ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡλέκτρα (1051-1101)

ΧΟ. δίκαι᾽ ἔλεξας, ἡ δίκη δ᾽ αἰσχρῶς ἔχει.
γυναῖκα γὰρ χρὴ πάντα συγχωρεῖν πόσει,
ἥτις φρενήρης· ἧι δὲ μὴ δοκεῖ τάδε,
οὐδ᾽ εἰς ἀριθμὸν τῶν ἐμῶν ἥκει λόγων.
1055 ΗΛ. μέμνησο, μῆτερ, οὓς ἔλεξας ὑστάτους
λόγους, διδοῦσα πρὸς σέ μοι παρρησίαν.
ΚΛ. καὶ νῦν γέ φημι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι, τέκνον.
ΗΛ. ἆρ᾽ ἂν κλύουσα, μῆτερ, εἶτ᾽ ἔρξαις κακῶς;
ΚΛ. †οὐκ ἔστι, τῆι σῆι δ᾽ ἡδὺ προσθήσω φρενί†.
1060 ΗΛ. λέγοιμ᾽ ἄν· ἀρχὴ δ᾽ ἥδε μοι προοιμίου·
εἶθ᾽ εἶχες, ὦ τεκοῦσα, βελτίους φρένας.
τὸ μὲν γὰρ εἶδος αἶνον ἄξιον φέρειν
Ἑλένης τε καὶ σοῦ, δύο δ᾽ ἔφυτε συγγόνω,
ἄμφω ματαίω Κάστορός τ᾽ οὐκ ἀξίω.
1065 ἡ μὲν γὰρ ἁρπασθεῖσ᾽ ἑκοῦσ᾽ ἀπώλετο,
σὺ δ᾽ ἄνδρ᾽ ἄριστον Ἑλλάδος διώλεσας,
σκῆψιν προτείνουσ᾽ ὡς ὑπὲρ τέκνου πόσιν
ἔκτεινας· οὐ γάρ ‹σ᾽› ὡς ἔγωγ᾽ ἴσασιν εὖ.
ἥτις, θυγατρὸς πρὶν κεκυρῶσθαι σφαγάς,
1070 νέον τ᾽ ἀπ᾽ οἴκων ἀνδρὸς ἐξωρμημένου,
ξανθὸν κατόπτρωι πλόκαμον ἐξήσκεις κόμης.
γυνὴ δ᾽ ἀπόντος ἀνδρὸς ἥτις ἐκ δόμων
ἐς κάλλος ἀσκεῖ, διάγραφ᾽ ὡς οὖσαν κακήν.
οὐδὲν γὰρ αὐτὴν δεῖ θύρασιν εὐπρεπὲς
1075 φαίνειν πρόσωπον, ἤν τι μὴ ζητῆι κακόν.
μόνην δὲ πασῶν οἶδ᾽ ἐγὼ σ᾽ Ἑλληνίδων,
εἰ μὲν τὰ Τρώων εὐτυχοῖ, κεχαρμένην,
εἰ δ᾽ ἥσσον᾽ εἴη, συννέφουσαν ὄμματα,
Ἀγαμέμνον᾽ οὐ χρήιζουσαν ἐκ Τροίας μολεῖν.
1080 καίτοι καλῶς γε σωφρονεῖν παρεῖχέ σοι·
ἄνδρ᾽ εἶχες οὐ κακίον᾽ Αἰγίσθου πόσιν,
ὃν Ἑλλὰς αὑτῆς εἵλετο στρατηλάτην·
Ἑλένης δ᾽ ἀδελφῆς τοιάδ᾽ ἐξειργασμένης
ἐξῆν κλέος σοι μέγα λαβεῖν· τὰ γὰρ κακὰ
1085 παράδειγμα τοῖς ἐσθλοῖσιν εἴσοψίν τ᾽ ἔχει.
εἰ δ᾽, ὡς λέγεις, σὴν θυγατέρ᾽ ἔκτεινεν πατήρ,
ἐγὼ τί σ᾽ ἠδίκησ᾽ ἐμός τε σύγγονος;
πῶς οὐ πόσιν κτείνασα πατρώιους δόμους
ἡμῖν προσῆψας, ἀλλ᾽ ἐπηνέγκω λέχει
1090 τἀλλότρια, μισθοῦ τοὺς γάμους ὠνουμένη,
κοὔτ᾽ ἀντιφεύγει παιδὸς ἀντὶ σοῦ πόσις
οὔτ᾽ ἀντ᾽ ἐμοῦ τέθνηκε, δὶς τόσως ἐμὲ
κτείνας ἀδελφῆς ζῶσαν; εἰ δ᾽ ἀμείψεται
φόνον δικάζων φόνος, ἀποκτενῶ σ᾽ ἐγὼ
1095 καὶ παῖς Ὀρέστης πατρὶ τιμωρούμενοι.
εἰ γὰρ δίκαι᾽ ἐκεῖνα, καὶ τάδ᾽ ἔνδικα.
ὅστις δὲ πλοῦτον ἢ εὐγένειαν εἰσιδὼν
γαμεῖ πονηρὰν μῶρός ἐστι· μικρὰ γὰρ
μεγάλων ἀμείνω σώφρον᾽ ἐν δόμοις λέχη.
1100 ΧΟ. τύχη γυναικῶν ἐς γάμους. τὰ μὲν γὰρ εὖ,
τὰ δ᾽ οὐ καλῶς πίπτοντα δέρκομαι βροτῶν.

***
ΧΟΡ. Δίκαια μίλησες, ωστόσο τέτοιο δίκιο
φέρνει ντροπή. Γιατί πάντοτε πρέπει
τον άντρα της να συχωράει η γυναίκα,
αν είναι γνωστικιά. Κι όποια δεν έχει
αυτή τη γνώμη, δεν τη λογαριάζω.
ΗΛΕ. Μάνα, θυμήσου τα στερνά σου λόγια.
Να σου μιλήσω λεύτερα μου είπες.
ΚΛΥ. Πάλι το λέω, παιδί μου, δεν τ᾽ αρνιέμαι.
ΗΛΕ. Κατόπι, όταν μ᾽ ακούσεις, θα με βλάψεις;
ΚΛΥ. Όχι. Καλόδεχτα τη γνώμη σου θ᾽ ακούσω.
1060 ΗΛΕ. Μιλάω· κι αρχή στον πρόλογό μου βάζω τούτη.
Μακάρι να ᾽χες πιο καλά μυαλά, μητέρα.
Εσέ και την Ελένη βέβαια δίκαια
σας επαινούνε για την ομορφιά σας.
Μα οι δυο σας γεννηθήκατε απερίσκεπτες
κι ανάξιες αδερφές του Κάστορα είστε.
Γιατί κλέφτηκε θέλοντας η μία
κι εχάθηκε, κι εσύ τον πρώτο της Ελλάδας
σκότωσες άντρα, βάζοντας αιτία
πως για το τέκνο σου τον έχεις σφάξει.
Όπως εγώ κανένας δεν σε ξέρει
τόσο καλά. Εσύ και πριν ακόμα
της κόρης σου η σφαγή αποφασιστεί,
κι ενώ μόλις ο άντρας σου είχε φύγει
1070 από το σπίτι του, μπρος στον καθρέφτη
εχτένιζες τα ολόξανθα μαλλιά σου.
Δεν είναι τίμια η γυναίκα εκείνη,
που, ενώ απ᾽ το σπιτικό της λείπει ο άντρας,
αυτή κοιτάει την ομορφιά της μόνο.
Γιατί δεν της χρειάζεται να δείχνει
έξω από την πόρτα την ωραία θωριά της,
αν δεν ζητάει κάποιο κακό να κάνει.
Και ξέρω πως εσύ μονάχα απ᾽ όλες
τις Ελληνίδες ένιωθες μεγάλη
χαρά, οι Τρωαδίτες αν νικούσαν,
κι αν έχαναν, συννέφιαζε η θωριά σου,
γιατί δεν ήθελες να ᾽ρθει απ᾽ την Τροία
ο Αγαμέμνονας. Μα είχες κάθε λόγο
1080 φρόνιμη να ᾽σαι, γιατί ο άντρας σου ήταν
πιο καλός απ᾽ τον Αίγισθο κι η Ελλάδα
τον διάλεξε για πρώτο στρατηγό της.
Έπειτα, αφού είχε κάνει η αδερφή σου
η Ελένη τέτοια σφάλματα, μπορούσες
εσύ μεγάλη δόξα ν᾽ αποκτήσεις·
γιατί για τους καλούς οι άνομες πράξεις
γίνονται μάθημα κι έτσι τους κάνουν
τον εαυτό τους να εξετάζουν. Κι άμα,
καθώς μας λες, την κόρη σου ο γονιός μας
έσφαξε, εγώ σε τί κι ο αδερφός μου
σε αδικήσαμε; Όταν σκότωνες τον άντρα,
γιατί σε μας το πατρικό παλάτι
δεν έδωσες, παρά σαν προίκα σου στον γάμο
1090 χάρισες στον καλό σου ξένα πλούτη;
Κι ούτε εξορίστηκε ο καινούριος σου άντρας,
την εξορία του γιου σου να πληρώσει,
κι ούτε σκοτώθηκεν αντί για μένα,
που με θανάτωσε διπλά, παρόλο
που ζω, και πιο σκληρά απ᾽ την αδερφή μου.
Άμα προστάξει η Δίκη ν᾽ ακλουθήσει
ο φόνος άλλο φόνο, εγώ κι ο Ορέστης
θα σε σκοτώσουμε, εκδικώντας έτσι
τη σφαγή του πατέρα μας· γιατί αν ήταν
η πρώτη πράξη δίκια, τότε θα ᾽ναι
και τούτη. Όποιος κοιτάζοντας τα πλούτη
ή την καλή γενιά, κακιά γυναίκα
πάρει, μυαλό δεν έχει. Μες στο σπίτι
πιότερο αξίζει η φρόνιμη γυναίκα,
κι ας μη βαστάει από μεγάλο σόι,
από μιαν άλλη αρχοντογεννημένη.
ΧΟΡ. Το τί λογής γυναίκα θα σου λάχει
1100 το κανονίζει η τύχη· γιατί βλέπω
άλλους από γάμο ευτυχισμένους
κι άλλους να ζουν δυστυχισμένα.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, 1. Η τέχνη στην Ελλάδα κατά τους «Σκοτεινούς Αιώνες» και τη γεωμετρική περίοδο

1.5. Το εμπόριο, ο πρώτος αποικισμός και οι σχέσεις με την Εγγύς Ανατολή

Μια άλλη διαπίστωση που προκύπτει από την αρχαιολογική έρευνα είναι ότι η οικονομία των οικισμών στην περίοδο που εξετάζουμε δεν βασιζόταν μόνο στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, αλλά επίσης (και ίσως ακόμη περισσότερο) στο εμπόριο, και μάλιστα το θαλάσσιο, η σημασία του οποίου αυξήθηκε ραγδαία από τον 9ο αιώνα και έπειτα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του οικισμού της Ζαγοράς στη δυτική ακτή της Άνδρου, που είναι χτισμένος σε μια μικρή χερσόνησο περιτριγυρισμένη από θάλασσα, χωρίς εύκολη πρόσβαση σε καλλιεργήσιμη γη ή βοσκοτόπια. Η έκταση και η σημασία του εμπορίου γίνονται φανερές από την ανεύρεση σε οικισμούς και ιερά της ηπειρωτικής και της νησιωτικής Ελλάδας αντικειμένων που προέρχονται από περιοχές όπως η Συρία, η Φοινίκη και η Αίγυπτος. Ενδεικτικό είναι επίσης το γεγονός ότι γύρω στα εκατό αττικά αγγεία του τέλους του 10ου και του 9ου αιώνα βρέθηκαν σε τάφους στην Κνωσό της Κρήτης.

 

Το κυριότερο όμως τεκμήριο για τη βαθμιαία ανάπτυξη οργανωμένου εμπορίου είναι η παρουσία αντικειμένων από χρυσό, η ανάπτυξη της κατεργασίας μετάλλων που συχνά έρχονται από μακρινές περιοχές (όπως ο χαλκός, ο σίδηρος και ακόμη περισσότερο ο κασσίτερος) καθώς και η εμφάνιση σπάνιων και πολύτιμων υλικών, όπως το ελεφαντόδοντο. Τα πολύτιμα υλικά έρχονταν κυρίως από την Ανατολή, τη Μεσοποταμία και τη Συρία. Οι έμποροι που τα μετέφεραν ήταν συχνά Φοίνικες (που αναφέρονται ήδη στην Οδύσσεια), αλλά πιθανόν και Έλληνες που έφταναν με τα πλοία τους ως τις ακτές της Συρίας. Εκεί, στις εκβολές του ποταμού Ορόντη, στη σημερινή Al Mina, έχει ανασκαφεί μια εγκατάσταση που, όπως δείχνουν τα ευρήματα, ίσως ήταν εμπορικός σταθμός Ελλήνων. Σημαντικό ρόλο στις εμπορικές επαφές με την Ανατολή έπαιζε η Κύπρος, όπου οι Έλληνες είχαν εγκατασταθεί από το τέλος του 12ου αιώνα π.Χ. Τη γνώση της κατεργασίας των μετάλλων και του ελεφαντόδοντου οι Έλληνες πρέπει να τη χρωστούσαν σε μεγάλο βαθμό στις στενές επαφές τους με τεχνίτες της Ανατολής. Οι επαφές αυτές οδήγησαν άλλωστε και σε μιαν άλλη εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, τη δημιουργία της ελληνικής αλφαβητικής γραφής.

 

Ανάμεσα σε αυτούς που ασχολούνταν συστηματικά με το εμπόριο και τη ναυτιλία στα πρώιμα αυτά χρόνια σημαντική θέση φαίνεται ότι κατείχαν οι Ευβοείς. Δεν είναι τυχαίο ότι αντικείμενα συριακής και αιγυπτιακής προέλευσης του 9ου και του 8ου αιώνα π.Χ. έχουν βρεθεί στην Εύβοια. Δεν αποκλείεται οι πρώτοι Ίωνες που γνώρισαν οι λαοί της Ανατολής και έδωσαν το όνομά τους σε όλους τους Έλληνες (Jaunas, Junani κτλ.) να ήταν Ευβοείς και όχι Ίωνες της Μικράς Ασίας, όπως υπέθεταν παλαιότερα. Έχουμε επίσης λόγους να πιστεύουμε ότι οι Ευβοείς ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν τον αποικισμό, σε μια εποχή παλαιότερη από εκείνη στην οποία αναφέρεται, όπως είδαμε, ο Θουκυδίδης. Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι ο αποικισμός της βόρειας ακτής του Αιγαίου και ειδικότερα της Χαλκιδικής άρχισε ήδη τον 11ο αιώνα π.Χ. και ίσως ακόμη παλαιότερα. Οι πρώτοι ιδρυτές αποικιών στην περιοχή φαίνεται ότι ήταν Ευβοείς. Η εγκατάστασή τους αποσκοπούσε πιθανότατα στην εκμετάλλευση εμπορεύσιμων πρώτων υλών που ξέρουμε ότι διέθετε η Χαλκιδική, ιδιαίτερα οικοδομήσιμη και ναυπηγήσιμη ξυλεία καθώς και μεταλλεύματα.

Πολλοί μπαίνουν στην ωριμότητα πολύ νωρίς, αλλά και βγαίνουν από πολύ νωρίς

Τώρα που μεγαλώνω, συγκρίνω τις δυσκολίες της παιδικής μου ηλικίας, με τις δυσκολίες της ενήλικης ζωής, γενικά αρχίζω να βλέπω καθαρά τη φοβερή προσπάθεια του ανθρώπου να προσαρμοσθεί συνεχώς σε νέες καταστάσεις για τις οποίες όλοι δεν είναι πλασμένοι.

Υπάρχουν παιδιά που με δυσανασχέτηση υποφέρουν την παιδική τους ηλικία, όντας ώριμοι άνδρες ή γυναίκες ήδη από πέντε χρονών, και τα ίδια αυτά παιδιά, όταν αρχίζουν να γερνάνε, βλέπουν με θυμό να τους αφαιρείται σιγά-σιγά κάτι τι που, από βρέφη, ήταν βέβαιοι πως θα τους ανήκει αιωνίως!

Η ανδρική ωριμότης και μεστότης, ειδική για τους ανθρώπους της δράσεως.

Μια ωριμότης πρόωρα αποχτημένη και κρατημένη με πείσμα όσο το δυνατόν πιο πολύ.

Πολλοί μπαίνουν στην ωριμότητα πολύ νωρίς, αλλά και βγαίνουν από πολύ νωρίς, γινωμένοι, ειρηνικοί γέροι.

Έχοντας ζήσει, έστω σε λίγο χρονικό διάστημα, αλλά τέλεια, την ωριμότητά τους.

Υπάρχουν και παιδιά που είναι εξαιρετικά έξυπνα και πρόωρα, με βαθύτητα όση θέλετε, και ευαισθησία άλλη τόση, αλλά που αργούν πολύ να φτάσουν στην ωριμότητα.

Τι δυστυχία η παιδική ηλικία γι’ αυτά τα παιδιά, και ακόμα μεγαλύτερη συμφορά η εφηβική τους ηλικία.

Η ηλικία της ωριμότητος, όσο πλησιάζει χωρίς αυτοί να είναι προετοιμασμένοι, και καταλαβαίνοντας ότι θ΄ αργήσουν να προετοιμαστούν, δεν είναι προσμονή καθαρή και αισιόδοξη, αλλά ένας τρόμος αβάσταχτος μιας άγνωστης καταστάσεως, που την περιμένουν με ταραχή, όπως άλλοι περιμένουν τα θάνατο απροετοίμαστοι.

Τα παιδιά αυτά φτάνουν στην ωριμότητα αργά, σε μια ωριμότητα απίστευτη, νεανική, ασυμβίβαστη με τη μεγάλη τους ηλικία, που συμπίπτει λόγω της ηλικίας τους με την προετοιμασία για το θάνατο.

Νομίζω, πως αυτά τα παιδιά τροφοδοτούν τις τέχνες και είναι αυτοί οι άνθρωποι που ονομάζουμε τραγικούς ή πνευματικούς, γιατί είναι υποχρεωμένοι να εκφράσουν εν πνεύματι μιαν ισορροπία, με μια μορφή τέχνης – ό,τι η ανωμαλία της ζωής τους δεν τους επιτρέπει να πραγματοποιήσουν στην πράξη.

Αστρική Προβολή, Μόρα και Υπνική Παράλυση

Αστρική Προβολή, Μόρα και Υπνική Παράλυση: Τι συμβαίνει στα φωτεινά όνειρα που εμπεριέχουν μέσα τους κάτι «φωτεινότερο» από την συνήθη εμπειρία ενός φωτεινού ονειρέματος; Εκείνα που είναι σχεδόν αληθινά, αντικατοπτρίζοντας σχεδόν πλήρως το πραγματικό φυσικό περιβάλλον, φαίνεται πως αποκαλύπτουν την διεργασία της μετατόπισης της Συνειδητότητας από το Φυσικό σώμα σε ένα «λεπτοφυές» πεδίο.

Αυτή η υπόθεση εμπεριέχεται στις διδαχές της Θεοσοφικής Παράδοσης και των πιό σύγχρονων μορφών της, συμπεριλαμβάνοντας τον Robert Monroe καθώς και άλλους Συγγραφείς: Η Συνειδητότητα όντως αποχωρίζεται το σώμα αναφέρουν, κατά κάποιο τρόπο μετουσιωμένη σε αιθερική ή αστρική ουσία που σχηματίζεται από μία φίνα ύλη μεταξύ της φυσικής ύλης και της ενέργειας. Είναι μία πεποίθηση που προέρχεται από τους αρχαίους πολιτισμούς και τον Μυστικισμό της Ελλάδας, της Αιγύπτου καθώς και της ύστερης Ευρωπαϊκής Λαογραφίας με την μορφή ενός αποσπώμενου πνευματικού διπλού.

Η Λογοτεχνία και τα συγγράμματα για την Αστρική Προβολή διαθέτει αρκετά αξιόλογα βιβλία, και ίσως ένα από τα καλύτερα να είναι το κλασικό The Projection of the Astral Body του 1929 που έγραψαν οι Sylvan Muldoon και Hereward Carrington, μία εξαιρετική συνεργασία μεταξύ ενός ανθρώπου που είχε πολύ συχνές εμπειρίες Αστρικής Προβολής και ενός Ψυχικού ερευνητή που ταξινόμησε και κατέγραψε τις αστρικές εμπειρίες σε ένα θεωρητικό αλλά και επιστημονικό πλαίσιο. Φυσικά όμως υπάρχουν πολλά ακόμη (και πιο σύγχρονα) αξιόλογα βιβλία πάνω στο ζήτημα, με τον οδηγό του Robert Bruce “Astral Dynamics” να παρέχει χρήσιμες πρακτικές πληροφορίες για όποιον ενδιαφέρεται να εντρυφήσει στο ζήτημα της Αστρικής προβολής.

Φαίνεται λοιπόν πως κατά την (τυχαία ή όχι) διάρκεια αυτής της εξαιρετικής εμπειρίας αρκετοί βιώνουν το απεχθές αίσθημα της Υπνικής παράλυσης, μία άκρως τρομακτική εμπειρία που στοιχειώνει συχνά ακόμα και ανθρώπους που κατά τα άλλα έχουν μία φυσιολογική ζωή που δεν ερευνά την μεταφυσική πλευρά και εμπειρίες όπως τα αστρικά ταξίδια. Πως συνδέονται όμως η Εμπειρία του Φωτεινού Ονειρέματος και του Αστρικού Ταξιδιού με την Υπνική παράλυση;

Για να προχωρήσουμε παρακάτω θα πρέπει να γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι η Υπνική Παράλυση: Ο Όρος Υπνική παράλυση αναφέρεται στην αίσθηση της ανικανότητας της κίνησης του ανθρώπινου σώματος κατά την διάρκεια του ύπνου (Σε ένα στάδιο που αποκαλείται Υπναγωγικό) ή κατά την διάρκεια του ξυπνήματος (στο Υπνοπομπικό Στάδιο). Αν και αρκετοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση πως αυτή η τρομακτική εμπειρία διαρκεί αρκετή ώρα, είναι γεγονός πως δεν κρατά παραπάνω από μερικά μόλις δευτερόλεπτα, που μοιάζουν όμως με αιωνιότητα. Η Υπνική Παράλυση, αν και δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο είναι αρκετά παρεξηγημένη. Άτομα που βιώνουν την εμπειρία περιγράφουν συνδυαστικά τον τρόμο που επέρχεται τις στιγμές εκείνες. Το φαινόμενο όμως είναι πρακτικά ακίνδυνο και δεν μπορεί να επιφέρει βλάβες στην υγεία του ανθρώπου. Η μόνη αρνητική επίδραση που μπορεί να συμβεί είναι ο ψυχολογικός αντίκτυπος που μπορεί να επέλθει από την άγνοια και τον φόβο ή τις διεργασίες που σχετίζονται με την εμπειρία της Υπνικής Παράλυσης, που προηγείται συνήθως της εμπειρίας που αποκτά το άτομο μέσα από την Αστρική Προβολή. Ένα φαινόμενο (Υπνική Παράλυση) που μπορεί να διεγείρει τον φόβο για τον θάνατο ή την φοβία ύπαρξης και στοιχειώματος από «Δαιμονικές Οντότητες».

Υπνική Παράλυση & Μόρα: Η Σύνδεση με την Αστρική Προβολή

H Αστρική Καταληψία (Η αίσθηση της Παράλυσης) εμφανίζεται όταν το άτομο κατανοεί πως το αστρικό του σώμα αποχωρίζεται ή επιστρέφει στο φυσικό σώμα, ή και κατά την διάρκεια που τα δύο σώματα παύουν να είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αισθάνεται πως βρίσκεται μέσα στο σώμα όμως το Φυσικό σώμα δεν ανταποκρίνεται στις εντολές του Νου λόγω της απώλειας ευθυγράμμισης. Φαίνεται πως ο καλύτερος τρόπος για να εξομαλύνουμε αυτή την τρομακτική εμπειρία της Υπνικής Παράλυσης είναι να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που παρουσιάζεται μέσα από την έλλειψη ευθυγράμμισης των δύο σωμάτων για να απελευθερώσουμε πλήρως το αστρικό σώμα από το φυσικό, βιώνοντας την Αστρική Προβολή. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει στο άτομο να κατανοήσει μερικές πτυχές της Μη – Φυσικής Πραγματικότητας, παρέχοντας επίσης ένδειξης ύπαρξης ζωής πέρα από την ύπαρξη του Φυσικού Σώματος.

Αυτό το τρομερό αίσθημα της Υπνικής παράλυσης έχει απεικονιστεί (μεταφέροντας επίσης τους φόβους περί δαιμονικής κατάληψης) από το Ζωγραφικό έργο του 1781 “The Nightmare” από τον Gothic Ζωγράφο Fuseli που απεικόνισε ένα δαιμονικό άλογο που παρακολουθεί ένα incubus να κάθεται πλακώνοντας το στήθος μίας αβοήθητης γυναίκας. Στην Ελλάδα το φαινόμενο προσδίδεται στην εμφάνιση της Σκοτεινής Μόρας (Που συνδέεται με την εμπειρία της Υπνικής Παράλυσης μα διαθέτει και άλλες σκοτεινές προεκτάσεις, συνδεόμενοι με τις παραφυάδες που απορρέουν από τις πύλες των παράλληλων διαστάσεων και τους Σκιανθρώπους) αλλά πρόκειται για ένα παγκόσμιο γεγονός, παρακολουθώντας τις λαογραφικές παραδόσεις ανά τον κόσμο. Στην Τουρκία αποκαλείται «Το Σκοτεινό Πιεστήριο» στην Αφρική «Ο Διάβολος που καβαλά την πλάτη σου», «Kanashibari» στην Ιαπωνία, με τις αναφορές να συνεχίζουν σχεδόν σε όλα τα κράτη της υφηλίου.

Αστρική Προβολή & Αστρική Καταληψία

Ενώ ένας αριθμός περιπτώσεων Υπνικής παράλυσης σχετίζονται με την ασθένεια της Ναρκοληψίας (Μία νευρολογική κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής πέφτει σε ύπνωση δίχως να το επιδιώξει), ένας σχετικά μεγάλος αριθμός παραμένει ανεξήγητος επιστημονικά. Είναι εκείνες οι περιπτώσεις που ενδιαφέρουν τους ερευνητές της Αστρικής Προβολής, και που έχουν εδραιώσει την πεποίθηση πως η Υπνική Παράλυση είναι μία εμπειρία που συχνά επέρχεται με τον διαχωρισμό του Αστρικού σώματος από το φυσικό.

Ο Τεχνικός όρος για αυτό το αίσθημα της ακινησίας που δεν σχετίζεται με την Παθολογική Καταληψία και συνδέεται με την Αστρική Προβολή ονομάζεται Αστρική Καταληψία. Η Αστρική Καταληψία είναι ένα φαινόμενο που έχει την δυνατότητα να καταλύσει τις υπεραισθητικές αντιλήψεις του ατόμου. Μερικοί άνθρωποι που βιώνουν συχνά αυτή την εμπειρία την έχουν χρησιμοποιήσει προς όφελός τους για να επιτύχουν την συνειδητή Αστρική Προβολή.

Μία παγκόσμια έρευνα σχετικά με την Αστρική Προβολή που διεξήχθη από την Διεθνή Ακαδημία Συνειδητότητας (IAC), ενός οργανισμού δηλαδή που εξειδικεύεται στο πεδίο των Εξωσωματικών εμπειριών και τις παραφυσικές εμπειρίες, αποκάλυψε πως το 52.57% των ατόμων που επιτυγχάνουν Αστρική Προβολή, βιώνουν ταυτόχρονα και Υπνική Παράλυση.

Κλείνοντας το άρθρο για αυτό το μεγάλο ζήτημα της σύνδεσης της Αστρικής προβολής με την Υπνική παράλυση αξίζει να σημειώσουμε πως οι περιπτώσεις εκείνες που σχετίζονται με την Ναρκοληψία αφορούν την πραγματική ανικανότητα κίνησης του Φυσικού Σώματος, ενώ στην Αστρική Καταληψία η παράλυση που βιώνεται δεν είναι πραγματική, μα μονάχα η αίσθηση της ανικανότητας κίνησης του Φυσικού Σώματος, στοιχείο που είναι χρήσιμο για εκείνους που βιώνουν το τρομερό συναίσθημα της Υπνικής Παράλυσης δίχως να έχουν διερευνήσει ακόμη τα αίτια εμφάνισής του…

Η ευτυχία είναι μέσα μας

Σαν ένα ταξίδι είναι η ζωή μας, που έχει αρχή και τέλος. Κάθε λεπτό που περνάει από τη ζωή, μας φέρνει πιο κοντά στην ωριμότητα, πιο κοντά στην προσπάθεια μας να μάθουμε τον εαυτό μας. Ζούμε μια ζωή που στην αρχή της είμαστε ανυπόμονοι, τα θέλουμε όλα εδώ και τώρα, βλέπουμε το κάθε τι με θαυμασμό. Νιώθουμε εντυπωσιασμένοι, μαγεμένοι από τα πιο απλά πράγματα. Από την τόσο δα, παραμικρή λεπτομέρεια. Μετά μαθαίνουμε να περιμένουμε για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, να βρούμε τις κατάλληλες συνθήκες. Γινόμαστε πιο απαιτητικοί ως προς το τι μπορεί να μας προσφέρει ευτυχία. Επενδύουμε σε άλλα πράγματα.

Μερικοί όμως άνθρωποι, είναι τόσο τυχεροί γιατί μπορούν να νιώσουν την ευτυχία ακόμα από τα απλά μικρά θαύματα! Είναι τόσο τυχεροί γιατί δεν έχουν πάψει να θαυμάζουν όλα αυτά τα μικρά καθημερινά πραγματάκια. Πολλοί άνθρωποι πάλι, συνήθως αυτοί που δεν μπόρεσαν για κάποιους λόγους να βιώσουν την ευτυχία από αυτά τα απλά καθημερινά, προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή. Σαν μικρά ακόμη παιδιά, που κάποιοι τα αγνοούν. Εντυπωσιάζονται από ότι τραβάει την προσοχή. Από όλα αυτά που φτιάχνει ο άνθρωπος για να έχει να παρηγορεί την μοναξιά του.

Έχουν πέσει θύματα ,χωρίς να το ξέρουν, του συστήματος που σε θέλει πάντα πελάτες του. Μας προτιμάει εργάτες ,που δουλεύουν και ακριβοπληρώνουν το κάθε τι σαχλό που μπορεί να σκεφτεί ο νους σου. Μα πως είναι δυνατόν! Γιατί δεν είμαι ευτυχισμένος μέσα στα ακριβά μου σπίτια και αυτοκίνητα; Γιατί ενώ έχω πετύχει όλους τους στόχους μου παραμένω και πάλι δυστυχισμένος;
Γιατί πολύ απλά η ευτυχία που αναζητάμε εκεί έξω δεν υπάρχει. Η ευτυχία είναι μέσα μας. Δεν μπορεί να μας την δώσει κανένας σύντροφος ,αν εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε έτοιμοι για να την δεχτούμε. Και οποιοδήποτε ακριβό αυτοκίνητο κάποια στιγμή θα πάψει να μας εντυπωσιάζει.

Αυτό που ποτέ δεν μπορεί να πάψει να μας εντυπωσιάζει, είναι το δυνατό άρωμα από άνθη λεμονιάς κάποιο Ανοιξιάτικο πρωί, η τρυφερή συντροφική αγκαλιά όταν όλα είναι δύσκολα, η δροσιά της θάλασσας το καλοκαίρι, μια μουσική που μας αρέσει και οτιδήποτε συνεχίζει ακόμα να μας εντυπωσιάζει, σαν να είμαστε ακόμα μικρά παιδιά. Αν όλα αυτά δεν μας λένε και τίποτα, ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσουμε λίγο τους στόχους μας, γιατί ίσως έχουμε απομακρυνθεί από την φύση μας που όσο και αν προσπαθούμε να την αλλάξουμε ,αυτή θα υπάρχει και θα μας αγαπάει.

Η ευτυχία που έχουν τα παιδιά έχει να κάνει και με την τάση που έχουν να είναι στο εδώ και στο τώρα. Απουσιάζει από το μυαλό τους το τι θα κάνουν στο μέλλον, δεν επικεντρώνουν την σκέψη τους τόσο στο τι έγινε εχθές.

Αυτή η υπερανάλυση που χαρακτηρίζει μερικές φορές κάποιους ανθρώπους ,είναι η μεγαλύτερη παγίδα που μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο να απομακρυνθούμε από την ευτυχία μας. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να εκπαιδευτεί σε κάποιο βαθμό! Μπορούμε να απομακρυνθούμε από τις ψυχοφθόρες σκέψεις μας που μας εμποδίζουν να βιώσουμε την ευτυχία στο τώρα μας. Μας κάνουν απλά παρατηρητές της ζωής μας. Σκέψεις που βασανίζουν το μυαλό μας, ατελείωτες ώρες, μέρες. Έστω και μια μικρή αρνητική σκέψη που κάνουμε συνέχεια μας αποδυναμώνει, μας γεμίζει αρνητικότητα.

Ένα πολύ δυνατό εργαλείο για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση είναι το mindfulness. Η ενσυνειδητότητα (ελληνικός όρος), μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε το άγχος που βιώνουμε από τις αρνητικές σκέψεις μας. Να μας βοηθήσει να έρθουμε πιο κοντά με τις αισθήσεις μας, πιο κοντά στην πραγματικότητά μας. Να μας απογειώσει σαν να ήμασταν κάποιο αεροπλάνο, πάνω από τα σύννεφα, πάνω από τις αστραπές και τις βροντές. Να συνεχίσουμε γαλήνιοι εκεί το ταξίδι μας για λίγο. Αυτό το λίγο, αρκεί για να μας χαρίσει την ψυχική ηρεμία ,όταν θα επιστρέψουμε στην πραγματικότητα μας.

Θα μας βοηθήσει να έρθουμε πιο κοντά στο εδώ και στο τώρα μας, με πιο καθαρή σκέψη. Και δεν μιλάμε για αποφυγή της πραγματικότητας. Για αδυναμία να αλλάξουμε την ζωή μας, αλλά για το αντίθετο! Μιλάμε για μια τεχνική που μας αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή. Όταν αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα, τότε τα πράγματα που βλέπεις ,δεν μπορεί πια να είναι τα ίδια! Η ψυχική δύναμη είναι το μόνο όπλο για να μπορέσουμε να αλλάξουμε τα άσχημα από τη ζωή μας. Και αυτό απαιτεί, προσπάθεια, σεβασμό στον εαυτό μας και ευγνωμοσύνη σε όλα αυτά τα «μικρά» που μας χαρίζονται έτσι απλόχερα.

Σκεπτικοί και Σκεπτικισμός

Ο Σκεπτικισμός αποτελεί κριτική στάση απέναντι στη δυνατότητα κατάκτησης βέβαιης γνώσης του κόσμου. Οι Σκεπτικοί υποστηρίζουν ότι οι αισθήσεις και η νόηση παριστάνουν τα πράγματα όχι όπως είναι πραγματικά, αλλά όπως φαίνονται. Η γνώση δεν είναι βέβαιη και το ίδιο ισχύει και στην περιοχή της ηθικής, όπου το «καλό» και το «κακό» είναι «θέσει» και όχι «φύσει».

Ο Σκεπτικισμός συνδέεται με τη διδασκαλία του Πύρρωνα (360-270 πΧ) από την 'Ηλιδα, που ήταν σύγχρονος του Αριστοτέλη. Για να επιτευχθεί η ευτυχία, σύμφωνα με αυτόν, δεν πρέπει να έχουμε πεποιθήσεις, γνώμες, κλίσεις, αλλά να τηρούμε την «εποχή», δηλαδή να μην εκφέρουμε κρίση. Στον 3ο και τον 2ο αιώνα πΧ ο Σκεπτικισμός υιοθετείται και μεταφέρεται στην πλατωνική Ακαδημία από τον Αρκεσίλαο (316-242 πΧ) και τον Καρνεάδη (214-129 πΧ). Αναζωπύρωση στον Σκεπτικισμό δίνει στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ο Αινησίδημος (1ος αι πΧ) ο οποίος προβάλλει το πρότυπο του σοφού, που ζει ευτυχισμένος, κατανοώντας πως ούτε από τις αισθήσεις ούτε από τον νου μπορούμε να έχουμε βέβαιη γνώση. Ο Σέξτος ο Εμπειρικός στο έργο του Πυρρώνειαι Υποτυπώσεις διασώζει τα επιχειρήματα των προηγούμενων Σκεπτικών, κυρίως τη διδασκαλία του Πύρρωνα.

Οι σκεπτικοί φιλόσοφοι αμφισβητούν τη δυνατότητα βέβαιης γνώσης και ορθής πράξης. Συνιστούν την εποχή, δηλ. την αναστολή της κρίσης, ως στάση ζωής, που είναι ανάλογη την απραξία των Επικουρείων και την απάθεια των Στωικών. Ο Σκεπτικισμός υπήρξε μια γόνιμη φιλοσοφική κίνηση που πρότεινε την αμφιβολία ως θεραπευτική αγωγή των ανθρώπων, όταν βρίσκονται σε αμηχανία μπροστά στα δύσκολα προβλήματα της ζωής. Πολέμησε τον δογματισμό, δηλαδή την τάση των ανθρώπων, να δέχονται χωρίς συζήτηση ιδέες και θεωρίες, και προώθησε την κριτική σκέψη.

Πολλές πεποιθήσεις και λίγη Γνώση

Πολλοί άνθρωποι κουβαλάνε πολλές πεποιθήσεις και λίγη Γνώση. Σταχυολογούν από εκείνες τις «γνώσεις» που ταιριάζουν και επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις τους, παρά το αντίθετο, δηλαδή, να διαμορφώνουν πεποιθήσεις σύμφωνα με την Γνώση που έχουν την τύχη να αποκτούν.

Οι «γνώσεις», δηλαδή βιβλιογραφία, υπάρχουν για όλα τα γούστα, όλα τα χούγια ή για κάθε ανασφάλεια. Θες να πιστεύεις στον θεό, στην πρώτη Αιτία, σε κάτι τέλος πάντων; Δεν φθάνουν τρεις ζωές για να διαβάσεις τα συγγράμματα που συμφωνούν, δηλαδή επιβεβαιώνουν, με την προδιάθεσή σου. Θες να είσαι άθεος; Χιλιάδες σοφοί σου παρέχουν τα διανοητικά βόλια να οχυρωθείς πίσω από την πεποίθησή σου.

Λίγες φορές όμως θα υποψιαστείς ότι το να πιστεύεις σε ένα θεό, ή σε οτιδήποτε (ακόμα και στην μη ύπαρξή του) δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου μεταφυσικού νομίσματος. Που το χρησιμοποιείς για να αγοράσεις λίγη γαλήνη και βεβαιότητα σε ένα κόσμο αταξίας και φόβου. Και ίσως είναι φρόνιμο να κατανοείς ότι αυτό σου γίνεται και να μην δίνεις στα γιατρικά του φόβου σου αξία που δεν έχουν. Και αν πάλι έχουν, κι έχεις εσύ το δίκιο και το όραμα, δείξε σε αυτόν που τυραννιέται την συμπόνια και την μεγαλοψυχία αυτουνού που του δωρήθηκε η Γνώση.

Είσαι ένα παζάρι από μόνος σου και ένα σωρό φωνές φωνάζουν μέσα σου

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΧΑΣΜΕΝΟΣ. Ο διχασμός έχει γίνει φυσική κατάσταση του ανθρώπου, τουλάχιστον για την ώρα.

Μπορεί να μη συνέβαινε το ίδιο στον πρωτόγονο κόσμο, αιώνες καταβολών όμως, πολιτισμού και πνευματικής καλλιέργειας έχουν κάνει κάθε άνθρωπο να είναι ένα ολόκληρο πλήθος – διχασμένος, χωρισμένος, αντιφατικός.

Το ένα του κομμάτι πηγαίνει από ‘δω, το άλλο πηγαίνει από ‘κει, στον διαμετρικά αντίθετο δρόμο και είναι σχεδόν ανέφικτο να κρατήσει κανείς τον εαυτό του συγκροτημένο.

Και μόνο το γεγονός ότι ο άνθρωπος εξακολουθεί να υπάρχει, είναι ένα θαύμα. Θα μπορούσε να είχε εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό.

Επειδή όμως αυτός ο διχασμός είναι αντίθετος με τη φύση του, κάπου κρυμμένη στο βάθος εξακολουθεί να επιβιώνει η ενότητα. Επειδή η ψυχή του ανθρώπου είναι μία, όλες οι καταβολές και οι επιρροές καταστρέφουν κυρίως την περιφέρειά του. Το κέντρο όμως παραμένει ανέγγιχτο.

Γι’ αυτό ο άνθρωπος καταφέρνει να εξακολουθεί να ζει. Η ζωή του όμως έχει γίνει κόλαση. Όλη η προσπάθεια είναι το πώς να εξαλείψει αυτόν το διχασμό, αυτή τη διχασμένη προσωπικότητα, τον χωρισμένο άνθρωπο, πώς να γίνεις ολοκληρωμένος, κεντραρισμένος, αποκρυσταλλωμένος.

Έτσι όπως είσαι, δεν μπορείς να πεις ότι υπάρχεις. Δεν έχεις ύπαρξη. Είσαι ένα παζάρι από μόνος σου και ένα σωρό φωνές φωνάζουν μέσα σου.

Αν θέλεις να πεις ‘ναι’, αμέσως εμφανίζεται το ‘όχι’. Δεν μπορείς ούτε να ξεστομίσεις τη λέξη ‘ναι’, ολοκληρωτικά.

Παρατήρησέ το, λες ‘ναι’ και από το βάθος ανασύρεται μαζί και το ‘όχι’. Ούτε μπορείς να πεις την απλή λέξη ‘όχι’, χωρίς να νιώθεις αντιφατικά την ίδια στιγμή. Μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι εφικτή η ευτυχία. Η δυστυχία είναι το φυσικό επακόλουθο της διχασμένης προσωπικότητας.

Δυστυχία, γιατί βρίσκεσαι συνεχώς σε διαμάχη με τον εαυτό σου. Δεν είναι ότι πολεμάς με τον κόσμο, μα κάθε στιγμή πολεμάς με τον ίδιο σου τον εαυτό.

Πως μπορεί μ’ αυτόν τον τρόπο να υπάρξει ειρήνη;
Πως μπορεί μ’ αυτόν τον τρόπο να υπάρξει σιωπή;
Πως μπορείς να ησυχάσεις έστω και για μία μόνη στιγμή;

Δεν έχεις ησυχία ούτε στιγμή. Ακόμα κι όταν κοιμάσαι, ονειρεύεσαι χίλια δυο πράγματα. Ακόμα κι όταν κοιμάσαι, σκαρώνεις ένα σωρό πράγματα – μια διαρκής διαμάχη. Έχεις γίνει πεδίο μάχης.

Έχουμε συναισθήματα δεν σημαίνει ότι είμαστε συναισθηματικοί

Πρέπει να κατορθώσουμε να εκτονώσουμε την ενέργειά μας, έτσι ώστε να βρούμε το χρόνο ν’ ασχοληθούμε με πιο σημαντικά, εποικοδομητικά και ουσιαστικά σχέδια. Η ενέργεια, για την οποία μιλώ, συνδέεται με τα μικρά εκείνα συναισθήματα που νιώθουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συναισθήματα που άλλοτε τα θεωρούμε ασήμαντα για να μας απασχολήσουν ιδιαίτερα και άλλοτε δεν τα αντιλαμβανόμαστε καν. Τι θα συμβεί όμως αν, αντί να εμποδίσουμε τα μικρά αυτά συναισθήματα να εκφραστούν, αντί να τα αφήσουμε να μεγαλώσουν και, ενδεχομένως, να εκραγούν, τα αναγνωρίσουμε και τα απελευθερώσουμε;

Οι δυνατές επιλογές είναι δύο: ή ν’ ακολουθήσουμε το τρομερό και συνεχές ρεύμα των συναισθημάτων μας, τα οποία αποτελούν κομμάτι της ίδιας μας της ζωής, ή να εναντιωθούμε σε αυτό. Καλό είναι να μη λέμε «όχι» στα συναισθήματά μας και να μην τα αγνοούμε. Όταν συμβαίνει αυτό, οι συνέπειες για εμάς, τους φίλους μας, τους συναδέλφους μας, αλλά και τους «εχθρούς» μας, είναι μεγάλες. Εξίσου μεγάλες είναι και οι συνέπειες για τους αθώους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, όπως είναι τα παιδιά, για τα οποία οι επιπτώσεις των «τετριμμένων», «παθητικών» συναισθημάτων μοιάζουν μ’ εκείνες του «παθητικού» καπνίσματος.

Αν είμαστε άνθρωποι που αντιστέκονται στα συναισθήματά τους, αν τα αντιμετωπίζουμε μονάχα ορθολογικά ή αν δεν διαθέτουμε ένα συναισθηματικό λεξιλόγιο, τότε κάποιος κάπου θα -κάποιος κάπου πρέπει να- πληρώσει για τα συναισθήματά μας, για τη συσσωρευμένη ενέργεια και για το γεγονός ότι συχνά κάποιος δεν ενδιαφέρεται για το πώς νιώθουμε. Μπορούμε ν’ αποκτήσουμε συνείδηση του τρόπου με τον οποίο μεταβιβάζουμε τα συναισθήματά μας στους άλλους, ανεξάρτητα από το αν είναι ξένοι ή παιδιά. Μπορούμε να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα συναισθήματά μας εποικοδομητικά, έτσι ώστε να παίρνουμε περισσότερα από αυτό που θέλουμε και το ίδιο να συμβαίνει και μ’ εκείνους που μας ξέρουν.

Αν είμαστε άνθρωποι που δεν αντιστέκονται στα συναισθήματά τους, θα έχουμε συνείδηση της ψυχικής μας κατάστασης. Θ‘ αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας, αλλά και τα μηνύματα που εκείνα μάς στέλνουν. Θ’ απολαμβάνουμε τη σαφήνεια μιας φράσης, όπως αυτή που ακολουθεί: «θυμώνω, όταν κάποιος μου κλείνει το δρόμο με τ’ αυτοκίνητό του και όχι γιατί τα παιδιά μου γελάνε δυνατά, όταν οδηγώ». Όταν νιώθουμε ένα συναίσθημα, το εντοπίζουμε και, αντιλαμβανόμενοι το μήνυμά του, απελευθερώνουμε την ενέργεια που συνδέεται με αυτό. Μπορούμε να μιλάμε στα παιδιά μας χωρίς να φωνάζουμε. Δεν θυμώνουμε κάθε φορά που μας διακόπτουν και δεν λέμε με οργή: «Τι στο καλό συμβαίνει;» Όταν αναλαμβάνουμε την ευθύνη των συναισθημάτων μας, το γεγονός που τα προκάλεσε, η συναισθηματική μας αντίδραση σε αυτό και η απελευθέρωση ενέργειας έχουν τελειώσει σχεδόν πριν ξεκινήσουν. Είναι τόσο απλό;

Έχουμε συναισθήματα δεν σημαίνει ότι είμαστε συναισθηματικοί

Το γεγονός ότι είμαστε άνθρωποι σημαίνει ότι έχουμε συναισθήματα. Αλλά αυτό δεν μας κάνει απαραίτητα συναισθηματικούς. Ακόμα κι αν νιώθουμε ότι ταυτιζόμαστε με το θυμό μας, όταν λέμε πως είμαστε θυμωμένοι, αυτό δεν είναι αλήθεια. Πρέπει να καταλάβουμε ότι νιώθουμε διάφορα συναισθήματα στο πλαίσιο όλων των άλλων πραγμάτων που είμαστε. Δεν λέμε «Είμαι παντρεμένος», θεωρώντας ότι αυτό αρκεί για να περιγράψει την ταυτότητά μας. Το ίδιο ισχύει και για τα συναισθήματα, τα οποία απλώς βιώνουμε. Είναι υγιές να έχουμε συναισθήματα, να τα νιώθουμε, να μαθαίνουμε από αυτά και να τα χρησιμοποιούμε για να ξέρουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, αλλά και για να συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τον κόσμο. Είναι αφύσικο να μην έχουμε συναισθήματα. Αλλά το να έχουμε συναισθήματα και το να ενδίδουμε σε αυτά είναι δυο διαφορετικά πράγματα.

Όταν μας στερούν ή και στερούμε εμείς οι ίδιοι από τον εαυτό μας την ελευθερία να νιώσουμε τα συναισθήματά μας, να τα εκφράσουμε λεκτικά και να αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτά, συσσωρεύουμε μέσα μας ενέργεια. Η μη αναγνώριση της αληθινής φύσης των συναισθημάτων μας οδηγεί στον εγκλωβισμό τους. Όταν κάποια στιγμή τα συναισθήματα και η ενέργειά τους εκτονώνονται, ορισμένοι άνθρωποι γίνονται βίαιοι και βάναυσοι. Κάποιοι άλλοι γίνονται υβριστές, μετατρέποντας τη συσσωρευμένη ενέργεια σε βαριές κουβέντες. Αυτού του είδους οι αντιδράσεις ούτε λύνουν το πρόβλημα ούτε διοχετεύουν την εγκλωβισμένη ενέργεια προς τη σωστή κατεύθυνση.

Δείτε τη διαφορά ανάμεσα στη λεκτική έκφραση ενός συναισθήματος και την εξωτερίκευσή του μέσω διάφορων ενεργειών και πράξεων. Για να εκφράσουμε ένα συναίσθημα, χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις, όπως: «Είμαι θυμωμένος» ή «Λυπάμαι». Η εξωτερίκευση όμως ενός συναισθήματος μέσω διάφορων ενεργειών και πράξεων ισοδυναμεί με το να κάνουμε κάτι για ν’ απαλλαγούμε από την ενέργεια που το συνοδεύει. ‘Η λοιπόν θα ενεργήσουμε βάσει του συναισθήματος ή θα παραφερθούμε. Η μη λεκτική εξωτερίκευση ενός συναισθήματος μπορεί να είναι ένα κλάμα, ένας μεγάλος περίπατος, μια συζήτηση, η αλλαγή της συμπεριφοράς μας ή και ολόκληρης της ζωής μας. Απελευθερώνουμε την ενέργεια των συναισθημάτων μας χωρίς να βλάπτουμε ή να μεταβιβάζουμε την ενέργειά μας στους άλλους. Ωστόσο πολλοί νομίζουν ότι τόσο η λεκτική όσο και η μη λεκτική έκφραση των συναισθημάτων μας ταυτίζονται με την παραφορά. Όταν παραφερόμαστε, ενδέχεται να χτυπήσουμε κάποιον, να του βάλουμε τις φωνές ή να τον βρίσουμε και ταυτόχρονα να θεωρήσουμε λογική τη συμπεριφορά μας, λέγοντας ότι έτσι νιώθουμε.

Δεν είμαστε τα συναισθήματά μας. Τα βιώνουμε – αποτελούν κομμάτι του εαυτού μας. Είμαστε υπεύθυνοι για την αναγνώρισή τους, αλλά δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούμε ως δικαιολογίες.

Η στάση μας απέναντι στον κίνδυνο

Η στάση μας απέναντι στον κίνδυνο όταν αξιολογούμε τις εναλλακτικές λύσεις είναι διαφορετική. Κάποιοι παίρνουν μεγάλο ρίσκο και κάποιοι μικρό. Η δική µου άποψη είναι ότι πρέπει να παίρνουμε πάντα υπολογισμένο-λογικό ρίσκο. Επειδή, αν δεν πάρουμε ρίσκο στη ζωή, δεν μπορούμε να πάρουμε πρωτοβουλίες, να πειραματιστούμε, να δοκιμάσουμε νέες ιδέες, να καινοτομήσουμε. Αν πάρουμε μεγάλο ρίσκο, μπορεί να έχουμε πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Συνεπώς είμαι οπαδός του υπολογισμένου ρίσκου, που πρακτικά θα μπορούσα να το ορίσω µε δύο απλά κριτήρια: πρώτον, το να έχω τις περισσότερες πιθανότητες να βγω κερδισμένος από την επιλογή µου και, δεύτερον, αν τα πράγματα δεν έρθουν όπως τα έχω υπολογίσει µε βάση τις πιθανότητες, να έχω σκεφτεί πώς θα τα αντιμετωπίσω (πιθανά εναλλακτικά σχέδια), ώστε να µην έχω πολύ αρνητικές ή και καταστροφικές συνέπειες. Σημαντικό επίσης στοιχείο, όταν αξιολογώ τις εναλλακτικές µου επιλογές και τις πιθανότητες του οφέλους και του κόστους, είναι να λαμβάνω υπόψη µου ως κριτήριο το κατά πόσο µια επιλογή µου, που πιθανόν να µην έχει τα αποτελέσματα που προσδοκώ, αποκλείει ή δεν αποκλείει τις επόμενες επιλογές µου. Για παράδειγμα, αν σπουδάσω γιατρός και δε βρω δουλειά, είναι πολύ δύσκολο να κάνω κάτι άλλο. Αντίθετα, αν σπουδάσω μαθηματικά, μπορώ να έχω περισσότερες επιλογές, κάνοντας κάποιο εξειδικευμένο μεταπτυχιακό ή ακολουθώντας διαφορετικές επαγγελματικές διαδρομές.

Τις επιλογές κάνει και τις λύσεις δίνει το μυαλό µας. Αν το αντικείμενο της επιλογής είναι το αν θα πιείτε τον καφέ σας ζεστό ή κρύο, τότε ξεχάστε όσα προαναφέρθηκαν, καθώς το ζήτημα δεν αξίζει τον κόπο και τον χρόνο να το σκεφτείτε τόσο διεξοδικά. Αν, όμως, ένα πρόβλημα αξίζει τον κόπο να το σκεφτείτε έστω δεκαπέντε λεπτά, τότε αφιερώστε τα πρώτα λίγα λεπτά για να το ορίσετε όσο γίνεται καλύτερα, κατόπιν μερικά λεπτά για να βρείτε όσο περισσότερες και πιο έξυπνες εναλλακτικές λύσεις γίνεται και, στη συνέχεια, λίγα λεπτά για να τις αξιολογήσετε και να επιλέξετε την καλύτερη. Τρίτον, στη ζωή υπάρχουν μερικά προβλήματα ή ζητήματα που δεν μπορούμε να τα προσεγγίσουμε µε τη συγκεκριμένη διαδικασία, επειδή δε διαθέτουμε τις αναγκαίες πληροφορίες ή υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα ή τα προβλήματα είναι ασαφή και αδόμητα.

Δεν είδατε την ψυχή μου ποτέ, αλλά γνωρίζατε πως ήταν μέσα στο σώμα μου, από τις πράξεις που είχα κάνει

ΚΙΚΕΡΩΝ:
Είχα ακουστά πως ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του -πρακτικά φίλοι συμπατριώτες μας, αφού ήταν γνωστοί ως οι «Ιταλοί φιλόσοφοι»- δεν αμφέβαλαν ποτέ πως οι ψυχές μας προέρχονται από μια θεϊκή, συμπαντική νοημοσύνη. Είχα ακόμα μπροστά μου τις διαφωνίες σχετικά με την αθανασία της ψυχής που είχε ο Σωκράτης την τελευταία μέρα της ζωής του – και τον χρησμό του Απόλλωνα που τον ανακήρυσσε ως τον σοφότερο ανάμεσα στους ζώντες.

Γιατί να πω περισσότερα; Θεωρώ και είμαι πεπεισμένος πως, από τη στιγμή που οι άνθρωποι λειτουργούν με ταχύτητα αστραπής, έχουν μια αξιοθαύμαστη μνήμη του παρελθόντος και γνώση των πραγμάτων που θα συμβούν μελλοντικά και καταπληκτική ικανότητα στην τέχνη, την επιστήμη και τη δυνατότητα της ανακάλυψης, η φύση των ψυχών τους δεν μπορεί να είναι θνητή. Επιπρόσθετα, εφόσον οι ανθρώπινες ψυχές είναι διαρκώς σε μια αυτοδημιούργητη κίνηση, δεν μπορεί να υπάρχει τέλος στην κίνηση αυτή ούτε μπορεί ποτέ η κίνηση αυτή να σταματήσει. Ακόμα, από τη στιγμή που η ψυχή είναι μονοδιάστατη και δεν αναμειγνύεται με τίποτε άλλο, δεν μπορεί να διαχωριστεί, οπότε ούτε και να αφανιστεί. Άλλο ένα σοβαρό επιχείρημα είναι πως η γνώση μας σε πολλά θέματα υπήρχε ακόμα και πριν γεννηθούμε και, παρεμπιπτόντως, αυτό αποδεικνύεται όταν τα παιδιά μπορούν να μελετήσουν και να τελειοποιήσουν γρήγορα δύσκολα θέματα σαν να μην τα μαθαίνουν για πρώτη φορά, αλλά σαν να ανακαλούν αυτά τα οποία ήδη γνωρίζουν. Αυτή είναι η άποψη του Πλάτωνα.

Στον Ξενοφώντα, ο Κύρος ο Πρεσβύτερος πεθαίνοντας λέει τα εξής: «Πολυαγαπημένοι μου γιοι, μη νομίσετε πως όταν αποχωρήσω από εσάς θα πάψω να υπάρχω. Ακόμα και όσο ήμουν μαζί σας, δεν είδατε την ψυχή μου ποτέ, αλλά γνωρίζατε πως ήταν μέσα στο σώμα μου, από τις πράξεις που είχα κάνει.

Δεν μπορώ να πιστέψω πως η ψυχή είναι ανίκανη να σκεφτεί όταν αποχωρεί από ένα άβουλο σαρκίο. Αντιθέτως, όταν απελευθερώνεται από τα δεσμά του σώματος, τότε μόνο μπορεί να γίνει αγνή, άσπιλη και πραγματικά σοφή. Μπορούμε να καταλάβουμε πως, όταν ένα σώμα πεθαίνει και αποσυντίθεται, όλα τα συστατικά του επανέρχονται στον αρχικό προορισμό τούς. Μόνο η ψυχή παραμένει αόρατη τόσο όταν το σώμα είναι εν ζωή όσο και όταν έχει πεθάνει.

Μπορείτε να δείτε πως τίποτε δεν μοιάζει πιο πολύ με τον θάνατο απ’ ό,τι ο ύπνος, όμως, είναι κατά τη διάρκεια του ύπνου που οι ψυχές μας αποκαλύπτουν σαφέστατα τη θεϊκή φύση τους. Όταν η ψυχή είναι ελεύθερη και αποδεσμευμένη στον ύπνο, τότε είναι που μπορεί να δει ξεκάθαρα στο μέλλον. Αυτό μας δίνει ένα στοιχείο του τι είναι ικανές να κάνουν οι ψυχές μας όταν δεν θα είναι πια δεσμευμένες στο σώμα.

Και -για να ευλογήσω λίγο τα γένια μου, όπως συχνά κάνει ένας ηλικιωμένος- πιστεύετε πως θα είχα μοχθήσει τόσο σκληρά μέρα και νύχτα, στο σπίτι μου αλλά και σε πολέμους στο εξωτερικό, εάν πίστευα πως το τέλος της επίγειας αυτής ζωής θα έθετε το όριο της φήμης μου; Αν ίσχυε αυτό, σίγουρα θα ήταν καλύτερο να είχα επιλέξει μια ήσυχη και ειρηνική ζωή απαλλαγμένη από κόπο και διαμάχες. Αλλά με κάποιο τρόπο η ψυχή μου, ορθώνοντας το ανάστημά της, πάντα με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, γνώριζε πως η πραγματική ζωή θα αρχίσει μόνο μετά τον θάνατό μου. Αν η ψυχή δεν ήταν αθάνατη, γιατί οι καλύτεροι άνδρες μας να μοχθούν τόσο σκληρά για δόξα;

Τι υπέροχη μέρα θα είναι όταν αποχωρήσω για να συντροφεύσω αυτή τη θεϊκή συνάθροιση ψυχών και να αφήσω πίσω μου αυτόν τον κόσμο του πόνου και της ρύπανσης.

ΜΑΡΚΟΣ ΤΥΛΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ, ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ

Πόσο αμβλύνοες είναι εκείνοι που δεν έχουν διόλου υπομονή

Η υπομονή είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στη διαδικασία της εξέλιξης τόσο του φυσικού κόσμου όσο και του προσωπικού μας κόσμου. Αν, λόγου χάρη, γδάρω το χέρι μου ή πάθω κάποιο κάταγμα, η διαδικασία της ίασης θα προχωρήσει αποκλειστικά και μόνο με τον δικό της ρυθμό, ανεξάρτητα από την όποια άποψη μπορεί να έχω εγώ σχετικά με το θέμα. Αυτή είναι στην πράξη η λειτουργία του φυσικού κόσμου. Η επιθυμία μου για ταχεία επανόρθωση της βλάβης δεν έχει την παραμικρή σημασία. Παρομοίως, αν δείξω αντίστοιχη ανυπομονησία στον προσωπικό μου κόσμο, θα τον εμποδίσω να θεραπευτεί πλήρως, όπως μας συμβούλεψε ο Κομφούκιος εδώ και περισσότερούς από είκοσι πέντε αιώνες. Ο Σαίξπηρ εναρμονίστηκε με τη σοφία εκείνου του αρχαίου Κινέζου προκατόχου του όταν έγραφε: «Πόσο αμβλύνοες είναι εκείνοι που δεν έχουν διόλου υπομονή! Ποια πληγή γιατρεύτηκε ποτέ μεμιάς κι όχι σταδιακά;»

Θυμάμαι πως, κάποιο παιδί, κάποια άνοιξη είχε φυτέψει σπόρους από ραπανάκια. Στις αρχές του καλοκαιριού, παρατήρησα πως είχαν ξεφυτρώσει από το έδαφος πράσινα βλαστάρια. Τα παρακολουθούσε να αναπτύσσονται λίγο λίγο μέρη με τη μέρα, μέχρι που τελικά η υπομονή του εξαντλήθηκε κι άρχισε να τραβά τα βλαστάρια θέλοντας να τα κάνει να αναπτυχθούν ταχύτερα. Δεν είχε μάθει ακόμη πως η φύση μάς αποκαλύπτει τα μυστικά της σύμφωνα με το δικό της χρονοδιάγραμμα. Έτσι όπως τραβούσε τα βλαστάρια, οι ρίζες ξεπρόβαλαν από το έδαφος χωρίς ραπανάκια και η παιδική του ανυπομονησία να επιταχύνει τα πράγματα ματαίωσε κάθε ελπίδα.

Τώρα λοιπόν, όταν με ρωτούν αν νιώθω απογοήτευση επειδή κάποιο από τα άρθρα μου δεν εμφανίστηκε στη λίστα των μπεστ σέλερ όπως τα προηγούμενα, σκέφτομαι άλλη μια σοφή κουβέντα του Κινέζου στοχαστή: «Τα σπουδαία έργα δεν φοβούνται τον χρόνο». Και πόσο μεγάλος έπαινος είναι αυτός για τη μεγαλοφυΐα του ίδιου του Κομφούκιου, αφού τα λόγια του εξακολουθούν να παρατίθενται και οι γνώσεις του να εφαρμόζονται είκοσι πέντε περίπου αιώνες μετά την αναχώρησή του από αυτόν εδώ τον κόσμο! Εγώ, από την πλευρά μου, γράφω για εκείνες τις ψυχές που ακόμη δεν έχουν πραγματώσει την ύπαρξή τους, και αν αυτό σημαίνει πως θυσιάζω το ασήμαντο πλεονέκτημα μιας διακεκριμένης θέσης σε κάποια λίστα σήμερα, νιώθω ικανοποιημένος, παρόλο που το ανυπόμονο εγώ μου δυσκολεύεται να το κατανοήσει!

Στο άρθρο μου Μαθήματα Θαυμάτων υπάρχει μια αράδα που μπερδεύει όλους όσοι ζουν φυλακισμένοι μέσα στο εγώ τους, επειδή φαινομενικά μοιάζει αντιφατική. Πρόκειται για την εξής φράση: «Η απεριόριστη υπομονή παράγει άμεσα αποτελέσματα», και στην πραγματικότητα αντηχεί της ηλικίας είκοσι πέντε αιώνων συμβουλή στην οποία αναφέρομαι εδώ. Η απεριόριστη υπομονή περιγράφει την κατάσταση της πίστης ή της απόλυτης γνώσης. Αν γνωρίζεις δίχως αμφιβολία ότι αυτό το οποίο πράττεις βρίσκεται σε συμφωνία με τον σκοπό της ζωής σου και ότι μετέχεις στην ολοκλήρωση ενός σπουδαίου έργου, τότε είσαι συμφιλιωμένος με τον εαυτό σου και εναρμονισμένος με την ίδια σου την ηρωική αποστολή. Αυτή η αίσθηση γαλήνης είναι και το άμεσο αποτέλεσμα που απολαμβάνεις, ενώ συγχρόνως συνιστά μια κατάσταση φωτισμένης ευδαιμονίας. Κι έτσι, η απεριόριστη αυτή υπομονή σε εξυψώνει σε ένα τέτοιο επίπεδο πίστης όπου δεν σε ενδιαφέρει καθόλου να επιταχύνεις την πορεία των πραγμάτων. Απομακρύνεσαι από την ανάγκη να δεις τα αποτελέσματα εδώ και τώρα, όπως ακριβώς γνωρίζεις ότι τα τραύματά σου, τα γδαρσίματα και οι πληγές σου θα ιαθούν με τον ρυθμό που υπαγορεύει η φύση και όχι το ανυπόμονο εγώ σου.

Αυτού του είδους η γνώση με έχει βοηθήσει πάρα πολύ τόσο στο συγγραφικό έργο μου όσο και σε ολόκληρο το έργο της ζωής μου. Στη σχέση μου με το παιδί μου, δεν είμαι διαρκώς αγχωμένος με κάποια χαμηλή επίδοσή τους όπως εμφανίζεται σε μια δεδομένη στιγμή, καθώς μπορώ να δω την ευρύτερη εικόνα στη ζωή τους. Όπως ακριβώς λέει εκείνη η παροιμία της Ανατολής, πιθανώς εμπνευσμένη από τα διδάγματα του Κομφούκιου, «με τον χρόνο και την υπομονή, το φύλλο της μουριάς γίνεται μεταξωτό ένδυμα», έτσι κι εγώ σκέφτομαι το παιδί μου σαν το μετάξι που θα προκύψει μέσα από μια εξελικτική διαδικασία η οποία ήδη συμβαίνει. Φυσικά, γευόμαστε και τις μικρές χαρές του εδώ και του τώρα. Όμως γνωρίζω συγχρόνως ότι ακόμη και οι πρόσκαιρες αναποδιές μάλλον θα ενδυναμώσουν το μεγαλείο του παιδιού μου αντί να το αμαυρώσουν.

Η ανυπομονησία γεννά τον φόβο, το άγχος και την αποθάρρυνση. Η υπομονή εκδηλώνεται μέσα από την εμπιστοσύνη, την αποφασιστικότητα και μια αίσθηση γαλήνιας ικανοποίησης. Καθώς αναλογίζεστε την ίδια σας τη ζωή, διερευνήστε πόσο συχνά απαιτείτε μια άμεση ένδειξη επιτυχίας, για τον εαυτό σας και για τους άλλους, κι έπειτα προσπαθήστε, αντί γι’ αυτό, να δείτε τη συνολική εικόνα. Όταν είστε εστιασμένοι στον σκοπό σας και βλέπετε την ευρύτερη εικόνα, είστε πια σε θέση να απελευθερωθείτε από την τάση σας ν’ αναζητάτε την καταξίωση με τη μορφή παρασήμων και άμεσων επευφημιών.

Η προσωπική μου εμπειρία από τους εθισμούς και την υπέρβασή τους ίσως σας θυμίσει καταστάσεις και της δικής σας ζωής. Όσο επικεντρωνόμουν στις μικρές εκείνες νίκες, εμπόδιζα το πραγματικό έργο να ολοκληρωθεί. Μόνο όταν καλλιέργησα και ανέπτυξα τελικά το προτέρημα της απεριόριστης υπομονής με τον εαυτό μου, άφησα το ζήτημα στην εξέλιξή του και θυμήθηκα πόσο τέλεια είχε ολοκληρωθεί μαζί μου, ακόμη και στις πιο άσχημες στιγμές μου. Όντας πια εφοδιασμένος με απεριόριστη υπομονή, μπορούσα να δω ξεκάθαρα ότι οι τοξικές ουσίες επιδρούσαν αρνητικά στον υψηλότερο σκοπό μου και στην αποστολή μου στη ζωή, κι έτσι άφησα πίσω μου όλους εκείνους τους εθισμούς.

Δίχως αμφιβολία, όλες οι σκέψεις μου για απαλλαγή από τους εθισμούς μου, όλες οι προσπάθειες και όλες οι αποτυχίες μου -όλα εκείνα τα «μικρά οφέλη», όπως τα αποκαλεί ο Κομφούκιος-, αποτελούσαν μέρος της διαδικασίας κάθαρσης. Όντας όμως υπομονετικός με τον εαυτό μου, μπορούσα πια να μένω υπομονετικός και απέναντι σε όλες τις μικρές νίκες μου, και μόνο έτσι εκείνες δεν με καθυστέρησαν από την εκπλήρωση του μεγαλύτερου έργου μου. Επέτρεψα στη διαδικασία να εξελιχθεί με τον δικό της ρυθμό, και σήμερα μπορώ πια να δω πολύ καθαρά πώς η απαλλαγή μου από τη ανυπομονησία μού έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσω σ’ ένα επίπεδο που ουδέποτε είχα φανταστεί τότε που συνήθιζα να συγχαίρω τον εαυτό μου για τις μικρές νίκες του κι αμέσως μετά να ενδίδω πάλι. Αν εκτιμάτε το παράδοξο στοιχείο σε αυτή την κατάσταση, τότε θα απολαύσετε και αυτές τις δύο παράδοξες ρήσεις: «Η απεριόριστη υπομονή παράγει άμεσα αποτελέσματα» και «Μία μέρα τη φορά παράγει αιώνια αποτελέσματα».

Για να δείτε τον παράλογο χαρακτήρα της ανυπομονησίας στη ζωή σας, ρυθμίστε μερικές ώρες μπροστά το ρολόι σας και σκίστε αρκετές σελίδες από το ημερολόγιο τοίχου σας. Και μετά πείτε μου αν έτσι κατορθώσατε να προχωρήσετε τον χρόνο! Οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις, μαζί με τις άμεσες επιτυχίες, αποτελούν βασικό κομμάτι της τελειότητας όλης αυτής της πορείας. Παρατηρώντας τη φύση -τόσο τη δική σας φύση όσο και τον φυσικό κόσμο που σας περιβάλλει- θα διαπιστώσετε ότι πρέπει να δίνετε πάντοτε σε μια πληγή τον χρόνο να γιατρεύεται με τον δικό της ρυθμό· για να φάτε ένα σύκο, πρέπει πρώτα να αφήσετε να γεννηθεί το άνθος, μετά να δέσει ο καρπός και τέλος να ωριμάσει. Εμπιστευθείτε την ίδια σας τη φύση και παραιτηθείτε από την επιθυμία σας να εξαναγκάσετε τα πράγματα να γίνουν πιο γρήγορα.

Η ¨καρδιά¨ μας έχει νοημοσύνη

Η ¨καρδιά¨ μας έχει νοημοσύνη και παίζει σημαντικό ρόλο στην αντίληψη της πραγματικότητας. Είναι από τα πιο σημαντικά όργανα μας, άλλο αν εμείς την καταστρέφουμε βλακωδώς. Έτσι λοιπόν Εκτός από την άντληση του αίματος, η καρδιά έχει ¨μια δική της νοημοσύνη¨ για την οποία οι neuro cardiologists, βεβαιώνουν πως το 60 έως 65% τοις εκατό των κυττάρων της είναι νευρώνες, κι όχι μυς. Αυτή η ανακάλυψη τους οδήγησε σε πειράματα που αποδεικνύουν ότι η καρδιά λειτουργεί παρόμοια με τον εγκέφαλο και κατά κάποιον τρόπο, ίσως είναι ανώτερη κι απ' αυτόν.

Οι ειδικοί μιλούν μετ' επιτάσεως για το γεγονός ότι η καρδιά μπορεί πραγματικά να λειτουργήσει σαν ένας εγκέφαλος, και να μας καθοδηγήσει με μια διαφορετική μορφή νοημοσύνης, τη λέμε καρδιακή νοημοσύνη.

Έτσι φτάνουμε σ' ένα πρώτο συμπέρασμα, πως η αγάπη και άλλες συναισθηματικές καταστάσεις, παράγουν ποικίλες, φυσιολογικές, αντιδράσεις στο επίπεδο της καρδιάς. Όταν τώρα βιώνουμε γενικά άγχος, απ' οποιαδήποτε αιτία, απ' το αυτοκίνητο που αργεί, την μπόρα, που θα μας καθυστερήσει, ή το ατύχημα ενός αγαπητού μας προσώπου ή από κάποιο αρνητικό συναίσθημα, οι κτύποι της καρδιάς μας επηρεάζονται προκαλώντας διαταραχή του καρδιακού ρυθμού.

Το αντίθετο συμβαίνει, όταν νιώθουμε καλά. Ο καρδιακός ρυθμός είναι τακτικός και σταθερός.

Το νευρικό σύστημα της καρδιάς περιλαμβάνει καπου¨40.000 νευρώνες¨ ή αισθητηριακούς νευρίτες. Οι νευρώνες παρουσιάζουν μορφολογικές και λειτουργικές διαφορές και διακρίνονται, ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν, σε αισθητικούς, κινητικούς και ενδιάμεσους.

Καρδιά και εγκέφαλος επικοινωνούν συνεχώς μέσω του ¨πνευμονογαστρικού¨ νευρικού συστήματος και του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου του σώματος. Το πνευμονογαστρικό νεύρο βρίσκεται στο εγκεφαλικό στέλεχος κατεβαίνει από τον εγκέφαλο προς την καρδιά και συνεχίζει προς την κοιλιακή χώρα και το παχύ έντερο

Ως φαίνεται, εκτός των άλλων το πνευμονογαστρικό νεύρο με τη βοήθεια της ακετυλοχολίνης ¨μιλάει απευθείας¨ με το άνοσο.

Είναι μέσα από αυτή τη δυναμική διαδικασία επικοινωνίας που η ¨συνείδηση της καρδιάς¨ μπορεί να αλλάξει τον τρόπο της επεξεργασίας πληροφοριών στον εγκέφαλο.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η καρδιά, σε συνεργασία με τον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής, επεξεργάζεται τα συναισθήματα και ενσωματώνει τις όποιες συναισθηματικές αναμνήσεις. Η αμυγδαλή, τη λένε και αμυγδαλοειδή πυρήνα μας βοηθά στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις εισερχόμενες πληροφορίες και την επεξεργασία τους με βάση εμπειρίες του παρελθόντος.

Ο θυμός, το άγχος, και τα αρνητικά συναισθήματα, μπορεί να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Ως εκ τούτου, αγχωτικές καταστάσεις επηρεάζουν αρνητικά την καρδιά ¨ως εις όργανο¨.

Όταν μαθαίνουμε Πώς Να Σκεφτόμαστε Με Την Καρδιά Μας, γίνεται πιο εύκολο για μας να κατανοήσουμε τους άλλους και να ζούμε σε αρμονία μαζί τους.

The word heart is an anagram for earth. Hence, the phrase ¨home is where the heart is¨.

Η λέξη καρδιά είναι αναγραμματισμός της λέξης γη.

Ως εκ τούτου, η φράση ¨το σπίτι είναι όπου η καρδιά είναι¨ειναι χαρακτηριστικη του ρολου της καρδιάς στην όλη ζωή μας .

Ας είμαστε επομένως περισσότερο προσεκτικοί με την καρδιά γενικώς.

Ισραήλ: Ανακαλύφτηκε το αρχαιότερο «τσιγαριλίκι»

Ιδιαίτερα σημαντική ανακάλυψη έκαναν αρχαιολόγοι στο Ισραήλ, εντοπίζοντας υπολείμματα καμένης κάνναβης σε λατρευτικό χώρο του 8ου αιώνα προ Χριστού. Εφαρμόζοντας προηγμένες χρωματογραφικές μεθόδους, οι ερευνητές ταυτοποίησαν το ίχνος της κάνναβης στα ερείπια ναού, μέσα σε αρχαιολογικό χώρο ο οποίος έχει ονομαστεί «το Ιερό των Ιερών».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το ασυνήθιστο αυτό εύρημα «συνιστά το πρώτο πειστήριο χρήσης παραισθησιογόνου ουσίας στο Βασίλειο της Ιουδαίας, καθώς και το παλαιότερο δείγμα χρήσης κάνναβης σε ολόκληρη την αρχαία Μέση Ανατολή».

Το σημείο όπου ανευρέθη η χρησιμοποιημένη κάνναβη βρίσκεται στο οχυρό Τελ Αράντ, στην πεδιάδα Μπέερ Σέμπα του Ισραήλ. Οι αρχαιολογικές έρευνες στον συγκεκριμένο χώρο γίνονται από το 1960, αλλά το παράδοξο με την κάνναβη ήταν ότι οι επιστήμονες γνώριζαν πως βρισκόταν εκεί και έκαναν υποθέσεις περί τίνος επρόκειτο, χωρίς όμως να διαθέτουν τα τεχνικά μέσα να επιβεβαιώσουν αυτό που τους έλεγε η διαίσθησή τους. Ότι, δηλαδή, οι ιερείς και οι προφήτες πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια έκαιγαν κάνναβη, για να εισπνέουν τις παραισθησιογόνες αναθυμιάσεις της.

Το στοιχείο που προβληματίζει τους επιστήμονες είναι το πώς η κάνναβη βρέθηκε στο Ισραήλ, καθώς δεν εφύετο στην περιοχή εκείνη την περίοδο. Επιπλέον, το γεγονός ότι η μορφή στην οποία βρέθηκε, παραπέμπει σε επεξεργασμένο προϊόν και όχι απλώς στην αποξηραμένη εκδοχή της.

Συνεπώς, όσο και εάν αποτελεί μυστήριο το πώς και από πού την προμηθεύονταν, το πιθανότερο είναι ότι οι ιερείς και οι προφήτες στην αρχαία Ιουδαία έφταναν σε κατάσταση έκστασης με καθαγιασμένο χασίς.

Αριστοτέλης: περί σολοικισμού και λεκτικής βαρβαρότητας

Τι είναι σολοικισμός;

§1

Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί τη λέξη σολοικισμός, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για να χαρακτηρίσει ορισμένα γλωσσικά λάθη, καθοριστικής σημασίας σε σχέση με τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας.

Ι. Κατ’ αρχήν, η καταγωγή της εν λόγω λέξης ανάγεται πίσω στην πόλη Σόλοι στην Κιλικία. Όπως μας λέει ο Διογένης ο Λαέρτιος (Βιβλίο 1, 5), όταν έφυγε ο Σόλων από τον Κροίσο, πήγε στην Κιλικία και εκεί έχτισε μια πόλη, που της έδωσε το όνομά του, τους Σόλους. Εκεί εγκατέστησε έναν ορισμένο αριθμό Αθηναίων, οι οποίοι με τον καιρό ξέχασαν την αττική διάλεκτο της ελληνικής γλώσσας και μιλούσαν λανθασμένα· τότε λέχθηκε ότι «σολοικίζουν».

ΙΙ. Πώς κατανοεί και αντιστοίχως ερμηνεύει το σολοικίζειν ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος; Στο έργο του Ρητορική και πιο ειδικά εκεί που συζητεί για τη σωστή δομή και χρήση του λόγου (βιβλίο Γ, 5), λαμβάνει ως θεμελιώδη βάση του ύφους του λόγου ‒και δη του ρητορικού‒τὸ ἑλληνίζειν, δηλαδή το να μιλάει κανείς σωστά ελληνικά, και το αντιθέτει, υπό μια έννοια, προς το σολοικίζειν. Αναλύει ως προϋποθέσεις, για τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, πέντε σημεία, μεταξύ των οποίων και το φαινόμενο του σολοικισμού.

§2

Ι. Από άποψη γενικής αρχής, πρώτα πρώτα, ο σολοικισμός υποδηλώνει συντακτικά λάθη, με περαιτέρω συνέπειες την ασάφεια και την αοριστία. Ο Αριστοτέλης μας λέει πως ο σολοικισμός προκαλείται από την έλλειψη αντιστοιχίας, που προκύπτει από τη μη σύζευξη δυο λέξεων με μια λέξη, ταιριαστή και στις δυο: το βλέπω π.χ. δεν μπορεί να λεχθεί ως κοινή λέξη για τον ήχο και για το χρώμα· απεναντίας, για τις δυο τελευταίες έννοιες-λέξεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ως ταιριαστή και στη μια και στην άλλη, η λέξη αντιλαμβάνομαι (Ρητορική 1407b). Ανάλογα λοιπόν με τη χρήση των λέξεων-εννοιών παράγεται ασάφεια ή σαφήνεια και κατανόηση/συνεννόηση.

II. Παρόμοια ασάφεια, συνεχίζει ο φιλόσοφος, δημιουργείται, όταν παρεμβάλλει κανείς ένα σωρό άλλες λέξεις ή φράσεις σε μια φράση-πρόταση, προτού ακόμα την ολοκληρώσει. Π.χ. «Γιατί σκεπτόμουν, αφού μιλήσω με εκείνον για το τάδε και τάδε ζήτημα και με τον τάδε τρόπο, να αναχωρήσω» (ό.π.). Αυτά ο Αριστοτέλης τα έγραφε πριν από πλείστα όσα χρόνια· πού να φανταζόταν ότι αποτυπώνει με μοναδική ακρίβεια το σολοικίζειν που εφαρμόζουν κατά κόρον οι σημερινοί Σόλοι, τα φαιδρά, αγράμματα όντα του σύγχρονου θιάσου της «δημόσιας» ζωής» [=όχι μόνο οι επαγγελματίες πολιτικοί, αλλά και οι ποικίλοι ακατέργαστοι της μαζικής πληροφόρησης, των διαφόρων συντεχνιών, μα και ουκ ολίγοι διορισμένοι, μέσω συγγενικών τους ιδεολογικά-κομματικά ομάδων, σκοταδιστές των μορφωτικών ιδρυμάτων].

ΙΙΙ. Μια ακόμη συναφή διάσταση του φαινομένου του σολοικίζειν, απολύτως ταιριαστή στον προαναφερθέντα θίασο, μας παρουσιάζει ο Αριστοτέλης στους Σοφιστικούς ελέγχους (165b20 κ.εξ), με το παράδειγμα των σοφιστών: μεταξύ των άλλων επιχειρούν να κάνουν τον αντίπαλο συζητητή τους να διαπράττει σολοικισμούς· δηλαδή να καταφεύγει σε λεκτικούς βαρβαρισμούς και να στρεψοδικεί κατά περίπτωση. Επίσης σολοικισμός, κατά τα φαινόμενα, δημιουργείται με την ασυμφωνία των καταλήξεων στο γένος (αρσενικό-θηλυκό-ουδέτερο) μιας λέξης. Π.χ. η χρήση της λέξης «αυτό» (ουδ. γένος) στη θέση του αρσενικού ή θηλυκού (ό.π., 173b κ.εξ). Σε κάθε περίπτωση, η γλώσσα είναι ο καθρέπτης της σκέψης του ανθρώπου και όχι όργανο, όπως χυδαία αποφαίνονται οι προαναφερθέντες θορυβοποιοί της μαζικής κουλτούρας. Ο Χάιντεγκερ συνόψισε την οντολογική σημασία της γλώσσας για τον άνθρωπο σε λίγες μεν, αλλά πυρηνικές λέξεις: «η γλώσσα είναι ο οίκος του Είναι»· στη γλώσσα ο άνθρωπος έχει την εστία του.

ΠΛΑΤΩΝ: Ἀπολογία Σωκράτους (30c-32a)

Μὴ θορυβεῖτε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀλλ᾽ ἐμμείνατέ μοι οἷς ἐδεήθην ὑμῶν, μὴ θορυβεῖν ἐφ᾽ οἷς ἂν λέγω ἀλλ᾽ ἀκούειν· καὶ γάρ, ὡς ἐγὼ οἶμαι, ὀνήσεσθε ἀκούοντες. μέλλω γὰρ οὖν ἄττα ὑμῖν ἐρεῖν καὶ ἄλλα ἐφ᾽ οἷς ἴσως βοήσεσθε· ἀλλὰ μηδαμῶς ποιεῖτε τοῦτο. εὖ γὰρ ἴστε, ἐάν με ἀποκτείνητε τοιοῦτον ὄντα οἷον ἐγὼ λέγω, οὐκ ἐμὲ μείζω βλάψετε ἢ ὑμᾶς αὐτούς· ἐμὲ μὲν γὰρ οὐδὲν ἂν βλάψειεν οὔτε Μέλητος οὔτε Ἄνυτος —οὐδὲ γὰρ ἂν δύναιτο— οὐ γὰρ οἴομαι θεμιτὸν
[30d] εἶναι ἀμείνονι ἀνδρὶ ὑπὸ χείρονος βλάπτεσθαι. ἀποκτείνειε μεντἂν ἴσως ἢ ἐξελάσειεν ἢ ἀτιμώσειεν· ἀλλὰ ταῦτα οὗτος μὲν ἴσως οἴεται καὶ ἄλλος τίς που μεγάλα κακά, ἐγὼ δ᾽ οὐκ οἴομαι, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ποιεῖν ἃ οὑτοσὶ νῦν ποιεῖ, ἄνδρα ἀδίκως ἐπιχειρεῖν ἀποκτεινύναι. νῦν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πολλοῦ δέω ἐγὼ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ ἀπολογεῖσθαι, ὥς τις ἂν οἴοιτο, ἀλλὰ ὑπὲρ ὑμῶν, μή τι ἐξαμάρτητε περὶ τὴν τοῦ
[30e] θεοῦ δόσιν ὑμῖν ἐμοῦ καταψηφισάμενοι. ἐὰν γάρ με ἀποκτείνητε, οὐ ῥᾳδίως ἄλλον τοιοῦτον εὑρήσετε, ἀτεχνῶς —εἰ καὶ γελοιότερον εἰπεῖν— προσκείμενον τῇ πόλει ὑπὸ τοῦ θεοῦ ὥσπερ ἵππῳ μεγάλῳ μὲν καὶ γενναίῳ, ὑπὸ μεγέθους δὲ νωθεστέρῳ καὶ δεομένῳ ἐγείρεσθαι ὑπὸ μύωπός τινος, οἷον δή μοι δοκεῖ ὁ θεὸς ἐμὲ τῇ πόλει προστεθηκέναι τοιοῦτόν τινα, ὃς ὑμᾶς ἐγείρων καὶ πείθων καὶ ὀνειδίζων ἕνα ἕκαστον
[31a] οὐδὲν παύομαι τὴν ἡμέραν ὅλην πανταχοῦ προσκαθίζων. τοιοῦτος οὖν ἄλλος οὐ ῥᾳδίως ὑμῖν γενήσεται, ὦ ἄνδρες, ἀλλ᾽ ἐὰν ἐμοὶ πείθησθε, φείσεσθέ μου· ὑμεῖς δ᾽ ἴσως τάχ᾽ ἂν ἀχθόμενοι, ὥσπερ οἱ νυστάζοντες ἐγειρόμενοι, κρούσαντες ἄν με, πειθόμενοι Ἀνύτῳ, ῥᾳδίως ἂν ἀποκτείναιτε, εἶτα τὸν λοιπὸν βίον καθεύδοντες διατελοῖτε ἄν, εἰ μή τινα ἄλλον ὁ θεὸς ὑμῖν ἐπιπέμψειεν κηδόμενος ὑμῶν. ὅτι δ᾽ ἐγὼ τυγχάνω ὢν τοιοῦτος οἷος ὑπὸ τοῦ θεοῦ τῇ πόλει δεδόσθαι, ἐνθένδε
[31b] ἂν κατανοήσαιτε· οὐ γὰρ ἀνθρωπίνῳ ἔοικε τὸ ἐμὲ τῶν μὲν ἐμαυτοῦ πάντων ἠμεληκέναι καὶ ἀνέχεσθαι τῶν οἰκείων ἀμελουμένων τοσαῦτα ἤδη ἔτη, τὸ δὲ ὑμέτερον πράττειν ἀεί, ἰδίᾳ ἑκάστῳ προσιόντα ὥσπερ πατέρα ἢ ἀδελφὸν πρεσβύτερον πείθοντα ἐπιμελεῖσθαι ἀρετῆς. καὶ εἰ μέν τι ἀπὸ τούτων ἀπέλαυον καὶ μισθὸν λαμβάνων ταῦτα παρεκελευόμην, εἶχον ἄν τινα λόγον· νῦν δὲ ὁρᾶτε δὴ καὶ αὐτοὶ ὅτι οἱ κατήγοροι τἆλλα πάντα ἀναισχύντως οὕτω κατηγοροῦντες τοῦτό γε οὐχ οἷοί τε ἐγένοντο ἀπαναισχυντῆσαι
[31c] παρασχόμενοι μάρτυρα, ὡς ἐγώ ποτέ τινα ἢ ἐπραξάμην μισθὸν ἢ ᾔτησα. ἱκανὸν γάρ, οἶμαι, ἐγὼ παρέχομαι τὸν μάρτυρα ὡς ἀληθῆ λέγω, τὴν πενίαν.
Ἴσως ἂν οὖν δόξειεν ἄτοπον εἶναι, ὅτι δὴ ἐγὼ ἰδίᾳ μὲν ταῦτα συμβουλεύω περιιὼν καὶ πολυπραγμονῶ, δημοσίᾳ δὲ οὐ τολμῶ ἀναβαίνων εἰς τὸ πλῆθος τὸ ὑμέτερον συμβουλεύειν τῇ πόλει. τούτου δὲ αἴτιόν ἐστιν ὃ ὑμεῖς ἐμοῦ πολλάκις ἀκηκόατε πολλαχοῦ λέγοντος, ὅτι μοι θεῖόν τι καὶ [31d] δαιμόνιον γίγνεται [φωνή], ὃ δὴ καὶ ἐν τῇ γραφῇ ἐπικωμῳδῶν Μέλητος ἐγράψατο. ἐμοὶ δὲ τοῦτ᾽ ἔστιν ἐκ παιδὸς ἀρξάμενον, φωνή τις γιγνομένη, ἣ ὅταν γένηται, ἀεὶ ἀποτρέπει με τοῦτο ὃ ἂν μέλλω πράττειν, προτρέπει δὲ οὔποτε. τοῦτ᾽ ἔστιν ὅ μοι ἐναντιοῦται τὰ πολιτικὰ πράττειν, καὶ παγκάλως γέ μοι δοκεῖ ἐναντιοῦσθαι· εὖ γὰρ ἴστε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ ἐγὼ πάλαι ἐπεχείρησα πράττειν τὰ πολιτικὰ πράγματα, πάλαι ἂν ἀπολώλη καὶ οὔτ᾽ ἂν ὑμᾶς ὠφελήκη
[31e] οὐδὲν οὔτ᾽ ἂν ἐμαυτόν. καί μοι μὴ ἄχθεσθε λέγοντι τἀληθῆ· οὐ γὰρ ἔστιν ὅστις ἀνθρώπων σωθήσεται οὔτε ὑμῖν οὔτε ἄλλῳ πλήθει οὐδενὶ γνησίως ἐναντιούμενος καὶ διακωλύων πολλὰ ἄδικα καὶ παράνομα ἐν τῇ πόλει γίγνεσθαι, ἀλλ᾽
[32a] ἀναγκαῖόν ἐστι τὸν τῷ ὄντι μαχούμενον ὑπὲρ τοῦ δικαίου, καὶ εἰ μέλλει ὀλίγον χρόνον σωθήσεσθαι, ἰδιωτεύειν ἀλλὰ μὴ δημοσιεύειν.

***
Μη θορυβείτε, ω άνδρες Αθηναίοι, μόνο κάνετέ μου τη χάρη που σας ζήτησα, να μη θορυβείτε σε όσα και αν ειπώ, αλλά να μ᾽ ακούσετε· γιατί φαντάζομαι πως θα ωφεληθείτε απ᾽ αυτά που θ᾽ ακούσετε. Εγώ θα σας πω και άλλα ακόμα, που θα σας κάνουν να φωνάξετε· μην το κάνετε όμως. Γιατί πρέπει να ξέρετε καλά, αν με καταδικάσετε εμένα σε θάνατο, έναν τέτοιον άνθρωπο, όπως ο ίδιος σας είπα τον εαυτό μου, περισσότερο θα βλάψετε τον εαυτό σας παρά εμένα. Εμένα σε τίποτε δεν θα μ᾽ έβλαπτε ούτε ο Άνυτος ούτε ο Μέλητος. Γιατί ούτε θα μπορούσαν να το κάμουν· δεν είναι δυνατό
[30d] νομίζω τον καλύτερον άνθρωπο να τον βλάψει ο χειρότερος. Ίσως μπορεί να τον θανατώσει ή να τον εξορίσει ή να τον ατιμάσει. Αυτά όμως ίσως αυτός και κανένας άλλος τα νομίζουν για μεγάλα κακά· εγώ δεν τα νομίζω, εξεναντίας νομίζω πολύ περισσότερο κακό να κάνει κανένας αυτά που κάνει αυτός, δηλαδή να θέλει να θανατώσει άδικα έναν άνθρωπο. Τώρα λοιπόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εγώ κάθε άλλο κάνω παρά ν᾽ απολογούμαι για τον εαυτό μου, όπως θα νομίζετε ίσως, μ᾽ απολογούμαι για σας, μήπως αμαρτήσετε στον θεό
[30e] για το χάρισμα που σας έκανε, με την καταδικαστική σας ψήφο. Γιατί αν με θανατώσετε δεν θα βρείτε εύκολα άλλον σαν κι εμένα, κολλημένον από το θεό στην πόλη, αν και είναι αστείο να το πούμε έτσι, σα σε μεγάλο και δυνατό άλογο, μα νωθρό απ᾽ το πάχος του, που για να ξυπνήσει έχει ανάγκη από μιαν αλογόμυγα. Σαν τέτοια μού φαίνεται πως με κόλλησε κι εμένα ο θεός στην πολιτεία, να σας ξυπνώ και να σας πείθω και να σας πειράζω καθέναν από σας, κι έτσι
[31a] δεν παύω όλη την ημέρα να σας κολλάω εδώ κι εκεί. Τέτοιος λοιπόν άλλος δεν θα βρεθεί για σας εύκολα, ω άνδρες Αθηναίοι, κι αν με πιστεύετε δεν θα με καταδικάσετε. Εσείς όμως δυσαρεστημένοι ίσως, σαν κι εκείνους που σηκώνονται νυσταγμένοι ακόμα, θα πιστεύσετε τον Άνυτο και θα με κτυπήσετε και με όλη την ευκολία ίσως θα με θανατώσετε· και ύστερα όλη σας τη ζωή θα μείνετε κοιμισμένοι, αν δεν σας λυπηθεί ο θεός και σας στείλει κανέναν άλλον. Και ότι εγώ είμαι ο άνθρωπος που έπρεπε ο θεός να χαρίσει στην πολιτεία, θα το καταλάβετε
[31b] απ᾽ αυτά που θα σας πω· γιατί δεν μου φαίνεται ανθρώπινο πράγμα να παραμελήσω εγώ τα δικά μου πράγματα και ν᾽ ανέχομαι να βλέπω τους ανθρώπους μου αμελημένους τόσον καιρό και να κοιτάζω πάντα τα δικά σας συμφέροντα και να πηγαίνω χωριστά σε καθέναν από σας, σαν πατέρας ή μεγαλύτερος αδελφός, να σας παρακινώ να επιμελείσθε την αρετή. Και αν τουλάχιστον απόλαυα τίποτε απ᾽ αυτά κι έπαιρνα κανέναν μισθό για να σας συμβουλεύω, θα είχα κάποιο λόγο· τώρα όμως, το βλέπετε δα και σεις οι ίδιοι, οι κατήγοροί μου, ενώ για όλα τ᾽ άλλα αδιάντροπα με κατηγόρησαν, όσο γι᾽ αυτό δεν μπόρεσαν πια να χάσουν κάθε ντροπή
[31c] και να φέρουν μάρτυρα πως εγώ πήρα ποτέ πληρωμή από κανέναν ή ζήτησα. Γιατί εγώ ο ίδιος σας παρουσιάζω, νομίζω, αρκετόν μάρτυρα πως λέω την αλήθεια τη φτώχεια μου.
Ίσως όμως θα φανεί άτοπο ότι εγώ ιδιαιτέρως συμβουλεύω όλ᾽ αυτά και τριγυρίζω και σκοτίζομαι για τόσα πράγματα, αλλά δημοσία δεν τολμώ να φανερωθώ μπροστά στον δήμο και να συμβουλεύσω όσα πρέπει στον τόπο. Η αιτία είναι εκείνο που πολλές φορές και σε πολλά μέρη μ᾽ ακούσατε να λέω, ότι μου ᾽ρχεται δηλαδή κάτι θείο πράγμα και
[31d] υπεράνθρωπο [μια φωνή] που και ο Μέλητος στ᾽ αστεία το ανάφερε μέσα στην κατηγορία. Αυτό το πράγμα μού άρχισε από τα παιδικά μου χρόνια και γίνεται μια φωνή μέσα μου, που, όταν γίνει, μ᾽ εμποδίζει πάντα από κείνο που πάω να κάμω και ποτέ δεν με προτρέπει. Αυτό είναι που μου εναντιώνεται και να πολιτευθώ. Και παρά πολύ καλά μού φαίνεται πως εναντιώνεται. Γιατί πολύ καλά ξέρετε, ω άνδρες Αθηναίοι, πως αν εγώ από καιρό επιχειρούσα να πολιτευθώ θα ήμουν χαμένος και ούτ᾽ εσάς θα σας είχα ωφελήσει
[31e] τίποτε ούτε τον εαυτό μου. Και μη θυμώνετε μαζί μου που σας λέω την αλήθεια· γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να σωθεί όταν εναντιώνεται με ειλικρίνεια, είτε σε σας είτε σε άλλον λαό, κι εμποδίζει να γίνονται πολλά άδικα και παράνομα στον τόπο. Γι᾽ αυτό
[32a] είναι ανάγκη όποιος με τα σωστά του μάχεται για τη δικαιοσύνη, κι αν θέλει να σωθεί για λίγον καιρό, να μένει ιδιώτης και να μην ανακατεύεται στα πολιτικά.