνειρα πάντα βρίσκουν τον τρόπο να γκρεμίζονται στη μέση της διαδρομής.

Μετά από λίγο καιρό μαθαίνεις.

Πως ακόμα κι η ζέστη του ήλιου μπορεί να σου κάνει κακό.
Έτσι φτιάχνεις τον κήπο σου εσύ αντί να περιμένεις κάποιον να σου φέρει λουλούδια
Και μαθαίνεις ότι, αλήθεια, μπορείς να αντέξεις
Και ότι, αλήθεια, έχεις δύναμη

Και ότι, αλήθεια, αξίζεις
Και μαθαίνεις… μαθαίνεις

...με κάθε αντίο μαθαίνεις..

Για να βρεις τον δρόμο σου σε αυτόν τον κόσμο, χρειάζεται να απαντήσεις σε τρία ερωτήματα

Μια βροχερή μέρα, πριν από πολλά χρόνια, ένας ηλικιωμένος άντρας οδηγούσε το κάρο του σε έναν επαρχιακό δρόμο. Ο δρόμος ήταν γεμάτος λακκούβες, οπότε η διαδρομή ήταν δύσκολη και η βροχή απλώς την έκανε χειρότερη.

Καθώς το κάρο έπεσε μέσα σε έναν ιδιαίτερα βαθύ λάκκο, έσπασε ο ένας πίσω τροχός Αφού ηρέμησε το άλογό του , ο ηλικιωμένος άντρας πήδησε κάτω στον λασπωμένο δρόμο και άρχισε να παιδεύεται με τον τροχό του κάρου του. Γρήγορα συνειδητοποίησε ότι ο λάκκος ήταν υπερβολικά βαθύς και ο τροχός υπερβολικά βαρύς για να τον σηκώσει. Όπως στεκόταν εκεί, βρεγμένος και παγωμένος, άκουσε βήματα να τρέχουν προς το μέρος του. Ένα αγροτόπαιδο βρισκόταν καθ’ οδόν προς το σπίτι του για το δείπνο, όταν είδε το σπασμένο κάρο του ηλικιωμένου άντρα με το νερό να τρέχει γύρω του σαν ποτάμι. Το αγόρι ήταν μεγαλόσωμο, δυνατό και πρόθυμο να βοηθήσει. Αφού βρήκε έναν πάσσαλο από κάποιον πεσμένο φράχτη, μπήκε μέχρι τα γόνατα μέσα στον λάκκο με τη λάσπη και σήκωσε το κάρο. Έπειτα άρχισε να επισκευάζει τον τροχό.

Όσο δούλευε, το αγόρι μιλούσε στον ηλικιωμένο άντρα για τα όνειρα που έκανε για το μέλλον. Ελάχιστα πράγματα κατανοούσε για τον κόσμο, αλλά ήθελε να μάθει. Ήθελε να ανακαλύψει ποιος είναι και να βρει απαντήσεις στα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής. Σύντομα θα γινόταν αντρας, και ήθελε να ξέρει περισσότερα πράγματα για την αγάπη. Είπε ότι συχνά ονειροπολούσε σχετικά με τα υπέροχα πράγματα που του επιφύλασσε το μέλλον.

«Τις περισσότερες ημέρες» είπε το αγόρι γελώντας «δεν είμαι σίγουρος αν ονειρεύομαι ή αν είμαι ξύπνιος!» Το αγόρι συνέχισε να μιλάει και ο ηλικιωμένος άντρας άκουγε σιωπηλός. Μέσα σε μια ώρα η δουλειά είχε τελειώσει. Ο τροχός είχε τοποθετηθεί με ασφάλεια στη θέση του και το κάρο ήταν πίσω στον δρόμο. Ο ηλικιωμένος άντρας, γεμάτος ευγνωμοσύνη, έψαξε μέσα στις τσέπες του για λίγα νομίσματα. Αφού δεν βρήκε τίποτα να προσφέρει στο αγόρι για τη δουλειά του, τον ρώτησε αν αντ’ αυτού θα δεχόταν τρία μαργαριτάρια σοφίας, διαβεβαιώνοντάς τον ότι τα μαργαριτάρια θα του παρείχαν περισσότερα πλούτη από οποιαδήποτε νομίσματα. Καθώς ο ήλιος διαπερνούσε τα ορμητικά μαύρα σύννεφα, το αγόρι χαμογέλασε. Ήξερε ότι δεν μπορούσε να αρνηθεί την ευγνωμοσύνη του άντρα, με όποιον τρόπο κι αν προσφερόταν. Και στο κάτω-κάτω είχε πολλά να μάθει. «Ναι», απάντησε ευγενικά το αγόρι. «Πραγματικά με τιμά το γεγονός ότι θα μοιραστείτε τη σοφία σας μαζί μου, κύριε».

Τότε ο ηλικιωμένος άντρας έσκυψε προς το μέρος του και άρχισε να μιλάει.

«Για να βρεις τον δρόμο σου σε αυτόν τον κόσμο, χρειάζεται μόνο να απαντήσεις σε τρία ερωτήματα» εξήγησε ο ηλικιωμένος άντρας. «Πρώτον, πρέπει να αναρωτηθείς: “Ποιος είμαι;” Θα ξέρεις ποιος είσαι όταν καταλάβεις ποιος δεν είσαι, «Δεύτερον, πρέπει να αναρωτηθείς “Τι είναι αληθινός” Θα ξέρεις τι είναι αληθινό όταν δεχτείς αυτό που δεν είναι αληθινό». «Τρίτον» ολοκλήρωσε ο άντρας «πρέπει να αναρωτηθείς: “Τι είναι αγάπη;” Θα γνωρίσεις την αγάπη όταν συνειδητοποιήσεις τι δεν είναι αγάπη».

Ο ηλικιωμένος άντρας ίσιωσε το κορμί του, σκουπίζοντας πιτσιλιές λάσπης από το παλτό του. Το αγόρι έβγαλε το καπέλο του με σεβασμό και εξέφρασε τις ευχαριστίες του. Παρακολούθησε τον ηλικιωμένο άντρα να σκαρφαλώνει επάνω στο κάρο του και να σφυρίζει στο άλογό του.

Καθώς το αγόρι έστριβε προς το σπίτι του, όπου τον περίμενε το βραδινό φαγητό, έριξε μια ματιά πίσω και είδε το πίσω μέρος του κάρου να εξαφανίζεται ανάμεσα στις σκιές του δειλινού.

SENECA: Οι αντιξοότητες “χτυπούν” περισσότερο εκείνους που δεν τις περιμένουν

Για τους Ρωμαίους Στωικούς, η ζωή είναι γεμάτη αντιξοότητες, και ένα από τα βασικά καθήκοντα της φιλοσοφίας είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τα πάνω και τα κάτω της ζωής.

Κανείς δεν το ξέρει αυτό καλύτερα από τον Σενέκα, που η ζωή του απείχε πολύ από το ιδανικό της γαλήνης που υποστήριζε. Στη διάρκεια του ταραχώδους 1ου αιώνα μ.Χ., ο Σενέκας έπρεπε να αντιμετωπίσει τον θάνατο του γιου του, την εξορία του στην Κορσική για μια δεκαετία περίπου, τη διάσωσή του από την εξορία (αλλά μόνο με τον όρο να αναλάβει τον ρόλο του δασκάλου του νεαρού Νέρωνα), την καριέρα ως συμβούλου του Νέρωνα, την οποία δεν μπορούσε εύκολα να αφήσει, τον θάνατο ενός στενού φίλου και, πάνω απ’ όλα, τη δική του αναγκαστική αυτοκτονία. Όταν ο Σενέκας θεωρήθηκε ύποπτος συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον του αυτοκράτορα, ο Νέρωνας απαίτησε τον θάνατο του παλιού του δασκάλου. Η γυναίκα του Σενέκα επέμεινε να ακολουθήσει τη μοίρα του, κι έτσι και οι δύο έκοψαν τις φλέβες τους. Κανείς δεν πέθανε γρήγορα. Η γυναίκα του Παυλίνα επέζησε, ενώ στον Σενέκα έδωσαν τελικά κώνειο και τον αποτελείωσαν με ένα ατμόλουτρο. Αυτό σίγουρα δεν ήταν μια ήσυχη «φιλοσοφική ζωή».

Κανείς σώφρων άνθρωπος δεν επιζητεί τις αντιξοότητες, ακόμα κι αν μπορούν να μας δώσουν κάποια χρήσιμα μαθήματα. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων, όμως, για να τις αντιμετωπίσουμε όταν προκύψουν –γιατί θα προκύψουν-, μπορεί μόνο να μας ωφελήσει.

Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, λέει ο Σενέκας σε μια επιστολή στη μητέρα του, για όσους δεν τις περιμένουν, αλλά οι αντιξοότητες αντιμετωπίζονται πολύ πιο εύκολα όταν είσαι προετοιμασμένος. Αυτή η ιδέα αναπτύσσεται και σε μια άλλη επιστολή, παρηγορητική αυτή τη φορά, προς τη Μαρκία, μια φίλη του που πάλευε με τη θλίψη. Είχε χάσει έναν από τους γιους της τρία χρόνια νωρίτερα, ωστόσο ο πόνος της δεν είχε υποχωρήσει. Η φυσική περίοδος του πένθους είχε τελειώσει και τώρα ο πόνος της είχε γίνει μια εξουθενωτική πνευματική κατάσταση. Είχε έρθει η ώρα να παρέμβει κάποιος.

Το πιο ενδιαφέρον σημείο της απάντησης του Σενέκα για αυτή την κατάσταση είναι αυτό που συχνά ονομάζουμε πρόβλεψη των μελλοντικών κακών. Είναι κάτι που είχε αναφερθεί νωρίτερα από προγενέστερους Στωικούς, όπως ο Χρύσιππος. Η ιδέα ότι κάποιος πρέπει να σκέφτεται τα άσχημα πράγματα που θα μπορούσαν να συμβούν, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος γι’ αυτά αν τελικά συμβούν. Μέρος του προβλήματος της Μαρκίας, σύμφωνα με τον Σενέκα, είναι ότι δεν αναλογίστηκε ποτέ την πιθανότητα θανάτου του γιου της. Κι όμως, όλοι ξέρουμε ότι από τη στιγμή που γεννιέται κάποιος είναι προορισμένος να πεθάνει. Αυτό δεν είναι κάτι που θα μπορούσε να συμβεί, είναι κάτι που θα συμβεί απαραιτήτως.

Το πένθος χτυπά δυνατά τους ανθρώπους, λέει ο Σενέκας, γιατί δεν το περιμένουν από πριν. Βλέπουμε και ακούμε συνεχώς τον θάνατο και τις κακοτυχίες να χτυπούν τους άλλους, ειδικά στην εποχή της τόσο γρήγορης μετάδοσης των ειδήσεων, αλλά σπάνια αναλογιζόμαστε πώς θα αντιδρούσαμε εμείς σε ανάλογη περίσταση. Ο Σενέκας λέει στη Μαρκία -και σε εμάς μια σειρά από πράγματα που θα προτιμούσαμε να μην ακούσουμε: είμαστε όλοι ευάλωτοι. Οι αγαπημένοι μας θα πεθάνουν αναπόφευκτα, και αυτό θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Όποια ευημερία και ασφάλεια κι αν απολαμβάνουμε μπορεί να χαθεί ανά πάσα στιγμή από δυνάμεις που δεν είναι υπό τον έλεγχό μας. Ακόμα κι όταν πιστεύουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, πάντα είναι πιθανόν να γίνουν ακόμα χειρότερα. Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα αν η τύχη στραφεί εναντίον μας; Θα αντιδράσουμε ήρεμα και αδιάφορα, όπως όταν ακούμε στις ειδήσεις να συμβαίνουν τέτοια πράγματα σε ξένους κάπου μακριά μας; Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως βλέπουμε τον πόνο αυτό ως κομμάτι της ζωής, κάτι δυσάρεστο αλλά αναπόφευκτο. Είναι εύκολο να «φιλοσοφείς» όταν δεν συμβαίνει σ’ εσένα ή στους αγαπημένους σου, αλλά τι γίνεται όταν έρθει η δική σου σειρά;

Είναι απλώς παράλογο, λέει ο Σενέκας, να σκέφτεται κάποιος ότι «δεν περίμενα να συμβεί σ’ εμένα» κάποια κακοτυχία, ειδικά όταν ξέρει ότι θα μπορούσε να του συμβεί και έχει δει να συμβαίνει σε πολλούς άλλους. Γιατί όχι και σ’ εσάς; Στην περίπτωση του πένθους, ακόμα περισσότερο, δεδομένης της αναπόφευκτης φύσης του θανάτου κάθε ζωντανού πλάσματος στη γη. Θα συμβεί κάποια στιγμή, οπότε γιατί όχι τώρα; Είναι παράλογο να περιμένει κάποιος ότι η τύχη του θα κρατήσει για πάντα. Ο Σενέκας πιστεύει ότι, αν σκεφτόμαστε τις αντιξοότητες που μπορεί να συμβούν μαζί με όσες πρέπει να συμβούν κάποια στιγμή, θα βοηθήσουμε να μειωθεί το χτύπημα όταν τελικά προκύψουν. Θα μειωθεί το σοκ και θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι να τις αντιμετωπίσουμε.

Και όλα αυτά επειδή λέει συνεχώς ψέματα στους άλλους και στον εαυτό του

Το κυριότερο είναι να μην λέτε ψέματα στον ίδιο σας τον εαυτό. Αυτός που λέει ψέματα στον εαυτό του και πιστεύει στο ίδιο του το ψέμα, φτάνει στο σημείο να μη βλέπει καμιά αλήθεια ούτε μέσα του ούτε και στους άλλους. Κι έτσι χάνει κάθε εκτίμηση για τους άλλους και κάθε αυτοεκτίμηση. Μην εκτιμώντας κανέναν, παύει να αγαπάει.

Και μην έχοντας την αγάπη, αρχίζει να παρασέρνεται από τα πάθη και την ακολασία για να απασχοληθεί και να διασκεδάσει. Έτσι φτάνει στην απόλυτη κτηνωδία, και όλα αυτά επειδή λέει συνεχώς ψέματα στους άλλους και στον εαυτό του.

Η ενεργός αγάπη είναι κάτι πολύ πιο σκληρό και φοβερό από την αγάπη που περιορίζεται στα όνειρα. Η ονειροπόλα αγάπη διψάει για σύντομα κατορθώματα, ζητάει μια γρήγορη ικανοποίηση και το γενικό θαυμασμό.

Σε τέτοιες περιπτώσεις μερικοί φτάνουν πραγματικά να θυσιάσουν και τη ζωή τους ακόμα, αρκεί να μην περιμένουν πολύ, μα να πραγματοποιηθεί γρήγορα τ’ όνειρό τους. Και να’ ναι σα μια θεατρική παράσταση που να τη βλέπουν όλοι και να τη χειροκροτούν.

Μα η ενεργός αγάπη χρειάζεται δουλειά κι επίμονη αυτοκυριαρχία και για μερικούς είναι ίσως-ίσως ολόκληρη επιστήμη. Μα σας προλέγω πως ακόμα και τη στιγμή που θα δείτε με φρίκη πως παρ’ όλες σας τις προσπάθειες όχι μονάχα δεν πλησιάσατε τον σκοπό σας, μα αντίθετα ξεφύγατε απ’ αυτόν, εκείνην ακριβώς τη στιγμή, σας το προλέγω, θα ‘χετε φτάσει στο σκοπό.

Άγιοι καταστροφείς: Ο Άγιος Βασιλίσκος

Άγιοι της χριστιανοσύνης που φέρονται ως καταστροφείς του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού ή των αντιπάλων τους ή και δολοφόνοι!

Ένας από τους γνωστούς ισχυρισμούς των χριστιανών απολογητών είναι ότι: "Οι χριστιανοί δεν έκαναν καταστροφές, ο Ελληνικός πολιτισμός κατέπεσε από μόνος του και αν έγιναν κάποιες ελάχιστες καταστροφές από κάποιους φανατικούς· αυτό έγινε λόγω των διωγμών που υπέστησαν από τους εθνικούς". Θα δούμε αν ευσταθεί αυτός ο πολύ συχνός ισχυρισμός τους, με βάση τα δικά τους κείμενα που είναι τα συναξάρια των αγίων, από τα οποία θα δούμε αποσπάσματα καταστροφών, όπως και από την ιστορία, τι αναφέρει για όσους από αυτούς τους αγίους, έχουμε ιστορικά στοιχεία.

Τα Συναξάρια είναι οι βιογραφίες των αγίων του Χριστιανισμού, άσχετα αν περιλαμβάνουν πλήθος μυθικών και υπερφυσικών στοιχείων, ή πολλές από αυτές είναι δημιουργήματα μεταγενέστερης ανάγκης για ύπαρξη πληθώρας μαρτύρων. 

Τα σχετικά με καταστροφές αποσπάσματα που ακολουθούν, είναι κυρίως από την συλλογή του Άγιου Νικόδημου του Αγιορείτη. Ακολουθεί ο "σύνδεσμος 1" στο πρωτότυπο. Ο δεύτερος "σύνδεσμος 2", είναι ένα διαδομένο συναξάρι στο Διαδίκτυο, που έχει μεταφρασμένα τα κείμενα, και ίσως πληροφορίες και από άλλα συναξάρια, αλλά όπως θα διαπιστώσετε και αρκετά αλλοιωμένα. Όταν ο δεύτερος σύνδεσμος είναι σε παρένθεση, υπάρχει αλλοίωση που συνήθως σημειώνεται δίπλα του σε παρένθεση. Για τα ιστορικά πρόσωπα χρησιμοποιήθηκαν άλλες πηγές.

Ο Άγιος Βασιλίσκος μάρτυς (εορτάζει για την Εκκλησία στις 22 Μαΐου).

“Tότε ο Άγιος σηκώσας τας χείρας του, επροσευχήθη, και ευθύς ήλθε φωτία από τον ουρανόν, και κατέκαυσε τον ναόν, και τα εν αυτώ είδωλα κατετζάκισεν εις λεπτά κομμάτια."
σύνδεσμος

Η αλήθεια είναι ότι τα συναξάρια είναι σε απίστευτο βαθμό μυθολογήματα και εφόσον δεν μπορούμε να δεχτούμε ως αληθή τα εξόφθαλμα θαύματα που περιέχουν, άλλο τόσο και τις ιστορίες τους. Αυτά όμως μαζί και με τις πράξεις των ιστορικών αγίων, αλλά και ότι έχουμε δει ήδη για το πως επικράτησε ο Χριστιανισμός, δείχνουν την ιδεολογία των χριστιανών διαχρονικά στο πως έβλεπαν τις άλλες θρησκείες και το μίσος τους για τις θεωρήσεις των άλλων που δεν άντεχαν, κυρίως των αρχαίων Ελλήνων που τους θεωρούσαν "μιαρούς", και "διεφθαρμένους". Αντικατοπτρίζουν τελικά το ποιοι κατέστρεφαν τα αρχαία ιερά, επίσης αντικατοπτρίζει τον πραγματικό λόγο που έγιναν οι σχετικά λίγοι διωγμοί των χριστιανών: Έγιναν εξαιτίας της επιθετικής τους δράσης κατά της αρχαίας θρησκείας, αφού εκείνη την εποχή και μέχρι να επικρατήσουν, υπήρχε πραγματική ανεξιθρησκεία.

Βλέπετε, για τους χριστιανούς τότε δεν εθεωρείτο κακό να καταστρέψεις τον ναό μιας άλλης θρησκείας ή τα αγάλματα της, υπήρχαν άλλωστε και οι κανόνες του Δευτερονομίου που δεν φαίνεται κανείς στον Χριστιανισμό να τους θεωρεί ως άκυρους, το αντίθετο. Υπάρχουν επίσης και οι εντολές του ίδιου του Ιησού, που είπε: ότι όποιος δεν είναι μαζί του είναι εναντίον του, ότι θα φέρει διχόνοια και ότι όποιος είναι έξω από την διδασκαλία του, πρέπει να αποβληθεί και να ριφθεί στην φωτιά. Έτσι δεν μας κάνουν εντύπωση τα κατορθώματα και οι καταστροφές αγίων χριστιανών, αφού συμφωνούν και με την θεωρία του. Μια θεωρία που η σύγχρονη Εκκλησία θέλει να ξεχάσει ή να συμβολοποιήσει.

Η μελέτη αυτή μπήκε για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά, ότι ο Χριστιανισμός στην ουσία του και συχνά με την πράξη του, δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη και την ειρήνη που δήθεν θέλει να μας πει, ειδικά στον τρόπο που εξαπλώθηκε. Ήταν φονταμενταλιστικός, δηλαδή επικροτούσε και εφάρμοσε την βία στους άλλους όπως κάνουν τώρα οι μουσουλμάνοι, το προβάλει αυτό σαν επίτευγμα στα κείμενα αλλά και σε εικόνες του. Έτσι εξαπλώθηκε και δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση ότι δεν μπορεί να ξαναγίνει κάποια στιγμή το ίδιο.

ΔΕΣ: Άγιοι καταστροφείς

Η θεραπευτική του Νίτσε

Η ελευθερία από τη μνησικακία, η διαφώτιση σχετικά με τη μνησικακία – ποιος ξέρει άραγε σε τι βαθμό το χρωστάω τελικά και αυτό στη μακρά ασθένειά μου! Το πρόβλημα δεν είναι και τόσο απλό: πρέπει να το έχει βιώσει κανείς και σε κατάσταση δύναμης και σε κατάσταση αδυναμίας. Αν πρέπει να εκφράσουμε κάτι εναντίον του να είσαι άρρωστος, εναντίον του να είσαι αδύναμος, είναι το ότι σε μια τέτοιου είδους κατάσταση το πραγματικό θεραπευτικό ένστικτο, δηλαδή το αμυντικό και το επιθετικό ένστικτο, στον άνθρωπο ατονούν. Δεν είσαι ικανός να απαλλαγείς από τίποτα, δεν είσαι ικανός να τα καταφέρεις σε τίποτα, δεν είσαι ικανός να απωθήσεις τίποτα – όλα σε πληγώνουν. Άνθρωποι και πράγματα έρχονται κοντά με φορτικό τρόπο, τα βιώματα τραυματίζουν βαθιά, η μνήμη είναι μια πυώδης πληγή. Τα να είσαι άρρωστος είναι αφ’ εαυτού ένα είδος μνησικακίας.

Ενάντια σε όλα αυτά, ο άρρωστος έχει μόνον ένα σημαντικό θεραπευτικό μέσο – το αποκαλώ ρωσική μοιρολατρία, εκείνη η χωρίς διάθεση εξέγερσης μοιρολατρία, με την οποία ένας Ρώσος στρατιώτης, που θεωρεί ότι η εκστρατεία αποδείχθηκε πολύ σκληρή γι’ αυτόν, ξαπλώνει τελικά πάνω στο χιόνι. Απολύτως τίποτα να μη δέχεσαι πια, να μην παίρνεις μέσα σου – να μην αντιδράς καθόλου πια … Η μεγάλη λογική αυτής της μοιρολατρίας, η οποία δεν είναι πάντα μόνο το θάρρος απέναντι στο θάνατο, αλλά μπορεί και να διατηρεί τη ζωή υπό συνθήκες πλέον επικίνδυνες για τη ζωή, είναι η μείωση του μεταβολισμού, η επιβράδυνση του, ένα είδος θέλησης για χειμερία νάρκη. Αν προχωρήσουμε μερικά βήματα πιο πέρα σε αυτήν τη λογική, φτάνουμε στον φακίρη που κοιμάται επί βδομάδες ολόκληρες μέσα σε ένα τάφο …

Επειδή θα αναλωνόσουν πολύ γρήγορα αν αντιδρούσες πάντα, δεν αντιδράς πια καθόλου: αυτή είναι η λογική. Και τίποτα δε σε κατατρώγει πιο γρήγορα από τις φλόγες της μνησικακίας. Η οργή, το να είναι κανείς αρρωστημένα ευπρόσβλητος, η αδυναμία σου να εκδικείσαι, η επιθυμία, η δίψα για εκδίκηση, ο δηλητηριασμός με οποιονδήποτε τρόπο – για κάποιον που είναι εξαντλημένος, αυτό είναι σίγουρα το πιο επιβλαβές είδος αντίδρασης: προκαλεί ταχεία πτώση της νευρικής ενέργειας, μια παθολογική αύξηση των βλαβερών εκκρίσεων – για παράδειγμα, της χολής μέσα στο στομάχι. Η μνησικακία είναι το απαγορευμένο καθ’ εαυτό για τον άρρωστο – το δικό του κακό: δυστυχώς, είναι και η πιο φυσική κλίση του.

Αυτό το κατανόησε ο Βούδας, εκείνος ο εμβριθής θεράπων. Η «θρησκεία» του, την οποία μάλλον θα έπρεπε να αποκαλούμε σύστημα υγιεινής για να μην τη συγχέουμε με τόσο αξιοθρήνητα πράγματα όπως ο χριστιανισμός, στήριξε την αποτελεσματικότητα της στην κατίσχυση επί της μνησικακίας: το να απελευθερώσεις την ψυχή σου από αυτήν αποτελεί το πρώτο βήμα προς την ανάρρωση. «Στην εχθρότητα δε δίνει τέλος η εχθρότητα, στην εχθρότητα δίνει τέλος η φιλία»: τούτη η φράση αποτελεί τη βάση της διδασκαλίας του Βούδα – δεν είναι η ηθική που μιλά έτσι, είναι η θεραπευτική που μιλά έτσι.

Η μνησικακία, γεννημένη από την αδυναμία, βλάπτει περισσότερο από την καθένα τον ίδιο τον αδύναμο – σε άλλη περίπτωση, όπου μια πλούσια φύση αποτελεί προϋπόθεση, είναι ένα πλεονάζον συναίσθημα, η τιθάσευση του οποίου είναι σχεδόν η απόδειξη του πλούτου της.

Όποιος γνωρίζει πόσο σοβαρά προσπάθησε η φιλοσοφία μου να αντεπιτεθεί στα συναισθήματα εκδίκησης και μνησικακίας, ακόμα και μέσα στη θεωρία της «ελεύθερης βούλησης» -ο αγώνας ενάντια στον χριστιανισμό είναι μόνο μια πλευρά αυτού του αγώνα- θα καταλάβει γιατί φωτίζω εδώ την προσωπική μου συμπεριφορά, τη δική μου σιγουριά του ενστίκτου στην πράξη. Σε περιόδους παρακμής τα απαγόρευα στον εαυτό μου σαν βλαβερά· μόλις η ζωή γινόταν πάλι αρκετά πλούσια, οπότε και περήφανη γι’ αυτά, τα απαγόρευα στον εαυτό μου σαν κατώτερά μου. Εκείνη η «ρωσική μοιρολατρία», για την οποία μίλησα πριν, παρουσιάστηκε σε μένα επειδή επί αρκετά χρόνια παρέμεινα πεισματικά προσκολλημένος σε σχεδόν ανυπόφορες καταστάσεις, τόπους, κατοικίες, κοινωνίες, μιας και είχα οδηγηθεί εκεί μέσω του τυχαίου: αυτό ήταν καλύτερο από το να τις αλλάξω, από το να νιώθω πως επιδέχονται αλλαγή, από το να εξεγείρονται εναντίον τους … Τότε με ενοχλούσε θανάσιμα όταν κάποιος με τάραζε ενώ βρισκόμουν βυθισμένος σε αυτήν τη μοιρολατρία, αν κάποιος με ξυπνούσε απότομα: - στην πραγματικότητα, κάθε φορά ήταν θανάσιμα επικίνδυνο.

Το να δέχεσαι τον εαυτό σου ως ένα πεπρωμένο, το να μη θέλεις να είσαι «αλλιώς» σε τέτοιου είδους καταστάσεις, αυτή είναι η μεγάλη λογική καθ’ εαυτήν.

Φρίντριχ Νίτσε

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (1.4.6-1.5.7)

[1.4.6] Ἐνταῦθα ἀφίκοντο πρέσβεις ὡς Ἀλέξανδρον παρά τε τῶν ἄλλων ὅσα αὐτόνομα ἔθνη προσοικεῖ τῷ Ἴστρῳ καὶ παρὰ Σύρμου τοῦ Τριβαλλῶν βασιλέως· καὶ παρὰ Κελτῶν δὲ τῶν ἐπὶ τῷ Ἰονίῳ κόλπῳ ᾠκισμένων ἧκον· μεγάλοι οἱ Κελτοὶ τὰ σώματα καὶ μέγα ἐπὶ σφίσι φρονοῦντες· πάντες δὲ φιλίας τῆς Ἀλεξάνδρου ἐφιέμενοι ἥκειν ἔφασαν. [1.4.7] καὶ πᾶσιν ἔδωκε πίστεις Ἀλέξανδρος καὶ ἔλαβε· τοὺς Κελτοὺς δὲ καὶ ἤρετο, ὅ τι μάλιστα δεδίττεται αὐτοὺς τῶν ἀνθρωπίνων, ἐλπίσας ὅτι μέγα ὄνομα τὸ αὐτοῦ καὶ ἐς Κελτοὺς καὶ ἔτι προσωτέρω ἥκει καὶ ὅτι αὐτὸν μάλιστα πάντων δεδιέναι φήσουσι. [1.4.8] τῷ δὲ παρ᾽ ἐλπίδα ξυνέβη τῶν Κελτῶν ἡ ἀπόκρισις· οἷα γὰρ πόρρω τε ᾠκισμένοι Ἀλεξάνδρου καὶ χωρία δύσπορα οἰκοῦντες καὶ Ἀλεξάνδρου ἐς ἄλλα τὴν ὁρμὴν ὁρῶντες ἔφασαν δεδιέναι μήποτε ὁ οὐρανὸς αὐτοῖς ἐμπέσοι, Ἀλέξανδρόν τε ἀγασθέντες οὔτε δέει οὔτε κατ᾽ ὠφέλειαν πρεσβεῦσαι παρ᾽ αὐτόν. καὶ τούτους φίλους τε ὀνομάσας καὶ ξυμμάχους ποιησάμενος ὀπίσω ἀπέπεμψε, τοσοῦτον ὑπειπὼν ὅτι ἀλαζόνες Κελτοί εἰσιν.

[1.5.1] Αὐτὸς δὲ ἐπ᾽ Ἀγριάνων καὶ Παιόνων προὐχώρει. ἔνθα δὴ ἄγγελοι ἀφίκοντο αὐτῷ Κλεῖτόν τε τὸν Βαρδύλεω ἀφεστάναι ἀγγέλλοντες καὶ Γλαυκίαν προσκεχωρηκέναι αὐτῷ τὸν Ταυλαντίων βασιλέα· οἱ δὲ καὶ τοὺς Αὐταριάτας ἐπιθήσεσθαι αὐτῷ κατὰ τὴν πορείαν ἐξήγγελλον· ὧν δὴ ἕνεκα κατὰ σπουδὴν ἐδόκει ἀναζευγνύναι. [1.5.2] Λάγγαρος δὲ ὁ τῶν Ἀγριάνων βασιλεὺς ἤδη μὲν καὶ Φιλίππου ζῶντος ἀσπαζόμενος Ἀλέξανδρον δῆλος ἦν καὶ ἰδίᾳ ἐπρέσβευσε παρ᾽ αὐτόν, τότε δὲ παρῆν αὐτῷ μετὰ τῶν ὑπασπιστῶν, ὅσους τε καλλίστους καὶ εὐοπλοτάτους ἀμφ᾽ αὑτὸν εἶχε· [1.5.3] καὶ ἐπειδὴ ἔμαθεν ὑπὲρ τῶν Αὐταριατῶν πυνθανόμενον Ἀλέξανδρον, οἵτινές τε καὶ ὁπόσοι εἶεν, οὐκ ἔφη χρῆναι ἐν λόγῳ τίθεσθαι Αὐταριάτας· εἶναι γὰρ ἀπολεμωτάτους τῶν ταύτῃ· καὶ αὐτὸς ἐμβαλεῖν ἐς τὴν χώραν αὐτῶν, ὡς ἀμφὶ τὰ σφέτερα μᾶλλόν τι ἔχοιεν. καὶ κελεύσαντος Ἀλεξάνδρου ἐσβάλλει ἐς αὐτούς καὶ ἐμβαλὼν ἦγε καὶ ἔφερε τὴν χώραν αὐτῶν.
[1.5.4] Αὐταριᾶται μὲν δὴ ἀμφὶ τὰ αὑτῶν εἶχον· Λάγγαρος δὲ τά τε ἄλλα ἐτιμήθη μεγάλως πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ δῶρα ἔλαβεν, ὅσα μέγιστα παρὰ βασιλεῖ τῷ Μακεδόνων νομίζεται· καὶ τὴν ἀδελφὴν τὴν Ἀλεξάνδρου Κύναν καὶ ταύτην ὡμολόγησε δώσειν αὐτῷ ἐς Πέλλαν ἀφικομένῳ Ἀλέξανδρος.
[1.5.5] Ἀλλὰ Λάγγαρος μὲν ἐπανελθὼν οἴκαδε νόσῳ ἐτελεύτησεν. Ἀλέξανδρος δὲ παρὰ τὸν Ἐριγόνα ποταμὸν πορευόμενος ἐς Πέλλιον πόλιν ἐστέλλετο. ταύτην γὰρ κατειλήφει ὁ Κλεῖτος ὡς ὀχυρωτάτην τῆς χώρας· καὶ πρὸς ταύτην ὡς ἧκεν Ἀλέξανδρος, καταστρατοπεδεύσας πρὸς τῷ Ἐορδαϊκῷ ποταμῷ τῇ ὑστεραίᾳ ἐγνώκει προσβάλλειν τῷ τείχει. [1.5.6] οἱ δὲ ἀμφὶ τὸν Κλεῖτον τὰ κύκλῳ τῆς πόλεως ὄρη ὑπερδέξιά τε ὄντα καὶ δασέα κατεῖχον, ὡς πάντοθεν ἐπιτίθεσθαι τοῖς Μακεδόσιν, εἰ τῇ πόλει προσβάλλοιεν· Γλαυκίας δὲ αὐτῷ ὁ τῶν Ταυλαντίων βασιλεὺς οὔπω παρῆν. [1.5.7] Ἀλέξανδρος μὲν δὴ τῇ πόλει προσῆγεν· οἱ δὲ πολέμιοι σφαγιασάμενοι παῖδας τρεῖς καὶ κόρας ἴσας τὸν ἀριθμὸν καὶ κριοὺς μέλανας τρεῖς, ὥρμηντο μὲν ὡς δεξόμενοι ἐς χεῖρας τοὺς Μακεδόνας· ὁμοῦ δὲ γενομένων ἐξέλιπον καίτοι καρτερὰ ὄντα τὰ κατειλημμένα πρὸς σφῶν χωρία, ὥστε καὶ τὰ σφάγια αὐτῶν κατελήφθη ἔτι κείμενα.

***

[1.4.6] Εδώ παρουσιάστηκαν στον Αλέξανδρο πρέσβεις, και από τις άλλες ανεξάρτητες φυλές που κατοικούσαν κοντά στον Ίστρο και από τον Σύρμο, τον βασιλιά των Τριβαλλών. Ήρθαν επίσης πρέσβεις και από τους Κέλτες, που είναι εγκατεστημένοι στον Ιόνιο κόλπο. Οι Κέλτες είναι μεγαλόσωμοι και έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους· όλοι τους όμως είπαν ότι ήρθαν, γιατί επιθυμούσαν τη φιλία του Αλεξάνδρου. [1.4.7] Ο Αλέξανδρος τους διαβεβαίωσε όλους για τη φιλία του και εκείνοι πάλι τον Αλέξανδρο για τη δική τους. Τους Κέλτες μάλιστα τους ρώτησε ποιό από τα ανθρώπινα πράγματα τους φοβίζει περισσότερο, περιμένοντας να ακούσει ότι η φήμη του είχε φθάσει και μέχρι τη χώρα τους και ακόμη μακρύτερα και ότι θα του έλεγαν ότι αυτόν φοβούνται περισσότερο από όλα. [1.5.1] Ο ίδιος προχώρησε εναντίον των Αγριάνων και των Παιόνων. Στο μεταξύ παρουσιάστηκαν στον Αλέξανδρο αγγελιαφόροι που του ανήγγειλαν ότι επαναστάτησε ο Κλείτος, ο γιος του Βαρδύλη, και ότι προσχώρησε σε αυτόν ο Γλαυκίας, ο βασιλιάς των Ταυλαντίων. Οι αγγελιαφόροι τού ανήγγειλαν επίσης ότι και οι Αυταριάτες θα του επιτεθούν κατά την πορεία του· για τους λόγους αυτούς αποφάσισε να επισπεύσει την αναχώρησή του. [1.5.2] Ο Λάγγαρος όμως, ο βασιλιάς των Αγριάνων, από την εποχή που ζούσε ακόμη ο Φίλιππος δεν έκρυβε το ότι αγαπούσε τον Αλέξανδρο και με δική του πρωτοβουλία είχε έρθει πρεσβευτής προς αυτόν· και στην τωρινή λοιπόν περίσταση παρουσιάστηκε στον Αλέξανδρο μαζί με τους καλύτερους και καλύτερα οπλισμένους υπασπιστές που είχε· [1.5.3] όταν λοιπόν έμαθε ότι ο Αλέξανδρος ζητούσε να πληροφορηθεί ποιοί και πόσοι ήταν οι Αυταριάτες, του είπε ότι δεν πρέπει να απασχολείται με αυτούς, γιατί οι Αυταριάτες είναι οι πιο απόλεμοι από όλους τους λαούς των τόπων εκείνων. Θα εισβάλει, είπε, και ο ίδιος στη χώρα τους, ώστε να τους υποχρεώσει να ασχοληθούν μάλλον με τη δική τους ασφάλεια. Και πραγματικά με την έγκριση του Αλεξάνδρου ο Λάγγαρος εισέβαλε στη χώρα των Αυταριατών και την έκαμε άνω κάτω.
[1.5.4] Έτσι λοιπόν οι Αυταριάτες είχαν τα δικά τους προβλήματα. Ο Λάγγαρος όμως τιμήθηκε με μεγάλες τιμές από τον Αλέξανδρο και πήρε και δώρα, αυτά που θεωρούνται τα μεγαλύτερα για έναν βασιλιά των Μακεδόνων· του υποσχέθηκε ακόμη να του δώσει σε γάμο την αδελφή του Κύνα, όταν θα έρθει στην Πέλλα.
[1.5.5] Όταν όμως επέστρεψε στη χώρα του, ο Λάγγαρος αρρώστησε και πέθανε. Στο μεταξύ ο Αλέξανδρος βαδίζοντας κατά μήκος του ποταμού Εριγόνα κατευθυνόταν προς την πόλη Πέλλιο· την πόλη αυτή την είχε καταλάβει ο Κλείτος, γιατί ήταν η πιο οχυρή της χώρας. Όταν πλησίασε σε αυτήν ο Αλέξανδρος, στρατοπέδευσε κοντά στον Εορδαϊκό ποταμό και αποφάσισε να επιχειρήσει επίθεση κατά των τειχών της την επόμενη μέρα. [1.5.6] Οι στρατιώτες του Κλείτου είχαν καταλάβει τα βουνά γύρω από την πόλη, που ήταν ψηλά και κατάφυτα από δένδρα, με σκοπό να επιτεθούν από όλες τις μεριές εναντίον των Μακεδόνων, αν επιχειρούσαν επίθεση κατά της πόλεως· ο Γλαυκίας ωστόσο, ο βασιλιάς των Ταυλαντίων, δεν είχε ακόμη φθάσει. [1.5.7] Ενώ λοιπόν ο Αλέξανδρος οδηγούσε τον στρατό του εναντίον της πόλεως, οι εχθροί θυσίασαν τρία αγόρια, άλλα τόσα κορίτσια και τρία μαύρα κριάρια και κινήθηκαν για να αντιμετωπίσουν από κοντά τους Μακεδόνες. Όταν όμως ήρθαν στα χέρια, οι βάρβαροι εγκατέλειψαν τις θέσεις που είχαν καταλάβει, αν και ήταν οχυρές, ώστε και τα σφάγια βρέθηκαν ακόμα στη θέση τους.