Τετάρτη 21 Ιανουαρίου 2015

Το πολιτικό βάθος της Αντιγόνης

Ὕβρις και πολιτική                                                                
Η Αντιγόνη του Σοφοκλή  συγκέντρωσε και εξακολουθεί να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών και σημαντικών διανοητών. Ανάμεσα σε αυτούς είναι ο Χέγκελ, ο Χάιντεγκερ και ο Καστοριάδης. Πρόκειται στ’ αλήθεια για μια τραγωδία που φέρει τον άνθρωπο στο κέντρο του ιστορικού του πεπρωμένου και τον καθιστά πρωταγωνιστή αυτού του πεπρωμένου. Ακριβώς επειδή πρόκειται περί ενός πολυσήμαντου έργου, οι εκάστοτε φιλοσοφικές περί αυτό ερμηνείες δεν μπορεί να είναι ταυτές μεταξύ τους, αλλά ούτε και οριστικές. Στο παράδειγμα έτσι των τριών προαναφερθέντων φιλοσόφων έχουμε τρεις διαφορετικές ερμηνείες, σχετικές με τον καιρό τους και με τις αντίστοιχες λογικές συνάφειες που θέλουν να αναδείξουν οι συγκεκριμένοι φιλόσοφοι. Εάν λάβουμε υπόψη ότι ο Σοφοκλής επιχειρούσε να παραστήσει τους ανθρώπους, όπως όφειλαν να είναι, τότε οι τραγωδίες του, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, περιέχουν δέσμες ιδεών, ιδεωδών, ρήσεων και λόγων που η σημασία τους υπερβαίνει τα καθορισμένα έργα και διαχέεται μέσα στην ιστορία ως στοχαστική δυνατότητα του ανθρώπου να αντιμάχεται τους περιορισμούς της εξωτερικής-άμεσης ύπαρξής του και να έρχεται προς εαυτόν. Ο Καστοριάδης, με τις ερμηνείες του, αξιοποιεί αυτή την πνευματική δυναμική της τραγωδίας για να σκεφτεί τον άνθρωπο, τον ανθρώπινο κόσμο ως ένα δημιουργικό και αυτο-δημιουργούμενο Είναι εντός ενός εκάστοτε συγκεκριμένου ιστορικο-κοινωνικού χώρου.
 
Όπως παρατηρεί ο ίδιος, η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι «η τραγωδία με το μεγαλύτερο πολιτικό βάθος». Τι εννοεί με τη φράση αυτή; Εννοεί πως το εν λόγω έργο σχετίζεται, όσο κανένα άλλο, με την ουσία της πόλεως και με την πολιτική της έκφραση, ήτοι την πολιτική εξουσία. Ο Κρέων είναι ο κατ’ εξοχήν εκφραστής αυτής της πολιτικής εξουσίας υπό τη φαινομενικότητα του υπερασπιστή της νομιμότητας [=του ανθρώπινου νόμου]. Και η Αντιγόνη; Με βάση τις καθιερωμένες ερμηνείες παριστάνεται να υπερασπίζεται τον θείο νόμο έναντι του προαναφερθέντος ανθρώπινου νόμου. Όπως σημειώνει ο Καστοριάδης, «διάφοροι ερμηνευτές επιχείρησαν να διαβάσουν την Αντιγόνη ως λίβελλο ενάντια στον ανθρώπινο νόμο και υπέρ του θείου», στην καλύτερη περίπτωση «ως απεικόνιση της διαμάχης» ανάμεσα σε αυτούς τους νόμους. Ο φιλόσοφος δεν αρνείται αυτή τη διαμάχη, μάλιστα την αξιολογεί ως δρώσα δύναμη της πλοκής του έργου και ως την πιο αισθητή όψη του. Ωστόσο, το σπινθηροβόλο βλέμμα του διακρίνει πίσω από το προφανές αυτής της διαμάχης αρκετές άλλες δυνατότητες συνάφειας, δυνάμει των οποίων η Αντιγόνη εκπροσωπώντας τον θείο νόμο εκπροσωπεί συγχρόνως και την υπεράσπιση της πατρίδας, καθώς μια τέτοια υπεράσπιση για τους Έλληνες, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, δεν ταυτίζεται μόνο με τον ανθρώπινο νόμο, αλλά και με τον θείο.
 
Η ιδέα ότι η Αντιγόνη εκπροσωπεί μόνο τον θείο νόμο διαψεύδεται και από τα λεγόμενά της στο τέλος του έργου (στ. 908–915), σύμφωνα με τα οποία επιμένει να θάψει τον αδελφό της, γιατί είναι μοναδικός και αναντικατάστατος, σε αντίθεση με την περίπτωση θανάτου του συζύγου, οπότε θα μπορούσε να παντρευτεί άλλον. Η εμμονή στη μοναδικότητα του αδελφού είναι καθαρά επίγειο χαρακτηριστικό και εντός του κοινωνικού κόσμου ισχύουσα αρχή ζωής. Συγχρόνως όμως, μια τέτοια εμμονή παραπέμπει στην έμμονη αγάπη της Αντιγόνης προς τον αδελφό της έναντι της έμμονης αγάπης του Κρέοντα προς την εξουσία. Τι συμβαίνει εδώ; Ο Καστοριάδης επεξηγεί: Πρόκειται για δυο αφηρημένες αρχές, οι οποίες ενσαρκώνουν εκλογίκευση προσωπικών παθών. Τα πάθη αυτά, ριζωμένα στην ψυχή και στο νου τους, προσδιορίζουν αμφότερους του πρωταγωνιστές ως τραγικά πρόσωπα μονοδιάστατης δράσης: το καθένα κινείται στα δικά του περιορισμένα και παθολογικά όρια, χωρίς να είναι σε θέση να ακούσει ή να προσχωρήσει στοιχειωδώς στην άποψη του άλλου. Η τραγωδία, επομένως, Αντιγόνη δεν θέλει να μας δείξει την ανωτερότητα του θείου νόμου απέναντι στον ανθρώπινο, αλλά την ανάγκη να ακούει ο ένας τον άλλο, να μελετά την άλλη άποψη, γιατί κανείς δεν έχει ποτέ δίκαιο μόνος του (στ. 707). Όποιος θέλει να ακούει μόνο τον εαυτό του, ακόμη κι αν έχει δίκαιο, αποδεικνύεται άδικος. Το καλό και το κακό, ως εκ τούτου, δεν κατανοείται από τον ποιητή με όρους ηθικολογίας, αλλά πολιτικά.
 
Πολιτικά σημαίνει ότι ο πολίτης, όπως και ο κυβερνήτης, προάγει το καλό, όταν «κατορθώνει να συνυφάνει τους νόμους της πόλης του, της πάτριας γης, της πολιτικής κοινότητας, με τη δικαιοσύνη των θεών, την κατοχυρωμένη από τους όρκους». Όποιος επιτυγχάνει αυτό τον συνδυασμό χαρακτηρίζεται από τον Σοφοκλή υψίπολις με το νόημα του υψηλού ως μέλους της ανθρώπινης, της πολιτικής κοινότητας. Στην ενάντια περίπτωση χαρακτηρίζεται άπολις, δηλαδή εκείνος που λόγω της εμμονής του στη μονοδιάστατη άποψη, λόγω της υπερβολικής τόλμης, της αυθάδειας, με μια λέξη: λόγω της ύβρεως που διαπράττει «αφήνει το μη καλό να κατοικήσει». Ο άπολις θέτει εαυτόν εκτός πολιτικής κοινωνίας, άρα και εκτός πολιτικής, νοούμενης ως δυνάμει οικουμενικού χώρου που εδράζεται στην εύρυθμη, δημοκρατική λειτουργία της πόλης. Μια δίκαιη πολιτική απόφαση ή πράξη, για να είναι αυθεντικά δίκαιη, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο στενά πολιτικούς παράγοντες, αλλά και πολλούς άλλους μη-πολιτικούς. Με αυτό περίπου το νόημα μίλησε και  ο Χάιντεγκερ για τη μη-πολιτική διάσταση της πόλης. Αντιγόνη και Κρέων έδειξαν, με τη στάση τους, ότι δεν μπορούν να μετακινηθούν από τις θέσεις τους και να επιτύχουν την πιο πάνω συνύφανση. Ο καθένας, για λογαριασμό του, υπερασπίζεται με τυφλό και απόλυτο τρόπο τη γνώμη του και έτσι γίνεται υβριστής της πόλης, δηλαδή άπολις. Από εδώ συμπεραίνει ο Καστοριάδης πως «η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι μια κορυφή της δημοκρατικής πολιτικής σκέψης και στάσης, που αποκλείει και καταδικάζει το μόνος φρονείν, το οποίο αναγνωρίζει την έμφυτη ύβρη των ανθρώπων, και απαντά σε τούτη με τη φρόνηση».

Γιατί μας αρέσουν οι γεύσεις που μισούσαμε μικροί;

Γεύσεις που κάποιος λατρεύει κάποιος άλλος τις απεχθάνεται και κατά τη διάρκεια της ζωής μας τα γούστα μας αλλάζουν. «Γούστα είναι αυτά» λέμε συνήθως, αλλά το θέμα δεν είναι τόσο αόριστο. Κυρίως, είναι θέμα συνήθειας. Το NPR εντρύφησε σε αυτά τα ερωτήματα ρωτώντας τον ψυχολόγο Paul Rozin από το πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, ο οποίος ασχολείται με τις πολιτισμικές συνήθειες. Γιατί μερικοί αντέχουν τα καυτερά φαγητά και μερικοί όχι; Είναι μια διαδικασία μάθησης, είναι η απάντηση του.

Για παράδειγμα, όταν οι πρώτοι εξερευνητές έφεραν τις πιπεριές τσίλι από το Μεξικό προς την Ευρώπη, η γεύση φάνηκε σε όλους απαίσια, γιατί δεν την είχαν ξαναδοκιμάσει. Όμως στη συνέχεια έγινε πολύ βασικό συστατικό στην Αφρική, στην νότια Ασία και στην νοτιοανατολική Ασία. Σύμφωνα με τον Rozin, σε ένα μεξικάνικο χωριό όπου όλοι τρώνε τα ίδια, τα παιδιά δοκιμάζουν τσίλι σε ηλικία τεσσάρων ή πέντε ετών, επειδή βρίσκεται σε όλα τα φαγητά. Τα γουρούνια και τα σκυλιά που ζουν σε ένα τέτοιο χωριό διαλέγουν τα φαγητά που δεν έχουν τσίλι μέσα από τα σκουπίδια, λέει.

«Αυτό ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα. Και νομίζω ότι είναι ένα πολύ ξεχωριστό ανθρώπινο χαρακτηριστικό – η ικανότητα να ξεπερνάμε μια αρχική αποστροφή και να την μετατρέπουμε σε απόλαυση.» Αυτό γίνεται όταν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για επανάληψη. «Η συνεχόμενη εμπειρία και η επανάληψη είναι αυτό που μετατρέπει την αποστροφή σε απόλαυση». Άλλα παραδείγματα για πράγματα που τα παιδιά μισούν αλλά λατρεύουν αργότερα ως ενήλικες είναι ο καφές, η μπύρα και άλλες έντονες ή πικρές γεύσεις, ή ακόμα και θερμοκρασίες. «Το ίδιο συμβαίνει και με το κάπνισμα. Την πρώτη φορά είναι απαίσιο. Αλλά ίσως συνεχίζουμε λόγω κοινωνικής πίεσης. Και αυτή η πίεση δημιουργεί προϋποθέσεις για επανάληψη… και τελικά η πρώτη αρνητική εμπειρία μετατρέπεται σε θετική.»

Το λίγο αλκοόλ είναι… καλύτερο από το καθόλου

Οι άνθρωποι που πίνουν μέτρια ποσότητα αλκοόλ, έχουν μειωμένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιακή ανεπάρκεια, σύμφωνα με μια νέα μεγάλη επιστημονική έρευνα. Η μελέτη επιβεβαιώνει πορίσματα προηγούμενων ερευνών ότι το αλκοόλ με μέτρο κάνει καλό στην καρδιά.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Σκοτ Σόλομον της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ευρωπαϊκό καρδιολογικό περιοδικό «European Heart Journal», μελέτησαν στοιχεία για περίπου 14.600 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 45 έως 64 ετών, για χρονικό διάστημα έως 25 ετών.
Οι ερευνητές όρισαν ως μερίδα ένα ποτό που περιέχει 14 γραμμάρια αλκοόλ, το οποίο ισοδυναμεί με περίπου ένα μικρό ποτήρι κρασιού (125 ml), περίπου δύο τρίτα ενός μπουκαλιού μπύρας ή λιγότερο από μια τυπική μερίδα ουίσκι ή βότκα.
Η μελέτη δείχνει ότι όσοι άνδρες πίνουν έως επτά μερίδες ποτού την εβδομάδα από τη νεαρή έως την μέση ηλικία, έχουν κατά μέσο όρο 20% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας στο μέλλον, σε σχέση με τους ανθρώπους που δεν πίνουν καθόλου. Η αντίστοιχη μείωση κινδύνου για τις γυναίκες, που πίνουν επίσης έως επτά ποτά την εβδομάδα, είναι κάπως μικρότερη (16%).
Οι πρώην «γεροί» πότες στα νιάτα τους, που το έχουν πλέον κόψει, εμφάνισαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, με αύξηση κινδύνου 19% για τους άνδρες και 17% για τις γυναίκες, σε σχέση με όσους απέχουν τελείως από το αλκοόλ.
Το αξιοσημείωτο, σύμφωνα με την μελέτη, είναι ότι όσοι -άνδρες και γυναίκες- πίνουν πάνω από 14 ποτά την εβδομάδα, έχουν τον ίδιο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας με όσους δεν πίνουν καθόλου, ενώ και οι δύο αυτές κατηγορίες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο έναντι όσων πίνουν έως επτά ποτά. Όμως, όσοι πίνουν πολύ, πάνω από 21 ποτά την εβδομάδα, έχουν αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου από οποιαδήποτε αιτία (47% παραπάνω οι άνδρες και 89% οι γυναίκες).
«Τα ευρήματα δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και μπορεί να δρα ακόμη και προστατευτικά», δήλωσε ο Σκοτ Σόλομον. Ο λόγος για τον οποίο η προστατευτική δράση του αλκοόλ φαίνεται να είναι μικρότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πιθανώς το γεγονός ότι οι γυναίκες μεταβολίζουν το αλκοόλ με διαφορετικό τρόπο.
Πάνω από 23 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, μια πάθηση κατά την οποία η καρδιά δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει σωστά ως αντλία, επιτρέποντας την ομαλή κυκλοφορία του αίματος στο σώμα. Η πιο κοινή αιτία για τη νόσο είναι κάποια βλάβη στον μυ της καρδιάς, π.χ. λόγω εμφράγματος. Η υψηλή αρτηριακή πίεση, η καρδιομυοπάθεια, τα προβλήματα σε κάποια βαλβίδα, η καρδιακή αρρυθμία, η λοίμωξη από ιό, η κατανάλωση υπερβολικού αλκοόλ ή ναρκωτικών κ.α. μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας.

Διάλογος με τη φύση

«Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ¨Η επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των ‘ολικών’ φαινομένων.Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων.

Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια.

Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν»..!

Τα έξι χρώματα της αρχαίας Αιγύπτου, και ο συμβολισμός τους

Στην αρχαία Αίγυπτο, το χρώμα ήταν ένα αναπόσπαστο τμήμα της ουσίας και της ύπαρξης όλων των πραγμάτων μέσα στη ζωή. Το κάθε χρώμα παρείχε μια ένδειξη για την ουσία ή την καρδιά του εκάστοτε θέματος που μπορεί να απασχολούσε κάποιον. Η αιγυπτιακή φράση ότι κάποιος δεν θα μπορούσε ποτέ να γνωρίσει το χρώμα των θεών, σήμαινε ότι οι θεοί για τους Αιγυπτίους ήταν μη αναγνωρίσιμοι, πέρα από κάθε ιδιότητα και ότι δεν μπορούσαν ποτέ να γίνουν εντελώς κατανοητοί.

Τα χρώματα παρείχαν ενδείξεις για τη φύση των όντων που απεικονίζονταν στα καλλιτεχνικά έργα. Για παράδειγμα, όταν απεικόνιζαν τον θεό Άμμωνα χρησιμοποιούσαν το μπλε χρώμα στο δέρμα του για να υπαινιχθούν την κοσμική πτυχή του. Το πράσινο δέρμα του θεού Όσιρι ήταν μια αναφορά στη δύναμή του πάνω στη βλάστηση και στην αναζωογονητική του δράση.

Φυσικά, η χρήση του χρώματος στην αιγυπτιακή τέχνη δεν ήταν πάντα συμβολική. Κατά την επικάλυψη των αντικειμένων, όπως και κατά την απεικόνιση μιας σειράς βοδιών για παράδειγμα, τα χρώματα κάθε ζώου εναλλάσσονταν ώστε να διαφοροποιηθεί κάθε μεμονωμένο ζώο και το οπτικό αποτέλεσμα να είναι πιο ευχάριστο.. Εκτός από αυτές τις πρακτικές περιπτώσεις όμως, είναι ασφαλές να ειπωθεί ότι η αιγυπτιακή χρήση του χρώματος στην τέχνη τους ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος συμβολική.

Ο Αιγύπτιος καλλιτέχνης είχε στη διάθεσή του έξι χρώματα, συμπεριλαμβανομένης και της μελάνης για την γραφή. Αυτά τα χρώματα παράγονταν κατά ένα μεγάλο μέρος από τις ορυκτές ενώσεις και έτσι μπόρεσαν να διατηρήσουν τη δονητικότητά τους κατά τη διάρκεια των χιλιετιών. Κάθε ένα από αυτά τα χρώματα είχε μια εγγενή συμβολική έννοιά, όπως παρουσιάζεται κατωτέρω. Εντούτοις, η αμφισημία της κάθε έννοιας υπάρχει και πρέπει να σημειωθεί προσεκτικά.

Το κόκκινο (desher) ήταν το χρώμα της ζωής και της νίκης. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έβαφαν το σώμα τους με κόκκινη ώχρα και φορούσαν φυλακτά φτιαγμένα από κορνέλιο, μια βαθυκόκκινη πέτρα. Ο θεός Σεθ που στεκόταν στην πλώρη της βάρκας του Ήλιου και χειριζόταν τον Άποφι (ο όφις της αιγυπτιακής μυθολογίας) είχε κόκκινα μάτια και τρίχες. Το κόκκινο ήταν επίσης ένα σύμβολο του θυμού και της πυρκαγιάς. Κάποιος που ενεργούσε "με μια κόκκινη καρδιά" σήμαινε ότι είχε γεμίσει με οργή.

Ο θεός Σεθ ήταν επίσης ο κακός δολοφόνος του αδελφού του Όσιρι. Ο κόκκινος χρωματισμός του θα μπορούσε να πάρει την έννοια του κακού ή της νίκης ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο απεικονίζεται. Το κόκκινο, συνήθως με τις κόκκινες πέτρες, χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει τη φλογερή φύση των ακτινοβόλων ηλιακών φυλακτών που αντιπροσωπεύουν το "Μάτι του Ρα" (η φλογερή, προστατευτική, και ενδεχομένως κακόβουλη πτυχή του Ήλιου). Η απόχρωση του δέρματος των Αιγυπτίων απεικονιζόταν με κόκκινο χρώμα, χωρίς όμως οποιαδήποτε αρνητική υποδήλωση. Το κόκκινο χρώμα παραγόταν με τη χρήση του φυσικά οξειδωμένου σιδήρου.

Το πράσινο χρώμα (wadj) ήταν το χρώμα της βλάστησης και της νέας ζωής. Στην αιγυπτιακή γλώσσα υπήρχε η φράση: ‘Κάνω πράσινα πράγματα’ που ήταν ένα λαϊκό ιδίωμα για μια συμπεριφορά που είχε στόχο να κάνει καλύτερα τα πράγματα ή να τα κάνει να μεγαλώσουν. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω ο θεός Όσιρις απεικονιζόταν συχνά με πράσινο δέρμα και ο πράσινος μαλαχίτης ήταν σύμβολο της χαράς ενώ στο κεφάλαιο 77 της Βίβλου των Νεκρών λέγεται ότι ο αποθανών θα γίνει ένα γεράκι του οποίου τα φτερά είναι πράσινα. Το έδαφος των ευλογημένων νεκρών περιγραφόταν ως η περιοχή του μαλαχίτη. Είναι προφανές ότι το χρώμα της νέας ζωής και της αναγέννησης ήταν το πράσινο. Το μάτι του φυλακτού του θεού Ώρου είχε συνήθως μια πράσινη πέτρα. Η χρωστική ουσία που έδινε το πράσινο χρώμα μπορούσε να παραχθεί από μια κόλλα που κατασκευαζόταν με τη μίξη των οξειδίων χαλκού και σιδήρου με το πυρίτιο και το ασβέστιο. Μπορούσε επίσης να προέλθει από τον ίδιο τον μαλαχίτη.

Το άσπρο (hedj και shesep) ήταν χρώμα που συμβόλιζε παντοδυναμία και αγνότητα. Λόγω της σπανιότητάς του, το λευκό ήταν επίσης το χρώμα των απλών και ιερών πραγμάτων. Το όνομα της Ιερής Πόλης της Μέμφιδας σήμαινε " Άσπρα Τείχη". Τα άσπρα σανδάλια φοριούνταν στις ιερές τελετές. Το υλικό που χρησιμοποιούσαν συνήθως για τα τελετουργικά αντικείμενα, όπως για τα μικρά εθιμοτυπικά κύπελλα, ήταν το άσπρο αλάβαστρο. Το λευκό ήταν επίσης το συμβολικό χρώμα του βασιλείου της Άνω Αιγύπτου. Το Nefer (το στέμμα της Άνω Αιγύπτου) ήταν άσπρο, ακόμα κι αν αρχικά ήταν πιθανώς φτιαγμένο από πράσινους καλάμους. Το καθαρό άσπρο χρώμα που χρησιμοποιήθηκε στην αιγυπτιακή τέχνη παραγόταν από την κιμωλία και το γύψο.

Στην αρχαία Αίγυπτο, το μαύρο (kem) ήταν ένα σύμβολο του θανάτου και της νύχτας. Ο Όσιρις, ο βασιλιάς της μετά θάνατον ζωής είχε το προσωνύμιο "ο Μαύρος". Ένας από τους λίγους πραγματικούς ανθρώπους που θεοποιήθηκαν, η βασίλισσα Nefertari ήταν η κυρία της νεκρόπολης. Απεικονιζόταν συνήθως με μαύρο δέρμα, αν και δεν ήταν νέγρα. Ο Ανούβης, ο θεός του βαλσαμώματος, παρουσιαζόταν ως μαύρο τσακάλι ή σκυλί, ακόμα κι αν τα πραγματικά τσακάλια και τα σκυλιά είναι χαρακτηριστικά καφετιά. Δεδομένου ότι το μαύρο συμβόλιζε τον θάνατο, το χρώμα ήταν επίσης ένα φυσικό σύμβολο τόσο του υπόκοσμου όσο επίσης και της αναζωογόνησης και της αναγέννησης. Απροσδόκητα ίσως, θα μπορούσε επίσης να είναι συμβολικό της γονιμότητας και ακόμη και της ζωής!

Ο συσχετισμός του με τη ζωή και τη γονιμότητα οφείλεται πιθανώς στην αφθονία που παρέχεται από το σκοτεινό, μαύρο βούρκο του Νείλου που πλημμύριζε κάθε χρόνο.. Το χρώμα του βούρκου έγινε έμβλημα της Αιγύπτου και η ίδια η χώρα ονομαζόταν " kemet" (το μαύρο έδαφος) από την πρόωρη αρχαιότητα. Οι μαύρες χρωστικές ουσίες παράγονταν από τις ενώσεις άνθρακα όπως η αιθάλη, ο αλεσμένος ξυλάνθρακας ή τα πολτοποιημένα ζωικά κόκαλα.

Το κίτρινο χρώμα (khenet, kenit) δημιουργήθηκε από τους Αιγύπτιους τεχνίτες χρησιμοποιώντας τις μπάμιες ή/και οξείδια. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας περιόδου του Νέου Βασιλείου, μια νέα μέθοδος αναπτύχθηκε που παρήγαγε το χρώμα χρησιμοποιώντας τρισουλφιδικές ενώσεις αρσενικού. Και ο ήλιος και ο χρυσός ήταν κίτρινα και μοιράστηκαν τις ιδιότητες της ύπαρξης άφθαρτοι, αιώνιοι και ακατάλυτοι. Οτιδήποτε απεικονιζόταν με αυτό το χρώμα στην αιγυπτιακή τέχνη έφερε γενικά αυτήν την υποδήλωση. Το δέρμα και τα κόκαλα των θεών θεωρούνταν ότι αποτελούνται από το χρυσό.

Κατά συνέπεια τα αγάλματα των θεών ήταν φτιαγμένα ή καλυμμένα με χρυσό. Επίσης, οι μάσκες των μούμιων και των Φαραώ αποτελούνταν συχνά από χρυσό. Όταν ο Φαραώ πέθαινε γινόταν ο καινούργιος Όσιρις και ήταν θεός και ο ίδιος. Δείτε εικόνες ταφικής τελετής και σημειώστε τους τόνους που έχει το δέρμα και της μούμιας και του Ανούβη. Και τα δύο είναι θεία όντα και γι’ αυτό και τα δύο έχουν το δέρμα χρυσό. Το λευκόχρυσο χρώμα, ένα κράμα από χρυσό και ασήμι, ήταν το υποκατάστατο του χρυσού και μερικές φορές το λευκό χρησιμοποιείτο σαν να ήταν κίτρινο και αντίστροφα.

Το αιγυπτιακό μπλε (irtiu, sbedj) παραγόταν συνδυάζοντας τα οξείδια σιδήρου και χαλκού με το πυρίτιο και το ασβέστιο. Αυτός ο συνδυασμός παρήγαγε ένα πλούσιο χρώμα, εντούτοις ήταν ασταθές και μερικές φορές το χρώμα παρουσίαζε αλλοιώσεις κατά τη διάρκεια των ετών. Το μπλε ήταν συμβολικό του ουρανού και του νερού. Υπό μια κοσμική έννοια, ο συμβολισμός του επεκτεινόταν στους ουρανούς και στις αρχέγονες πλημμύρες. Και στις δύο περιπτώσεις, το μπλε πήρε την έννοια της ζωής και της αναγέννησης. Το μπλε ήταν φυσικά επίσης ένα σύμβολο του Νείλου και των σχετικών συγκομιδών, των προσφορών και της γονιμότητάς του.

Ο Φοίνικας, που ήταν ένα σύμβολο της αρχέγονης πλημμύρας, διαμορφώθηκε στον ερωδιό. Οι ερωδιοί έχουν ένα φυσικό γκρίζο - μπλε φτέρωμα. Εντούτοις, απεικονίστηκαν συνήθως με φωτεινά μπλε φτερά για να υπογραμμίσουν την ένωσή τους με τα νερά της δημιουργίας. Ο Άμμων παρουσιαζόταν συχνά με ένα μπλε πρόσωπο για να συμβολίσει το ρόλο του στη δημιουργία του κόσμου.

Κατ' επέκταση, οι Φαραώ παρουσιάζονταν μερικές φορές με μπλε πρόσωπα επίσης όταν απέκτησαν την ιδιότητα του θεού επί γης. Οι πίθηκοι, που δεν είναι φυσικά μπλε, απεικονίστηκαν με αυτό το χρώμα.. δεν είναι σίγουρο γιατί. Εντούτοις, η θρεσκιόρνιθα, ένα μπλε πουλί ήταν ένα από τα σύμβολα του Θωθ, ακριβώς όπως ήταν και ο πίθηκος. Ίσως οι πίθηκοι είχαν στις απεικονίσεις τους μπλε χρώμα για να υπογραμμιστεί η σύνδεσή τους με τον θεό Θωθ. Τέλος οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν ότι οι θεοί είχαν μπλε τρίχες στο σώμα τους στο χρώμα του λάπις λάζουλι.

Σκότωσε την ανάγκη σου για «αρχηγούς»

"Πως μπορείς να ζητήσεις από τους συνανθρώπους σου να ακολουθήσουν μια τόσο αυστηρή αυτοπειθαρχία; Θα σε περιγελάσουν και θα σε γελοιοποιήσουν, ενώ οι πιο επιθετικοί θα σε μαυρίσουν στο ξύλο. Κι όχι τόσο επειδή δεν θα σε πιστέψουν... "

Carlos Castaneda

Όσες χρήσιμες και αληθινές πληροφορίες κι αν σου δώσει κάποιος, πάντα θα βρεις εκείνο το ένα που μπορείς να κρίνεις, για να τον απορρίψεις στη συνέχεια.

Υπάρχει βέβαια και η αντίθετη αντίληψη/πρακτική που αποδέχεσαι τα πάντα και υιοθετείς ως υποτελής, ανίκανος να αντιληφθείς πέρα από την υποτέλειά σου.

Και οι δυο πρακτικές είναι εξίσου περιοριστικές, καθιστώντας σε, είτε το καταλαβαίνεις είτε όχι, σε ένα άβουλο, πειθήνιο, χειρίσημο ον.

Χρειάζεται τεράστια αυτοπειθαρχία, αυτό-επίγνωση, συνεχή επαγρύπνηση και ταπεινή μεγαλοπρέπεια για να είσαι κύριος του εαυτού σου και να μπορείς άφοβα να επιλέγεις «την ίνα από το στάρι»… σε ό,τι συναντάς, όπως κι αν φαίνεται αρχικά ή στο πλήθος γύρω σου.

Όποια γνώση κι αν κατακτάς, αυτή γίνεται ο αμείλικτος εχθρός της αυτο-επίγνωσής σου, όταν κρατιέσαι από αυτήν και κλείνεσαι στη θηλιά της ορθότητάς της, ψάχνοντας επιβεβαίωση στη συμφωνία της. Είναι η αυτό-επιβαλλόμενη φυλακή σου…

Φυσικά, για να είναι ευκολότερο να την κρατήσεις και να την ενισχύσεις, χρειάζεσαι υποστηρικτές, ακόλουθους… στους οποίους δίνεις κάποιες επιλογές, αρκετή δώσει «αυτοδιάθεσης» αλλά τους κρύβεις επιμελώς το «μυστικό» σου: ότι ΕΣΥ έχεις ανάγκη της ορθότητας της γνώσης σου, ότι αυτή έγινε ο άρχοντας που υπηρετείς, χάνοντας τον Εαυτό σου.

Και ο «δικός μου τρόπος» εξακολουθεί να είναι η επίγνωση σπάζοντας το φράγμα του χρόνου, χωρίς τη χρήση ύπνωσης, διαλογισμού, ψυχεδελικών φαρμάκων ή οποιασδήποτε πλαστής τεχνικής. Ό,τι τελικά ορίζουμε έξω και πέρα από Εμάς, κάποια στιγμή μετατρέπεται σε λατρεία, θρησκεία, υποτέλεια, όπως κι αν το ονομάζουμε, με αποτέλεσμα να καταβροχθίζει τη συνείδησή μας.

Πέρα από φτηνά συναισθήματα, τα μεγάλα λόγια και τις εύκολες κριτικές (τις τόσο διαδεδομένες), η πρόκληση της ενσυνείδητης ενασχόλησης, της άγρυπνης δράσης, της τόλμης να κινείσαι συνεχώς είναι αμείλικτη μα και αναγκαία… αν θέλεις να λέγεσαι, να αισθάνεσαι και να είσαι ελεύθερος!

Πρέπει όμως να σκοτώσεις την ανάγκη σου για ΚΑΘΕ αρχηγό...

Μέχρι πότε θα βάζουμε ανθρώπους μπροστά ως ασπίδες αυτοθυσίας;

Κάποιος με ρώτησε τι σημαίνει αυτό, κάποιος άλλος τι άλλο μπορούμε να κάνουμε…
 
Σημαίνει ότι ενώ εμείς καθόμαστε βολικά στην αντιληπτή μας πραγματικότητα, της μιας θέασης - της γνώριμης και συλλογικά αποδεκτής - ακόμα και από ιδιαίτερες ομάδες, υπάρχουν άνθρωποι που τολμούν να κάνουν πράξη τις Αρχές τους και να δίνουν καθημερινά κλωτσιά στο σύστημα, με τη ζωή τους.

Πρακτικά, όχι θεωρητικά, όχι με λόγια, διαμαρτυρίες, λόγους και διαλέξεις, αλλά βιωματικά…

Με την κάθε επιλογή τους, με την κάθε άρνησή τους να συμβιβαστούν, με την κάθε μη κοινωνικά αποδεκτή απόφασή τους, με την πρακτική εφαρμογή της αλήθειας τους σε κάθε συζήτηση, δράση και κοινωνική συμμετοχή (ή μη συμμετοχή)…

Όταν ξέρουν ότι θα είναι οι μόνοι, όταν ξέρουν ότι κανείς δεν βλέπει, όταν ξέρουν ότι θα εισπράξουν το τίμημα της παρανομίας, της αντίστασης, της άρνησης, της νέας, άγνωστης ακόμα κοινωνικά επιλογής τους…

Όταν περιμένουν - διότι διαφαίνεται, την κατακραυγή, την έλλειψη, την κριτική, την απόρριψη, τη γελοιοποίηση, την αφάνεια, τον εξ’ ολοκλήρου αφανισμό της προσωπικότητας και της φυσικής ύπαρξής τους (τις περισσότερες φορές)…

Το δυστύχημα είναι ότι πολλοί πιστεύουν ότι αυτοί οι άνθρωποι-ήρωες ανήκουν στο παρελθόν και ότι σήμερα, απλά δεν υπάρχουν. Γιατί είναι γεγονός…

Οι περισσότεροι περιμένουμε τον αρχηγό που θα μας οδηγήσει, τον λυτρωτή που θα μας σώσει, την κυβέρνηση που θα μας φροντίσει, τον ειδικό που θα μας δείξει και θα μας θεραπεύσει, τον «άλλον» που θα κάνει πρώτος κάποια κίνηση ν’ ακολουθήσουμε (ή να επικρίνουμε). Και δεν υπάρχει…!

Για τους ανθρώπους που δεν έχουν την ικανότητα να σκέφτονται μόνοι τους (και είναι η πλειοψηφία), απλά δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να δουν, να καταλάβουν, να επιλέξουν ή να διακρίνουν οτιδήποτε διαφορετικό από αυτό που προστάζουν οι (πραγματικές) τους προθέσεις.

Στο παρελθόν, αυτές οι «ασπίδες αυτοθυσίας» ήταν πιο ευδιάκριτες και αργά ή γρήγορα μετατρέπονταν σε είδωλα, που μπορούσαμε εύκολα να λατρεύουμε, να απορρίπτουμε, να ερμηνεύουμε, να ακολουθούμε (θεωρητικά και μιμητικά) μα όχι να ΓΙΝΟΥΜΕ! Τώρα, αυτή η επιλογή, δεν υπάρχει ουσιαστικά πια, έστω κι αν οι περισσότεροι από μας ανήκουμε και ζούμε ακόμα στο παρελθόν, πράττοντας τα ίδια, αναμένοντας τα ίδια, κοιτάζοντας μυωπικά, θεωρώντας ότι αντιλαμβανόμαστε, διαφέρουμε, ουσιαστικά όμως χωρίς να φανερώνουμε τον Εαυτό μας στην πραγματική ζωή μας.

Μέχρι να συνειδητοποιήσουμε, πως δεν υπάρχει «άλλος» παρά μόνο ο εαυτός μας. Μέχρι να καταλάβουμε ότι χρησιμοποιούμε τους «άλλους» έως ότου μετακινηθούμε εμείς. Μέχρι να αναλάβουμε την ευθύνη να διαφοροποιηθούμε από το πλήθος για να ΓΙΝΟΥΜΕ πολλοί). Μέχρι να αναλάβουμε την ευθύνη για τη δική μας πραγματικότητα και να γνωρίζουμε ότι αυτή υπάρχει ως θέλημά μας. Μέχρι να καταλάβουμε ότι ο χρόνος κυλάει και ότι οι στιγμές είναι σημαντικές. Μέχρι τότε, τίποτα ουσιαστικό δεν θ’ αλλάζει…

Η πληροφόρηση από μόνη της δεν αλλάζει κανέναν και τίποτα. Η διαμαρτυρία δεν μετακινεί. Η αναμονή αναβάλλει τη δράση. Η συναίνεση είναι συνενοχή. Η υποταγή είναι θυματοποίηση. Η άγνοια είναι επιλογή… όσο κι αν χρυσώνουμε το χάπι!

Μέχρι τότε, αυτοί οι Άνθρωποι «ασπίδες αυτοθυσίας» θα περνάνε απαρατήρητοι αν και ακριβώς δίπλα μας, θα υποφέρουν για χάρη μας γιατί εμείς παραμένουμε φυγόπονοι, θα είναι η ζωή τους κρυμμένη από τα μάτια μας γιατί είναι η δική μας ζωή κρυμμένη από τα δικά μας μάτια, θα αναλαμβάνουν το ασήκωτο βάρος που ΟΙ ΙΔΙΟΙ ανέλαβαν, χωρίς παράπονο, χωρίς μετάνοια, χωρίς δισταγμό, χωρίς να μετράνε κόστος… μέχρι να… όσο χρειαστεί…

Και εκεί που εύκολα κατατάσσουμε τον εαυτό μας σε αυτούς τους ανθρώπους «ασπίδες αυτοθυσίας», ας αναρωτηθούμε με τον Εαυτό μας, αν πραγματικά έχουμε ξεβολευτεί από την κοινωνική εικόνα μας και τα γνώριμα ένστικτά μας…αν πραγματικά αντέχουμε να είμαστε μια σταγόνα σε ένα ωκεανό... μόνο... μέχρι να...

Γιατί, όταν τους γνωρίζεις, αισθάνεσαι τον πόνο και τη θλίψη τους, μα και τη χαρά και την προθυμία τους, βλέπεις την αληθινή φύση τους που δεν μετράει βιολογικά χρόνια, σηκώνεις μέρος του βάρους τους ως δικό σου πια γιατί θυμάσαι ξαφνικά και συνδέεσαι με την Ύπαρξή σου, θαμπώνεσαι από την ταπεινότητα και την ειλικρίνειά τους, σκλαβώνεσαι από την αθωότητα και την παιδικότητά τους, επηρεάζεσαι από το θάρρος τους… Δεν γίνεται αλλιώς!

Και γίνεσαι επιτέλους Εσύ!

Η φοβία του νου!

Έχουμε μάθει οι άνθρωποι να φοβόμαστε να χρησιμοποιήσουμε το νου μας.
Φοβόμαστε να φανταστούμε, να εξετάσουμε διάφορες πραγματικότητες και σενάρια, με τρόπο αληθινό και βιωματικό.

Κλεινόμαστε φοβικά μέσα σε καταστάσεις και εικονικές πραγματικότητες που δεν εξυπηρετούν πια, δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν, κι όμως το μόνο που τις κρατάει ζωντανές είναι το γεγονός πως είναι οικείες, και έτσι μας προσφέρουν την ασφάλεια που υποθέτουμε πως χρειαζόμαστε.

Φοβόμαστε να τεστάρουμε πιθανότητες, να επεκτείνουμε το Είναι μας προς όλες τις κατευθύνσεις, όντας άφοβοι, γνωρίζοντας πως ο σκεπτόμενος νους είναι εργαλείο, το οποίο μπορούμε (και δικαιούμαστε) να χρησιμοποιούμε όπως θέλουμε, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες και τις λειτουργίες του.

Φοβόμαστε τις σκέψεις μας, τα συναισθήματα, τις πιθανότητες, τα σενάρια, τις εικονικές πραγματικότητες. Κάποτε βρισκόμουν «εκεί» και προσπαθούσα αυτιστικά και παρορμητικά να κρατηθώ απ’ ό,τι υπέθετα πως θα μού εξασφάλιζε την απαλλαγή από την πόνο και θα μου χάριζε την υποτιθέμενη ευτυχία που έψαχνα.

Όμως, θα πρέπει να μπορούμε να μπαίνουμε και να βγαίνουμε από πραγματικότητες, με την ίδια άνεση και ευκολία, όποιες κι αν είναι. Θα πρέπει να μπορούμε να βιώνουμε με το μεγαλείο των αισθήσεων και της συμμετοχής την κάθε πραγματικότητα, γνωρίζοντας πως είμαστε άφθαρτοι, απεριόριστοι, απέραντοι, συνεχίζοντας να υπάρχουμε πολύ πέρα από οποιαδήποτε προσωρινή πραγματικότητα, όσο δυνατή και σαρωτική κι αν είναι.

Τότε, και μόνο τότε, όλα αλλάζουν. Αλλάζει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, αλλάζουν οι άλλοι, αλλάζει το περιβάλλον, η ζωή μας, οι σχέσεις μας, η πραγματικότητά μας. Γιατί η αντίληψη εξαρτάται και περιορίζεται μόνο από εμάς τους ίδιους. Όμως δεν μαθαίνουμε πώς να το κάνουμε.

Επιμένουμε να υιοθετούμε απόψεις άλλων, επιμένουμε να συλλέγουμε και να παπαγαλίζουμε απλά πληροφορίες που φαίνονται φανταχτερές, ενώ δειλιάζουμε οι περισσότεροι να συμμετέχουμε ενεργά, ισότιμα και πρακτικά, σε αυτό που οφείλουμε στον Εαυτό μας, μα και στη ζωή που μας φιλοξενεί.

Θα εξετάσουμε τις λειτουργείες του νου.
Θα εξετάσουμε τη φαντασία.
Θα εξετάσουμε την πληροφορία που νομίζουμε πως είναι γνώση.
Θα εξετάσουμε τις συνήθειές μας.
Θα επεκταθούμε όπου χρειαστεί... φτάνει να βγούμε από τον αυτο-περιορισμό που οι ίδιοι επιβάλλουμε στον εαυτό μας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, χωρίς να φαίνεται καμία δυνατότητα απελευθέρωσης από τη φυλακή που φαντάζει η μόνη δυνατή πραγματικότητα.

γιατί κανένα άρθρο, από μόνο του, δεν αλλάζει ποτέ κανέναν...

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ - ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΣΥΜΒΑΤΕΣ

Το σημαντικότερο στοιχείο τού Ελληνικού Πνεύματος, είναι η τάσις εναρμονίσεως πρός τίς άπειρες καί ανορίζουσες, Συμπαντικές λειτουργίες. Αυτή η εναρμόνισις είναι η διαβαθμιστική, ποιοτικά, προσέγγιση τής Συμπαντικής Αρμονίας, που εν πλεγματώσει καί εν λόγω, εκφράζει, εμπεριέχει καί συνλειτουργεί τίς Αρετές καί Αξίες που οι πρόγονοί μας διείδαν, περιέθαλψαν, ιδανικοποίησαν καί Θεοσεβώς ελάτρευσαν.
Έννοιες που συγκροτούν καί αλληλο-πλεγματώνουν αυτήν τήν Αρμονία, είναι: ο Λόγος (αρμονική αναλογία), τό Μέτρον καί τό Μηδέν Άγαν, τό Ήθος, ο Έρως καί η Φιλότης, τό Καλόν καί Αγαθόν, η Δίκη καί η Ελευθερία.. Όλα αυτά, ενούμενα καί προβαλλόμενα σέ άπειρα, διαβαθμιστικά, ποιοτικά επίπεδα τού Πανάρμονου Σύν-Παντός Όλου.

 Η Φύσις είναι ο άμεσος εκφραστής, εν λόγω, όλων αυτών τών Αξιών καί μέσα σ' αυτήν καί απ' αυτήν, αυτές προσεγγίστηκαν ανθρώπινα καί ανθρωπόμορφα, Ιεροποιήθηκαν καί Θεοποιήθηκαν.
Η Φύσις είναι μία προβολή καί μία αναλογική εκδήλωσις τού Σύμπαντος Όλου. Είναι ένα αντιληπτικό, αρμονικό Είδωλον αυτού. Η μέσω αυτής, ενόρασις καί συνείδησις τού Όλου (Είδωλον = Είδος του Όλου). Αυτή είναι η μόνη Ειδωλολατρία. Η λατρεία τού Νοητού μέσα από τό αρμονικά αντιληπτόν. Όλα τά άλλα περί λατρείας ειδώλων-αντικειμένων, είναι κακόβουλα καί υστερόβουλα , ανιστόρητα, συκοφαντικά καί απαράδεκτα καί δείχνουν μόνο τήν έλλειψη Ήθους και κάθε Αρετής, αυτών που τά εφηύραν καί τά διέδωσαν.

Ότι δέν εκδηλώνεται με Αρμονία και δέν συνδέεται μέσω αυτής, μέ τό Πάνσοφο καί Πανάγαθο Σύν-πάν... ότι δυσαρμονεί πρός αυτό... ότι εκβάλλει κυριαρχικότητα, μισαλλοδοξία, δουλεία, εξουσία κι αλαζονική μεταχείριση ανθρώπων καί φύσεως... ότι απαγορεύει τό Χαίρειν, τόν Έρωτα, τό Κάλος, τήν Έρευνα, τά Ετερόδοξα... Αυτό επιβάλλεται μέ Δόγμα ή αυθαίρετη και βολική «εξ αποκαλύψεως Αλήθεια». Η ξένη πρός τήν Ελληνικότητα, επιβολή αυτής τής μή Κριταίας κι ερευνητέας καί μή εξελίξιμης «αλήθειας», είναι ο Δογματισμός. Η έκφραση τού μισαλλοδόξου καί τού μή ανεκτικού. Η Ύβρις τής Αρμονίας καί τού Νοήζοντος Ανθρώπου.

Ο Ελληνισμός προήγαγε σχέση Φιλίας τού Ανθρώπου πρός τό Θείον. Ο Δογματισμός, σχέση δουλείας καί φόβου. Ο Ελληνισμός δέν έκανε ούτε έναν Θρησκευτικό πόλεμο. Τά Ετερόδοξα ήταν καί πρέπει νά είναι, σεβαστά. Ο Δογματισμός βούτηξε στό αίμα τήν ανθρωπότητα, μέ άπειρους Θρησκευτικούς πολέμους καί διωγμούς. Κι ακόμη τό κάνει. Ο Ελληνισμός είναι Οικουμενικός καί ποτέ ρατσιστικός. Ο Δογματισμός ώρισε «ελέω Θεού» περιούσιους κι εκλεκτούς καί ψευδο-ονομάζει ρατσιστές τά θύματα τού ανήθους ρατσισμού του.

Ο Ελληνισμός κι ο Δογματισμός (κάθε Δογματισμός) είναι έννοιες καί κόσμοι ασύμβατοι. Τίποτε από τόν έναν δέν χωρά στόν άλλον. Τό Ελληνικό Πνεύμα είναι εναρμόνιση πρός τόν Κόσμο, δηλαδή τό αενάως κινούμενο κι εξελισσόμενο, Σύν-Παν εν Νόμοις. Η Ελευθερία τού σκέπτεσθαι, η Νομοσέβεια τού πράττειν, η ετεροσέβεια τών ιερών, η συνεχής εξέλιξις καί δημιουργία, είναι τά χαρακτηριστικά αυτού τού Πνεύματος. Αυτά ας μήν τά ξεχνούμε, όσοι Έλληνες. Γιατί, ως φαίνεται, εύκολα τά ξεχνούμε. Η μακραίωνη συμβίωση μέ τόν Δογματισμό κι η μή Ελληνούσια παιδεία, δημιούργησαν, ακόμη καί στούς υπερασπιστές τού Ελληνισμού, οξύμωρες συμπεριφορές. Τό νά υπερασπίζεσαι τόν Ελληνισμό μέ Δογματισμό, είναι σάν νά ποτίζεις ένα φυτό στή ρίζα καί νά ψαλιδίζεις τήν κορυφή του. Ποτέ δέν θά μεγαλώση. Η μισαλλοδοξία κι ο φανατισμός είναι Ύβρις γιά τόν Ελληνισμό. Οι απόλυτες και μή συζητήσιμες ή εξελίξιμες ιδέες ή θεωρήσεις, είναι δογματική προσβολή γι' αυτόν. Η ιστορική μνήμη κι η τιμή τών Πατρώων είναι ιερό καθήκον γιά τούς Έλληνες. Η μουμιοποίηση τού Ελληνισμού όμως, όπως ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ήταν πρίν δύο ή δυόμισι χιλιάδες χρόνια, είναι άρνησή του. Οι Αξίες του είναι διαχρονικές καί ικανές να παράγουν Πολιτισμό, αείζωον καί αείνοον, αλλά καί αΐδιον. Γιατί όπως λέει ο Μέγας Ηράκλειτος: «Τα πάντα ρεί» καί «Ποταμόν γάρ ουκ εστίν εμβήναι δίς τώ αυτώ»!

ΦΩΣ ΚΑΙ ΛΑΒΑ

ΖΕΥΣ και ΗΦΑΙΣΤΟΣ ΣΕ ΜΕΓΑΛΑ ΚΕΦΙΑ...

Οι ηφαιστειακές αστραπές, ή "βρώμικες καταιγίδες" όπως λέγονται αποτελούν συχνό σύντροφο των ηφαιστειακών εκρήξεων. Καθώς η τέφρα και ο καπνός εκτοξεύονται στον αέρα, δημιουργούνται ηλεκτρικά φορτία τα οποία ακολούθως εξαφανίζονται υπό τη μορφή αστραπών που σκίζουν τον αέρα. Ιδού κάποιες από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές που κατέγραψε ο φακός. Στη φωτογραφία το ηφαίστειο Sakurajima στην Ιαπωνία.


Εντυπωσιακή εικόνα πάνω από το ηφαίστειο Chaiten της Χιλής.

Ηφαιστειακή αστραπή πάνω από το Puyehue, πάνω από 500 μέτρα νοτίως του Σαντιάγο της Χιλής.

Οι αστραπές σχίζουν τον αιθέρα πάνω από το ηφαίστειο Puyehue-Cordon Caulle κοντά στο Εντρελάγκος της Χιλής.

Το ίδιο (βλ. προηγουμ.)

Ηφαίστειο Puyehue-Cordon Caulle, Χιλή

Νυχτερινή έκρηξη του ηφαιστείου Galunggung Volcano, στην Ιάβα της Ινδονησίας

Εκρηξη του ηφαιστείου Shinmoedake Kirishima στην Ιαπωνία


Εντυπωσιακή έκρηξη του ηφαιστείου Shinmoedake Kirishima στην Ιαπωνία

Ηφαιστειακή έκρηξη στη νότια Χιλή

Φως και λάβα πάνω από το ηφαίστειο Puyehue της Χιλής

Η κορυφή του ηφαιστείου Shinmoedake "βρυχάται", κάποιο πρωινό στην Ιαπωνία.

Επίδειξη της δύναμης της φύσης πάνω από το ηφαίστειο Sakurajima, Ιαπωνία

Φως και λάβα πάνω από το Sakurajima

Το ίδιο

Το ηφαίστειο Shinmoedake "ξυπνά" και δίνει μία από τις πιο εντυπωσιακές εικόνες

Η αρχαία ελληνική Φιλοσοφία στη σύγχρονη φιλοσοφική ερμηνευτική

Σε μία συνοπτική έκδοση, αναφερόμενη εις το σύνολο του έργου του Hans Georg Gadamer, δημοσιεύεται και ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος κείμενο: Ένας διάλογος του Jean Grondin με το φιλόσοφο, διάλογος ο οποίος αναφέρεται εις το σύνολο του έργου και εις την επίδρασιν τούτου. Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις πολύ περισσότερον παρακινούν εις σκέψεις και επισκέψεις και θέτουν εις πειρασμόν να απαντήσει κανείς παίρνοντας, τηρούμενων των αναλογιών, την θέσιν του Gadamer – και, εφόσον βέβαια ανήκει εις αυτόν τον φιλοσοφικόν κόσμον, ως εάν ήτο αυτός ο ερωτώμενος – να απαντήσει ο ίδιος για το έργο το δικό του και τις απόψεις του για τον εαυτόν του σε μία συνοπτι­κή αυτοπαρουσίαση, η οποία θα βοηθούσε ενδεχομένως τον αναγνώστην να εννοήσει ίσως καλύτερα τόσο τον Gadamer όσον και άλλες συναφείς απόψεις. Ο διάλογος έγινε στις 3 και 24 Μαΐου του 1996. Το κείμενο επανεξετάστηκε και συμπληρώθηκε πολλές φο­ρές από τον Gadamer (βλ. Gadamer Lesebuch, Mohr Siebeck 1997 σ. 280).

Οι τιθέμενες εις τον Gadamer ερωτήσεις εις ένα γενικό περιληπτικό και ελεύθερο διάγραμμα δύναται να απο­δοθούν κατ’ επιλογήν ως εξής:

Ποία βασική σκέψις, ιδέα, σας οδήγησε εξ αρχής; Πώς δύναται να εννοήσει τον όρον «Ερμηνευτική» ο κοινός αναγνώστης και ποία η διαφορά σας προς τον Μ. Heidegger; Τι σκοπεύετε με την επέκτασιν τον αρχικού τίτλον της εκδόσεώς σας εις «Wahrheit und Methode»; Τα στοιχεία της αλήθειας προς τα οποία τείνει το έργο σας τα διατυπώνετε με την βοήθειαν της έν­νοιας κάλλος και της Πλατωνικής μεταφυσικής τον φωτός. Η αναζητονμένη αλήθεια λαμβάνει τότε αισθητικόν χαρακτήρα; Πως υπερβαίνει η ερμηνεία της τέχνης τον ιστορισμό; Η ιστορικό­τητα εφόσον υψούται εις ερμηνευτικήν αρχήν δεν υφίσταται κίνδυνον να ολισθήσει εις σχετικοκρατίαν; Πώς πρέπει να εννοήσει κανείς τις έννοιες «προδομή» του κατανοείν; Τί είναι «πράγμα», τι εννοείτε, τι σημαίνει τούτο; Περί της οικουμενικής διαστάσεως της «γλωσσικότητος» και της οντολογικής διαστάσεως της ερμηνευτικής; Τι γνώμη έχετε; Ποιος ο ρόλος της Γλώσσης;

Πώς νοούνται οι σχέσεις «γλώσσα – ον» και τα όρια της ερμηνευτικής δια­δικασίας; Περί της εννοίας της κυριαρ­χίας εις την γνώσιν, τι νομίζετε;

Τι καλείται ειδικότερα «Γλωσσικότητα», Γλώσσα και μεταφορά; Ο διάλο­γος του Σωκράτους με τους σοφιστές; Πώς αντιδράτε εις την κατηγο­ρίαν ότι ο ερμηνευτικός στοχασμός, η ερμηνευτική διανόηση, διάκειται εχθρικώς προς την λογικήν, την επιστήμην, την αντικειμενικότητα; Ποια η πράξη της τεχνικής; Ο σύνδεσμός σας με τον Heidegger. Η δική σας θέσις ως προς την φιλοσοφίαν του; Πώς βλέπετε την έκδοσιν των έργων σας; Ποιες εργασίες σκοπεύετε να αναλάβετε αργότερον; Τί σκοπεύετε για το μέλλον;

Τί μας ωθεί προς τους Έλληνες;

Ειδικότερα τίθεται εις τον «Διάλο­γον» το ερώτημα: «Τι σημαίνει αυ­τό τούτο το ον»; Ο Gadamer[1] ομιλεί πε­ρί της οικουμενικής διαστάσεως της «Γλωσσικότητος», η οποία αποκαλύ­πτει και την οντολογικήν διάστασιν της Ερμηνευτικής: «Ον – Κατανοείν – Γλώσσα» εμφανίζονται διαπλεκόμενα εις εν. Αλλά εν συνεχεία τίθεται και το ερώτημα: Τί σημαίνει η επαναλαμβανό­μενη φράση: «ον το οποίον κατανοείται είναι γλώσσα»; Η δυνατότης της γνώσεως, η κατανόησις διέρχεται από την Γλώσσαν. Το θαυμασμό του προς την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γλώσσα εκφράζει ο Gadamer και δεν α­ποκρύπτει την επίδρασιν του Heidegger: Αυτός ήτο ο λόγος να στρα­φεί ιδιαίτερα προς την ελληνική φιλο­σοφία και να μελετήσει κλασική φιλο­λογία, διότι η Λατινική εχρωμάτισε και επηρέασε όλην την εννοιολογίαν όλων των γλωσσών του πολιτισμού των νεωτέρων χρόνων και μαζί με τούτο την ερμηνείαν της. Η ανάγνωση του Πλωτίνου μας παρέχει μίαν τόσον εμψυχω­μένη ελληνική γλώσσα, ώστε να συνηχούν τα έσχατα μυστικά του Πλατωνι­κού πνεύματος. Πώς συμβαίνει, συνε­χίζει ο Gadamer, η πρώιμη σχολαστική φιλοσοφία να έχει τόσον εξ ολοκλήρου καταληφθεί από τον Αριστοτέλη; Όταν διαβάζει κανείς Αυγουστίνο ανασαίνει την Πλατωνική αύρα. (s. 289). Αλλά και η παρουσία των σοφιστών αποτελεί ένα μεγαλοφυές εύρημα του Πλάτωνος και με πόση ποιητική δύναμη! Και συνεχίζει: Σημαντική η παρατήρη­ση ότι ο Hegel είδε καλύτερα από τον Heidegger την υπάρχουσα σχέση μετα­ξύ Πλάτωνος και Αριστοτέλους, δύναται λέγει κανείς να ανταλλάξει κατά βούλησιν τα σχόλια του Hegel2 για τον Πλάτωνα με τα σχόλια του ιδίου για τον Αριστοτέλη. Εδώ, κατά τη γνώμη μου, υποκρύπτεται η πρωταρχική ενό­τητα των μεγάλων θεμάτων της αρχαί­ας φιλοσοφίας αλλά και των πρωταρ­χικών τρόπων του φιλοσοφείν (θεωρία, θεωρείν, οράν, θαυμάζειν, έρως, λόγος) αλλά και η δημιουργία και γένεση της φιλοσοφικής γλώσσης, η αρχέγονη νο­μοθεσία και αρχιτεκτονική αυτής, η προέλευση ονομάτων και ρημάτων. Κατά τη γνώμη μου το θεωρητικό πνεύμα, η φιλοσοφική «όραση» (θεω­ρείν, οράν) του Μεγάλου Διδασκάλου κατέλαβε εξ ολοκλήρου και τον Αρι­στοτέλη (το Μεγάλο Μαθητή) και εις αυτήν την διδασκαλίαν αναπτύσσεται και ολοκληρούται το μέγιστο, κοσμοϊστορικής σημασίας πνευματικό επί­τευγμα, της συνθέσεως φιλοσοφικής διανοήσεως και φιλοσοφικού λόγου.

Ο χώρος δεν μας επιτρέπει μίαν πληρέστερη έκθεση και προς τούτο δια­χωρίζουμε και παρουσιάζουμε βασικές θέσεις, προκειμένου να περιορισθούμε κυρίως στο ρόλο και στην επίδραση της αρχαίας φιλοσοφικής διανοήσεως και της αρχαίας φιλοσοφικής γλώσσης. Αφ’ ενός για να δείξουμε την παρουσία των Ελλήνων στη σύγχρονη φιλοσο­φία, αφ’ ετέρου να διανοίξουμε μίαν ορισμένην με προσωπικές θέσεις προο­πτικήν προς το μέλλον. Διότι τίθεται το ερώτημα εις τον προαναφερθέντα διάλογον (σ. 282): «Τι μας ωθεί προς τους Έλληνες;» και ο Gadamer απα­ντά: «Εις τους Έλληνες θα ηδύνατο κανείς να επιστρέφει εις την καθημερινήν εγκόσμιον εμπειρίαν» και προσθέ­τει: «τούτο με οδήγησε εις τον καθολι- κόν, εις τον συνοπτικόν ρόλον της γλώσσης». Αλλά θέτουμε το ερώτημα: αναφερόμενοι εις τους αρχαίους Έλληνας και σκοπεύοντες στην γλώσ­σαν, ποια γλώσσα ειδικά εννοούμε; Την γλώσσαν της ποιήσεως, της φιλο­σοφίας, των ρητόρων, ή γενικά εννοού­με την αρχαία ελληνική γλώσσα;

Σύγχρονοι εξέχοντες φιλόσοφοι αναφέρονται ως γνωστόν εις την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στον ελληνικό λόγο, θαυμάζουν και υμνούν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία – τους μεγάλους φιλοσόφους τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη – αξιοποιούν και ερμηνεύ­ουν κατά την «προσωπική» τους κρίση και προχωρούν εις την δημιουργίαν μιας νέας φιλοσοφίας (Heidegger, Gadamer). Τίθεται όμως το ερώτημα «είδαν» ορθά όσα ερμήνευσαν; Καλύ­τερα προβάλλουμε σειρά ερωτημάτων συνδεομένων με τον πυρήνα της αρχαίας φιλοσοφίας προς τον οποίον εστράφησαν. Τί σημαίνουν οι όροι «Θεω­ρία», «Θεωρείν» και ό,τι συνδέεται με τις έννοιες αυτές, ποιό είναι το νόημα και η σημασία του ανθρώπου στην αρ­χαία φιλοσοφία, πού οφείλεται το με­γαλείο και η δύναμη της ελληνικής φι­λοσοφικής γλώσσας, του ελληνικού λόγου; Και μέσα στο πλαίσιο τούτο τί ση­μαίνει, εφόσον ασχολούμεθα με τα μεγάλα θέματα της αρχαίας φιλοσοφίας, τί σημαίνει ο λόγος του Πλάτωνος «διάνοια και λόγος ταυτόν», όπου εις μίαν συνόρασιν ερμηνευτικήν καθορί­ζεται η Αρχή και το Όλον και η σημασία εκάστου μέλους;

Κατά την γνώμην μας, στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία τα πάντα κυριαρχούνται και ερμηνεύονται από την «φιλοσοφικήν όρασιν» (Θεωρία, Οράν) των μεγάλων φιλοσόφων του Πλάτω­νος του Διδασκάλου και του Αριστοτέλους του μεγάλου μαθητού. Και το μέγιστο μάθημα το οποίο ενστερνίσθηκε ο Αριστοτέλης – δεν έπαυσε να το τονίζει – είναι το «μάθημα» της Θεωρίας. Και τι εννοούμε με τον όρον Μέθοδος -κατανόησις – ερμηνεία – λόγος – διδα­σκαλία; Η αρχαία φιλοσοφική Θεωρία εκφράζει την πορείαν, την σύλληψιν του όντος (όσον τούτο είναι δυνατόν να ειπωθεί) και τον αγώνα για την αναπαράστασιν του όντος, την δημιουρ­γίαν του λόγου, του θεωρητικού φιλο­σοφικού λόγου!

Ιστορικότητα της ύπαρξης και ιστορική εμπειρία

Με αφορμή πάντοτε τον διάλογον Grondin – Gadamer, προχωρούμε και επιθυμούμε να διατυπώσουμε ορι­σμένες προσωπικές παρατηρήσεις επάνω στο Θουκυδίδη και δη στον «Επιτά­φιο» του Περικλέους 3 αφ’ ενός και αφ’ ετέρου στη «Ρητορική» του Αριστοτέλους. Σχηματικά θα ηδύνατο κανείς να παρατηρήσει ότι στην πρώτη περίπτωση («Επιτάφιος») μας προσφέρεται μία ιδιαίτερη και μοναδική δημιουργία ρητορικής και στοχασμού – στην άλλη (στη «Ρητορική» του Αριστοτέλους) μας δί­δεται – κείμενο μελέτη περί ρητορικής με έντονο φιλοσοφικό στοχασμό ή καλύτερα μια φιλοσοφική πραγματεία περί ρητορικής με πολλές σημαντικές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Στην περίπτωση του «Επιταφίου» παρατηρούμεν ότι όπως οι πρώτοι φιλόσοφοι εφιλοσόφησαν για πρώτη φορά, θαυμάζοντες τον κόσμον της φύσεως – αρχέγονες δυνάμεις και στοιχεία, κατ’ ανάλογον τρό­πον εμφανίζονται για πρώτη φορά περιγραφές, ερμηνευτική προσπάθεια – του κόσμου της ιστορίας και της πολιτείας αλλά και του κόσμου και της δο­μής της ιστορικής υπάρξεως. Με θεμελιώδεις καθορισμούς και την επισήμανση αρχεγόνων δυνάμεων προσπαθεί ο Περικλής να καθορίσει και να ερμηνεύσει ως πολίτης, ως ιστορικό ον, τη θέση του και το ρόλο του μέσα στον κόσμο, στον κόσμο της πολιτείας και της ιστορίας: «Καίτοι ἐμοί τοιούτῳ ἀνδρί όργίζεσθε, ὅς οὐδενός ἥσσων οἴομαι εἶναι γνῶναι τε τά δέοντα καί ἐρμηνεῦσαι ταῦτα, φιλόπολίς τε καί χρημάτων κρείσσων· ὅτε γάρ γνούς καί μή σαφῶς διδάξας ἐν ἴσῳ καί εί μή ένεθυμήθη…» (Θουκ. II. 60).

Εάν το προηγούμενο απόσπασμα μας περιγράφει και ερμηνεύει την ύ­παρξη ως πολιτική και ερμηνευτική ύ­παρξη, η ακόλουθη μας παρέχει την ε­σωτερική δομή της πολιτικής ύπαρξης (Θεμιστοκλής) και μάλιστα, ως χρονική ύπαρξη δυναμένη να εκτείνεται μέ­σα στο χρόνο και κατά τις διαστάσεις του χρόνου («προμαθών» – «επιμαθών»), Ο Θεμιστοκλής λόγω των φυσι­κών ιδιοτήτων (ἰσχύς φύσεως, οἰκείᾳ γαρ ξυνέσει) ανεδείχθη «κράτιστος αυτοσχεδιάζειν τα δέοντα» και δη των «μελλόντων επί πλείστον του γενησο- μένου άριστον εικαστήν». Ο Θεμιστο­κλής όμως ακριβώς λόγω των ικανοτή­των αυτού δεν παρίστατο ανάγκη να προσφεύγει εξεταστικά λεπτομερώς ε- κάστοτε εις την πείραν του παρελθό­ντος, ούτε εις τα δεδομένα του παρό­ντος. Η υπαρξιακή δομή όμως της πο­λιτικής υπάρξεως, ως όλον, μας παρέ­χεται εδώ πλήρως από τον Θουκυδίδη. Ο συνδυασμός αμφοτέρων των ερμη­νευτικών αναλύσεων (Περικλής – Θεμι­στοκλής) αποδίδει και ορίζει τον πολιτικόν ως πολιτική ύπαρξη που διαθέτει την αναγκαίαν πνευματικήν δύναμιν, την ιστορική εμπειρία προς ερμηνείαν των δεόντων και λήψιν αποφάσεως του πολιτικού ισταμένου εις το παρόν μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Αλλά το ταμείον των αρχεγόνων υπαρ­ξιακών δομών και τρόπων δεν περατούται μόνον εις τα προηγούμενα. Ο Περικλής («Επιτάφιος») ωσάν να προ­αισθάνεται την έλευσιν του Πλάτωνος – νουθετών και συμβουλεύουν – λέγει: «ἀλλά μᾶλλον τήν τῆς πόλεως δύναμιν καθ’ ἡμέραν ἔργῳ θεωμένους καί ἐραστάς γιγνομένους αὐτῆς, καί ὅταν ὑμῖν μεγάλῃ δόξῃ εἶναι ἐνθυ μουμένους ὅτι τολμῶντες καί γιγνώσκοντες τά δέοντα…» (43,1). Διά πρώτην φοράν καθορίζεται και ιδρύε­ται εις την αρχαία διανόησιν η Θεωρία, συνοδευομένη από όλον τον θαυμαστι- κόν πάθος αυτής ως αξιοκρατικός τρόπος συλλήψεως και δημιουργικής παρουσίας και η ανάμνησις, ως κύριος παράγων του ιστορικώς και πολιτικώς υπάρχειν προς αξιοποίησιν της ιστορι­κής εμπειρίας – της παραδόσεως – του ιστορικού Γεγονότος. Μία τέτοια θεωρία αποτελεί πράξιν υψίστης γνώσεως αλλά και ελευθερίας, ελευθερίας πραγματώσεως του πολιτικού χρέους (πρβλ. το γνωστόν τρίπτυχον «ελεύθερον» – «εύψυχον» – «εύδαιμον»), τρίπτυχον το οποίον δεν αγνοήθηκε από τον Σταγειρίτην!

Η θεωρία του ιστορικού και πο­λιτικού κόσμου (δύναμις πόλεως) προς την οποίαν προτρέπει συμβουλεύων ο Περικλής, ολοκληρούται και χαρακτη­ρίζεται και από την αναγκαίαν ερμηνευτικήν διαδικασίαν αποφασιστικού χαρακτήρος (ερμηνεῦσαι…). Ο ίδιος ο Περικλής – αναλαμβάνων την ευθύνην της αυτοπαρουσίας του – δηλώνει βάσει της ικανότητάς του να ερμηνεύσει τα δέοντα, όπως είδαμε στα προηγούμενα, αρμόδιος και ικανός προς εκτέλεσιν του υψίστου χρέους. Η ερμηνευτική διαδικασία και «μέθοδος» εισέρχε­ται με φορέα την ιστορική ύπαρξη ως ερμηνευτικός «κανών» κρίσεως και αποφάσεως εις τον κόσμον της ιστορίας. Εις τον κόσμον όμως τούτον όπου διά πρώτη φορά αποκαλύπτονται οι δυνάμεις αι οποίαι δρουν και κυριαρχούν με φορέα τον ανθρώπων, δημιουργείται και γεννάται διά πρώτην φοράν ως ιδρυτική πολιτική πράξις, ο λόγος, ο πολιτικός λόγος ως δημιουργία της υψίστης θεωρητικής και ερμηνευτικής ευθύνης και ελευθερίας του πολιτικού («σαφώς διδάξας»). Η αλή­θεια της ιστορικής εμπειρίας θεμελιούται εις την κρίση του θεωρούντος και ερμηνεύοντος πολιτικού, ο οποίος «πράττει» και «υπάρχει», πράττει ηθικά και υπάρχει ως «ανοικτή» ύπαρξη εις το πολιτικόν πεδίον (προϋποθέσεις και όροι αναγκαίοι προς διασφάλισιν της ορθότητος της κρίσεως και του υ­ψηλού και ορθού πολιτικού λόγου). Η αλήθεια κυριαρχεί και ελέγχει τις δια­στάσεις και τα δεδομένα των χρονικών εκτάσεων: «παρελθόν – μέλλον», με γνώμονα το δίκαιον – το άδικον, το συμφέρον – το βλαβερόν – όπως θα είπει και θα ερμηνεύσει αργότερα ο Αρι­στοτέλης την πολιτική ύπαρξη, και θα προσθέσει «τό δυνάμενον τῇ διανοίᾳ προορᾳν ἄρχον καί δεσπόζον» επαναφέρουν ούτω το θεωρητικόν όραμα ως κυρίαν πολιτικήν, πνευματικήν, ερμηνευτικήν δύναμιν.

Ερχόμαστε τώρα στον Αριστοτέλη, εις την Ρητορική. Θα πρέπει να σημει­ώσουμε ότι η αναφορά εις τους Αρχαί­ους και η ειδική επιλογή που επιχειρούμε δεν σημαίνει ήδη και την έκθεσιν κεφαλαίων μιας ελληνικής φιλοσοφικής – ερμηνευτικής, δυνατόν όμως να αποτελέσουν αφετηρίαν δημιουργικής αξιοποιήσεως προς την κατεύθυνσιν αυτήν. Θα μπορούσε ο Αριστοτέλης να στοχαστεί και να μιλήσει κατ’ αυτόν τον τρόπον, (εννοώ το απόσπασμα) «Ἀνάγκη δε τόν ἀκροατήν ἤ θεωρόν εἶναι ἤ κριτήν…» απόσπασμα, το οποί­ον ενισχύεται σημαντικά και συμπληρούται ολοκληρούμενο εις εν Όλον από άλλα χωρία με ερμηνευτικές αναλύ­σεις συγγενείς περί μνήμης και αναμνήσεως ή περί πολιτικής εμπειρίας, ε­άν δεν είχε προηγηθεί ο Θουκυδίδης; Όχι μόνον προς τον πολιτικόν αλλά προς την δημιουργικήν όρασιν του Περικλέους έτρεφε ο Αριστοτέλης ιδιαίτε­ρον θαυμασμόν.

Η Ρητορική στην Αθήνα επεσήμανε και παρουσίασε και ερμήνευσε για πρώτη φορά την πολιτική και ιστορική ύπαρξη, τη δομή και «αρχιτεκτονική» του ανθρώπου – του πολίτου. Η ερμη­νεία του αρχαίου ελληνικού πολιτικού φαινομένου (Θουκυδίδης, Περικλής, Ρητορική, Αριστοτέλης), προϋποθέτει την «πολιτικότητα» και «ιστορικότη­τα» του πολιτικώς και ιστορικώς υπάρχειν. Η ιστορική εμπειρία προϋποθέτει την «ιστορική» δομή και διάσταση της ύπαρξης, μέγα θέμα κατά την ά- ποψίν μας και δεν νομίζουμε ότι είχε μέχρι τώρα αξιοποιηθεί φιλοσοφικά 4. Ο Πλάτων έχει όλη την θεωρία της Αναμνήσεως εμπειρική και μεταφυσική , ο δε Αριστοτέλης στο «Περί ψυχής» και στο περί «μνήμης και αναμνή­σεως» συνεχίζει την όλην παράδοσιν εις τον τομέα αυτόν, επεκτείνων εις άλλους τομείς του πολιτικώς και ιστορικώς υπάρχειν.

Η ιδέα μιας ελληνικής Φιλοσοφικής Ερμηνευτικής

O Gadamer εστράφη προς την σπου­δήν και μελέτην της κλασικής φιλολογίας ύστερα από προτροπήν του Heidegger ο οποίος υπήρξε και καθηγητής του. Αλλά τίθεται το ερώτημα ει­δικά ως προς την ελληνική φιλοσοφική γλώσσα: Οι γλωσσολόγοι διέκριναν τη δομή και τη σημασία της; Το αυτό ι­σχύει και για τους φιλοσόφους – χωρίς να αγνοείται βεβαίως το έργον το οποίον έχει συντελεσθεί. Ο Πλάτων μας ά­φησε τα πρώτα πλήρη κείμενα. Η γλώσσα συντίθεται βασικώς από ονό­ματα και ρήματα («εξ ονομάτων και ρημάτων»), Η μεγάλη επανάσταση συνετελέσθη όταν η όρασις από απλή αί­σθηση υψώθηκε σε «φιλοσοφική» όρα­ση· τόπος κατ’ εξοχήν του μεγίστου τούτου έργου υπήρξε ο Πλατωνικός μύθος. Με το έργο τούτο η φιλοσοφική όρασις κατέκλυσε το φιλοσοφικό λόγο. (Θεωρείν, «οράν», θεάσθαι, καθοράν, κ.τλ.)5, ο φιλοσοφικός λόγος κατέστη άμεση δημιουργία της θεωρίας (βλ. Συ­μπόσιο). Και άνοιξε η οδός προς αναπαράστασιν του όντος. Η αναπαράστασις του όντος δεν επαφίεται μόνο εις την δύναμιν της Θεωρίας – από τις άλλες συνιστώσες δυνάμεις – μολονότι περικλείεται εντός μιας θεωρίας πάντοτε. Ο Αριστοτέλης δεν αρκείται εις τον ορισμόν του ανθρώπου ως ζώου πολιτικόν λόγον έχοντος («το δηλούν τι το δίκαιον τι το συμφέρον…») (βλ. Πολ.) και παραθέτει εις την δύναμιν του λόγου το μιμείσθαι, διότι πολύ πε­ρισσότερον ο άνθρωπος είναι μιμητικό ον.6 Ο αγών του λόγου προσφεύγει και εις τις δυνάμεις και δυνατότητες ανα- παραστάσεως του όντος. Κατά τη γνώμη μας η δομή, η όλη αρχιτεκτονική του ελληνικού φιλοσοφικού λόγου ενι- σχυμένου από τις δυνάμεις αναπαρα- στάσεως, δυνατόν να αποτελέσουν ένα δημιουργικόν κεφάλαιον μιας ελληνι­κής φιλοσοφικής ερμηνευτικής.
-------------------------
1. Πολύτιμα και αναγκαία βοηθήματα για τη σπουδή και μελέτη συναφών θεμάτων είναι αι εκδόσεις της Ε.Φ.Ε. «Η Αρχαία Σο­φιστική» (1982), «Η φιλοσοφία σήμερα»

(1985)), «Γλώσσα και Πραγματικότητα στην Ελληνική Φιλοσοφία», (1985), «Η Διαλεκτι­κή» (1988), «Η Φιλοσοφική Ερμηνευτική»

(1986). Το τελευταίο περιέχει μελέτες ανα- φερόμενες κυρίως εις την ερμηνευτική του Η. G. Cadamer. Εις τις τέσσερις τελευταίες εκδόσεις δημοσιεύονται και οι δικές μας α­νακοινώσεις. Ο επιθυμών αναγνώστης του παρόντος δύναται να ανεύρει εκεί πολλά θέματα πρωταρχικής φύσεως.

2. Βλ. καιJ.L. Viellard Baron, G.W. F. Hegel. Παραδόσεις Πλατωνικής Φιλοσο­φίας (1825 – 1826) μετ. Α. Κελεσίδου, Αθή- ναι 1991. Ο V.B. γράφει: «Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στον καθηγητή Gadamer ο οποίος με εξαίρετη προθυμία ενίσχυσε τις προσπά­θειες μου και επέμεινε στην ανάγκη μιας δη- μοσιεΰσεως» σελ. 20.

3. Βλ. και τιςμελέτες μου «Περικλέους Επιτάφιος» Αν. 1978, «Ο Άνθρωπος ως Πολιτική Ύπαρξη στη Φιλοσοφία του Αρι­στοτέλη» Αν. 1982. Βλ. επίσης «Πολιτική ύ­παρξη» 3 τομ.

4. Βλ. Ρητορική 1358, βΐ κ.έ. «Ανάγκη δε τον ακροατήν ή θεωρόν είναι ή κριτήν, κρι­τήν δε ή των γεγενημένων ή των μελλόντων. Έστι δ’ ο μεν περί των μελλόντων κρίνων οίον εκκλησιαστής, ο δε περί των γεγενημέ­νων οίον ο δικαστής… Χρόνοι δε εκάστου τούτων εισί τιο μεν συμβουλεύοντι ο μέλλων περί γαρ των εσομένων συμβουλεύει ή προτρέπων ή αποτρέπων, τω δε δικαζομένω ο γενόμενος περί γαρ των πεπραγμένων αεί ο μεν κατηγορεί, ο δε απολογείται, τω δ’ ε­πιδεικτικά) κυριώτατος μεν ο παρών· κατά γαρ τα υπάρχοντα επαινούσιν ή ψέγουσι πάντες, προσχρώνται δε πολλάκις και τα γενόμενα αναμιμνήσκοντες και τα μέλλοντα προεικάζοντες…».

Βλ. Ρητορική 1367, β30, 1358 α κ.έ. Η με­γάλη σημασία που έχει η εμπειρία για τον πολιτικό υπογραμμίζει και τη μεγάλη σημα­σία της ανάμνησης για την πολιτική ύπαρξη ως δομικό καθοριστικό στοιχείο πρωταρχι­κής σημασίας: «Ου μην μικρόν γε έοικεν η εμπειρία συμβάλλεσθαι- ουδέ γαρ εγίνοντο αν διά της πολιτικής συνήθειας πολιτικοί· διό τοις εφιεμένοις περί πολιτικής ειδέναι προσδείν έοικεν εμπειρίας» (Ιίολ. 1181 α 11). Η εμπειρία διατηρείται αλλά και αξιοποιείται επιστημονικά από τη μνήμη· ιδιαί­τερα η πολιτική εμπειρία έχει νόημα μόνον εφ’ όσον επανεκτιμάται και αξιοποιείται δη­μιουργικά από την ανάμνηση. Για τον αν- θρωπολογικό σύνδεσμο μνήμης και εμπει­ρίας βλ. και τις αναπτύξεις ΜΓΦ 980. α 29 κ.έ.

5. Η γνωστή διατύπωση «η γλώσσα ομι- λεί» (Heidegger) εξένισε τους μαθητάς αυ­τού. Η αρχαία ελληνική φιλοσοφική γλώσ­σα κατά την άποψιν μου «βλέπει», η γλώσ­σα «βλέπει». Πώς νοείται τούτο; Η διάρ­θρωση της γλώσσας με τη βοήθεια ρημάτων οράσεως – αποκλειστικά – μεταθέτει τον α­ναγνώστην ή τον ακροατήν εις τον χώρον του λέγειν, όπου το οραθέν ον εκτίθεται, αοκαλύπτεται και πρόκειται εις θέαν διά τον θεωρούντα αναγνώστη του κειμένου. Ο αναπαριστάμενος αναγνώστης μετατίθεται ως θεατής (=«θεωρός») δι’ όσα το κείμενο προσφέρει εις «θέαν», εις «θεωρίαν», τα ο­ποία ο συγγραφεύς του κειμένου αυτός ού- τος είχε θεωρήσει. Η περιγραφή του Σωκρά- τους στο Συμπόσιο (βλ.) παρουσιάζει την γλώσσαν να βλέπει: Ο ορών και θεωρών συγγραφεύς εις την φιλοσοφικήν γλώσσαν προσφέρει την θέσιν του εις τον αναγνώ­στην! Εάν ο αναγνώστης του Συμποσίου και των άλλων μύθων δεν αναλάβει ο ίδιος την όρασιν του ορώντος, εάν δεν υψωθεί εις «θεωρόν», εις το θεωρητικόν ύψος του θεω- ρούντος, δεν δύναται να εννοήσει το ον της γλώσσας «που βλέπει». Η όλη δομή και σύ- στασις της ελληνικής φιλοσοφικής γλώσ­σας, η ιδιοτυπία ή ιδιομορφιία, η «φιλοσοφι­κότητα» της ελληνικής φιλοσοφικής γλώσ­σας οφείλεται στη θεωρητικότητα του λέγειν και τη «γλωσσικότητα» του θεωρείν (=θεω- ρητικώς ελληνίζειν) και τα δύο αυτά παρα­μένουν αξεδιάλυτα ενωμένα και δημιουργι­κά προσφερόμενα εις την «όρεξιν» (ορέγε­ται του ειδέναι) του αναγνώστου. Γι’ αυτό ο Σωκράτης ομιλεί περί εποπτικών («Τέλεια και εποπτικά»), Ο μύστης καλείται να θεω­ρήσει εισερχόμενος εις τον χώρον της μυή- σεως, εις τον χώρον της φιλοσοφικής – θεω­ρητικής γλώσσας. Αλλά και όταν ο Περι­κλής λέγει «βεώμενοι την δύναμιν της πόλε- ως», είναι δυνατόν ο αναγνώστης να μην προσπαθήσει να «θεωρήσει» την «εικόνα» της δυνάμεως των Αθηνών;

Ο Σωκράτης («Τέλεια και εποπτικά»), – και στην πράξη Αρχιθεωρός – (Δήλος), ο Πλάτων – υμνεί την φιλοσοφίαν (Τίμαιος) – όρασιν ο Αριστοτέλης ονομάζει την φιλοσο­φία: «επιστήμην θεωρητικήν». Όλοι συνέλαβαν και ολοκλήρωσαν την επανάστασιν του «Οράν» και μετέφεραν και εδώρησαν εις την ανθρωπότητα το Φως της Φιλοσο­φίας. Εφιλοσόφησαν και δημιούργησαν την ελληνική φιλοσοφική γλώσσα ως νομοθέται, ονοματοθέται, γλώσσα η οποία περικλείει την φιλοσοφική διανόηση και το ον εις μίαν Συνόραση, εις μίαν ενιαίαν ερμηνευτική σννόραση. Η θεωρητική γλώσσα του Πλά­τωνος και του Αριστοτέλους, του Διδασκά­λου και του Μαθητού, «θεωρεί» ήτοι «κατα­νοεί» και ερμηνεύει.

6. Βλ. και Β. Κύρκος: «Die Dichtung als Wissens – Problem bei Aristoteles 1972: Διακτορική διατριβή υπό την εποπτεία του H.G. Gadamer. Λίαν ενδιαφέρουσα μελέτη.

Διαθέσιμα στο Διαδίκτυο 130.000 απόρρητα έγγραφα του αμερικανικού στρατού για τα UFO

Είναι τα αρχεία από το περιβόητο Μπλε Βιβλίο.
Τα άκρως απόρρητα αρχεία των ΗΠΑ για τα UFO που για ολόκληρες δεκαετίες ήταν κρυμμένα στα συρτάρια των υπηρεσιών τώρα βγαίνουν στον αέρα μέσω internet

Όλοι μπορούν να δουν πλέον τα απόρρητα αρχεία από τις δεκαετίες του ’40, του ’50 και του ’60 με ένα απλό κλικ
Αν και από τα πάνω από 12.000 αρχεία που αφορούσαν σε θεάσεις αγνώστου ταυτότητας ιπτάμενων αντικειμένων μόλις το 5,5% δεν έχουν διαλευκανθεί και πάλι τα αρχεία που μπορεί να παραπέμπουν σε επισκέψεις … εκτός πλανήτη είναι εκατοντάδες.
Τώρα λοιπόν όποιος θέλει μπορεί να ρίξει μια… ματιά ΕΔΩ και να βοηθήσει στη διαλεύκανση…

project-blue-book

Ντομάτα Flavr Savr

Flavr Savr, η πρώτη γενετικά τροποποιημένη τομάτα.
Ένα λαχανικό με τα όνομα Flavr Savr, εμφανίστηκε στα ράφια κάποιων μανάβικων και υπεραγορών στις ΗΠΑ το 1994. Διαρκούσε περισσότερο, είχε καλύτερη γεύση και ήταν πιο όμορφο: ήταν η πρώτη γενετικά τροποποιημένη τομάτα.
Αντίθετα με τις φυσιολογικές τομάτες που καλλιεργούν γονείς ή παππούδες στα περιβόλια του χωριού σας, η συγκεκριμένη τομάτα δεν χαλούσε γρήγορα, ούτε και γινόταν υπερβολικά μαλακή σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι οργανωμένοι παραγωγοί τομάτας, πριν τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, έκαναν τη συγκομιδή της κανονικής τομάτας όσο ήταν πράσινη και την έφεραν στο στάδιο της ωρίμανσης με τεχνητά μέσα (ακόμα το κάνουν). Το αποτέλεσμα συνήθως είναι η απαίσια γεύση.
Στη γενετικά τροποποιημένη τομάτα όμως, οι επιστήμονες είχαν κατορθώσει να «απενεργοποιήσουν» το γονίδιο εκείνο που κάνει τις τομάτες να μαλακώνουν κι έτσι, θεωρητικά, να μπορείτε να έχετε όμορφες, σφριγηλές τομάτες για ένα μήνα περίπου.
Η εταιρεία που ανέπτυξε την γενετικά τροποποιημένη τομάτα, η Calgene, θέλησε να κάνει τα πράγματα «σωστά». Πήγε λοιπόν στον οργανισμό ελέγχου τροφίμων στις ΗΠΑ και ζήτησε από τον οργανισμό να πιστοποιήσει την καταλληλότητα του νέου λαχανικού.
Το προϊόν είχε ήδη βγει στην αγορά, αλλά η εταιρεία ήθελε να είναι «τυπική». Ενώ υπάρχουν αρκετές αναφορές ότι αρκετοί καταναλωτές «ενθουσιάστηκαν» με το προϊόν, ταυτόχρονα με την δανειοδότηση του, ξεκίνησαν και οι αναφορές στα media για το κατά πόσον είναι υγιεινά τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα.
Ώρες επί ωρών τηλεοπτικού χρόνου και άπειρες λέξεις στις εφημερίδες τότε, αφιερώθηκαν στην ανησυχία για το «τι βάζουμε στο πιάτο μας». Εν μέσω αυτού του θορύβου η Calgene αγοράστηκε από την αρκετά γνωστή Monsanto.
Εταιρεία που βγάζει πολλά δισεκατομμύρια από τον γενετικά τροποποιημένο αραβόσιτο (και άλλα φυτά), ενώ διαθέτει και ένα από τα πλέον ισχυρά lobbies σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση της αποκλειστικής χρήσης των γενετικά τροποποιημένων σπόρων.
Η διαφορά ανάμεσα στην Calgene και τη Monsanto είναι πως κανένα από τα προϊόντα της Monsanto δεν έχει περάσει από διαδικασία ανίχνευσης της καταλληλότητας. Έτσι, θα ακούσετε πολλούς ακτιβιστές στο διαδίκτυο να μιλούν με μένος κατά της εταιρείας και των πρακτικών της. Όχι άδικα.
Γιατί, ουσιαστικά, δεν έχουν υπάρξει (παρά ελάχιστες) σοβαρές και ανεξάρτητες μελέτες για τις πραγματικές επιπτώσεις στην υγεία μας των γενετικά τροποποιημένων φυτών και των παραγώγων τους, ούτε για τα διάφορα υβρίδια φυτών και καρπών που αναπτύσσονται στα εργαστήρια εταιρειών όπως η Monsanto, προκειμένου να εξασφαλίσουν την καλύτερη οργάνωση της παραγωγής και της διανομής τροφίμων.
Τρώμε ψέμματα
Μήπως τρώμε ρύζι με ανθρώπινα γονίδια, σολομό με γονίδια σκορπιού, παγωτό με καρκίνο;
Ξέρετε ότι κάποιοι από εσάς ποτέ στη ζωή σας δεν έχετε φάει αληθινό κρέας, αλλά το κρέας που παίρνει γεύση και χρώμα από τα χημικά;
Γνωρίζετε ότι το DNA σας μεταλλάσσεται μέρα με την ημέρα ακόμη και από τα απλά ανθρακούχα ποτά;
Αν είμαστε ό,τι τρώμε, τότε τί στα αλήθεια είμαστε;
Μήπως είμαστε μερικά κιλά συντηρητικών, γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, καρκίνων και ασθενειών;
Μήπως τελικά είμαστε πειραματόζωα στο μεγαλύτερο βιολογικό πείραμα του κόσμου, στο όνομα του κέρδους;
Δεν υπάρχουν διατροφικά σκάνδαλα. Η διατροφή μας είναι το σκάνδαλο.
Το «Κουτί της Πανδώρας» ανοίγει για τον εφιάλτη που γεμίζει τα πιάτα μας.

 

Η αλήθεια του ψέματος

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία της Pamela Meyer, lie detector, ανιχνεύτριας ψέματος!
”Εντάξει, δεν θέλω να τρομάξω κανέναν εδώ μέσα αλλά μόλις πρόσεξα πως το άτομο στα δεξιά σας είναι ψεύτης. Επίσης, το άτομο στα αριστερά σας είναι ψεύτης. Και το άτομο που κάθεται στη θέση σας είναι ψεύτης.
Ούτε ένα ραντεβού για καφέ στα Στάρμπακς δεν μπορώ να κλείσω. Ο άντρας μου λέει, “Αγάπη μου, εξαπάτηση; Καλύτερα να έγραφες για μαγειρική. Τι θα ‘λεγες για γαλλική μαγειρική;”.
Έτσι, αυτό που πρόκειται να κάνω πριν ξεκινήσω είναι να ξεκαθαρίσω το σκοπό μου, ο οποίος δεν είναι να σας μάθω ένα παιχνίδι για να πείτε “Σ’ έπιασα”. Αυτοί που εντοπίζουν το ψέμα δεν κάνουν σαν τα παιδάκια που ψάχνουν το κάθε τι, τα παιδιά στο βάθος του δωματίου που φωνάζουν, “Σ’ έπιασα! Σ’ έπιασα! Το φρύδι σου σηκώθηκε. Το ρουθούνι σου κουνήθηκε.
Βλέπω το “Πες μου Ψέματα” στην τηλεόραση. Το ξέρω ότι λες ψέματα”. Όχι, αυτοί που εντοπίζουν τα ψέματα είναι οπλισμένοι με επιστημονική γνώση για τον εντοπισμό της εξαπάτησης. Τη χρησιμοποιούν για να φτάσουν στην αλήθεια και κάνουν ό,τι και οι ώριμοι ηγέτες κάθε μέρα. Κάνουν δύσκολες συζητήσεις με δύσκολους ανθρώπους, μερικές φορές σε πολύ δύσκολες εποχές.
Και παίρνουν αυτό το μονοπάτι έχοντας αποδεχτεί μια βασική πρόταση, που είναι η εξής: το ψέμα είναι μια πράξη συνεργασίας. Για σκεφτείτε το, ένα ψέμα δεν έχει καμία δύναμη όταν απλά ειπωθεί. Η δύναμη του αναδύεται όταν κάποιος άλλος συμφωνήσει να το πιστέψει.
Ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται άδικο αλλά εάν κάποια στιγμή σας είπαν ψέματα, είναι επειδή συμφωνήσατε να σας πουν ψέματα. Η πρώτη αλήθεια σχετικά με το ψέμα: το ψέμα είναι πράξη συνεργασίας. Βέβαια, δεν είναι όλα τα ψέματα επιβλαβή. Μερικές φορές ηθελημένα συμμετέχουμε στην εξαπάτηση χάριν της κοινωνικής αξιοπρέπειας, ίσως για να κρατήσουμε ένα μυστικό που πρέπει να κρατηθεί κρυφό.
Λέμε, “Ωραίο τραγούδι”. “Γλυκιά μου, όχι δε σε παχαίνει αυτό.” Ή το αγαπημένο των “κομπιουτεράδων”, “Ξέρεις, μόλις “ψάρεψα” το μέιλ σου από το φάκελο με τα ανεπιθύμητα μηνύματα. Πόσο λυπάμαι”. Αλλά υπάρχουν και φορές που δεν είμαστε πρόθυμοι να συμμετέχουμε στην εξαπάτηση. Και αυτό μπορεί να έχει δραματικό κόστος για εμάς.
Πέρυσι, χάθηκαν 997 δισεκατομμύρια δολάρια από επιχειρηματικές απάτες μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάτι λιγότερο από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. 7% των εσόδων. Η εξαπάτηση μπορεί να κοστίσει δισεκατομμύρια. Σκεφτείτε την Ένρον, τον Μάντοφ, την κρίση των στεγαστικών δανείων.
Ή στην περίπτωση των διπλών πρακτόρων και των προδοτών, όπως ο Ρόμπερτ Χάνσεν ή ο Όλντριτς Έιμς, τα ψέματα μπορούν να προδώσουν την πατρίδα μας, να διακινδυνεύσουν την ασφάλεια μας, να υποσκάψουν τη δημοκρατία, να προκαλέσουν το θάνατο αυτών που μας υπερασπίζονται.

Η εξαπάτηση είναι πραγματικά σοβαρή υπόθεση. Αυτός ο απατεώνας ο Χένρι Ομπερλάντερ, ήταν τόσο καλός απατεώνας λένε οι βρετανικές αρχές, που θα μπορούσε να είχε θέσει σε κίνδυνο ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα του Δυτικού Κόσμου. Και δεν τον βρίσκεις αυτόν τον τύπο ούτε στο Google, ούτε πουθενά.
Κάποτε του πήραν συνέντευξη και είπε το εξής. Είπε, “Κοιτάξτε, έχω έναν κανόνα.” Και ο κανόνας του Χένρι ήταν, “Κοιτάξτε, όλοι είναι πρόθυμοι να σου δώσουν κάτι. Είναι έτοιμοι να σου δώσουν κάτι ως αντάλλαγμα για αυτό που ποθούν.” Και αυτή είναι η ουσία. Εάν δεν θέλεις να σε εξαπατήσουν, πρέπει να ξέρεις, τι είναι αυτό που ποθείς.
Και όλοι κατά κάποιον τρόπο δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Ευχόμαστε να ήμασταν καλύτεροι σύζυγοι, καλύτερες σύζυγοι, εξυπνότεροι, δυνατότεροι, πιο ψηλοί, πιο πλούσιοι – και η λίστα συνεχίζεται. Το ψέμα είναι μια απόπειρα να γεφυρώσουμε το χάσμα, να συνδέσουμε τις ευχές με τις φαντασιώσεις μας για το ποιοι ευχόμαστε να ήμασταν, πώς ευχόμαστε να ήμασταν, με αυτό που είμαστε πραγματικά.
Και είμαστε όντως πολύ πρόθυμοι να γεμίσουμε τα κενά στη ζωή μας με ψέματα. Μια οποιαδήποτε μέρα, οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να σας πουν ψέματα από 10 έως 200 φορές. Σύμφωνοι, πολλά από αυτά είναι αθώα ψέματα. Αλλά μια άλλη έρευνα έδειξε ότι οι άγνωστοι ψεύδονταν τρεις φορές μέσα στα πρώτα 10 λεπτά της γνωριμίας τους.
Όταν ακούμε αυτά τα στοιχεία για πρώτη φορά, αντιδρούμε. Δεν μπορούμε να πιστέψουμε πόσο διαδεδομένο είναι το ψέμα. Είμαστε ουσιαστικά κατά του ψέματος. Αλλά αν κοιτάξετε πιο προσεκτικά, η κατάσταση περιπλέκεται. Λέμε περισσότερα ψέματα σε ξένους παρά στους συναδέλφους μας. Οι εξωστρεφείς λένε περισσότερα ψέματα από τους εσωστρεφείς.
Οι άντρες λένε ψέματα για τον εαυτό τους οχτώ φορές περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους. Οι γυναίκες λένε ψέματα περισσότερο για να προστατέψουν άλλους ανθρώπους. Εάν είστε ένα μέσο παντρεμένο ζευγάρι, θα πείτε ψέματα στο/στη σύζυγο σας σε μία από τις δέκα συνομιλίες σας. Τώρα μπορεί να σκεφτείτε ότι αυτό είναι κακό. Εάν δεν είστε παντρεμένοι, ο αριθμός μειώνεται στις τρεις.

Το ψέμα είναι περίπλοκο. Υφαίνεται γύρω από την καθημερινή και την επαγγελματική μας ζωή. Είμαστε πολύ αμφίθυμοι απέναντι στην αλήθεια. Την αναλύουμε με βάση τις ανάγκες μας, μερικές φορές για πολύ καλούς λόγους, άλλες φορές απλά επειδή δεν καταλαβαίνουμε τα κενά στη ζωή μας. Αυτή είναι η δεύτερη αλήθεια για το ψέμα.
Είμαστε ενάντια στο ψέμα αλλά το συγκαλύπτουμε με τρόπους που η κοινωνία μας εγκρίνει επί ολόκληρους αιώνες. Είναι κάτι τόσο παλιό όσο και η αναπνοή. Είναι μέρος του πολιτισμού μας, είναι μέρος της ιστορίας μας. Σκεφτείτε τον Δάντη, τον Σέξπιρ, τη Βίβλο, τη Νιουζ οβ δε Γουόρλντ.
Το ψέμα έχει εξελικτική αξία για εμάς ως είδος. Οι ερευνητές ξέρουν εδώ και καιρό ότι όσο πιο έξυπνο το είδος, όσο μεγαλύτερος ο νεοφλοιός, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να εξαπατά. Μπορεί να θυμάστε την Κόκο. Θυμάται κανείς την Κόκο το γορίλα που έμαθε νοηματική; Στην Κόκο έμαθαν να επικοινωνεί μέσω της νοηματικής. Να η Κόκο με το γατάκι της. Είναι το μικρό, χαριτωμένο, μαλλιαρό της γατάκι. Η Κόκο κάποτε κατηγόρησε το γατάκι της ότι ξήλωσε τον νεροχύτη από τον τοίχο.

Είμαστε “σχεδιασμένοι” να ηγούμαστε στην ομάδα μας. Αυτό ξεκινάει πολύ, πολύ νωρίς. Πόσο νωρίς; Λοιπόν, τα μωρά θα κλάψουν ψεύτικα, θα σταματήσουν να δουν ποιος έρχεται και μετά θα συνεχίσουν να κλαίνε. Τα μωρά ενός έτους μαθαίνουν να κρύβονται. Τα δίχρονα μπλοφάρουν. Τα πεντάχρονα λένε ψέματα στα ίσια. Σε χειρίζονται με την κολακεία.
Τα εννιάχρονα, αριστοτέχνες στη συγκάλυψη. Με το που θα μπεις στο πανεπιστήμιο, θα λες ψέματα στη μαμά σου σε μία στις πέντε συζητήσεις. Με το που μπαίνουμε στον κόσμο της εργασίας και βγάζουμε το ψωμί μας, μπαίνουμε σε έναν κόσμο που είναι φορτωμένος με ανεπιθύμητους, ψεύτικους ψηφιακούς φίλους, μεροληπτικά μέσα ενημέρωσης, ιδιοφυείς κλέφτες ταυτότητας, συστήματα πυραμίδας, μια επιδημία εξαπάτησης – με λίγα λόγια, αυτό που ένας συγγραφέας ονομάζει μια κοινωνία μετα-αλήθειας. Τα πράγματα είναι πολύ συγκεχυμένα εδώ και πολύ καιρό.
Τι κάνει κανείς; Υπάρχουν βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να βρούμε το δρόμο μας μέσα στο τέλμα. Οι εκπαιδευμένοι να εντοπίζουν το ψέμα φτάνουν στην αλήθεια 90 στις 100 φορές. Εμείς οι υπόλοιποι, είμαστε μόνο 54% ακριβείς. Γιατί είναι τόσο εύκολο να μάθουμε; Υπάρχουν καλοί ψεύτες και υπάρχουν και κακοί ψεύτες.
Δεν υπάρχουν αυθεντικοί ψεύτες. Όλοι κάνουμε τα ίδια λάθη. Όλοι χρησιμοποιούμε τις ίδιες τεχνικές. Έτσι αυτό που πρόκειται να κάνω είναι να σας πω για δύο τρόπους εξαπάτησης. Και μετά θα κοιτάξουμε τα καίρια σημεία και θα δούμε αν μπορούμε να τα βρούμε μόνοι μας. Θα ξεκινήσουμε με τον λόγο.
Μπιλ Κλίντον: Θέλω να με ακούσετε. Θα το ξαναπώ. Δεν είχα σεξουαλικές σχέσεις με εκείνη τη γυναίκα, τη δεσποινίδα Λουίνσκι. Ποτέ δεν είπα σε κανένα να πει ψέματα, ούτε μία φορά, ποτέ. Και αυτοί οι ισχυρισμοί είναι ψευδείς. Και πρέπει να επιστρέψω στο έργο μου για τον αμερικανικό λαό. Σας ευχαριστώ.
Εντάξει, ποια είναι τα σημάδια; Λοιπόν πρώτα ακούσαμε αυτό που είναι γνωστό ως μη δεσμευτική άρνηση. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που επιμένουν υπερβολικά στην άρνηση τους καταφεύγουν σε επίσημη αντί για ανεπίσημη γλώσσα. Ακούσαμε επίσης γλώσσα αποστασιοποίησης: “εκείνη τη γυναίκα”.
Ξέρουμε πως οι ψεύτες ασυνείδητα θα αποστασιοποιηθούν από το θέμα τους χρησιμοποιώντας τη γλώσσα ως εργαλείο. Τώρα εάν ο Μπιλ Κλίντον είχε πει, “Λοιπόν, για να σας πω την αλήθεια…” ή το αγαπημένο του Νίξον, “Με κάθε ειλικρίνεια…” θα προδιδόταν αμέσως επειδή όποιος ξέρει να εντοπίζει το ψέμα γνωρίζει ότι η χρήση της γλώσσας με αυτόν τον τρόπο, ενισχύει την απόδειξη ότι το το άτομο ψεύδεται.
Τώρα εάν είχε επαναλάβει ολόκληρη την ερώτηση, ή εάν είχε εμπλουτίσει την περιγραφή του με λίγες παραπάνω λεπτομέρειες – και χαιρόμαστε όλοι που δεν το έκανε αυτό – θα είχε αμφισβητηθεί περισσότερο. Ο Φρόιντ είχε δίκιο. Ο Φρόιντ είπε, κοιτάξτε, υπάρχουν πολλά περισσότερα από τον λόγο: “Κανένας θνητός δεν μπορεί να κρατήσει μυστικό. Αν τα χείλη του είναι βουβά, μιλάει με τα ακροδάχτυλα του”. Και το κάνουμε όλοι άσχετα με την δύναμη που έχουμε. Όλοι μιλάμε με τα ακροδάχτυλα μας.
Τώρα αυτό μας οδηγεί στο επόμενο μοτίβο, το οποίο είναι η γλώσσα του σώματος. Με την γλώσσα του σώματος, να τι πρέπει να κάνετε. Πραγματικά πρέπει να πετάξετε τις υποψίες σας έξω από την πόρτα. Αφήστε την επιστήμη να απαλύνει τη γνώση σας λιγάκι. Επειδή πιστεύουμε πως οι ψεύτες κάνουν νευρικές κινήσεις όλη την ώρα.
Ξέρετε κάτι όμως, παγώνουν το πάνω μέρος του κορμού τους όταν λένε ψέματα. Πιστεύουμε πως οι ψεύτες δεν κοιτάζουν στα μάτια. Ξέρετε κάτι όμως, σε κοιτάνε στα μάτια παραπάνω από το κανονικό για να καταρρίψουν αυτόν το μύθο. Νομίζουμε πως η ζεστασιά και τα χαμόγελα σημαίνουν εντιμότητα, ειλικρίνεια.

Αλλά κάποιος εκπαιδευμένος να διακρίνει τα ψέματα μπορεί να εντοπίσει ένα ψεύτικο χαμόγελο από ένα μίλι μακριά. Μπορείτε όλοι να εντοπίσετε το ψεύτικο χαμόγελο εδώ; Μπορείς συνειδητά να συσπάσεις τους μύες στα μάγουλα σου. Αλλά το αληθινό χαμόγελο βρίσκεται στα μάτια, στο “πόδι της χήνας” στα μάτια. Δεν μπορούμε να το κινήσουμε συνειδητά, ειδικά αν το έχουμε παρακάνει με το Μπότοξ. Μην το παρακάνετε με το Μπότοξ, κανείς δεν θα πιστεύει ότι είστε ειλικρινείς.
Τώρα θα κοιτάξουμε τα καίρια σημεία. Μπορείτε να πείτε τι γίνεται σε μια συζήτηση; Μπορείτε να ξεκινήσετε να εντοπίζετε τα καίρια σημεία για να βρίσκετε τις ασυμφωνίες ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις κάποιου; Ξέρω πως φαίνεται εντελώς προφανές αλλά όταν κάνεις μια συζήτηση με κάποιον τον οποίο υποψιάζεσαι ότι σε εξαπατά, η στάση του είναι μακράν η πιο παραμελημένη αλλά εντυπωσιακή ένδειξη.

Ένα ειλικρινές άτομο θα είναι συνεργάσιμο. Θα δείξει ότι είναι δίπλα σου. Θα είναι ενθουσιώδες. Θα είναι πρόθυμο και θα σε βοηθήσει να φτάσεις στην αλήθεια. Θα είναι πρόθυμο να κατεβάσει ιδέες, να ονοματίσει υπόπτους, να δώσει λεπτομέρειες. Θα πει, “Α, ίσως να ήταν αυτοί στη μισθοδοσία που πλαστογράφησαν τις επιταγές”.
Θα γίνει έξαλλο αν αισθανθεί ότι κατηγορείται άδικα καθ’ όλη τη διάρκεια της συνομιλίας, όχι απλώς κατά διαστήματα. Θα είναι έξαλλο σε όλη τη διάρκεια της συνέντευξης. Και αν ρωτήσετε κάποιον ειλικρινή τι πρέπει να γίνει με αυτόν που πλαστογράφησε τις επιταγές, ένα ειλικρινές άτομο είναι περισσότερο πιθανό να προτείνει αυστηρή και όχι επιεική τιμωρία.
Τώρα ας υποθέσουμε πως κάνετε αυτήν την ίδια συζήτηση με κάποιον που εξαπατά. Αυτό το άτομο ίσως να είναι αποτραβηγμένο, να χαμηλώνει το βλέμμα, να χαμηλώνει τη φωνή του, να κάνει παύσεις, να είναι κάπως νευρικό. Ρωτήστε κάποιον που εξαπατά να σας πει την ιστορία του, θα τη διηγηθεί με πάρα πολλές λεπτομέρειες σε άσχετα σημεία.
Και θα την πει με αυστηρή χρονολογική σειρά. Και ο εκπαιδευμένος ανακριτής με πολύ λεπτούς χειρισμούς κατά τη διάρκεια πολλών ωρών, θα ζητήσει από το συγκεκριμένο πρόσωπο να ξεκινήσει την ιστορία από το τέλος και θα παρακολουθεί αν νιώθει αμηχανία, και θα εντοπίζει τις ερωτήσεις που το κάνουν να λέει τα περισσότερα ψέματα.
Γιατί το κάνουν αυτό; Λοιπόν όλοι κάνουμε το ίδιο. Προβάρουμε τα λόγια μας αλλά σπάνια τις χειρονομίες μας. Λέμε “ναι” και κουνάμε το κεφάλι μας σαν να λέμε “όχι”. Λέμε πολύ πειστικές ιστορίες και ανασηκώνουμε ελαφρά τους ώμους. Διαπράττουμε τρομερά εγκλήματα και χαμογελάμε με τη χαρά ότι τη γλιτώνουμε. Αυτό το χαμόγελο είναι γνωστό στη δουλειά μας ως “χαρά της εξαπάτησης”.
Και θα το δούμε , με τον υποψήφιο για την προεδρία Τζον Έντουαρντς ο οποίος σόκαρε την Αμερική επειδή είχε ένα παιδί εκτός γάμου.
Τζον Έντουαρντς: Ευχαρίστως να κάνω το τεστ. Ξέρω ότι δεν είναι δυνατόν το παιδί να είναι δικό μου εξαιτίας της χρονικής στιγμής των γεγονότων. Έτσι ξέρω ότι δεν είναι δυνατόν. Ευχαρίστως να κάνω το τεστ πατρότητας και θα ήθελα να γίνει.
Δημοσιογράφος: Θα το κάνετε σύντομα; Υπάρχει κανείς –
Τζ. Έ.: Εγώ είμαι μόνο η μία πλευρά.Είμαι μόνο η μία πλευρά του τεστ. Αλλά ευχαρίστως να το κάνω.
Π. Μ.: Λοιπόν, τα κουνήματα του κεφαλιού είναι πολύ πιο εύκολο να τα εντοπίσετε όταν ξέρετε να τα αναζητάτε. Υπάρχουν φορές που κάποιος παίρνει μια έκφραση και κρύβει μια άλλη η οποία φανερώνεται κάπως σε μια στιγμή. Είναι γνωστό ότι οι δολοφόνοι αφήνουν να φανερωθεί λύπη.
Ο καινούργιος συνέταιρος ίσως σας κάνει χειραψία, γιορτάσει το γεγονός, βγει για φαγητό μαζί σας και μετά αφήσει να φανερωθεί μια έκφραση θυμού. Και δεν πρόκειται να γίνουμε όλοι ειδικοί στις εκφράσεις του προσώπου εν μία νυκτί αλλά υπάρχει κάτι που μπορώ να σας διδάξω, που είναι πολύ επικίνδυνο και εύκολο να το μάθετε και αυτό είναι η έκφραση της περιφρόνησης. Στον θυμό, έχεις δύο ανθρώπους σε ένα γήπεδο με ίσους όρους.
Είναι κατά κάποιον τρόπο μια υγιής σχέση. Αλλά όταν ο θυμός γίνεται περιφρόνηση, σας έχουν απορρίψει. Συνδέεται με την ηθική ανωτερότητα. Και για αυτόν τον λόγο, είναι πολύ, πολύ δύσκολο να συνέλθει κάποιος. Να πώς μοιάζει. Η γωνία του ενός χείλους τραβιέται επάνω και προς τα μέσα. Είναι η μοναδική ασύμμετρη έκφραση.
Και μόλις αντιληφθείτε περιφρόνηση, είτε ακολουθείται από εξαπάτηση είτε όχι – και δεν ακολουθείται πάντα – κοιτάξτε αλλού, αλλάξτε πορεία, ξανασκεφτείτε τη συμφωνία, πείτε, “Όχι ευχαριστώ. Δεν έρχομαι πάνω για ένα τελευταίο ποτό. Ευχαριστώ”.
Η επιστήμη έχει φέρει στο φως πολλές, πολλές ακόμα ενδείξεις. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ξέρουμε πως οι ψεύτες αλλάζουν το ρυθμό που ανοιγοκλείνουν τα μάτια τους, τα πόδια τους δείχνουν προς κάποια έξοδο. Τοποθετούν αντικείμενα σαν εμπόδια ανάμεσα στους ίδιους και σε αυτόν που τους ρωτάει. Θα αλλάξουν τον τόνο της φωνής τους, συχνά κάνοντάς τον πολύ χαμηλότερο.
Η κατάσταση έχει ως εξής. Αυτές είναι απλά συμπεριφορές. Δεν είναι απόδειξη εξαπάτησης. Είναι σήματα κινδύνου. Είμαστε άνθρωποι. Κάνουμε χειρονομίες εξαπάτησης όλη μέρα και παντού. Δεν σημαίνουν τίποτα από μόνες τους. Αλλά όταν δείτε πολλές μαζί, είναι ένα σημάδι.
Δείτε, ακούστε, δοκιμάστε, κάντε μερικές δύσκολες ερωτήσεις, μην υιοθετείτε την άνεση αυτού που γνωρίζει, δείξτε περιέργεια, κάντε περισσότερες ερωτήσεις, δείξτε λίγη αξιοπρέπεια, δείξτε συμπάθεια στο πρόσωπο με το οποίο μιλάτε. Μην προσπαθείτε να είστε σαν το “Νόμος και Τάξη” και τις άλλες τηλεοπτικές σειρές που γρονθοκοπούν τους άλλους για να τους κάνουν να υποταχθούν. Μην είστε πολύ επιθετικοί, δεν πιάνει.
Είπαμε λοιπόν για το πώς να μιλήσουμε σε κάποιον που ψεύδεται και για το πώς να εντοπίσουμε ένα ψέμα. Τώρα η τεχνολογία για το πώς φαίνεται η αλήθεια προχωράει, το ίδιο και η επιστήμη. Ξέρουμε για παράδειγμα ότι πλέον έχουμε ανιχνευτές οφθαλµικών κινήσεων και εγκεφαλογράφημα υπερύθρων, μαγνητικές τομογραφίες που αποκωδικοποιούν τα σήματα που στέλνει το σώμα μας όταν προσπαθούμε να εξαπατήσουμε κάποιον.
Και αυτές οι τεχνολογίες θα πλασαριστούν στην αγορά σαν πανάκεια στην εξαπάτηση και θα αποδειχτούν απίστευτα χρήσιμες κάποια μέρα. Αλλά πρέπει στο μεταξύ να αναρωτηθείτε: Ποιόν θέλετε με το μέρος σας, κάποιον που είναι εκπαιδευμένος να φτάνει στην αλήθεια ή κάποιον που θα κουβαλήσει ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα 200 κιλών μαζί του;
Αυτοί που εντοπίζουν το ψέμα στηρίζονται σε ανθρώπινα εργαλεία. Ξέρουν αυτό που είπε κάποιος κάποτε, “Ο χαρακτήρας στο σκοτάδι φαίνεται”. Και το ενδιαφέρον είναι ότι σήμερα έχουμε πολύ λίγο σκοτάδι. Ο κόσμος μας φωτίζεται 24 ώρες το 24ωρο. Είναι διάφανος με τα μπλογκ και τα κοινωνικά δίκτυα να αναμεταδίδουν τη βοή μιας ολόκληρης νέας γενιάς ανθρώπων που έχουν επιλέξει να ζήσουν τη ζωή τους σε κοινή θέα.
Είναι ένας πολύ πιο θορυβώδης κόσμος. Έτσι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι να θυμόμαστε ότι το να μοιραζόμαστε περισσότερα από όσα πρέπει δεν είναι ειλικρίνεια. Η μανία μας για το Τουίτερ και τα γραπτά μηνύματα μπορεί να μας εμποδίσει να δούμε πως τα λεπτά σημεία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας — η ακεραιότητα του χαρακτήρα – είναι ακόμα αυτό που μετράει, είναι αυτό που θα μετράει πάντα.
Έτσι σε αυτόν τον πολύ πιο θορυβώδη κόσμο, ίσως να έχει νόημα να είμαστε λίγο πιο κατηγορηματικοί όσον αφορά τον ηθικό μας κώδικα.
Όταν συνδυάζεις την επιστήμη αναγνώρισης της εξαπάτησης με την τέχνη να παρατηρείς και να αφουγκράζεσαι απαλλάσσεσαι από το να γίνεις συνεργός σε ένα ψέμα.
Μπαίνεις σε ένα μονοπάτι όπου είσαι λίγο πιο κατηγορηματικός επειδή στέλνεις σήμα σε όλους γύρω σου, λέγοντας, “Έι, ο κόσμος μου, ο κόσμος μας, πρόκειται να έχει ειλικρίνεια. Στον κόσμο μου η αλήθεια θα ενισχύεται και η ψευτιά θα αναγνωρίζεται και θα περιθωριοποιείται”. Και όταν το κάνεις αυτό, όλα γύρω σου αρχίζουν να αλλάζουν λιγάκι.
Και αυτή είναι η αλήθεια. Σας ευχαριστώ.”