ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Εἰρήνη (520-555)

520 ΤΡ. ὦ πότνια βοτρυόδωρε, τί προσείπω σ᾽ ἔπος;
πόθεν ἂν λάβοιμι ῥῆμα μυριάμφορον
ὅτῳ προσείπω σ᾽; οὐ γὰρ εἶχον οἴκοθεν.
ὦ χαῖρ᾽, Ὀπώρα, καὶ σὺ δ᾽, ὦ Θεωρία·
οἷον δ᾽ ἔχεις τὸ πρόσωπον, ὦ Θεωρία·
525 οἷον δὲ πνεῖς, ὡς ἡδὺ κατὰ τῆς καρδίας,
γλυκύτατον, ὥσπερ ἀστρατείας καὶ μύρου.
ΕΡ. μῶν οὖν ὅμοιον καὶ γυλιοῦ στρατιωτικοῦ;
ΤΡ. ἀπέπτυσ᾽ ἐχθροῦ φωτὸς ἔχθιστον πλέκος.
τοῦ μὲν γὰρ ὄζει κρομμυοξυρεγμίας,
530 ταύτης δ᾽ ὀπώρας, ὑποδοχῆς, Διονυσίων,
αὐλῶν, τραγῳδῶν, Σοφοκλέους μελῶν, κιχλῶν,
ἐπυλλίων Εὐριπίδου— ΕΡ. κλαύσἄρα σὺ
ταύτης καταψευδόμενος· οὐ γὰρ ἥδεται
αὕτη ποητῇ ῥηματίων δικανικῶν.
535 ΤΡ. κιττοῦ, τρυγοίπου, προβατίων βληχωμένων,
κόλπου γυναικῶν διατρεχουσῶν εἰς ἀγρόν,
δούλης μεθυούσης, ἀνατετραμμένου χοῶς,
ἄλλων τε πολλῶν κἀγαθῶν. ΕΡ. ἴθι νυν, ἄθρει
οἷον πρὸς ἀλλήλας λαλοῦσιν αἱ πόλεις
540 διαλλαγεῖσαι καὶ γελῶσιν ἄσμεναι—
ΤΡ. καὶ ταῦτα δαιμονίως ὑπωπιασμέναι
ἁπαξάπασαι καὶ κυάθους προσκείμεναι.
ΕΡ. καὶ τῶνδε τοίνυν τῶν θεωμένων σκόπει
τὰ πρόσωφ᾽, ἵνα γνῷς τὰς τέχνας. ΤΡ. αἰβοῖ τάλας.
545 ΕΡ. ἐκεινονὶ γοῦν τὸν λοφοποιὸν οὐχ ὁρᾷς
τίλλονθ᾽ ἑαυτόν; ΤΡ. ὁ δέ γε τὰς σμινύας ποιῶν
κατέπαρδεν ἄρτι τοῦ ξιφουργοῦ ᾽κεινουί.
ΕΡ. ὁ δὲ δρεπανουργὸς οὐχ ὁρᾷς ὡς ἥδεται;
ΤΡ. καὶ τὸν δορυξὸν οἷον ἐσκιμάλισεν.
550 ΕΡ. ἴθι νυν, ἄνειπε τοὺς γεωργοὺς ἀπιέναι.
ΤΡ. ἀκούετε λεῴ· τοὺς γεωργοὺς ἀπιέναι
τὰ γεωργικὰ σκεύη λαβόντας εἰς ἀγρὸν
ὡς τάχιστ᾽ ἄνευ δορατίου καὶ ξίφους κἀκοντίου·
ὡς ἅπαντ᾽ ἤδη ᾽στὶ μεστὰ τἀνθάδ᾽ εἰρήνης σαπρᾶς.
555 ἀλλὰ πᾶς χώρει πρὸς ἔργον εἰς ἀγρὸν παιωνίσας.

***
Βγαίνει στο φως η Ειρήνη και μαζί της η Οπώρα από τη μία και από την άλλη η Θεωρία.
ΤΡΥ. Πώς να σε χαιρετήσω εσέ, ω χαρίστρα
520 των σταφυλιών; Μυριόμετρο ένα λόγο,
για να σε χαιρετήσω, πού να βρω;
Δικό μου εγώ δεν έχω. Γεια σου, Οπώρα,
κι εσύ, Θεωρία, —τί προσωπάκι!— γεια σου.
Και τί γλυκιά και τί απαλή η πνοή σου,
που την καρδιά χαϊδεύει! Μύρου ανάσα,
ζωής αστρατολόγητης. ΕΡΜ. Δε μοιάζει
με μυρωδιά γυλιού στρατιωτικού;
ΤΡΥ. Μακριά από μένα εχθρού εχθρικό… ζεμπίλι.
Κρεμμυδοξινορέψιμο αυτός ζέχνει,
530 τούτη καλοδεξίματα ευωδιάζει,
καρπούς, αυλούς, Διονύσια, τραγωδίες,
σκοπούς σοφόκλειους, τσίχλες, ευριπίδεια
ρητά… ΕΡΜ. Συκοφαντείς τη θεά· θες ξύλο·
φράσεων δικανικών ποιητή δε θέλει.
ΤΡΥ., συνεχίζοντας χωρίς να λογαριάσει τη διακοπή του Ερμή.
βέλασμα αρνιών, κισσό, κρασοτσαντίλες,
νεαρές που τρέχουν ξέστηθες στον κάμπο,
δούλα πιωμένη, πλόσκα αναγερμένη,
κι άλλα πολλά αγαθά. ΕΡΜ. Για κοίτα τώρα
τις πόλεις που φιλιώθηκαν, με τόση
540 χαρά γελούν και πιάνουν την κουβέντα…
ΤΡΥ. κι ας έχουν μελανιές φριχτές στα μούτρα
και στα κορμιά σημάδια από βεντούζες.
ΕΡΜ. Κοίτα λοιπόν και των θεατών την όψη,
τις τέχνες τους να νιώσεις. ΤΡΥ. Συφορά μου!
ΕΡΜ. Κείνος που φτιάνει φούντες για τα κράνη
σουρομαδιέται. ΤΡΥ. Αυτός που φτάνει τσάπες
τινάζει μια στου ξιφαρά τη μούρη.
ΕΡΜ. Κι ο δρεπανάς πώς χαίρεται! Τον βλέπεις;
ΤΡΥ. Και δες τον κονταρά πώς φασκελώνει!
550 ΕΡΜ. Διαλάλα πια να φύγουνε οι αγρότες.
ΤΡΥ. Άκουσε, κόσμε! Πίσω στα χωράφια,
τα γεωργικά τους σύνεργα αφού πάρουν,
οι γεωργοί να πάνε, δίχως δόρυ, ακόντιο και σπαθί,
κι έχει πια η παλιά η ειρήνη γύρω εδώ παντού απλωθεί.
Πέστε παιάνα κι όλοι σύρτε στα χωράφια για δουλειά!

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΑΚΑΚΑΛΛΙΔΑ / ΑΚΑΚΑΛΛΗ / ΑΚΑΛΛΗ

Πλήθος επώνυμοι ήρωες και οικιστές συνδέθηκαν με τον μύθο της Ακάλλης και όλοι τους ήταν καρπός του έρωτα ενός θεού για την κόρη. Έτσι διάφορες τοπικές παραδόσεις πέτυχαν τη σύνδεση με τη μινωική Κρήτη. Για παράδειγμα, στην κορυφή του γενεαλογικού δέντρου των Ναξίων και των Μιλησίων βρίσκεται ο Νάξος και ο Μίλητος, γιοι της Ακάλλης από τον Απόλλωνα. Άλλος γιος από τον Απόλλωνα ήταν ο Αμφιθέμης ή Γαράμαντας. Οργισμένος ο Μίνωας με την εγκυμοσύνη της κόρης του την εξόρισε στη Λιβύη (Νότια Τυνησία), όπου γέννησε το παιδί που έγινε γενάρχης του νομαδικού λαού των Γαραμάντων* στις παρυφές της Σαχάρας. Γυναίκα του έγινε η νύμφη Τριτωνίδα που ζούσε στην ομώνυμη λίμνη της Λιβύης.

 

Η Ακακαλλίδα, φοβισμένη από τη συμπεριφορά του πατέρα της Μίνωα προς την ίδια και τον γιο της Αμφιθέμη, γέννησε τον Μίλητο στο δάσος, στη σκιά ενός δέντρου, όπου και τον άφησε. Ο Απόλλωνας ζήτησε από λύκαινες να θρέψουν το μωρό μέχρι να το βρουν οι βοσκοί. Το παιδί έγινε άξιο και όμορφο και το ερωτεύτηκαν ο Μίνωας, ο παππούς του, και ο αδελφός του ο Σαρπηδόνας, τον οποίο και ακολούθησε στην Ασία, όπου παντρεύτηκε και έκανε παιδιά. (Αντωνίνος Λιβεράλις, 30.1-2)

 

Ο Παυσανίας (10.16.5) αναφέρει και άλλα παιδιά που η μητέρα τους τα εγκατέλειψε, τον Φίλανδρο και τον Φυλακίδη, και αυτά από τον Απόλλωνα, και ότι οι κάτοικοι της κρητικής πόλης Έλυρος έστειλαν ως αφιέρωμα στους θεούς χάλκινη αίγα από το γάλα της οποίας τρέφονται δύο παιδιά.

Από τον Ερμή η Ακάλλη απέκτησε τον Κύδωνα, που έγινε βασιλιάς της Κρήτης και ίδρυσε την πόλη Κυδωνία (Χανιά), και εκείνος την Ευλιμένη.

 

Ο μύθος της Ακακαλλίδας παραδίδεται, ή και διαμορφώνεται, από νεότερους ιστορικούς και μυθογράφους. Ωστόσο, δομείται σε γνωστά μυθολογικά μοτίβα και πάνω σε μια μορφή που προφανώς ήταν πολύ παλιά, όπως εικάζουμε από τη φυτωνυμική προέλευση του ονόματός της που παραπέμπει σε χθόνια θεότητα. Σύμφωνα με τον Ησύχιο το άνθος του Νάρκισσου στα κρητικά ονομάζεται ἀκακαλλίς, ενώ σύμφωνα με τον Εύμαχο τον Κερκυραίο ἀκακαλλίδα φησί καλεῖσθαι τὸν νάρκισσον καὶ κρόταλον… (Αθήναιος 681.5). Ο Διοσκουρίδης (1.89.1) μας πληροφορεί πως η ακακαλλίδα ήταν θάμνου καρπός … γεννωμένου ἐν Αἰγύπτῳ, ἐοικώς κατά τι τῷ μυρίκης καρπῷ. Όσο για τους θεούς που την απάγουν, τον Απόλλωνα και τον Ερμή, διατηρούν στην Κρήτη των ιστορικών χρόνων τη βλαστική τους ιδιότητα. Στην Ελεύθερνα ο Απόλλων λατρεύεται ως Στυρακίτας -από το φυτό στύραξ- και ο Ερμής ως Κυφαρισσίτης και Κεδρίτης στη Λατώ και στο ιερό της Σύμης αντίστοιχα.

 

Επιπλέον, η μυθολογική παράδοση θέλει πολλά παιδιά εκτεθειμένα που διασώζονται από θηρία και διατρέφονται από αυτά. Αρχέτυπο αυτού του παιδιού είναι ο ίδιος ο Δίας που αφήνεται στα κρητικά όρη και μια κατσίκα, η Αμάλθεια, τον τρέφει με το δικό της γάλα.

 

Στον μύθο της Ακακαλλίδας και των απογόνων της όπως και στον μύθο του Σαρπηδόνα αποτυπώνεται ίσως η ισχυρή αποικιστική παράδοση των Κρητών προς τη Λυκία.

 

Ακακαλλίδα και Απόλλων

ἔστι δὲ ἐν τοῖς Κρητικοῖς ὄρεσι καὶ κατ᾽ ἐμὲ ἔτι Ἔλυρος πόλις· οὗτοι ὖν αἶγα χαλκῆν ἀπέστειλαν ἐς Δελφούς, δίδωσι δὲ νηπίοις ἡ αἲξ Φυλακίδῃ καὶ Φιλάνδρῳ γάλα· παῖδας δὲ αὐτοὺς οἱ Ἐλύριοί φασιν Ἀπόλλωνός τε εἶναι καὶ Ἀκακαλλίδος νύμφης, συγγενέσθαι δὲ τῇ Ἀκακαλλίδι Ἀπόλλωνα ἐν πόλει Τάρρᾳ καὶ οἴκῳ Καρμάνορος. (Παυσ. 10.16.5)

Στα βουνά της Κρήτης υπάρχει και στην εποχή μου η πόλη Έλυρος. Οι κάτοικοι έστειλαν στους Δελφούς μιαν αίγα χάλκινη που θήλαζε με το γάλα της τον Φίλανδρο και τον Φυλακίδη. Τα παιδιά αυτά γεννήθηκαν, κατά τους Ελυρίους, από την Ακακαλλίδα και τον Απόλλωνα που είχαν συνευρεθεί στο σπίτι του Καρμάνορα στην πόλη Τάρρα…

(Ο Απόλλωνας βρέθηκε στην Κρήτη αναζητώντας τον ιερέα Καρμάνορα για να τον εξαγνίσει από τον φόνο του Πύθωνα στους Δελφούς.)

-------------------

*Ο Ηρόδοτος για τους Γαράμαντες

[4.183.1] Κι ύστερ᾽ από δρόμο άλλων δέκα ημερών από τα Αύγιλα, άλλος λόφος από αλάτι και νερό και πολλές φοινικιές που δίνουν καρπό, παρόμοια με τους άλλους λόφους· εκεί ζουν άνθρωποι που τ᾽ όνομά τους είναι Γαράμαντες, έθνος εξαιρετικά μεγάλο, που κουβαλούν χώμα και το στρώνουν πάνω στο αλάτι κι έτσι σπέρνουν. [4.183.2] Από τη χώρα τους ώς τους Λωτοφάγους η πιο σύντομη απόσταση είναι δρόμος τριάντα ημερών. Στη χώρα τους είναι που ζουν τα βόδια που βόσκουν προχωρώντας προς τα πίσω, για τον εξής λόγο· έχουν τα κέρατά τους κυρτωμένα προς τα μπρος· [4.183.3] κι έτσι βόσκουν προχωρώντας προς τα πίσω, αφού δεν μπορούν να προχωρήσουν προς τα μπρος, γιατί τα κέρατά τους καρφώνονται στη γη. Διαφορά άλλη από τ᾽ άλλα βόδια δεν έχουν, παρά μονάχα σ᾽ αυτό και στο δέρμα τους, που είναι πιο παχύ και πιο ανθεκτικό. [4.183.4] Κι οι Γαράμαντες αυτοί βγαίνουν και κυνηγούν τους τρωγλοδύτες Αιθίοπες με άρματα που τα σέρνουν τέσσερα άλογα. Γιατί οι τρωγλοδύτες Αιθίοπες είναι πιο γοργοπόδαροι απ᾽ όλους τους λαούς, απ᾽ αυτούς για τους οποίους μας έρχονται πληροφορίες. Και τρέφονται οι τρωγλοδύτες με φίδια και σαύρες κι άλλα παρόμοια ερπετά· η γλώσσα που μιλούν δε μοιάζει με καμιά άλλη, είναι κάτι σαν τα τσιρίσματα που βγάζουν οι νυχτερίδες.

 

Ο Ηρόδοτος αγνοεί τελείως τη σύνδεση των Γαραμάντων με την Κρήτη, θα πρέπει, επομένως, να τη θεωρήσουμε μεταγενέστερη του ιστορικού μυθολογική προσθήκη.

Θα αλλάξουμε για τους λάθος ανθρώπους ή θα είμαστε ο εαυτός μας για να μας αγαπήσουν οι σωστοί;

Είναι φανερό πως όλοι μας κατά καιρούς έχουμε την ανάγκη της επιβεβαίωσης ότι αξίζουμε ως άνθρωποι από τους γύρω μας. Ζητάμε την έγκρισή τους και την αποδοχή τους για να προχωρήσουμε στην πραγμάτωση των σκέψεών μας. Τι γίνεται όμως όταν οι σκέψεις και οι πράξεις μας γίνονται απορριπτέες;

Θα αλλάξουμε για να αρέσουμε στους λάθος ανθρώπους ή θα είμαστε ο εαυτός μας για να μας αγαπήσουν οι σωστοί; Γιατί είναι αλλιώτικο να ζητάς μία γνώμη, μην απορρίπτοντας «εσένα» και αλλιώτικο να αλλάζεις την ιδιοσυγκρασία σου και τα πιστεύω σου για να γίνεις αποδεκτός από ένα κοινωνικό σύνολο.

Όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως έχουν τη δική τους αξία, τη μοναδικότητά τους και τη δική τους αλήθεια. Θα παρομοιάζαμε τον κόσμο με ένα τεράστιο ψηφιδωτό αποτελούμενο από πολύχρωμες πετρούλες σε διαφορετικά μεγέθη και σχέδια όλα μεταξύ τους τόσο διαφορετικά και συνάμα τόσο αρμονικά ταιριαστά ολοκληρώνοντας την τελική εικόνα.

Το πρόβλημα όμως ξεκινάει όταν αρχίζουμε και αισθανόμαστε ασήμαντοι και περιττοί πιστεύοντας πως αν μοιάσουμε σε κάποιον άλλον ή υιοθετήσουμε μία άλλη συμπεριφορά αυτόματα αποκτάμε αξία. Έτσι, λοιπόν, αρχίζει να χαλάει το τέλειο ψηφιδωτό που είναι η αντανάκλαση του κόσμου μας αφού πρωταρχικό μας μέλημα δεν είναι να διατηρήσουμε ο καθένας τη δική του μοναδική ομορφιά αλλά να μοιάσουμε σε πρότυπα της σύγχρονης κοινωνίας που είναι όμως ξένα με τη δική μας προσωπικότητα.

Ας αποδεχτούμε τον εαυτό μας, το καλούπι μας, το χρώμα μας. Ποιος μας το πέρασε έτσι πως αν γίνουμε κάποιοι άλλοι θα είμαστε πιο αποδεκτοί; Ποιος μας είπε πως αν έχουμε ένα καλλίγραμμο σώμα, ένα πολυτελές αυτοκίνητο, ένα επάγγελμα κύρους και πολλά λεφτά, έχουμε μεγαλύτερη αξία από έναν μεγαλόσωμο, έναν κοντό ή έναν φτωχό άνθρωπο;

Η αξία μας δεν κρίνεται ούτε από το κοινωνικό στάτους, ούτε από τα σωματομετρικά μας χαρακτηριστικά ούτε από το γεμάτο πορτοφόλι. Η αξία μας είναι δεδομένη από τη στιγμή της γέννησής μας, από τον πρώτο κιόλας χτύπο της καρδιάς μας και ο ρόλος μας για τον καθένα διαφορετικός.

Ας πιστέψουμε σε εμάς, ας είμαστε ο εαυτός μας και τότε σίγουρα θα μας αγαπήσουν και θα μας αποδεχτούν οι «σωστοί». Γιατί στην τελική πάντα κάποιος θα είναι πιο όμορφος, πάντα κάποιος πιο έξυπνος, πάντα κάποιος καλύτερος από εσένα. Ποτέ όμως κάποιος δεν θα είναι «εσύ». Τυπικά όλοι είμαστε άνθρωποι, αλλά για κάποιους θα είσαι «ο άνθρωπός τους», για κάποιους θα είσαι «το παιδί τους» και για κάποιους «ο γονιός τους».

Και έτσι μαθαίνεις να μην βασίζεις την αξία σου σε γνώμες ξένων ανθρώπων. Μαθαίνεις την αξία σου σε πρόσωπα ανθρώπων που σε γνωρίζουν ουσιαστικά και ξέρουν καλά την αξία σου χωρίς να μπεις καν στον κόπο να τους την επιβεβαιώσεις. Αυτοί οι λίγοι ξέρουν καλά τι είσαι, ποιος είσαι. Και γι’ αυτούς αξίζει να είσαι ο εαυτός σου.

Πώς οι Συμπεριφορές του «Εγώ» μας τοποθετούν μέσα σε μια ψευδή πραγματικότητα

Το «εγώ» είναι η ενέργεια εκείνη που έχει την ευθύνη για ό,τι αφορά την επιβίωση. Είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και του κατώτερου εαυτού.

Όταν βρίσκεται σε μια ισορροπία βοηθά την ψυχή στον δρόμο της. Όταν είναι υψηλό ή ανύπαρκτο δημιουργεί δυσκολίες, εμπόδια, στασιμότητα και αδυνατεί η ψυχή να βρει το σκοπό της.

Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας που έχει να κάνει η ψυχή ως άνθρωπος, είναι η συνεχής αυτοπαρατήρηση και η εξισορρόπηση του “εγώ”, στις συμπεριφορές του.

Μέσα από την αυτογνωσία, την παρατήρηση, την μετακίνηση της ενέργειας σε μια άλλη οπτική γωνία, την συναισθηματική αποστασιοποίηση, τη συνεχή αναζήτηση και θεραπεία ο καθένας καταφέρνει να αναγνωρίσει αυτές τις συμπεριφορές.

Το ανεβασμένο εγώ οδηγεί (σε έπαρση, αλαζονεία, εξουσία, κριτική, κτητικότητα, προβολή προσωπικής δύναμης, κατεύθυνση, διαχωρισμό, έλεγχο κ.α. ).

Το ανύπαρκτο (σε φόβους, ανασφάλειες, εξαρτήσεις, πεποιθήσεις, προηγούμενες καταγραφές, ενοχές, αμφιβολίες, έλλειψη εμπιστοσύνης, θυματοποίηση, ανεπάρκεια κ.α.).

Απλά χρειάζεται η πρόθεση εξέλιξης, η επίγνωση, η συνειδητοποίηση, η ετοιμότητα αλλά και η κάθαρση αυτών των συμπεριφορών για να έρθει η ισορροπία.

Καθώς επίσης και μια σειρά από φόβους του εγώ που αναγκάζεται να αντιμετωπίσει στο παρόν, αν και η αιτία τους βρίσκεται κυρίως στο παρελθόν αλλά και εντυπωμένες πεποιθήσεις που χρησιμοποιούνται για μαθητεία ή εξυπηρέτηση.

Επίσης είναι εγωιστικό να θεωρούμε πως σε ανθρώπους αδύναμους ή απελπισμένους είτε μέσα στην οικογένεια είτε εκτός, είμαστε εμείς που δίνουμε βοήθεια. Αυτό δε συμβαδίζει με τους εσωτερικούς του νόμους, φέρνοντας ανισορροπία και πιο δύσκολη μελλοντική εκπαίδευση αυτού του μαθήματος. Κανένας δεν είναι σωτήρας κάποιου άλλου παρά μόνο του εαυτού του. Η υποστήριξη δίνεται χωρίς κατεύθυνση αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε ο άλλος να βρει τη δική του δύναμη και να μάθει να αντιμετωπίζει μόνος του τα προβλήματα που τον αφορούν.

Χρειάζεται διάκριση, ταπεινότητα, ανοιχτή αντίληψη και θέληση, ώστε η προσφορά βοήθειας να είναι μέσα από αγάπη και όχι μέσα από ασυνείδητη εγωιστική συμπεριφορά, εξουσία και ανάδειξη προσωπικής δύναμης.

Πολύ συχνά προσφέρουμε υποστήριξη όχι από συμπόνια που δήθεν πιστεύουμε αλλά κύριος λόγος είναι από εξάρτηση ή φοβούμενοι την απώλεια μην τυχόν και χάσουμε αυτό που έχουμε ή ότι δεν είμαστε αρκετά χρήσιμοι για τους άλλους. Ο λόγος τελικά είναι η κτητικότητα αλλά και η προσωπική έλλειψη.

Οι συμπεριφορές του εγώ είναι τυλιγμένες σαν ένα κουβάρι, πολλές φορές δεν είναι εμφανείς ούτε από εμάς τους ίδιους, ούτε από τους άλλους γύρω. Είναι καλά κρυμμένες εσωτερικά αλλά κυρίως καλυμμένες μέσα σε διάφορες έννοιες όπως είναι αγάπη, συμπόνια, φροντίδα, θλίψη, πόνος, ταπεινότητα. Αυτή ακριβώς είναι η πλάνη που μπαίνει ο νους και δεν μπορεί να αντιληφθεί την αλήθεια.

Όταν κάποιος λέει: «από αγάπη το κάνω» καλά είναι να παρατηρήσει εάν αυτή η αγάπη επιβάλλει εξουσία στον άλλον, του στερεί την ελευθερία κινήσεων και έκφρασης, του δίνει την δική του κατεύθυνση θεωρώντας την πιο σωστή, αφαιρώντας του έτσι τη δύναμη να βρει τον δρόμο του.

Πίσω από την φροντίδα συχνά κρύβεται η εξάρτηση, ο φόβος, η ιδιοτέλεια, ο πόνος και η θλίψη της απώλειας, κρατάμε κάποιον κοντά μας από ανάγκη ή ανασφάλεια χωρίς να σεβόμαστε τις δικές του επιθυμίες. Όταν αυτός θελήσει να βρει τον εαυτό του τότε αυτό που εμείς βιώνουμε είναι θλίψη, θυμός, απαξίωση κάνοντάς του κριτική για τις αποφάσεις του.

Πίσω από τη λέξη ταπεινότητα κρύβεται πολλές φορές η αδυναμία, η μη εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, που οδηγεί σε αναβλητικότητα και στασιμότητα. Όλες είναι συμπεριφορές του εγώ που πρώτα τις βγάζουμε προς τον εαυτό μας και συγχρόνως προς τους άλλους, και εδώ χρειάζεται διάκριση, αυτογνωσία και ανοιχτή αντίληψη για την θεραπεία του εαυτού.

Όμως το σύμπαν μας έχει προνοήσει και μας προσφέρει όλες τις βοήθειες που χρειαζόμαστε για να φτάσουμε σε μια αυτοεπίγνωση. Ένας τρόπος είναι η προβολή συμπεριφορών όλων των άλλων γύρω μας που είναι κυρίως οι πιο κοντινοί μας άνθρωποι, εκείνοι που έχουμε επιλέξει να μας υπενθυμίζουν συνεχώς σε ποιο σημείο βρισκόμαστε. Είναι οι “καθρέφτες μας”, που σημαίνει πως βρίσκονται απέναντί μας προβάλλοντας μέσα από την συμπεριφορά και τις πράξεις τους τον εαυτό μας.

Είναι οι γονείς, τα παιδιά, οι φίλοι, οι συνεργάτες, οι διάφοροι γνωστοί άγνωστοι που εμφανίζονται ξαφνικά μπροστά μας, αλλά κυρίως όσους αντιπαθούμε, όσοι μας θυμώνουν, μας πληγώνουν, και σε όσους παρατηρούμε πάνω τους “αρνητικές συμπεριφορές” ασκώντας κριτική. Είναι αγαπημένοι μας, που είτε από τα λόγια τους, είτε από τη συμπεριφορά τους, είτε από τις πράξεις τους, μας προκαλούν συνειδητά ή ασυνείδητα πόνο.

Παρατηρώντας και κρίνοντας συμπεριφορές άλλων θεωρούμε πως αυτό που βιώνουν δεν μας αγγίζει και αδυνατούμε να διακρίνουμε το κοινό σημείο αναφοράς. Είναι πολύ εύκολο για όλους να κάνουμε κριτική και να δίνουμε συμβουλές στους άλλους, το αστείο εδώ είναι πως ό,τι λέμε απευθύνεται κυρίως στους εαυτούς μας απλά δε το ξέρουμε. Έτσι έχουμε μια ξεκάθαρη άποψη και λύση για το πρόβλημα του άλλου, μόνο που αν ανοίξουμε την αντίληψή μας, θα δούμε με άλλη οπτική πως αφορά και ένα δικό μας κομμάτι. Όχι απαραίτητα το ίδιο θέμα αλλά σαν ιδιότητα ή χαρακτηριστικό, ή συναίσθημα υπάρχει και μέσα μας.

Εάν καταλάβουμε πώς λειτουργεί όλο αυτό τότε θα είμαστε ευγνώμων για τις βοήθειες που έχουμε ακριβώς μπροστά μας. Συνήθως πιστεύουμε ότι η περίπτωση του άλλου διαφέρει, πάντα όμως υπάρχει κάτι που συγκλίνει πάνω μας. Κάπου μέσα σε όλα αυτά είναι καλά κρυμμένο ένα δικό μας κομμάτι, όπου η παρουσία και το βίωμα του ανθρώπου που βρίσκεται απέναντί μας έχει την ικανότητα να μας το δείχνει ξεκάθαρα.

Έχοντας τη γνώση, τη θέληση, κυρίως απομακρύνοντας το εγώ, θα καταλάβουμε πως δεν είναι παρά ένας ρόλος που διαδραματίζεται μπροστά μας με πρωταγωνιστή τον ίδιο μας τον εαυτό. Όποιον ρόλο και να παίζει ο άλλος, σίγουρα αφορά αυτόν, αλλά και εμάς που τον βλέπουμε. Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και αντίστροφα, εννοείται πως και εμείς παίζουμε αντίστοιχους ρόλους για τους άλλους, συνειδητά ή ασυνείδητα.

Τότε μόνο όλοι παρατηρούμε τις διαφορετικές πτυχές του εαυτού μας, διακρίνουμε και δουλεύουμε συμπεριφορές μέσα από τη δική μας προσωπικότητα.

Βέβαια είναι σημαντικό να πούμε ό,τι δεν καθρεφτίζονται, μόνο οι αρνητικές όψεις της προσωπικότητας αλλά και οι θετικές. Εδώ είναι οι άνθρωποι που θαυμάζουμε, που θεωρούμε σπουδαίους με ιδιαίτερα ταλέντα, διακρίνοντας χαρακτηριστικά που κατά βάθος θα θέλαμε να είχαμε. Όλοι αυτοί λοιπόν μας δείχνουν με έναν τρόπο πως και εμείς έχουμε τα δικά μας ταλέντα απλά χρειάζεται να τα βγάλουμε στην επιφάνεια, χωρίς φόβο αλλά με αναγνώριση και αποδοχή.

Γενικότερα ένας τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας που βιώνει ο καθένας είναι να παρατηρήσει ποιους ανθρώπους προσελκύει γύρω του, την κάθε δεδομένη χρονική στιγμή της ζωής του και τι καθρεφτίζουν πάνω του. Έτσι διακρίνει ξεκάθαρα σε ποιο σημείο εξέλιξης βρίσκεται και ο ίδιος.

Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα μεγάλο εργαλείο αυτογνωσίας, ένα στίγμα αναγνώρισης και επίγνωσης της προσωπικής αλήθειας, αφού οι πτυχές της προσωπικότητας δεν επιτρέπουν πάντα μια ευρύτερη οπτική του συνόλου του εαυτού, ώστε να ανοίξει ο δρόμος της εξέλιξής του. Είναι μια βοήθεια που μας δίνεται απλόχερα μπροστά μας και αν γνωρίζουμε τον τρόπο χρήσης της κατανοούμε τον εαυτό μας και τον θεραπεύουμε βλέποντας τις αδυναμίες του χωρίς κριτική και διαχωρισμό. Για όλες τις περιπτώσεις αυτών των ρόλων του εαυτού χρειάζεται η αποδοχή, η ανάληψη ευθύνης, η μετουσίωση στο φως και η ενοποίηση των πτυχών με αγάπη για να έρθει η ολοκλήρωση του «είναι» της ολότητάς μας.

Έτσι το ταξίδι μας γίνεται όμορφο, ελεύθερο, ενωτικό, παιχνιδιάρικο, γεμάτο γνώση και σοφία, πλημμυρισμένο με αγάπη γιατί πορευόμαστε αγκαλιά με την αλήθεια μας!

Εξωτικό ψάρι που μοιάζει με «πουλί της φωτιάς»

Το Pinnatus Batfish (ψάρι-νυχτερίδα) είναι ένα πολύ όμορφο και ιδιαίτερο ψάρι το φυσικό περιβάλλον του οποίου είναι στους κοραλλιογενείς υφάλους του Ινδικού Ωκεανού.

Είναι ιδιαίτερα σπάνιο και η διατήρησή του σε ενυδρείο απαιτεί πολύ συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας και αλατότητας του νερού. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι το ψάρι «αρνείται» να καταναλώσει έτοιμες τροφές σε μια ιδιότυπη «απεργία πείνας» που οδηγεί τελικά στην αποβίωσή του.

Το μαύρο χρώμα του και το κόκκινο περίγραμμα στα πτερύγια του χαρίζουν μια ιδιαίτερη εμφάνιση ειδικά όταν κινείται στο νερό…

Είναι πραγματικά εντυπωσιακές οι φωτογραφίες σε σκοτεινό περιβάλλον όταν μόνο το περίγραμμά του διακρίνεται με αποτέλεσμα να μοιάζει μα μυθικό «πουλί της φωτιάς».

Έρευνα με σάρωση MRI αποκαλύπτει πώς προστατεύει τις μνήμες μας ο εγκέφαλος

Ερευνητές στο Πανεπιστήμο της Οξφόρδης (από το Wellcome Centre for Integrative Neuroimaging) έχουν ρίξει φως στους ακριβείς νευρολογικούς μηχανισμούς που κάνουν δυνατή την με ακρίβεια ανάκληση μνήμης. Η ερευνητική ομάδα έδωσε στους συμμετέχοντες να εκτελέσουν μνημονικές εργασίες σε ένα σαρωτή MRI. Πάνω από δυο ημέρες οι συμμετέχοντες μάθαιναν δυο επικαλυπτόμενες αλλά εξαρτώμενες από το περιβάλλον μνήμες. Οι ερευνητές στη συνέχεια μέτρησαν στον σαρωτή την ανάμειξη μεταξύ των δυο μνημών, την τρίτη ημέρα.

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον δυο διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται διαμεσολαβώντας στην ανάμειξη μνήμης. Πρώτον, ο ιππόκαμπος (μέρος του εγκεφάλου που εμπλέκεται στις ανώτερες τάξεις των εγκεφαλικών λειτουργιών) ξεχωρίζει τις επικαλυπτόμενες μνήμες χρησιμοποιώντας τις συναφείς πληροφορίες. Δεύτερον, στο μέσον της σάρωσης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν διέγερση εγκεφάλου για να μειώσουν τη συγκέντρωση του νεοφλοιώδη GABA [έναν νευροδιαβιβαστή (χημικό) στον εγκέφαλο που μειώνει τη δραστηριότητα σε άλλους νευρώνες, ρυθμίζοντας την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων]. Οι ερευνητές βρήκαν ότι η ανάμειξη της νεοφλοιώδους μνήμης αυξάνεται ανάλογα με τη μείωση στον GABA. Αυτό δείχνει ότι, επιπρόσθετα με τον ιππόκαμπο, η νεοφλοιώδης αναστολή εμποδίζει την ανεπιθύμητη συν-ενεργοποίηση μεταξύ των επικαλυπτόμενων μνημών.

«Οι εγκέφαλοί μας έχουν την απίστευτη ικανότητα να θυμούνται πολλά διαφορετικά παραδείγματα παρόμοιων γεγονότων στην καθημερινή μας ζωή, όπως η μετακίνησή μας στην εργασία», αναφέρει η Dr Helen Barron, η οποία ηγείται της έρευνας. «Μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ ξεχωριστών ημερών και θυμόμαστε κρίσιμες λεπτομέρειες όπως που παρκάραμε το ποδήλατό μας κάθε μέρα. Η κατανόηση του πώς θέτουμε τις επικαλυπτόμενες μνήμες και αργότερα πώς ανακαλούμε μεμονωμένα γεγονότα είναι κρίσιμο για τη βοήθεια στην ανάπτυξη θεραπειών για καταστάσεις όπως η άνοια και η σχιζοφρένεια».

Συνεργάτες στο Πανεπιστήμιο του Birmingham σχεδιάζουν τώρα να επεκτείνουν αυτή την έρευνα σε πάσχοντες με σχιζοφρένεια και αυτισμό. Θα σαρώσουν εθελοντές για να βρουν περισσότερο σχετικά με τους μηχανισμούς που προστατεύει εναντίον της ανάμειξης της μνήμης, που συμβαίνει όταν πάνε λάθος και πώς μπορούμε να παρέμβουμε για να βοηθήσουμε τους πάσχοντες πληθυσμούς.

Συμπτωματική ανακάλυψη νέου γαλαξία στην κοσμική γειτονιά μας με τη χρήση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble

Διεθνής ομάδα αστρονόμων χρησιμοποίησαν πρόσφατα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble των NASA/ESA για να μελετήσουν άστρα-λευκούς νάνους μέσα στο σφαιρωτό σμήνος NGC 6752. Ο σκοπός των παρατηρήσεώς τους ήταν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα άστρα για να μετρήσουν την ηλικία του σφαιρικού σμήνους, όμως κατά την πορεία των εργασιών έκαναν μια απρόσμενη ανακάλυψη. Στα εξωτερικά όρια της περιοχής που παρατηρούσαν με την Advanced Camera for Surveys του Hubble έγινε ορατή μια συμπαγής συλλογή άστρων. Μετά από προσεκτική ανάλυση της φωτεινότητας και των θερμοκρασιών τους οι επιστήμονες συμπέραναν ότι τα άστρα αυτά δεν ανήκουν στο σμήνος – το οποίο είναι τμήμα στο Γαλαξία μας – αλλά μάλλον είναι εκατομμύρια έτη φωτός πιο μακριά.

Η σύνθετη εικόνα δείχνει τη θέση του νάνου σφαιροειδή γαλαξία Bedin 1 πίσω από το σφαιρωτό σμήνος NGC 6752

Η νεοανακαλυφθείσα κοσμική γειτονιά μας, που ονομάστηκε με το υποκοριστικό Bedin I από τους αστρονόμους, είναι ένας μετρίου μεγέθους, επιμήκης γαλαξίας. Μετράει περίπου μόνο 3000 έτη φωτός στη μεγαλύτερη διάστασή του – ένα κλάσμα του μεγέθους του δικού μας Γαλαξία. Όχι μόνο είναι πολύ μικρός, αλλά είναι επίσης απίστευτα ασθενής. Αυτές οι ιδιότητες οδήγησαν τους αστρονόμους να τον κατηγοριοποιήσουν ως ένα νάνο σφαιροειδή γαλαξία. Οι σφαιροειδείς γαλαξίες προσδιορίζονται από το μικρό τους μέγεθος, τη χαμηλή φωτεινότητα, την έλλειψη σκόνης και τον γερασμένο αστρικό πληθυσμό. 36 γαλαξίες αυτού του τύπου είναι ήδη γνωστό ότι υπάρχουν στην Τοπική Ομάδα Γαλαξιών, 22 από τους οποίους είναι δορυφόροι γαλαξίες του δικούς μας Γαλαξία.

Ενώ οι νάνοι σφαιροειδείς γαλαξίες δεν είναι σπάνιοι, ο Bedin I έχει ορισμένα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά. Όχι μόνο είναι ένας από τους λίγους σφαιροειδείς νάνους που έχει απόσταση που εκτιμήθηκε καλά, αλλά είναι επίσης και εξαιρετικά απομονωμένος. Βρίσκεται περίπου 30 εκατομμύρια έτη φωτός από τον Γαλαξία μας και 2 εκατομμύρια έτη φωτός από τον πλησιέστερο μεγάλο γαλαξία, τον NGC 6744. Αυτό τον καθιστά πιθανώς τον περισσότερο απομονωμένο μικρό νάνο γαλαξία που ανακαλύφθηκε μέχρι σήμερα.

Από τις ιδιότητες των άστρων του, οι αστρονόμοι μπόρεσαν να συμπεράνουν ότι ο γαλαξίας είναι ηλικίας περίπου 13 δισεκατομμυρίων ετών – περίπου τόσο μεγάλης ηλικίας όσο και το ίδιο το σύμπαν. Λόγω της απομόνωσής του – η οποία οδηγεί στη μόλις και μετά βίας όποιας αλληλεπίδρασης με άλλους γαλαξίες – και της ηλικίας του, ο Bedin I είναι αστρονομικό ισοδύναμο ενός ζώντος απολιθώματος του πρώιμου σύμπαντος.

Η ανακάλυψη του Bedin I ήταν ένα αληθινά απρόσμενο εύρημα. Πολύ λίγες εικόνες του Hubble επιτρέπουν τέτοια ασθενή αντικείμενα να φανούν και καλύπτουν μόνο ένα μικρό μέρος του ουρανού. Μελλοντικά τηλεσκόπια με ευρύτερο πεδίο παρατήρησης, όπως το τηλεσκόπιο WFIRST (Wide Field Infrared Survey), θα έχουν κάμερες που καλύπτουν μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή του ουρανού και μπορεί να βρουν περισσότερους από αυτούς τους γαλαξιακούς γείτονες.

Η μεγαλύτερη "εικονική μονάδα μπαταρίας θειικού νατρίου" στον κόσμο λειτουργεί τώρα στην αραβική έρημο

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) θέλουν να σπάσουν τα παγκόσμια ρεκόρ παντού. Με τα χρήματα του πετρελαίου  η χώρα αυτή έχει το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο, τη μεγαλύτερη δεξαμενή νερού και μία από τις μεγαλύτερες ηλιακές εγκαταστάσεις. Μπορείτε πλέον να προσθέσετε ένα ακόμη ρεκόρ στη λίστα: τη μεγαλύτερη εικονική μονάδα μπαταρίας στον κόσμο.

 

Πριν λίγες μέρες το τμήμα ενέργειας στο Αμπού Ντάμπι ενεργοποίησε μια μονάδα μπαταρίας 108 MW / 648 MWh με θειικό νάτριο. Για λόγους σύγκρισης, η χωρητικότητα αποθήκευσης της μπαταρίας του Abu Dhabi είναι περίπου πενταπλάσια από εκείνη του συστήματος μπαταριών ιόντων λιθίου  Tesla που εγκαταστάθηκε στο Hornsdale της Αυστραλίας  το 2017. 

 

Οι μπαταρίες εγκαθίστανται σε 10 διαφορετικές τοποθεσίες στο Αμπού Ντάμπι, αλλά μπορούν να ελέγχονται ως μια ενιαία μονάδα. Ως εκ τούτου, το τμήμα ενέργειας λέει ότι είναι μια «εικονική» μονάδα μπαταρίας.

 

Όπως και άλλες χώρες πλούσιες σε πετρέλαιο στη Μέση Ανατολή, τα ΗΑΕ εξακολουθούν να παίρνουν σχεδόν όλη την ενέργεια τους από τα ορυκτά καύσιμα. Αλλά στοιχηματίζει επίσης και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

 

«Σε 50 χρόνια, όταν θα μπορούσαμε να έχουμε το τελευταίο βαρέλι πετρελαίου … Μπορώ να σας πω ότι θα γιορτάσουμε εκείνη τη στιγμή», δήλωσε ο Σέιχ Μωχάμεντ Μπιν Ζάιντ, ο πρίγκιπας του Αμπού Ντάμπι, πριν από μερικά χρόνια.

 

Η χώρα σκοπεύει να δαπανήσει 160 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2030 για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θέτοντας στόχο για το 2050 για να αποκτήσει πάνω από το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας από πηγές χωρίς άνθρακα. Αυτό δεν είναι τόσο τολμηρό όσο ο στόχος των μηδενικών εκπομπών που υιοθετούν άλλοι σε  όλο τον κόσμο, αλλά είναι από τους πιο φιλόδοξους στη Μέση Ανατολή.

 

Η κίνηση αυτή καθοδηγείται από την αναγκαιότητα γιατί τα Εμιράτα θα αντιμετωπίσουν ανυπέρβλητες προκλήσεις καθώς η αλλαγή του κλίματος προκαλεί αύξηση της στάθμης της θάλασσας.

 

Ο άφθονος ήλιος της ερήμου τα βοήθησε να εξασφαλίσουν  επιθετικές προσφορές για τα ηλιακά πάνελ, ωθώντας την τιμή ανά μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Όμως, καθώς η χώρα αυξάνει την ποσότητα ανανεώσιμης ενέργειας που παράγει, πρέπει να προσθέσει συσκευές αποθήκευσης της ενέργειας, για να την παίρνουν όταν ο ήλιος δεν λάμπει.

 

Αντί για μπαταρίες ιόντων λιθίου από την Tesla, ωστόσο, τα ΗΑΕ επέλεξαν μπαταρίες θειικού νατρίου από την NGK της Ιαπωνίας. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου είναι σε θέση να συσκευάζουν πολλή ενέργεια σε μικρό χώρο, γεγονός που τις καθιστά ιδανικές για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά απαιτούν κλιματισμό για τη διατήρηση της σωστής θερμοκρασίας λειτουργίας. Οι μπαταρίες θείου νατρίου, από την άλλη πλευρά, λειτουργούν στους 300 ° C και είναι πολύ μονωμένες.

 

Το μέγεθος του νέου συστήματος μπαταριών του ΗΑΕ είναι τόσο μεγάλο που θα μπορούσε να παρέχει μέχρι και έξι ώρες εφεδρικής ισχύος σε περίπτωση που το ηλεκτρικό δίκτυο του Αμπού Ντάμπι πέσει. Για τέτοιου είδους αποθήκευση μεγαλύτερης διάρκειας, οι μπαταρίες θειικού νατρίου γίνονται φθηνότερες από τις μπαταρίες ιόντων λιθίου, σύμφωνα με εκπρόσωπο της NGK . Η εγκατάσταση των ΗΑΕ χτύπησε το προηγούμενο ιστορικό της μπαταρίας της NGK , το οποίο κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία με ισχύ 50 MW και ενεργειακή ισχύ 100 MWh.

Λιαντίνης: Αντίφαση

Αυτός λοιπόν είναι ο παράλογος νόμος της φύσης που ορίζει να ‘σαι νεκρός και όταν ζεις, να ζεις και όταν έχεις πεθάνει. Και αυτός οργανώνει την βαθύτερη δομή της πραγματικότητας.

Ο αληθινός ποιητής δεν ημπορεί παρά να βιώνει την αντίφαση αυτής της σύστασης των πραγμάτων με όλη την τραγική της ακολουθία.

Κι άλλη φορά μου πέρασε από το χέρι, η πηγή της ζωής που ζούμε είναι ο θάνατος που φέρνουμε μέσα μας, Αλίμονο σε κείνον που ο θάνατος θα φύγει από μέσα του. Ένα πτώμα όσο και να αγωνίζεσαι να το κάμεις να πεθάνει, δεν θα τα καταφέρεις. Γιατί ο θάνατος έχει φύγει από μέσα του. Έχει πεθάνει.

Ύστερα, να μην λησμονούμε πως η λέξη τέλος στην ελληνική γλώσσα σημαίνει με δύο σημασίες. Με την πρώτη θα πει το τέλος, την τελευτή, το τέρμα, την παύλα, τη λήξη, το finis, το θάνατο. Με τη δεύτερη σημαίνει το σκοπό. Όπως οι τελικές προτάσεις, που λένε οι γραμματικοί, δηλώνουν το σκοπό.

Ο θάνατος λοιπόν είναι η λήξη, αλλά είναι και ο τελικός στόχος, ο έσχατος και ο συγκεντρωτικός σκοπός της ζωής μου. Όλα όσα κάνω εκεί αποβλέπουν και εκεί κατατείνουν. Η φορά της ζωής μου με φέρνει να πραγματώσω, να φτάσω, να κατορθώσω, να συντελέσω, να δικαιώσω, να αποκαταστήσω την εκκρεμή στιγμή του θανάτου μου.

Γιατί εκείνη η στιγμή θα νοηματοδοτήσει όλες τις πράξεις της ζωής μου. Και με τέτοιο νόημα ο Σόλων ελεεινολόγησε κάποτε τον Κροίσο της Λυδίας. Στάσου πρώτα να ιδώ πως θα πεθάνεις, του είπε, και ύστερα θα σου ειπώ αν υπήρξες άνθρωπος αληθινός και ωραίος, ή αν έζησες σαν αστεία κρεατούρα.

Ο θάνατος, όταν τον ατενίσει κανείς μέσα στο βασίλειο της φυσικής του νομιμότητας, δεν τρομάζει. Και μη φοβάσαι να μιλάς στα παιδιά για θάνατο.

Γιατί τολμάς, και πιο πέρα αναγνωρίζεις και παραδέχεσαι να κοιτάζεις στα μάτια ένα φαινόμενο έγκυρο, λειτουργικό, και δικαιωμένο. Και αν θέλεις ακόμη, έναν όρο αναγκαίο, απόλυτα βέβαιο, και γόνιμο για το κοσμικό παιχνίδι και τη φυσική τάξη.

Είναι και ο θάνατος πράγμα φυσικό. Όπως το μήλο στη μηλιά, το κυανού της θάλασσας, η αυγή που προβαίνει, ο ίσκιος του όρους.

Το να κουβεντιάζεις το θάνατο δεν οδηγεί στον πεσσιμισμό και στην άρνηση. Ούτε στην παραίτηση από τη ζωή, και στο μοιρολόι της φώκιας.

Αντίθετα ετούτος ο τρόπος στόχασης είναι ο μόνος τίτλος που πιστοποιεί πως ο άνθρωπος κατάκτησε την πνευματική του αρτίωση. Σε μαθαίνει να βλέπεις τα πράγματα και τη ζωή με την πιο εκλεκτή ένταση, και με ένα βλέμμα διαρκώς παρθενικό. Γιατί κάθε φορά τα βλέπεις και τα ζεις για τελευταία φορά.

Δημήτρης Λιαντίνης, Τα Ελληνικά

Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση: Προλεγόμενα στη Λυρική Ποίηση, Οι Αρχαϊκοί Χρόνοι

Η εποχή των πειραματισμών

Γράφει ο Robin Osborn, σύγχρονός μας ιστορικός: «Το 800 π.Χ. ο ελληνικός κόσμος ήταν φτωχός, μικρός και ανοργάνωτος. Οι κοινότητές του ήταν μικρές, και φοβερά πιεσμένες για την επιβίωσή τους σε ένα φυσικό περιβάλλον εχθρικό. Οι Έλληνες ελάχιστες επαφές είχαν με τον εξωτερικό κόσμο και κανένα ιδιαίτερο κεφάλαιο, εκτός αν ως τέτοιο λογαριάσουμε έναν θησαυρό από παραδοσιακές ιστορίες και τις ισχυρές συντεχνίες που τις αφηγούνταν και τις διέδιδαν. Το 479 π.Χ., μετά την απόκρουση της εισβολής της Περσικής αυτοκρατορίας στη μητροπολιτική Ελλάδα, ο ελληνικός κόσμος εμφανίζεται εκτεταμένος και δυναμικός, με περίπλοκη οργάνωση, με διαρκώς αυξανόμενο πληθυσμό, και απείρως δημιουργικός.»

 

Αυτό που μεσολάβησε ήταν η λεγόμενη αρχαϊκή εποχή. «Αρχαϊκή» ονομάστηκε (με όρο δάνειον από την ιστορία της αρχαίας τέχνης) η ιστορική εποχή από τη λήξη των «σκοτεινών αιώνων» (8ος αι.) ως την έναρξη της κλασικής εποχής (μέσα 5ου αι.). Χαρακτηριστικό της: οι θεαματικές αλλαγές που διαμόρφωσαν σε όλο τον ελληνικό χώρο ένα μικτό σκηνικό, έντονης κρίσης αλλά και μεγάλης δημιουργικότητας σε όλα τα μέτωπα.

 

Με την έναρξη των αρχαϊκών χρόνων, ο ελληνικός κόσμος εισέρχεται στη σκηνή πολιτικά πλήρως διασπασμένος: οι προηγούμενοι ευρύτεροι σχηματισμοί των «σκοτεινών αιώνων» (1200-800 π.Χ.), ένας περιορισμένος αριθμός «φυλετικών κρατών» (μια σκιά των ακόμη ολιγάριθμων αλλά πολύ ισχυρότερων βασιλείων της μυκηναϊκής εποχής) είτε έχουν καταρρεύσει είτε έχουν χάσει την πρακτική πολιτική σημασία τους. Αρχίζει η μακρά περίοδος αντικατάστασής τους από ένα πλήθος μικροσκοπικών «κρατών-πόλεων» (πόλεων).

 

Η πόλις, η νέα μικρομονάδα κρατικής οργάνωσης αποτελείται από την «πόλη» και τη συνανήκουσα «χώρα» της: η πόλη αποτελεί έναν αστικό οικισμό, χτισμένο πάνω σε οχυρωμένο ύψωμα όπου κατοικούσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού και η αριστοκρατία· ο υπόλοιπος πληθυσμός διέμενε στην ύπαιθρο, τον χώρο της αγροτικής παραγωγής, που τροφοδοτούσε και στήριζε την πόλη, για να μπορέσει η δεύτερη να λειτουργήσει θεσμικά, δηλαδή ως χώρος συνάθροισης των «πολιτών», διοίκησης και πολιτικών αποφάσεων. Κράτη τύπου «πόλεως» δημιουργήθηκαν στη διάρκεια πολλών αιώνων: η αρχαιότερη πόλις ιδρύθηκε τον 10ο αι. στην Αττική και οι τελευταίες στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. στην Αχαΐα. Για πέντε αιώνες, στο μεγαλύτερο μέρος της μητροπολιτικής Ελλάδας και των αποικιών της στη Μεσόγειο, δεν υπάρχει μορφή κρατικής οργάνωσης ανώτερη από την πόλη.

 

Μια τόσο εκτεταμένη και τόσο ριζική μεταβολή του πολιτικού χάρτη δεν θα μπορούσε να γίνει ειρηνικά, ιδιαίτερα όταν την παρακολουθούσε ένας συνδυασμός πολιτικής αστάθειας και οικονομική δυσπραγίας. Πράγματι, όλα αυτά τα χρόνια δεν έπαψαν οι σοβαρές ταραχές να ακολουθούν η μια μετά την άλλη, από την έλλειψη αγροτικών κλήρων, τις ξηρασίες, την αγροτική υποπαραγωγή και την ανθρώπινη υπεργεννητικότητα. Στο κενό ισχυρής κεντρικής εξουσίας, την κατά τόπους πολιτική ομαλότητα την υπονομεύουν οι τύραννοι, ισχυρές προσωπικότητες χωρίς νόμιμα κληρονομικά δικαιώματα επί της εξουσίας, και την κλονίζουν οι διεκδικήσεις των μεγάλων μαζών του πληθυσμού, τις οποίες τώρα θωρακίζει η μυστηριακή διονυσιακή λατρεία, ένα σαρωτικό κίνημα θρησκευτικού ριζοσπαστισμού. Οι πολιτικές στάσεις και οι διασυνοριακοί πόλεμοι γίνονται ο κανόνας.

 

Η ισορροπία επέρχεται σταδιακά και με διαδικασίες, που διαφέρουν από τόπο σε τόπο: η διέξοδος από τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και τις στάσεις ταυτίζεται με τη μεγαλειώδη αποικιακή εξάπλωση του ελληνισμού. Με πρωτοβουλία των καθέκαστα πόλεων, πέντε περίπου αιώνες μετά τον προηγούμενο αχαϊκό αποικισμό, τα όρια του «ελληνικού χώρου» διευρύνονται για άλλη μια φορά. Στον απέραντο χώρο, από την Ισπανία ως τον Καύκασο, και από τη νότια Ρωσία ως την Αίγυπτο, όπου εγκατασπείρονται αντίτυπα των ελληνικών πόλεων, αλλά και στην αναζωογονημένη μητρόπολη όλα πλέον αρχίζουν να είναι μεγάλα: η αρχιτεκτονική μνημειώδης (ποτέ δεν χτίστηκαν στον ελληνικό χώρο τόσο πολλοί και επιβλητικοί ναοί και ιερά σε τόσο μικρό διάστημα)· η τέχνη μεγαλουργεί στην αγγειογραφία, στη γλυπτική, στη μικροτεχνία· καίριες καινοτομίες εισάγονται, όπως το νόμισμα και η γραφή, και θεμελιώνονται η ιστορία, η φιλοσοφία, οι επιστήμες.

 

Αλλά ο αποικισμός συνεπάγεται και μαζική εισβολή ανατολικών επιδράσεων σε όλους τους τομείς· εμφανέστερα από οτιδήποτε άλλο «ανατολίζουν» οι εικαστικές τέχνες και η μουσική. Παραταύτα, οι Έλληνες κατάφεραν και αφομοίωσαν τις ξένες επιδράσεις· και, στη διαδικασία αυτήν, όχι μόνον δεν έχασαν τον εαυτό τους, αλλά αντίθετα τον βρήκαν. Γιατί από την τριβή με τους μη Έλληνες (τους αλλόγλωσσους, «βάρβαρους») διαμορφώνεται τώρα για πρώτη φορά όχι μόνον η ελληνική «ιδιοφυΐα» (και παίρνει τα οριστικά χαρακτηριστικά της), αλλά και η συνείδησή της, από την παρατήρηση ότι όλοι όσοι μιλούν την ίδια γλώσσα, ασπάζονται τους ίδιους θεούς και διατηρούν τα ίδια ήθη και έθιμα πρέπει δίχως άλλο να ανήκουν στην ίδια εθνότητα.

 

Συμβολικό σημείο αναφοράς της συνείδησης του ελληνισμού και της εθνικής ενότητας αναδεικνύεται ο Όμηρος. Εξ ορισμού το έπος αναπαράγει μια συνολική και πλήρη εικόνα του κόσμου. Και η ιδεολογία του πλήρους κόσμου των επών προβάλλει ως πρώτη αρετή την ακατάβλητη αγωνιστικότητα (το αἰὲν ἀριστεύειν), που την ενσαρκώνουν εμβληματικές μορφές σαν τους ήρωες της Ιλιάδας και τον Οδυσσέα. Αυτή η πολεμική-αθλητική εκδοχή της αγωνιστικότητας που διαποτίζει κάθε μορφή συλλογικής και ατομικής συμπεριφοράς -μηδέ της πολιτικής εξαιρουμένης- είχε έλξη ικανή να οδηγήσει τις νέες γενιές του ελληνισμού στη μεγαλειώδη εξόρμησή τους. Γι' αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο ότι την καταγραφή των ομηρικών επών (που ως τότε κυκλοφορούσαν και διαδίδονταν προφορικά από τις συντεχνίες των ραψωδών) την οφείλουμε στον τυραννικό οίκο των Πεισιστρατιδών, ο οποίος ακόμη δίνει την εντολή η Ιλιάδα και η Οδύσσεια να εκτελούνται εφ' εξής δι' εκφραστικής απαγγελίας στους παναθηναϊκούς αγώνες.

 

Σαν αντιστάθμισμα, επομένως, προς τον πολιτικό κατακερματισμό του ελληνικού κόσμου, επέρχεται τελικά η προσπάθεια συνένωσής του στην πολιτιστική σφαίρα. Κορυφαία σήματά της αποτελούν η καθιέρωση των πανελληνίων αγώνων, η ίδρυση των αμφικτυονιών και το μέγα θρησκευτικό-πολιτικό κύρος του Μαντείου των Δελφών. Μέσα σ' αυτά τα συμφραζόμενα πρέπει να εγγραφεί, για να κατανοηθεί, και το φαινόμενο της λυρικής ποίησης, οι μεγάλοι εκπρόσωποι της οποίας ανέλαβαν να ανταποκριθούν στην συντελούμενη γύρω τους κοσμογονία με τη δική τους εμπνοή -μη διστάζοντας και να διαφοροποιηθούν ή και να συγκρουστούν, όταν χρειαζόταν, με την κυρίαρχη ομηρική ιδεολογία. Χάρη στη στάση τους ο παραδοσιακός ρόλος της ποίησης ως κοινωνικής και ιδεολογικής κριτικής απέκτησε πλέον πολυφωνικά χαρακτηριστικά, πράγμα που ευνόησε τη φιλοσοφική αναζήτηση και άνοιξε τον δρόμο προς τη δημοκρατία, το κορυφαίο επίτευγμα της επόμενης, της κλασικής, εποχής του ελληνισμού.