Herculaneum. Eνας σπάνιος θησαυρός μέσα στις στάχτες

Πρόκληση για τους μελετητές η ανάγνωση των απανθρακωμένων παπύρων της αρχαίας βιβλιοθήκης του Herculaneum
Η ιστορία της Πομπηίας, της πόλης που κατέστρεψε η έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., είναι γνωστή στους περισσότερους. Πολύ λιγότερο γνωστή είναι η τύχη της γειτονικής πόλης του Herculaneum (βρίσκεται περίπου δέκα χιλιόμετρα βόρεια της Πομπηίας), που καταστράφηκε ταυτόχρονα.

Οι ανασκαφές, που άρχισαν τον 18ο αιώνα υπό την εποπτεία του ηγεμόνα της Νάπολης Carlo di Borbone (1716– 1788), αποκάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πόλεων και προσκόμισαν συναρπαστικά στοιχεία για την ιδιωτική και δημόσια ζωή στη ρωμαϊκή εποχή.

Τα κτήρια της βίλας που έχουν ανασκαφτεί, στο βάθος ο Βεζούβιος.

Η πόλη του Herculaneum, όμως, η οποία και όπως δηλώνει το όνομά της ήταν αφιερωμένη στον Ηρακλή, μας επεφύλασσε μια μοναδική έκπληξη: την ανακάλυψη μιας αρχαίας βιβλιοθήκης, της μόνης που έχει σωθεί από την αρχαιότητα, που περιείχε περίπου 1.000 αρχαία βιβλία, δηλαδή παπυρικούς κυλίνδρους, με έργα λατινικής και, κυρίως, ελληνικής γραμματείας. Με εξαίρεση τον πάπυρο που βρέθηκε σε τάφο στην περιοχή του Δερβενιού κοντά στη Θεσσαλονίκη, οι πάπυροι του Herculaneum είναι οι μόνοι που βρέθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Η διατήρησή τους οφείλεται στο γεγονός ότι απανθρακώθηκαν αφού εκτέθηκαν σε θερμοκρασίες γύρω στους 320 βαθμούς Κελσίου κατά την ηφαιστειακή έκρηξη, με συνέπεια να μεταβληθούν σε μια απανθρακωμένη συμπαγή μάζα ακανόνιστου σχήματος. Η νέα χημική τους σύσταση εμπόδισε την αποσύνθεση του οργανικού υλικού του παπύρου από την υγρασία που διακρίνει το κλίμα των μεσογειακών χωρών, αλλά η νέα μορφή των παπυρικών κυλίνδρων ήταν δύσκολα αναγνωρίσιμη, με συνέπεια οι εργάτες στην αρχή των ανασκαφών να τους περάσουν για κομμάτια κάρβουνο και να πετάξουν ή να καταστρέψουν αρκετούς από αυτούς. Hταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι τα γκριζόμαυρα απανθρακωμένα κομμάτια ήταν αρχαία παπυρικά βιβλία.
Η προσδοκία της εύρεσης χαμένης αρχαίας ποίησης στα νέα παπυρικά βιβλία διαψεύστηκε σύντομα. Το πρώτο παπυρικό ρολό που διαβάστηκε προερχόταν από έναν ελάχιστα μέχρι τότε γνωστό συγγραφέα, τον Φιλόδημο, και ήταν μια πραγματεία αισθητικής («Περί μουσικής»). Σύντομα έγινε σαφές ότι τα παπυρικά βιβλία περιέχουν κυρίως φιλοσοφικές πραγματείες της ελληνιστικής εποχής και ιδιαίτερα της επικούρειας φιλοσοφίας, την οποία μέχρι τότε γνωρίζαμε ελάχιστα. Πολλοί πάπυροι περιέχουν βιβλία από το «Περί φύσεως» του Επίκουρου, τη σκέψη του οποίου μέχρι την ανακάλυψη της βιβλιοθήκης του Herculaneum γνωρίζαμε μόνον από έμμεσες (και κάποτε εχθρικές) πηγές, όπως τον Κικέρωνα και τον Διογένη τον Λαέρτιο.
Επιπλέον ήρθαν στο φως έργα επικουρείων, οι οποίοι μέχρι τότε ήταν ουσιαστικά μόνον ονόματα, όπως ο Πολύστρατος, ο Καρνεϊσκος, ο Eρμαρχος, ο Δημήτριος Λάκων και ο Φιλόδημος, ο συγγραφέας που εκπροσωπείται περισσότερο από όλους στη βιβλιοθήκη. Από τον τελευταίο έχουν βρεθεί πολλά έργα που αφορούν ζητήματα ηθικής, αλλά και πραγματείες λογικής, θεολογίας, ρητορικής και θεωρίας της ποίησης. Ανακαλύφθηκαν επίσης έργα στωικών, όπως τα «Λογικά ζητήματα» και το Περί προνοίας του Χρυσίππου, που δεν σώζονται από καμιά άλλη πηγή, και αρκετά λατινικά κείμενα, ανάμεσά τους στίχοι των ποιητών Eννιου και Λουκρητίου.
Η αξία των κειμένων αυτών έγκειται από τη μια στο ότι, παρά την αποσπασματικότητά τους, αποτελούν σημαντικές μαρτυρίες για τον ελληνικό κυρίως πεζό και δη φιλοσοφικό λόγο, ενώ από την άλλη μάς διαφωτίζουν για θέσεις φιλοσόφων της ελληνιστικής εποχής σε καίρια φιλοσοφικά ζητήματα. Προσβλέπουμε, για παράδειγμα, να αντιληφθούμε καλύτερα ποια ήταν η άποψη του Επίκουρου για τη φύση των νοητικών λειτουργιών και τη σχέση τους με τα υπόλοιπα κοσμικά συμβάντα, και να διαλευκάνουμε τη διδασκαλία του Επίκουρου και του Χρυσίππου σχετικά με την ύπαρξη ελεύθερης ανθρώπινης βούλησης.
Επιπλέον, οι πραγματείες του Φιλοδήμου για την ποίηση καλύπτουν το χρονολογικό χάσμα του σχετικού προβληματισμού ανάμεσα στο Περί ποιητικής του Αριστοτέλη και στο Περί ύψους του Λογγίνου. Η αξία των κειμένων δεν σταματά εδώ. Πολύ συχνά φιλοξενούν ποιητικά παραθέματα που δεν γνωρίζαμε από αλλού, απόψεις άλλων φιλοσόφων με τις οποίες οι συγγραφείς συμφωνούν ή διαφωνούν, οι οποίες έτσι γίνονται γνωστές για πρώτη φορά.
Πληθώρα ερωτημάτων
Τα ερωτήματα που έχει θέσει στην έρευνα η ανακάλυψη της βιβλιοθήκης στη βίλα των παπύρων είναι πολλά. Ποιος δημιούργησε τη βιβλιοθήκη αυτή και για ποιο λόγο; Ποιοι τη χρησιμοποιούσαν και γιατί έδωσαν τόση έμφαση σε φιλοσοφικά κείμενα; Γιατί περιέχει τόσο πολλά έργα του Φιλοδήμου; Γιατί δεν περιέχει μεγάλα λογοτεχνικά έργα της αρχαιότητας, Oμηρο, λυρικούς, τραγικούς, Βιργίλιο; Και, τέλος, έχει έρθει όλη η βιβλιοθήκη στο φως; Προς το παρόν δεν διαθέτουμε σίγουρες απαντήσεις, μόνον υποθέσεις με ποικίλους βαθμούς πιθανότητας. Oσον αφορά τη δημιουργία της βιβλιοθήκης, μια υπόθεση που έχει διατυπωθεί είναι ότι τον πυρήνα της αποτέλεσαν έργα που έφερε μαζί του ο Φιλόδημος από την Αθήνα. Oμως η μελέτη των διαφόρων στυλ γραφής δείχνει ότι πολλά πρέπει να γράφτηκαν στο Herculaneum.

Τα αποκαλυμμένα ερείπια της βίλας στην Ηράκλεια

Η μεγάλη παρουσία έργων επικούρειας φιλοσοφίας καθιστά πολύ πιθανή την άποψη ότι τη βιβλιοθήκη χρησιμοποιούσαν επικούρειοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Oμως ο Φιλόδημος πέθανε γύρω στο 40 π.Χ. Ποιοι χρησιμοποιούσαν τη βιβλιοθήκη μετά τον θάνατο τον δικό του και των υπολοίπων της γενιάς του; Hταν επικούρειοι ή όχι; Πώς αντιμετώπισαν τη βιβλιοθήκη, την εμπλούτισαν, τη συρρίκνωσαν ή αδιαφόρησαν;
Πρόκειται για ερωτήματα που μένουν και μάλλον θα μείνουν ανοικτά. Ακόμα όμως και αν τη βιβλιοθήκη διαχειριζόταν μια επικούρεια κοινότητα, δεν σημαίνει ότι τα ενδιαφέροντά της ήταν αποκλειστικά φιλοσοφικά. Η ποιητική φλέβα του Φιλοδήμου δείχνει το αντίθετο. Iσως, λοιπόν, η απουσία των λογοτεχνικών έργων να είναι τυχαία ή να οφείλεται σε συγκυρίες.
Δύσκολη η αξιοποίησή τους
Είναι πιθανό η βιβλιοθήκη που ανακαλύφθηκε να αποτελεί ό,τι έμεινε από μια μεγαλύτερη, που περιείχε και λογοτεχνικά έργα, τα οποία φυγαδεύτηκαν πριν ή κατά την καταστροφή. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι πιθανότατα έχει ανακαλυφθεί μόνο ένα μέρος της βιβλιοθήκης, καθώς μόνο ένα μικρό μέρος της βίλας έχει ανασκαφεί. Η πιθανότητα αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι οι πάπυροι βρέθηκαν σε πέντε διαφορετικά σημεία μέσα στη βίλα σε διάφορες θέσεις (σε κιβώτια, θήκες αλλά και ριγμένοι στο έδαφος), οπότε είναι πιθανό να βρεθούν και άλλοι σε άλλα σημεία της. Οι ανασκαφές που έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια, αλλά ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστούν, δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσουν.
Hδη όμως έχουμε στα χέρια μας έναν θησαυρό χωρίς προηγούμενο στην ελληνορωμαϊκή γραμματεία. Η συστηματική σπουδή του άρχισε μόλις τη δεκαετία του ’70 χάρις στις προσπάθειες του Marcello Gigante. Η αξιοποίησή του δεν είναι εύκολη, καθώς οι δυσκολίες που θέτει το υλικό είναι πολλές, π.χ. το μελάνι συχνά είναι αχνό ή αδιάκριτο από την επιφάνεια γραφής. Η ψηφιακή και πολυεπίπεδη (multispectral) φωτογράφηση τα τελευταία χρόνια καταφέρνει να αποκαλύπτει ίχνη γραμμάτων που δεν είναι ορατά με το μάτι ή το μικροσκόπιο. Aλλες δυσκολίες όμως παραμένουν, συχνά συνέπειες του κακού ανοίγματος των παπύρων, όπως είναι η ταυτόχρονη συνύπαρξη πολλών επιπέδων γραφής στο ίδιο παπυρικό κομμάτι. Οι δυσκολίες καθιστούν την ανάγνωση και έκδοση άγνωστων κειμένων της αρχαίας γραμματείας πρόκληση, που δυστυχώς ακόμα απωθεί παρά έλκει. Οι άνθρακες αποδείχτηκαν θησαυρός, αλλά την αξία του δεν τη γνωρίζουμε πλήρως, καθώς πολλοί πάπυροι περιμένουν ακόμα τον μελετητή τους.
Oι προσπάθειες ανοίγματος
Η ανεύρεση των παπυρικών κυλίνδρων δεν ήταν το τέλος αλλά η αρχή μιας ανακάλυψης. Οι πάπυροι βρέθηκαν τυλιγμένοι, δηλαδή κλειστοί, και σε κατάσταση υψηλής απανθράκωσης, με έντονες προσμίξεις τοξικών και μη ουσιών. Επρόκειτο για ένα πολύ ευαίσθητο υλικό που εύκολα μπορούσε να καταστραφεί εντελώς, και όντως οι πρώτες προσπάθειες ανοίγματος των παπύρων ήταν καταστρεπτικές. Η πρώτη μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε συστηματικά ήταν αυτή του διευθυντή του μουσείου Ercolanese, Camillo Paderni.
Ο Paderni έκοβε με μαχαίρι τους παπύρους στη μέση από τη μία άκρη μέχρι την άλλη (scorzatura totale) ή έκοβε μόνο τα εξωτερικά στρώματα αφήνοντας απείραχτο το εσωτερικό του παπυρικού ρολού, το λεγόμενο midollo (μεδούλι) – scorzatura parziale. Με τον τρόπο αυτό προέκυπταν δύο μισά από τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα εσωτερικά ημικυλινδρικά κομμάτια (scorze). Η μέθοδος αυτή όμως κατέστρεφε το παπυρικό ρολό και, στην περίπτωση της ολικής τομής, θρυμμάτιζε το εσωτερικό του.
Η μηχανή του Piaggio
Σημαντική πρόοδος ήταν η επινόηση από τον Γενοβέζο μοναχό Antonio Piaggio (1713–1796) μιας μηχανής που επιχειρούσε να ξετυλίξει πραγματικά το παπυρικό ρολό. Αυτό τοποθετούνταν στη βάση της μηχανής και αφού εντοπιζόταν η άκρη του εξωτερικού στρώματος του ρολού, κολλούσαν με κόλλα στο πίσω (άγραφο) μέρος του παπύρου δέρμα ζώου ή τεχνητή μεμβράνη και εφάρμοζαν σχοινιά που κρατούσαν τον πάπυρο σταθερό, καθώς γυρνούσε γύρω από έναν κύλινδρο στο πάνω μέρος της μηχανής. Τη διαδικασία βοηθούσαν οι τεχνικοί υπεύθυνοι του ξετυλίγματος είτε με τη χρήση βελόνας είτε με την εφαρμογή επιπλέον κόλλας στη ράχη του παπύρου, η οποία είχε την ιδιότητα να μαλακώνει αλλά και να αποκολλά ένα στρώμα παπύρου από το υπόλοιπο ρολό.
Η μηχανή του Piaggio μπορούσε να ανοίξει μόνο παπυρικά ρολά με μέτριο βαθμό απανθράκωσης και αρκετή συνοχή, οπότε όταν εξάντλησε πια τις δυνατότητές της εγκαταλείφθηκε (στις αρχές του 20ού αιώνα). Καμιά από τις μεθόδους που δοκιμάστηκαν στη συνέχεια δεν ήταν αρκετά ικανοποιητική για να επικρατήσει. Τα τελευταία είκοσι χρόνια εφαρμόζεται η μέθοδος του Νορβηγού παπυρολόγου Knut Kleve, η οποία εμπνέεται αρκετά από τη μέθοδο Piaggio. Στηρίζεται στη χρήση κόλλας (με βάση οργανική για να μην καταστρέφει) που περιέχει οξύ και ζελατίνα, και ένα είδος χαρτιού, το γιαπωνέζικο χαρτί. Το οξύ της κόλλας εμποτίζει το εξωτερικό στρώμα του παπύρου και η ζελατίνα βοηθάει να κολλήσει στο χαρτί που έχει τοποθετηθεί πάνω του. Oταν η κόλλα στεγνώσει, το στρώμα του παπύρου που επικολλάται πάνω στο χαρτί μπορεί να αποκολληθεί. Με τη μέθοδο αυτή ανοίγουν πάπυροι με μεγάλο βαθμό απανθράκωσης, και αυτή η μέθοδος όμως δεν είναι αρκετά αποτελεσματική. Υπάρχουν, ωστόσο, ακόμα περίπου διακόσια παπυρικά ρολά ή κομμάτια τους που απομένουν να ανοιχτούν. Η εύρεση μιας νέας μεθόδου είναι επιτακτικό όσο και δύσκολο ζητούμενο.
Φιλόδημος, o Eλληνας στην αυλή του Πείσωνα
Ποιος ήταν ο Φιλόδημος και πώς βρέθηκε στον κύκλο του Πείσωνα; Το ερώτημα είναι καίριο για την εξιχνίαση ζητημάτων σχετικά με τη δημιουργία της βιβλιοθήκης στη βίλα των παπύρων και τον ιδιοκτήτη της.

Κατασκευή ομοιότυπης « βίλας των παπύρων » στο Μαλιμπού της Καλιφόρνια (Getty)

Ο Φιλόδημος γεννήθηκε γύρω στο 110 π.Χ. στα Γάδαρα της σημερινής Παλαιστίνης, αλλά μετοίκησε στην Αθήνα αναζητώντας παιδεία. Εκεί μαθήτευσε στην Επικούρεια Σχολή, όταν σχολάρχης ήταν ο Ζήνων ο Σιδώνειος, αλλά αργότερα μετακινήθηκε, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, στην Ιταλία, αρχικά στη Ρώμη και κατόπιν στην περιοχή της Νάπολης, όπου συνδέεται με τον Πείσωνα.
Εκτός από τον Κικέρωνα, το γεγονός αυτό πιστοποιούν δύο μαρτυρίες του ίδιου του Φιλόδημου: η αφιέρωση στον Πείσωνα του έργου του «Περί του καθ’ Oμηρον αγαθού βασιλέως» και ένα επίγραμμα που διασώζει η Παλατινή Ανθολογία (11.44) στο οποίο ο Φιλόδημος καλεί τον Πείσωνα σε δείπνο και ζητεί να γίνει ο πάτρονάς του. Στη Ρώμη και στη Νάπολη ο Φιλόδημος συνδέθηκε επίσης με τοπικούς επικούρειους φιλοσόφους και διανοουμένους της αξίας του Βιργιλίου και του Βάρρωνα. Αυτό προκύπτει από έναν πάπυρο του Φιλοδήμου που κατέληξε στο Παρίσι και διαβάστηκε το 1989 (PΗerc. Paris 2), ενώ σε έναν άλλο (PHerc. 312) γίνεται λόγος για τη μετακίνηση Επικουρείων από τη Νάπολη και τον κύκλο του Επικουρείου Σείρωνα στο Herculaneum.
Τα στοιχεία αυτά, μαζί με το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των παπύρων που ανακαλύφθηκαν περιέχουν έργα του Φιλοδήμου (συχνά σε περισσότερα από ένα αντίτυπα), οδηγούν στα εξής πιθανά συμπεράσματα. Πρώτον, ο Φιλόδημος ήταν μέλος μιας επικούρειας κοινότητας στο Herculaneum, δεύτερον, η κοινότητα αυτή είχε για έδρα της τη βίλα των παπύρων και για πάτρονά της τον Πείσωνα, τρίτον, η βιβλιοθήκη που ήρθε στο φως είναι πιθανόν η βιβλιοθήκη αυτής της κοινότητας.

Πότε και γιατί δακρύζουν οι εικόνες μέσα στις εκκλησίες

Εάν μέσα σ’ ένα κλειστό, σχετικά μικρό και κρύο χώρο ανάψουμε μια θερμάστρα υγραερίου, θα παρατηρήσουμε  μετά από μερικά λεπτά της ώρας ότι στα πιο ψυχρά μέρη του χώρου παρουσιάζονται σταγονίδια νερού. Θα τα δούμε κατ΄ αρχάς στους υαλοπίνακες, επειδή είναι ψυχρότεροι από οποιοδήποτε άλλο μέρος του χώρου, και κατόπιν στους τοίχους. Επίσης, όλοι μας έχουμε παρατηρήσει από εξατμίσεις των αυτοκινήτων, κατά την διάρκεια του χειμώνα , οπότε είναι κρύες, να τρέχει κάποιο υγρό. Το υγρό αυτό είναι νερό. Και στις δύο περιπτώσεις το νερό αυτό είναι προϊόν της καύσης. Στην πρώτη περίπτωση του υγραερίου και στη δεύτερη της βενζίνης ή του πετρελαίου.

Το ερώτημα που εύλογα εγείρεται είναι: Πώς από τη φωτιά βγαίνει νερό; Επίσης, όπως υπονοείται από τον τίτλο του θέματός μας: Πώς γίνεται μια φωτιά να παράγει 100% νερό και τίποτε άλλο και μάλιστα καθαρότατο (όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια!).

Αφού δε το προϊόν της καύσης είναι σκέτο νερό, σε κάποια περίπτωση, άρα και η ίδια η φλόγα αποτελείται από καθαρό νερό και από τίποτε άλλο!!!

Ρωτάει δε κάποιος: καλά πλάκα μας κάνεις ρε φίλε, με το νερό δεν σβήνουμε τη φωτιά; Και μας λες τώρα ότι υπάρχει φωτιά που είναι από σκέτο νερό !!! Δηλαδή σαν να μας λες ότι με τη φωτιά γίνεται να σβήσουμε φωτιά!!!

Σε λίγο θα αποδειχθούν ξεκάθαρα και μάλιστα ευκολότατα και συντομότατα όλοι οι ισχυρισμοί του τίτλου: Με δυο λόγια ότι κάποιες φωτιές, και μάλιστα οι περισσότερες παράγουν νεράκι. Η απόδειξη απαιτεί δύο λεπτά της ώρας, το πολύ!

Επίσης, συμπερασματικά, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και να παραδεχτούμε (πρόκειται για μια πολύ ξεκάθαρη περίπτωση) ότι η δημόσια εκπαίδευση έχει αποτύχει παταγωδώς σ’ ένα από τους σπουδαιότερους στόχους της: την καταπολέμηση του τεχνολογικού αναλφαβητισμού.Έτσι αποδεικνύεται ότι τα μαθήματα της φυσικής και τις χημείας διδάσκονται με τέτοιο στείρο και «ξύλινο» τρόπο ώστε ο μαθητής να μη μαθαίνει σχεδόν τίποτε σχετικά με τα θέματα των δύο αυτών μαθημάτων.

Γιατί όμως ισχυρίζομαι ότι ο μαθητής δεν μαθαίνει σχεδόν τίποτα;

Πρώτον, διότι η «ιστορία» του νερού είναι ένα από τα πρωταρχικά,  διεξοδικότατα και αναλυτικότερα μαθήματα του μαθήματος της χημείας. Ο χημικός τύπος του νερού Η2Ο  είναι το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κανείς στο γυμνάσιο.

Δεύτερον, είναι εύκολη η κατανόηση του θέματος ότι το νερό είναι αποτέλεσμα της καύσης του υδρογόνου (Η), αφού καύση είναι η χημική ένωση ενός στοιχείου με το οξυγόνο (Ο) και στη προκειμένη περίπτωση έχουμε Η2 + Ο  =>  Η2Ο.

Τρίτον η πειραματική απόδειξη δεν απαιτεί καν εποπτικά μέσα. Προσέξτε πόσο εύκολη είναι: πάνω από ένα γκαζάκι που καίει, βάζουμε ένα παγωμένο αντικείμενο και αμέσως βλέπουμε σταγόνες νερού πάνω του.

Όσοι προσέχουν θα έχουν αντιληφθεί ότι ήδη έχουμε φανερώσει το μυστήριο της παραγωγής του νερού από την φωτιά: ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΜΟΡΙΟ ΤΟΥΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟ (όπως τα υγρά και αέρια καύσιμα: βενζίνες, πετρέλαια, υγραέρια κ. ά.) ΟΤΑΝ ΚΑΙΓΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΓΟΥΝ, μεταξύ των άλλων και,  ΝΕΡΟ. ΕΑΝ ΔΕ ΚΑΨΟΥΜΕ ΚΑΘΑΡΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΣΚΕΤΟ ΝΕΡΑΚΙ. ( Η2 + Ο  =>  Η2Ο ).

Αυτή λοιπόν την απλή «ιστοριούλα» των δύο λεπτών της ώρας, οι εκπαιδευτικοί και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, αδυνατούν να την μάθουν στους μαθητές. Επί πλέον και χίλια δυο άλλα ανάλογα θέματα που σχετίζονται με γνώσεις χρήσιμες στη καθημερινή ζωή και στη κατανόηση των φυσικών φαινομένων, που συμβαίνουν γύρω μας.

Αποτέλεσμα του τεχνολογικού αυτού αναλφαβητισμού είναι ο οργασμός των πάσης φύσεως δεισιδαιμονιών, μυστικισμών, μαγειών και ατυχημάτων από μηχανήματα και συσκευές.  Το οικονομικό κόστος αυτού του αναλφαβητισμού είναι ανυπολόγιστο. Και μόνο αν είχαν αποφευχθεί οι σπατάλες ενέργειας που γίνονται στο μαγείρεμα των φαγητών, λόγω άγνοιας του βρασμού του νερού, στα καύσιμα της θέρμανσης των κτιρίων, λόγω έλλειψης θερμομονώσεων και στα καύσιμα των αυτοκινήτων, λόγω άγνοιας του θέματος της ειδικής κατανάλωσης ανάλογα με την ταχύτητα του οχήματος, ΘΑ ΜΕΙΩΝΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ.

Υπάρχουν όμως και τα χειρότερα συμπτώματα εξ αιτίας του τεχνολογικο-οικονομικού αναλφαβητισμού. Από τη μια η μάστιγα του τζόγου (καζίνα, χρηματιστήριο) και από την άλλη η μάστιγα των δανείων. Στην πρώτη περίπτωση ο αναλφάβητος αδυνατεί να αντιληφθεί ότι είναι χαμένος με μαθηματική ακρίβεια. Ωσάν να μπορεί να υπάρξει περίπτωση καζίνου άνευ τεράστιων κερδών. Στη δε περίπτωση του χρηματιστηρίου, ωσάν η σαρδέλα (αναλφάβητος) να μπορεί να καταβροχθίσει τον καρχαρία (οργανωμένο χρηματιστή). Στην δεύτερη περίπτωση, πλην σπανίων εξαιρέσεων, ο αναλφάβητος αδυνατεί να αντιληφθεί ότι καθίσταται μακροχρόνιος δούλος των τραπεζών.

Εάν τώρα νομίζεται ότι ξεμπερδέψαμε με την ιστορία του «νερού της φωτιάς» μάλλον έχετε χάσει το στοίχημα.

Διότι ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός είναι θανάσιμα εναγκαλισμένος με την μαγεία και τη δεισιδαιμονία. Αυτός είναι που τρέφει συνεχώς τις δυο αυτές Λάμιες του ανθρώπινου νου.

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΦΛΟΓΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΘΑΝΑΤΗ σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου. Προσέξτε παρακαλώ ότι σ’ όλες τις θρησκείες δύο είναι τα καθαρτικά και εξαγνιστικά μέσα: ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΦΛΟΓΑ.

Η  ΦΛΟΓΑ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΕΧΕΙ ΝΕΡΟ (το λάδι περιέχει υδρογόνο).

ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑ  Ή ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΑΚΡΥΖΟΥΝ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Ακούμε από καιρού εις καιρόν ότι στην τάδε εκκλησία κάποια  εικόνα  έβγαζε δάκρυα από τα μάτια. Κι όχι μόνον της Παναγίας, όπως νομίζουν οι πολλοί. Αφήνουμε κατά μέρος τις περιπτώσεις ανθρώπινης επέμβασης, όπου το εγχείρημα αποβλέπει στη αθρόα συρροή πιστών και στην ανάλογη συσσώρευση χρημάτων.

ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΔΙΧΩΣ ΚΑΜΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΙΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΝΑ ΔΑΚΡΥΖΟΥΝ. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΣΤΑΓΟΝΕΣ ΝΕΡΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ. ΛΟΓΟΣ ΟΜΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟΝ ΟΤΑΝ «ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ» ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ.

Όταν λοιπόν παρουσιαστεί το φαινόμενο, από ξύλα να τρέχουν «δάκρυα», σπεύδει η μανία της δεισιδαιμονίας να αποφανθεί ότι ο άγιος ή η αγία κλαίνε εξ αιτίας του αμαρτωλού βίου που διάγουν οι χριστιανοί και μη άνθρωποι. Ότι δηλαδή οι άγιοι διακατέχονται από αφόρητη στενοχώρια για την απώλεια του παραδείσου από τους ζώντες αμαρτωλούς ανθρώπους. Εύλογα λοιπόν αναλογίζεται κανείς εάν συμφέρει σε κάποιον να πάει σ’ αυτόν τον παράδεισο, κάτω από τέτοιες συνθήκες. Δηλαδή σ’ έναν παράδεισο, όπου αντί της τέλειας ευδαιμονίας, να υποφέρει και να κλαίει συνεχώς για τους αμαρτωλούς που απόμειναν πίσω του!

ΠΟΙΑ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΕ ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ;

Φανταστείτε μια εκκλησία κατά την περίοδο της μεγάλης εβδομάδας (δεν είναι καθόλου τυχαίο που τα δάκρυα εκρέουν συνήθως αυτή την περίοδο).

ΔΥΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ.

Πρώτον, η ατμόσφαιρα να έχει μεγάλο ποσοστό υγρασίας. Πράγματι κατά τον καιρό της άνοιξης υφίσταται η προϋπόθεση αυτή. Μάλιστα η υγρασία της ατμόσφαιρας μπορεί να φτάσει στο σημείο κορεσμού. Τι πάει να πει κορεσμός; Κορεσμός σημαίνει ότι εάν προστεθεί, τη στιγμή εκείνη, η παραμικρή ποσότητα υγρασίας, τότε αρχίζει το      φαινόμενο της υγροποίησης των υδρατμών της ατμόσφαιρας. Δηλαδή αρχίζουν να σχηματίζονται σταγονίδια νερού σε διάφορα αντικείμενα του χώρου. Και μάλιστα περισσότερο σε αντικείμενα που είναι πιο κρύα από τ’ άλλα. (Θα δούμε στη συνέχεια γιατί οι εικόνες είναι πιο ψυχρές από τα λοιπά αντικείμενα). Λέγαμε λοιπόν, λίγο πριν, ότι όταν η ατμόσφαιρα είναι κορεσμένη από υδρατμούς, εάν προστεθεί η παραμικρή ποσότητα υδρατμών (δεύτερη προϋπόθεση) τότε αρχίζουν να σχηματίζονται σταγονίδια νερού. Στην περίπτωσή μας, της εκκλησίας, η επί πλέον αυτή υγρασία προστίθεται  και μάλιστα σε αφθονία, από δύο διαφορετικές πηγές: η πρώτη προέρχεται από τα χνώτα των ανθρώπων και η δεύτερη από την καύση των κεριών και του λαδιού των καντηλιών (όπως το εξηγήσαμε πιο πριν, διότι και τα δύο καύσιμα περιέχουν υδρογόνο).

ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΚΑΝΕΝΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ «ΔΑΚΡΥΩΝ» ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ.

Με δυο λόγια ακριβώς για τους ίδιους λόγους εμφανίζονται «δάκρυα» στα τζάμια ενός δωματίου, όταν μέσα σ’ αυτό καίει μια σόμπα υγραερίου, και «δάκρυα» στις εικόνες μιας εκκλησίας, όταν μέσα σ’ αυτή, η ατμόσφαιρα είναι κεκορεσμένη από τους υδρατμούς, της ατμόσφαιρας, των κεριών και καντηλιών και των χνώτων των ανθρώπων.

Μας απόμεινε να εξηγήσουμε γιατί οι εικόνες έχουν ελαφρώς χαμηλότερη θερμοκρασία από τ’ άλλα σημεία μέσα στην εκκλησία. Και επομένως εκεί η πιθανότητα υγροποίησης  είναι πιθανότερη (το ότι η υγροποίηση λαμβάνει χώρα στα ψυχρά σημεία το βλέπουμε στα ψυγεία και στους καταψύκτες μας). Εάν πλησιάσουμε ένα θερμαντικό σώμα (καλοριφέρ) και τοποθετήσουμε το χέρι μας πιο πάνω απ’ αυτό, θα αισθανθούμε ένα θερμό ρεύμα αέρος. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να αγνοεί την εμπειρία αυτή. Εάν όμως τοποθετήσουμε το χέρι μας κάτω από το σώμα, τότε θα αισθανθούμε ακριβώς το αντίθετο: ένα ρεύμα ψυχρού σχετικά αέρα. Λίγοι άνθρωποι διαθέτουν αυτή την εμπειρία. Η εξήγηση απλή: ο αέρας που ζεστάθηκε από το θερμαντικό σώμα διαστέλλεται, ελαφραίνει και ανέρχεται προς τα επάνω. Την θέση του καταλαμβάνει ο αέρας που βρίσκεται από κάτω και είναι ψυχρότερος, διότι είναι και βαρύτερος. Εάν τώρα τοποθετήσουμε μια εικόνα κάτω από το θερμαντικό σώμα, θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται πιο δροσερή, διότι βρέθηκε σε ρεύμα ψυχρότερου αέρα. Θα μας έλεγε κάποιος: και τι σχέση έχει αυτό με την εκκλησία; Μήπως υπάρχει κανένα θερμαντικό σώμα πάνω από την κάθε εικόνα; Μάλιστα κύριε, υπάρχει η καντήλα. Και μας απαντά, με το δίκιο του ο άνθρωπος: σιγά ρε φίλε, εσύ μας έκανες τον ψύλλο καμήλα!!

Πράγματι, όταν η ατμόσφαιρα είναι κεκορεσμένη από υδρατμούς αρκεί μια διαφορά θερμοκρασίας της τάξεως του «πηδήματος του ψύλλου», για ν’ αρχίσει, στο σημείο που την φέρει, η υγροποίηση. Δηλαδή αρκεί μια διαφορά θερμοκρασίας της τάξεως των δεκάτων του βαθμού Κελσίου, την οποία μπορεί να επιφέρει το ελάχιστο εκείνο ρεύμα αέρος που δημιουργεί η φλογίτσα του καντηλιού.   Δεν ξεμπερδέψαμε όμως ακόμα με το μυστήριο του «θαύματος» των «δακρύων».  Προαναφέραμε ότι και η παραμικρή επιπλέον ποσότητα υδρατμών προκαλεί υγροποίηση σε μια ατμόσφαιρα κεκορεσμένη από υδρατμούς. Φανταστείτε τώρα μια εικόνα επάνω στην οποία προσπίπτουν δεκάδες πιστών, ο ένας μετά τον άλλον συνεχόμενα. Τα στόματά τους εκβάλλουν συνεχώς χνώτα. Η ατμόσφαιρα γύρω από την εικόνα είναι υπερκορεσμένη από υδρατμούς. Δεν θέλει και πολύ λοιπόν για να παρουσιαστούν σταγονίδια νερού επάνω στην εικόνα.

ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ (από την Ρόδο, η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που λέγετε ότι
δακρύζει, οι σταγόνες της υγρασίας δέν ξεκινάνε από τα μάτια αλλά από μεγάλο μέρος του προσώπου και τα μαλλία!!!)


ΝΑΙ ΑΛΛΑ ΓΙΑΤΙ ΤΑ «ΔΑΚΡΥΑ» – ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΑΥΤΑ ΚΙ ΟΧΙ ΚΑΠΟΥ ΑΛΛΟΥ;

Σ’ αυτό το ΜΟΝΟ παίζεται όλο το παιχνίδι. Η αλήθεια είναι ότι τα σταγονίδια παρουσιάζονται ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ.  Απλούστατα θέμα εγείρεται τότε και μόνον, όταν τύχει κάποιες από τις σταγόνες να σχηματιστούν, εντελώς τυχαία βεβαίως και σύμφωνα με τον νόμο των πιθανοτήτων, και στα μάτια. Και τότε γίνεται ο χαμός,  η ομαδική παράκρουση και η υστερία. Αρκεί  ν’ ακουστεί μια λέξη: «ΘΑΥΜΑ». Αυτομάτως η θρησκοληπτική παράνοια καταλαμβάνει  το πλήθος. Εκατοντάδες κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι και ψυχολόγοι έχουν μελετήσει το συγκεκριμένο φαινόμενο κι έχουν ανακοινώσει τα σχετικά συμπεράσματά του.  Δεν είναι του παρόντος να εκθέσουμε το θέμα αυτό.  Το σίγουρο είναι ότι κανείς άνθρωπος, απαλλαγμένος από τον τεχνολογικό αναλφαβητισμό, πλην σπανιοτάτων εξαιρέσεων δεν θα μπορούσε να εμπλακεί σε ιστορίες τέτοιου είδους. Είναι αδύνατο να φανταστούμε έναν γιατρό, έναν αρχιτέκτονα, έναν φυσικό ή χημικό, και τέλος πάντων έναν άνθρωπο της επιστήμης να αναφωνεί την λέξη θαύμα.

Σας χρωστάω μια τελευταία εξήγηση και τελειώνω.

Λέγαμε ότι λόγος για θαύμα γίνεται μόνο όταν οι σταγόνες του νερού τυχαίνει να παρουσιαστούν στα μάτια του αγίου. Τι γίνεται όμως στις περισσότερες περιπτώσεις που οι σταγόνες παρουσιάζονται σε άλλα σημεία, εκτός ματιών; Στην εποχή μας τίποτε. Έτυχε όμως να προλάβω το τι λέγονταν μισό αιώνα πριν. Προσωπικά τα άκουσα αρκετές φορές από την γιαγιά μου: θα χαλάσει ου κόσμους, πάλι η Παναγιά ήταν ιδρωμένη απ’ τη  στιναχώρια της. Άλλη  φορά (μεγάλη εβδομάδα), που είχε άλλα στο νου της, έλεγε: πάλι ιδρωμένη ήταν η Παναγιά. Την έφαγι η στιναχώρια για τουν γιό της. Και μια άλλη φορά για τον άγιο Ονούφριο, ο οποίος εικονίζεται γυμνός, έχοντας καλυμμένα τα μπροστινά του με τα γένια του: ήταν ανάγκη κι αυτόν να τον ζωγράψουν γυμνό κι να ιδρώνει ου έρμους απ’ την αντροπή τ’.

Ο Ικάριος και ο Θεός Διόνυσος

Σύμφωνα με τις πηγές ο Θεός Διόνυσος έγινε ευρύτερα γνωστός στην Αττική την εποχή του του Πανδίωνα. Πιο συγκεκριμένα ο Απολλόδωρος αναφέρει:

«..Όταν πέθανε ο Εριχθόνιος και θάφτηκε στο Τέμενος της Αθηνάς την βασιλεία ανέλαβε ο Πανδίων στα χρόνια του οποίου ήρθαν στην Αττική η Δήμητρα και ο Διόνυσος. Και την μεν Δήμητρα υποδέχθηκε στην Ελευσίνα ο Κελεός τον δε Διόνυσο ο Ικάριος που έλαβε από αυτόν κλήμα αμπέλου και έμαθε την οινοποιία».

Σύμφωνα με τους Απολλόδωρο, Υγίνο και Νόννο πως το θεό Διόνυσο  υποδέχτηκαν στην Αττική και φιλοξένησαν χωρίς να γνωρίζουν την υπόσταση του ο Ικάριος με την θυγατέρα του Ηριγόνη. Ο Διόνυσος ευχαριστημένος από την φιλοξενία του χάρισε την άμπελο και τους δίδαξε την οινοποιία.

 

Ενθουσιασμένοι από τις θαυματουργές ιδιότητες του άγνωστου μέχρι τότε ποτού ο Ικάριος κάλεσε βοσκούς από το πεντελικό όρος και τους κέρασε τον οίνο που είχε παρασκευάσει. Μην γνωρίζοντας όμως τις ιδιότητες του ποτού, αυτοί ήπιαν παραπάνω απ’ όσο έπρεπε και άρχισαν να ζαλίζονται και να αισθάνονται άσχημα.

 

Θεωρώντας πως ο Ικάριος θέλησε να τους δηλητηριάσει  οι βοσκοί τον σκότωσαν. Την επόμενη μέρα όμως μόλις συνήλθαν κατάλαβαν το λάθος τους και για να κρύψουν το έγκλημα τους έθαψαν τον Ικάριο κάτω από ένα πεύκο και έφυγαν για την Κέα.
 

Η Ηριγόνη όμως βρήκε το σώμα του πατέρα της χάρη στην σκύλα της την Μαίρα η οποία υπέδειξε το σημείο που βρισκόταν θαμμένος. Απαρηγόρητη η κόρη βλέποντας τον νεκρό πατέρα της κρεμάστηκε από το ίδιο πεύκο και μεταμορφώθηκε σε αμπέλι. Ο θεός τότε θυμωμένος από αυτό το έγκλημα καταράστηκε την πόλη των Αθηνών να έχουν όλες οι κοπέλες το ίδιο τέλος με την Ηριγόνη.

 

Έτσι αυτές παραφρόνησαν και σαν την Ηριγόνη άρχισαν να απαγχονίζονται. Οι Αθηναίοι απεγνωσμένοι πήγαν για χρησμό στο Μαντείο των Δελφών όπου πήραν την απάντηση πως για να σταματήσει η τρέλα των κοριτσιών θα έπρεπε να θάψουν των Ικάριο και την Ηριγόνη, να βρουν τους δολοφόνους και να θεσπίσουν εορτασμούς προς τιμήν των δύο θυμάτων.
 

Κατά τους εορτασμούς θα θυσίαζαν σε αυτούς τα πρώτα τσαμπιά με σταφύλια και θα τελούσαν την εορτή της «εώρας», στην οποία όπως μαθαίνουμε από τον Αθήναιο νέες κοπέλες έκαναν κούνια από τα δέντρα και τραγουδούσαν ένα τραγούδι που το έλεγαν «αλήτιν». («ην δε και επι ταις εωραις τις επ' Ηριγόνη, ην και αλήτιν λέγουσιν, ωδή.»)

Άπό αυτή την παράδοση ξεκινά στην Αττική η λατρεία του θεού Διονύσου και συγκεκριμένα στον Δήμο Ικαρίας λατρευτικό κέντρο του οποίου είναι ο εν λόγω αρχαιολογικός χώρος. Από εκεί ξεκινούν και καθιερώνονται τα Διονύσια τα «εν άγροις» που τελούνται κάθε χρόνο στην καρδιά του χειμώνα στον Αττικό μήνα Ποδειδεών.

 

Είναι γνωστό πως το θέατρο έχει τις ρίζες του στην Αττική κωμωδία και τραγωδία η οποία με την σειρά της πηγάζει απ’ ευθείας από τον Διθύραμβο. Ο διθύραμβος είναι λατρευτικό λυρικό άσμα προς τιμήν του Διονύσου. Σε αυτόν άδει ομάδα ανδρών ή παίδων υπό συνοδεία αυλού. Δύο σημαντικά γεγονότα οδήγησαν στην εξέλιξη του διθυράμβου που γέννησε το φαινόμενο της τραγωδίας.

Το πρώτο γεγονός είναι εξέλιξη του διθυράμβου από αποκλειστικά λατρευτικό άσμα με θεματολογία τον Διόνυσο σε ξεχωριστό λυρικό/καλλιτεχνικό είδος. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται σύμφωνα με την παράδοση στον ποιητή Αρίωνα ο οποίος την εποχή του Τυράννου Περίανδρου στην Κόρινθο ανέπτυξε τα λατρευτικά χορικά άσματα, δίνοντας τους τίτλους και εισάγοντας τον χορό των σατύρων.
 

Το δεύτερο κορυφαίο γεγονός είναι φυσικά η δημιουργία της ίδιας της τραγωδίας σύμφωνα με την παράδοση από τον Θέσπι. Ο Θέσπις ήταν αυτός που ξεχώρισε πρώτη φορά ένα μέλος του χορού ( πιθανότατα τον ίδιο ), και παρέμβαλε στο διθυραμβικό άσμα του χορού , άλλο μέλος. Ο εξάρχων λοιπόν του χορού που φορούσε προσωπείο αρχίζει με τον Θέσπι διάλογο με τον χορό – αποκρίνεται δηλ στον χορό – και έτσι γεννιέται ο πρώτος υποκριτής/ηθοποιός έτσι γεννιέται η πρώτη τραγωδία.
 

Είναι γνωστό πως η πρώτη τραγωδία του Θέσπι σύμφωνα με την παράδοση «ανέβηκε» στα μεγάλα ή «εν άστυ» Διονύσια κατά την 61η Ολυμπιάδα, αυτό όμως που είναι λιγότερο γνωστό και σχετίζεται με το θέμα μας είναι πως ο Θέσπις ήταν από τον Δήμο Ικαρίας της Αττικής και πριν ακόμα ανεβάσει την πρώτη τραγωδία του  στα μεγάλα Διονύσια, είχε ξεκινήσει αυτό το «είδος» από τις εορτές του δήμου του, στα μικρά Διονύσια, λατρευτικό κέντρο του οποίου δήμου με θέατρο είναι ο αναφερόμενος εδώ αρχαιολογικός χώρος.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την αγάπη!

Μαθαίνουμε για βιολογικές διαδικασίες που προκαλούν συγκεκριμένες συναισθηματικές αντιδράσεις. Μαθαίνουμε για πολιτιστικές επιρροές σχετικά με το πώς συμπεριφέρονται και σκέφτονται οι άνθρωποι για τον έρωτα. Μαθαίνουμε για τις ψυχολογικές διεργασίες που μας κάνουν να ερωτευόμαστε κάποιον. Και μόλις η αγάπη και ο έρωτας εξηγηθούν από την επιστήμη σκεφτόμαστε ότι αυτό που μετράει πάνω από όλα είναι το ίδιο το συναίσθημα, για το οποίο πάντα θα μαθαίνουμε νέα στοιχεία…
1. Μονογαμικές σχέσεις υπάρχουν σε όλο το ζωικό βασίλειο. Ακόμα κι αν συχνά θεωρούμε τους εαυτούς μας τους μόνους πιστούς στον κόσμο, οι λύκοι, οι κύκνοι, τα άλμπατρος και οι τερμίτες είναι μερικά μόνο από τα είδη που βρίσκουν έναν σύντροφο για μια ζωή.
2. Χρειάζονται μόνο 4 λεπτά για να αποφασίσουμε αν μας αρέσει ή όχι κάποιος. Αν θέλετε να κάνετε καλή εντύπωση σε κάποιον, έχετε μόνο 4 λεπτά. Τόσο περίπου χρειάζεται η γλώσσα του σώματος, ο τόνος και η ταχύτητα της φωνής για να περάσουν το μήνυμα.
3. Όταν διασταυρώνονται τα βλέμματα δύο ερωτευμένων ανθρώπων οι χτύποι της καρδιάς τους συγχρονίζονται. Σύμφωνα με έρευνα όταν δύο ερωτευμένοι κοιτάζονται για 3 λεπτά στα μάτια οι χτύποι της καρδιάς συγχρονίζονται.
4. Ο έρωτας έχει τις ίδιες νευρολογικές επιπτώσεις με εκείνες της κοκαΐνης. Ο έρωτας είναι σαν τη λήψη μιας δόσης κοκαΐνης, καθώς και οι δύο εμπειρίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο με παρόμοιο τρόπο και προκαλούν παρόμοια αίσθηση ευφορίας. Η έρευνα διαπίστωσε ότι όταν κάποιος ερωτεύεται παράγονται χημικές ουσίες που διεγείρουν 12 περιοχές του εγκεφάλου την ίδια στιγμή .
5. Η αγκαλιά λειτουργεί σαν φυσικό παυσίπονο Η ωκυτοκίνη, η λεγόμενη και «ορμόνη της αγκαλιάς» παράγεται στον εγκέφαλο, στις ωοθήκες και στους όρχεις και πιστεύεται ότι εμπλέκεται στη διαδικασία της απομάκρυνσης του πόνου. Η έρευνα έδειξε ότι μια δόση ωκυτοκίνης μειώνει σημαντικά τους πονοκεφάλους.
6. Τα ζευγάρια που μοιάζουν πολύ μεταξύ τους δεν έχουν τύχη. Εδώ επιβεβαιώνεται η παροιμία «τα αντίθετα έλκονται!»… Και η έρευνα αποδεικνύει ότι αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Τα ζευγάρια που έχουν πολλές ομοιότητες ως χαρακτήρες ή ακόμα αυτά που είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους δεν θα είναι για πολύ καιρό μαζί.
7. Ο χωρισμός μπορεί να επιφέρει καρδιακό πόνο. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι ένας χωρισμός, ένα διαζύγιο, η προδοσία ή ακόμα και η απομάκρυνση από τον αγαπημένο μπορεί να προκαλέσει σωματικούς πόνους στην περιοχή της καρδιάς. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται σύνδρομο «Broken Heart». Η βαθιά συναισθηματική δυσφορία προκαλεί στον εγκέφαλο ανάπτυξη χημικών ουσιών που εξασθενούν σημαντικά την καρδιά, οδηγώντας σε ισχυρούς πόνους στο στήθος και δύσπνοια, κάτι που εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες.
8. Ο έρωτας περνά μετά από ένα χρόνο. Η ρομαντική αγάπη που συνδέεται με την ευφορία, την εξάρτηση, τις ιδρωμένες παλάμες, τις πεταλούδες στο στομάχι και τα συναφή διαρκεί περίπου έναν χρόνο. Μετά αρχίζει το λεγόμενο στάδιο της «δεσμευτικής αγάπης» και η μετάβαση συνδέεται με τα αυξημένα επίπεδα της πρωτεΐνης νευροτροφίνης.
9. Οι άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι έχουν τις ίδιες αντιδράσεις με τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι σε πρώιμο στάδιο αγάπης έχουν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, η οποία συνδέεται με τα συναισθήματα της ευτυχίας και της ευημερίας, και υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, που σχετίζεται με το άγχος. Και σε αυτό μοιάζουν με τους ανθρώπους που έχουν ψυχαναγκαστική διαταραχή.
10. Ένα ελκυστικό πρόσωπο είναι προτιμότερο από ένα ελκυστικό σώμα σε άτομα που επιζητούν μακροχρόνιες σχέσεις. Το σώμα χάνει από ένα ωραίο πρόσωπο σε όσους επιθυμούν μακροχρόνιες σχέσεις κάτι που είναι εντελώς αντίθετο για εκείνους που επιζητούν τα… εφήμερα.
11. Κρατώντας το χέρι ενός αγαπημένου προσώπου περνά ο πόνος και το άγχος. Η έρευνα δείχνει ότι τα μακροχρόνια ζευγάρια με ισχυρούς δεσμούς μπορούν να απαλύνουν το άγχος ή τον πόνο τους απλά κρατώντας τα χέρια τους.
12. Οι πεταλούδες στο στομάχι είναι πραγματικές και προκαλούνται από την αυξημένη αδρεναλίνη των ερωτευμένων. Οι πεταλούδες στο στομάχι των ερωτευμένων είναι από την αδρεναλίνη που πλημμυρίζει το σώμα, ό,τι ακριβώς συμβαίνει όταν δίνουμε εξετάσεις ή περιμένουμε ένα αποτέλεσμα

Γλυπτά μέσα στο μάτι... βελόνας!

Η ζωή του μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από το παραμύθι του Γκιούλιβερ. Ως σύγχρονος γίγαντας, ο ανατρεπτικός βρετανός γλύπτης Γουίλαρντ Γουίγκαν ζει στη δική του λιλιπούπολη: έναν μικρόκοσμο νανογλυπτών που ακροβατούν στο μάτι της βελόνας ή στην κεφαλή του καρφιού και είναι ορατά μόνο στον φακό του μικροσκοπίου!

Οι πρώτες ύλες, «ανύπαρκτες». Μερικοί κόκκοι άμμου, μια τρίχα από νάιλον ή μια ακίδα. Στοιχεία που για τους πλείστους από εμάς είναι μάλλον αόρατα,...
για τον Γουίγκαν αποτελούν την κατάλληλη βάση για την υλοποίηση του οράματός του. «Μπορώ να σμιλεύσω οτιδήποτε» εξομολογείται προς «Το Βήμα» ο ευρηματικός καλλιτέχνης. Οσο πιο μικρά γίνονται μάλιστα τα έργα του στο μάτι, τόσο πιο τσουχτερά είναι στην τσέπη. Η τελευταία του συλλογή 70 συνολικά κομματιών, μάλιστα, αγοράστηκε από βρετανό επιχειρηματία έναντι του αστρονομικού ποσού των 14 εκατ. ευρώ!

Πηγή έμπνευσης τα παραμύθια 
 
Ο ίδιος, αν και ιδιαίτερα ομιλητικός, προτιμά να αναφέρεται περισσότερο στις δημιουργίες του παρά στον εαυτό του. Αυτοχαρακτηρίζεται ωστόσο ήρεμος, υπομονετικός, ενώ υπογραμμίζει ότι είναι προικισμένος με στρατιωτική πειθαρχία και απεριόριστη αγάπη για οτιδήποτε τον περιβάλλει. Πιστεύει μάλιστα, ότι η προσωπικότητά του αντικατοπτρίζεται στα γλυπτά του, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι εμπνευσμένα από παραμύθια, όπως ο «Μάγος του Οζ» ή «Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι», διάσημα μνημεία όπως το Αγαλμα της Ελευθερίας, γνωστές προσωπικότητες του θεάματος, όπως η Μέριλιν Μονρόε ή ο Ελβις Πρίσλεϊ, ή ακόμη και απλές καθημερινές συνήθειες. Και παρά το σχεδόν μηδαμινό τους μέγεθος, ξεχωρίζουν για τις ασύλληπτα ακριβείς λεπτομέρειες που τα κοσμούν.

«Ολα ξεκίνησαν όταν ήμουν πέντε χρόνων» εξιστορεί. Η μαθησιακή δυσκολία του να διαβάζει και να γράφει, όπως εκμυστηρεύεται, τον έκανε πάντοτε να νιώθει «μικρός» μπροστά στους συμμαθητές του. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος της απομόνωσης και εσωστρέφειάς του, η οποία όμως σύντομα βρήκε την καλλιτεχνική της διέξοδο. Ηταν σαν να είχε βάλει ένα στοίχημα με τον ίδιο του τον εαυτό: ήθελε να αποδείξει ότι το «λιγότερο είναι περισσότερο» και ότι κάποιες φορές το «τίποτα μπορεί να γίνει το παν»!

«Στο σχολείο δεν ήμουν καλός και έτσι είχα κλειστεί στον δικό μου μικρόκοσμο. Αρχισα να φτιάχνω μικροσκοπικά πράγματα, όπως π.χ. σπιτάκια για τα μυρμήγκια, με καρέκλες-μινιατούρες στο εσωτερικό και κούνιες στον φανταστικό τους κήπο. Θυμάμαι ότι το έσκαγα από το σχολείο για να πάω να χτίσω τη μικροσκοπική μου πόλη» λέει γελώντας. «Μεγαλώνοντας οι κατασκευές μου γίνονταν όλο και μικρότερες και πιο εντυπωσιακές».

Και κάπως έτσι, χρόνο με τον χρόνο, έφτασαν στις σημερινές τους διαστάσεις. «Τώρα πια όσοι επισκέπτονται τις εκθέσεις μου δεν πιστεύουν στα μάτια τους! Οταν μάλιστα μαθαίνουν ότι πρόκειται για τα μικρότερα έργα τέχνης στον κόσμο, συνήθως αναφωνούν: "Αυτό είναι απίστευτο! Κανένας δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο!". Αυτό είναι που μου χαρίζει προσωπικά τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση!» συμπληρώνει υπερήφανα. Τον Ιούλιο του 2007 μάλιστα ο πρίγκιπας Κάρολος απένειμε στον πρωτότυπο γλύπτη τον τιμητικό τίτλο του Μέλους της Τάξεως της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (ΜΒΕ).
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1993, ο βρετανός σκηνοθέτης και παραγωγός Πόγκους Σίζαρ έφτιαξε την ταινία μικρού μήκους «An Eye On Χ», η οποία ήταν εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στον Γουίγκαν και στην προσπάθειά του να σμιλεύσει δύο γλυπτά προς τιμήν του «πιο οργισμένου μαύρου της Αμερικής», του έγχρωμου ηγέτη του Κινήματος των Αφροαμερικανών τη δεκαετία 1950-1960 Μάλκολμ Χ: το ένα σε πραγματικό μέγεθος και το άλλο στην κορυφή μιας οδοντογλυφίδας.
Δημιουργία χωρίς... ανάσα 
 
Η τέχνη της «νανογλυπτικής», όπως μας αποκαλύπτει ο ίδιος, απαιτεί θυσίες, υπερβολική υπομονή και απεριόριστο χρόνο. «Οταν δουλεύεις σε τόσο μικρή κλίμακα πρέπει ουσιαστικά να σταματήσεις να αναπνέεις!» δηλώνει χαρακτηριστικά. Ακόμη και τα εργαλεία αποτελούν πηγή έμπνευσης. «Για τη σμίλευση χρησιμοποιώ ένα πολύ μικρό θραύσμα διαμαντιού το οποίο είναι κολλημένο πάνω σε μια καρφίτσα» εξηγεί. Η διαδικασία της δημιουργίας ωστόσο είναι ιδιαίτερα δύσκολη, όπως εξηγεί ο Γουίγκαν. «Κρατώντας την αναπνοή μου σμιλεύω με υπερβολικά μαλακές και αργές κινήσεις. Αυτό γίνεται ανάμεσα στους παλμούς της καρδιάς μου, γιατί ακόμη και αυτοί μπορεί να είναι καταστροφικοί. Αλλωστε έχω κάνει πολλές ασκήσεις αναπνοής» λέει χαριτολογώντας.
 
«Για να μπορώ να δουλέψω δηλαδή» συμπληρώνει «πρέπει να είμαι απίστευτα ήρεμος, σχεδόν να βρίσκομαι σε κατάσταση διαλογισμού και να είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχουν κραδασμοί από αυτοκίνητα ή από οποιαδήποτε άλλη έντονη κίνηση εντός του χώρου. Ο βαθμός δυσκολίας είναι πραγματικά υπερβολικά υψηλός» παραδέχεται.

Προκειμένου να επιτύχει και την παραμικρή λεπτομέρεια στη διακόσμηση των γλυπτών του - όσο περίεργο και αν ακούγεται -, ο Γουίγκαν χρησιμοποιεί ένα τριχίδιο μύγας! «Με τη βοήθεια ενός υπέρλεπτου τριχιδίου από το κεφάλι της μύγας φτιάχνω ένα πινέλο. Στη συνέχεια θρυμματίζω με προσοχή την μπογιά και φτιάχνω τη δική μου φόρμουλα η οποία έχει πολύ ρευστή υφή. Βουτώ το τριχίδιο σε αυτήν και ζωγραφίζω με μεγάλη προσοχή».

Μερικά από τα γλυπτά του είναι μικρότερα ακόμη και από την τελεία που βλέπουμε στο τέλος της συγκεκριμένης πρότασης και άρα αόρατα με γυμνό μάτι. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το γεγονός ότι μπορούν να χωρέσουν όλα μαζί σε ένα σπιρτόκουτο! Ο καλύτερός του φίλος, τονίζει, είναι ένα μικροσκόπιο που τον συντροφεύει σε ατελείωτες ώρες δημιουργίας, οι οποίες πολλές φορές αγγίζουν συνοπτικά ως και τους δύο μήνες. Αυτό, φυσικά, ποικίλλει ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας του έργου.
«Δουλεύω πάνω σε κάθε κομμάτι περίπου 15-18 ώρες την ημέρα, με αρκετές παύσεις. Υπάρχουν φορές που εξαιτίας της αυξημένης προσοχής που χρειάζεται να δώσω σε κάτι τόσο μικροσκοπικό, νιώθω τόσο εξαντλημένος ώστε πρέπει να διακόψω για τουλάχιστον μία ημέρα ώσπου να συνέλθω» λέει ο καλλιτέχνης από το Μπέρμιγχαμ. «Το μεγαλύτερο διάστημα που έχω αφιερώσει ποτέ για την ολοκλήρωση ενός γλυπτού ανέρχεται σε τέσσερις μήνες» προσθέτει.

Όταν κατάπιε το... γλυπτό 
  
Και, φυσικά, το ότι προσπαθεί να σμιλεύσει κάτι σχεδόν ανύπαρκτο εγείρει το εύλογο ερώτημα των ατυχημάτων. Οπως εξηγεί, οι ισορροπίες οι οποίες διαχωρίζουν το αριστούργημα από την καταστροφή είναι υπερβολικά λεπτές. Μια απότομη κίνηση, μια πιο βαθιά ανάσα, ο χτύπος της καρδιάς του σε λάθος στιγμή και το έργο τέχνης αποτελεί παρελθόν. Φανερά εκνευρισμένος, ο Γουίγκαν αναφέρει ένα περιστατικό όπου κατά λάθος εισέπνευσε μια χαριτωμένη, λιλιπούτεια μπαλαρίνα που έφτιαχνε στην κεφαλή ενός καρφιού. «Την εισέπνευσα και την κατάπια! Τόσο απλά! Ενα μικρό λάθος, και άντε πάλι από την αρχή!».
 
Ο βρετανός νανογλύπτης αντλεί την έμπνευσή του από οτιδήποτε τον περιβάλλει. Από έναν άνθρωπο που κάθεται στο πάρκο ως δύο φίλους που γευματίζουν σε εστιατόριο ή το παραμύθι της «Ωραίας Κοιμωμένης». Κάθε φορά όμως όταν περνάει στο πρακτικό μέρος, ακολουθεί συγκεκριμένη σειρά. Δεν δουλεύει απευθείας στο μάτι της βελόνας ή στην κεφαλή του καρφιού. Δημιουργεί πρώτα το γλυπτό του και στη συνέχεια, κάνοντας δύο μικροσκοπικές οπές πάνω στη βελόνα και στο καρφί, τα «σφηνώνει» στις μικροσκοπικές μεταλλικές επιφάνειες. «Η κόλλα από μόνη της δεν διασφαλίζει τη σταθερότητα του γλυπτού, με τον συγκεκριμένο τρόπο όμως διασφαλίζεται η σταθερότητα του κόκκου» υποστηρίζει.

Το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να θαυμάσει τον Μοχάμεντ Αλι να αγωνίζεται στο ρινγκ που βρίσκεται στην κεφαλή ενός καρφιού, χωρίς τη βοήθεια του ειδικού φωτισμού και του μικροσκοπίου, δεν φαίνεται να τον αγχώνει. Αντίθετα, τον κάνει να αισθάνεται πολύ όμορφα γιατί, όπως ισχυρίζεται, η τέχνη του δεν απευθύνεται στις μάζες αλλά σε ένα ξεχωριστό κοινό που επιθυμεί να γνωρίσει και να εκτιμήσει τη λιλιπούπολή του. «Πρέπει να κοιτάξεις στο μικροσκόπιο για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται» μας λέει. «Σε κάθε έκθεση υπάρχουν περίπου 20 μικροσκόπια όπως επίσης και ειδικός φωτισμός φωτοδιόδων (LED), o οποίος αναδεικνύει και την παραμικρή πτυχή του κάθε έργου».

Πληρώθηκε 14 εκατ. ευρώ 
 
Ο μικρόκοσμος του Γουίγκαν, όμως, πέρα από πολύτιμος για τον ίδιο, όταν μεταφράζεται σε μηδενικά γίνεται το ίδιο ανεκτίμητος και για τους συλλέκτες του είδους. Αν και συνηθίζει να πουλάει τα γλυπτά του μεμονωμένα, παρ' όλα αυτά τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους ο γλύπτης εντυπωσίασε για τα καλά τον πρώην αρχηγό της βρετανικής ομάδας τένις του Davis Cup και νυν επιχειρηματία Ντέιβιντ Λόιντ, ο οποίος προκειμένου να αποκτήσει ολόκληρη τη συλλογή κατέβαλε, ούτε λίγο ούτε πολύ, το υπέρογκο ποσό των 14 εκατ. ευρώ. «Αυτό συνέβη στην τελευταία μου έκθεση» εκμυστηρεύεται με καμάρι ο δημιουργός. «Συνήθως τα γλυπτά μου πωλούνται από 50.000 ως 63.000 ευρώ το κομμάτι, ενώ κάποια πιο φθηνά κοστολογούνται περί τις 32.000 ευρώ». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι και ο συγκεκριμένος κανόνας δεν έχει εξαιρέσεις. «Το ακριβότερο έργο που πούλησα ποτέ ήταν το πιστό αντίγραφο του αρχιτεκτονικού αριστουργήματος του Ρίτσαρντ Ρότζερς: του κτιρίου της βρετανικής ασφαλιστικής εταιρείας Lloyd's, το οποίο τότε είχε εκτιναχθεί στις 119.000 ευρώ» εξηγεί.

Ενα παραμύθι που ξετυλίγεται στο μάτι της καρφίτσας ή ένα μνημείο που δεσπόζει στην κεφαλή ενός καρφιού. Οπως και αν περιγράψει κανείς τα έργα του Γουίλαρντ Γουίγκαν, το σίγουρο είναι ότι πάντοτε θα αδυνατεί να αναδείξει το μεγαλείο της μικρότητάς τους. Μέσα από τις προσωπικές του αδυναμίες και τις παιδικές του ανασφάλειες ο βρετανός νανογλύπτης κατάφερε να καλλιεργήσει ένα σπάνιο ταλέντο και να πραγματοποιήσει το όνειρο κάθε παιδιού: να δημιουργήσει έναν μυστικό «νεραϊδόκοσμο». Το αποτέλεσμα; Αριστουργήματα που εξισορροπούν ανάμεσα στις δυσκολίες των κανόνων του νανομέτρου, στην αστείρευτη φαντασία και στον υπέρμετρο ρομαντισμό!

 

Βυζάντιο: Ο δολοφόνος των Ελλήνων

Το 146 π.χ. οι Έλληνες έδωσαν την τελευταία μάχη για την ελευθερία τους, εναντίων των Ρωμαίων, στην Λευκόπετρα, Κορινθίας. Από τους Ρωμαίους ποτέ δεν απελευθερώθηκαν, αλλά παραδόθηκαν ως πρόβατα επί σφαγή εις τους Τούρκους.
Το 146 π.χ. είναι η αποφράδα χρονολογία που οι Έλληνες δεν έχασαν μόνο την ελευθερία τους, αλλά κάτι ακόμη πολυτιμότερο, έχασαν τα ιδανικά τους, την ιδεολογία τους, την νοοτροπία τους, έχασαν όλα αυτά που τους έκαναν να μεγαλουργήσουν, παραδίδοντας στο σύγχρονο κόσμο έναν πολιτισμό που όμοιός του δεν υπήρξε.
Τα χρόνια που ακολούθησαν από το 146 π.χ. και μέχρι το 325, οι Έλληνες κατάφεραν κάτι το αδιανόητο, να επιβληθούν στους Ρωμαίους πολιτισμικά. Ήταν τόσο φανερή η επιβολή που ανάγκασε το Ρωμαίο ποιητή Οράτιο να ομολογήσει: “Μπορεί οι Ρωμαίοι να επεβλήθησαν στους Έλληνες δια των όπλων, αλλά οι Έλληνες τους επιβλήθηκαν με τον πολιτισμό τους”. Στο διάστημα αυτό είχαμε και φιλελληνικές τάσεις από Ρωμαίους αυτοκράτορες, όπως του Αδριανού, και γενικώς οι Έλληνες ετύγχαναν ιδιαιτέρας εκτίμησης.
Με την εδραίωση όμως στον θρόνο της αυτοκρατορίας του (Μεγάλου) Κωνσταντίνου, την προώθηση του Χριστιανισμού, και την επιβολή του ως αποκλειστικής θρησκείας από τον (Μέγα) Θεοδόσιο το 392, ο ελληνικός πολιτισμός και μαζί του ο δυτικός κόσμος εισέρχονται στο βαθύ σκοτάδι του βυζαντινού μεσαίωνα...
Τα αυτοκρατορικά διατάγματα (κώδικες) είναι απάνθρωπα και διατάσσουν: Θάνατος και δήμευση της περιουσίας σε όποιον τελεί ιεροτελεστίες προς τιμή των παλιών θεών. Η ασυδοσία των (αγίων) πατέρων των νεοφώτιστων χριστιανών και οι ορδές των καλογέρων, αφιονισμένοι από το νέο δόγμα, θανάτωναν από απλούς πολίτες μέχρι ανθρώπους της διανόησης, φυσικούς, μαθηματικούς, αστρονόμους, που δεν αποδέχονταν τον Χριστιανισμό. Ολοκληρώνοντας τον αφανισμό του ελληνικού γένους, του πολιτισμού του, και θάβοντας για 15 αιώνες, τα μέχρι τότε επιτεύγματα της τεχνολογίας. Την βαρβαρότητα αυτή μαρτυρούν τα χιλιάδες αποκεφαλισμένα και ακρωτηριασμένα αγάλματα, που κοσμούν σήμερα, τα ελληνικά μουσεία, αλλά και τα μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Το μαρτυρεί, ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας, ο υπολογιστής των Αντικυθήρων, και βοά, που η τεχνολογία του χάθηκε και ξεχάστηκε.
Οι Έλληνες που υπερείχαν συντριπτικά, πολιτισμικά και πνευματικά, από όλους τους άλλους λαούς, τους ήταν αδιανόητο να απαρνηθούν τη θρησκεία των προγόνων τους, και να αποδεχθούν την θρησκεία των Εβραίων ενός ανατολίτικου και κατώτερου λαού όπως πίστευαν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Έλληνες έλεγαν: “Πας μη Έλλην είναι βάρβαρος”. Μπορεί η αρχική σημασία της λέξης “βάρβαρος” να ήταν αυτός που δεν μιλά Ελληνικά, αλλά σύντομα είχε πάρει τη σημασία του αγροίκου, του απολίτιστου.
Το αίσθημα της πατρίδος χάθηκε, μαζί του χάθηκε το “μολών λαβέ” του Λεωνίδα, και ο παιάνας των Σαλαμινομάχων “Ώ παίδες Ελλήνων ίτε ελευθερούτε πατρίδα ελευθερούτε δε παίδας γυναίκας θεών τε πατρώων έδη θήκας τε προγόνων νυν υπέρ πάντων αγών” και τη θέση τους πήρε το “κύριε ελέησον ”.
Οι κουκουλοφόροι καταδότες και τα χριστιανικά “κρεουργεία” που στήθηκαν έπιασαν γρήγορα δουλειά, η πελατεία μπόλικη, και εξασφαλισμένη, κυρίως Έλληνες. Ο φόβος έσβησε τα ίχνη τους μέχρι σήμερα, παρά τη μακροχρόνια δράση τους. Η 20ετής δράση όμως του “κρεουργείου” της Σκυθούπολης (όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ιστορικός Μαρκελλίνος Αμμιανός) το οποίο στήθηκε προτού καν γίνει ο Χριστιανισμός επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, υποδηλώνει το τι έγινε μετά.
Το 390 ο Θεοδόσιος δίνει εντολή και μέσα στον ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης σφαγιάζονται 15.000 άοπλοι Έλληνες πολίτες. Αλλά δεν έφταναν αυτά· το 396 ο αυτοκράτορας Αρκάδιος έστρεψε τον Αλάριχο στρατηγό των Γότθων -και αφού τον εφοδίασε με πολυάριθμους μοναχούς- κατά των κέντρων πολιτισμού του ελλαδικού χώρου. Ο ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος γράφει χαρακτηριστικά:

...οι δε (Γότθοι) καθοδηγούμενοι υπό πολυαρίθμων μοναχών κατεπλημμύρησαν πάντα τα μεταξύ Θερμοπυλών και Αττικής, Λοκρίδα, Φωκίδα, Βοιωτίαν, λεηλατούντες και καταστρέφοντες χώρας και πόλεις, και τους μεν άνδρες ηβηδών αποσφάτοντες, (ομαδικά αποκεφαλίζοντας) παίδας δε και γυναίκας αγεληδών συνεπαγόμενοι. Η συμφορά υπήρξε τοσαύτη ώστε ο πεντηκονταετίαν βραδύτερον ακμάσας (ιστορικός) Ζώσιμος βεβαιεί, ότι μέχρι των χρόνων αυτού εφαίνοντο έτι τα στίγματα αυτής.

Άγνωστος ο αριθμός των σφαγιασθέντων, στα 2 χρόνια που κράτησε η επιδρομή. Εικάζεται ότι ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες.
Εις το κεφάλαιο “ΔΕΙΝΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΩΓΜΟΣ” συνεχίζει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος να γράφει:

Ωσαύτως επί βαρυτάταις χρηματικαίς ζημίαις, και ύστερον επί ποινή θανάτου, απηγορεύθησαν αλληλοδιαδόχως αι εν ημέρα και εν νυκτί θυσίαι, αι ιεροσκοποίαι, οι των ειδώλων λατρία, η εις τους ναούς είσοδος, και εν γένει πάσα δημοσία και απόρρητος τελετή του αρχαίου θρησκεύματος. Καθώς δε συνήθως συνέβαινε περί τα τοιαύτα η εκτέλεσις των νόμων τούτων υπερέβαλε πολλάκις και αυτήν, αυτών την δεινήν αυστηρότητα. Οι κατά τας επαρχίας εξαγριωμένοι όχλοι μη αρκούμενοι εις την κατάργησιν της λατρείας, ήθελον να καταστρέψωσι και αυτά τα οικοδομήματα εντός των οποίων αύτη ετελείτο. [...] Τινές των επισκόπων και οι πλείστοι των μοναχών συνετέλουν προθυμότατα εις τον όλεθρον τούτον. [...] τοιουτοτρόπως επί Θεοδοσίου εθριάμβευσεν ο Χριστιανισμός κατά της ειδωλολατρείας...

Τα θανατηφόρα αυτοκρατορικά διατάγματα (κώδικες) κατά των Ελλήνων εξακολουθούν να εκδίδονται συνεχώς, ακόμη και επί Ιουστινιανού το 530. Στη “Στάση του Νίκα” το 532 θανατώνονται στον ιππόδρομο της Πόλης 30.000 άοπλοι πολίτες.
Με πρωτοστατούντες Δεσποτάδες, παπάδες και καλογέρους, οι διωγμοί, και τα εγκλήματα, κατά των μη χριστιανών, τέλος δεν έχουν, συνεχίστηκαν μέχρι το 990 περίπου, με τελευταίους υποκύψαντες τους Μανιάτες.
Το Βυζάντιο, ο νεκροθάφτης του ελληνικού πολιτισμού και ο δολοφόνος του ελληνικού πληθυσμού, ήταν το κράτος όπου κυριαρχούσαν τα δύο σύνδρομα η θεοκρατία και η αναξιοκρατία, και που κατάντησε τους λίγους εναπομείναντες Έλληνες, αγράμματους, κουρελήδες, και πεινασμένους, έρμαιους στη κτηνωδία του κάθε επιδρομέα. Η δημοκρατία καρατομήθηκε, και λέξεις “Έλλην” και “Ελλάς” διαπομπεύτηκαν, και για αιώνες έσβησαν από το λεξιλόγιο των Ελλήνων.
Ο ελλαδικός χώρος εκεί που κάποτε έσφυζε από ζωή, και χαρούμενες γιορτές ερήμωσε, τεράστιες περιοχές έμειναν ακατοίκητες, και όπου συναντούσες οικισμούς εκεί βασίλευε η θλίψη και ο μαρασμός. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, τα Νέμεα, τα Ίσθμια, τα Πύθια, τα Παναθήναια σταμάτησαν. Οι ποιητικοί και θεατρικοί αγώνες δεν ξανάγιναν. Τα στάδια και τα θέατρα έρημα, έμειναν βουβοί μάρτυρες, του λαμπρού παρελθόντος, και με τις κουκουβάγιες που τα κατοίκισαν να θρηνούν ολονυχτίς, την πνευματική και πολιτισμική κατάντια των Ελλήνων.
Το ελληνικό έθνος ψυχορραγούσε, όχι μόνο πολιτισμικά αλλά και πληθυσμιακά. Κατά την υποδούλωση των Ελλήνων στους Ρωμαίους το 146 π.χ. λογικό είναι ο πληθυσμός τους θα αριθμούσε πολλά εκατομμύρια. Αν λάβουμε υπ' όψιν τις περιγραφές του Παυσανία, που θέλοντας να δείξει πόσο πυκνοκατοικημένος ήταν ο ελλαδικός χώρος, γράφει ότι τα κατσίκια μπορούσαν να πηδούν από τα κεραμίδια τις μιας οικίας στα κεραμίδια της άλλης. Ακόμη και τους, οικειοθελώς, εξελληνισμένους, από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου, λαούς της Μικράς Ασίας. Προτού από την επιβολή του Χριστιανισμού, ως αποκλειστικής θρησκείας, οι ελληνόφωνες της αυτοκρατορίας υπερέβαιναν τα 40 εκατομμύρια. Σήμερα το ελληνικό έθνος, μαζί με τους Έλληνες της διασποράς είναι περίπου 15 εκατομμύρια. Αν συγκρίνουμε τον πληθυσμό των Τούρκων που σήμερα φθάνει τα 70 εκατομμύρια, και οι Οθωμανοί Τούρκοι που ήλθαν στη Μικρά Ασία το 1200 δεν υπερέβαιναν τις 50.000 οικογένειες, σύμφωνα με την τούρκικη ιστορία, τότε ο ελληνικός πληθυσμός, αν δεν σφαγιαζόταν, σήμερα έπρεπε να ήταν πολύ περισσότερος από 100 εκατομμύρια. Πότε το παπαδαριό θα ζητήσει δημόσια συγνώμη, για τα εκατομμύρια εγκλήματα που διέπραξαν οι προκάτοχοι των εις βάρος των Ελλήνων;

 

 

meme (μιμίδια)

Τα meme (αντιγραφισμός ή μιμισμός) είναι η τυφλή πίστη, επειδή το να σκέφτεσαι είναι κοπιαστικό.

Άνθρωπε, αναγκασμένος να ζεις, μέσα σε αυτόν τον κόσμο,
πρέπει να είσαι σαν μια σταγόνα λάδι, που επιπλέει στο νερό,
χωρίς να αναμιγνύεται μαζί του.
Πυθαγόρας.

Το meme (μιμίδιο-αντιγραφέας) ορίζεται ως «μονάδα πολιτισμικής μεταβίβασης ή ως μονάδα μίμησης» με την ευρύτερη του όρου έννοια. Περιλαμβάνει τις ελάχιστες μονάδες πληροφοριών που εδράζονται στο ανθρώπινο μυαλό και μπορούν να μεταβιβασθούν ως εννοιολογικά ή συμπεριφορικά αντίγραφα μέσα από περισσότερο ή λιγότερο συνειδητές πρακτικές μίμησης τόσο από την πλευρά του μιμούμενου όσο και από εκείνη του μιμητή. Ως μιμίδια λοιπόν ταξινομούνται αντιλήψεις, πρακτικές αλλά και πάσης φύσεως υλικές κατασκευές που τις αντανακλούν ή/και τις εξυπηρετούν: « Παραδείγματα meme (μιμιδίων) αποτελούν οι μελωδίες, οι ιδέες, τα σλόγκαν, ενδυματολογικοί συρμοί, τεχνοτροπίες κεραμικής ή κατασκευής αρχιτεκτονικής.

Η μεταβίβαση των meme (μιμιδίων) μπορεί να πραγματοποιείται είτε ως ασυνείδητη ή συνειδητή αντιγραφή αντιλήψεων, συμπεριφορών και τεχνουργημάτων εκ μέρους του μιμητή, είτε ως διδασκαλία, έκθεση ή άλλη μορφή διάχυσής τους εκ μέρους του μιμούμενου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση τα meme (μιμίδια) χαρακτηρίζονται «ενεργά». Όπως ακριβώς και στην θεωρία περί εγωϊστικών γονιδίων, που γίνονται αντιληπτά ως βιολογικές οντότητες των οποίων η τάση διευρυμένης αναπαραγωγής υπαγορεύει πρωτίστως εγωϊστικές και δευτερευόντως αλτρουϊστικά εγωιστικές συμπεριφορές, έτσι και τα meme κατανοούνται ως ελάχιστες πολιτισμικές οντότητες που τείνουν να αναπαραχθούν και να διαχυθούν.

Η ικανότητά τους να το επιτύχουν εξαρτάται από τρία ποιοτικά χαρακτηριστικά: την πιστότητα, ήτοι την ικανότητά τους να παράγουν ή να επιβάλουν την ακριβή αναπαραγωγή των διακριτικών τους γνωρισμάτων, την γονιμότητα, ήτοι την δυνατότητά τους να μεγιστοποιούν των αριθμό των αντιγράφων τους σε δεδομένο χρόνο και την μακροζωία, ήτοι την διάρκεια διατήρησης της κλωνοποιητικής ισχύος δεδομένου meme. Είναι ενδιαφέρον να τα δούμε αναλυτικά και μην ξεχνάς ούτε στιγμή πως το καλύτερο αντίδοτο των meme είναι η ΔΙΑΚΡΙΣΗ και μόνον. Αποκτώντας ΔΙΑΚΡΙΣΗ μπορείς να αντιληφθείς πως μέσω των meme’s ο κόσμος αυτός ανήκει στους Επιτυχημένους Ψυχοπαθείς

Το 1976 κυκλοφόρησε το «Το Εγωιστικό Γονίδιο», το διάσημο πια μπεστ σέλερ του Βρετανού εξελικτιστή βιολόγου Richard Dawkins. Σε αυτό εκφράζεται η άποψη ότι η βιολογική εξέλιξη εξαρτάται ουσιαστικά από τα γονίδια και ότι η φυσική επιλογή γίνεται στο δικό τους βασικά επίπεδο και για το δικό τους συμφέρον. Τα γονίδια ονομάζονται εδώ «εγωιστικά», όχι διότι διαθέτουν κάποια ιδιαίτερη θέληση ή προσωπικό κίνητρο, αλλά διότι μπορούν να περιγραφούν καλύτερα σα να διαθέτουν!

Μεταβιβάζονται έτσι ώστε να εξυπηρετούν πάντα το δικό τους «ατομικό συμφέρον» της επιβίωσης και αντιγραφής, ανεξάρτητα από το συμφέρον του ίδιου του οργανισμού. Η ανθρώπινη συμπεριφορά προσαρμόζεται στη στρατηγική της γονιδιακής αναπαραγωγής και η εξέλιξη των εμβίων όντων μπορεί να θεωρηθεί έτσι σαν η επιβίωση και ο πολλαπλασιασμός των γονιδίων τους. Ο Dawkins περιέγραψε τη Δαρβινική εξέλιξη με βάση τρεις γενικές διαδικασίες: της αντιγραφής, της μετάλλαξης (όταν οι πληροφορίες αντιγράφονται μερικές φορές με μικρές παραλλαγές) και της επιλογής μερικών ιδιαίτερων παραλλαγών που αποδεικνύονται εξελικτικά ικανότερες από άλλες.

Τα meme (μιμίδια) αποτελούν θεμελιώδεις μονάδες-φορείς πολιτισμικής κληρονομιάς (τραγούδια, τρόποι συμπεριφοράς, μόδα, επιστημονικές ιδέες, θρησκευτικές πεποιθήσεις δοξασίες, -σμοί κλπ), οι οποίες μεταδίδονται από τον ένα εγκέφαλο στο άλλο. Με ταυτόν τον τρόπο, μετά από πολλές επαναλήψεις του ίδιου αυτού εξελικτικού κύκλου, οι επιζόντες απόγονοι αποκτούν βαθμιαία νέες ιδιότητες που τους βοηθούν να προσαρμοστούν καλύτερα στο περιβάλλον τους. Αν και αυτός ο κύκλος είναι εντελώς τυχαίος, δημιουργεί εντούτοις τάξη και σχέδιο μέσα στο χάος!

Ο Dawkins ονόμασε τα αναπαραγόμενα γονίδια meme (αντιγραφείς), αλλά επεσήμανε ότι η εξέλιξη μπορεί να βασιστεί σε οποιοδήποτε αντιγραφέα ακολουθεί τις τρεις αυτές βασικές εξελικτικές αρχές. Προς το τέλος του βιβλίου του υπέβαλε το ερώτημα εάν υπάρχουν και άλλοι αντιγραφείς στη φύση που να εκπληρώνουν τα βασικά αυτά χαρακτηριστικά. Η απάντησή του ήταν θετική και εισήγαγε έτσι για πρώτη φορά την έννοια του μιμιδίου (meme) σα μια μονάδα πολιτιστικής μετάδοσης και αντιγραφής ή απλά σα μια μονάδα μίμησης:

«Όπως ακριβώς τα γονίδια διαδίδονται στη δεξαμενή των γονιδίων, μεταπηδώντας από σώμα σε σώμα μέσω του σπέρματος ή των ωαρίων, έτσι και τα μιμίδια διαδίδονται στην δεξαμενή των μιμιδίων μεταπηδώντας από εγκέφαλο σε εγκέφαλο….» Βασικά είχε στο μυαλό την ελληνική λέξη μίμηση και ξεκινώντας από μια αγγλοποιημένη απόδοσή της που του ταίριαζε καλύτερα, το mimeme, θέλησε να την κάνει να ακούγεται σαν το gene = γονίδιο και την συνέπτυξε έτσι σε meme, την οποία εμείς μεταφράζουμε πάλι στα ελληνικά σα μιμίδιο.

Όπως τα γονίδια, η βασική μονάδα αντιγραφής των γενετικών πληροφοριών, αντιγράφονται από τους γονείς στους απογόνους, έτσι και τα μιμίδια, η βασική μονάδα των πολιτιστικών πληροφοριών, αντιγράφονται από άτομο σε άτομο, ή καλύτερα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο, αναπαραγόμενα με τη μίμηση. Και σε αυτά συμβαίνουν μεταλλάξεις – ευκολότερα μάλιστα από τα γονίδια – όπως π.χ. όταν ξεχνάμε τη στροφή ενός τραγουδιού ή όταν εξωραϊζουμε, για λόγους εντυπωσιασμού, μια αντιγραφόμενη πληροφορία ή ιστορίας.

Ανάλογα, συμβαίνει μια «φυσική επιλογή» των εξελικτικά ικανότερων από αυτές τις μεταλλάξεις, με σκοπό τη διαιώνιση των αντιγραφόμενων πληροφοριών ή «ιδεών». Όπως η βιολογική εξέλιξη κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των εγωιστικών γονιδίων (και όχι των ειδών), έτσι και η πολιτιστική εξέλιξη της ανθρωπότητας κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των, επίσης εγωιστικών, μιμιδίων.

Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει το μιμίδιο σαν «ένα αυτο-αντιγραφόμενο πολιτιστικό στοιχείο που διαβιβάζεται με μη γενετικό τρόπο, και βασικά με τη μίμιση». Το 1981 οι συγγραφείς C. G. Lumsden και Ε. Ο. Wilson πρότειναν στο βιβλίο τους «Γονίδια, Νους και Πολιτισμός» σα μια ισοδύναμη λέξη, τη λέξη culturgen, από τη σύνθεση των αγγλικών λέξεων culture = πολιτισμός και gene = γονίδιο – με άλλα λόγια ένα πολιτιστικό γονίδιο, μια μονάδα πολιτιστικής πληροφορίας που διαδίδεται από νου σε νου και αναπαράγεται μέσω της (ασυνείδητης κατά το πλείστον) μίμησης.

Ένας άλλος παρεμφερής ορισμός που έχει δοθεί για το μιμίδιο είναι «μια πληροφοριακή δομή που συγκρατείται στη μνήμη ενός ατόμου και μπορεί να αντιγραφεί στη μνήμη ενός άλλου ατόμου».

Ο Dawkins όρισε επίσης τα εξής τρία βασικά χαρακτηριστικά ενός επιτυχούς αντιγραφέα:
* Την πιστότητα αντιγραφής (με σποραδικά εντούτοις λάθη ή μεταλλάξεις που βοηθούν στην εξέλιξη και επιλογή),
*Τη γονιμότητα (όσο ταχύτερη είναι η αντιγραφή, τόσο περισσότερο θα εξαπλωθεί το μιμίδιο)
*Τη μακροβιότητα (όσο περισσότερο ζει το αντιγραφόμενο «σχέδιο», τόσο περισσότερα αντίγραφα θα μπορούν να παραχθούν απ’ αυτό).

Αν και αργότερα εξομολογήθηκε ότι εισήγαγε την έννοια του μιμιδίου με βασικό σκοπό να αποτρέψει τους αναγνώστες του από το να θεωρήσουν ότι τα γονίδια αποτελούν τα πάντα για την εξέλιξη, η μεγάλη σύγχρονη μιμιδίστρια επιστήμονας Susan Blackmore πιστεύει ότι η ιδέα του αυτή υπήρξε ένας πραγματικός δυναμίτης. Πράγματι, προκάλεσε τη γένεση μιας νέας θεωρητικής κι εμπειρικής επιστήμης, της Μιμιδικής (Memetics), που μελετά την αναπαραγωγή, εξάπλωση και εξέλιξη των μιμιδίων και φιλοδοξεί να εξηγήσει καλύτερα από όλες τις υπάρχουσες μέχρι τώρα θεωρίες την ιστορία της πολιτιστικής μας εξέλιξης.

Τη δεκαετία του 1980 τη σκυτάλη εξέλιξης αυτής της νέας επιστήμης της Μιμιδικής πήραν πολλοί άλλοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο γνωστός Αμερικανός φιλόσοφος της τεχνητής νοημοσύνης και γνωστικός επιστήμονας Daniel Denett, ο οποίος την προώθησε στο διάσημο βιβλίο του για τη φιλοσοφία του Νου «Η Εξήγηση της Συνείδησης» (1991) και αργότερα στην «Επικίνδυνη Ιδέα του Δαρβίνου» (1995). Ονομαστή υπήρξε και η συμβολή της Βρετανίδας εξελικτίστριας ψυχολόγου Susan Blackmore, γνωστής ιδιαίτερα για το βιβλίο της Η Μιμιδιομηχανή (The Meme Machine, 1999).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΙΜΙΔΙΩΝ : Γενικά μιμίδιο είναι οτιδήποτε μπορεί να μεταβιβάσει ο άνθρωπος μέσω της μίμησης, του γραπτού και προφορικού λόγου και των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας. Τυπικά παραδείγματα μιμιδίων είναι η γλώσσα, τα διαφημιστικά σλόγκαν, τα συνθήματα, τα κλισέ, η μόδα, η μουσική, ο χορός, τα αστεία, τα ανέκδοτα, οι παροιμίες, οι μύθοι, οι παραδόσεις, οι ιστορίες, οι παροιμίες, οι αφορισμοί, τα παιδικά ποιηματάκια, στιχάκια, παιχνίδια και δραστηριότητες, τα επικά ποιήματα, τα βιβλία, οι ταινίες, τα βίντεο, τα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, η επιστήμη, οι εφευρέσεις, τα πολιτικά και θρησκευτικά δόγματα, οι ιδεολογίες, οι προσευχές, οι λαϊκές δεισιδαιμονίες, προλήψεις και προκαταλήψεις, όσο και οι ιδέες περί «Δικαιοσύνης», «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», «Ιδιοκτησίας», «Εθνικής Συνείδησης» και «Ανεξαρτησίας».

Είναι δηλαδή όλες αυτές οι πληροφορίες που αντιγράφονται με επιτυχία από άτομο σε άτομο και χωρίς τις οποίες, όπως σημειώνει η Susan Blackmore, δεν θα είμασταν πλήρως ανθρώπινοι. Ο πολιτισμός μας έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των μιμιδίων, όπως ακριβώς ο βιολογικός κόσμος έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των γονιδίων.

Κάθε σκέψη, φιλοσοφική ή θρησκευτική, ενδιαφέρεται για τη διαιώνισή της.
Βίκτωρ Ουγκώ

Κάθε Πίστη είναι Μολυσματική.
Bernard Russell

Μια ιδέα είναι κάτι που έχεις.
Μια ιδεολογία είναι κάτι που σε κατέχει.
Morris Berman

ΜΙΜΙΔΙΑ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ: Είδαμε πως το μιμίδιο είναι μια μονάδα πληροφορίας που διαδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο μέσω της μίμησης. Η «αντιγραφή» του πληροφοριακού αυτού μιμιδίου στη μνήμη του νέου ατόμου καθιστά, με βιολογικούς όρους, αυτό το άτομο έναν ξενιστή (φορέα) αυτού το μιμιδίου. Τις περισσότερες μάλιστα φορές μπορούμε να πούμε ότι ο νους αυτού του ανθρώπους έχει «μολυνθεί» από το συγκεκριμένο μιμίδιο, κατ’ αντιστοιχία με τη μόλυνση που προκαλούν οι βιολογικοί ιοί ή οι ιοί των υπολογιστών.

Το μιμίδιο δηλαδή μπορεί να θεωρηθεί σαν ένας πληροφοριακός ιός που εγκαθίσταται στο μυαλό των ανθρώπων, μολύνοντάς το, ζώντας παρασιτικά εκεί, αντιγραφόμενο από εγκέφαλο σε εγκέφαλο μέσω της μίμησης, και επηρεάζοντας και τροποποιώντας τη συμπεριφορά τους.

Τα μιμίδια μπορούν να θεωρηθούν ακόμα σαν οι δομικοί λίθοι του μυαλού μας και του πολιτισμού μας, σε αναλογία, πάλι με τα γονίδια, που αποτελούν τους δομικούς λίθους της βιολογικής μας ζωής. Φτάνουν μάλιστα μέχρι το σημείο να συνιστούν κατά ένα μεγάλο μέρος τον περίφημο «εαυτό» μας, τον οποίο η Susan Blackmore θεωρεί σα ένα σύμπλοκο μιμίδιο ή ομάδα μιμιδίων ή απλά σα μια συλλογή «μιμιδιακών ιστοριών», τις οποίες ονομάζει selfplex.

Παρότι πάντως τα μιμίδια θεωρούνται σα διακριτές μονάδες, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι κβαντισμένα, ότι δηλαδή υπάρχουν ιδέες, σε πληροφοριακό επίπεδο, που δεν μπορούν να αναχθούν σε άλλες απλούστερες. Η θεωρία των μιμιδίων απλά μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα ορισμένα πράγματα χρησιμοποιώντας αυτές τις «μονάδες» σαν «κομμάτια σκέψης» που αντιγράφονται από άτομο σε άτομο, ανεξάρτητα από το εάν μια τέτοια σκέψη περιέχει άλλες μέσα της, ή αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου μιμιδίου. Από την άλλη μεριά, η ίδια η ιδέα των μιμιδίων έχει εξελιχθεί σε ένα επιτυχές μιμίδιο ή μεταμιμίδιο, με μια πρωτοφανή για μια επιστημονική θεωρία διείσδυση στις λαϊκές μάζες.

Θρησκευόμενα και αντιθρησκευόμενα άτομα, δογματιστές και αντιδογματιστές, ρατσιστές και αντιρατσιστές,  «φιλελεύθεροι» και «κομμουνιστές», «συντηρητικοί» και «προοδευτικοί», «νομοταγείς» και «παράνομοι», «κλέφτες» και «αστυνόμοι» όλοι παράγουν μιμίδια. Όλη η πολιτιστική γνώση και μάθηση, η λογική και η ανθρώπινη συμπεριφορά αποτελούν σύνθετα ή πολλαπλά μιμίδια,

συγκροτήματα μιμιδίων ή συμμιμίδια (memeplexes), όπως επιστημονικά ονομάζονται, που διαδίδονται σαν συνεργατικές, συμβιωτικές ομάδες. Ακόμα και «προσωπικές» εμπειρίες και συμπεριφορές μας που μπορεί να φανούν «υπεράνω» μιμιδίων, μπορεί να έχουν υποσυνείδητες ρίζες σε διάφορα μιμίδια που απορροφήθηκαν στη διάρκεια της ζωής μας.

Και αυτό ισχύει κατά την άποψή μας όχι μόνον στον άνθρωπο, όπως υποστηρίζουν πολλοί αξιόλογοι μιμιδιστές επιστήμονες, αλλά σε όλα τα ζώα, η «παράδοση» των οποίων αναπαράγει με τη μίμηση διάφορα μπηχεβιοριστικά πρότυπα και χαρακτηριστικά του είδους τους, κρατώντας όλα τα ατομικά μέλη πολιτιστικά εγκλωβισμένα και φυλακισμένα στην ιδιαίτερα παράδοση του είδους τους! Αυτό είναι το πολιτιστικό μάτριξ μέσα στο οποίο ζει το κάθε είδος και το οποίο διαιωνίζεται συνεχώς μέσω της μίμησης.

Όσο και να ακούγεται παράξενο ή απίθανο, ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ένα είδος φυλακής γύρω μας, από την οποία φαίνεται τρομακτικά δύσκολο να ξεφύγουμε (η περίφημη «Απελευθέρωση»…) όσο διαθέτουμε ένα μιμητικό εγκέφαλο που δε σταματά σχεδόν ποτέ να σκέπτεται και να μιμείται και να δηλητηριάζεται από χιλιάδες ιούς γύρω του, όντας τελείως απροστάτευτος, χωρίς κανένα «τείχος προστασίας» ή firewall για να αποτρέψει τις μυριάδες αυτές μολύνσεις που καθορίζουν ως επί το πλείστον την πολιτιστική του συμπεριφορά, τα πρέπει και τα οφείλω του, τις αρέσκειες και απαρέσκειές του, τις έλξεις και απωθήσεις του ή τις ιδεολογίες και τα πιστεύω του

… και που όλα μαζί τον ωθούν σε δράση, δίνοντας «νόημα» στην καθημερινή του ζωή και δικαιολογώντας τους καταστροφικούς πολέμους που εξαπολύει πολλές φορές εναντίον άλλων μιμιδίων, πολεμώντας δήθεν για τις αξίες του και τον «πολιτισμό» ή ενάντια στη «χυδαιότητα», «απιστία», αλλά εξυπηρετώντας στην «βαρβαρότητα» και πραγματικότητα πάντοτε το συμφέρον αυτών των ίδιων ιογόνων μιμιδίων από τα οποία έχει ο ίδιος ασυνείδητα, άκριτα και ανοχύρωτα μολυνθεί!

Αυτή είναι η «Μιμιδιομηχανή» της Susan Blackmore, ο «άνθρωπος μίμηση» ή «άνθρωπος μηχανή», χωρίς καμιά ουσιαστική «ταυτότητα» ή εσωτερικό «εαυτό» ή «ψυχή» μέσα του: συγκροτήματα απλώς μιμιδίων, μιμιδιακές ιστορίες, ιδέες και ιδεολογίες που εξυπηρετούν, καλύπτουν και δικαιολογούν άλλα μιμίδια…. Μιμίδια πίσω από μιμίδια, πίσω από άλλα μιμίδια, σε μια ατέρμονη ακολουθία, σαν τους φλοιούς του κρεμμυδιού, χωρίς κανένα ίχνος ουσίας ή «πυρήνα» στο κέντρο τους. Απλά όλοι αυτοί οι μιμιδιοφλοιοί δημιουργούν την παραίσθηση του «εαυτού», της «ψυχής» ή του «ανεξάρτητου» και ως ένα σημείο δυνητικά «αθάνατου», αν ενστερνιστεί κάποιος τις διδασκαλίες της τοπικής θρησκείας του, δήθεν «ατομικού» όντος!

Καταλαβαίνω την πιθανή αντίδρασή σας …Αλλά γίνετε πιο στοχαστικοί για να καταλάβετε… Δεν είμαστε αυτό που υποτίθεται ότι είμαστε και τόσο πολύ σεβόμαστε και αγαπάμε! Είμαστε ένα τίποτα, ένα παιχνίδι στα χέρια των πολιτιστικών μας μιμιδίων, μια μιμιδιομηχανή, ή όπως χιουμοριστικά έχει ειπωθεί από τους εξελικτιστές βιολόγους μια κότα, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά το μέσον για να γεννήσει ένα αυγό ένα άλλο αυγό ή για να φτιάξουν ένα ή περισσότερα μιμίδια, άλλα μιμίδια, ή, όπως επίσης το έθεσε ο Daniel Denett “λόγιοι που χρησιμοποιούν οι βιβλιοθήκες για να δημιουργήσουν άλλες βιβλιοθήκες!». Ο ίδιος θεωρεί τα μιμίδια σαν ένα διαπιστωμένο πια γεγονός και τον άνθρωπο σαν «ένα ζώο μολυσμένο από μιμίδια»!

Ναι, είμαστε απλά παιχνιδάκια στα χέρια των πολιτισμικών μας γονιδίων που προσπαθούν συνεχώς να καταλάβουν τον εγκέφαλό μας και τη μνήμη μας και ας φανταζόμαστε τον εαυτό μας σαν «αετοί», «άνθρωποι» ή ακόμα «μάγοι» και «υπεράνθρωποι». Δεν έχουμε καμιά «οντότητα» ή «ουσιαστικότητα», αλλά αυτό δε σημαίνει και ότι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε! Η «ψυχή», ο «εαυτός», η «ταυτότητα» δεν υπάρχουν, αλλά θα μπορούσαν ίσως να υπάρξουν μετά από πολύ κόπο και τριβή… Προς το παρόν η «φύση» και ο «Θεός» τα αντιμάχονται … δεν τα χρειάζονται, μπορούν να κάνουν και χωρίς αυτά… Η ουσιαστική και συνειδητή εξέλιξη που λαθεμένα νομίζει ότι κατέχει ο μηχανικός άνθρωπος είναι «ενάντια» στη φύση, ενάντια στο «θεό»!

Στη Μιμιδική οι ιδέες θεωρούνται σαν ανεξάρτητες σχεδόν οντότητες, σε μια συμβιωτική σχέση με τους ανθρώπινους εγκεφάλους και τους πολιτισμούς. Τα μιμίδια τώρα που παράγουν με τον ανταγωνισμό τους τον ανθρώπινο πολιτισμό, μερικές φορές ανταγωνίζονται και με τα ίδια τα γονίδια, όπως π.χ. με την πολιτιστικά επιβαλλόμενη αγαμία σε ορισμένες τάξεις ιερέων και ασκητών. Εδώ ο φυσικός και σαρκικός έρωτας «εξευγενίζεται» και μετασχηματίζεται στον «θείο» έρωτα», εισβάλλοντας μεταμφιεσμένος στα μυστικιστικά οργασμικά οράματα των «αγίων» (Βλέπε Αγία Τερέζα της Αβίλης), αν δε βρει άλλες παραφυσικές διεξόδους…

Όπως σημειώνει η Blackmore, «κάθε μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί, θα αντιγραφεί. Ο κόσμος είναι έτσι γεμάτος από επιτυχή μιμίδια. Τα υπόλοιπα έχουν απλώς εκλείψει. Τα μιμίδια μπορούν να εμφανιστούν με άπειρους τρόπους. Κάθε φορά που λέμε κάτι, αυτό είναι ένα πιθανόν μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί από κάποιον ή όχι. Ο εγκέφαλός μας συνδέει συνεχώς παλαιά μιμίδια σε καινούργιους συνδυασμούς δημιουργώντας νέα μιμίδια. Υπάρχει συνεχώς μια «δημιουργική» εξελικτική διαδικασία μέσα στο κεφάλι μας και με τους ανθρώπους που επικοινωνούμε. Δεν υπάρχει συνεπώς μόνον ο βιολογικός αντιγραφέας, αλλά και ο πολιτιστικός, και από την αλληλεπίδρασή τους έχουμε, τελικά, σύμφωνα με την Blackmore, τη συνεξέλιξη μιμιδίων-γονιδίων:

Υπάρχουν φαινόμενα που δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνον από το γενετικό κίνητρο (όπως π.χ. η γλώσσα, η οποία δε φαίνεται να προσφέρει κανένα γενετικό πλεονέκτημα), αλλά εξηγούνται εύκολα με το μιμιδιακό κίνητρο. Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν κατά μήκος δύο και όχι ενός αξόνων: του γενετικού και του μιμιδιακού. Η γλώσσα διαδίδει μιμίδια. Επομένως η γλώσσα εξελίχθηκε για να διαδώσει καλύτερα τα μιμίδια. Η γλώσσα δεν αντιπροσωπεύει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα για τα γονίδια, αλλά για τα μιμίδια. Αμφότερα γονίδια και μιμίδια είναι αντιγραφείς με ισοδύναμο στάτους. Η εξέλιξη της ανθρώπινης φυλής καθοδηγείται από τη συνεξέλιξη των δυο αυτών αντιγραφέων….

Μια βασική διαφορά των δυο αυτών παράλληλων εξελίξεων, της βιολογικής και της πολιτιστικής, είναι ότι η μιμιδιακή εξέλιξη είναι Λαμαρκιανή (τα επίκτητα χαρακτηριστικά στην πραγματικότητα μπορούν να διαβιβαστούν στους απογόνους), ενώ η γενετική όχι. Ο ίδιος ο συνειδητός εαυτός μας θεωρείται επίσης ένα σύνθετο μιμίδιο, ένα συμμιμίδιο, μια ιστορία φτιαγμένη από τα μιμίδια. Από αυτή την άποψη, δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε για ελεύθερη βούληση. Η ελεύθερη βούληση είναι το επακόλουθο της ιστορίας (μιας πολύ σύνθετης ιστορίας, λόγω τόσο πολλών αλληλεπιδρόντων μιμιδίων) που παίζεται μέσα στο κεφάλι μας. Το “σχέδιο του σώματος” επιτυγχάνεται μέσω του ανταγωνισμού των γονιδίων, δηλ. τα γονίδια ανταγωνίζονται για να μεταβιβαστούν σε ένα άλλο σώμα και στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας σχηματίζεται το σώμα.

Το “σχέδιο του μυαλού” από την άλλη μεριά επιτυγχάνεται με τον ανταγωνισμό των μιμιδίων: τα μιμίδια ανταγωνίζονται να περάσουν σε ένα άλλο μυαλό και στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας δημιουργείται το μυαλό. Χρειάζονται και οι δυο παράγοντες: ο γενετικός και ο μιμιδιακός, για να εξηγήσουμε τι είμαστε. Τα γονίδια μας δίνουν γενικά μερικές ικανότητες ή δεξιοτεχνίες και μετά τα μιμίδια καθορίζουν πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε. Μπορεί π.χ. κάποιος να είναι γενετικά προικισμένος σα συγγραφέας, αλλά τα μιμίδια είναι αυτά που θα καθορίσουν τι ακριβώς αυτός θα γράψει.

Κάποιες ιδέες θα μεταδοθούν με λιγότερη επιτυχία από άλλες. Οι δεύτερες τελικά θα εκλείψουν, ενώ οι πρώτες θα επιβιώσουν, θα εξαπλωθούν και τελικά, κατά το μάλλον ή ήττον θα μεταλλαχτούν, συνεχίζοντας την εξέλιξή τους. Στη  διαδικασία αυτή της εξέλιξης και μετάλλαξης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα μιμίδια που αναπαράγονται πιο αποτελεσματικά κι εξαπλώνονται έτσι καλύτερα, μπορεί να αποδειχτούν μερικές φορές πολύ επιβλαβή για τους ξενιστές τους, όπως π.χ. το αυτοτοξικό μιμίδιο της αυτοκτονίας των καμικάζι πολεμιστών, του χαρακίρι των ταπεινωμένων σαμουράι ή της ομαδικής αυτοκτονίας των μελών διαφόρων θρησκευτικών αιρέσεων.

Μια άλλη βασική διαφορά μεταξύ γονιδίων και μιμιδίων είναι ότι στα γονίδια η αντιγραφή ή γενετική μεταφορά γίνεται πάντα «κάθετα» (από το γονέα στο παιδί) και σε περιορισμένο μόνον αριθμό απογόνων. Αντίθετα, στην πολιτιστική μεταφορά τα μιμίδια μπορούν να διαβιβαστούν με οποιοδήποτε τρόπο μεταξύ δυο οποιωνδήποτε ατόμων («οριζόντια» μετάδοση) και σε μεγάλη έτσι ποσότητα αντιγράφων, κάνοντάς τα έτσι να μοιάζουν περισσότερο με τις μολύνσεις ή τα παράσιτα.

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που για τη μελέτη της διάδοσης των ιδεών έχουν χρησιμοποιηθεί μοντέλα από την γενετική των πληθυσμών και της επιδημιολογίας! Μια ακόμα «παρασιτική» ιδιότητα των μιμιδίων είναι ότι μπορούν να παραμείνουν αδρανή για μεγάλες χρονικές περιόδους, μέχρι να ενεργοποιηθούν τελικά από κάποια ειδική συνθήκη ή μηχανισμό, κατ’ ανάλογο τρόπο με τους βιολογικούς ιούς ή τους ιούς των υπολογιστών.

Ένα πολιτιστικό γνώρισμα μπορεί να έχει εξελιχθεί με τον τρόπο που έχει εξελιχθεί
απλά επειδή είναι πλεονεκτικό προς τον εαυτό του
Richard Dawkins

Αντιγραφόμενα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο τα μιμίδια πολλαπλασιάζονται μέσω της κοινωνίας,
εξελισσόμενα τυφλά, καθώς προχωρούν διαμορφώνοντας τον πολιτισμό μας.
Susan Blckmore

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ, ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΙΜΙΔΙΩΝ: Σύμφωνα με τον Dawkins, τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού αντιγραφέα: Η πιστότητα της αντιγραφής (όσο πιο πιστό είναι το αντίγραφο, τόσο περισσότερο μέρος του αρχικού μοντέλου θα παραμένει μετά από πολλούς κύκλους αντιγραφής), η γονιμότητα (όσο ταχύτερη είναι η αντιγραφή, τόσο περισσότερο θα εξαπλωθεί το μιμίδιο και η μακροβιότητα (όσο περισσότερο ζει το αντιγραφόμενο «σχέδιο», τόσο περισσότερα αντίγραφα θα μπορούν να παραχθούν απ’ αυτό).

Πολλά ισχυρά πολιτιστικά μιμίδια διαθέτουν και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά., όπως π.χ. τα θρησκευτικά δόγματα, τα οποία έχουν ειδικούς μάλιστα αυστηρούς κανόνες εναντίον μιας λαθεμένης αντιγραφής (π.χ. «ιερά κείμενα» και κανόνες εναντίον των «αιρέσεων»…) Υπάρχουν όμως και ορισμένες εξελικτικές τάσεις που βοηθούν λιγότερο ή περισσότερο στην αντιγραφή ενός μιμιδίου. Αυτές περιλαμβάνουν:

* Την Εμπειρία: Εάν ένα μιμίδιο δε συσχετίζεται με την εμπειρία ενός ατόμου, τότε η πιθανότητα της ενθύμησής του είναι μικρή.

* Την Ευχαρίστηση ή τον Πόνο: Εάν ένα μιμίδιο καταλήγει σε μεγαλύτερη ευχαρίστηση ή λιγότερο πόνο για τον ξενιστή του, τότε υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα αυτός να το θυμηθεί.

* Το Φόβο ή τη Δωροδοκία: Εάν ένα μιμίδιο περιλαμβάνει μια απειλή για τον άνθρωπο, τότε αυτός μπορεί να φοβηθεί και να το πιστέψει. Παρόμοια, εάν ένα μιμίδιο υπόσχεται κάποια μελλοντική ανταμοιβή, τότε οι άνθρωποι έχουν την τάση να το πιστέψουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι η απειλή της αιώνιας τιμωρίας των θρησκευτικών δογμάτων, εάν κάποιος παρατυπήσει στις προτροπές τους, ή, όπως τα ίδια λένε, να «αμαρτήσει»…

* Τη Λογοκρισία: Εάν ένας οργανισμός καταστρέφει όλα τα συστήματα ενθύμησης ενός ιδιαίτερου μιμιδίου ή ελέγχει τη χρήση του, τότε το μιμίδιο αυτό έχει ένα επιλεκτικό μειονέκτημα.

* Την Οικονομική Επιφάνεια: Εάν άνθρωποι ή οργανώσεις με οικονομική επιφάνεια (“rich and famous”…) και επιρροή εκθέτουν ένα ιδιαίτερο μιμίδιο, τότε το μιμίδιο αυτό έχει μια μεγαλύτερη πιθανότητα να αντιγραφεί σε ένα μεγαλύτερο ακροατήριο. Εάν επίσης ένα μιμίδιο υποτίθεται ότι βοηθάει ένα άτομο να αποκτήσει περισσότερα χρήματα, τότε αυτό διαδίδεται ευκολότερα μέσω της μίνησης (π..χ. «Ο χρόνος είναι χρήμα»… «Με τη σκληρή δουλειά μπορείς να επιτύχεις τα πάντα!» κ.λ.π.).

* Τη Διάκριση: Εάν ένα μιμίδιο επιτρέπει στους ακροατές του να αναγνωρίζουν και να σέβονται αυτούς που το εκφράζουν, τότε το μιμίδιο αυτό έχει επιλεκτικά μια μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Οι ακροατές θα θελήσουν να γίνουν και οι ίδιοι εκφραστές του ή τουλάχιστον μιας άλλης εξελιγμένης ή αλλοιωμένης απόδοσής του.

Σύμφωνα με τη Μιμιδιτική, τα meme αναπτύσσονται μέσω φυσικής επιλογής, ανάλογα με τη Δαρβινική θεωρία της βιολογικής εξέλιξης, παραλλαγής, μετάλλαξης, μέσω των διαδικασιών της ανταγωνισμού και κληρονομικότητας, επηρεάζοντας την αναπαραγωγική αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού. Έτσι μερικά μιμίδια ή ιδέες θα μεταδοθούν αναποτελεσματικότερα από άλλα και θα εκλείψουν, ενώ άλλα θα επιβιώσουν, θα εξαπλωθούν και θα μεταλλαχθούν προς κάτι καλύτερο ή χειρότερο. Τα πιο πετυχημένα πάντως μιμίδια στους ξενιστές τους δε είναι πάντα αυτά που, όπως υποτίθεται, τον ωφελούν, αλλά εκείνα που αναπαράγονται πιο αποτελεσματικά. Με αυτή την έννοια μερικά από αυτά τα «αποτελεσματικά» μιμίδια μπορεί να είναι –και είναι- λίαν επιβλαβή για τους ξενιστές τους.

Τα μιμίδια δεν αντιγράφονται πάντα τέλεια και μπορούν να παραποιηθούν εντελώς μετά από αρκετές αντιγραφές, μοιάζοντας τότε ελάχιστα με το πρωτότυπο. Πολλά μη ελεγχόμενα πολιτιστικά μιμίδια αναπαράγονται με αυτό τον τρόπο, κατά αναλογία με το παιχνίδι του «χαλασμένου τηλεφώνου». Η «φυσική» πάντως επιλογή ευνοεί τα μιμίδια που μπορούν να κατανοηθούν ευκολότερα, να ενθυμηθούν και να μεταδοθούν στους άλλους. Δυσνόητες αποδόσεις ενός χρήσιμου μιμιδίου είναι επιλεκτικά αναποτελεσματικές και σύντομα εκλείπουν.

Το μιμίδια επίσης δεν μεταλλάσσονται με έναν παθητικό πάντα τρόπο. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος όπου εδρεύουν μπορεί να τα τροποποιήσει ενεργητικά, κάτι αντίστοιχο με τους κυτταρικούς μηχανισμούς διόρθωσης των γενετικών λαθών. Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι δημιουργούν και τροποποιούν μιμίδια συνεχώς, ακόμα και μέσω του εσωτερικού τους διαλόγου.

Σχετικά με τον Κύκλο Ζωής τώρα ενός μιμιδίου οι επιστήμονες δέχονται ότι αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια που προσδιορίζουν συγχρόνως και την αποτελεσματικότητά του:

1.Την Αφομοίωση του μιμιδίου από ένα όν, το οποίο με αυτόν τον τρόπο γίνεται ξενιστής αυτού του μιμιδίου.

2. Τη Διατήρηση του μιμιδίου στη μνήμη αυτού του όντος.

3. Την Έκφραση ή εκτέλεση αυτού του μιμιδίου από το συγκεκριμένο όν με τη γλώσσα, τη συμπεριφορά ή οποιαδήποτε άλλη μορφή επικοινωνίας που μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους άλλους.

4. Τη Μετάδοση του δημιουργημένου με αυτόν τον τρόπο μηνύματος σε ένα ή περισσότερα άλλα όντα.

Αυτό το τελευταίο στάδιο ακολουθείται στη συνέχεια πάλι από το πρώτο, ολοκληρώνοντας έτσι τον κύκλο της αντιγραφής. Σε καθένα από τα τέσσερα αυτά στάδια δρουν οι δυνάμεις της «φυσικής επιλογής, με αποτέλεσμα μερικά μιμίδια να  προτιμούνται και άλλα να εξαλείφονται. Ως προς την επιλεκτικότητα τώρα και αποτελεσματικότητα των διαφόρων μιμιδίων μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής. Για να είναι επιτυχές ένα μιμίδιο και να συνεχίσει να υπάρχει, πρέπει να ικανοποιεί τρεις βασικούς όρους:

1. Να βρει έναν τουλάχιστον ξενιστή να το αποθηκεύσει στη μνήμη του.

2. Η “εκτέλεσή” του να μην θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του ξενιστή, τουλάχιστον μέχρι αυτό να αναπαραχθεί.

3. Να μπορεί το μιμίδιο αυτό να αντισταθεί στην επίθεση άλλων αντιτιθέμενων μιμιδίων. (πόλεμος πατήρ πάντων)

Εάν πάντως ένα μιμίδιο είναι ιδιαίτερα μολυσματικό (αυτοτοξικό), μπορεί να διαδοθεί και ας μην ικανοποιεί τα τρία παραπάνω κριτήρια. Τα παρασιτικά μιμίδια εξαρτώνται για τη διάδοσή τους μόνον από την εσωτερική τους δομή και αποσκοπούν στη μόλυνση ενός μέγιστου αριθμό φορέων, αδιαφορώντας τελείως για την ευημερία τους. Αυτή ακριβώς η μολυσματικότητα ή επιδημικότητα διαφοροποιεί σημαντικά τη μιμιδιακή από τη γονιδιακή επιλογή. Τα γονίδια δεν είναι μολυσματικά. Το ζήτημα αυτής της μολυσματικότητας των μιμιδίων γίνεται μάλιστα σημαντικότερο όσο καλύτερα είναι τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας. Είναι εντυπωσιακό άλλωστε το πόσο γρήγορα εξαπλώνονται σήμερα οι μόδες και οι χοροί σε ολόκληρο τον κόσμο. (αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσθαι και μη ουδέποτε το αυτό μένειν)

Συνήθως, σα μια προτροπή προς την αντιγραφή του, το μιμίδιο συμπεριλαμβάνει διάφορα ελκυστικά χαρακτηριστικά για να πείσει τον ξενιστή του να μολυνθεί από αυτό – όπως π.χ. «ελευθερία», «τάξη», «ασφάλεια», «οικονομικά οφέλη» κ.α. – ή καταφεύγει ακόμα και στην κινδυνολογία και απειλή (χαρακτηριστικό γνώρισμα των πολιτικών και θρησκευτικών δογμάτων) για να πείσει τους αναποφάσιστους. Γενικότερα ένα σύνθετο μιμίδιο ή συμμιμίδιο, για να μπορεί να διαδοθεί ευκολότερα, πρέπει να περιλαμβάνει τέσσερα βασικά μέρη: το δόλωμα, το αγκίστρι, την απειλή και το εμβόλιο.

* Το Δόλωμα είναι το μέρος του μιμιδίου που υπόσχεται ότι θα ωφελήσει τον ξενιστή του. Αυτό συνήθως δικαιολογεί, αλλά δεν παροτρύνει ρητά την αντιγραφή του μιμιδίου. Ονομάζεται επίσης συμμιμίδιο ανταμοιβής. Στις περισσότερες θρησκείες είναι η «Σωτηρία», ο Παράδεισος», η «Απελευθέρωση» ή η «Αιώνια Ευδαιμονία». Άλλα συνηθισμένα συμμιμίδια δολώματα είναι η «Ασφάλεια», η «Ευημερία» και η «Ελευθερία».

Πόσοι και πόσοι φτωχοί Άραβες αγωνιστές στη Μέση Ανατολή δε ζώστηκαν με βόμβες και αυτοθυσιάστηκαν για το καλό του λαού τους και για να πάνε οι ίδιοι στον «Παράδεισο», όπως τους έταξαν οι καθοδηγητές τους, και για να ζήσουν και οι υπόλοιποι κοντινοί συγγενείς τους πιο ανθρώπινα από την υλική αποζημίωση προς την οικογένεια του θυσιασθέντος «μάρτυρα»! Πόσα και πόσα μέλη επίσης μιας θρησκευτικής σέκτας δεν αυτοκτόνησαν ομαδικά, παρασυρόμενα από τους ηγέτες τους, για να πάνε και αυτοί μια ώρα αρχύτερα στον «Παράδεισο»…

Μερικά πάντως δολώματα είναι αρκετά πιο απλά, όπως π.χ. στην αφήγηση ενός αστείου ή ανέκδοτου που ακούσαμε. Το επαναλαμβάνουμε συνήθως στους άλλους, για να τους κάνουμε να γελάσουν και να αποδειχθούμε έτσι έμμεσα πνευματώδεις και δημοφιλείς προς αυτούς.

* Το Αγκίστρι ή Γάντζος είναι το τμήμα του μιμιδίου που παροτρύνει την αντιγραφή του. Το αγκίστρι είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό όταν δεν εκφράζεται ρητά, αλλά αποτελεί μια λογική συνέπεια του περιεχομένου του μιμιδίου.

* Η Απειλή είναι το μέρος του συμμιμιδίου που ενθαρρύνει την προσκόλληση και αποθαρρύνει την ελαττωματική αντιγραφή. Στα περισσότερα θρησκευτικά μιμίδια είναι η «Καταδίκη στην Κόλαση” ή η «Αιώνια Τιμωρία».

* Το Εμβόλιο είναι το μέρος του σύνθετου μιμιδίου που το προστατεύει από τα ανταγωνιστικά του μιμίδια.

1. Το εμβόλιο του Συντηρητισμού είναι το εξής: Αντισταθείτε αυτόματα σε όλα τα νέα μιμίδια!.

2. Το εμβόλιο της Ορθοδοξίας είναι το εξής: Απορρίψτε αυτόματα όλα τα νέα μιμίδια!

3. Το εμβόλιο της Επιστήμης είναι το εξής: Ελέγξτε τα νέα μιμίδια ως προς τη θεωρητική τους συνέπεια και, όπου είναι δυνατόν, για την εμπειρική επαναληψιμότητά τους. Να γίνεται συνεχής επανεκτίμηση των παλιών μιμιδίων. Να αποδέχεστε τα σύνθετα μιμίδια μόνον υπό όρους, εν αναμονή της μελλοντικής τους επαναξιολόγησης.

4. Το εμβόλιο του Ριζοσπαστισμού είναι το εξής: Αποδεχθείτε ένα νέο σύνθετο μιμίδιο, απορρίψτε όλα τα άλλα!

5. Το εμβόλιο του «Μηδενισμού» είναι το εξής:: Απορρίψτε όλα τα σύνθετα μιμίδια, νέα και παλιά!

6. Το εμβόλιο της «Νέας Εποχής» είναι το εξής: Δεχτείτε όλα τα ελκυστικά μιμίδια, παλιά και νέα, ανεξάρτητα από την εμπειρική (ή ακόμα την εσωτερική) τους συνέπεια. Απορρίψτε όλα τα άλλα!

Γενικότερα τα μιμίδια προσπαθούν να συσχετίζονται με την εμπειρία του ατόμου στο οποίο απευθύνονται, να του προκαλούν «ευχαρίστηση», να του τάζουν διάφορα πράγματα – συνήθως φύκια για μεταξωτές κορδέλες ή οικονομικές, σεξουαλικές και «πνευματικές» απολαβές – ή να του προκαλούν φόβο και τρόμο, αν παρακούσει κάποια βασική εντολή τους. Προσπαθούν επίσης να επηρεάσουν ιδιαίτερα τα άτομα (ή να δείξουν έστω ότι τα έχουν επηρεάσει) που σέβεται και θαυμάζει για διάφορους (αδαείς και ανόητους συνήθως) λόγους ο περισσότερος κόσμος (τραγουδιστές, ηθοποιούς, πολιτικούς, πρόσωπα της επικαιρότητας ή οικονομικά επιφανή και καταξιωμένα κοινωνικά άτομα), έτσι ώστε να μπορούν τα μιμίδια, μέσω της ομαδικής μίμησης των «σπουδαίων» αυτών προσώπων, να διαδοθούν γρηγορότερα, σε όσο το δυνατόν περισσότερους ξενιστές.

Όσον αφορά τώρα το θάνατο ενός μιμιδίου, αν και αυτό μπορεί να θεωρηθεί γενικά αθάνατο, υπάρχουν τέσσερες τουλάχιστον αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν την εξάλειψή του: ο θάνατος του ξενιστή, οι αλλαγές στο περιβάλλον, η εγγενής αδυναμία του ίδιου του μιμιδίου ή η αποβολή του από άλλα μιμίδια.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΙΜΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΩΝ: Παρόλο που και η γονιδιακή και η πολιτιστική εξέλιξη υφίστανται τις τυφλές διαδικασίες της φυσικής επιλογής, η μιμιδιακή είναι αρκετά πιο ευλύγιστη από τη βιολογική. Τα γονίδια μεταβιβάζονται αρκετά βραδύτερα από τα μιμίδια και αντιγράφονται σε ένα μικρό πάντα αριθμό απογόνων, ενώ τα μιμίδια μπορούν να αντιγραφούν σε ένα απεριόριστο αριθμό ατόμων.

Σύμφωνα με τον ιδρυτή της κοινωνιοβιολογίας Ε. Ο. Wilson, «τα γονίδια κρατούν τον πολιτισμό δεμένο με ένα λουρί». Με άλλα λόγια, αν και μερικές φορές μπορεί ο πολιτισμός να αναπτυχθεί προς μια κατεύθυνση που είναι αντιπαραγωγική για τη διάδοση των γονιδίων, αυτός θα επανέλθει μακροπρόθεσμα στην καθοριζόμενη από τα γονίδια φυσική επιλογή, όπως ένα απομακρυσμένο σκυλί που συγκρατείται με ένα λουρί από τον ιδιοκτήτη του. Υπό αυτή την έννοια τα μιμίδια είναι σκλάβοι των γονιδίων και μπορούν να ευημερούν μόνον μέσω αυτών..

Δε φαίνεται όμως αυτό να ισχύει. Η μιμιδιακή εξέλιξη είναι πολλές τάξεις μεγέθους γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη από τη γενετική εξέλιξη. Τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια, παρόλο που η βιολογική μας δομή έχει παραμείνει ουσιαστικά σταθερή, ο πολιτισμός μας έχει αλλάξει δραματικά. Η μεγαλύτερη εξελιξιμότητα των μιμιδίων τα φέρνει πολλές φορές σε ανταγωνισμό με τα γονίδια, και παρά την άποψη του Wilson και άλλων πολλών εξελικτιστών επιστημόνων που τα αμελούν ανάγοντας τα πάντα στη βιολογική εξέλιξη, οι μιμιδιστές υποστηρίζουν ότι την τελική μάχη θα την κερδίσουν μακροπρόθεσμα τα πολιτισμικά μας μιμίδια, λόγω ακριβώς των πολύ ισχυρότερων χαρακτηριστικών τους. Το γεγονός ότι τα πολιτιστικά μας μιμίδια φαίνονται να είναι εξελικτικά πιο προικισμένα από τα βιολογικά μας γονίδια έχει οδηγήσει μερικούς να ορίσουν τον άνθρωπο σαν ένα πολιτιστικό και όχι σαν ένα βιολογικό ζώο.

ΜΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΙΔΙΟΜΗΧΑΝΕΣ: Τα μιμίδια έχουν σαν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό τους τη διάδοσή τους μέσω της μίμησης. Γενικά θεωρείται ότι η μίμηση αναπτύχθηκε αρχικά στους μακρινούς προγόνους μας μέσα από τις διαδικασίες της φυσικής επιλογής, επειδή αποδείχθηκε μια πολύτιμη ικανότητα για τη μάθηση, η οποία αύξανε την αναπαραγωγικότητα ενός όντος ή επειδή η σεξουαλική επιλογή των καλύτερων μιμητών οδήγησε σε μια περαιτέρω γενετική ενίσχυση της ικανότητας των εγκεφάλων να μιμούνται καλά. Σύμφωνα με την Susan Blackmore, εμείς οι άνθρωποι, αντίθετα από οποιαδήποτε άλλα ζώα, μιμούμαστε εύκολα και σχεδόν τα πάντα.

Εάν δεχθούμε ότι τα μιμίδια μεταβιβάζονται με τη μίμηση, τότε πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι μόνο οι άνθρωποι είναι ικανοί για μια εκτενή μιμητική μετάδοση. Είναι η μίμηση που μας καθιστά διαφορετικούς από άλλα ζώα, γι’ αυτό μόνον εμείς έχουμε τόσο μεγάλους εγκεφάλους, γλώσσα και σύνθετο πολιτισμό.

Η άποψή της είναι ότι μόλις οι πρόγονοί μας άρχισαν να βγάζουν διάφορους ήχους, μερικοί από αυτούς αντιγράφηκαν από άλλους. Τα επιτυχή αυτά μιμίδια επηρέασαν μετά την επιλεκτικότητα των γονιδίων, αναγκάζοντάς τα να κατασκευάσουν εγκεφάλους που να μπορούν να αντιγράψουν τα επιτυχή αυτά μιμίδια.

Προτείνω ότι με αυτήν την διαδικασία οι επιτυχείς ήχοι – οι βάσεις της προφορικής γλώσσας – οδήγησαν βαθμιαία τα γονίδια στη δημιουργία ενός εγκεφάλου που ήταν όχι μόνο μεγάλος, αλλά ιδιαίτερα έμπειρος στην αντιγραφή αυτών των ιδιαίτερων εκφράσεων. Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική ανθρώπινη γλωσσική ικανότητα. Αυτή σχεδιάστηκε από τον μιμιδιακό ανταγωνισμό και τη συνεξέλιξη μιμιδίων και γονιδίων.

Τι είναι αυτό που μας καθιστά ανθρώπους; Στην αρχή ήταν η μίμηση και η εμφάνιση των μιμιδίων Τώρα είναι ο τρόπος που εργαζόμαστε σα μιμιδιομηχανές, ζώντας στον πολιτισμό που τα μιμίδια μας έχουν κάνει να δημιουργήσουμε.

Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να σκεπτόμαστε; Η εκπληκτική απάντηση της Μιμιδιακής είναι επειδή τα μιμίδια μας αναγκάζουν να συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε και να μιλάμε για να διαδώσουμε περισσότερα μιμίδια!

Το βασικό θέμα του βιβλίου « Η Μιμιδιομηχανή» είναι ότι όλοι μας είμαστε μηχανές μιμιδίων που εξελίχθηκαν σαν διαδότες ιδεών. Δεν έχουμε καμιά εγγενή αξία, είμαστε μόνο τόσο καλοί όσο και οι ιδέες που διαδίδουμε. Εφευρεθήκαμε για να βοηθήσουμε το ταξίδι των ιδεών, όπως ακριβώς οι μηχανές φαξ, τα βιβλία και το Διαδίκτυο. Είμαστε ανθρώπινα τηλέφωνα, γεννημένα για να αναπαράγουν σκέψεις! Όπως επισημαίνει:

Δεν είμαστε ούτε σκλάβοι των γονιδίων μας, ούτε λογικοί αυτεξούσιοι πολίτες που δημιουργούμε την τέχνη, τον πολιτισμό, την επιστήμη και την τεχνολογία για την ευτυχία μας. Αντίθετα, είμαστε ένα τμήμα μιας απέραντης εξελικτικής διαδικασίας στην οποία τα μιμίδια είναι οι εξελισσόμενοι αντιγραφείς κι εμείς οι Μηχανές των μιμιδίων… Εμείς οι άνθρωποι είμαστε μιμιδιομηχανές. Το ίδιο είναι οι εκτυπωτές, τα τηλέφωνα, οι υπολογιστές και οι σέρβερς του διαδικτύου.

Σύμφωνα με τη θεωρία της Μιμιδικής, όλες αυτές οι μηχανές σχεδιάστηκαν από την μιμιδιακή εξέλιξη. Τα μιμίδια είναι συνήθειες, δεξιότητες, ιδέες, τεχνολογίες και ιστορίες, που αντιγράφονται από άτομο σε άτομο ή από ένα άτομο σε τεχνολογικά αντικείμενα. Με άλλα λόγια, όλος ο πολιτισμός μας είναι μιμίδια. Όπως τα γονίδια, τα μιμίδια είναι εγωιστικοί αντιγραφείς. Είναι πληροφορίες που αντιγράφονται μέσω της μετάλλαξης και της επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι εξελίσσονται προς όφελός τους, ανεξάρτητα από την επίδρασή τους στους ανθρώπους που τα αντιγράφουν, τα είδη ή τον πλανήτη….

Σήμερα η σύγχρονη τεχνολογία πληροφοριών σχεδιάζεται από την μιμιδιακή εξέλιξη. Το Διαδίκτυο και ο Παγκόσμιος Ιστοχώρος είναι οι αναπόφευκτες συνέπειες της συνεξέλιξης μεταξύ των αντιγραφέων και του μηχανισμού αντιγραφής τους. Τι θα συμβεί τώρα;

Η διαδικασία δεν είναι υπό τον έλεγχό μας και δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις. Ίσως όμως μπορούμε με την κατανόηση των εμπλεκόμενων διαδικασιών να αντιμετωπίσουμε καλύτερα το γεγονός ότι είμαστε μηχανές αντιγραφής σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Την άποψη της Susan Blackmore για την αποκλειστικότητα της μίμησης μόνον στους ανθρώπους, μέσω του αυστηρά τιθέμενου από αυτήν ορισμού της μίμησης, δεν τη συμμερίζονται όλοι οι ερευνητές.

Αρκετοί από αυτούς θεωρούν ότι κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα ζώα, τα οποία επίσης μιμούνται και μαθαίνουν από τους γονείς τους τα βασικά στοιχεία για τη επιβίωσή τους. Μπορεί τα πολιτιστικά τους μιμίδια να διαφέρουν από αυτά των ανθρώπων, όμως και αυτά μιμούνται και ανταλλάσσουν μεταξύ τους μιμίδια κραυγών και συμπεριφοράς. Κατά την άποψή τους λοιπόν η Μιμιδική θα πρέπει να επεκτείνει την ανάλυσή της και στο ζωικό βασίλειο και όχι μόνον στους ανθρώπους.

Μιμιδική Μηχανική: Κατά αναλογία τώρα με τη γενετική μηχανική, υπάρχει και η μιμιδική μηχανική (Memetics) ή μιμιδιομηχανική, που ασχολείται με τη συνθετική ανάπτυξη μιμιδίων με σκοπό την αλλαγή της συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων. Αυτή χρησιμοποιεί συνήθως διάφορες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές μελέτες για την αναάπτυξη των κοινωνιών, των τρόπων σκέψης των ανθρώπων, την εξέλιξη και υποβλητικότητα του μυαλού τους και άλλα πολλά. Τη μιμιδική αυτή μηχανική χρησιμοποιεί σ’ ένα μεγάλο μέρος το σύστημα για να υποδουλώνει και ελέγχει τις μεγάλες μάζες. Τις ίδιες ιδέες της μιμιδικής μηχανικής (και της προπαγάνδας) χρησιμοποιεί συνειδητά και η εμπορική διαφήμιση για να διεισδύσει επίσης στις μεγάλες μάζες.

Από την άλλη μεριά, μόλις ανοίξει κάποιος το στόμα του και πει κάτι ή κάνει κάτι που δεν έχει ακόμα αντιγραφεί από κάποιον άλλον, αλλά που μπορεί να αντιγραφεί από άλλους, τότε αυτός έχει απελευθερώσει ένα νέο μιμίδιο! Με αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλοι μας τελικά είμαστε σε έναν ορισμένο βαθμό (άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο, ασυνείδητα) μιμιδιομηχανικοί….

ΜΙΜΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: Το Διαδίκτυο είναι το καλύτερο σύγχρονο μέσον για τη γρήγορη, αποτελεσματική και πιστή διάδοση των μιμιδίων, «ο παράδεισος των μιμιδίων», όπως έχει περιγραφεί, ή ακόμα «ο έσχατος ξενιστής μιμιδίων». Μπορεί να μεταβιβάσει οποιοδήποτε είδος πληροφοριών, σε οποιοδήποτε σχεδόν μέρος του κόσμου, σε αμελητέο χρόνο.

Όπως επισημαίνει η Blackmore: Το Διαδίκτυο είναι ένας αληθινός παράδεισος για τα μιμίδια. Οι υπολογιστές αποθηκεύουν τις πληροφορίες ακριβέστερα από τους ανθρώπινους εγκεφάλους και μπορούν να αντιγράψουν αυτές τις πληροφορίες γρήγορα σε ένα απέραντο πλήθος άλλων υπολογιστών.

Αυτό σημαίνει ότι συμβαίνει μια νέα διαδικασία μιμιδιακής παρόρμησης στην οποία η αύξηση των διαθέσιμων μιμιδίων προκαλεί αύξηση στις μηχανές αντιγραφής τους κ.ο.κ.. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνον το Διαδίκτυο, αλλά και τα κινητά τηλέφωνα, τα CD players, MP3 playerς, DVDs, τηλεοπτικά τηλέφωνα και πολλά άλλα.

Είναι η εποχή μας, η εποχή των βιολογικών μιμιδιομηχανών. Ελάχιστοι άνθρωποι (αλλά ευτυχώς όχι όλοι ) σήμερα στις αναπτυγμένες κοινωνίες μπορούν να αντισταθούν στην επιθυμία ενός κινητού τηλφώνου. Σύντομα θα αισθανθούν την ανάγκη να πάρουν τον πιο πρόσφατο δέκτη, ενισχυτή σκέψης και όλα τα είδη ενισχύσεων που θα μετατρέψουν τους βιολογικούς τους εγκεφάλους σε υπερυπολογιστές. Θα μπορούν τότε να αποθηκεύσουν και να διαβιβάσουν ακόμη περισσότερα μιμίδια και τα μιμίδια θα συνεχίσουν την επέκταση αυτής της ικανότητας. Ήδη οι άνθρωποι είμαστε  παραφορτωμένοι…

Το Διαδίκτυο είναι επίσης ο παράδεισος των ψηφιακών ιών και των κατασκοπευτικών προγραμμάτων (spyware). Σήμερα δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις σε αυτό χωρίς ένα τείχος προστασίας (firewall) και ένα καλό αντικατασκοπευτικό πρόγραμμα. Αυτά όμως δεν εμποδίζουν τους εκατομμύρια διανοητικούς ιούς του Διαδικτύου να μολύνουν το μυαλό μας. Ο εγκέφαλός μας, όπως ήδη τονίσαμε, δε διαθέτει κανένα τείχος προστασίας και είναι ιδιαίτερα δεκτικός και παθητικός στις μιμιδιακές αυτές μολύνσεις και υποβολές. Μπορείς εύκολα και ΔΩΡΕΑΝ να προστατεύσεις τον υπολογιστή σου από ιούς και κακόβουλα λογισμικά, με τους ιούς του νου σου όμως χρειάζεται να κάνεις πολύ πολύ περισσότερα.

ΟΙ ΙΟΙ ΤΟΥ ΝΟΥ: “Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία Ζει απομυζώντας σαν βρικόλακας τη ζωντανή εργασία και ζει τόσο περισσότερο όσο περισσότερη εργασία αυτό απορροφά”. Ο Μάρξ για το Κεφάλαιο – μια ρήση που ταιριάζει πολύ στην περιγραφή των ιών. Όλοι γενικά οι άνθρωποι προσπαθούν να μολύνουν τους άλλους με τα μιμίδια που βρίσκουν πιο ελκυστικά, ανεξάρτητα από τη αντικειμενική αξία τους ή από το αν μερικά από αυτά μπορεί να αποδειχτούν επιβλαβή για τους ξενιστές τους. Όλες οι διάφορες ιδέες και ιδεολογίες μολύνουν όπως ένας ιός ή ένα βακτηρίδιο παρασιτικά το μυαλό μας, μεταβάλλοντας τη συμπεριφορά μας, κάνοντάς μας να θέλουμε να μιλήσουμε γι’ αυτές στους φίλους μας, εκθέτοντας έτσι και αυτούς στη μόλυνσή τους.

Πράγματι, ορισμένες ομάδες μιμιδίων μπορούν να ενεργήσουν σα “μιμιδιακοί ιοί”. Δρουν σαν ανεξάρτητες οντότητες που συνεχίζουν να μεταβιβάζονται ακόμη και σε βάρος των ξενιστών τους. Οι Σούφι έχουν μια αντίστοιχη διδασκαλία για τα Muwakkals, ατομικά όντα ή στοιχειακά που αποτελούν την ανθρώπινη σκέψη! Ανεξάρτητα από το αν αυτό συμβαίνει ή όχι πραγματικά, είναι γεγονός ότι τα μιμίδια συμπεριφέρονται ανάλογα με τους ζωντανούς οργανισμούς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν τις τεχνικές της επιδημιολογίας, της θεωρίας της εξέλιξης, της ανοσολογίας, της γλωσσολογίας και της σημειωτικής, για να μελετήσουν τον τρόπο αναπαραγωγής και εξάπλωσής τους.

Ο Μαρξ ονόμασε τη θρησκεία «όπιο του λαού», αλλά ο δεδηλωμένος αθεϊστής Dawkins προχώρησε ακόμα περισσότερο και την ονόμασε στο βιβλίο του «Η Αυταπάτη της Θρησκείας ( The God Delusion, 2006), μαζί με όλα τα θρησκευτικά μιμίδια, μολυσματικούς «Ιούς του Νου». Διάβασε οι Φονικοί Μονοθεισμοί και Γιατί δεν είμαι χριστιανός και από ξεκίνησε το κακό των μονοθεϊστικών θρησκειών ΑκενΑΤ-ΩΝ

Το μιμίδι είναι ένα ιδιαίτερο μερμήγκι που αναρριχάται με κόπο σε κάποιο μίσχο χλόης, όχι για κάποιο ιδιαίτερο λόγο ή όφελος, αλλά για να το φάει ένα ενδεχόμενο περαστικό πρόβατο, στο στομάχι του οποίου θα μπορέσει να αναπαραχθεί ο τρηματώδης σκώληκας (ταινία) που έχει μολύνει παρασιτικά τον εγκέφαλο αυτού του μερμηγκιού προτρέποντάς το προς τη συγκεκριμένη δράση!

Μιλάμε για τον πυρήνα των κυττάρων, τον «παράδεισο» αυτόν του «νόμιμου» και του παρασιτικού DNA. Το τελευταίο μπορεί να ενωθεί αδιάρρηκτα με το πρώτο, ακόμα και μέσα στα χρωμοσώματα, χωρίς να μπορεί να διακριθεί από αυτό. Προχωράει μετά στους υπολογιστές και στο κατάλληλο περιβάλλον που και αυτοί προσφέρουν για την αντιγραφή «νόμιμων» προγραμμάτων και παρασιτικών ψηφιακών ιών που μπολιάζονται πάνω τους επιζητώντας μέσω αυτών την αντιγραφή τους.

Όλη αυτή η παρασιτική δράση, εξηγεί, μπορεί και συμβαίνει διότι απλούστατα ο πυρήνας των κυττάρων και οι υπολογιστές παρέχουν ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη αυτών των ιών, με ένα καλά εδραιωμένο μηχανισμό για την αντιγραφή και διάδοσή τους .

Μετά από το κύτταρο και τους υπολογιστές προχωρά στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που και αυτός προσφέρει ένα θαυμάσιο περιβάλλον για την ανάπτυξη ανάλογων παρασίτων ή εγκεφαλικών ιών – «ιών του νου», όπως τους ονομάζει – ιδιαίτερα τοξικών ιδεών και μιμιδίων, στις οποίες κατατάσσει προεξεχόντως τις θρησκείες, θεωρώντας τες γενικά σαν ένα επιδημικό φαινόμενο.

Οι πιο ευφυείς ιοί δεν είναι αυτοί που προκαλούν μια γρήγορη τοπική καταστροφή και μπορούν στη συνέχεια να αντιμετωπιστούν, αλλά αυτοί που λανθάνουν της προσοχής και εργάζονται σιωπηλά στο παρασκήνιο, μέχρι να αποκτήσουν επιδημικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Σκέψου το βράσιμο του βάτραχου. Λίγο λίγο, σιγά σιγά και αόρατα για το απαίδευτο μάτι.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους ιούς του νου. Μπορεί να είμαστε θύμα ενός τέτοιου ιού και να μην το ξέρουμε, και μάλιστα να το αρνηθούμε σθεναρά. Και όμως ένας τέτοιος ιός μπορεί να μας παρακινεί να πιστεύουμε σε κάτι «αληθινό», «σωστό» ή «ενάρετο», χωρίς καμιά αξιόπιστη μαρτυρία ή λογική και συνεπαρμένοι μάλιστα από την «πίστη» μας να του προσδίδουμε μεγαλύτερη αξία, όσο λιγότερα στοιχεία γι’ αυτό διαθέτουμε! Συνήθως, παράλληλα με αυτή την πίστη μας, «τρέχει» και το μιμίδιο του «Μυστηρίου» αυτού που πιστεύουμε. Η βασική εδώ ιδέα είναι ότι το «μυστήριο» αποτελεί μια αρετή από μόνο του και δεν πρέπει επομένως να ξεδιαλυθεί ποτέ, για να συνεχίσει να μας προκαλεί δέος και να διατηρεί ακλόνητη την πίστη μας στα διάφορα αυθαίρετα δόγματα και ανοησίες που πιστεύουμε. Το αποκορύφωμα μιας τέτοιας ακραίας μόλυνσης είναι ο Τερτυλλιανού «Certum est quia παρανοϊκός αφορισμός του impossibile est”

– Είναι σίγουρο επειδή είναι αδύνατον!

Και δεν είναι μόνον αυτό. Η μόλυνση της «πίστης» μας δε σταματάει εδώ, σ’ εμάς τους ίδιους, στις ψευδαισθήσεις μας και στις αυταπάτες μας, αλλά προχωρά πολλές φορές σε μια εξωτερική δράση εναντίον άλλων, αντιπάλων μιμιδίων ή πίστεων άλλων ανθρώπων, σκοτώνοντάς τους ή υποστηρίζοντας έστω το θάνατό τους. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις, κυριαρχεί απλά ένα αίσθημα «κακίας» και αντίδρασης προς τους «αλλόπιστους», «αποστάτες» ή «αιρετικούς». Από την άλλη μεριά, μερικές φορές το ίδιο το μιμίδιο της πίστης μας είναι αυτοτοξικό, επιζητώντας τη δική μας καταστροφή για διάφορους «ενάρετους» λόγους ή λόγους «σωτηρίας» μας κι «απελευθέρωσής» μας.

Μολυσμένοι από το συμμιμίδιο της πίστης και της θρησκείας ουδέποτε καθόμαστε να σκεφτούμε και να αναρωτηθούμε γιατί και με ποια στοιχεία υποστηρίζουμε έτσι άκριτα και τυφλά αυτό το σύνολο πεποιθήσεων από κάποιο άλλο. Νομίζουμε συνήθως ότι επιλέξαμε ελεύθερα ή ότι η θρησκεία μας είναι η καλύτερη, διότι είναι «η μόνη αληθινή». Αρνούμαστε να διακρίνουμε το απλούστατο γεγονός ότι η επιλογή μας αυτή δεν είναι προϊόν μιας σοβαρής διερεύνησης και εξέτασης πολλών άλλων συστημάτων, αλλά εντελώς τυφλή και τυχαία, επηρεαζόμενη άμεσα από τους τοπικούς παράγοντες της γέννησής μας.

Η «πίστη» μας είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία η πίστη συνήθως των γονέων μας και των παππούδων μας! Μολυνθήκαμε απλώς από μικροί, από το οικογενειακό και πολιτιστικό περιβάλλον μας, όταν δε διαθέταμε κανένα μέσον άμυνας για να αντιπαρατάξουμε εναντίον αυτών των τοξικών μιμιδίων.

Μέσα από τις χιλιάδες μικρές αιρέσεις χαρισματικών ηγετών που εμφανίστηκαν στη διάρκεια της ιστορίας, μερικές αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές, διότι περελάμβαναν απλά την εντολή της αντιγραφής του με αντίστοιχες απειλές και υποσχέσεις για τους παραβάτες και τους πιστούς. Απειλές θανάτου ή αιώνιας τιμωρίας για τους ανυπάκουους και υποσχέσεις σωτηρίας και μακαριότητας για τους υπάκουους πιστούς.

Μέσα από τους ίδιους εξελικτικούς αλγόριθμους διαιωνίστηκε και η Χριστιανική Βίβλος, το κατεξοχήν αυτό «Εγωιστικό Βιβλίο» με τις χιλιάδες μεταφράσεις. Το μεγάλο τέχνασμα ή δόλωμα για την επιτυχή της διάδοση ήταν η συνταύτιση της επιβίωσής της με την επιβίωση των πιστών της ή των αντιγραφέων της! Ο ιός απέβαλε το παρασιτικό του ένδυμα και συνεξελίχθηκε μετεμφιεσμένος σε μια συμβιωτική σχέση αμοιβαίας «ωφέλειας» με τον ξενιστή του! Βίβλος …και το ανθρώπινο αίμα ρέει άφθονο και H βλακεία οδηγεί στην κακία και η κακία οδηγεί στην βλακεία.

Εκτός από αυτό όμως το σοβαρό εξελικτικό πλεονέκτημα της Βίβλου έναντι άλλων βιβλίων που έχουν με τα χρόνια εξαφανιστεί ή παραμένουν σε ελάχιστα μόνον αντίγραφα, ένα άλλο σοβαρό επίσης πλεονέκτημά της είναι η εσωτερική της δομή. Ανάμεσα στις πολυπληθείς αντιφατικές ιστορίες της μπορούν να δικαιολογηθούν οι πιο ακραίες και αντιμαχόμενες απόψεις. Όπως παρατηρεί σε μια κριτική του ο γνωστός αστρονόμος Carl Sagan στο βιβλίο του «Ο Στοιχειωμένος από Δαίμονες Κόσμος»

“Η Βίβλος είναι γεμάτη από τόσες πολλές ιστορίες αντιφατικής ηθικής, που κάθε γενεά μπορεί να βρει τη βιβλική δικαιολόγηση για οποιαδήποτε σχεδόν δράση της: από την αιμομιξία, τη δολοφονία τη δουλεία και το μαζικό έγκλημα μέχρι την πιο εκλεπτυσμένη μορφή αγάπης, θάρρους και αυτοθυσίας” Αυτό ακριβώς συνέβαλε επίσης στην επιβίωσή της… Όλες οι πράξεις δικαιολογούνται σε αυτήν!

Ο Dawkins είναι οξυδερκής αλλά και αμείλικτος στην ανάλυσή του για το μιμίδιο της θρησκείας ή τον «Ιό του Θεού». Όπως επισημαίνει, η εμφάνιση μπορεί να κρύψει μια αλήθεια, που είναι αρκετά διαφορετική από αυτό που τελικά αποκαλύπτεται, επειδή το ανθρώπινο μυαλό “ένα προϊόν της φυσικής επιλογής” και περιορίζεται έτσι από την εξελικτική ιστορία του. Οι αισθήσεις μας δεν εξελίχθηκαν για να μας δώσουν μια αληθινή εικόνα του κόσμου, αλλά μόνον μια χρήσιμη εικόνα του.

Δημιουργούν απλά μια εικονική πραγματικότητα με την οποία αλληλεπιδρούμε. Κι επειδή ακριβώς η πραγματικότητα που παράγουν είναι εικονική, το ανθρώπινο μυαλό είναι επιρρεπές στην παραίσθηση και στο να επιβάλλει διάφορα πρότυπα και δομές εκεί που δεν υπάρχουν. Ένα παράδειγμα μιας τέτοιας παραίσθησης είναι η υποτιθέμενη ύπαρξη ενός «σχεδίου» στη φύση, ενός σχεδίου που αποδεικνύει την ύπαρξη ενός «Δημιουργού»…. Τασσόμενη στο ίδιο πλευρό η Susan Blackmore επισημαίνει:

Οι θρησκείες φτιάχνουν θεωρίες για τον κόσμο και μετά τις εμποδίζουν να ελεγχθούν. Παρέχουν συμπαθητικές, ελκυστικές και ανακουφιστικές ιδέες και τις επενδύουν με μια μάσκα “αλήθειας, ομορφιάς, καλοσύνης”. Θεωρίες μπορούν μετά να αναπτυχτούν, παρά την αναλήθειά τους, την ασχήμια τους ή τη σκληρότητά τους… Υπερασπίζω την ιδέα ότι η επιστήμη είναι κατά το πλείστον πιο ειλικρινής από τη θρησκεία, όσο δεν ξεπέφτει στο επίπεδο του –ισμού (επιστημονισμού)

Η επιστημονική λογική είναι κατά τον Dawkins ένα από τα καλύτερα αντιβιοτικά που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση των παθολογικών και ιογόνων μιμιδίων – θρησκευτικών, ιδεολογικών ή άλλου είδους.

ΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΙ ΙΟΙ: Δυστυχώς οι διαφημιστικές εταιρίες και εταιρίες marketing χρησιμοποιούν όλη τη γνώση της Μιμιδικής επιστήμης για να προωθήσουν τα προϊόντα τους, για να μολύνουν με άλλα λόγια τον αδαή και ανοχύρωτο νου μας με την επιθυμία της αγοράς! Όπως έχει επισημανθεί, «όποτε χρειάζεται ένα μήνυμα με ελάχιστα έξοδα και τη μέγιστη δυνατή επίδραση, τίποτα δε συναγωνίζεται έναν ιό». Μπορεί προσωπικά να φοβόμαστε και να μισούμε τους ιούς, αλλά η μελέτη τους και η εφαρμογή τους προσφέρει σημαντικά ωφελήματα και πλεονεκτήματα στο μάρκετινγκ, το οποίο κατασκευάζει συνειδητά ιούς για να μολύνουν τους εγκεφάλους μας και να ελαφρύνουν τις τσέπες μας…

Δυστυχώς δε διαθέτουμε χώρο για την περαιτέρω ανάλυση αυτού του θέματος, βάλε το μυαλό σου να δουλέψει όταν βλέπεις προϊόντα διαφημίσεων. Σκέψου τα εξής απλά. Το χρειάζομαι αυτό που πάω να πληρώσω; Μου είναι απαραίτητο;Γιατί αυτό που είδα στην τηλεόραση και όχι κάποιο άλλο ανώνυμο; Κοίτα χαμηλά στα ράφια των σουπερ μάρκετ και όχι εκεί που πέφτει το μάτι σου. Ψώνιζε από μικρά μαγαζιά και όχι από τα  σουπερ-κάτι. Γίνε ΑΙΤΙΑ στην ΖΩΗ σου και όχι ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.

Οσάκις βρεθείς με το μέρος της πλειοψηφίας,
είναι καιρός να σταματήσεις και να κάτσεις να στοχαστείς..
Mark Twain

Ποτέ μην ξεχνάς πως μόνον τα νεκρά ψάρια κολυμπούν μαζί με το ρεύμα…
Malcolm Muggeridge

ΑΝΤΙΒΙΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΙΧΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Οι περισσότεροι άνθρωποι, η τρομακτικά μεγάλη πλειοψηφία, είναι σκλάβοι των μιμιδίων και η «Απελευθέρωση» μπορεί να οριστεί ως ένα σημείο σαν η απελευθέρωση από αυτή την αυτόματη μιμητική και ελκτική υποδούλωσή, στα πολιτιστικά μιμίδια. Ο νους του ανθρώπου επιζητά απεγνωσμένα τη μιμιδιοτροφή, ένα ψυχολογικό δεκανίκι που να «ερμηνεύει» τον κόσμο των άγνωστων και άναρχων ενεργειών γύρω του και να τον μεταπλάθει σε έναν κατανοητό κόσμο ψευδούς «τάξης» και «ασφάλειας».

Όπως είδαμε, ο Dwakins προτείνει σαν αντιβιοτικό, εναντίον της ιοβόλας δράσης των τοξικών μιμιδίων, την επιστημονική λογική. Από τη μεριά της η Susan Blackmore κάνει επί δυο δεκαετίες διαλογιστική Ζεν, αν και ισχυρίζεται ότι δεν είναι Βουδίστρια ή οπαδός καμιάς ιδιαίτερης θρησκείας ή ομάδας:

• Δεν είμαι Βουδίστρια, δεν έχω υπογράψει καμία άποψη, δεν έχω ενωθεί με καμιά ομάδα ούτε έχω πάρει κανένα τυπικό όρκο. Δεν είμαι Βουδίστρια διότι φοβούμαι ότι τα μιμίδια του Βουδισμού μπορούν να είναι το ίδιο κακοήθη με αυτά οποιασδήποτε άλλης θρησκείας και επειδή απεχθάνομαι τα δόγματα. Το αναφέρω αυτό διότι τίποτα από όσα έχω γράψει δεν θα πρέπει να ληφθεί ότι φέρει την επικύρωση του Βουδισμού. Εκτιμώ πάντως πραγματικά τη Βουδιστική ενόραση, τις διδασκαλίες που έχει αυτός μεταδώσει και τις πρακτικές στις οποίες έχω ασκηθεί. Ο Δογματισμός είναι το αντίθετο προς την Ελευθερία

Μέσα από την διαλογιστική πάντως εμπειρία της δηλώνει ότι η διαλογιστική (και όχι ο διαλογ-ισμός) αποτελεί κατά έναν παράξενο τρόπο μια διαδικασία περικοπής των μιμιδίων, απομάκρυνσης των εμπειρικών κλισέ που υποβαθμίζουν την αξία της ζωής. (είναι το σταμάτημα των σκέψεων και το άδειασμα του νου, το πρώτο βήμα που πετυχαίνει να κόβει την φόρα στα μιμίδια όπως και την τροφή στους Βολαδόρες. Ακολουθεί το σταμάτημα του κόσμου και οι μη πράξεις.) επίσης το να αντιληφθείς πως η δημιουργία είναι οι σκέψεις σου και η συμφωνία σου.

( Οι Σκέψεις Είναι Δημιουργία   Κάποια στιγμή όμως ανακαλύψαμε πως τα πράγματα δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Ανακαλύψαμε πως κάποιοι άλλοι άνθρωποι, δεν βασανίζονται και απολαμβάνουν την ζωή, και μια ζωή αφθονίας, ευημερίας και ευτυχίας. Τι διαφορετικό κάνουν από εμάς; Τι έχουν; Τίποτε. Απλώς αποφάσισαν κάποια στιγμή να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Βλέπεις με τον Εγκέφαλο  Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται και επικοινωνούν με έννοιες και όρους που έχουν αποδειχθεί ψευδείς, από την εποχή της ύπαρξης τους, όποια κι αν είναι αυτή.

Οι άνθρωποι σκέφτονται και θεωρούν το χρόνο και το χώρο σαν κάτι ξεχωριστό και ανεξάρτητο. Πιστεύουν πως ζούμε σε τρεις διαστάσεις, παρ όλο που η επιστήμη έχει αποδείξει πως ο χρόνος είναι η τέταρτη διάσταση. Εξακολουθούν να πιστεύουν πως η ύλη είναι κάτι το διαρκές, όταν οι επιστήμονες γνωρίζουν πως η ύλη δεν είναι παρά μία άλλη εκδήλωση ενέργειας, και όχι μόνο οι επιστήμονες αλλά και οι φιλόσοφοι όλων των εποχών αυτό λένε. Η ύλη είναι ΕΝΕΡΓΕΙΑ. )

Ο Dennet από τη μεριά του προτείνει την κατασκευή ενός μιμιδιο-ανοσολογικού συστήματος, τη δημιουργία δηλαδή νέων μιμιδίων ή αντιγόνων για την καταπολέμηση των τοξικών μιμιδίων. Το πρόβλημα είναι ότι η κατασκευή αυτών των μιμιδιακών αντισωμάτων χρονοβόρα και πρέπει να προσαρμόζεται και να είναι επαναλαμβάνεται, ανάλογα με τις μεταλλάξεις των ιογενών αυτών μιμιδίων.

Τα οφέλη της διαλογιστικής της Blackmore μας επαναφέρουν το θέμα της υπέρβασης του εγώ ή της επαφής μας με αυτό που ήμασταν πριν το μυαλό μας αποικιστεί με μιμίδια, αντικαθιστώντας την αίσθηση της ατομικής ταυτότητας και διάκρισης με το αίσθημα της «ενότητας» με ολόκληρο τον κόσμο γύρω μας.

( Εγώ ή Gestalt  Το “εγώ” είναι ο άνθρωπος, ο παγωμένος, παγιωμένος. Σκέψου το νερό, κινείται παντού, μπαίνει παντού, είναι ρευστό, πολύ όμορφα και φυσικά υπακούει στον συμπαντικό κανόνα “τα πάντα ρει”. Μέχρι που αποκτά ‘εγώ-μιμίδια’. Τότε παύει να είναι ρευστό και γίνεται πάγος. Παύει να είναι μέρος, του, σε συνεχή ροή σύμπαντος, και γίνεται πέτρα παγωμένη. Καμία ροή. Ακίνητο μέχρι να λιώσει – πεθάνει )

Ένα άλλο ισχυρό πάντως όπλο που διαθέτουμε, το ισχυρότερο ίσως όλων, είναι η όσο το δυνατόν διαρκής εγρήγορση και παρουσία μας στον κόσμο γύρω μας. Η «γυμνή» και απροϊδέαστη αυτή εγρήγορση αναγνωρίζει και αποκαλύπτει τα πράγματα όπως είναι, απέχοντας από κάθε προσκόλληση ή ταύτισή μας με αυτά. Η λογική τώρα, παρόλο που είναι επίσης ένα μιμίδιο, είναι ένα χρήσιμο μιμίδιο, αν είναι γνωστό το πεδίο δράσης της και οι περιορισμοί της και δεν την θεωρήσουμε σαν την ύστατη ή την μόνη πραγματικότητα.

Η λογική είναι το Πέπλο της Ίσιδας! Σκεπάζει, καλύπτει και αποκρύβει την πραγματικότητα, υποδυόμενη συνήθως το ρόλο της. Αρκεί να κινούμαστε στο πεδίο της λογικής και όχι στα περίχωρα της, όπως κάνει ή ανθρωπότητα σήμερα.

Η βασική όμως χρήση της λογικής αποτελεί ένα ισχυρότατο και οξύτατο όπλο για την αντιμετώπιση εκατομμυρίων άλλων, αχρήστων και ανόητων μιμιδίων, πολύ υποδεέστερων αυτής. Είναι ένα συνειδητό «δόγμα» που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναντίον των άλλων δογμάτων… Η ίδια δεν αποδεικνύει για τους ευφυείς στην πραγματικότητα τίποτα και είναι εντελώς ελλιπής και ανυπόληπτη! Οι μη ευφυείς είναι όμως λάτρες της και μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε αυτό για να κτυπήσουμε και κατακεραυνώσουμε τα ανόητα μιμίδια που τους στοιχειώνουν και οι οποίοι δρώντες μέσω αυτών και κάτω από την επίδρασή τους κάνουν και τη δική μας ζωή δυσκολότερη…

Σε σχέση τώρα με τους «εγκεφαλικούς ιούς» του Διαδικτύου ας επισημάνουμε συνοπτικά ότι όποιο μήνυμα μας προτρέπει να το στείλουμε σε άλλους, χρησιμοποιεί έναν επιτακτικό τρόπο, προσπαθεί να μας εκφοβίσει, μας προσφέρει δωρεάν σεξ, χρήματα ή καλοτυχία ή επικαλείται τα αισθήματα οίκτου και γενναιοδωρίας μας, είναι λίαν επίφοβο να μην είναι αυτό που ισχυρίζεται, αλλά ένας διανοητικός ιός που επιζητεί να μας μολύνει.

Τελειώνοντας επισημαίνουμε ότι αν δε θέλετε να αντιμετωπίσετε με επίγνωση το μιμιδιακό φαινόμενο, αλλά απλά θρησκεύεστε και θέλετε να προφυλαχθείτε μόνον από τα αντίπαλα ή εχθρικά μιμίδια προς την πίστη σας, σας προτρέπουμε να διαβάσετε πολύ ιστορία για να αντλήσετε απ’ αυτήν μερικά περίτρανα παραδείγματα εκατοντάδων αποτρόπαιων, χυδαίων και σαδιστικών τρόπων «θρησκευτικής» εξόντωσης των αντιπάλων ξενιστών, μαζί με τα μιμίδιά τους! Ακόμα και να κάνετε λάθος τότε και να εξοντώσετε αθώους μαζί με τους «ένοχους», δεν υπάρχει πρόβλημα! Όπως έχει ειπωθεί ιστορικά: «Ο θεός θα αναγνωρίσει τους δικούς του!!!».

Πιο ήπια μέτρα θα ήταν βέβαια να βάλετε τους μολυσμένους ξενιστές σε μια καραντίνα, απαγορεύοντάς τους την είσοδο στη χώρα σας ή στην ιδιαίτερη μονολιθική κοινωνία σας ή κοινότητά σας, διατηρώντας έτσι αμόλυντη την «ιερή» σας παράδοση. Από την άλλη μεριά, καλή είναι και η λογοκρισία, ο αφορισμός και το κάψιμο των αντιπάλων βιβλίων και τόσες πολλές άλλες καλές και όμορφες, όπως και «ενάρετες» τεχνικές μιμιδιακής κάθαρσης που έχει επινοήσει ανά τους αιώνες το μολυσμένο, «μιμιδιασμένο», ιοβόλο θρησκευτικό μυαλό!

Αν έχετε την ελάχιστη επίγνωση και διαύγεια νου ώστε να αρχίστε να μελετάτε τον ίδιο τον εαυτό σας, τότε θα καταλάβετε ότι το τοξικότερο μιμίδιο το μεταφέρετε εσείς οι ίδιοι πάνω σας και είναι το μιμίδιο της θρησκείας σας ή της ιδεολογίας σας, το δόγμα σας ή ακόμα το αντιδόγμα σας του θε-ισμού ή του άθεου!

Είναι γεγονός ότι όλο το παραπάνω κείμενο για τους ιούς του νου, αποτελεί επίσης έναν ιό του νου, ο οποίος, αν και εμφορείται από καθαρά απελευθερωτικές προθέσεις και διαθέσεις, προσπαθεί εντούτοις να καταλάβει μια θέση στο μυαλό σας και να σας επιβληθεί… Από σας εξαρτάται να αποφασίσετε αν θα του το επιτρέψετε ή αν θα συνεχίσετε να παραμένετε, για λόγους «αρχής», μηχανικότητας, έξης ή πείσματος, διαρκώς μολυσμένοι με τα γνώριμα «δικά σας» μιμίδια και τη «δική σας» χρόνια νόσο…

Όλοι οι εγκέφαλοι φέρουν ιούς του νου.
Η αξία κάθε εγκεφάλου εξαρτάται μόνον από την ποιότητα των ιών που αυτός φέρει.
Ζηλεύω όμως τον εγκέφαλο που δεν φέρει ιούς!

Η ανθρώπινη γλώσσα, σαν ένα μιμητικά εξελιγμένο, ως επί το πλείστον ανθρώπινο, εργαλείο χρησιμεύει όχι μόνο για να μεταδίδει διάφορες έννοιες μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και για να μετατρέπει διάφορες, απλά διατυπωμένες αφηρημένες ιδέες, σε άλλες ιδέες υψηλότερης αφαίρεσης. Μετά τη μόλυνσή μας με το μιμίδιο της γλώσσας, συνήθως στη διάρκεια της βρεφικής μας ηλικίας, μολυνόμαστε από μια ομάδα αφηρημένων μιμιδίων και ιδιαίτερα από μιμίδια αξιών.

Ανάλογα τώρα με την εκπαίδευσή μας, την εμπειρία μας και το πολιτιστικό περιβάλλον μας (ιστορίες, μύθοι, τραγούδια, βιβλία κ.λπ.), δομούμε ένα ιστορικό μόλυνσης και αλληλεπίδρασης αυτών των μιμιδίων μέσα στο μυαλό μας. Τα μιμίδια αυτά μας προκαλούν αντίστοιχες συμπεριφορές, προφορικές ή πρακτικές. Επειδή όμως ο καθένας μας έχει τη δική του προσωπική ιστορία μιμιδιακής μόλυνσης και αλληλεπίδρασης, δημιουργούνται μοναδικά πρότυπα συμπεριφοράς, που αποτελούν ακριβώς την προσωπικότητά μας..

Ο πολεμιστής τα εξαφανίζει -ως ένα βαθμό- με την τέχνη του, αν καταφέρει να τα εξαφανίσει εντελώς… ελευθερώνεται από την φυλακή της δημιουργίας.

ΜΙΜΙΔΙΑΚΟΙ ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

Αυτο-τοξικό: Επικίνδυνο για τον εαυτό του. Τα πολύ αυτο-τοξικά μιμίδια συνήθως αυτο-περιορίζονται, διότι προπαγανδίζουν την καταστροφή του ξενιστή τους. Για παράδειγμα οποιαδήποτε στρατιωτικό δόγμα και οποιοδήποτε μιμίδιο προσωπικής θυσίας για να γίνεις «μάρτυρας», «ήρωας» ή διάφορα άλλα κουραφέξαλα.

Δόλωμα: Το μέρος ενός σύνθετου μιμιδίου που υπόσχεται ότι θα ωφελήσει τον ξενιστή του. Το δόλωμα συνήθως δικαιολογείται, αλλά δεν παροτρύνει ρητά, την αντιγραφή του μιμιδίου. Ονομάζεται επίσης συμμιμίδιο ανταμοιβής (στις περισσότερες θρησκείες είναι η λεγόμενη «Σωτηρία”. Το αγκίστρι σε αυτή την περίπτωση είναι η προτροπή για τη διάδοση του μηνύματος. Άλλα συνηθισμένα συμμιμίδια δολώματα είναι η «Αιώνια Ευδαιμονία», η «Ασφάλεια» η «Ευημερία», η «Ελευθερία» κ.λ.π.

Ο «Χώρος Πίστης» Εφόσον κάθε μολυσμένο άτομο μπορεί να μεταβιβάσει ένα πεπερασμένο μόνον αριθμό μιμιδίων, υπάρχει ένα όριο στο «χώρο πίστης». Τα μιμίδια εξελίσσονται ανταγωνιζόμενα για μια θέση σε αυτόν το «χώρο πίστης» των ατόμων και των κοινωνιών.

Λογοκρισία: Οποιαδήποτε προσπάθεια να εμποδιστεί η διάδοση ενός μιμιδίου με την εξάλειψη των φορέων του. Η λογοκρισία δεν μπορεί ποτέ να σκοτώσει πλήρως ένα δυσάρεστο μιμίδιο και στην πραγματικότητα μπορεί να προωθήσει το πιο ιογόνο μέρος του, σκοτώνοντας μόνον τις ηπιότερες μορφές του.

Συμμιμίδιο: Ένα μιμίδιο που έχει εξελιχθεί συμβιωτικά μαζί με άλλα μιμίδια για να σχηματίσουν μαζί ένα αμοιβαία επωφελές σύνθετο μιμίδιο

Δόγμα (cult)  Ένας κοινωνιό-τυπος (δες παρακάτω) ενός αυτο-τοξικού σύνθετου μιμιδίου, που αποτελείται από membots (δες παρακάτω) και memeoids (δες παρακάτω). Τα χαρακτηριστικά των cults περιλαμβάνουν την αυτο-απομόνωση της μολυσμένης ομάδας ή τουλάχιστον των νέων μελών, την πλύση εγκεφάλου μέσω επανειλημμένης έκθεσης, την αποθάρρυνση των γενετικών λειτουργιών (αγαμία, στείρωση ή απαξίωση της οικογένειας – όλα αυτά για χάρη της αντιγραφής ή προσηλυτισμού) και τη λατρεία του αρχηγού (“personality cult”).

Αδρανές: Ένα κοιμισμένο ή αδρανές τώρα μιμίδιο για τους ανθρώπους. Για παράδειγμα τα Γνωστικά Ευαγγέλια ή κάποια αρχαία λατρεία, γνώση και τα ανάλογα. Τα μιμίδια αυτά μπορούν να παραμείνουν αδρανή για χιλιετηρίδες σε διάφορα κρυμμένα ή αμετάφραστα κείμενα, αναμένοντας την επανεργοποίησή τους, συνήθως με τη μόλυνση ενός αρχαιολόγου.

Εarworm (Ωτοσκώληξ) Μια μελωδία που μολύνει γρήγορα έναν πληθυσμό, μια τραγουδιστική επιτυχία (“Don’t Worry, Be Happy” κ.λ.π..).

Εξω-τοξικό: Ένα μιμίδιο που είναι τοξικό στους άλλους. Τα πολύ εξω-τοξικά μιμίδια προτρέπουν τους ξενιστές τους να εξολοθρεύσουν άλλα άτομα, ιδιαίτερα εκείνα που είναι φορείς αντίπαλων μιμιδίων (Ναζισμός, Ιερά Εξέταση κ.λ.π.).

Αγκίστρι (Hook) Το μέρος του μιμιδίου που παροτρύνει την αντιγραφή του. Το αγκίστρι είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό όταν δεν εκφράζεται ρητά, αλλά αποτελεί μια λογική ακολουθία του περιεχομένου του μιμιδίου.

Ξενιστής (Ηost) Ένα άτομο που έχει μολυνθεί από ένα μιμίδιο.

Ιδεόσφαιρα: Το βασίλειο της μιμιδιακής εξέλιξης, όπως η βιόσφαιρα είναι το βασίλειο της βιολογικής εξέλιξης. Η υγεία μιας ιδεόσφαιρας μπορεί να μετρηθεί με τη μιμιδιακή της διασπορά.

Ανοσο-Κατευναστικό (Immuno-Depressant) Οτιδήποτε τείνει να μειώσει τη μιμιδιακή ανοσία ενός ατόμου. Συνήθη ανοσο-κατευναστικά είναι το ταξίδι, ο αποπροσανατολισμός, η φυσική και συναισθηματική εξάντληση, η αβεβαιότητα και ανασφάλεια, το συναισθηματικό σοκ, η απώλεια του σπιτιού ή αγαπημένων προσώπων, ένα αναμενόμενο μελλοντικό σοκ, το πολιτιστικό σοκ, το στρες λόγω απομόνωση, διάφορες άγνωστες κοινωνικές καταστάσεις, ορισμένα ναρκωτικά, η μοναξιά, η αλλοτρίωση, η παράνοια, η επανειλημμένη έκθεση, ο σεβασμός των αρχών, η τάση φυγής από την πραγματικότητα και η ύπνωση.

Οπαδοί διαφόρων δογμάτων προσπαθούν πολλές φορές να στρατολογήσουν νέα μέλη σε αερολιμένες και σε τερματικά λεωφορείων, όπου οι ταξιδιώτες είναι πιθανό να βρίσκονται υπό την επήρεια τέτοιων ανοσο-κατευναστικών, αυτό το κάνουν κατά κόρον οι Σαιεντολόγοι, οι Ιεχωβάδες, και διάφοροι τέτοιοι.

Μόλυνση: Επιτυχής κωδικοποίηση ενός μιμιδίου στη μνήμη ενός ανθρώπου.

*Μια μιμιδιακή μόλυνση μπορεί να είναι είτε ενεργή είτε ανενεργή. Είναι ανενεργή, εάν ο ξενιστής δεν αισθάνεται την τάση να μεταβιβάσει το μιμίδιο σε άλλους ανθρώπους. Αντίθετα η ενεργή τώρα μόλυνση αναγκάζει τον ξενιστή να θέλει να μολύνει και άλλους. Φανατικά ενεργοί ξενιστές είναι συχνά οι membots και memeoids (δες παρακάτω). Ένα άτομο που εκτίθεται σε ένα μιμίδιο, αλλά που δεν το θυμάται (συνειδητά ή αλλιώς) δε θεωρείται μολυσμένο. Ένας ξενιστής πάντως μπορεί να μολυνθεί ασυνείδητα και να μεταβιβάσει επίσης ασυνείδητα ένα μιμίδιο. Πολλοί κοινωνικοί κανόνες μεταβιβάζονται με αυτόν τον τρόπο.)

*Μερικοί μιμετιστές έχουν χρησιμοποιήσει τη μόλυνση σα συνώνυμο της πίστης, δηλ. ότι μόνον οι οπαδοί είναι μολυσμένοι, ενώ οι μη-οπαδοί δεν είναι. Η άποψη αυτή όμως αγνοεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι μεταβιβάζουν συχνά μιμίδια που “δεν πιστεύουν.” Τα τραγούδια, τα αστεία, και οι φαντασίες είναι μιμίδια που δεν στηρίζονται “στην πίστη” σα μια στρατηγική της μόλυνσης.

Η Στρατηγική της Μόλυνσης: Οποιαδήποτε μιμιδιακή στρατηγική που ενθαρρύνει τη μόλυνση ενός ξενιστή. Τα αστεία ενθαρρύνουν τη μόλυνση με το να είναι χιουμοριστικά, οι μελωδίες με το να προκαλούν διάφορες συγκινήσεις και τα σλόγκαν και τα συνθήματα με το να είναι λακωνικά και συνεχώς επαναλαμβανόμενα. Συνήθεις στρατηγικές μόλυνσης είναι “Ο Κακοποιός Εναντίον του Θύματος”, “Ο Φόβος του Θανάτου”, και “Η Αίσθηση της Κοινότητας”. Σε ένα σύνθετο μιμίδιο, το δόλωμα του συμμιμιδίου αποτελεί ένα κεντρικό στοιχείο στη στρατηγική της μόλυνσης.

Membot: Μέμποτ είναι ένα άτομο του οποίου ολόκληρη ζωή είναι υποταγμένη στη διάδοση ενός μιμιδίου. Το άτομο αυτό ενεργεί ρομποτικά και σε οποιαδήποτε παρουσιαζόμενη ευκαιρία. (Μάρτυρες, του Ιεχωβά, Οπαδοί του Κρίσνα, Σαϊνεντολόγοι κ.λ.π..) Λόγω του εσωτερικού ανταγωνισμού, οι πιο ακραίοι membots μεταλλάσσονται σε memeoid όταν έρχονται κυρίως στην κορυφή της ιεραρχίας του δογματισμού τους. Ένα αυτό-καταστροφικό membot είναι ένα memeoid.

Μιμιδιακή Αλλεργία: Μια μορφή αδιαλλαξίας που αναγκάζει ένα άτομο να αντιδράσει με έναν ασυνήθιστα ακραίο τρόπο όταν εκτίθεται σε έναν συγκεκριμένο μιμιδιο-ερέθισμα ή «μιμιδιο-αλλεργιογόνο». Τα εξω-τοξικά σύνθετα μιμίδια προκαλούν συνήθως επικίνδυνες μιμιδιο-αλλεργίες στους ξενιστές τους, χωρίς να είναι ανάγκη η παρουσία των πραγματικών μιμιδιο-αλλεργιογόνων. Συνήθεις μιμιδιο-αλλεργίες είναι η υστερική αντι-ομοφυλοφιλία, ο παρανοϊκός αντι-κομμουνισμός, η αντί-πορνοφοβία γενικότερα όλα τα έντονα αντί-κάτι. Συνήθεις μορφές μιμιδιο-αλλεργικής αντίδρασης είναι η λογοκρισία, ο βανδαλισμός, η κατάχρηση φιλοπολεμικών εκφράσεων και η σωματική ή λεκτική βία.

Σύνθετο Μιμίδιο (Meme-Complex) Ένα σύνολο αμοιβαία βοηθούμενων μιμιδίων που έχουν αναπτύξει μαζί μια συμβιωτική σχέση. Για παράδειγμα, οι θρησκείες και τα πολιτικά δόγματα, οι τεχνοτροπίες, οι παραδόσεις και τα έθιμα, οι γλώσσες κ.λ.π., τα chain letters (που παροτρύνουν κάποιον να στείλει σε κάποιους μηνύματα, για να μπει και αυτός στη σειρά των ονομάτων και να έχει αργότερα κάποιο όφελος…) είναι σύνθετα μιμίδια. Ονομάζονται επίσης M-plex,. Τύποι μιμιδίων που βρίσκονται συνήθως σε ένα σύνθετο μιμίδιο είναι το δόλωμα, το αγκίστρι, η απειλή και το εμβόλιο.

Το μιμίδι πως ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση προκύπτει από πολλές κοσμοθεωρίες, συχνά φαινομενικά αντίθετες ή άσχετες μεταξύ τους. Στον πολιτ-ισμό ο άνθρωπος πάντα τίθεται ενώπιον κανόνων τους οποίους δεν μπορεί να ακολουθήσει, στον βωμό μία “απόλυτης λύσης”. Ως εκ τούτου βρίσκεται συνέχεια ένοχος, σε θέση απολογίας. Για να εξιλεωθεί πρέπει να παραδώσει την λογική του, να σταθεί προσοχή μπροστά στην απόλυτη αλήθεια, της πολιτικής, την κοινωνίας, της θρησκείας και να απολέσει το δικαίωμά του να ορίζει το σώμα του, να αφήσει άλλους να αποφασίσουν για το τι θα σκεφτεί, τι θα πει, τι θα φάει, εν ζωή ή μετά απ αυτήν !

Ένα πολιτιστικό γνώρισμα μπορεί να έχει εξελιχθεί με τον τρόπο που έχει εξελιχθεί
απλά επειδή είναι πλεονεκτικό προς τον εαυτό του
Richard Dawkins

Αντιγραφόμενα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο τα μιμίδια πολλαπλασιάζονται μέσω της κοινωνίας,
εξελισσόμενα τυφλά, καθώς προχωρούν διαμορφώνοντας τον πολιτισμό μας.
Susan Blckmore