ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Οἰδίπους Τύραννος (1329-1368)

ΟΙ. Ἀπόλλων τάδ᾽ ἦν, Ἀπόλλων, φίλοι, [στρ. β]

1330 ὁ κακὰ κακὰ τελῶν ἐμὰ τάδ᾽ ἐμὰ πάθεα.
ἔπαισε δ᾽ αὐτόχειρ νιν οὔ-
τις, ἀλλ᾽ ἐγὼ τλάμων.
τί γὰρ ἔδει μ᾽ ὁρᾶν,
1335 ὅτῳ γ᾽ ὁρῶντι μηδὲν ἦν ἰδεῖν γλυκύ;
ΧΟ. ἦν ταῦθ᾽ ὅπωσπερ καὶ σὺ φής.
ΟΙ. τί δῆτ᾽ ἐμοὶ βλεπτὸν ἦν
στερκτόν, ἢ προσήγορον
ἔτ᾽ ἔστ᾽ ἀκούειν ἁδονᾷ, φίλοι;
1340 ἀπάγετ᾽ ἐκτόπιον ὅτι τάχιστά με,
ἀπάγετ᾽, ὦ φίλοι, τὸν μέγ᾽ ὀλέθριον,
1345 τὸν καταρατότατον, ἔτι δὲ καὶ θεοῖς
ἐχθρότατον βροτῶν.
ΧΟ. δείλαιε τοῦ νοῦ τῆς τε συμφορᾶς ἴσον,
ὥς σ᾽ ἠθέλησα μηδαμὰ γνῶναί ποτ᾽ ἄν.

ΟΙ. ὄλοιθ᾽ ὅστις ὅς μ᾽ ἀπ᾽ ἀγρίας πέδας [ἀντ. β]
1350 νομάδ᾽ ἐπιποδίας ἔλαβ᾽ ἀπό τε φόνου
ἔρυτο κἀνέσωσεν, οὐ-
δὲν ἐς χάριν πράσσων.
τότε γὰρ ἂν θανὼν
1355 οὐκ ἦ φίλοισιν οὐδ᾽ ἐμοὶ τοσόνδ᾽ ἄχος.
ΧΟ. θέλοντι κἀμοὶ τοῦτ᾽ ἂν ἦν.
ΟΙ. οὔκουν πατρός γ᾽ ἂν φονεὺς
ἦλθον, οὐδὲ νυμφίος
βροτοῖς ἐκλήθην ὧν ἔφυν ἄπο.
1360 νῦν δ᾽ ἄθεος μέν εἰμ᾽, ἀνοσίων δὲ παῖς,
ὁμογενὴς δ᾽ ἀφ᾽ ὧν αὐτὸς ἔφυν τάλας.
1365 εἰ δέ τι πρεσβύτερον ἔτι κακοῦ κακόν,
τοῦτ᾽ ἔλαχ᾽ Οἰδίπους.
ΧΟ. οὐκ οἶδ᾽ ὅπως σε φῶ βεβουλεῦσθαι καλῶς.
κρείσσων γὰρ ἦσθα μηκέτ᾽ ὢν ἢ ζῶν τυφλός.

***

ΟΙΔ. Ο Απόλλων ήταν, [στρ. β]
ο Απόλλων, φίλοι,
αυτός ετοίμασε
1330 τις τελετές του πάθους μου·
κι εγώ μοναδικός τελετουργός
μονάχος μου λειτούργησα τη συμφορά μου.
Τί να την κάνω πια την όραση;
Των ορατών ο πόθος με πικραίνει.
ΧΟΡ. Καλά το λες;
ΟΙΔ. Τί να δω και τί ν᾽ αγαπήσω;
Ποιός ήταν, φίλοι μου, παρήγορος
θα χάιδευε τ᾽ αυτιά μου;
1340 σηκώστε με, πετάξτε με
από τη χώρα διώξτε με·
διώξτε τον όλεθρο, το χαλασμό,
τον τρισκατάρατο, τον μισημένο των θεών.
ΧΟΡ. Η τύχη σου κι η σκέψη σου σκοτίστηκαν.
Μακάρι να μη σ᾽ είχα ποτέ μου γνωρίσει.

ΟΙΔ. Την κατάρα μου να ᾽χει [αντ. β]
εκείνος που λευτέρωσε
1350 στα σφυρά τα δεσμά μου,
στου Κιθαιρώνα τις κορφές.
Εκείνος που με γλίτωσε
κι από φόνο μ᾽ έσωσε
και μου ᾽κανε τη χάρη χάρο.
Αν τότε πέθαινα
δε θα ᾽σπερνα τη συμφορά παντού.
ΧΟΡ. Μακάρι να γινόταν έτσι.
ΟΙΔ. Δε θα γινόμουν του πατέρα μου φονιάς
ούτε στα χείλη των ανθρώπων μύθος
πως με τη μάνα μου κοιμήθηκα.
1360 Τώρα χωρίς θεό,
παιδί γονιών καταραμένων,
ομόκλινος με τη μητέρα μου,
τρισάθλιος,
απ᾽ όλα τα δεινά δεινότερος,
ιδού ποιόν κλήρο τράβηξεν
η μοίρα στον Οιδίποδα.
ΧΟΡ. Αν έπραξες καλά, δεν ξέρω να το πω.
Καλύτερα να πέθαινες, παρά να ζεις τυφλός.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (1.488-1.543)

Αὐτὰρ ὁ μήνιε νηυσὶ παρήμενος ὠκυπόροισι

διογενὴς Πηλῆος υἱός, πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
490 οὔτε ποτ᾽ εἰς ἀγορὴν πωλέσκετο κυδιάνειραν
οὔτε ποτ᾽ ἐς πόλεμον, ἀλλὰ φθινύθεσκε φίλον κῆρ
αὖθι μένων, ποθέεσκε δ᾽ ἀϋτήν τε πτόλεμόν τε.
Ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκ τοῖο δυωδεκάτη γένετ᾽ ἠώς,
καὶ τότε δὴ πρὸς Ὄλυμπον ἴσαν θεοὶ αἰὲν ἐόντες
495 πάντες ἅμα, Ζεὺς δ᾽ ἦρχε· Θέτις δ᾽ οὐ λήθετ᾽ ἐφετμέων
παιδὸς ἑοῦ, ἀλλ᾽ ἥ γ᾽ ἀνεδύσετο κῦμα θαλάσσης,
ἠερίη δ᾽ ἀνέβη μέγαν οὐρανὸν Οὔλυμπόν τε.
εὗρεν δ᾽ εὐρύοπα Κρονίδην ἄτερ ἥμενον ἄλλων
ἀκροτάτῃ κορυφῇ πολυδειράδος Οὐλύμποιο·
500 καί ῥα πάροιθ᾽ αὐτοῖο καθέζετο, καὶ λάβε γούνων
σκαιῇ, δεξιτερῇ δ᾽ ἄρ᾽ ὑπ᾽ ἀνθερεῶνος ἑλοῦσα
λισσομένη προσέειπε Δία Κρονίωνα ἄνακτα·
«Ζεῦ πάτερ, εἴ ποτε δή σε μετ᾽ ἀθανάτοισιν ὄνησα
ἢ ἔπει ἢ ἔργῳ, τόδε μοι κρήηνον ἐέλδωρ·
505 τίμησόν μοι υἱόν, ὃς ὠκυμορώτατος ἄλλων
ἔπλετ᾽· ἀτάρ μιν νῦν γε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων
ἠτίμησεν· ἑλὼν γὰρ ἔχει γέρας, αὐτὸς ἀπούρας.
ἀλλὰ σύ πέρ μιν τεῖσον, Ὀλύμπιε μητίετα Ζεῦ·
τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώεσσι τίθει κράτος, ὄφρ᾽ ἂν Ἀχαιοὶ
510 υἱὸν ἐμὸν τείσωσιν ὀφέλλωσίν τέ ἑ τιμῇ.»
Ὣς φάτο· τὴν δ᾽ οὔ τι προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς,
ἀλλ᾽ ἀκέων δὴν ἧστο· Θέτις δ᾽ ὡς ἥψατο γούνων,
ὣς ἔχετ᾽ ἐμπεφυυῖα, καὶ εἴρετο δεύτερον αὖτις·
«νημερτὲς μὲν δή μοι ὑπόσχεο καὶ κατάνευσον,
515 ἢ ἀπόειπ᾽, ἐπεὶ οὔ τοι ἔπι δέος, ὄφρ᾽ ἐῢ εἰδέω
ὅσσον ἐγὼ μετὰ πᾶσιν ἀτιμοτάτη θεός εἰμι.»
Τὴν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«ἦ δὴ λοίγια ἔργ᾽ ὅ τέ μ᾽ ἐχθοδοπῆσαι ἐφήσεις
Ἥρῃ, ὅτ᾽ ἄν μ᾽ ἐρέθῃσιν ὀνειδείοις ἐπέεσσιν·
520 ἡ δὲ καὶ αὔτως μ᾽ αἰεὶ ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι
νεικεῖ, καί τέ μέ φησι μάχῃ Τρώεσσιν ἀρήγειν.
ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν αὖτις ἀπόστιχε, μή τι νοήσῃ
Ἥρη· ἐμοὶ δέ κε ταῦτα μελήσεται, ὄφρα τελέσσω·
εἰ δ᾽ ἄγε τοι κεφαλῇ κατανεύσομαι, ὄφρα πεποίθῃς·
525 τοῦτο γὰρ ἐξ ἐμέθεν γε μετ᾽ ἀθανάτοισι μέγιστον
τέκμωρ· οὐ γὰρ ἐμὸν παλινάγρετον οὐδ᾽ ἀπατηλὸν
οὐδ᾽ ἀτελεύτητον, ὅ τί κεν κεφαλῇ κατανεύσω.»
Ἦ καὶ κυανέῃσιν ἐπ᾽ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων·
ἀμβρόσιαι δ᾽ ἄρα χαῖται ἐπερρώσαντο ἄνακτος
530 κρατὸς ἀπ᾽ ἀθανάτοιο· μέγαν δ᾽ ἐλέλιξεν Ὄλυμπον.
Τώ γ᾽ ὣς βουλεύσαντε διέτμαγεν· ἡ μὲν ἔπειτα
εἰς ἅλα ἆλτο βαθεῖαν ἀπ᾽ αἰγλήεντος Ὀλύμπου,
Ζεὺς δὲ ἑὸν πρὸς δῶμα· θεοὶ δ᾽ ἅμα πάντες ἀνέσταν
ἐξ ἑδέων σφοῦ πατρὸς ἐναντίον· οὐδέ τις ἔτλη
535 μεῖναι ἐπερχόμενον, ἀλλ᾽ ἀντίοι ἔσταν ἅπαντες.
ὣς ὁ μὲν ἔνθα καθέζετ᾽ ἐπὶ θρόνου· οὐδέ μιν Ἥρη
ἠγνοίησεν ἰδοῦσ᾽ ὅτι οἱ συμφράσσατο βουλὰς
ἀργυρόπεζα Θέτις θυγάτηρ ἁλίοιο γέροντος·
αὐτίκα κερτομίοισι Δία Κρονίωνα προσηύδα·
540 «τίς δὴ αὖ τοι, δολομῆτα, θεῶν συμφράσσατο βουλάς;
αἰεί τοι φίλον ἐστὶν ἐμεῦ ἀπονόσφιν ἐόντα
κρυπτάδια φρονέοντα δικαζέμεν· οὐδέ τί πώ μοι
πρόφρων τέτληκας εἰπεῖν ἔπος ὅττι νοήσῃς.»

***

Ωστόσο εκείνος θύμωνε σιμά στα γοργά πλοία
ο φτεροπόδης διογενής Πηλείδης Αχιλλέας
490 δεν πήγαινε στην σύνοδον, όπου δοξάζοντ᾽ άνδρες,
ούτε στον πόλεμον, και αυτού βαρύλυπ᾽ η καρδιά του
ελαχταρούσε την βοήν, την φλόγα του πολέμου.
Έφεξε η δωδεκάτη αυγή, και οι θεοί γυρίζουν
στον Όλυμπον κι εβάδιζεν εμπρός τους ο Κρονίδης
495 και η Θέτις το παράγγελμα δεν ξέχανε του υιού της
και της θαλάσσης έσχισε τα κύματα κι εβγήκε
και ανέβη τα χαράματα στ᾽ Ολύμπου τον αιθέρα.
Εύρηκε τον βροντόφωνον Κρονίδην καθισμένον
μόνον στην άκραν κορυφήν του πολυλόφου Ολύμπου,
500 εμπρός του εκάθισε η θεά και με τ᾽ αριστερό της
του έπιασε τα γόνατα, με τ᾽ άλλο το πηγούνι,
κι έλεγεν ικετεύοντας στον ύψιστον Κρονίδην:
«Δία πατέρ᾽, αν κάποτε με λόγον ή με έργον
σ᾽ έχω ωφελήσει, ευδόκησε σ᾽ αυτό να με εισακούσεις·
505 τον ολιγοημερότατον υιόν, αχ! τίμησέ μου·
ιδέ πώς τον ατίμασεν ο μέγας Αγαμέμνων,
οπού του άρπαξεν αυτός το δώρο του και το ᾽χει
Δικαίωσέ τον καν εσύ, πάνσοφε Ολύμπιε Δία,
στους Τρώας νίκες δώρισε ωσότου το παιδί μου
510 να δικαιώσουν οι Αχαιοί, να τον υπερδοξάσουν».

Και απάντησιν δεν έδωκεν ο νεφελοσυνάκτης
κι ώραν πολλήν εσώπαινε· και η Θέτις του κρατούσε
ως απ᾽ αρχής τα γόνατα και πάλιν τον ερώτα:
«Άσφαλτην δώσ᾽ μου υπόσχεσιν μ᾽ εκείνο σου το νεύμα
515 ή αρνήσου· τι θα φοβηθείς; Θέλω να μάθω μόνον,
αν είμαι το εξουθένωμα των αθανάτων όλων».
Με βάρος της απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
«Ω! τι κακό! να οργισθώ της Ήρας θα με βάλεις,
όταν με λόγια υβριστικά πικρά θα με κεντήσει·
520 και χωρίς λόγον πάντοτε μου κλαίεται και λέγει
εμπρός εις όλους τους θεούς πως βοηθώ τους Τρώας,
αλλά συ φύγε τώρα ευθύς μη σε νοήσ᾽ η Ήρα
και άφες σ᾽ εμέ την μέριμναν σ᾽ αυτό να δώσω τέλος·
και ιδού, για να βεβαιωθείς την κεφαλήν θα σκύψω·
525 σημάδι τούτο αλάθευτο στους αθανάτους έχω·
τι ό,τι με της κεφαλής το σκύψιμο κηρύξω
δεν απατά, δεν παίρνεται οπίσω και θα γίνει».
Είπε, τα μαύρα φρύδια του χαμήλωσε ο Κρονίδης,
έκλινε από τ᾽ αθάνατο κεφάλι του κυρίου
530 η θεία κόμη και ο τρανός ο Όλυμπος εσείσθη.
Αυτά ᾽παν κι εχωρίσθηκαν· απ᾽ τον ακτινοβόλον
Όλυμπον κείνη επήδησε στης θάλασσας τα βάθη,
και ο Δίας προς το δώμα του· κι εμπρός εις τον πατέρα
όλ᾽ οι θεοί σηκώθηκαν· ουδέ να προχωρήσει
535 κανείς επρόσμενε αλλ᾽ ορθοί τον προϋπαντήσαν όλοι·
κι εκάθισε στον θρόνον του· και ότι πρώτα η Θέτις
η κόρ᾽ η αργυρόποδη του γέρου της θαλάσσης,
είχε μ᾽ αυτόν συνακουσθεί, δεν ξέφυγε της Ήρας,
και άρχισε πειραχτικά να λέγει προς τον Δία:
540 «Ποια θεά πάλι, ω δολερέ, με σένα εσυνακούσθη;
Σ᾽ αρέσει πάντοτε μακράν από εμέ να κρίνεις,
ν᾽ αποφασίζεις μυστικά· δεν σου ᾽δωσε η καρδιά σου
τίποτε απ᾽ όσα σκέπτεσαι σ᾽ εμέ να φανερώσεις».

Ο ψυχολογικός πόνος τελειώνει μόνο με την αποδοχή του πόνου στην ολότητά του

Ένα θεμελιώδες πράγμα που πρέπει να θυμάται κάποιος είναι ότι μόνο μέσω της επαφής με τον ψυχολογικό πόνο ανοίγει η πόρτα προς την απελευθέρωση από αυτόν, προς την υπέρβασή του: μόνο μέσω της επαφής με τον ψυχολογικό πόνο.

Όλα όσα προξενούν πόνο πρέπει να γίνουν αποδεκτά. Πρέπει να δημιουργηθεί μαζί τους ένας διάλογος. Όλα είστε εσείς. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προχωρήσετε πέρα από αυτά. Ο μόνος τρόπος είναι να τα απορροφήσετε.

Ψυχολογικός πόνος

Και αυτό έχει τρομερές δυνατότητες. Ο θυμός είναι ενέργεια, ο φόβος είναι ενέργεια, το ίδιο και η δειλία. Όλα όσα σας συμβαίνουν έχουν τεράστια ορμή, μια τεράστια ποσότητα ενέργειας κρυμμένη μέσα τους. Μόλις τα αποδεχτείτε, η ενέργεια αυτή γίνεται δική σας. Δυναμώνετε, διευρύνεστε, αρχίζετε να έχετε περισσότερο χώρο. Έχετε πια έναν μεγαλύτερο εσωτερικό κόσμο.

Ο ψυχολογικός πόνος τελειώνει μόνο με την αποδοχή του πόνου στην ολότητά του. Ο ψυχολογικός πόνος δεν υπάρχει απλώς και μόνο εξαιτίας της παρουσίας ενός πράγματος το οποίο αποκαλείτε «επώδυνο». Ο πόνος παράγεται από τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύετε την πραγματικότητα.

Προσπαθήστε να το καταλάβετε: ο ψυχολογικός πόνος είναι δικό σας δημιούργημα.

Η δειλία δεν είναι επώδυνη, επώδυνη είναι μόνο η ιδέα σας ότι η δειλία είναι κακή, η ερμηνεία σας ότι η δειλία θα έπρεπε να λείπει.

Έχετε ένα συγκεκριμένο εγώ, και το εγώ σας εξακολουθεί να καταδικάζει τη δειλία.

Ο πόνος δημιουργείται από την καταδίκη και την ερμηνεία σας. Η δειλία είναι παρούσα, κι έτσι γίνεται πληγή. Δεν μπορείτε να την αποδεχτείτε και δεν μπορείτε να την αφανίσετε απορρίπτοντάς την. Τίποτα δεν αφανίζεται μέσω της απόρριψης. Αργά ή γρήγορα θα αναγκαστείτε να την αντιμετωπίσετε.

Ξανά και ξανά θα ξεχειλίζει, τη μια φορά μετά την άλλη θα διαταράσσει τη γαλήνη σας.

Αποτραβιέστε με απέχθεια από το γεγονός της δειλίας, του φόβου, του θυμού και της θλίψης. Μην το κάνετε. Όταν ζαρώνετε μπροστά σε ένα γεγονός, προκαλείται πόνος. Παρατηρήστε το εντός σας, γίνετε ένα εργαστήριο σπουδαίων πειραματισμών. Απλώς δείτε: Αισθάνεστε φόβο, είναι σκοτάδι και είστε μόνοι, και δεν υπάρχει ψυχή για χιλιόμετρα. Είστε χαμένοι σε μια ζούγκλα, κάθεστε κάτω από ένα δέντρο μια σκοτεινή νύχτα και τα λιοντάρια βρυχώνται - ο φόβος είναι εδώ.

Τώρα, υπάρχουν δύο δυνατότητες. Η μία είναι να τον απορρίψετε, να αγκαλιάσετε τον εαυτό σας τόσο σφιχτά ώστε ο φόβος να μη σας κάνει να τρέμετε. Τότε ο φόβος γίνεται επώδυνος - είναι εκεί και πονάει! Ακόμα κι όταν αγκαλιάζετε τον εαυτό σας πολύ σφιχτά, ο φόβος είναι εκεί και πονάει.

Η δεύτερη δυνατότητα είναι να τον απολαύσετε. Αφεθείτε να τρέμετε, αφήστε τον φόβο να γίνει διαλογισμός. Είναι φυσικός. Λιοντάρια βρυχώνται, η νύχτα είναι σκοτεινή, ο κίνδυνος είναι πολύ κοντά και ο θάνατος μπορεί να έρθει ανά πάσα στιγμή. Απολαύστε το, τότε το τρέμουλο είναι χορός. Συνεργαστείτε μαζί του και θα εκπλαγείτε: αν συνεργαστείτε με το τρέμουλο, αν γίνετε το τρέμουλο, όλος ο πόνος θα εξαφανιστεί.

Στην πραγματικότητα, αν επιτρέψετε στον εαυτό σας να τρέμει, αντί για πόνο, θα διαπιστώσετε ότι μέσα σας φουσκώνει ένα τεράστιο κύμα ενέργειας. Αυτό ακριβώς ήθελε να κάνει το σώμα.

Γιατί αρχίζουμε να τρέμουμε όταν φοβόμαστε;

Το τρέμουλο πυροδοτεί μια χημική διαδικασία, απελευθερώνει ενέργεια, σε προετοιμάζει για διαφυγή ή για μάχη. Σου προσφέρει ένα τεράστιο κύμα ενέργειας -είναι ένα μέτρο έκτακτης ανάγκης. Όταν αρχίζεις να τρέμεις, αρχίζεις να ζεσταίνεσαι.

Αυτός είναι ο λόγος που τρέμετε στο κρύο. Το σώμα τρέμει αυτόματα έτσι ώστε να ζεσταθεί. Πρόκειται για ένα είδος φυσικής άσκησης τού σώματος. Οι εσωτερικοί ιστοί αρχίζουν να τρέμουν για να ζεσταθούν και άρα να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το κρύο. Και αν καταπνίξετε το τρέμουλό σας όταν κρυώνετε, θα γίνει επώδυνο.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όταν φοβάστε. Το σώμα προσπαθεί να προετοιμαστεί. Απελευθερώνει χημικές ουσίες στο αίμα, σας προετοιμάζει για να αντιμετωπίσετε κάποιον κίνδυνο. Ίσως χρειαστεί να δώσετε μάχη, ίσως χρειαστεί να τρέξετε για να διαφύγετε. Όποια κι αν είναι η αντίδραση, θα απαιτήσει ενέργεια.

Δείτε την ομορφιά του φόβου, δείτε το αλχημικό έργο του φόβου. Απλώς προσπαθεί να σας προετοιμάσει για την κατάσταση έτσι ώστε να αποδεχτείτε την πρόκληση. Όμως, αντί να αποδεχτείτε την πρόκληση, αντί να καταλάβετε τον φόβο, αρχίζετε να τον απορρίπτετε. Λέτε: «Είσαι τόσο σπουδαίος και τρέμεις; Θυμήσου ότι δεν υπάρχει θάνατος, ότι η ψυχή είναι αθάνατη. Έχεις αθάνατη ψυχή και τρέμεις; Θυμήσου ότι δεν μπορεί να σε καταστρέψει, η φωτιά δεν μπορεί να σε κάψει, τα ξίφη δεν μπορούν να σε διαπεράσουν. Θυμήσου το, μην τρέμεις, διατηρήσετε τον αυτοέλεγχό σου».

Δημιουργείτε μια αντίφαση. Η φυσική διαδικασία είναι το αίσθημα του φόβου, και εσείς προβάλλετε αφύσικες ιδέες για να τον αντικρούσετε τον φόβο. Προβάλλετε ιδέες που θα διαταράξουν τη φυσική διαδικασία. Θα υπάρξει πόνος διότι θα υπάρξει σύγκρουση.

Μην ασχολείστε με τον αν η ψυχή είναι αθάνατη ή όχι.

Αυτή τη στιγμή, η αλήθεια είναι ότι ο φόβος βρίσκεται εδώ. Αφουγκραστείτε τη στιγμή αυτή και αφήστε τη να σας κυριέψει ολοκληρωτικά. Επιτρέψτε στη στιγμή να σας κατέχει και τότε δεν υπάρχει πόνος. Τότε, ο πόνος είναι ένας ήπιος χορός των ενεργειών μέσα σας. Σας προετοιμάζει. Είναι φίλος, όχι εχθρός σας.

Ωστόσο, οι ερμηνείες σας εξακολουθούν να σας βλάπτουν κατά κάποιο τρόπο. Το ρήγμα που δημιουργείτε ανάμεσα στο συναίσθημα και στον εαυτό σας - ανάμεσα στον φόβο, τον θυμό και τον εαυτό σας- σας κάνει να χωρίζετε στα δυο

Νίτσε: πως να καταπολεμήσεις τη σφοδρότητα μιας ορμής

Δεν βρίσκω λιγότερες από έξι βαθιά διαφορετικές μεθόδους για να καταπολεμήσω τη σφοδρότητα μιας ορμής. Πρώτα πρώτα, μπορούμε να αποκρύψουμε τα ελατήρια για την ικανοποίηση της ορμής, να την αποδυναμώσουμε και να την αποστεγνώσουμε, αποφεύγοντας να την ικανοποιήσουμε για ολοένα μεγαλύτερα διαστήματα.

Κατόπιν, μπορούμε να κάνουμε νόμο μας μια αυστηρή και ακριβή τάξη με το να χορ­τάσουμε τις ορέξεις της. Τις υποβάλλουμε έτσι σε ένα κανόνα, περιορίζουμε την παλίρροια και την άμπωτή τους σε σταθερά χρονικά όρια, για να κερδίσουμε στο μεταξύ το χρονικό διά­στημα κατά το οποίο δεν μας ενοχλούν πια. Ξεκινώντας από δω, θα μπορέσουμε ίσως να περάσουμε στην πρώτη μέθοδο.

Τρίτο, μπορεί κανείς να εγκαταλειφθεί εσκεμμένα στην ικανο­ποίηση ενός άγριου και αχαλίνωτου ενστίκτου ώσπου να νιώ­σει αηδία, και μέσα απ' αυτή την αηδία να κατακτήσει μια δύ­ναμη πάνω στο ένστικτο: αν παραδεχτούμε εντούτοις ότι δεν κάνει το ίδιο με τον καβαλάρη που θέλοντας να κεντρίσει το άλογό του, του συντρίβει τον λαιμό - πράγμα που είναι δυστυ­χώς ο κανόνας σε παρόμοιες απόπειρες.

Τέταρτο, υπάρχει μια διανοητική μέθοδος που συνίσταται στο να συνδέσουμε με την ιδέα της ικανοποίησης μια οδυνηρή σκέψη κι αυτό με τόση ένταση που με λίγη εξάσκηση η ιδέα της ικανοποίησης γίνεται κάθε φορά κι αυτή η ίδια οδυνηρή. (Για παράδειγμα, όταν ο χριστιανός στη διάρκεια της σεξουαλικής απόλαυσης, συνηθί­ζει να σκέφτεται την παρουσία και τον χλευασμό του διαβό­λου, ή την αιώνια κόλαση για ένα έγκλημα που έγινε από εκδί­κηση, ή ακόμη την περιφρόνηση που ζωγραφίζεται στο βλέμ­μα των ανθρώπων που εκτιμά περισσότερο, αν διαπράξει μια κλοπή.

Επίσης, κάποιος μπορεί να καταστείλει μια βίαιη επιθυ­μία αυτοκτονίας που του έχει έρθει στο μυαλό εκατό φορές όταν συλλογίζεται την απέραντη θλίψη των γονιών και των φί­λων του και τις κατηγορίες που θα εκτοξεύσουν στους ίδιους τους εαυτούς τους, κι έτσι κατορθώνει να κρατηθεί στη ζωή - επειδή από τότε αυτές οι φαντασιώσεις παρουσιάζονται δια­δοχικά στο νου του, σαν η αιτία και το αποτέλεσμα).

Πρέπει ακόμη να αναφέρουμε εδώ την περηφάνια του ανθρώπου που επαναστατεί, όπως έκαναν για παράδειγμα ο Βύρων και ο Να­πολέων, που αισθάνθηκαν σαν προσβολή την υπεροχή ενός πάθους πάνω στη γενική στάση και διαρρύθμιση της λογικής: απ' αυτό προέρχεται κατόπιν η συνήθεια και η χαρά που νιώ­θουν όταν βασανίζουν την ορμή και την κάνουν να χτυπιέται κατά κάποιο τρόπο. «Δεν θέλω να είμαι ο σκλάβος οποιοσδή­ποτε πόθου» -έγραφε ο Βύρων στο ημερολόγιό του.

Πέμπτο: επιχειρούν μια μετατόπιση των συσσωρευμένων δυνάμεων αναλαμβάνοντας μια οποιαδήποτε δύσκολη και κοπιαστική ερ­γασία, ή μάλλον υποτασσόμενοι σκόπιμα σε καινούριες απο­λαύσεις και σε καινούρια θέλγητρα, για να κατευθύνουν έτσι σε νέους δρόμους, τις σκέψεις και το παιχνίδι των φυσικών δυ­νάμεων. Το ίδιο συμβαίνει όταν ευνοούν προσωρινά ένα άλλο ένστικτο, δίνοντάς του πολυάριθμες ευκαιρίες να ικανοποιη­θεί, για να το κάνουν έτσι να σπαταλήσει αυτή τη δύναμη που θα κυριαρχούσε σε άλλη περίπτωση, το ένστικτο που ενοχλεί με τη βιαιότητά του και που θέλουν να αναγεννήσουν. Αυτός ή ο άλλος θα ξέρει ίσως επίσης να συγκροτήσει το πάθος που θα ήθελε να εξουσιάζει, δίνοντας σε όλα τα άλλα ένστικτα που γνωρίζει μια ενθάρρυνση και μια προσωρινή ελευθερία για να καταβροχθίσουν την τροφή που θα ήθελε ο τύραννος να μονο­πωλήσει.

Και τέλος έκτο, αυτός που ανέχεται και βρίσκει λογι­κό να εξασθενίζει και να καταπιέζει ολόκληρο τον φυσικό και ψυχικό οργανισμό που φτάνει φυσικά μ' αυτόν τον τρόπο στον σκοπό του να εξασθενίσει ένα μόνο βίαιο ένστικτο: όπως κάνει για παράδειγμα αυτός που στερεί τη σεξουαλικότητά του και που καταστρέφει ταυτόχρονα το λογικό του, σαν τον ασκητή.

Άρα: το να αποφεύγουμε τις ευκαιρίες, το να εμφυτεύουμε τον κανόνα μέσα στο ένστικτο, το να δημιουργούμε τον κορε­σμό και την αηδία του ενστίκτου, το να εγκαθιστούμε τον συ­νειρμό μιας μαρτυρικής ιδέας (όπως της ντροπής, των κακών συνηθειών ή της προσβλητικής περηφάνιας), στη συνέχεια η μετατόπιση των δυνάμεων και τέλος η γενική εξασθένιση και εξάντληση - αυτές είναι οι έξι μέθοδοι.

Αλλά η θέληση να κα­ταπολεμήσουμε τη βία ενός ενστίκτου εξαρτάται από παράγο­ντες που είναι πέρα από τη δύναμή μας, το ίδιο και η μέθοδος που υιοθετούμε και η επιτυχία που μπορούμε να έχουμε στην εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, το πνεύμα μας είναι αντίθετα, μάλλον το τυφλό όργανο ενός άλ­λου ενστίκτου που είναι ο αντίπαλος του ενστίκτου που η βιαιότητά του μας βασανίζει, είτε είναι η ανάγκη για ανάπαυση εί­τε ο φόβος της ντροπής και άλλων ολέθριων συνηθειών ή ακό­μη ο έρωτας.

Έτσι, ενώ εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να παρα­πονιόμαστε για τη βιαιότητα ενός ενστίκτου είναι στο βάθος ένα ένστικτο που παραπονιέται για ένα άλλο ένστικτο, δη­λαδή η αίσθηση του πόνου που μας προκαλεί μια τέτοια βιαιότητα έχει ως προϋπόθεση ένα άλλο ένστικτο εξίσου βίαιο ή ακόμη πιο βίαιο, και ότι προετοιμάζεται ένας αγώνας στον οποίο η διάνοιά μας είναι υποχρεωμένη να λάβει θέση.

Νίτσε: Αυγή, (Σκέψεις για τις ηθικές προλήψεις)

Ο αληθινός έρωτας είναι εκείνος που θριαμβεύει διαρκώς

Η παραδεδομένη αντίληψη σήμερα είναι πως ο καθένας κυνηγάει μόνο το συμφέρον του.

Ο έρωτας είναι όμως η απόδειξη του αντιθέτου, καθώς πρόκειται για την εμπιστοσύνη στο τυχαίο και το άγνωστο.

Τη στιγμή που βλέπει ο ένας τον άλλον, το βλέμμα σφραγίζει τη συνάντηση, και αυτό είναι ανεξίτηλο!

Αλλά ο έρωτας δε μπορεί να αναχθεί στη συνάντηση, γιατί είναι μια κατασκευή.

Το αίνιγμα του στοχασμού στον έρωτα είναι το ερώτημα αυτής της διάρκειας που εκπληρώνει.

Κατά βάθος το πιο ενδιαφέρον σημείο δεν είναι το ερώτημα της έκστασης των απαρχών.

Υπάρχει βέβαια μια έκσταση των απαρχών, αλλά ένας έρωτας είναι πριν απ' όλα μια διαρκής κατασκευή.

Ας πούμε ότι ο έρωτας είναι μια επίμονη περιπέτεια.

Η περιπετειώδης πλευρά είναι αναγκαία, αλλά η επιμονή επίσης δεν είναι λιγότερο αναγκαία.

Το να τα παρατήσει κανείς με το πρώτο εμπόδιο, με την πρώτη σοβαρή διχογνωμία, με τα πρώτα προβλήματα δεν είναι παρά μία παραμόρφωση του έρωτα.

Ο αληθινός έρωτας είναι εκείνος που θριαμβεύει διαρκώς, ενίοτε με δυσκολία, στα εμπόδια που ο χώρος, ο κόσμος και ο χρόνος βάζουν μπροστά του.

Πώς αλλάζουμε το πλαίσιο μιας κατάστασης ώστε να λειτουργεί υπέρ μας - Παίρνω τη ζωή στα χέρια μου

Πολλές φορές η απάντηση, στάση ή αντίδραση που λαμβάνουμε είτε από τον άλλο άνθρωπο είτε από το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε ευρύτερα, είναι από μη επιθυμητή ως δυσάρεστη.

Ο αυτοματισμός μας πολλές φορές κρίνει, κατακρίνει ως και καταδικάζει αυτό που λαμβάνουμε. Από τον άλλο άνθρωπο ως την ευρύτερη εμπειρία ζωής μας. Αρκετές φορές εγείρεται και η πεποίθηση πως «δεν το άξιζα αυτό» ή «ήταν λάθος ο τρόπος όπου με αντιμετώπισαν». Ασφαλώς μπορεί να συμβαίνει και αυτό.

Όμως, για να μπορέσουμε να αναπλαισιώσουμε και να μετουσιώσουμε την όποια μη ευχάριστη ή δύσκολη εμπειρία από όποιον και ό,τι συμβαίνει, θα πρέπει να μετακινηθούμε σε κάποιες άλλες ερωτήσεις. Μερικές από αυτές μπορεί να είναι:

• Γιατί συνέβη αυτό;

• Έχω μερίδιο ευθύνης;

• Τι από όλα αυτά αναγνωρίζω πως υπάρχει και μέσα μου;

• Υπάρχει περίπτωση το έξω από εμένα, να έχει να μου δώσει μια πληροφορία για το εγώ κάνω με εμένα;

• Θα μπορούσα να είχα μιλήσει / σκεφτεί / πράξει διαφορετικά;

• Θα είχε άλλο αποτέλεσμα;

• Αναγνώρισα το «Πλαίσιο»; Το σεβάστηκα; Ή απαίτησα από το έξω μου, να προσαρμοστεί στο δικό μου «Πλαίσιο»;

Αν θέλουμε να θεωρούμαστε δυνατοί, το δυνατόν αντικειμενικοί αλλά και ωφέλιμοι, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε το εκάστοτε Πλαίσιο. Περιμένουμε από τους άλλους να μας αποδεχθούν, να μας καταλάβουν, να μας κάνουν αυτό που θέλουμε. Όμως εμείς τελικά, τι κάνουμε;

Το πρώτο που πρέπει να μας απασχολήσει, είναι αν εμείς κάνουμε πρώτοι αυτά που ζητούμε, περιμένουμε ή απαιτούμε από τους άλλους, στον εαυτό μας. Το δεύτερο και επίσης απαραίτητο είναι να αναγνωρίσουμε και να σεβαστούμε (αν θέλουμε να μας αναγνωρίσουν και να μας σεβαστούν) το εκάστοτε Πλαίσιο.

• Είναι ο άλλος άνθρωπος στην κατάσταση να μας ακούσει;

• Είναι το περιβάλλον από το οποίο έχω προσδοκία έτοιμο να μου δώσει αυτό που περιμένω ή ζητώ;

• Είναι το περιβάλλον στο οποίο θέλω να εκφράσω ολόκληρη την αλήθεια μου, κατάλληλο για να την εκφράσω;

• Τι άτυποι «νόμοι» υπάρχουν μετά το όποιο κατώφλι του Πλαισίου στο οποίο εγώ επιλέγω να εισέρθω;

• Λειτουργώ συμβατά με το Πλαίσιο;

• Κι αν όχι, γιατί παραπονιέμαι ή στεναχωριέμαι και απαιτώ από το Πλαίσιο, στο οποίο εγώ εισέρχομαι, να προσαρμοστεί στο δικό μου;

• Τελικά, αν κι εφόσον δεν ταιριάζω στο όποιο Πλαίσιο, περιβάλλον, σχέση, γιατί παραμένω; Κι αν παραμένω για τους όποιος λόγους, γιατί δεν τιμώ την επιλογή μου (τον εαυτό μου); Αφού έχω αναγνωρίσει πως δεν μου κάνει, και δεν φεύγω, γιατί δεν προσαρμόζομαι και αντιθέτως προσπαθώ να το αλλάξω;

Βλέπουμε λοιπόν ότι ίσως μόνοι μας αρκετές φορές με τις επιλογές ή τις μη επιλογές μας (που κι αυτές επιλογές είναι), προκαλούμε οι ίδιοι πόνο στον εαυτό μας.

Ασφαλώς και το κάθε «έξω» από εμάς ενδεχομένως δεν είναι ιδανικό. Τουλάχιστον όχι έτσι όπως η περιορισμένη υποκειμενικότητά μας το αντιλαμβάνεται. Όμως, αν αναπλαισιώσουμε αυτή τη σκέψη, στο ότι όπως και να ‘χει, είναι το «συγχρονικά κατάλληλο για το συγκεκριμένο στάδιο της εξέλιξής μας», τότε έχουμε μόνο να κερδίσουμε.

Από ηρεμία, μέχρι ευρύτερη αντίληψη, κατανόηση, πιο ωφέλιμες συμπεριφορές, μέχρι ίσως και καλύτερες σχέσεις αλλά και ευρύτερα καλύτερα αποτελέσματα. Εξάλλου, αν δεν ήταν κατάλληλο για το τώρα μας, θα ήμασταν κάπου αλλού, αρκεί να το επιλέγαμε.

Ο αχάριστος άνθρωπος μοιάζει με σπασμένο πιθάρι που ότι καλό και αν ρίξεις μέσα θα πέσει στο κενό

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του αχάριστου ανθρώπου; Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε έναν τέτοιο άνθρωπο;

Για μία ακόμα φορά βοήθησες τον καλύτερο σου φίλο που σε είχε ανάγκη, έκανες ό,τι καλύτερο μπορούσες, παραμέρισες τις προσωπικές σου ασχολίες και σαν αντάλλαγμα πήρες δυσαρέσκεια και αδιαφορία. Και αναρωτιέσαι για ποιο λόγο είναι τόσο αχάριστος και δε σου είπε ούτε ένα απλό «ευχαριστώ»; Εάν το παραπάνω σενάριο σου ακούγεται οικείο, τότε έχεις να αντιμετωπίσεις έναν αχάριστο άνθρωπο. Δυστυχώς, στην καθημερινή μας ζωή ερχόμαστε σε επαφή με αρκετούς τέτοιους ανθρώπους. Ο Κλεόβουλος τονίζει πως, «ο αχάριστος άνθρωπος μοιάζει με σπασμένο πιθάρι, στο οποίο ότι καλό και αν ρίξεις θα πέσει στο κενό».

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του αχάριστου ανθρώπου;

Ο αχάριστος άνθρωπος συνεχώς παραπονιέται για τη δουλειά του, το σπίτι του, την πόλη του, την οικονομική του κατάσταση και τη ζωή του. Πάντα θα βρει κάτι άσχημο και δυσάρεστο να εστιάσει την προσοχή του. Πιστεύει πως είναι άτυχος και όλα πάνε άσχημα στη ζωή του. Δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος, ούτε ικανοποιημένος γιατί πάντα θα βρει κάτι που να μη του αρέσει ή να του λείπει. Θεωρεί τους γύρω του υπεύθυνους για τη δυστυχία του και πιστεύει πως είναι το θύμα μίας περίστασης όταν κάτι δεν πηγαίνει καλά. Τα συναισθήματα που εκφράζει συνεχώς είναι αρνητικά. Κατά συνέπεια βιώνει χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή του, χαμηλή ποιότητα ζωής, αυξημένα ψυχοσωματικά προβλήματα (πονοκέφαλοι, έλκος, μυαλγίες, σπαστική κολίτιδα, οσφυαλγία) και μεγαλύτερη επιρρέπεια στις σωματικές παθήσεις.

Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν εσύ για να αντιμετωπίσεις έναν τέτοιο άνθρωπο;

Έκφρασε ανοιχτά τα συναισθήματά σου. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι να συζητήσεις με το άτομο αυτό τα συναισθήματά σου. Εξήγησέ του πώς νιώθεις όταν σε αντιμετωπίζει με αυτόν τον τρόπο. Ανάφερε συγκεκριμένα περιστατικά για να μπορέσει και αυτός να καταλάβει. Ορισμένοι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι αρκετές φορές είναι αγενείς ή αγνώμονες. Επίσης, πολλοί θεωρούν πως το «ευχαριστώ» είναι δεδομένο.

Εάν, λοιπόν, το άτομο καταλάβει ότι έκανε λάθος, θα σου ζητήσει συγγνώμη και θα προσπαθήσει να μην το ξανακάνει. Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχουν και άτομα που δε θα παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος, θα θυμώσουν και θα αντιδράσουν άσχημα. Στην περίπτωση αυτή το άτομο μπορεί να αντιμετωπίζει κάποια άλλα προβλήματα και να συμπεριφέρεται κατά αυτόν τον τρόπο. Εάν συμβεί αυτό, σταμάτησε την κουβέντα ευγενικά και μην τη συνεχίσεις.

Σταμάτα να είσαι τόσο γενναιόδωρος μαζί του. Εάν συνειδητοποιήσεις πως η κουβέντα μαζί του δεν έλυσε το πρόβλημα και συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο, τότε πρέπει να σταματήσεις να είσαι τόσο γενναιόδωρος. Οι αχάριστοι άνθρωποι δε σταματούν ποτέ να ζητάνε και να απαιτούν. Όσα περισσότερα τους δίνεις, τόσα περισσότερα περιμένουν. Σταμάτα να δίνεις σε ανθρώπους που δεν το εκτιμούν. Άρχισε να λες «όχι» κάθε φορά που σου ζητάνε κάτι. Πολλές φορές όταν σταματήσουν να παίρνουν απομακρύνονται και χάνονται, ψάχνοντας το επόμενο διαθέσιμο άτομο που θα τους δώσει. Ο Καλλίμαχος τονίζει πως «δεν υπάρχει κανένας πιο βέβαιος εχθρός από τον αχάριστο που ευεργετήθηκε».

Απομακρύνσου και βοήθησε περισσότερο ανθρώπους που εκτιμούν την προσπάθειά σου. Σίγουρα αποτελεί τη δυσκολότερη επιλογή, ιδιαίτερα εάν τα άτομα αυτά είναι χρόνια στη ζωή σου, είναι όμως αναγκαία για την ψυχική σου ηρεμία και ισορροπία. Τα άτομα που είναι αχάριστα και συνεχώς ζητούν από σένα πρέπει να φύγουν από τη ζωή σου το συντομότερο δυνατό. Υπάρχουν γύρω σου τόσοι πολλοί άνθρωποι που σε κάνουν να χαμογελάς, να αισθάνεσαι όμορφα και εκτιμούν πραγματικά αυτό που τους δίνεις ακόμα και αν αυτό είναι μικρό. Για ποιο λόγο, λοιπόν, να συνεχίζεις να αφιερώνεις το χρόνο σου σε άτομα που γκρινιάζουν και σε «εκμεταλλεύονται» συνεχώς;

Να θυμάσαι πως κάθε άνθρωπος έχει να κάνει μία πολύ σημαντική επιλογή κατά τη διάρκεια της ζωής του: Αν θα ακολουθήσει το δρόμο της ευγνωμοσύνης για όλα αυτά που έχει ή το δρόμο της αχαριστίας για αυτά που δεν έχει. Είναι προσωπική του επιλογή αν θα είναι χαρούμενος ή δυστυχισμένος. Εάν, λοιπόν, ορισμένα άτομα στη δική σου τη ζωή έχουν επιλέξει το δεύτερο δρόμο, δεν είσαι υποχρεωμένος να μείνεις δίπλα τους.

Πλησίασε περισσότερο τους ανθρώπους που σε κάνουν να χαμογελάς και εκτιμούν αυτά που τους δίνεις. Να θυμάσαι τα λόγια του Earl Nightingale: «η στάση μας απέναντι στη ζωή καθορίζει και τον τρόπο που θα μας αντιμετωπίσει η ίδια η ζωή».

Η σημασία της Εμπιστοσύνης

Εμπιστοσύνη, αυτός που έχει πίστη στις δυνάμεις του, σε κάποιο άλλο πρόσωπο, κατάσταση αλλά και στην ίδια την διαδικασία της ζωής.

Η εμπιστοσύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ασφάλεια, όταν την αισθανόμαστε βιώνουμε ηρεμία δεν έχουμε τάση για έλεγχο γιατί μέσα μας πιστεύουμε ότι θα γίνει αυτό που πραγματικά χρειάζεται για την εξέλιξη μας ή και ακόμα ότι έχουμε όλα τα απαραίτητα στοιχεία ότι δεν θα κινδυνέψουμε.

Η εμπιστοσύνη δομείται από την παιδική ηλικία στο οικογενειακό περιβάλλον και όσο μεγαλώνουμε επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της ζωής μας όπως το κοινωνικό, ερωτικό, επαγγελματικό κ.α

Πολλές φορές όμως μπορεί να χαθεί ή ακόμα και να μην έχει δομηθεί σωστά, ανάλογα με τα παιδικά μας βιώματα και εμπειρίες. Για αυτό το λόγο χρειάζεται μια πάρα πάνω προσπάθεια στην συνέχεια ώστε να ξανά έρθουμε σε επαφή με αυτό το κομμάτι μας που εν υπάρχει απ’ την αρχή της δημιουργίας.

Η εμπιστοσύνη εκτός της ηρεμίας μας προσφέρει και αισιοδοξία μια καλύτερη οπτική για το μέλλον αλλά και το παρόν. Μας μαθαίνει ότι αν αφεθούμε στην ροή μπορούμε να προσελκύσουμε ό,τι χρειαζόμαστε γιατί η ασφάλεια ξεκινάει πρώτα από εμάς και ότι δεν είναι μόνο μια αίσθηση ή ένα συναίσθημα αλλά και ένας τρόπος ζωής.

Κάνοντας θετικές σκέψεις εκπέμπουμε σε αυτή τη συχνότητα ανεξάρτητα του τι συμβαίνει γύρο μας, θέλει εκπαίδευση και πειθαρχεία αλλά όσο προχωράμε τόσο θα αρχίσουν να μας παρουσιάζονται τα δώρα που φέρει.

Εμπιστοσύνη σημαίνει ότι είμαι ασφαλής, ελεύθερος και μέσα από αυτή βιώνουμε την αυθεντικότητα, εκπαιδευόμαστε στην υπομονή, είμαστε ανοιχτοί στην συγχώρεση όπως και σε κάθε τι θετικό στη ζωή μας.

Επιλέξτε την και δείτε μόνη σας τα αποτελέσματα, η ευτυχία άλλωστε είναι επιλογή. Μην ξεχνάτε ότι όλα ξεκινάνε και τελειώνουν σε εμάς, οι άλλοι δεν είναι το πραγματικό πρόβλημα αλλά το ερέθισμα, το ερέθισμα που μας δίνετε ως ευκαιρία για εξέλιξη, ώστε να απελευθερώσουμε ότι μας κρατάει δέσμιους απ’ την αληθινή μας φύση.

ΚΟΜΦΟΥΚΟΣ: Να μην πραγματοποιώ αυτό που θεωρώ καθήκον μου, να μην απασχολούμαι με τα ίδια μου τα λάθη: Αυτές είναι οι ανησυχίες μου

Ο Κομφούκιος γεννήθηκε στην Κίνα την εποχή περίπου του Βούδα στην Ινδία και του Πυθαγόρα στην Ελλάδα, το 552 π.Χ.

Όπως οι περισσότεροι από τους πραγματικά μεγάλους ηγέτες των αρχών και της ηθικής δεν έγραψε τίποτα. Η διδασκαλία του καταγράφηκε (από τους οπαδούς του) σε τέσσερα κύρια έργα έναν αιώνα μετά το θάνατό του, που ονομάζονται τα Σου (τα τέσσερα Κλασικά). Απ’ αυτά, η κύρια εργασία πάνω στην ηθική είναι το Λούεν Γιου.

Ο Κομφούκιος ήταν άνθρωπος, όχι θεός. Δεν ανέπτυξε ούτε θεωρητικά, ούτε καθολικά αποφθέγματα. Δεν διατύπωσε υποδείγματα για την ανθρώπινη φύση ή για θεϊκές εντολές. Απέφυγε ν’ ασχοληθεί με το μυστικισμό και τα πνευματικά ζητήματα και συγκεντρώθηκε περισσότερο στις απτές καθημερινές δραστηριότητες, τις περιπλοκές και τα διλήμματα της ζωής.

Αναφέρεται συχνά ως ο μεγαλύτερος διδάσκαλος στην κινέζικη ιστορία και αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στις ανθρωπιστικές του διδασκαλίες και τη διαμόρφωση του ηθικού χαρακτήρα. Μπορεί στην ουσία να ειπωθεί ότι ήταν περισσότερο ένας κοινωνικός μεταρρυθμιστής από έναν θρησκευτικό ηγέτη. Τα μεγαλύτερα ενδιαφέροντά του ήταν να παρακινήσει τους ανθρώπους να έχουν το κουράγιο να είναι ο εαυτός τους και ν’ αποκτήσουν τη σύνεση, να αποτελέσουν ένα ενεργό κομμάτι της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. Στην ουσία, ο σκοπός της αυτοπραγμάτωσης, σύμφωνα με τον Κομφούκιο, ήταν να μας βοηθήσει ν’ ανακαλύψουμε το μέρος που μας αναλογεί στη διαδικασία σύνθεσης και εναρμονισμού του κόσμου.

Στο κεφάλαιο V της Μεγάλης Μάθησης, ο Κομφούκιος λέει:

Όσοι θέλουν να δείξουν τον λεπτό τους χαρακτήρα στον κόσμο θα πρέπει πρώτα να βάλουν πειθαρχία στην κατάστασή τους. Αυτοί που θέλουν να βάλουν πειθαρχία στην κατάστασή τους θα πρέπει πρώτα να ρυθμίσουν τα του οίκου τους. Αυτοί που θέλουν να ρυθμίσουν τα του οίκου τους, θα πρέπει πρώτα να καλλιεργήσουν την ανθρώπινη υπόστασή τους.

Συνεχίζει:

Αυτοί που θέλουν να καλλιεργήσουν την ανθρώπινη υπόστασή τους θα πρέπει πρώτα να πετύχουν τον εξευγενισμό του μυαλού τους. Αυτοί που θέλουν να πετύχουν τον εξευγενισμό του μυαλού τους θα πρέπει πρώτα να πετύχουν την ειλικρίνεια των επιθυμιών τους. Αυτοί που θέλουν να πετύχουν την ειλικρίνεια των επιθυμιών τους θα πρέπει πρώτα να επεκτείνουν τις γνώσεις τους. Η επέκταση των γνώσεων εξαρτάται από την έρευνα των πραγμάτων. Όταν εξετάζονται τα πράγματα, η γνώση επεκτείνεται. Όταν επεκτείνεται η γνώση, επιτυγχάνεται η ασφάλεια της επιθυμίας και το μυαλό εξευγενίζεται. Όταν εξευγενίζεται το μυαλό, καλλιεργείται η ανθρώπινη υπόσταση.

Η προσωπικότητα δεν ήταν για τον Κομφούκιο μια κατάσταση τελειότητας, αλλά περισσότερο μια συνεχώς μεταβαλλόμενη, πολύ ανθρώπινη κατάσταση, ακολουθούμενη συχνά από ανησυχία. Έλεγε για τον εαυτό του, “Το να μην αφοσιώνομαι στην αρετή, να μην εξηγώ στον εαυτό μου καθαρά τι μελετώ, να μην πραγματοποιώ αυτό που θεωρώ καθήκον μου, να μην απασχολούμαι με τα ίδια μου τα λάθη: Αυτές είναι οι ανησυχίες μου”. (Λουέν Γιου, VII, 3).

ΣΕΝΕΚΑΣ: Και ποια είναι τότε η διαφορά μας;

Θα μου πεις τώρα: “Και ποια είναι τότε η διαφορά ανάμεσα σ’ εμένα τον ανόητο και σ’ εσένα το σοφό, αν και οι δυο μας θέλουμε να έχουμε πλούτη;”. Τεράστια· γιατί, κατά την άποψη του σοφού, τα πλούτη είναι ο δούλος, ενώ, κατά την άποψη του ανόητου, αυτά είναι το αφεντικό. Ο σοφός δεν αποδίδει καμιά ιδιαίτερη σπουδαιότητα στα πλούτη, ενώ για σας τα πλούτη είναι το παν.

Εσείς, σαν να σας υποσχέθηκε κάποιος ότι θα τα έχετε για πάντα, συνηθίσατε σ’ αυτά και προσκολληθήκατε πάνω τους· ο σοφός όμως ποτέ άλλοτε δε σκέφτεται περισσότερο τη φτώχεια όσο όταν βρίσκεται ανάμεσα σε πλούτη. Ο στρατηγός ουδέποτε σκέφτεται τόσο πολύ την ειρήνη, ώστε να μην προετοιμάζεται για τον πόλεμο ο οποίος έχει κηρυχτεί, ακόμη και αν δε διεξάγεται τη συγκεκριμένη στιγμή. Εσάς όμως ένα πανέμορφο σπίτι σας κάνει αλαζόνες, λες και δε θα μπορούσε ποτέ να καεί ή να καταστραφεί. Μένετε έκθαμβοι με τον πλούτο σας, σαν να είχε ξεφύγει κάθε κίνδυνο και σαν να είχε γίνει τόσο μεγάλος, ώστε η τύχη να έχασε κάθε δύναμή της να τον καταστρέψει. Κάθεστε σε απραγμοσύνη και παίζετε με τα πλούτη σας χωρίς να προβλέπετε τον κίνδυνο μέσα στον οποίο βρίσκονται – σ’ αυτό μοιάζετε με τους βάρβαρους, που τις περισσότερες φορές, όταν είναι αποκλεισμένοι, χωρίς να έχουν γνώση των πολεμικών μηχανών, βλέπουν με αδιαφορία τις προσπάθειες των πολιορκητών, χωρίς να αντιλαμβάνονται σε τι αποβλέπουν τα έργα που γίνονται σε απόσταση.

Έτσι συμβαίνει και με σας· αποχαυνώνεστε ανάμεσα στα υπάρχοντά σας και δε σκέφτεστε πόσοι κίνδυνοι σας απειλούν από παντού, κίνδυνοι που πολύ σύντομα θα σας αρπάξουν λάφυρα πολύτιμα. Ο σοφός όμως θ’ αφήσει σε όποιον του αφαιρέσει τα πλούτη όλα όσα του ανήκουν· και τούτο γιατί ζει ευχαριστημένος με όσα έχει τώρα και ήσυχος για το μέλλον.

“Τίποτε άλλο” λέει ο Σωκράτης και όποιος άλλος έχει ανάλογη δικαιοδοσία και παρόμοια ικανότητα να ασχοληθεί με τα ανθρώπινα “δεν έχω αποφασίσει περισσότερο όσο το να μην τροποποιώ την πορεία της ζωής μου προσαρμόζοντάς τη στις απόψεις σας. Ας με βομβαρδίζετε σεις από παντού με τα συνηθισμένα λόγια σας· δε θα νομίσω ότι με χλευάζετε αλλ’ ότι κλαψουρίζετε σαν τα κακόμοιρα τα νήπια”. Αυτά ήταν τα λόγια εκείνου που ανακάλυψε τη σοφία· που η ψυχή του, απαλλαγμένη από όλες τις κακίες, τον διατάσσει να ελέγχει τους άλλους όχι επειδή τους μισεί, αλλά διότι θέλει να τους γιατρέψει. Και θα προσθέσει και τούτα: “Η γνώμη σας για μένα με επηρεάζει, όχι όμως για δικό μου λογαριασμό αλλά για δικό σας, γιατί το να μισείτε την αρετή και να επιτίθεστε με τις κραυγές σας εναντίον της ισοδυναμεί με το να έχετε εγκαταλείψει την ελπίδα να γίνετε καλοί. Εμένα προσωπικά δε με ζημιώνετε καθόλου, όπως δε ζημιώνουν τους θεούς και όσοι ανατρέπουν τους βωμούς τους. Ακόμη όμως και εκεί που δεν υπάρχει η δυνατότητα να γίνει ζημιά, είναι έκδηλες η κακή προαίρεση και η κακή σκέψη”.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

Η Φαίδρα δεν άντεξε την απόρριψη

Η Φαίδρα ήταν κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης. Όταν βασίλευε ο αδελφός της Δευκαλίων, διάδοχος του Μίνωα στον θρόνο, μυθολογείται ότι έκλεισε ειρήνη με τους Αθηναίους, έγινε φίλος με τον Θησέα και του έδωσε για γυναίκα την αδελφή του Φαίδρα. Καρπός του γάμου τους ήταν ο Ακάμαντας και ο Δημοφώντας.

Η Φαίδρα ερωτεύτηκε τον προγονό της Ιππόλυτο, γιο του Θησέα από την Αμαζόνα Ιππολύτη, ξακουστό για την ομορφιά του, αθλητικό, πιστό στην παρθένα Άρτεμη του κυνηγιού. Τον γνώρισε για πρώτη φορά στην Τροιζήνα, σε ταξίδι που έκανε μαζί με τον Θησέα, στο παλάτι του Πιτθέα, παππού του Θησέα . Εκεί τον είχε στείλει ο πατέρας του πριν από τον γάμο του με τη Φαίδρα, ώστε ο μεν Ιππόλυτος να διαδεχόταν τον Πιτθέα στην εξουσία της Τροιζήνας, ενώ τα παιδιά του με την καινούρια γυναίκα να τον διαδεχτούν στην Αθήνα. Έτσι, αποφεύγονταν οι διαμάχες για τη διαδοχή και εξασφαλιζόταν η ειρήνη. Μυθολογείται ότι, εκεί, στην Τροιζήνα, στο ιερό της Αφροδίτης υπήρχε μια μυρτιά πίσω από την οποία στεκόταν η Φαίδρα και έβλεπε τον Ιππόλυτο να γυμνάζεται στο παρακείμενο στάδιο -εξού και η επωνυμία της Αφροδίτης ως Κατασκοπίας.

Στην Αθήνα, η Φαίδρα ίδρυσε ιερό της Αφροδίτης στη ΝΔ πλευρά της Ακρόπολης, απ’ όπου μπορούσε να βλέπει την Τροιζήνα.

Ξαναείδε τον Ιππόλυτο στην Αθήνα, όταν ο νέος ήρθε για να πάρει μέρος στα Παναθήναια. Μη αντέχοντας η νέα γυναίκα, έστειλε στον προγονό της ένα γράμμα, όπου του εξομολογούνταν τα αισθήματά της. Ο Ιππόλυτος την απέκρουσε, όπως και κάθε άλλη γυναίκα, πόσο μάλλον που αυτή ήταν και η σύζυγος του πατέρα του. Η Φαίδρα, από φόβο μήπως ο Ιππόλυτος φανερώσει το μυστικό της στον πατέρα του Θησέα, τον κατηγόρησε ότι προσπάθησε να τη βιάσει, ο Θησέας την πίστεψε και ζήτησε από τον Ποσειδώνα να σκοτώσει τον Ιππόλυτο. Όταν η Φαίδρα έμαθε για τον θάνατο του Ιππόλυτου, κυριευμένη από ενοχές και απελπισία, κρεμάστηκε. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Φαίδρα κρεμάστηκε, όμως άφησε στον Θησέα ένα γράμμα με το οποίο ενοχοποιούσε τον Ιππόλυτο για ανήθικες προτάσεις απέναντί της.

Ο Θησέας, γυρνώντας από ταξίδι, βρήκε τη γυναίκα του νεκρή και το γράμμα. Καταράστηκε τον γιο του ζητώντας από τον θεϊκό πατέρα του Ποσειδώνα να εκπληρώσει μία από τις τρεις ευχές που του είχε υποσχεθεί και εξόρισε τον γιο του. Στον δρόμο του προς την Πελοπόννησο, ένας ταύρος βγήκε από τη θάλασσα, τα άλογα τρόμαξαν, αφήνιασαν, έκοψαν τα λουριά που τα συνέδεαν με το άρμα, ο Ιππόλυτος τυλίχτηκε με αυτά και σκοτώθηκε πάνω στις πέτρες όπου τον έσυραν τα άλογα.

Σε δύο τραγωδίες πραγματεύεται το θέμα αυτό ο Ευριπίδης -σώζεται μόνο ο Ιππόλυτος. Άλλοτε η Φαίδρα πεθαίνει προτού καν αποκαλύψει τον έρωτά της, άλλοτε πεθαίνει, αφού κατηγόρησε ψευδώς τον προγονό της.

Με τον άνομο έρωτα της Φαίδρας ασχολήθηκαν δραματουργικά ο Σενέκας και ο Ρακίνας.

Τα σεληνιακά πετρώματα από το κινεζικό Chang'e-5 δημιουργούν ένα νέο μυστήριο

Το Chang’e-5 είναι το lander της Κίνας το οποίο προσεληνώθηκε στη Σελήνη το Δεκέμβριο του 2020 και συνέλεξε 1.7 κιλά σεληνιακών πετρωμάτων τα οποία επέστρεψε στη Γη τον ίδιο μήνα.

Επιστήμονες από την Κίνα, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και τη Σουηδία μελέτησαν αυτά τα πετρώματα με εργαστηριακές αναλύσεις για να διαπιστώσουν την ακριβή ηλικία τους. Οι προσπάθειές τους στέφθηκαν με επιτυχία καθώς διαπίστωσαν πως πρόκειται για ηφαιστειακά πετρώματα 1.97 δισεκατομμυρίων ετών, ωστόσο αυτό δημιούργησε ένα νέο μυστήριο, αφού η ηλικία τους είναι ένα δισεκατομμύριο χρόνια νεότερη από προηγούμενα βασαλτικά πετρώματα που έχουν βρεθεί στη Σελήνη.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πολλές ηφαιστειακές εκρήξεις έλαβαν χώρα στην επιφάνεια της Σελήνης κατά τη διάρκεια της γεωλογικής της ιστορίας, σχηματίζοντας τεράστιες επιφάνειες βασαλτικών πετρωμάτων οι οποίες ονομάζονται Σεληνιακές θάλασσες και καλύπτουν το 16% της επιφάνειας. Είναι ουσιαστικά οι πιο σκούρες περιοχές που βλέπετε όταν κοιτάτε το φεγγάρι, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε σίδηρο.

Έως τώρα ξέραμε όμως πως η ηφαιστειακή δραστηριότητα της Σελήνης έλαβε χώρα 3 με 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι πλανητικοί επιστήμονες το έχουν επιβεβαιώσει αυτό με πετρώματα που έφεραν πίσω οι αποστολές Apollo, καθώς και από μετεωρίτες που προήλθαν από τη Σελήνη. Μέχρι τώρα, δεν είχαμε ενδείξεις ηφαιστειακών πετρωμάτων νεότερης ηλικίας.

Για να λάβουν χώρα ηφαιστειακές εκρήξεις, απαιτείται θερμότητα στο εσωτερικό του πλανήτη για να παράγει το λιωμένο υλικό που εμπλέκεται στη διαδικασία. Για ένα πλανητικό σώμα του μεγέθους της Σελήνης, είχε υπολογιστεί πως αυτή η θερμότητα θα είχε χαθεί πολύ πριν τις εκρήξεις πριν 2 δισεκατομμύρια χρόνια. Επομένως τα νέα στοιχεία δημιουργούν ένα νέο επιστημονικό μυστήριο, του πώς ένα μικρό βραχώδες πλανητικό σώμα όπως η Σελήνη μπορεί να διατηρήσει αρκετή εσωτερική θερμοκρασία για να συνεχίσει να παράγει ηφαιστειακές εκρήξεις, 2.5 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία της, η οποία έλαβε χώρα πριν 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες έχουν προτείνει στο παρελθόν υψηλές συγκεντρώσεις ραδιενεργών υλικών στο εσωτερικό της Σελήνης που μπορεί να έλιωσαν το πετρώδες υλικό, αλλά η σύνθεση των δειγμάτων δεν αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Το μόνο που μένει να δούμε είναι αν η παλιρροιακή θέρμανση έπαιξε ρόλο, αν δηλαδή η κίνηση στο εσωτερικό της Σελήνης από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Σελήνης, Γης και Ήλιου ήταν αρκετή για να παράγει αυτήν τη θερμότητα. Αν αυτό δεν ισχύει, τότε απομένει η εξήγηση πως ο μανδύας της Σελήνης έχει μία μοναδική σύνθεση που του επιτρέπει να λιώνει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Η ανάλυση των δειγμάτων των αποστολών Apollo από τη δεκαετία του ’70 άλλαξε τον τρόπο που καταλαβαίνουμε το πόσο δυναμικό είναι το Ηλιακό μας σύστημα και πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται οι πλανήτες. Τώρα, αυτή η νέα έρευνα αποδεικνύει την απίστευτη επιστημονική αξία της επιστροφής δειγμάτων από άλλα πλανητικά σώματα στη Γη για μελέτη, για να αποκαλύψουμε τα μυστικά τους στα εργαστήριά μας.

ΑΙΩΝΙΑ ΣΠΑΡΤΗ: Tα περί... "πανσελήνου" και "αδιαφορίας"

ΨΕΜΜΑΤΑ του Ηροδότου και του Παπαρρηγόπουλου κατά των Σπαρτιατών

Πρώτη επιδρομή των Περσών. Η εν Μαραθώνι μάχη (490 π.Χ.)

 
Κατά την πρώτην επιδρομήν των Μήδων εναντίον της Ελλάδος υπό τον Δάτιν και τον Αρταφέρνην, διηγούμενος ο Ηρόδοτος τα περί της μάχης του Μαραθώνος, διά να μειώση τα πανελλήνια αισθήματα των Λακεδαιμονίων, οίτινες πάντοτε προεκινδύνευον διά την ελευθερίαν των Ελληνικών πόλεων, προσεπάθησε να προσάψη εις τους Λακεδαιμονίους αδιαφορίαν διά την τύχην των Αθηνών, δημιουργήσας τους δήθεν ισχυρισμούς των Σπαρτιατών περί πανσελήνου, διά να αποφύγουν την μάχην και να αφήσουν αβοήθητον την κινδυνεύουσαν μεγάλην Ελληνικήν πόλιν. Επί τούτου χαρακτηριστικώς ομιλεί ο Πλούταρχος, του οποίου παραθέτομεν την περικοπήν (Her. Mab. C, XXVI) :

“Και μην την πανσέληνον ήδη σαφώς εξελήλεγκται Λακεδαιμονίων καταψευδόμενος, ήν φασί περιμένοντας αυτούς εις Μαραθώνα μη βοηθήσαι τους Αθηναίους. Ου γαρ μόνον άλλας μυρίας εξόδους και μάχας πεποίηνται μηνός: ισταμένου μη περιμείναντες την πανσέληνον αλλά και ταύτης της μάχης, έκτη βοηδρομιώνος ισταμένου γενομένης ολίγον απελείφθησαν ώστε και θεάσασθαι και νεκρούς απελθόντες εις τον τόπον. Αλλ’ όμως ταύτα περί της πανσελήνου γέγραφεν. Αδύνατα δη σφιν το παραυτίκα ποιέειν ταυτά, ου βουλομένοισι λύειν τον νόμον. Ήν γαρ ισταμένου του μηνός εινάτη. Εινάτη δε ουκ εξελεύσεται έφασαν ου πληρέος εόντος του κύκλου. Ούτοι μεν ουν την πασέληνον ενέμενον. Συ δε μεταφέρεις την πανσέληνον εις αρχήν μηνός διχομηνίας ούσαν και τον ουρανόν ομού και τας ημέρας και πάντα τα πράγματα συνταράσσεις. Και τα Ελλάδος επαγγελλόμενος γράφειν… Ει γαρ ανέγκω ταύτα Αθηναίοις ουκ είασαν, ουδέ προείδον, ενάτη τον Φιλιππίδην παρακαλούντα Λακεδαιμονίους επί την μάχην εκ της μάχης γεγενημένον και τάυτα δευτεραίον εις Σπάρτην εξ Αθηνών (ως αυτός φησιν) αφιγμένον. Ει μη μετά το νικήσαι τους πολεμίους Αθηναίοι μεταπέμπονται τους συμμάχους…”

Και πράγματι, αφού η μάχη έγινε την έκτη βοηδρομιώνος και ο Φιλιππίδης (ή Φιδιππίδης) έφθασεν εις Σπάρτην την ενάτην του μηνός, πώς ήτο δυνατόν οι Λακεδαιμόνιοι να καταφθάσουν και λάβουν μέρος εις την μάχην;

 
Όπως δύναται να συμπεράνη τις, εξ όσων έχουν γραφή περί της μάχης του Μαραθώνος, όχι η πανσέληνος εδυσκόλευσε τους Σπαρτιάτας να σπεύσουν εις βοήθειαν των Αθηναίων και παρευρεθούν εγκαίρως εις τον Μαραθώνα, αλλ’ η μη έγκαιρος ειδοποίησις και αίτησις βοηθείας.

Οι Πέρσαι υπό τον Δάτιν και Αρταφέρνην, μετά την υποταγήν των νήσων του Αιγαίου και την εκπόρθησιν της μικράς πόλεως Ερετρείας, απεβίβασαν τας μαχίμους πεζικάς των δυνάμεις πλην του ιππικού, εις τον Μαραθώνα, κατά συμβουλήν και υπό την οδηγίαν του εκδιωχθέντος υπό των Λακεδαιμονίων τυράννου των Αθηνών Ιππίου. Οι Πέρσαι έπραξαν τούτο κατόπιν των πληροφοριών του Ιππίου, ότι η πόλις ήτο διηρημένη και ότι με την βοήθειαν των φίλων του θα κατελάμβανον ταύτην σχεδόν αμαχητί.

Αλλ’ οι Αθηναίοι μετά την πρώτην κατάπληξιν εκ της πληροφορίας της αποβάσεως και μετά πολλάς διενέξεις και συζητήσεις ωμονόησαν και εκλέξαντες δέκα στρατηγούς απέστειλαν εις τον Μαραθώνα δύναμιν εκ δέκα χιλιάδων ανδρών διά ν’ αντιμετωπίσουν τον εχθρόν και παρακολουθήσουν τας κινήσεις του. Και εκεί εξηκολούθησαν τας συζητήσεις περί του τρόπου αμύνης και απέστειλαν πρέσβεις εις διαφόρους Ελληνικάς πόλεις, αιτούντες την βοήθειάν των κατά του επιδρομέως. Εις την Σπάρτην, την πλέον απομεμακρυσμένην, έστειλαν τον ταχύπουν ταχυδρόμον των, Φειδιππίδην.

Οι Πέρσαι εν τω μεταξύ αντελήφθησαν ή και επληροφορήθησαν την ομόφωνον απόφασιν των Αθηναίων να αγωνισθώσιν υπέρ βωμών και εστιών. Επομένως, όταν είδον τας πληροφορίας και ελπίδας των διαψευδομένας, είτε διότι ήλλαξαν σχέδιον επιθέσεως κατά των Αθηνών, είτε διότι επληροφορήθησαν, ότι θα κατέφθανον επικουρικαί δυνάμεις προς τους Αθηναίους εκ Λακεδαίμονος και προείδον ήτταν και καταστροφήν, εάν παρέμενον εκεί επί περισσότερον χρόνον, απεφάσισαν να δώσουν αμέσως δοκιμαστικήν μάχην, δικαιολογούντες ούτω την εκεί απόβασίν των, και ακολούθως να εισέλθουν εις τα πλοία. Συνέταξαν, τότε, και παρέταξαν πρώτοι οι Πέρσαι τον στρατόν των προς μάχην και όταν είδον τούτο οι Αθηναίοι, αντιπαρετάχθησαν υπό την γενικήν αρχηγίαν του Μιλτιάδου, ο οποίος εφρόντισε να εξισώση την παράταξιν των Αθηναίων προς την των Περσών, διά της αραιώσεως του κέντρου και της ενισχύσεως των πτερύγων.

Όταν αμφότεραι αι παρατάξεις ήλθον εις χείρας, οι Αθηναίοι όχι μόνον ενίκησαν και απέκρουσαν τους Πέρσας, αλλά και ηνάγκασαν τούτους να εισέλθουν εσπευσμένως εις τα πλοία και εγκαταλείψουν πάσαν επιχείρησιν κατά των Αθηνών ως αποτυχούσαν.

Οι Λακεδαιμόνιοι, επομένως μη ειδοποιηθέντες εγκαίρως, ένεκα της εν αρχή συγχύσεως και των διενέξεων των Αθηναίων, δεν ηδυνήθησαν να προλάβουν την μάχην, καίτοι έσπευσαν διανύσαντες το μεταξύ Σπάρτης - Αθηνών διάστημα εντός 48 ωρών.

Άλλωστε και οι Πλαταιείς, οι γείτονες των Αθηνών, μόλις κατέφθασαν την ημέραν της μάχης, ενώ οι μακράν Σπαρτιάται την υστεραίαν.

Εάν έχωνται αληθείας τα του Ηροδότου, ότι την ενάτην βοηδρομιώνος έφθασεν εις Σπάρτην ο Φιδιππίδης, ολίγας ημέρας προ της πανσελήνου, οπότε συνήρχετο η Απέλλα, η οποία απεφάσιζε περί ειρήνης ή πολέμου και εκστρατειών, ορθώς οι έφοροι παρήγγειλαν διά του Φειδιππίδου εις τους Αθηναίους στρατηγούς να επιβραδύνουν την μάχην μέχρι της πανσελήνου και να αναμείνουν την βοήθειαν, η οποία θα κατέφθανεν αμέσως μετά την συγκρότησιν του εκστρατευτικού σώματος και την απόφασιν της Απέλλας.

Τούτο και εγένετο. Εντός ελαχίστων ημερών από της αναχωρήσεως του Φειδιππίδου κατέφθασεν εις Αθήνας η Σπαρτιατική βοήθεια την υστεραίαν της μάχης, την οποίαν κυρίως επροκάλεσαν οι Πέρσαι και όχι οι Αθηναίοι, ως συνάγεται εκ των συζητήσεων των στρατηγών και της εξισώσεως της παρατάξεως των Αθηναίων προς την των Περσών.

Δικαίως, επομένως, ο Πλούταρχος επικρίνει τον Ηρόδοτον ότι φωράται διαστρέφων τα γεγονότα, όταν γράφη, ότι οι Λακεδαιμόνιοι ηρνήθησαν βοήθειαν - “αδύνατα δε σφι ήν το παραυτίκα ποιέειν ταύτα ου βολεμένοισι λύειν τον νόμον. Ην γαρ ισταμένου του μηνός εινάτη, εινάτη δε ουκ εξελεύσεσθαι, έφασαν μη ου πληρέος εόντος του κύκλου”. Ο Ηρόδοτος εγνώριζεν ότι κατά την πανσέληνον συνήρχετο η Απέλλα και αποσιωπά την αλήθειαν των γεγονότων, γράφων ότι οι Λακεδαιμόνιοι δεν ήθελαν να λύσουν τον νόμον και ότι “ούτοι μεν νυν την πανσέληνον έμενον”, αδιαφορούντες δήθεν διά την τύχην των Αθηνών, ενώ τουναντίον τόσον εσπευσμένως απέστειλαν βοήθειαν, φθάσασαν την υστεραίαν της μάχης: “ύστεροι απικόμενοι δισχίλιοι μετά την πανσέληνον τριταίοι εκ Σπάρτης”. Εκ τούτου συνάγεται πόσον προθύμως έσπευσαν οι Σπαρτιάται προς βοήθειαν της κινδυνευούσης πόλεως.

Τα περί πανσελήνου και αδιαφορίας των Λακεδαιμονίων του Ηροδότου και τα πικρόχολα σχόλια περί ελλείψεως πανελληνίου αισθήματος εκ μέρους των Σπαρτιατών του Παπαρρηγοπούλου, τυγχάνουν απαράδεκτα και δικαίως οι αρχαίοι και νεώτεροι ιστορικοί τα απορρίπτουν ως μυθεύματα.

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (7.6.1-7.7.2)

[7.6.1] Ἧκον δὲ αὐτῷ καὶ οἱ σατράπαι οἱ ἐκ τῶν πόλεών τε τῶν νεοκτίστων καὶ τῆς ἄλλης γῆς τῆς δοριαλώτου παῖδας ἡβάσκοντας ἤδη ἐς τρισμυρίους ἄγοντες τὴν αὐτὴν ἡλικίαν γεγονότας, οὓς Ἐπιγόνους ἐκάλει Ἀλέξανδρος, κεκοσμημένους Μακεδονικοῖς ὅπλοις καὶ τὰ πολέμια ἐς τὸν τρόπον τὸν Μακεδονικὸν ἠσκημένους. [7.6.2] καὶ οὗτοι ἀφικόμενοι λέγονται ἀνιᾶσαι Μακεδόνας, ὡς πάντα δὴ μηχανωμένου Ἀλεξάνδρου ὑπὲρ τοῦ μηκέτι ὡσαύτως δεῖσθαι Μακεδόνων· εἶναι γὰρ οὖν καὶ Μηδικὴν τὴν Ἀλεξάνδρου στολὴν ἄλγος οὐ σμικρὸν Μακεδόσιν ὁρωμένην καὶ τοὺς γάμους ἐν τῷ νόμῳ τῷ Περσικῷ ποιηθέντας οὐ πρὸς θυμοῦ γενέσθαι τοῖς πολλοῖς αὐτῶν, οὐδὲ τῶν γημάντων ἔστιν οἷς, καίτοι τῇ ἰσότητι τῇ ἐς τὸν βασιλέα μεγάλως τετιμημένοις. [7.6.3] Πευκέστας τε ὁ Περσῶν σατράπης τῇ τε σκευῇ καὶ τῇ φωνῇ περσίζων ἐλύπει αὐτούς, ὅτι τῷ βαρβαρισμῷ αὐτοῦ ἔχαιρεν Ἀλέξανδρος, καὶ οἱ Βακτρίων δὲ καὶ οἱ Σογδιανῶν καὶ Ἀραχωτῶν ἱππεῖς καὶ Ζαραγγῶν δὲ καὶ Ἀρείων καὶ Παρθυαίων καὶ ἐκ Περσῶν οἱ Εὐάκαι καλούμενοι ἱππεῖς καταλοχισθέντες εἰς τὴν ἵππον τὴν ἑταιρικὴν ὅσοι αὐτῶν κατ᾽ ἀξίωσιν καὶ κάλλει τοῦ σώματος ἢ τῇ ἄλλῃ ἀρετῇ ὑπερφέροντες ἐφαίνοντο, [7.6.4] καὶ πέμπτη ἐπὶ τούτοις ἱππαρχία προσγενομένη, οὐ βαρβαρικὴ ἡ πᾶσα, ἀλλὰ ἐπαυξηθέντος γὰρ τοῦ παντὸς ἱππικοῦ κατελέγησαν ἐς αὐτὸ τῶν βαρβάρων, τῷ τε ἀγήματι προσκαταλεγέντες Κωφής τε ὁ Ἀρταβάζου καὶ Ὑδάρνης καὶ Ἀρτιβόλης οἱ Μαζαίου, καὶ Σισίνης καὶ Φραδασμένης [καὶ] οἱ Φραταφέρνου τοῦ Παρθυαίων καὶ Ὑρκανίας σατράπου παῖδες, [7.6.5] καὶ Ἰτάνης Ὀξυάρτου μὲν παῖς, Ῥωξάνης δὲ τῆς γυναικὸς Ἀλεξάνδρου ἀδελφός, καὶ Αἰγοβάρης καὶ ὁ τούτου ἀδελφὸς Μιθροβαῖος, καὶ ἡγεμὼν ἐπὶ τούτοις ἐπισταθεὶς Ὑστάσπης ὁ Βάκτριος, καὶ τούτοις δόρατα Μακεδονικὰ ἀντὶ τῶν βαρβαρικῶν μεσαγκύλων δοθέντα, —ταῦτα πάντα ἐλύπει τοὺς Μακεδόνας, ὡς πάντῃ δὴ βαρβαρίζοντος τῇ γνώμῃ Ἀλεξάνδρου, τὰ δὲ Μακεδονικὰ νόμιμά τε καὶ αὐτοὺς Μακεδόνας ἐν ἀτίμῳ χώρᾳ ἄγοντος.

[7.7.1] Ἀλέξανδρος δὲ τῆς μὲν πεζῆς στρατιᾶς τὴν πολλὴν Ἡφαιστίωνα ἄγειν κελεύει ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Περσικήν, αὐτὸς δὲ ἀναπλεύσαντος αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ ἐς τὴν Σουσίαν γῆν ἐπιβὰς τῶν νεῶν ξὺν τοῖς ὑπασπισταῖς τε καὶ τῷ ἀγήματι καὶ τῶν ἱππέων τῶν ἑταίρων ἀναβιβασάμενος οὐ πολλοὺς κατέπλει κατὰ τὸν Εὐλαῖον ποταμὸν ὡς ἐπὶ θάλασσαν. [7.7.2] ἤδη δὲ πλησίον ὢν τῆς ἐκβολῆς τῆς ἐς τὸν πόντον τὰς μὲν πλείονάς τε καὶ πεπονηκυίας τῶν νεῶν καταλείπει αὐτοῦ, αὐτὸς δὲ ταῖς μάλιστα ταχυναυτούσαις παρέπλει ἀπὸ τοῦ Εὐλαίου ποταμοῦ κατὰ τὴν θάλασσαν ὡς ἐπὶ τὰς ἐκβολὰς τοῦ Τίγρητος· αἱ δὲ ἄλλαι αὐτῷ νῆες ἀνακομισθεῖσαι κατὰ τὸν Εὐλαῖον ἔστε ἐπὶ τὴν διώρυχα, ἣ τέτμηται ἐκ τοῦ Τίγρητος ἐς τὸν Εὐλαῖον, ταύτῃ διεκομίσθησαν ἐς τὸν Τίγρητα.

***

[7.6.1] Παρουσιάσθηκαν στον Αλέξανδρο και οι σατράπες από τις νέες πόλεις που ίδρυσε και από τις άλλες χώρες που κατέκτησε φέρνοντας μαζί τους τριάντα περίπου χιλιάδες παιδιά, έφηβους πια, όλους στην ίδια ηλικία, τους οποίους ο Αλέξανδρος ονόμαζε Επιγόνους· είχαν οπλισθεί με μακεδονικά όπλα και είχαν ασκηθεί στα πολεμικά έργα σύμφωνα με τη μακεδονική τεχνική. [7.6.2] Λένε ότι η άφιξή τους προκάλεσε λύπη στους Μακεδόνες, επειδή νόμιζαν ότι ο Αλέξανδρος σοφιζόταν κάθε τρόπο, για να μην έχει πλέον, όσο πριν, ανάγκη τους Μακεδόνες. Μεγάλη ήταν πράγματι η θλίψη των Μακεδόνων, επειδή έβλεπαν ότι και η στολή του Αλεξάνδρου ήταν μηδική και στους περισσότερους δεν άρεσε που έγιναν οι γάμοι σύμφωνα με τα περσικά έθιμα, ακόμη και σε μερικούς από εκείνους που νυμφεύθηκαν, αν και έλαβαν μεγάλη τιμή με το να εξισωθούν με τον βασιλιά. [7.6.3] Τους λυπούσε επίσης, επειδή ο Πευκέστας, ο σατράπης της Περσίας, είχε φορέσει την περσική στολή και μιλούσε την περσική γλώσσα και επειδή ο Αλέξανδρος έδειχνε να χαίρεται για τη βαρβαρική αυτή συμπεριφορά. Τους στενοχωρούσε ακόμη που οι ιππείς των Βακτριανών και των Σογδιανών και των Αραχωσίων και των Ζαραγγών και των Αρείων και των Πάρθων και από τους Πέρσες οι ιππείς οι ονομαζόμενοι Ευάκες, ενταγμένοι στο ιππικό των εταίρων, έδιναν την εντύπωση ότι υπερείχαν σε ικανότητα επιβολής και σε σωματική ωραιότητα ή σε άλλο προτέρημα. [7.6.4] Εκτός από αυτούς, προστέθηκε και πέμπτη ιππαρχία, όχι εξολοκλήρου βαρβαρική, αλλά επειδή αυξήθηκε η συνολική δύναμη του ιππικού, κατατάχθηκαν σε αυτό και μερικοί από τους βαρβάρους. Στο άγημα κατατάχθηκαν ακόμη ο Κωφής, ο γιος του Αρτάβαζου, και οι Υδάρνης και Αρτιβόλης, οι γιοι του Μαζαίου, και οι Σισίνης και Φραδασμένης, οι γιοι του Φραταφέρνη, του σατράπη της Παρθίας και Υρκανίας, [7.6.5] και ο Ιτάνης, ο γιος του Οξυάρτη και αδελφός της Ρωξάνης, της γυναίκας του Αλεξάνδρου, και ο Αιγοβάρης και ο αδελφός του Μιθροβαίος και ο Υστάσπης ο Βακτριανός που διορίσθηκε αρχηγός τους. Και σε αυτούς δόθηκαν μακεδονικά δόρατα αντί των βαρβαρικών ακοντίων με του λουρί· όλα αυτά προκαλούσαν λύπη στους Μακεδόνες, επειδή νόμιζαν ότι ο Αλέξανδρος συμπεριφερόταν σκόπιμα εξολοκλήρου ως βάρβαρος και παραμελούσε και τα μακεδονικά έθιμα και αυτούς τους ίδιους.
[7.7.1] Ο Αλέξανδρος διέταξε τον Ηφαιστίωνα να οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος του πεζικού μέχρι την Περσική θάλασσα. Ο ίδιος, όταν το ναυτικό του επέστρεψε στη χώρα των Σουσίων, επιβιβάστηκε στα πλοία με τους υπασπιστές και το άγημα και λίγους εταίρους ιππείς που ανέβασε στα πλοία και άρχισε να πλέει προς τα κάτω τον Ευλαίο ποταμό με κατεύθυνση τη θάλασσα. [7.7.2] Όταν ήταν πλέον κοντά στις εκβολές του ποταμού, άφησε εκεί τα περισσότερα πλοία του που είχαν υποστεί ζημιές, ενώ αυτός με τα ταχύτερα έπλεε κατά μήκος της θάλασσας από τον Ευλαίο ποταμό προς τις εκβολές του Τίγρητα. Τα υπόλοιπα πλοία, αφού έπλευσαν προς τα πάνω τον Ευλαίο ποταμό μέχρι τη διώρυγα, η οποία είχε διανοιχθεί από τον Τίγρητα προς τον Ευλαίο, μπήκαν από αυτήν στον Τίγρητα.