ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Σφῆκες (54-135)

ΞΑ. φέρε νυν, κατείπω τοῖς θεαταῖς τὸν λόγον,
55 ὀλίγ᾽ ἄτθ᾽ ὑπειπὼν πρῶτον αὐτοῖσιν ταδί,
μηδὲν παρ᾽ ἡμῶν προσδοκᾶν λίαν μέγα,
μηδ᾽ αὖ γέλωτα Μεγαρόθεν κεκλαμμένον.
ἡμῖν γὰρ οὐκ ἔστ᾽ οὔτε κάρυ᾽ ἐκ φορμίδος
δούλω διαρριπτοῦντε τοῖς θεωμένοις,
60 οὔθ᾽ Ἡρακλῆς τὸ δεῖπνον ἐξαπατώμενος,
οὐδ᾽ αὖθις ἀνασελγαινόμενος Εὐριπίδης·
οὐδ᾽ εἰ Κλέων γ᾽ ἔλαμψε, τῆς τύχης χάριν
αὖθις τὸν αὐτὸν ἄνδρα μυττωτεύσομεν.
ἀλλ᾽ ἔστιν ἡμῖν λογίδιον γνώμην ἔχον,
65 ὑμῶν μὲν αὐτῶν οὐχὶ δεξιώτερον,
κωμῳδίας δὲ φορτικῆς σοφώτερον.
ἔστιν γὰρ ἡμῖν δεσπότης, ἐκεινοσὶ
ἄνω καθεύδων, ὁ μέγας, οὑπὶ τοῦ τέγους.
οὗτος φυλάττειν τὸν πατέρ᾽ ἐπέταξε νῷν,
70 ἔνδον καθείρξας, ἵνα θύραζε μὴ ᾽ξίῃ.
νόσον γὰρ ὁ πατὴρ ἀλλόκοτον αὐτοῦ νοσεῖ,
ἣν οὐδ᾽ ἂν εἷς γνοίη ποτ᾽ οὐδ᾽ ἂν ξυμβάλοι
εἰ μὴ πύθοιθ᾽ ἡμῶν· ἐπεὶ τοπάζετε.
Ἀμυνίας μὲν ὁ Προνάπους φήσ᾽ οὑτοσὶ
75 εἶναι φιλόκυβον αὐτόν. — ἀλλ᾽ οὐδὲν λέγει,
μὰ Δί᾽, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ αὑτοῦ τὴν νόσον τεκμαίρεται.—
οὔκ, ἀλλὰ φιλο μέν ἐστιν ἀρχὴ τοῦ κακοῦ.—
ὁδὶ δέ φησι Σωσίας πρὸς Δερκύλον
εἶναι φιλοπότην αὐτόν. — οὐδαμῶς γ᾽, ἐπεὶ
80 αὕτη γε χρηστῶν ἐστιν ἀνδρῶν ἡ νόσος.—
Νικόστρατος δ᾽ αὖ φησιν ὁ Σκαμβωνίδης
εἶναι φιλοθύτην αὐτὸν ἢ φιλόξενον.—
μὰ τὸν κύν᾽, ὦ Νικόστρατ᾽, οὐ φιλόξενος,
ἐπεὶ καταπύγων ἐστὶν ὅ γε Φιλόξενος.—
85 ἄλλως φλυαρεῖτ᾽· οὐ γὰρ ἐξευρήσετε.
εἰ δὴ ᾽πιθυμεῖτ᾽ εἰδέναι, σιγᾶτέ νυν.
φράσω γὰρ ἤδη τὴν νόσον τοῦ δεσπότου.
φιληλιαστής ἐστιν ὡς οὐδεὶς ἀνήρ,
ἐρᾷ τε τούτου, τοῦ δικάζειν, καὶ στένει
90 ἢν μὴ ‹᾽πὶ› τοῦ πρώτου καθίζηται ξύλου.
ὕπνου δ᾽ ὁρᾷ τῆς νυκτὸς οὐδὲ πασπάλην.
ἢν δ᾽ οὖν καταμύσῃ κἂν ἄχνην, ὅμως ἐκεῖ
ὁ νοῦς πέτεται τὴν νύκτα περὶ τὴν κλεψύδραν.
ὑπὸ τοῦ δὲ τὴν ψῆφόν γ᾽ ἔχειν εἰωθέναι
95 τοὺς τρεῖς ξυνέχων τῶν δακτύλων ἀνίσταται,
ὥσπερ λιβανωτὸν ἐπιτιθεὶς νουμηνίᾳ.
καὶ νὴ Δί᾽ ἢν ἴδῃ γέ που γεγραμμένον
«υἱὸν Πυριλάμπους» ἐν θύρᾳ, «Δῆμον καλόν»,
ἰὼν παρέγραψε πλησίον· «κημὸς καλός.»
100 τὸν ἀλεκτρυόνα δ᾽, ὃς ᾖδ᾽ ἀφ᾽ ἑσπέρας, ἔφη
ὄψ᾽ ἐξεγείρειν αὐτὸν ἀναπεπεισμένον,
παρὰ τῶν ὑπευθύνων ἔχοντα χρήματα.
εὐθὺς δ᾽ ἀπὸ δορπηστοῦ κέκραγεν ἐμβάδας,
κἄπειτ᾽ ἐκεῖσ᾽ ἐλθὼν προκαθεύδει πρῲ πάνυ,
105 ὥσπερ λεπὰς προσεχόμενος τῷ κίονι.
ὑπὸ δυσκολίας δ᾽ ἅπασι τιμῶν τὴν μακρὰν
ὥσπερ μέλιττ᾽ ἢ βομβυλιὸς εἰσέρχεται
ὑπὸ τοῖς ὄνυξι κηρὸν ἀναπεπλημένος.
ψήφων δὲ δείσας μὴ δεηθείη ποτέ,
110 ἵν᾽ ἔχοι δικάζειν, αἰγιαλὸν ἔνδον τρέφει.
τοιαῦτ᾽ ἀλύει· νουθετούμενος δ᾽ ἀεὶ
μᾶλλον δικάζει. τοῦτον οὖν φυλάττομεν
μοχλοῖσιν ἐγκλείσαντες, ὡς ἂν μὴ ᾽ξίῃ.
ὁ γὰρ υἱὸς αὐτοῦ τὴν νόσον βαρέως φέρει.
115 καὶ πρῶτα μὲν λόγοισι παραμυθούμενος
ἀνέπειθεν αὐτὸν μὴ φορεῖν τριβώνιον
μηδ᾽ ἐξιέναι θύραζ᾽· ὁ δ᾽ οὐκ ἐπείθετο.
εἶτ᾽ αὐτὸν ἀπέλου κἀκάθαιρ᾽· ὁ δ᾽ οὐ μάλα.
μετὰ τοῦτ᾽ ἐκορυβάντιζ᾽· ὁ δ᾽ αὐτῷ τυμπάνῳ
120 ᾄξας ἐδίκαζεν εἰς τὸ Καινὸν ἐμπεσών.
ὅτε δῆτα ταύταις ταῖς τελεταῖς οὐκ ὠφέλει,
διέπλευσεν εἰς Αἴγιναν· εἶτα ξυλλαβὼν
νύκτωρ κατέκλινεν αὐτὸν εἰς Ἀσκληπιοῦ·
ὁ δ᾽ ἀνεφάνη κνεφαῖος ἐπὶ τῇ κιγκλίδι.
125 ἐντεῦθεν οὐκέτ᾽ αὐτὸν ἐξεφρίεμεν,
ὁ δ᾽ ἐξεδίδρασκε διά τε τῶν ὑδρορροῶν
καὶ τῶν ὀπῶν· ἡμεῖς δ᾽ ὅσ᾽ ἦν τετρημένα
ἐνεβύσαμεν ῥακίοισι κἀπακτώσαμεν·
ὁ δ᾽ ὡσπερεὶ κολοιὸς αὑτῷ παττάλους
130 ἐνέκρουεν εἰς τὸν τοῖχον, εἶτ᾽ ἐξήλλετο.
ἡμεῖς δὲ τὴν αὐλὴν ἅπασαν δικτύοις
καταπετάσαντες ἐν κύκλῳ φυλάττομεν.
ἔστιν δ᾽ ὄνομα τῷ μὲν γέροντι Φιλοκλέων,
ναὶ μὰ Δία, τῷ δ᾽ υἱεῖ γε τῳδὶ Βδελυκλέων,
135 ἔχων τρόπους φρυαγμοσεμνάκους τινάς.

***
ΞΑΝ. Για το έργο τώρα στο κοινό ας μιλήσω.
Πρώτα, μια εισαγωγή: να μην προσμένουν
κάτι από μας πολύ σπουδαίο, μα κι ούτε
αστεία χοντρά, απ᾽ τα Μέγαρα κλεμμένα.
Δεν έχουμε δυο δούλους που να ρίχνουν
καρύδια στους θεατές από καλάθι
60 ούτε Ηρακλή που του στερούν το δείπνο
ή πόμπεμα καινούριο του Ευριπίδη·
κοψίδια δε θα γίνει ο Κλέωνας πάλι
γιατί είχε τύχη κι έριξε μια λάμψη.
Ένα έξυπνο θα δείτε τώρα εργάκι,
όχι πιο πάνω απ᾽ την αντίληψή σας,
αλλ᾽ από κωμωδία χυδαία πιο άξιο.
Αφέντης μας είν᾽ ο άντρακλας εκείνος,
ο πλαγιασμένος πάνω εκεί στο δώμα.
Αυτός κλεισμένον τον πατέρα του έχει,
70 κι εμάς φρουρούς, μην πάει και ξεπορτίσει.
Γιατί παράξενη έχει αρρώστια ο γέρος,
που, αν δεν την πούμε, ούτε κανείς τη νιώθει
ούτε την απεικάζει. Εμπρός μαντέψτε.
Δείχνει ένα θεατή.
Κει κάτω ο Αμυνίας, γιος του Προνάπη,
λέει φίλος των ζαριών πως θα ᾽ναι. — Λάθος!
Απ᾽ τον εαυτό του, μά το Δία, θα κρίνει. —
Η αρρώστια, αλήθεια, είναι φιλία σε κάτι,
αλλά όχι αυτό.
Δείχνει έναν άλλον θεατή.
Ο Σωσίας λέει στο Δερκύλο
πως θα ᾽ναι φίλος του πιοτού. — Καθόλου!
80 Αυτό είν᾽ αρρώστια των καλών ανθρώπων.—
Ο Νικόστρατος λέει ο Σκαμβωνίδης
φιλέορτος ή φιλόξενος πως θα ᾽ναι.—
Φιλόξενος; Νικόστρατε, όχι· είν᾽ ένας
ο Φιλόξενος, ξέρεις, ξεσκισμένος.—
Δε θα το βρείτε, κι άδικος ο κόπος.
Αν θέλετε να μάθετε, σωπάστε,
και θα σας πω του γέρου την αρρώστια.
Μανία του να δικάζει, και είναι φίλος
της Ηλιαίας, όσο κανένας άλλος·
90 βογκά, αν δε βρει στον πρώτο μπάγκο θέση.
Τα μάτια του ύπνος δεν τα πιάνει· ανίσως
για λίγο τον αρπάξει, πάλι ο νους του
πετά όλη νύχτα γύρω στην κλεψύδρα.
Απ᾽ τη συνήθεια ψήφο να κρατάει
τα τρία τα δάχτυλά του είν᾽ ενωμένα
όταν ξυπνά, που λες πως πάει λιβάνι
να βάλει στο βωμό, στο νιο φεγγάρι.
Κι αν κάπου δει γραμμένο σε μια πόρτα
ΩΡΑΙΟΣ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΠΥΡΙΛΑΜΠΗ Ο ΔΗΜΟΣ,
προσθέτει ΩΡΑΙΟΣ ΕΙΝ᾽ Ο ΚΗΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΠΗΣ
100 Ο πετεινός που αποβραδίς λαλούσε
τον ξύπναγε, είπε, αργά, γιατί τον είχαν
οι υπόλογοι κι αυτόν δωροδοκήσει.
Μόλις δειπνήσει, κράζει «τα παπούτσια μου!»
κι αυγήν αυγή τραβά κι αποκοιμιέται
στο στύλο κολλητά σαν πεταλίδα.
Απ᾽ τη στρυφνάδα του, όλο τη μακριά
γραμμή για κάθε υπόδικο χαράζει
και σπίτι του έτσι με κεριά στα νύχια,
σα μέλισσα ή σαν μπάμπουρας, γυρίζει.
Από το φόβο μην του λείψουν ψήφοι,
στο σπίτι του φυλάει γιαλό χαλίκια,
110 για να ᾽χει και να ρίχνει μες στις κάλπες.
Τέτοια είν᾽ η τρέλα του· όσο πιο πολύ
τον συμβουλεύουν, τόσο αυτός δικάζει.
Τον έχουμε λοιπόν με αμπάρες κλείσει
και τον φυλάμε, για να μην ξεφύγει.
Γιατί πολύ κατάκαρδα την παίρνει
ο γιος του την αρρώστια. Προσπαθούσε
στην αρχή με τα λόγια να τον πείσει
να μη φορά το κοντογούνι και έξω
να μη γυρίζει· εκείνος πού ν᾽ ακούσει!
Καθαρτικά λουτρά του ᾽κανε τότε·
και πάλι τα ίδια. Στα ιερά τον πήγε
των Κορυβάντων να μυηθεί· μα κείνος,
με το ντέφι όπως ήταν, στο Καινούριο
120 το Δικαστήριο πέφτει και δικάζει.
Αφού κι η μύηση τούτη ανώφελη ήταν,
στην Αίγινα περνά· τον παίρνει εκείθε
και στ᾽ Ασκληπιείο τον βάζει να πλαγιάσει·
μα εκείνος, μπρος στα κάγκελα, πριν φέξει.
Του κλειούμε τότε το έβγα· πάλι εκείνος
από τις τρύπες το ᾽σκαε κι απ᾽ τα λούκια·
όπου ήταν τρύπα, εμείς με τα κουρέλια
και με στουπιά τη φράξαμε· κι ο γέρος,
σαν καλιακούδα, μπήγοντας παλούκια
130 στον τοίχο, πήδαγε έξω. Τελευταία,
με δίχτυα όλο το σπίτι γύρω γύρω
το ζώσαμε καλά και τον φυλάμε.
Ο γέος Φιλοκλέωνας λέγεται· ναι, αλήθεια·
ο γιος, καμαρωτός και ψηλομύτης,
και τ᾽ όνομά του Βδελυκλέωνας είναι.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΚΡΙΟΣ

ΚΡΙΟΣ

(αστερισμός)

 

Ο Φρίξος και η Έλλη ήταν τα παιδιά του βασιλιά της Βοιωτίας Αθάμαντα από τη Νεφέλη και εγγόνια του Αιόλου. Αργότερα πήρε για γυναίκα του την Ινώ, που του χάρισε τον Λέαρχο και τον Μελικέρτη. Η Ινώ, θέλοντας να ξεφορτωθεί τα παιδιά του άνδρα της από την άλλη γυναίκα, έπεισε τις γυναίκες να παίρνουν κρυφά τον σπόρο του σιταριού από τους άνδρες και να τον καβουρδίζουν. Και βέβαια η γη, που δέχτηκε στα σπλάχνα της καβουρδισμένους σπόρους, δεν απέδωσε καρπούς.

 

Έτσι, ο Αθάμαντας έστειλε απεσταλμένους στους Δελφούς και ζητούσε να μάθει με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να απαλλαχτούν από την ακαρπία. Αλλά η Ινώ έπεισε τους απεσταλμένους να πουν πως ο θεός χρησμοδότησε να θυσιάσουν στον Δία τον Φρίξο. Και ο Αθάμαντας, κάτω από την πίεση και των αγροτών, ετοιμάστηκε να οδηγήσει τον Φρίξο στον βωμό και να τον θυσιάσει. Η Νεφέλη όμως τον άρπαξε μαζί με τη θυγατέρα της και τους έδωσε ένα χρυσόμαλλο κριάρι, που το είχε πάρει από τον Ερμή· καβάλα στο κριάρι τα δυο παιδιά πέταξαν στον ουρανό πάνω από γη και θάλασσα. Όταν όμως βρέθηκαν στη θάλασσα ανάμεσα στο Σίγειο και τη Θρακική χερσόνησο, η Έλλη γλίστρησε κι έπεσε στη θάλασσα που από αυτήν ονομάστηκε Ελλήσποντος. Ωστόσο, ο Ποσειδώνας όχι μόνο δεν άφησε την Έλλη να χαθεί αλλά ενώθηκε ερωτικά μαζί της και απέκτησαν ένα γιο, τον Παίονα -τουλάχιστον αυτό παραδίδει ο Ερατοσθένης.

 

Μάλιστα, σε εκείνη την πτώση έσπασε ένα από τα κέρατα του κριαριού.

 

Ο Φρίξος έφτασε μόνος στη χώρα των Κόλχων, όπου βασίλευε ο Αιήτης, ο γιος του Ήλιου και της Περσηίδας, αδελφός της Κίρκης και της Πασιφάης, γυναίκας του Μίνωα. Ο Αιήτης καλοδέχτηκε τον ξένο και τον πάντρεψε με μία από τις κόρες του, τη Χαλκιόπη. Ύστερα, ο Φρίξος θυσίασε το χρυσόμαλλο κριάρι με το ένα κέρατο -το άλλο έσπασε κατά την πτώση της Έλλης. Το θυσίασε στον Δία Φύξιο που προστατεύει τους φυγάδες και χάρισε το δέρμα του στον βασιλιά που το κάρφωσε γύρω από μια βελανιδιά στο άλσος του Άρη. Αυτός ο κριός καταστερίστηκε και σχημάτισε τον αστερισμό του κριού (Ερατοσθ., Καταστ., 1,19)*.

----------------------------

*Αστερισμός του Κριού

 

Οὗτος ὁ Φρίξον διακομίσας καὶ Ἓλλην· ἄφθιτος δὲ ὢν ἐδόθη αὐτοῖς ὑπὸ Νεφέλης τῆς μητρός· εἶχε δὲ χρυσῆν δοράν, ὡς Ἡσίοδος καὶ Φερεκύδης εἰρήκασιν· διακομίζων δ' αὐτοὺς κατὰ τὸ στενώτατον τοῦ πελάγους, τοῦ ἀπ' ἐκείνης κληθέντος Ἑλλησπόντου, ἔῥῥιψεν αὐτὴν [καὶ τὸ κέρας ἀπολέσας].

Ποσειδῶν δὲ σώσας τὴν Ἓλλην καὶ μιχθεὶς ἐγέννησεν ἐξ αὐτῆς παῖδα ὀνόματι Παίωνα, τὸν δὲ Φρίξον εἰς τὸν Εὔξεινον πόντον σωθέντα πρὸς Αἰήτην διεκόμισεν· ᾧ καὶ ἐκδὺς ἔδωκε τὴν χρυσῆν δοράν, ὅπως μνημόσυνον ἔχῃ· αὐτὸς δὲ εἰς τὰ ἄστρα ἀπῆλθεν· ὅθεν ἀμαυρότερον φαίνεται.

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,19

Το δευτερεύον όφελος

Δευτερεύoν όφελος είναι ένας ψυχολογικός όρος ο οποίος περιγράφει τους κρυφούς λόγους για τους οποίους κάποιος μπορεί να εμμένει σε μια καταστροφική συμπεριφορά, κατάσταση η σχέση. Ο όρος αυτός βασίζεται στην άποψη ότι υπάρχουν πολλά, μη εμφανή πλεονεκτήματα κυρίως κοινωνικά και διαπροσωπικά που οδηγούν τα άτομα στο να διατηρούν και να διαιωνίζουν αρνητικές καταστάσεις.

Δυστυχώς το δευτερεύον όφελος υποστηρίζεται από πολύπλοκες διεργασίες που είναι βαθιά ριζωμένες στο υποσυνείδητο και είναι σχεδόν αδύνατο να εντοπιστούν και να γίνουν κατανοητές από το ίδιο το άτομο χωρίς ψυχολογική υποστήριξη.

Ακόμα και κατά τη διάρκεια της (αυτό)θεραπείας είναι πολύ δύσκολο να για το ίδιο το άτομο να αντιληφθεί ότι μπορεί να υπάρχει όφελος που λειτουργεί ως κίνητρο για την επανάληψη αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί εδώ είναι εάν το άτομο θέλει πραγματικά να θεραπευτεί η έχει ισχυρούς λόγους να αντιστέκεται και να εμμένει στο φαύλο κύκλο.

Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι ο χρόνιος πόνος που έχει ψυχοσωματική βάση. Το δευτερεύον όφελος σε αυτή την περίπτωση είναι αρκετά εμφανές. Το άτομο που πάσχει μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποφύγει οποιαδήποτε υποχρέωση μπορεί να έχει χρησιμοποιώντας αυτή τη δικαιολογία. Μπορεί να μην πάει στη δουλεία, να μην κάνει τις δουλείες τους σπιτιού ή και να αποφύγει μια συνάντηση.

Ένα πολυπλοκότερο παράδειγμα είναι οι γυναίκες ή οι άντρες που συνεχίζουν να μένουν σε αυτοκαταστροφικές σχέσεις, παρότι έχουν πλήρη επίγνωση των αρνητικών επιπτώσεων που έχουν αυτές οι σχέσεις στη ζωή τους. Το ρητό "καλύτερα ο βάλτος που ξέρουμε", περιγράφει σφαιρικά τo δευτερεύον όφελος που απορρέει από αυτό το φαινόμενο. Ο βάλτος στην προκειμένη περίπτωση είναι η αυτοκαταστροφική σχέση. Ο βάλτος αυτός έχει στενά όρια και περιορίζει την εξέλιξη του ατόμου που υποσυνείδητα έχει επιλέξει να κατοικεί μέσα του. Τα στενά όρια και ο περιορισμός είναι τα αρνητικά στοιχεία αυτού του περιβάλλοντος αλλά είναι παράλληλα και θετικά αν τα εξετάσουμε ως δευτερεύοντα οφέλη.

Ο περιορισμός αυτός μπορεί να λειτουργήσει ως φαινομενικά θετικός για την συγκεκριμένη γυναίκα. Κατ' αρχήν της προσφέρει μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας, βρίσκεται στο περιβάλλον που ξέρει και έχει μάθει να λειτουργεί και να ελίσσεται. Για παράδειγμα μπορεί να μην της αρέσει το γεγονός ότι τσακώνετε με την σχέση της, αλλά μπορεί να την αποζημιώνει η συγνώμη , οι αγκαλιές και οι υποσχέσεις που θα ακολουθήσουν. Ο τσακωμός δηλαδή είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει για να αναδυθεί το δευτερεύον όφελος.

Επίσης λόγω του ότι η συγκεκριμένη γυναίκα είναι περιορισμένη, απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη και προπάντων δεν χρειάζεται να πάρει κανένα ρίσκο. Διαλέγει δηλαδή την αυτοκαταστροφική σχέση από το να ρισκάρει και να ξεκινήσει μια νέα γνωριμία που θα την βγάλει από το βάλτο που ξέρει. Η συνήθεια υπερνικά την αβεβαιότητα.

Πρέπει λοιπόν όλοι μας να αναρωτηθούμε γιατί διαιωνίζουμε καταστάσεις οι οποίες είναι δυσλειτουργικές και να προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε.

Καλύτερα να ανάψεις ένα κερί παρά να καταριέσαι το σκοτάδι

Γιατί τόσος πόνος; Μήπως η ίδια η ζωή μας “μιλάει” αλλά δεν θέλουμε να ακούσουμε; Υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτό που βιώνουμε; Τα σημάδια αφύπνισης και μικρά βήματα αυτογνωσίας.

Απροσδόκητα τηλεφωνήματα, απροσδόκητες συναντήσεις, κάτι που είδα τυχαία, κάτι που άκουσα τυχαία⋅ σε όλους μας έχει τύχει κάποιο από τα παραπάνω και συνήθως μας ξαφνιάζει αλλά το ξεχνάμε γρήγορα ή δεν δίνουμε καμία προσοχή.

Μήπως ήρθε η στιγμή να αφουγκραστούμε τι μήνυμα έχουν να μας μεταφέρουν; Μήπως πρέπει να τις αναγνωρίσουμε και να τις συνειδητοποιήσουμε; Θέλουν κάτι να μας πουν; Μήπως να ανοιχτούμε στον πραγματικό μας σκοπό ζωής;

Το ανθρώπινο είδος αναζητάει την εξέλιξή του από την αρχή της εμφάνισής του στη Γη. Μέσα από μια διαρκή αναζήτηση προς την ανάπτυξη και την επιβίωση όσον αφορά το υλικό κομμάτι αλλά και το πνευματικό, αφού από πάντα οι άνθρωποι έτειναν να ψάχνουν κάτι ανώτερο, κάτι πνευματικό – κάτι που θα έφερνε την πνευματική τους αφύπνιση.

Η πνευματική αφύπνιση ονομάζεται “ενότητα”. Είναι η σύνδεση του πνεύματος με το Όλον. Τα πάντα συνδέονται με τα πάντα. Εμείς οι άνθρωποι αποτελούμε ένα σώμα για τον πλανήτη μας. Γι΄αυτό ό,τι συμβαίνει μας αφορά όλους γιατί όλοι επηρεαζόμαστε από τα γεγονότα.

Πώς; Μέσω ενός αδιόρατου νήματος σύνδεσης. Ένα αδιόρατο ιστό που άγει τις ενέργειες, τις οποίες δεν είμαστε σε θέση να δούμε αλλά είμαστε σε θέση να νιώσουμε. Είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα μας επηρεάζουν.

Τα Σημάδια αφύπνισης προς την αλλαγή που επιθυμώ

1. Όταν φτάσεις σε ένα σημείο που δεν έχει τίποτα νόημα και ουσία για σένα σαν κάτι άλλο να ψάχνεις και να περιμένεις από τη ζωή σου.

2. Όταν θέλεις μια αλλαγή έντονα βιώνοντας μια ένταση ή μια ανησυχία.

3. Όταν δεν εντάσσεσαι με τους πολλούς, όταν αισθάνεσαι ότι κάτι σου λείπει.

4. Όταν σκέφτεσαι ότι υπάρχει κάτι περισσότερο στη ζωή από αυτό τον καθημερινό διαρκή αγώνα αντοχής νεύρων και του άγχους που σου προκαλεί.

5. Μήπως υπάρχει κάποιο μεγαλύτερο σχέδιο; Μήπως αυτή σου η κατάσταση έντονης αναμονής δημιουργεί τις προϋποθέσεις να προσελκύσεις στη ζωή σου αυτό που επιθυμείς; Νέες ευκαιρίες που μας απελευθερώνουν από τις αυτοπεριοριστικές μας ιδέες και μας δείχνουν ότι η ζωή είναι κάτι παραπάνω από το συνεχές κυνήγι απόκτησης υλικών αγαθών και ικανοποίησης αναγκών;

6. Μήπως έφτασε η στιγμή να εξελίξεις τη ψυχή σου;

Αφουγκράσου τα γεγονότα για λίγη αυτογνωσία:

– Βρες νόημα πίσω από κάθε γεγονός της καθημερινότητάς σου.

– Συνειδητοποίησε ότι έχεις ένα σκοπό στη ζωή σου και τα γεγονότα σου δείχνουν τον δρόμο προς αυτόν.

– Άκουσε το σώμα σου, αναγνώρισε αυτά που αισθάνεσαι, ένταση, ανησυχία και συνειδητοποίησέ τα. Είναι η φωνή που σου λέει ότι χρειάζεσαι κάποιες αλλαγές και μια βαθύτερη συνειδητότητα, μέσα από την προσωπική σου ανάπτυξη και αφύπνιση.

– Κατάλαβε ότι σε αυτό που εστιάζεις του δίνεις ισχύ, νόημα και αξία.

– Φτιάξε ένα ημερολόγιο και κάνε καταγραφή των γεγονότων που σου συμβαίνουν και σε επηρεάζουν.

– Βγάλε λίγα “πρέπει” από τη ζωή σου και βάλε λίγα “θέλω”.

– Νιώσε ευγνωμοσύνη για ό,τι έχεις ήδη καταφέρει και για όλα όσα έχεις αυτή τη στιγμή στη ζωή σου και εκτίμησέ τα.

Το λίγο που γίνεται πολύ

Είναι άραγε ο φόβος ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί που μας ακινητοποιεί; Είναι αρκετό αυτό για να υιοθετήσουμε συμπεριφορές και στάσεις που νομίζουμε ότι θα μας δώσουν αξία και θα μας επιβεβαιώσουν στον περίγυρο; Να χάσουμε τον εαυτό μας και να σταματήσουμε να είμαστε αυθεντικοί;

Και είναι τόσο ισχυρή αυτή η πρόσκαιρη επιβεβαίωση από τους άλλους για να μας κατακλύσουν και να μας στοιχειώσουν τα αντίγραφα, τα δανεικά; Οι φορεσιές, οι συμπεριφορές και οι σκέψεις που ανήκουν σε άλλους;

Να φορέσεις ξένα ρούχα για να αισθανθείς πολύ γιατί το μέσα σου φαντάζει λίγο. Και να γυρνάς άχρωμα και άχαρα γύρω γύρω από ένα άδειο καβούκι. Υπάρχει τρόπος όμως να χωρέσεις μέσα σου και το λίγο να σου φαίνεται πολύ.

Να βρεις τη δική σου λαλιά σε έναν κόσμο άλαλα άλογο και να μιλάς με τη δική σου φωνή στο δικό σου χρόνο. Να αφουγκράζεσαι τον πόνο, να νιώθεις τη χαρά και να γελάς με την ψυχή σου.

Να χαράξεις τη δική σου πορεία στο δρόμο που εσύ θέλεις να ακολουθήσεις και μόνο εσύ μπορείς να αναδείξεις βήμα βήμα. Μόνο έτσι η σύνδεση με τα δικά σου συναισθήματα, τα δικά σου θέλω και τα δικά σου ερεθίσματα θα έχει νόημα και έμπνευση.

Ξεχωρίζοντας το αληθινό από το ψεύτικο και το δικό σου από το ξένο, κοιτώντας με τα δικά σου μάτια χωρίς δανεικούς φακούς, ακούγοντας καθαρά χωρίς περισπασμούς, ακολουθώντας την εσωτερική ροή, έχοντας διάκριση.

Όταν σκέφτεσαι με την καρδιά και αγαπάς ολόψυχα… Τότε μόνο το λίγο γίνεται πολύ.

Τα πρόσωπα του Πλατωνικού Συμποσίου

Τα πρόσωπα που επιλέγει ο Πλάτων να συμμετάσχουν στους Διάλογους είναι σχεδόν πάντα γνωστά. Προφανής είναι και η επιδίωξη να προσδώσει στο Διάλογο ιστορική διάσταση. Πέρα όμως από τα πρόσωπα και τις συγκυρίες, το πλατωνικό έργο αποτελεί πολύτιμη ιστορική πηγή.

Ο Πλάτων στο Συμπόσιον αποφεύγει, προφανώς εσκεμμένα, και την παραμικρή νύξη για τα γεγονότα που στιγμάτισαν την πορεία της αθηναϊκής δημοκρατίας. Χωρίς «προφητείες από το αποτέλεσμα» διαγράφει απροκατάληπτα την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, αξιοποιώντας με δεξιοτεχνία μια αμφιλεγόμενη, όσο λίγες, προσωπικότητα της εποχής, τον ωραίο πλην αλλοπρόσαλλο Αλκιβιάδη, αναθέτοντάς του ένα ρόλο δεσπόζοντα, προκειμένου να αποκαλυφθεί και να προβληθεί ο τρόπος σκέψης και ζωής που ενσαρκώνει ο Σωκράτης (Taylor σελ. 252).

Στη σοβαρότητα του θέματος και στο επισφαλές των καιρών ο Πλάτων προτείνει ένα εύθυμο σκηνικό, αυτό του συμποσίου, που λειτουργεί αντιστικτικά. Τα πρόσωπα είναι γνωστά στην κλασική γραμματεία από την ενεργό συμμετοχή τους στην πολιτική, κοινωνική, καλλιτεχνική και επιστημονική ζωή της πόλης. Δεν εισάγονται άμεσα στο διάλογο, αλλά τα καθέκαστα του συμποσίου διηγείται ο Απολλόδωρος στους «εταίρους», ύστερα από δεκαπέντε χρόνια, το 401 περίπου. Ο τελευταίος τα άκουσε από τον αυτόπτη και αυτήκοο Αριστόδημο, διότι λόγω ηλικίας, η παρουσία του στο συμπόσιο κρίνεται ανέφικτη. Επομένως τα κύρια πρόσωπα του Συμποσίου είναι, δύο: Ο Απολλόδωρος και ο ανώνυμος «εταίρος».

Ο Πλάτων προσαρμόζει κατά τρόπο αρμόδιο τις απόψεις των ομιλητών στην προσωπικότητά τούς, στο ύφος και στο ήθος τους, στο επάγγελμά τους και στην κοινωνική τους προέλευση. Οι περί έρωτος απόψεις των εφτά συνδαιτυμόνων -δεν είναι οι μόνοι που μίλησαν, ο Πλάτων έκαμε επιλογή- εκπορεύονται από την ειδικότητα, την ψυχολογία, την ιδιομορφία, την αγωγή και την εν γένει προσωπικότητα των ομιλητών, που είναι πρόσωπα ιστορικά. Κατά κανόνα είναι πρόσωπα νέα στην ηλικία, εκτός από τον Σωκράτη που διανύει το πεντηκοστό πέμπτο έτος· όλα τα πρόσωπα του Συμποσίου την εποχή της συγγραφής του είχαν εκδημήσει με τελευταίο τον Αριστοφάνη (386/5).

Ο Φαίδρος είναι ο νεότερος, ενώ ο οικοδεσπότης Αγάθων χαρακτηρίζεται μειράκιον, περίπου είκοσι ετών. Ο Αριστοφάνης τριάντα, ο Αλκιβιάδης τριάντα πέντε, νεότατος και ο γιατρός Ερυξίμαχος, ενώ ο Παυσανίας είναι ήδη τριάντα πέντε. Η ηλικία των συμποσιαστών συνάδει και με το θέμα, αφού ο έρως «ανανθεί και απηνθηκότι σώματι και ψυχή ουκ ενίζει». Τα πέντε πρόσωπα αναπτύσσουν από μια περιορισμένη σκοπιά την άποψή τους, η οποία σαφώς αντανακλά τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης, αντίληψης και διατύπωσης, σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία τους και την πνευματική τους σκευή. Το ύφος άλλωστε του λόγου τους έγινε αντικείμενο σπουδής από επίλεκτους μελετητές του πλατωνικού Συμποσίου. Εκτός από το θέμα που είναι εξ ορισμού σοβαρό και λεπτό, τίποτε άλλο δε φαίνεται να ταράζει την ευδαιμονία των συμποτών, ακόμη και ο γηραιός Σωκράτης συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση του κλίματος «μακαριότητας και αμεριμνησίας». Οι χαροκόποι συνδαιτυμόνες θα σκορπίσουν εντέλει «σαν του λαγού τα παιδιά».

Του Αλκιβιάδη ο βίος και η πολιτεία είναι γνωστά: ύστερα από μια σειρά τυχοδιωκτικών επιλογών και ολέθριων μετατοπίσεων σε χώρο, χρόνο και ιδέες θα πέσει θύμα του σατράπη Φαρνάβαζου με την παρέμβαση και άλλων παραγόντων. Ο Αγάθων αποκαρδιωμένος από τη στάση των συμπολιτών του, που μάλλον τον απέρριψαν ως δραματουργό, θα αναχωρήσει ανεπιστρεπτί για τη Μακεδονία. Ο Παυσανίας επίσης θα ξενιτευτεί, ενώ ο Ερυξίμαχος θα καταλήξει στη φυλακή, καθώς είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο των Ερμών. Ο Φαίδρος θα καταλήξει φτωχός και δυστυχής στο περιθώριο, και ο Αριστοφάνης θα αποχωρήσει τελευταίος από τη ζωή περί το 385. Βέβαια λίγο μετά το 416 θα ζήσει το απόγειο της κωμωδιογραφικής του δημιουργίας με τους ανεπανάληπτους Όρνιθες.

Ο Σωκράτης βρίσκεται στο επίκεντρο του διαλόγου, παρότι προσέρχεται στη σκηνή αργότερα, ενώ σε άλλους διάλογους πρωταγωνιστεί εξαρχής. Η καθυστερημένη είσοδος να ήταν άραγε, και αυτό, ένα από τα ευφυή επινοήματα του «θεατρικού» Πλάτωνα, προκειμένου να προκαλέσει εύλογη αγωνία;

Σαν σε δραματική παράσταση, όπου τα πρόσωπα που υποδύονται τους αντίστοιχούς ρόλους διακρίνονται σε πρωταγωνιστικά  και μη, έτσι και στο Συμπόσιον ο Πλάτων ήδη από την αρχή προοικονομεί τον διακριτό ρόλο τριών προσώπων: «για τη συνομιλία του Αγάθωνα, του Σωκράτη και του Αλκιβιάδη και των άλλων που πήραν μέρος στο συμπόσιο». Ενώ οι τρεις ονοματίζονται εμφαντικά, των υπολοίπων η παρουσία υποδηλώνεται με το αοριστολογικό «και των άλλων». Μια πρακτική κατηγοριοποίηση των προσώπων σε ομάδες με κριτήριο το χρόνο που εμφανίζονται αλλά και το ρόλο που διαδραματίζουν, ο αρχικός «όμιλος» με ρόλο περιορισμένο αποτελείται από τον Απολλόδωρο και τους «εταίρους», ενώ στη συζήτηση θα μπει και κάποιος Γλαύκων, αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Αυτός όμως που μετέφερε τα του Συμποσίου στον Απολλόδωρο είναι ο Αριστόδημος, ο οποίος λειτουργεί διαμεσολαβητικά ανάμεσα στην ομάδα Απολλόδωρου-εταίρων και των άλλων.

Γραφένιο: Φυσικοί ξεκλειδώνουν το μυστήριο της θερμιονικής εκπομπής στο γραφένιο

Ερευνητές στο SUTD (Singapore University of Technology and Design) ανακάλυψαν μια νέα θεωρία που ανοίγει το δρόμο για το σχεδιασμό καλύτερων ηλεκτρονικών συσκευών και μετατροπείς ενέργειας με γραφένιο.

Όταν ένα μέταλλο θερμαίνεται σε μια επαρκή υψηλή θερμοκρασία, τα ηλεκτρόνια μπορούν να αποβάλλονται από την επιφάνειά του σε μια διεργασία γνωστή ως θερμιονική εκπομπή, μια διεργασία η οποία είναι παρόμοια με την εξάτμιση των μορίων του νερού από την επιφάνεια νερού που βράζει. Η θερμιονική εκπομπή ηλεκτρονίου παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην βασική φυσική όσο και στην ψηφιακή ηλεκτρονική τεχνολογία.

Ιστορικά, η ανακάλυψη της θερμιονικής εκπομπής επιτρέπει τους φυσικούς να παράγουν δέσμες ηλεκτρόνιων ελεύθερων να κινηθούν στο κενό. Τέτοιες δέσμες ηλεκτρονίων είχαν χρησιμοποιηθεί στο πείραμα-σφραγίδα που έγινε από τους Clinton Davisson και Lester Germer στη δεκαετία του 1920 για να απεικονίσει τον δυϊσμό σωματίου-κύματος των ηλεκτρονίων – μια περίεργη συνέπεια της κβαντικής φυσικής, η οποία σήμανε την αυγή της σύγχρονης κβαντικής εποχής. Τεχνολογικά, η θερμιονική εκπομπή συνιστά τον πυρήνα της τεχνολογίας της λυχνίας κενού – τον πρόδρομο της σύγχρονης τεχνολογίας του τρανζίστορ – που επέτρεψε την ανάπτυξη των ψηφιακών υπολογιστών πρώτης γενιάς. Σήμερα, η θερμιονική εκπομπή παραμένει ένας από τους πιο σημαντικούς μηχανισμούς αγωγής του ηλεκτρισμού που διέπει τη λειτουργία δισεκατομμυρίων τρανζίστορ οι οποίοι είναι ενσωματωμένοι στους σύγχρονους υπολογιστές και τα smartphones.

Αν και η θερμιονική εκπομπή σε παραδοσιακά υλικά, όπως χαλκός και πυρίτιο, εξηγήθηκαν καλά από ένα θεωρητικό μοντέλο που προτάθηκε από τον Βρετανό φυσικό O. W. Richardson το 1901, παραμένει ένα πρόβλημα ανεπαρκώς κατανοητό το πώς ακριβώς λαμβάνει χώρα η θερμιονική εκπομπή στο γραφένιο, ένα υλικό πάχους όσο ένα άτομο με πολύ ξεχωριστές φυσικές ιδιότητες. Η κατανόηση της θερμιονικής εκπομπής από το γραφένιο είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς το γραφένιο μπορεί να κρατά το κλειδί για να υπάρξει επανάσταση σε μια μεγάλη περιοχή τεχνολογιών, όπου συμπεριλαμβάνονται υπολογιστικά ηλεκτρονικά, βιολογικοί αισθητήρες, κβαντικοί υπολογιστές, συλλέκτες ενέργειας και ακόμη απωθητικά κουνουπιών. Το γραφένιο και η ευρύτερη οικογένειά του των λεπτών σε επίπεδο ατόμου νανο-υλικών – γνωστών επίσης και ως δισδιάστατων (2D) υλικών – έχει επισημανθεί ως η κορυφή των αναδυόμενων τεχνολογιών από το Παγκόσμιο Οικονομικό Forum του 2016.

(a) Η δομή της ενεργειακής ζώνης που απεικονίζει τη διεργασία της θερμιονικής εκπομπής των ηλεκτρονίων στο γραφένιο σε διαφορετικές ενεργειακές καταστάσεις.
(b) Η δομή της ζώνης χαμηλής ενέργειας του γραφενίου με την προσέγγιση του κώνου Dirac.
(c) Πιο γενική δομή της ενεργειακής ζώνης του γραφενίου που καλύπτει το καθεστώς τόσο της χαμηλής όσο και της υψηλής ενέργειας.
(d) Μεγάλη απόκλιση μεταξύ της ηλεκτρονικής πυκνότητας των καταστάσεων που προβλέπονται από τη θεωρία της δομής της ζώνης στα (b) και (c).

Όπως αναφέρουν στο Physical Review Applied, οι ερευνητές από το SUTD (Singapore University of Technology and Design) έχουν ανακαλύψει μια γενική θεωρία που περιγράφει τη θερμιονική εκπομπή από το γραφένιο. Μελετώντας προσεκτικά τις ηλεκτρονικές ιδιότητες του γραφένιου, έχουν οικοδομήσει ένα γενικευμένο θεωρητικό πλαίσιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποτυπωθεί με ακρίβεια η φυσική της θερμιονικής εκπομπής στο γραφένιο και είναι κατάλληλο για τη μοντελοποίηση μιας ευρείας περιοχής συσκευών με βάση το γραφένιο. «Βρήκαμε ότι η αγωγή του ηλεκτρισμού και της θερμικής ενέργειας που προκύπτουν από τη θερμιονική εκπομπή μπορεί να αποκλίνει περισσότερο από 50% όταν υπολογίστηκε λανθασμένα χρησιμοποιώντας την τυπική προσέγγιση του κώνου Dirac», ανέφερε η προπτυχιακή φοιτήτρια στο SUTD, Yueyi Chen, η οποία συμμετείχε στην έρευνα.

Η ηλεκτρονική ιδιότητα του γραφένιου συχνά περιγράφεται από την «προσέγγιση του κώνου Dirac», ένα απλό θεωρητικό πλαίσιο που βασίζεται στην ασυνήθιστη συμπεριφορά των ηλεκτρονίων στο γραφένιο που μιμείται ταχέως κινούμενα σωμάτια που υπάρχουν σε υπερσχετικιστικό καθεστώς. Αυτή η προσέγγιση του κώνου Dirac διαμόρφωσε το τυπικό παράδειγμα για την κατανόηση των φυσικών ιδιοτήτων του γραφένιου και είναι ένα μοντέλο ορόσημο για το σχεδιασμό πολλών βασισμένων στο γραφένιο ηλεκτρονικών, οπτοηλεκτρονικών και φωτονικών συσκευών.

Ωστόσο, όταν τα ηλεκτρόνια στο γραφένιο είναι θερμικά ή οπτικά διεγερμένα σε υψηλότερες ενεργειακές καταστάσεις, σταματούν να υπακούουν στην προσέγγιση του κώνου Dirac. Οι ερευνητές του SUTD συνειδητοποίησαν ότι η χρήση της προσέγγισης του κώνου Dirac για να μοντελοποιηθεί η θερμιονική εκπομπή των πολύ διεγερμένων ηλεκτρονίων από το γραφένιο μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα αποτελέσματα, παράγοντας πολύ αναξιόπιστη πρόβλεψη που αποκλίνει σημαντικά από την πραγματική απόδοση των ηλεκτρονικών και ενεργειακών συσκευών γραφένιου.

Η νέα προσέγγιση που αναπτύχθηκε από τους ερευνητές του SUTD βελτιώνει σημαντικά την αξιοπιστία του μοντέλου τους χρησιμοποιώντας μια περισσότερο εκλεπτυσμένη θεωρία που αποδίδει πλήρως τις ηλεκτρονικές ιδιότητες του γραφένιου σε καθεστώς υψηλής ενέργειας, παρακάμπτοντας έτσι το όριο χαμηλής ενέργειας όπως απαιτείται από την προσέγγιση του κώνου Dirac. Χωρίς να βασίζεται στην προσέγγιση του κώνου Dirac, αυτό το νέο μοντέλο θερμιονικής εκπομπής επιτρέπει τώρα μια μεγάλη σειρά συσκευών, βασισμένων στο γραφένιο που λειτουργούν σε διαφορετικές θερμοκρασίες και ενεργειακό καθεστώς, να περιγράφονται καθολικά κάτω από ένα απλό πλαίσιο.

«Το γενικευμένο μοντέλο που αναπτύχθηκε σε αυτή την εργασία θα είναι ιδιαίτερα πολύτιμο για το σχεδιασμό προηγμένων μετατροπέων θερμικών αποβλήτων σε ηλεκτρισμό και ηλεκτρονικών χαμηλής ενέργειας χρησιμοποιώντας γραφένιο, το οποίο μπορεί να προσφέρει νέες ελπίδες στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των υπολογιστικών και επικοινωνιακών συσκευών επόμενης γενιάς», σημείωσε ο καθηγητής στο SUTD Ricky L. K. Ang.

Μεταξύ Hegel και Foucault

Μισέλ Φουκώ: 1926-1984

Εξουσία‒γνώση στον Φουκώ και ο Χέγκελ

§1

     Μια συζήτηση για τη συνάντηση του Φουκώ με τον Χέγκελ εκτυλίσσεται μοιραία σε συζήτηση για την ουσία της φιλοσοφίας του Φουκώ. Γιατί; Επειδή ο Φουκώ είναι ένας από τους διανοητές, που τον έχει διαμορφώσει η ιστορία, δηλ. ο χρόνος και η κίνησή του υπό τη μορφή γεγονότων ή συμβάντων, ως κριτικά αντιπαραβαλλόμενο με τον Χέγκελ αλλά και με τον Μαρξ, ως θεωρούμενο μαθητή του Χέγκελ. Ως προς το τελευταίο χρειάζεται να διευκρινίσουμε πως για ορισμένους σύγχρονους βασικά στοχαστές η κριτική αντιπαράθεση με τον Χέγκελ γίνεται επί ορισμένων αρχών ή κατευθύνσεων, που πρωτοδιατυπώθηκαν μεν από τον Χέγκελ με βάση την ιδεαλιστική μέθοδο, αλλά μετέπειτα απασχόλησαν τον Μαρξ από τη σκοπιά της δικής του υλιστικής μεθόδου και υπό άλλη προοπτική. Έτσι συμβαίνει, όχι σπάνια, το εξής παράδοξο: μια ανάγνωση που ενοχοποιεί τον μαρξισμό και το ιστορικό του ναυάγιο να ενοχοποιεί αυτόματα και την εγελιανή σκέψη, λες και ο Χέγκελ είναι υπεύθυνος για τα αδιέξοδα του ιστορικού μαρξισμού ή λες και η εξέλιξη των φιλοσοφικών ιδεών ακολουθεί μια ευθύγραμμη πορεία. Όπου π.χ. ο Χάιντεγκερ μιλάει αρνητικά για τη διαλεκτική του Χέγκελ, μιλάει μάλλον επηρεασμένος κατά πολύ από τη μαρξιστική διαλεκτική και όχι από μια ουσιώδη ενασχόληση με την εγελιανή διαλεκτική. Εξάλλου, η ίδια η σκέψη του Χάιντεγκερ περιέχει στα ενδότερα της δομής της καίρια σημεία της εγελιανής μεθοδολογίας με αλλαγή απλώς όρων, εννοιών, γλωσσικών αναπροσδιορισμών. Π.χ. στη θέση του εγελιανού Απόλυτου υψώνει το Είναι, στη θέση αυτο-εκδίπλωσης του Λόγου, της Ιδέας την αυτο-παρουσία ‒αυτο-απουσία του Είναι, την αυτο-εκδίπλωση των νοημάτων του μέσα από την προς-κληση που απευθύνει στα όντα κ.λπ. Κάτι παρόμοιο ισχύει, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, και για τον Φουκώ.

§2

     Έχει λεχθεί πως ο Φουκώ ανήκει σε εκείνη τη γενιά των Γάλλων διανοουμένων, που ρητά και ανοικτά θα έφτανε να εκφράσει έναν «γενικευμένο αντι-εγελιανισμό». Αυτή η γενιά του 1960 και του 1970 ασχολήθηκε, κατά κανόνα, με τον Μαρξισμό, που ήταν τότε του συρμού στο ευρύ πολιτικό φάσμα της Ευρώπης, και επιδερμικά με τις εγελιανές του καταβολές, χωρίς κάποια αυτόνομη εμβάθυνση στον ίδιο τον Χέγκελ πλην βεβαίως ορισμένων φωτεινών εξαιρέσεων. Ουδείς απ’ αυτούς τους φιλοσόφους δεν διαχώριζε τον Χέγκελ από τον Μαρξ πέρα από τον σχηματικό διαχωρισμό ανάμεσα στον ιδεαλιστή και τον υλιστή αντίστοιχα. Τον διαχώριζε περίπου όσο διαχώριζε ο Αριστοφάνης τον Σωκράτη από τους Σοφιστές. Έτσι όποιος ήταν αντι-εγελιανός ήταν υποχρεωτικά και αντι-μαρξιστής και το αντίστροφο. Υπό μια γενική έννοια, ο Φουκώ θέλησε προφανώς να αμφισβητήσει, σε επίπεδο θεωρίας και πράξης την τάξη, την ενότητα ή την τελεολογία του Λόγου, καθώς και τους λόγους περί τέλους ή τελικού σκοπού της ιστορίας· κάποιες δηλ. μεθοδολογικές πριν από όλα υποτυπώσεις, τις οποίες ορισμένοι συσχέτιζαν και συσχετίζουν γενικώς με την πεμπτουσία της εγελιανής σκέψης. Αναγνώριζε πως ζει σε μια εποχή που πρέπει να φύγει πέρα από την αυστηρότητα και την εννοιολογική ολότητα της σκέψης του Χέγκελ. Εδώ και τώρα ένιωθε ότι πρέπει να πει κάτι άλλο συγκριτικά με τον παραδοσιακό Λόγο της φιλοσοφίας. Επιχείρησε έτσι να σκεφτεί τα νέα προβλήματα μα και αιτήματα της ζωής εντός της ιστορικότητας της κοινωνίας και με όλα τα χαρακτηριστικά μιας κατατετμημένης κοινότητας καθορισμού, που αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της στην πλήρη διχοτομία, αποξένωση ή διασκορπισμό της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και σε μια ανυπέρβλητη πολυπλοκότητα της τελευταίας. Ενώ η κοινή ιστορία, κατά τον Γάλλο φιλόσοφο, σχετίζεται με τον τόπο, τους τόπους: τις πρακτικές, άρα και την κοινότητα καθορισμού του ανθρώπου, συγχρόνως δεν ακυρώνει, δεν μπορεί να ακυρώσει, την ιδιαιτερότητα και την πολυπλοκότητα της ιστορίας του ενός ή του άλλου ανθρώπου.

§3

     Ο Φουκώ δεν ήταν φιλόσοφος με την κλασική έννοια, όπως π.χ. ήταν ο Χέγκελ ή ο Χάιντεγκερ κ.α. αλλά ένας στοχαστής-αναζητητής μια αναλυτικής και όχι λιγότερο δια-γνωστικής προσέγγισης της αλήθειας, ενός ευρύτερα φιλοσοφικού προσανατολισμού με έντονα τα γνωρίσματα της ιστορίας, της γενεαλογίας κ.λπ. Γενικώς επιδίδεται στην επ-ανα-διατύπωση θεματικών ή στην εξέταση σχηματισμών του Λόγου με όρους και τρόπους, που να προσηλώνονται στο ένα ή το άλλο τμήμα καταστάσεων πραγμάτων ή σχέσεων, όπως βιο-πολιτική, σχέσεις εξουσίας και γνώσης, πειθάρχηση, κανονικότητα, υποκειμενικότητα κ.λπ. ή σε διάφορες μεταβαλλόμενες μορφές φιλοσοφικής σκέψης ή μεταβαλλόμενες προσεγγίσεις φιλοσόφων. Π.χ. στην περίπτωση του Χέγκελ, τον προσεγγίζει μέσα από μια πορεία, που κλιμακώνεται από εγγύτερη, λιγότερο εγγύτερη έως και πολεμική, ειδικά κατά την ύστερη φάση της δεκαετίας του 1960. Εκκινώντας από ένα πνεύμα διερώτησης για το ποιος είναι ο άνθρωπος, όχι εν γένει αλλά o καθένας από μας, καλλιεργεί έναν προφορικό και γραπτό λόγο «ιστορικό», θα μπορούσε να πει κανείς, δηλ. έναν λόγο που κινείται στη γραμμή του χρόνου και ο οποίος προσπαθεί να σκεφτεί ή να ερμηνεύσει αντίστοιχα τις ποικίλες καταστάσεις, έτσι όπως μας εγκαθιστά σ’ αυτές και σε συγκεκριμένες περιόδους ή εποχές η κίνηση του χρόνου. Ο Φουκώ γνώρισε, κατ’ αρχήν, τον Χέγκελ από τον δάσκαλό του, τον κορυφαίο Γάλλο φιλόσοφο και έναν από τους πιο λαμπρούς ερμηνευτές της εγελιανής φιλοσοφίας, τον J. Hyppolite (Υππολίτ). Τα μνημειώδη έργα του: μετάφραση στα γαλλικά της Φαινομενολογίας του πνεύματος (ο πρώτος τόμος δημοσιεύτηκε το 1939 και ο δεύτερος το 1941)[1] καθώς και η διεξοδική ερμηνεία της Φαινομενολογίας: «Γένεση και Δομή της Φαινομενολογίας του πνεύματος του Χέγκελ» (1946) επρόκειτο να αφήσουν ανεξίτηλα ίχνη στη μετέπειτα καριέρα του Φουκώ. Τα νοήματα και διανοήματα του γλωσσικού πλούτου του σπουδαίου Γάλλου στοχαστή δεν είναι άμοιρα έμμεσων ή άμεσων εγελιανών τους καταβολών. Π.χ. όταν λέει ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν το τι και το γιατί των πράξεών τους, ενώ δεν γνωρίζουν «το τι κάνει αυτό που κάνουν», η τελευταία τούτη πρόταση δεν μεθερμηνεύει τίποτε περισσότερο παρά την πανουργία του Λόγου του Χέγκελ.

§4

     Είναι αλήθεια πως ο Φουκώ ανακάλυψε στη Φαινομενολογία του πνεύματος, περισσότερο από τα άλλα έργα του Χέγκελ, ένα θεμελιώδες, κατά κάποιο τρόπο, στήριγμα για το συνολικό ξετύλιγμα της σκέψης του. Γίνεται ιδιαίτερα εμφανής η επίδραση της μεθοδολογίας της εγελιανής σκέψης και πιο ειδικά της Φαινομενολογίας στη μελέτη, μεταξύ άλλων, που επεδίωξε των τριών κεντρικών ζητημάτων: της τρέλας, της γνώσης και της υποκειμενικότητας και στο ζήτημα της ιστορίας ως μεθοδολογικού υπόβαθρου του συνολικού του έργου. Μια συνεπής περιδιάβαση στο βιβλίο του: ιστορία της τρέλας επιτρέπει να διακρίνει κανείς μια νοητή γραμμή πραγμάτευσης της τρέλας, που περιέχει αισθητά σημεία της νοητής και νοητικής γραμμής της Φαινομενολογίας του πνεύματος: πρωτίστως, η κίνηση εκτυλίσσεται εντός του ιστορικού χρόνου και χώρου με τους αντίστοιχους τόπους, δηλ. τις πρακτικές, από την άμεση οριοθέτηση της τρέλας, κατ’ αρχήν σε γενικό και αφηρημένο επίπεδο, ως προς τις ενδότερες εμπλοκές των διαφόρων σχέσεων της εξωτερικότητας, στις διαμεσολαβήσεις της στη σύγχρονη εποχή από ποικίλες καταστάσεις, σχέσεις, συμπεριφορές, ανάλογα με την χρονική στιγμή και τον χώρο, όπου βρίσκεται ο τρελός, έως και τη νεωτερική, ήτοι μετανεωτερική «Λογική» της αντιμετώπιση με όλους τους παραλογισμούς της, υπό μορφή αποξένωσης, αλλοτρίωσης και απαλλοτρίωσης ανθρώπων και χαρακτήρων, απομόνωσης, διαστροφής ή άλυτων αντιφάσεων, κι όλα τούτα στο όνομα της «Λογικής». Αυτόν τον χαρακτήρα της απόλυτης αποξένωσης αποτυπώνει, κατά τον Φουκώ, ο ανιψιός του Ραμώ του Ντιντερό. Παρόμοια, στην εγελιανή Φαινομενολογία, ο ανιψιός του Ραμώ ενσαρκώνει έναν χαρακτήρα της πιο ακραίας μορφής αποξένωσης και αλλοτρίωσης, της καταρράκωσης και του διασπαραγμού.

§5

     Η ως άνω εγγύτητα της σκέψης του Φουκώ με εκείνη του Χέγκελ λαμβάνει χώρα σε εκείνο ακριβώς το σημείο, στο οποίο ο Φουκώ αναζητεί δρόμους ή τρόπους σκέψης, ενάντιους προς τις εγελιανές παραμέτρους σχετικά με την τρέλα· δηλ. προς τους τρόπους ή τις μεθοδεύσεις, τις διεργασίες, οι οποίες οδήγησαν, με τις πρακτικές της διαίρεσης και της ταξινόμησής τους, στις καταστάσεις της αλλοτρίωσης και του διχοτομικού σπαραγμού, όχι μόνο στον αντι-κειμενικό κόσμο αλλά και στο εσωτερικό του υποκειμένου. Αυτές οι διεργασίες και πρακτικές, στην περίπτωση του Χέγκελ, κατά τον Φουκώ, εισήγαγαν την αλλοτρίωση στο εσωτερικό του Λόγου, στον πυρήνα του και δεν πέτυχαν παρά να γεννήσουν μια εξουσία‒γνώση, που προοριζόταν μόνο και μόνο να γίνει η επιστήμη και η πρακτική της ψυχιατρικής. Ενώ αυτή η γνώση προβαλλόταν από τις προαναφερθείσες πρακτικές ως απελευθερωτική, ως περισσότερο ανθρώπινη, ως «λογική», κάτω από την επιφάνειά της παραμόνευε η καταδυνάστευση της «μη-λογικής», δηλ. εκείνης της ανθρώπινης διάστασης που δεν μπορεί να περιοριστεί στην κανονικότητα, δηλ. στην πειθάρχηση που επιβάλλει η εξουσιαστική Λογική. Για τον Γάλλο φιλόσοφο, η «μη-λογική», σαν τρέλα, σαν παράπτωμα, σαν αποξένωση, σπαραγμός κ.λπ. μπορεί να κλείνει κάποια αλήθεια, την οποία η κανονική Λογική σκοτώνει. Έτσι, κατ’ αυτή τη συλλογιστική του, ο Φουκώ εκ πρώτης όψεως εναντιώνεται στην εγελιανή συλλογιστική, που «εισάγει» την αλλοτρίωση στον Λόγο και παράγει μια αυστηρή γλώσσα της επιστήμης, στην πραγματικότητα όμως ακολουθεί τα ίχνη της εν λόγω συλλογιστικής, προκειμένου να απελευθερώσει τον λόγο της τρέλας, με εγελιανούς όρους τον λόγο της αλλοτρίωσης και της καταρράκωσης. Αυτό που επιχειρεί ο Φουκώ εν τέλει στο υπό συζήτηση έργο του είναι να απομονώσει τους ιστορικούς όρους, με βάση τους οποίους λειτουργεί η εγελιανή παρουσίαση της ιστορίας της νεωτερικότητας. Η εξουσία‒γνώση βρίσκεται σε εσωτερική ανταπόκριση με τις προσφερόμενες και μεταβαλλόμενες ιστορικά, δηλ. χρονικά πρακτικές. Αλλά και πάλι όχι γενικά με τις πρακτικές παρά με καθετί που μπορεί να συγκροτεί αυτές τις πρακτικές: συμπεριφορές, γλώσσα, κανόνες, λογικές, λόγια κ.λπ., που
-----------------------------------
[1] Οι τρεις άλλες γαλλικές μεταφράσεις της Φαινομενολογίας του πνεύματος (του Λεφέβρ 1991, της Γιάρτσυκ και του Λαμπαριέρ 1993 και του Μπουρζουά 2006) δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν εκείνη του Υππολίτ, αν και η καθεμιά διακρίνεται για τη δική της μοναδικότητα.

Τι είναι πιο καυτό από την επιφάνεια του ήλιου; Η ηλιακή κορώνα!

Υπάρχουν δύο τρόποι για να δείτε την κορώνα ή στέμμα του Ήλιου: Στείλτε ένα διαστημικό σκάφος ή περιμένετε για μια ολική έκλειψη ηλίου. Στα αριστερά, η ατμόσφαιρα του ήλιου όπως τραβήχτηκε από τον δορυφόρο PROBA2 της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, στο υπεριώδες φως,. Οι βρόχοι και τα τόξα του πλάσματος που εκτοξεύονται από τον ήλιο, ακολουθούν τις γραμμές του μαγνητικού του πεδίου του. Στα δεξιά, το φως σκεδάζει (διασκορπίζει) τα σωματίδια στο στέμμα, όπως έγινε ορατό κατά τη διάρκεια μιας ολικής ηλιακής έκλειψης το 2017.

Η λεπτή ανώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου είναι εξαιρετικά ζεστή και εξαιρετικά μυστηριώδης

Στις τελευταίες στιγμές πριν από μια ολική ηλιακή έκλειψη, η θερμοκρασία πέφτει, τα πουλιά τραγουδούν και το φως του περιβάλλοντος γίνεται παράξενο. Η ημέρα μετασχηματίζεται σε σούρουπο και εκεί όπου ο Ήλιος κάποτε υπήρχε, βρίσκεται μια μαύρη τρύπα στον ουρανό, που είχε φτιαχτεί από μια λευκή αιθέρια λάμψη.

Αυτή η λάμψη είναι η ηλιακή κορώνα ή στέμμα, η λεπτή ανώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου από ιονισμένο αέριο. Αποτελείται κυρίως από ηλεκτρόνια και γυμνούς πυρήνες από άτομα υδρογόνου και ηλίου, ενώ είναι ο “εκτοξευτήρας” για τον ηλιακό άνεμο – το ρεύμα των φορτισμένων σωματιδίων που ξεφεύγουν από το στέμμα και φτάνει μέχρι τους πλανήτες, ενώ τελικά εξαλείφεται στο μακρινό διαστρικό διάστημα. Τα γεγονότα στην ηλιακή κορώνα επηρεάζουν όλους τους κόσμους – πλανήτες του Ήλιου, συμπεριλαμβανομένης της Γης και της τεχνολογίας που έχει χτίσει ο άνθρωπος πάνω της.

Και όμως, παρά τα περίπου 80 χρόνια μελέτης, πολλά πράγματα για την κορώνα παραμένουν ένα μυστήριο. Ο ηλιακός άνεμος δεν επιβραδύνεται καθώς φεύγει από τον Ήλιο – επιταχύνεται. Κάποια σωματίδια εκτοξεύονται από την κορώνα με τόση ενέργεια που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός. Και ίσως το πιο αινιγματικό από όλα, είναι ότι η κορώνα είναι εκατοντάδες φορές θερμότερη από την επιφάνεια του Ήλιου.

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτή η υπερβολική ενέργεια εισέρχεται στην κορώνα δεν είναι απλά μια ακαδημαϊκή άσκηση. Αυτή η ενέργεια συχνά επηρεάζει τη Γη, με περιστασιακά καταστροφικά αποτελέσματα. Οι μεγαλύτερες εκτοξεύσεις υλικού και ακτινοβολίας από την κορώνα μπορούν να προκαλέσουν τον όλεθρο στα ηλεκτρικά δίκτυα, την ασύρματη επικοινωνία και τους δορυφόρους.

«Είμαστε πολύ συνδεδεμένοι με αυτά τα προβλήματα, παρόλο που δεν είναι απαραίτητα κάτι που θα αλλάξει τη ζωή σου σήμερα», λέει η Amy Winebarger, αστροφυσικός της NASA. «Καθώς προχωράμε στον τεχνολογικό πολιτισμό, η κατανόηση του Ήλιου και η αλληλεπίδραση του με τη Γη είναι ακόμα πιο σημαντική «.

Ενώ οι εκλάμψεις που διαταράσσουν τις επικοινωνίες είναι ένα ακραίο παράδειγμα, οι ερευνητές ελπίζουν ότι εάν κατανοήσουν καλύτερα το πώς εισέρχεται η ενέργεια στην κορώνα, τότε θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τις επικίνδυνες εκρήξεις με αρκετή χρονική προειδοποίηση για την προστασία ζωτικού εξοπλισμού.

Η Winebarger, μαζί με τον Steven Cranmer στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, περιέγραψαν αυτό που γνωρίζουμε σήμερα για την κορώνα στην Ετήσια Ανασκόπηση της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής του 2019 .

Η μελέτη της κορώνας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Εκπέμπει το μεγαλύτερο μέρος του φωτός της στη ζώνη της υπεριώδους ακτινοβολίας με πολύ υψηλή ενέργεια αλλά και ακτίνων Χ, που εμποδίζονται από την ατμόσφαιρα της Γης. Το ελάχιστο ορατό φως του ήλιου που αντανακλά η κορώνα εκτείνεται κατά πολύ μακριά από την επιφάνεια του Ήλιου. Για να δείτε την κορώνα, χρειάζεστε μια έκλειψη ή ένα τηλεσκόπιο εξοπλισμένο με ένα ειδικό δίσκο αποκλεισμού του Ήλιου.

Και χάρη στις εκλείψεις οι άνθρωποι γνώριζαν από την αρχαιότητα ότι μια λευκή λάμψη περιέβαλε τον Ήλιο. Αλλά η πρόοδος στην κατανόηση του Ήλιου, έπρεπε να περιμένει τους ερευνητές για να εφαρμόσουν τις γνώσεις μας από την κβαντομηχανική στα τέλη της δεκαετίας του ’30, για να ερμηνεύσουν σωστά το ορατό φως που βλέπουμε από το έδαφος της Γης. Μια άλλη ώθηση της κατανόησης μας έφτασε με την εφεύρεση ισχυρών πυραύλων στις αρχές της δεκαετίας του 1940 που θα μπορούσαν να τοποθετήσουν κάμερες πάνω από την ατμόσφαιρα της Γης.

Ακόμη και αυτές οι πρώιμες παρατηρήσεις δεν έδιναν εξηγήσεις σε κάτι πολύ παράξενο για την κορόνα. Η θερμοκρασία στο στέμμα είναι ένα εκατομμύριο βαθμούς Κελσίου. Αλλά η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Ήλιου – η πηγή αυτής της ενέργειας – είναι λιγότερη ζεστή, μόνο 5.500 βαθμούς.

«Είναι απλά περίεργο», λέει η Winebarger. Μοιάζει με το να περπατάς μακριά από μια φωτιά και αντί να πέφτει η θερμοκρασία, ξαφνικά ανεβαίνει. «Θα πρέπει να έχετε κάτι, έναν ειδικό σωλήνα ίσως, που να μεταφέρει ενέργεια από τη φωτιά σας».

Οι στεμματικοί βρόχοι, που παρατηρούνται, σχηματίζονται όταν το πλάσμα στην κορώνα του Ήλιου συγχωνεύεται γύρω από τόξα γραμμών μαγνητικού πεδίου, όπως ξεφεύγουν από την επιφάνεια του Ήλιου. Το σύμπλεγμα των βρόχων που φαίνονται εδώ είναι καυτά αι γιγαντιαίο, κάπου 30 ή και πιο πάνω τη διάμετρο της Γης.

Ο “ειδικός” αυτός σωλήνας, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι το μαγνητικό πεδίο του ήλιου. Αλλά οι φυσικοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν για το πώς ακριβώς θα μπορούσε να λειτουργήσει. Μια θεωρία λέει ότι ευθύνονται οι νανο-εκλάμψεις, συγχωνεύσεις μικροσκοπικών εκρήξεων που πυροδοτούνται από γραμμές μαγνητικού πεδίου, που εκτοξεύονται με έκρηξη. Μια άλλη ιδέα είναι ότι τα κύματα που διαδίδονται κατά μήκος των γραμμών του μαγνητικού πεδίου μεταφέρουν ενέργεια από την επιφάνεια του ήλιου στο κορώνα.

Και οι δύο ιδέες είναι εξαιρετικά δύσκολο να δοκιμαστούν. Οι υπολογιστικές προσομοιώσεις και υπολογισμοί υποδηλώνουν ότι οποιοσδήποτε μηχανισμός οδηγεί ενέργεια στην κορώνα, που πιθανόν να το κάνει σε κλίμακες που είναι πολύ μικρές και πολύ γρήγορες για να το δούμε από μακριά. Η αλήθεια θα πρέπει πιθανότατα να προέλθει από ένα διαστημικό σκάφος που βρίσκεται κοντά στον ήλιο, ο Parker Solar Probe της NASA.

Το σκάφος Parker ξεκίνησε το 2018 σε μια επταετή αποστολή για να βουτήξει επανειλημμένα μέσα από το στέμμα (κορώνα). Με κάθε τροχιά του, μια βαρυτική ώθηση από την Αφροδίτη το φέρνει ακόμα πιο κοντά στον ήλιο. Το σκάφος θα εγκατασταθεί τελικά σε μια τροχιά λίγο πιο πάνω από 6 εκατομμύρια χιλιόμετρα από την επιφάνεια του ήλιου – επτά φορές πιο κοντά από οποιοδήποτε διαστημικό σκάφος πριν.

Σε αυτή την απόσταση, η πλευρά του διαστημικού σκάφους που βλέπει τον Ήλιο θα ψηθεί σε πάνω από 1300 βαθμούς Κελσίου, ενώ τα όργανα του προστατεύονται από μια ασπίδα με βάση τον άνθρακα πάχους 11 εκατοστών. (Αν και το στέμμα έχει μια πολύ υψηλή θερμοκρασία, τα σωματίδια της είναι σχετικά αραιά – αυτή η χαμηλή πυκνότητα τους διατηρεί το σκάφος από το να γίνει τόσο καυτό όπως το ίδιο το στέμμα.

Η κορώνα του Ήλιου παγιδεύεται από τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου, οι οποίες είναι πιθανόν υπεύθυνες για τη θέρμανση της σε εκατομμύρια βαθμούς. Μακριά από τον Ήλιο, κάποιο τμήμα από το στέμμα δραπετεύει για να γίνει ο ηλιακός άνεμος, ένα σταθερό ρεύμα φορτισμένων σωματιδίων που περιβάλει όλους τους πλανήτες.

Από τη μοναδική πλεονεκτική του θέση βαθιά μέσα στην κορώνα, το Parker έχει ήδη τραβήξει φωτογραφίες, μετρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία καθώς και μετρά σωματίδια. Με στοιχεία από τις δύο πρώτες τροχιές που έκανε – στις οποίες το Parker πέταξε μόλις 24 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον ήλιο – η επιστημονική ομάδα ετοιμάζεται να δημοσιεύσει τα αρχικά αποτελέσματα αυτό το φθινόπωρο. Πολλές δεκάδες θα ακολουθήσουν τον Ιανουάριο. Ενώ η ομάδα παραμένει σιωπηλή για το τι είδε το διαστημικό σκάφος, ο ενθουσιασμός τους όπως είναι φανερός.

«Βλέπουμε φαινόμενα που ποτέ δεν φανταζόμασταν ότι θα δούμε,» λέει ο ειδικός επιστήμονας του έργου Nour Raouafi.

Ως το μόνο αστέρι στο σύμπαν που μπορούμε να δούμε από κοντά, ο ήλιος μας μπορεί να διδάξει τους επιστήμονες κατά πόσο τα πιο μακρινά άστρα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τους κοντινούς κόσμους τους (πλανήτες). Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ηλιακοί άνεμοι απομάκρυναν την προστατευτική ατμόσφαιρα του Άρη. Έτσι και άλλα αστέρια μπορούν να ενεργήσουν παρόμοια. «Είναι σαν να έχετε ένα εργαστήριο στο κατώφλι σας», λέει ο Fox.

«Αυτή είναι πραγματικά η πιο συναρπαστική στιγμή για να είμαστε ηλιακοί φυσικοί», λέει ο Raouafi. «Πιστεύω ότι η επόμενη δεκαετία θα είναι επαναστατική όσον αφορά την κατανόηση του πώς λειτουργεί ο ήλιος και η ατμόσφαιρά του.»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1138a-1138b)

[XI] Πότερον δ᾽ ἐνδέχεται ἑαυτὸν ἀδικεῖν ἢ οὔ, φανερὸν ἐκ τῶν εἰρημένων. τὰ μὲν γάρ ἐστι τῶν δικαίων τὰ κατὰ πᾶσαν ἀρετὴν ὑπὸ τοῦ νόμου τεταγμένα, οἷον οὐ κελεύει ἀποκτιννύναι ἑαυτὸν ὁ νόμος, ἃ δὲ μὴ κελεύει, ἀπαγορεύει. ἔτι ὅταν παρὰ τὸν νόμον βλάπτῃ μὴ ἀντιβλάπτων ἑκών, ἀδικεῖ, ἑκὼν δὲ ὁ εἰδὼς καὶ ὃν καὶ ᾧ· ὁ δὲ δι᾽ ὀργὴν ἑαυτὸν σφάττων ἑκὼν τοῦτο δρᾷ παρὰ τὸν ὀρθὸν λόγον, ὃ οὐκ ἐᾷ ὁ νόμος· ἀδικεῖ ἄρα. ἀλλὰ τίνα; ἢ τὴν πόλιν, αὑτὸν δ᾽ οὔ; ἑκὼν γὰρ πάσχει, ἀδικεῖται δ᾽ οὐδεὶς ἑκών. διὸ καὶ ἡ πόλις ζημιοῖ, καί τις ἀτιμία πρόσεστι τῷ ἑαυτὸν διαφθείραντι ὡς τὴν πόλιν ἀδικοῦντι. ἔτι καθ᾽ ὃ ἄδικος μόνον ὁ ἀδικῶν καὶ μὴ ὅλως φαῦλος, οὐκ ἔστιν ἀδικῆσαι ἑαυτόν (τοῦτο γὰρ ἄλλος ἐκείνου· ἔστι γάρ πως ὁ ἄδικος οὕτω πονηρὸς ὥσπερ ὁ δειλός, οὐχ ὡς ὅλην ἔχων τὴν πονηρίαν, ὥστ᾽ οὐδὲ κατὰ ταύτην ἀδικεῖ)· ἅμα γὰρ ἂν τῷ αὐτῷ εἴη ἀφῃρῆσθαι καὶ προσκεῖσθαι τὸ αὐτό· τοῦτο δὲ ἀδύνατον, ἀλλ᾽ ἀεὶ ἐν πλείοσιν ἀνάγκη εἶναι τὸ δίκαιον καὶ τὸ ἄδικον. ἔτι δὲ ἑκούσιόν τε καὶ ἐκ προαιρέσεως καὶ πρότερον· ὁ γὰρ διότι ἔπαθε καὶ τὸ αὐτὸ ἀντιποιῶν οὐ δοκεῖ ἀδικεῖν· αὐτὸς δ᾽ αὑτόν, ταὐτὰ ἅμα καὶ πάσχει καὶ ποιεῖ. ἔτι εἴη ἂν ἑκόντα ἀδικεῖσθαι. πρὸς δὲ τούτοις, ἄνευ τῶν κατὰ μέρος ἀδικημάτων οὐδεὶς ἀδικεῖ, μοιχεύει δ᾽ οὐδεὶς τὴν ἑαυτοῦ οὐδὲ τοιχωρυχεῖ τὸν ἑαυτοῦ τοῖχον οὐδὲ κλέπτει τὰ αὑτοῦ. ὅλως δὲ λύεται τὸ αὑτὸν ἀδικεῖν καὶ κατὰ τὸν διορισμὸν τὸν περὶ τοῦ ἑκουσίως ἀδικεῖσθαι. φανερὸν δὲ καὶ ὅτι ἄμφω μὲν φαῦλα, καὶ τὸ ἀδικεῖσθαι καὶ τὸ ἀδικεῖν (τὸ μὲν γὰρ ἔλαττον τὸ δὲ πλέον ἔχειν ἐστὶ τοῦ μέσου καὶ ὥσπερ ὑγιεινὸν μὲν ἐν ἰατρικῇ, εὐεκτικὸν δὲ ἐν γυμναστικῇ)· ἀλλ᾽ ὅμως χεῖρον τὸ ἀδικεῖν· τὸ μὲν γὰρ ἀδικεῖν μετὰ κακίας καὶ ψεκτόν, καὶ κακίας ἢ τῆς τελείας καὶ ἁπλῶς ἢ ἐγγύς (οὐ γὰρ ἅπαν τὸ ἑκούσιον μετὰ ἀδικίας), τὸ δ᾽ ἀδικεῖσθαι ἄνευ κακίας καὶ ἀδικίας. καθ᾽ αὑτὸ μὲν οὖν τὸ ἀδικεῖσθαι ἧττον φαῦλον,

[1138b] κατὰ συμβεβηκὸς δ᾽ οὐδὲν κωλύει μεῖζον εἶναι κακόν. ἀλλ᾽ οὐδὲν μέλει τῇ τέχνῃ, ἀλλὰ πλευρῖτιν λέγει μείζω νόσον προσπταίσματος· καίτοι γένοιτ᾽ ἄν ποτε θάτερον κατὰ συμβεβηκός, εἰ προσπταίσαντα διὰ τὸ πεσεῖν συμβαίη ὑπὸ τῶν πολεμίων ληφθῆναι ἢ ἀποθανεῖν. κατὰ μεταφορὰν δὲ καὶ ὁμοιότητα ἔστιν οὐκ αὐτῷ πρὸς αὑτὸν δίκαιον ἀλλὰ τῶν αὐτοῦ τισίν, οὐ πᾶν δὲ δίκαιον ἀλλὰ τὸ δεσποτικὸν ἢ τὸ οἰκονομικόν. ἐν τούτοις γὰρ τοῖς λόγοις διέστηκε τὸ λόγον ἔχον μέρος τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ ἄλογον· εἰς ἃ δὴ βλέπουσι καὶ δοκεῖ εἶναι ἀδικία πρὸς αὑτόν, ὅτι ἐν τούτοις ἔστι πάσχειν τι παρὰ τὰς ἑαυτῶν ὀρέξεις· ὥσπερ οὖν ἄρχοντι καὶ ἀρχομένῳ εἶναι πρὸς ἄλληλα δίκαιόν τι καὶ τούτοις. περὶ μὲν οὖν δικαιοσύνης καὶ τῶν ἄλλων, τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν, διωρίσθω τὸν τρόπον τούτον.

***
[11] Όσο για το αν μπορεί κανείς να αδικεί τον εαυτό του ή όχι, είναι κάτι που γίνεται φανερό από όσα είπαμε πιο πάνω. Μια πρώτη, πράγματι, κατηγορία δίκαιων πράξεων αποτελούν αυτές που ορίζονται από τον νόμο στο πλαίσιο των επιμέρους αρετών. Παράδειγμα: ο νόμος δεν διατάζει κανέναν να αυτοκτονήσει, αυτά όμως που δεν τα διατάζει, τα απαγορεύει. Επίσης: Όταν ένας άνθρωπος, παραβιάζοντας τον νόμο, προκαλεί με τη θέλησή του βλάβη σε κάποιον άλλον (όχι για να ανταποδώσει τη βλάβη που εκείνος του προξένησε), ο άνθρωπος αυτός αδικεί — με τη θέλησή του ενεργεί αυτός που ξέρει και ποιόν βλάπτει και με τί μέσο τον βλάπτει. Αυτός όμως που μέσα στην οργή του σφάζει τον εαυτό του, κάνει το πράγμα αυτό με τη θέλησή του αντίθετα προς τον ορθό λόγο, κάτι που ο νόμος δεν το επιτρέπει. Ο άνθρωπος, επομένως, αυτός αδικεί. Ποιόν όμως; Μήπως την πόλη και όχι τον εαυτό του; Γιατί ό,τι παθαίνει, το παθαίνει με τη θέλησή του, κανένας όμως δεν αδικείται με τη θέλησή του. Γι᾽ αυτό και η πόλη τού επιβάλλει ποινή, και προβλέπεται και ένα είδος στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων για τον αυτόχειρα, με το αιτιολογικό ότι διαπράττει αδικία σε βάρος της πόλης. Επίσης: Δεδομένου ότι αυτός που κάνει άδικες πράξεις είναι απλώς άδικος και όχι ολωσδιόλου κακός άνθρωπος, δεν είναι δυνατό να αδικήσει τον εαυτό του (γιατί αυτό είναι διαφορετικό από το προηγούμενο· ο άδικος δηλαδή είναι κατά κάποιον τρόπο τόσο κακός όσο και ο δειλός, και όχι σαν να έχει μέσα του ολόκληρη την κακία, και άρα η άδικη πράξη του δεν δείχνει πλήρη κακία)· γιατί αυτό θα σήμαινε ότι το ίδιο πράγμα μπορεί συγχρόνως να αφαιρεθεί και να προστεθεί στο ίδιο πράγμα· αυτό όμως είναι αδύνατο, αλλά το δίκαιο και το άδικο υποχρεωτικά προϋποθέτουν πάντοτε περισσότερα από ένα πρόσωπα. Επίσης: Η άδικη πράξη είναι εκούσια, γίνεται ύστερα από επιλογή και προτίμηση, και προηγείται (γιατί ο άνθρωπος που, επειδή του έκαναν κάτι, ανταποδίδει το ίδιο δεν θεωρείται ότι αδικεί)· όποιος όμως αδικεί ο ίδιος τον εαυτό του, αυτός πάσχει και πράττει συγχρόνως τα ίδια πράγματα. Επίσης: (Αν μπορούσε κανείς να αδικήσει τον ίδιο τον εαυτό του,) θα υπήρχε η δυνατότητα να αδικείται κανείς με τη θέλησή του. Πέρα από αυτά: Κανένας δεν αδικεί, αν δεν κάνει επιμέρους άδικες πράξεις. Όμως κανένας δεν μοιχεύει την ίδια του τη γυναίκα, κανένας δεν κάνει διάρρηξη στο ίδιο του το σπίτι, κανένας δεν κλέβει τα δικά του πράγματα. Γενικά το θέμα: «Είναι δυνατό να αδικεί κανείς τον εαυτό του;» βρίσκει τη λύση του σε όσα ορίσαμε ενσχέσει με το θέμα «Είναι δυνατό να αδικείται κανείς με τη θέλησή του;».

Είναι επίσης φανερό ότι και τα δύο, και το να αδικείται κανείς και το να αδικεί, είναι κακά: το πρώτο είναι το να έχει κανείς λιγότερα, το δεύτερο το να έχει περισσότερα από το μέσον, που εδώ είναι αντίστοιχο με την υγεία στην περίπτωση της ιατρικής τέχνης και με την ευεξία στην περίπτωση της τέχνης της άσκησης του σώματος. Εντούτοις το να αδικεί κανείς είναι χειρότερο· γιατί το να αδικεί είναι κάτι που συνοδεύεται από κακία και είναι ψεκτό — από κακία μάλιστα τέλεια, από κακία με όλη τη σημασία της λέξης, ή από κακία που είναι κοντά στην τέλεια (γιατί κάθε εκούσια άδικη πράξη δεν υποδηλώνει κακία), το να αδικείται όμως κανείς δεν συνοδεύεται από κακία και αδικία. Το να αδικείται λοιπόν κανείς είναι καθεαυτό λιγότερο κακό,

[1138b] τίποτε όμως δεν εμποδίζει, υπό ορισμένες περιστάσεις να είναι μεγαλύτερο κακό. Την επιστήμη όμως όλα αυτά δεν την ενδιαφέρουν καθόλου: την πλευρίτιδα την ονομάζει σοβαρότερη αρρώστια από το στραμπούληγμα· και όμως το στραμπούληγμα μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να έχει σοβαρότερες συνέπειες, αν εξαιτίας του τύχει να πέσει κανείς κάτω και έτσι να συλληφθεί ή να σκοτωθεί από τους εχθρούς.

Υπάρχει ένα είδος δικαίου —μεταφορικά, βέβαια, και κατ᾽ αναλογίαν— όχι στη σχέση ενός ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά ανάμεσα στα διάφορα μέρη του εαυτού του. Δεν πρόκειται, επίσης, για οποιοδήποτε δίκαιο, αλλά για το δίκαιο που ρυθμίζει τις σχέσεις αφεντικού-δούλων ή τις σχέσεις πατέρα-μελών της οικογένειάς του. Αυτές, πράγματι, είναι οι σχέσεις στις οποίες βρίσκεται το λογικό μέρος της ψυχής προς το άλογο μέρος της. Με αυτά τα μέρη της ψυχής ως δεδομένο υπάρχει η αντίληψη ότι μπορεί κανείς να είναι άδικος προς τον εαυτό του, επειδή είναι δυνατό τα μέρη αυτά της ψυχής να παθαίνουν κάτι αντίθετο προς τις επιθυμίες τους. Εξού και η γνώμη ότι υπάρχει και ανάμεσα σ᾽ αυτά τα μέρη τη ψυχής ένα είδος δικαιοσύνης, όπως υπάρχει και ανάμεσα στον άρχοντα και στον αρχόμενο.

Αυτά είχαμε να πούμε για τη δικαιοσύνη και για τις άλλες, για τις άλλες δηλαδή ηθικές, αρετές.