Το παρόν άρθρο διερευνά τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή ενθαρρύνει την αύξηση νέων παθογόνων, επεκτείνοντας το φάσμα των υφιστάμενων.
Ένας θερμός κόσμος επεκτείνει το φάσμα των θανατηφόρων ασθενειών και διακινδυνεύει μια έκρηξη νέων ζωονοσογόνων παθογόνων από τα νυχτερίδες, τα κουνούπια και τα τσιμπούρια.
Η Τζένιφερ Τζόουνς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού της στο σπίτι, όπως πολλοί από εμάς, προσπαθώντας να αποφύγει την πανούκλα. Η Τζόουνς, 45 ετών, ζει στο Tavernier, μια κοινότητα στο Florida Keys ακριβώς νότια του Key Largo, και πέρασε πολύ χρόνο στην αυλή της, γεμάτη φυτά. Κάποια στιγμή, ένα κουνούπι προσγειώθηκε πάνω της. Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο στη Φλόριντα και η Τζόουνς δεν θυμάται ιδιαίτερα αυτό το τσίμπημα του κουνουπιού. Αλλά αυτό δεν ήταν ένα συνηθισμένο κουνούπι του κήπου. Ήταν ο Aedes aegypti, μια υπέροχα σχεδιασμένη δολοφονική μηχανή που είναι ένα από τα πιο θανατηφόρα ζώα στην ανθρώπινη ιστορία. Κατά κάποιο τρόπο, οι μισοί άνθρωποι που έχουν περάσει απ’ την ζωή, σκοτώθηκαν από παθογόνα που μεταδίδονται από κουνούπια. Ο Aedes aegypti, ο οποίος έφτασε για πρώτη φορά στη Βόρεια Αμερική με τους σκλάβους τον 17ο αιώνα, είναι ικανός να μεταφέρει ένα ολόκληρο οπλοστάσιο επικίνδυνων ασθενειών, από τον κίτρινο πυρετό έως τη Ζίκα.
Το κουνούπι μπορούσε να αισθανθεί τη ζέστη του σώματος της Τζόουνς και να μυρίσει το CO2 στην αναπνοή της από πάνω από 10 μέτρα μακριά. Προσγειώθηκε στην εκτεθειμένη σάρκα της, πιθανότατα στο χέρι ή στο κάτω πόδι. Το κουνούπι ήταν θηλυκό – μόνο τα θηλυκά πίνουν αίμα, το οποίο χρειάζονται για να παράγουν τα αυγά τους. Δούλεψε γρήγορα, γνωρίζοντας, στον γενετικό κώδικα του εγκεφάλου του, ότι όσο περισσότερο καθυστερούσε, τόσο λιγότερο πιθανό ήταν να επιβιώσει. Πρώτα, έφτυσε το δέρμα της Τζόουνς για να μουδιάσει, ώστε να μην ειδοποιηθεί για το δάγκωμα. Στη συνέχεια, έβαλε τη βελόνα που μοιάζει με σύριγγα, η οποία είναι στην πραγματικότητα ένα θηκάρι που περιέχει έξι βελόνες, στο δέρμα της Jones. Έψαξε τριγύρω μέχρι να βρει ένα ιδανικό μέρος για να εισχωρήσει σε ένα αιμοφόρο αγγείο. Στη συνέχεια, εισήγαγε δύο βελόνες, καθεμία οδοντωτή σαν σκαλιστό μαχαίρι, για να ανοίξει μια τρύπα στη σάρκα της Τζόουνς. Δύο ακόμη βελόνες κράτησαν την τρύπα ανοιχτή, το οποίο της επέτρεψε να εισάγει αυτό που μοιάζει με μια μικροδερμική σύριγγα στο αιμοφόρο αγγείο της Jones. Και εδώ είναι το σημαντικό μέρος: Καθώς ρούφηξε το αίμα έξω, το κουνούπι έριξε το δικό του σάλιο στις φλέβες της Jones, το οποίο περιέχει ένα αντιπηκτικό που εμποδίζει το αίμα να πήξει στο σημείο της παρακέντησης. Σε αυτήν την περίπτωση, περιείχε επίσης έναν ιό που προκαλεί μια τροπική ασθένεια που ονομάζεται δάγκειος πυρετός. Όταν η όρεξή της κορέστηκε και η κοιλιά της ήταν γεμάτη αίμα, το κουνούπι πέταξε.
Η λέξη «δάγκειος πυρετός» πιθανότατα προέρχεται από τη φράση Σουαχίλι «Ka-dinga pepo», που σημαίνει «σπασμός σαν κράμπες που προκαλείται από ένα κακό πνεύμα». Ο δάγκειος πυρετός είναι επίσης γνωστός ως «πυρετός του breakbone» επειδή αισθάνεστε ότι τα οστά σας σπάνε όταν τον έχετε. Συμβαίνει εδώ και αιώνες και είναι πιο συχνό στην Ασία και την Καραϊβική. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πριν από το 1970, μόνο εννέα χώρες είχαν σοβαρές επιδημίες δάγκειου πυρετού. Από τότε, έχει αυξηθεί τριάντα φορές, καθιστώντας το ενδημικό – δηλαδή, μόνιμα ενσωματωμένο στον τοπικό πληθυσμό κουνουπιών – σε 128 χώρες. Ο ΠΟΥ κατέγραψε 4,2 εκατομμύρια κρούσματα δάγκειου πυρετού το 2019.
Καθώς ο κόσμος θερμαίνεται, καθιστά τον πλανήτη πιο άνετο για το κουνούπι Aedes aegypti που αγαπά την θερμότητα , και η γκάμα των κουνουπιών θα επεκταθεί προς τα βόρεια και σε υψηλότερα υψόμετρα. Μέχρι το 2080, μια πρόσφατη μελέτη εκτιμάται ότι περισσότερα από 6 δισεκατομμύρια άτομα, ή το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού, θα διατρέχουν κίνδυνο για δάγκειο πυρετό.
«Το γεγονός είναι ότι η κλιματική αλλαγή θα καταστρέψει και θα σκοτώσει πολλούς ανθρώπους»,
λέει ο Colin Carlson, βιολόγος στο Κέντρο Παγκόσμιας Υγείας και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Georgetown.
«Οι ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια θα να είναι ο κύριος τρόπος που αυτό θα συμβαίνει.»
Χρειάστηκε μια εβδομάδα περίπου για να κάνει ο ιός τη δουλειά του. Όταν βρέθηκε στην κυκλοφορία της Τζόουνς, μπλόκαρε τα λευκά αιμοσφαίρια της και άρχισε να αντιγράφεται. Πότιζε τα φυτά της όταν ένιωσε ζάλη και στη συνέχεια εμφάνισε πυρετό. «Ήξερα ότι κάτι περίεργο συνέβαινε» μου λέει. Εξανθήματα. Πόνος πίσω από τα μάτια της. Και πόνος στα οστά, στις αρθρώσεις της. «Ένιωσα σαν να ήμουν μια 99χρονη κυρία που χτυπήθηκε από φορτηγό», λέει. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο δάγκειος πυρετός μπορεί να κλιμακωθεί σε εγκεφαλικό οίδημα και αιμορραγία, η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα (περίπου 10.000 άτομα το χρόνο πεθαίνουν από δάγκειο πυρετό). Αλλά η Τζόουνς ήταν τυχερή. Ο πόνος και ο πυρετός εξασθένισαν μετά από τέσσερις ή πέντε ημέρες και σχεδόν ανάρρωσε όταν ο γιος της την κάλεσε στο δωμάτιό του για να της δείξει τις κόκκινες κηλίδες στο δέρμα του. Μόλις τα είδε, ήξερε: δάγκειο. Όπως αποδείχθηκε, η Florida Keys, που είχε ήδη χτυπηθεί σκληρά από τον κορωνοϊό, βρισκόταν επίσης στη μέση της επιδημίας του δάγκειου πυρετού.
Η Covid-19 πιθανότατα αναδύθηκε από την άγρια φύση κοντά στη νότια Κίνα, και στη συνέχεια βρήκε κατοικία σε νυχτερίδες πριν κάνει το άλμα στους ανθρώπους. Ο ιός, μέχρι τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχει μολύνει 63 εκατομμύρια ανθρώπους και προκάλεσε 1,5 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Ο παγκόσμιος οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας εκτιμήθηκε σε 8 τρισεκατομμύρια δολάρια έως 16 τρισεκατομμύρια δολάρια τον Ιούλιο του 2020 – μπορεί να είναι 16 τρισεκατομμύρια δολάρια μόνο στις ΗΠΑ έως το τέταρτο τρίμηνο του 2021 (υποθέτοντας ότι τα εμβόλια θα είναι αποτελεσματικά για τον έλεγχό του μέχρι τότε).
Η ποσότητα του ανθρώπινου πόνου που προκαλεί αυτό το μικροσκοπικό μικρόβιο είναι ανυπολόγιστη: χαμένοι αγαπημένοι, εξαφανισμένες δουλειές, σπασμένες οικογένειες και παρατεταμένη ασθένεια από έναν ιό που τελικά θα υποχωρήσει αλλά δεν θα εξαφανιστεί ποτέ. Και όμως, είμαστε τυχεροί. «Θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερο», λέει ο Scott Weaver, διευθυντής του Εθνικού Εργαστηρίου Galveston στο Τέξας, ένα από τα κορυφαία κέντρα έρευνας ιών στη χώρα. Σε σύγκριση με άλλα παθογόνα εκεί έξω, η Covid-19 είναι σχετικά υπάκουη. Είναι ένας εύκολα μεταδοτικός ιός που είναι πολύ πιο θανατηφόρος από τη γρίπη και έχει μυστηριώδη μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Αλλά δεν σκοτώνει τρία στα τέσσερα άτομα που μολύνει, όπως τον ιό Nipah. Δεν προκαλεί την αιμορραγία των ανθρώπων από τα μάτια και τον πισινό τους, όπως ο Έμπολα. «Φανταστείτε μια ασθένεια με θάνατο 75% των κρουσμάτων που είναι εξίσου μεταδοτική», λέει ο Stephen Luby, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. «Αυτή θα ήταν μια υπαρξιακή απειλή για τον ανθρώπινο πολιτισμό».
Η πανδημία Covid-19 συγκρίνεται συχνά με τη γρίπη του 1918, η οποία σκότωσε τουλάχιστον 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Αλλά ίσως αν την δούμε πιο προσεκτικά είναι μια προεπισκόπηση για το τι θα έρθει. «Έχουμε εισέλθει σε μια πανδημική εποχή», έγραψε ο Δρ Anthony Fauci του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων σε ένα πρόσφατο έγγραφο που συνέγραψε με τον συνάδελφό του NIAID, David Morens. Η δημοσίευση αναφέρει το HIV / AIDS, το οποίο έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής τουλάχιστον 37 εκατομμύρια, καθώς και άλλες «άνευ προηγουμένου πανδημικές εκρήξεις» της τελευταίας δεκαετίας. Πρόκειται για μια θανατηφόρα λίστα, ξεκινώντας από τη γρίπη των χοίρων H1N1 το 2009, chikungunya το 2014 και Zika το 2015. Ο πυρετός του Έμπολα έκαιγε σε μεγάλα μέρη της Αφρικής τα τελευταία έξι χρόνια.
Επιπλέον, υπάρχουν επτά διαφορετικοί γνωστοί κορωνοϊοί που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο. Το SARS-CoV χύθηκε από έναν ξενιστή ζώων, πιθανώς μια μοσχογαλή, το 2002–03, και προκάλεσε σχεδόν πανδημία πριν εξαφανιστεί. Ο κορωνοϊός του αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (MERS) πήδησε από καμήλες σε ανθρώπους το 2012, αλλά ποτέ δεν βρήκε τρόπο να εξαπλωθεί αποτελεσματικά μεταξύ των ανθρώπων και πέθανε γρήγορα. Τώρα έχουμε τον SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί την Covid-19.Οι λόγοι αυτής της νέας εποχής πανδημιών είναι περίπλοκοι, αλλά όπως επισημαίνουν οι Fauci και Morens, ένας από τους κύριους μοχλούς είναι η κλιματική κρίση, η οποία συντρίβει τον φυσικό κόσμο και ξαναγράφει αλγόριθμους ασθενειών στον πλανήτη. Η απόψυξη του permafrost στην Αρκτική απελευθερώνει παθογόνα που δεν έχουν δει το φως της ημέρας για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Τα βακτήρια Vibrio που προκαλούν χολέρα, μια διαρροϊκή ασθένεια που στοίχειωσε μεγάλες πόλεις όπως το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη τον 19ο αιώνα και εξακολουθούν να σκοτώνουν δεκάδες χιλιάδες κάθε χρόνο, ευδοκιμεί σε ζεστό νερό.
Ένα ακόμη πιο θανατηφόρο στέλεχος των ίδιων βακτηρίων, το Vibrio vulnificus, αν και σπάνιο, έχει ανιχνευθεί όλο και πιο συχνά σε όρμους και εκβολές στην Ανατολική Ακτή, ιδιαίτερα γύρω από τον κόλπο Chesapeake. Το Vibrio vulnificus, σε περίπτωση που τρώτε οστρακοειδή, μπορεί να σας προκαλέσει κακό στομάχι (σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι θανατηφόρο). Εάν όμως το βακτήριο εισέλθει σε κόψιμο ή τραύμα, γίνεται μια φρίκη που τρώει σάρκα και σκοτώνει έναν στους πέντε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με αυτό. Αλλά ο μεγαλύτερος αντίκτυπος μπορεί να είναι η εμφάνιση νέων παθογόνων από τα ζώα. Μέσω της εντατικής γεωργίας, της καταστροφής των οικοτόπων και των αυξανόμενων θερμοκρασιών, αναγκάζουμε τα πλάσματα να ζήσουν σύμφωνα με τον βασικό κανόνα της κλιματικής κρίσης: προσαρμογή ή θάνατο. Για πολλά ζώα, αυτό σημαίνει μετανάστευση σε πιο φιλόξενα περιβάλλοντα.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που παρακολούθησε την κίνηση 4.000 ειδών τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς το 70% είχε μετακινηθεί, σχεδόν όλα αναζητούσαν πιο δροσερά εδάφη και νερά. Μερικά ζώα έχουν κάνει μεγάλα άλματα. Ο μπακαλιάρος του Ατλαντικού έχει μετακινηθεί πάνω από 120 μίλια ανά δεκαετία. Στα βουνά των Άνδεων στη Νότια Αμερική, τα είδη βατράχων και μυκήτων έχουν ανέβει κατά ένα τέταρτο μίλι ψηλότερα τα τελευταία 70 χρόνια. Στην Αλάσκα, περισσότερα από 950 μίλια νοτιοανατολικά του Καναδά,, οι κυνηγοί ανακαλύπτουν παράσιτα ζωντανά κάτω από το δέρμα των άγριων πτηνών (μικροσκοπικά παράσιτα προσαρμόζονται καλύτερα στις ταχέως μεταβαλλόμενες θερμοκρασίες από τα μεγάλα ζώα). Οι μεγάλοι λευκοί καρχαρίες ανεβαίνουν μέχρι το Μάιν. «Ξεκίνησε μια άγρια έξοδος», γράφει η Sonia Shah στο The Next Great Migration. “Συμβαίνει σε κάθε ήπειρο και σε κάθε ωκεανό.” Κατά τη διάρκεια αυτής της άγριας εξόδου, αυτά τα ζώα είναι πιθανό να συναντήσουν νέα ζώα και ανθρώπους με τους οποίους δεν έχουν διασταυρωθεί ποτέ οι δρόμοι τους. Ο Carlson, ο βιολόγος της Τζωρτζτάουν, αποκαλεί αυτά τα γεγονότα «ειδύλλια» – τυχαίες συναντήσεις όπου ιοί αλλάζουν ξενιστή (φορέα) και γεννιούνται συχνά νέες ασθένειες.
Η συντριπτική πλειονότητα των νέων μολυσματικών ασθενειών που εμφανίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες προήλθε από αυτά τα ζωονοσογόνα παθογόνα, όπως λέγονται, με νυχτερίδες, κουνούπια και τσιμούρια να είναι μεταξύ των πιο ικανών φορέων νέων ιών. Όταν πηδούν στους ανθρώπους, έχουμε πανδημίες όπως η Covid-19. Τι έπεται? «Είναι πραγματικά ένα ζάρι», λέει η Raina Plowright, επιδημιολόγος στο κρατικό πανεπιστήμιο της Μοντάνα, η οποία μελετά την εμφάνιση νέων ασθενειών. Σύμφωνα με μια μέτρηση, εκτιμάται ότι υπάρχουν 1,7 εκατομμύρια άγνωστοι επί του παρόντος ιοί , μέσα σε ξενιστές θηλαστικά και πτηνά. Από αυτούς, περισσότεροι από 800.000 θα μπορούσαν να έχουν τη δυνατότητα να μολύνουν ανθρώπους.
«Πρέπει πραγματικά να είμαστε προετοιμασμένοι – τόσο από άποψη δημόσιας υγείας όσο και από επιστημονική άποψη», μου λέει ο Fauci. «Ο τρόπος που τώρα αλληλοεπιδρούμε στον πλανήτη μας με το περιβάλλον… θα έχει μεγάλη επίδραση στις ασθένειες που μεταδίδονται από ξενιστή-φορέα [αυτές που μεταφέρονται από ζώα όπως κουνούπια και τσιμπούρια]. Απλώς πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και [καταλαβαίνουμε] ότι αυτό είναι κάτι που κάνουμε μόνοι μας. Μερικά από αυτά μπορούμε να τα αντιστρέψουμε, μερικά από αυτά δεν μπορούμε. [Αλλά] πρέπει να βεβαιωθούμε ότι γνωρίζουμε ότι αυτό θα συμβεί και η ετοιμότητά μας πρέπει να είναι ανάλογη με αυτόν τον κίνδυνο. “
Αυτή τη στιγμή, δεν είναι. Μετά από τέσσερα χρόνια του Προέδρου Τραμπ, οι υποδομές δημόσιας υγείας έχουν καταπιεσθεί και η εμπιστοσύνη στην επιστήμη έχει υπονομευθεί. Ο Τραμπ διέλυσε την «ομάδα αντιδράσεων πανδημιών» που δημιούργησε ο Ομπάμα και κινήθηκε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τον ΠΟΥ. Οι οδηγίες για τον έλεγχο της πανδημίας από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), την πιο σεβαστή υπηρεσία δημόσιας υγείας στον κόσμο, έχουν αγνοηθεί. Απλά μέτρα που μπορούν να σώσουν αμέτρητες ζωές, όπως η μάσκα, έχουν μετατραπεί σε πολιτικές δηλώσεις. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Μπάιντεν ορκίστηκε αποκατάσταση, αλλά τα 74 εκατομμύρια άνθρωποι που ψήφισαν τον Τραμπ το 2020 θα παλέψουν σκληρά για το δικαίωμα που τους δόθηκε απ’ τον θεό, να πιστέψουν στις ψευδοεπιστήμες και τις θεραπείες. Οι ιοί δεν είναι πολιτική, αλλά η απάντησή μας σε αυτούς είναι. Εάν η πανδημία Covid-19 μάς έχει διδάξει κάτι, είναι ότι είμαστε δυστυχώς απροετοίμαστοι για τις επόμενες.
Το 1994, στη μικρή πόλη Hendra, στα προάστια του Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας, ένας αριθμός αλόγων κούρσας, σε έναν από τους στάβλους στην πόλη άρχισε να αρρωσταίνει. Κανείς δεν ήξερε γιατί. Τα άλογα αποπροσανατολίστηκαν, τα πρόσωπά τους διογκώθηκαν, ένας αιματηρός αφρός χύθηκε από τα ρουθούνια τους. Ένα από αυτά φαινόταν να χτυπάει το κεφάλι του σε τοίχο. Πολλά άλογα κατέρρευσαν και πέθαναν. Περίπου την ίδια στιγμή, ένας άντρας με το όνομα Vic Rail, ο οποίος δούλευε στο στάβλο, εμφάνισε κάτι που νόμισε ότι ήταν γρίπη. Κατέληξε σε εντατική φροντίδα, όπου οι πνεύμονες του γέμισαν με υγρό. Λίγο αργότερα, πέθανε. Εξακόσια μίλια βόρεια του Μπρίσμπεϊν, ένας άλλος άντρας που έζησε και δούλευε σε ένα αγρόκτημα αλόγων έπαθε μια μυστηριώδη ασθένεια, με επιληπτικές κρίσεις, σπασμούς και πρήξιμο του εγκεφάλου πριν πεθάνει 25 ημέρες μετά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο. Πριν από το τέλος των εστιών, 70 άλογα ήταν άρρωστα και επτά άνθρωποι πέθαναν που είχαν στενή επαφή με νεκρά ή άρρωστα άλογα.
Χρειάστηκαν μήνες αναζήτησης πριν οι επιστήμονες καταλάβουν τι συνέβαινε: Οι γιγαντιαίες νυχτερίδες των φρούτων – οι Αυστραλοί τις αποκαλούν “ιπτάμενες αλεπούδες” – πιθανότατα συγκεντρώθηκαν σε οπωροφόρα δέντρα σε ένα λιβάδι αλόγων. Οι μεγάλες νυχτερίδες ήταν συνηθισμένες σε αυτό το τμήμα της Αυστραλίας για 20 εκατομμύρια χρόνια. Αλλά καθώς τα τροπικά δάση που ήταν ο φυσικός τους βιότοπος ήταν κατακερματισμένα από δρόμους, υλοτομίες και αγροκτήματα, και οι πηγές τροφίμων τους έγιναν όλο και πιο δύσκολο να εντοπιστούν λόγω του μεταβαλλόμενου κλίματος, μετακινήθηκαν στον πολιτισμό. Έφτιαξαν φωλιές στα δέντρα των βοσκότοπων, μολύνοντας το γρασίδι με τα ούρα τους, τα οποία περιείχαν έναν ιό που κανείς δεν είχε δει ποτέ πριν – έγινε γνωστός ως ιός Hendra. Πήδηξε στα άλογα, τα οποία έβοσκαν στο γρασίδι, και μετά στους ανθρώπους που τους φρόντιζαν. Ευτυχώς, ο ιός Hendra δεν ήταν ιδιαίτερα μεταδοτικός και γρήγορα τέθηκε υπό έλεγχο.
Αυτή η ιστορία είναι σημαντική για δύο λόγους.
Πρώτον, είναι ένα κλασικό «spillover event» και αυτό που θυμίζει την εμφάνιση της Covid-19, το οποίο πιθανότατα προήλθε από μια νυχτερίδα κάπου στη νότια Κίνα, στο βόρειο Βιετνάμ ή στο Λάος. Κανείς δεν είναι σίγουρος πού και πώς έγινε το άλμα από τους νυχτερίδες στον άνθρωπο. Ο ιός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Γουχάν της Κίνας, στα τέλη του 2019, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρώτη φορά μολύνθηκαν άνθρωποι εκεί. Μια υπόθεση είναι ότι ο ιός έκανε το άλμα στον άνθρωπο ενώ κάποιος εξερευνούσε μια σπηλιά και ήρθε σε επαφή με μολυσμένα περιττώματα νυχτερίδας (guano) . Αυτό το άτομο, ή ίσως κάποιος στο οποίο το μετέδωσαν, ταξίδεψε στη Γουχάν, όπου ο ιός εξαπλώθηκε αρκετά ώστε να παρατηρηθεί.
Μια άλλη υπόθεση είναι ότι ο ιός πήγε για πρώτη φορά σε έναν ενδιάμεσο ξενιστή, ένα μυρμηγκοφάγο, ένα αρμαδίλο πλάσμα που εκτιμάται σε ορισμένους ασιατικούς πολιτισμούς για την λιχουδιά και τις φαρμακευτικές ιδιότητες της σάρκας του. Ο μυρμηγκοφάγος πωλήθηκε στη συνέχεια σε μια αγορά άγριας ζωής στην Γουχάν, όπου ο ιός πήδηξε στους ανθρώπους. (Η θεωρία ότι ο ιός διέφυγε από ένα κινεζικό εργαστήριο έχει εξαλειφθεί διεξοδικά.) «Ίσως ποτέ να μην μάθουμε ακριβώς πού ή πώς αυτός ο ιός έκανε το άλμα από τις νυχτερίδες σε ανθρώπους», λέει η Plowright. Χρειάστηκαν 30 χρόνια ερευνητικής δουλειάς για να διαπιστωθεί ότι ο HIV πιθανότατα εμφανίστηκε το 1908 στο Καμερούν, κατά τη διάρκεια μιας αιματηρής αλληλεπίδρασης μεταξύ ενός ανθρώπου και ενός χιμπατζή.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο είναι σημαντικός ο ιός Hendra είναι ότι προειδοποίησε τους επιστήμονες για το πόσο καλές είναι οι νυχτερίδες στο να φιλοξενούν μολυσματικές ασθένειες. Ο κατάλογος των ιών που έχουν πηδήξει από νυχτερίδες στους ανθρώπους είναι μακρύς και τρομακτικός: Hendra, Marburg, Ebola, λύσσα (μπορεί να μεταδοθεί από σκύλους, ρακούν και πολλά άλλα θηλαστικά, αλλά οι αμερικανικές νυχτερίδες είναι η κύρια δεξαμενή).
Γιατί οι νυχτερίδες είναι τόσο καλές στην αποθήκευση θανατηφόρων ιών;
Πρώτον, έχουν ανοσοποιητικό σύστημα ανθεκτικό στις λοιμώξεις που τους επιτρέπουν να φιλοξενήσουν μια μεγάλη ποικιλία ιών χωρίς να αρρωσταίνουν. Ζουν μακρά ζωή (έως 40 χρόνια), δίνοντάς τους αρκετό χρόνο για να μεταδώσουν ασθένειες. Μετακινούνται πολύ – ορισμένα είδη ταξιδεύουν περίπου 30 μίλια κάθε βράδυ στο κυνήγι τους για φαγητό. Και το πιο σημαντικό, καθώς το κλίμα θερμαίνεται, μπορούν να μετεγκατασταθούν. «Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει βαθιά τις νυχτερίδες», λέει η Plowright. “Πολλά είδη νυχτερίδων είναι εντομοφάγα, και έτσι η κλιματική αλλαγή έχει μεγάλο αντίκτυπο στις πηγές τροφής τους, στο φυσιολογικό τους stress καθώς και στο πού ζουν και στον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούν με τον άνθρωπο.”
Εάν ο ιός Hendra προειδοποίησε τους επιδημιολόγους για τη σχέση μεταξύ νυχτερίδων φρούτων και ιών, αυτός ο σύνδεσμος έγινε πιο περίεργος το 1998, όταν ο ιός Nipah, στενός συγγενής του ιού Hendra, εμφανίστηκε στη Μαλαισία. Την ίδια στιγμή, δύο άλλοι ιοί που προέρχονται από νυχτερίδες εντοπίστηκαν στην Ασία και την Αυστραλία, ένα σημάδι σοβαρού άλματος. «Τέσσερις ιοί να ξεφυτρώσουν από ένα ζώο ξενιστή είναι άνευ προηγουμένου», λέει η Plowright.
Η ερώτηση ήταν, “Γιατί;“ Ο ιός Nipah ήταν ιδιαίτερα τρομακτικός. Το Nipah είναι ένα φρικτό παθογόνο, που προκαλεί πυρετό, πρήξιμο στον εγκέφαλο και σπασμούς. Το ποσοστό θνησιμότητας είναι τόσο υψηλό όσο 75 %. Από αυτούς που επιβιώνουν, το ένα τρίτο έχει νευρολογική βλάβη. Αρχικά απομονώθηκε και εντοπίστηκε το 1999 μεταξύ των χοιροτρόφων και των ανθρώπων που είχαν στενή επαφή με χοίρους στη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη. Τα νυχτερίδες που κρέμονται στα δέντρα κοντά σε ένα χοιρίδιο έριξαν φρούτα μολυσμένα με σάλιο, τα οποία έτρωγαν οι χοίροι. Ο ιός Nipah προκάλεσε μια σχετικά ήπια ασθένεια στους χοίρους, αλλά έχουν αναφερθεί σχεδόν 300 περιπτώσεις ανθρώπων με περισσότερους από 100 θανάτους. Για να σταματήσει το ξέσπασμα, σφαγιάστηκαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο χοίροι. Στη συνέχεια, το 2001, σημειώθηκε μια δεύτερη εστία στο Μπαγκλαντές. Αυτή τη φορά, οι άνθρωποι μολύνθηκαν από τον ιό πίνοντας χυμό από φοίνικες που είχαν μολυνθεί από τα νυχτερίδες. Από 248 κρούσματα ιών Nipah που εντοπίστηκαν στο Μπαγκλαντές μεταξύ 2001 και 2014, τα 82 προκλήθηκαν από μετάδοση από άτομο σε άτομο και τα 193 κατέληξαν σε θάνατο – ποσοστό θνησιμότητας 78%.
«Το μόνο πράγμα που εμπόδισε την Nipah να είναι μια διαδεδομένη πανδημία ήταν ότι δεν μεταδόθηκε ασυμπτωματικά», λέει η Plowright. «Με τη Nipah, οι άνθρωποι είναι μεταδοτικοί μόνο όταν ξέρουν ότι το έχουν, γεγονός που καθιστά τον ιό πολύ πιο εύκολο να συγκρατηθεί».
Αλλά οι ιοί μεταλλάσσονται και μπορούν να εμφανιστούν νέα στελέχη. Ο ιός Nipah ανήκει σε μια οικογένεια (παραμυξοϊούς) που περιλαμβάνει την ιλαρά και την παρωτίτιδα, που και οι δύο εξαπλώνονται πολύ καλά σε ανθρώπους. Μικρές αλλαγές στη Νίπα θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ικανότητά της να διαδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, δημιουργώντας μια πανδημία με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. «Αν η Nipah γινόταν πιο μεταδοτική», λέει ο Stephen Luby του Στάνφορντ, «αυτό θα αποτελούσε πραγματικά μαύρο θάνατο, ανησυχία σε επίπεδο πανούκλας».
Για την Plowright, η σχέση μεταξύ της κλιματικής κρίσης και ασθένειας είναι προφανής.
«Αυτές οι νυχτερίδες εξαρτώνται από τη συλλογή τροφίμων που ρυθμίζεται από το κλίμα», εξηγεί. «Πότε ανθίζει ένα δάσος και τι είναι αυτό που το προκαλεί να συμβεί; Δεν είναι καλά κατανοητό, αλλά είναι μια σειρά παραγόντων που συνδυάζονται, όπως η θερμοκρασία, η σεζόν, η βροχόπτωση. Το κλίμα είναι βασικός παράγοντας. Τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρήγορα. Μπορείτε να φανταστείτε ένα δίκτυο κομματιών-αποθηκών τροφίμων σε ένα τοπίο – μερικές από τις νυχτερίδες κινούνται από το ένα κομμάτι στο άλλο. κάποιο έχει λουλούδια και νέκταρ, μετά αυτά χάνονται και οι νυχτερίδες πηγαίνουν στο επόμενο μπάλωμα. Αρχίζετε να αφαιρείτε αυτά τα κομμάτια, φτάνετε σε ένα σημείο όπου δεν υπάρχει φαγητό, ώστε να καταλήγουν στις αυλές των ανθρώπων, ή σε στάβλους αλόγων ή οπουδήποτε το φαγητό είναι άφθονο. “Όσο περισσότερη επαφή έχουν αυτές οι νυχτερίδες με άλλα ζώα, καθώς και με ανθρώπους, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχουν οι ιοί που μεταφέρουν.
«Ο SARS-Cov-2 υπήρξε ανθρωπιστική καταστροφή», λέει η Plowright. «Αλλά μπορείτε να φανταστείτε αν σκότωνε τους μισούς ανθρώπους που είχε μολύνει μετά από κάποια περίοδο ασυμπτωματικής μετάδοσης; Αυτός είναι ο κίνδυνος που αναλαμβάνουμε εδώ. Και όσο πιο γρήγορα αλλάζει το κλίμα, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος». Σε ένα μικρό, αραιά εξοπλισμένο εργαστήριο σε μια γειτονιά κάτω και έξω στο Χιούστον, ο Max Vigilant διαλέγει ένα σωρό εκατοντάδων νεκρών κουνουπιών, αναζητώντας τον φτερωτό τρομοκράτη Aedes aegypti. Ο Vigilant, 58 ετών, είναι ο επικεφαλής επιχειρήσεων στο τμήμα ελέγχου κουνουπιών και φορέων του Υπουργείου Δημόσιας Υγείας του Harris County – βασικά, είναι ο επικεφαλής κυνηγός κουνουπιών σε αυτό που αναγνωρίζεται ευρέως ως μία από τις κορυφαίες επιχειρήσεις ελέγχου κουνουπιών στις Ηνωμένες Πολιτείες .
Η εμπειρογνωμοσύνη του κερδήθηκε δύσκολα: Στο νησί της Καραϊβικής της Ντομίνικα, όπου γεννήθηκε, κόλλησε δάγκειο πυρετό όταν ήταν 16 ετών, έκανε εφιδρώσεις ακολουθώντας μια θεραπεία στο σπίτι με λεμονόνερο. Η εμπειρία άλλαξε τη ζωή του και έκτοτε εργάζεται στη διασταύρωση των κουνουπιών και της ανθρώπινης υγείας. Λίγες ώρες νωρίτερα, αυτός ο σωρός των κουνουπιών που είναι νεκρά τώρα, ζουζούνιζαν σε μια γειτονιά του Χιούστον. Προσεκτικά τα έβγαλε από μια παγίδα, τα πέταξε σε μια κατάψυξη στο εργαστήριο για τρία λεπτά (“Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος!”) Και τώρα διαλέγει τι έχει. Σύντομα αυτά τα κουνούπια θα ομογενοποιηθούν και θα περάσουν από μια σειρά δοκιμών για να προσδιορίσουν εάν και ποια παθογόνα περιέχουν. Υπάρχουν εκατομμύρια κουνούπια στην κομητεία Harris. Κάθε εβδομάδα, μερικές χιλιάδες ομογενοποιούνται για να δουν αν αναδύεται κάτι τρομακτικό. Δεν είναι ακριβώς μια εξελιγμένη παρακολούθηση, αλλά είναι περισσότερο από ό, τι κάνουν οι περισσότερες πόλεις. Τα περισσότερα κουνούπια στο σωρό του Vigilant ανήκουν στο γένος Culex, συνηθισμένα κουνούπια της αυλής που βρίσκονται σχεδόν παντού στον Νότο.
Αλλά ο Vigilant ψάχνει για κάτι άλλο. Σπρώχνει το σωρό και μετά βγάζει ένα. Με την πρώτη ματιά, μοιάζει με τους άλλους. Επισημαίνει τα θαμνώδη φρύδια, που είναι ένας τρόπος για ξεχωρίσετε ένα αρσενικό από ένα θηλυκό (αυτό είναι ένα θηλυκό). «Δείτε τις άσπρες ρίγες στην κοιλιά της;» μου λέει, κρατώντας το κάτω από ένα μεγάλο μεγεθυντικό φακό τοποθετημένο στο γραφείο. «Φαίνεται ότι φοράει ένα λευκό σμόκιν.» Το κρατά ψηλά σαν βραβείο, στριφογυρίζοντας το έτσι ώστε να το βλέπω από κάθε γωνία. «Αυτό είναι η Aedes aegypti», λέει. «Είναι όμορφη, έτσι δεν είναι;» Υπάρχουν περίπου 3.000 είδη κουνουπιών στον κόσμο. Από αυτά, μόνο ένα μικρό ποσοστό μας ανησυχεί από την άποψη της δημόσιας υγείας: το Culex pipiens, το οποίο μεταφέρει τον ιό του Δυτικού Νείλου και το Aedes albopictus, επίσης γνωστό ως κουνούπι της Ασίας της Τίγρης, το οποίο πρόσφατα έφτασε στις ΗΠΑ από την Ασία και μπορεί να μεταφέρει δάγκειου πυρήνα και Ζίκα, αλλά δεν λαχταράει το ανθρώπινο αίμα, όπως η Aedes aegypti.Το Aedes aegypti είναι ένας εξαιρετικά ικανός φορέας για δάγκειο πυρετό και Ζίκα, καθώς και κίτρινο πυρετό και chikungunya, καθιστώντας το ένα από τα πιο επικίνδυνα ζώα στη Γη. Αλλά είναι επίσης ένα από τα πιο κοινωvικά (ή, όπως το λέει ο Fauci, ο Aedes aegypti είναι «μοναδικά ανθρωπόφιλος»). Είναι o ιχνηλάτης Λαμπραντόρ των κουνουπιών, πιο ευτυχισμένο όταν ζει μέσα ή κοντά στα σπίτια μας, γεννά αυγά σε μικρές λακκούβες καθαρού, γλυκού νερού σε ένα πώμα μπουκαλιών ή το χείλος μιας γλάστρας. Και επειδή ευδοκιμεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες από άλλα κουνούπια, είναι καλά προσαρμοσμένο στη ζωή σε έναν θερμαινόμενο πλανήτη .
Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στα κουνούπια είναι αρκετά εύκολο να μοντελοποιηθεί, εν μέρει επειδή τα κουνούπια είναι πολύ ευαίσθητα στις αλλαγές θερμοκρασίας και βασικά θα μετακινηθούν για να παραμείνουν στην ευτυχή ζώνη τους. Και αυτή η ευτυχισμένη ζώνη επεκτείνεται. Οι ασθένειες που μεταδίδονται από το aedes aegypti προκαλούν ήδη περισσότερες από 50 εκατομμύρια μολύνσεις κάθε χρόνο παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, και τα κρούσματα έχουν αυξηθεί τριάντα φορές τα τελευταία 50 χρόνια λόγω αλλαγών στο κλίμα, τη χρήση γης και τον πληθυσμό. Η Πόλη του Μεξικού, για παράδειγμα, ήταν πάντα μερικούς βαθμούς πιο κρύα για να εγκατασταθεί εκεί ο Aedes aegypti. Εξαιτίας αυτού, η πόλη ήταν πάντα ευτυχώς απαλλαγμένη από κίτρινο πυρετό, δάγκειο πυρετό και Ζίκα, που στοιχειώνουν τα πεδινά του Μεξικού. Αλλά τώρα, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, η Aedes aegypti κινείται. Για τα 21 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην πόλη, είναι μια ανησυχητική εξέλιξη. Όπου και αν εμφανιστεί ο Aedes aegypti, ο δάγκειος πυρετός, το Zika και άλλες ασθένειες είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν. Μπορείτε ήδη να το δείτε αυτό να συμβαίνει σε μέρη όπως το Νεπάλ, το οποίο, μέχρι πρόσφατα, ήταν σχεδόν απαλλαγμένο από ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια. Το 2015, το Νεπάλ είχε 135 κρούσματα δάγκειου πυρετού. Το 2019, υπήρχαν 14.662 κρούσματα. Η επιδημία δάγκειου πυρήνα του περασμένου καλοκαιριού στη Φλόριντα ήταν αρκετά μικρή, μόνο περίπου 60 κρούσματα (δεν υπήρξαν θάνατοι), αλλά είναι ένα σημάδι ότι η ασθένεια κερδίζει το έδαφος στις ΗΠΑ και μπορεί να εξαπλωθεί προς τα βόρεια.
Σε άλλα μέρη, οι αλλαγές στις ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια θα είναι πιο περίπλοκες. Η ελονοσία σκοτώνει περισσότερους από 400.000 ανθρώπους ετησίως, κυρίως παιδιά στην υποσαχάρια Αφρική. Η πιο θανατηφόρα μορφή της νόσου προκαλείται από το παράσιτο Plasmodium falciparum, το οποίο μεταφέρεται από το κουνούπι Anopheles gambiae, ένα μικρότερο, λιγότερο κομψό πλάσμα από το Aedes aegypti και πιο ευαίσθητο σε υψηλές θερμοκρασίες. Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, η Δυτική Αφρική είναι πιθανό να γίνει πολύ θερμή για το Anopheles gambiae, το οποίο θα μετακινηθεί σε πιο δροσερές περιοχές στην Ανατολική και Νότια Αφρική.
Μια πρόσφατη μελέτη της Sadie Ryan, ιατρικής γεωγράφου στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, διαπίστωσε ότι, κάτω από ένα σενάριο υψηλών εκπομπών άνθρακα (το οποίο θα προκαλούσε σοβαρότερη υπερθέρμανση του πλανήτη), επιπλέον 76 εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να διατρέξουν κίνδυνο από έκθεση σε μετάδοση ελονοσίας. στην Ανατολική και τη Νότια Αφρική έως το έτος 2080. Ταυτόχρονα, το Aedes aegypti που αγαπά την ζέστη θα μετακομίσει στη Δυτική Αφρική, που θα έχει αδειάσει από τον Anopheles gambiae, θέτοντας εκατομμύρια Αφρικανούς σε κίνδυνο για δάγκειο πυρετό, Ζίκα και άλλες ασθένειες. Στο Χιούστον, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος του Νότου, η Aedes aegypti είναι καθιερωμένη αλλά λιγότερο συχνή. Η πόλη είχε το πρώτο της κρούσμα δάγκειου πυρετού το 2003 και μια έξαρση της Ζίκα το 2016. Ο Vigilant και άλλα μέλη του κτηνοτροφικού κέντρου Harris County αναζητούν συνεχώς τον Aedes aegypti, γνωρίζοντας ότι είναι προάγγελος κακών. Το μόνο πραγματικό τους εργαλείο για την καταπολέμησή τους είναι να ψεκάζουν εντομοκτόνα, τα οποία κάνουν από το πίσω μέρος των φορτηγών κάθε φορά που υπάρχουν ενδείξεις ξεσπάσματος.
Αλλά η Aedes aegypti, καθώς και άλλα κουνούπια, αναπτύσσουν ανοσία σε πολλά εμπορικά εντομοκτόνα. «Χάνουμε τον πόλεμο», λέει ο διευθυντής εργαστηρίου του Γκάλβεστον, Scott Weaver. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως τα κουνούπια γενετικής μηχανικής για την παραγωγή θηλυκών απογόνων που είναι στείρα, μπορεί να έχουν κάποια υπόσχεση στο μέλλον, αλλά τώρα η Aedes aegypti κυριαρχεί ως ο πιο ύπουλος και ασταμάτητος φορέας μελλοντικών ασθενειών. Όπως έγραψε ο Anthony Fauci, «Κάθε ιός που μπορεί να μολύνει αποτελεσματικά την Aedes aegypti έχει επίσης πιθανή πρόσβαση σε δισεκατομμύρια ανθρώπους».
Το Εθνικό Εργαστήριο Galveston είναι ένα φρούριο παθογόνων, αν και δεν θα ξέρατε ποτέ εάν δεν είσασταν του κύκλου. Βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Τέξας όπως κάθε άλλο κτήριο. Υπάρχουν μερικά συγκεκριμένα εμπόδια στο εξωτερικό, και μια σειρά από περίεργα συστήματα εξάτμισης στην οροφή, αλλά διαφορετικά, θα μπορούσε εύκολα να είναι το κτίριο όπου κάνατε τα εργαστήρια χημείας στο κολέγιο. Στο εσωτερικό, σε ένα από τα δώδεκα εργαστήρια Biosafety Level 4 στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι επιστήμονες εργάζονται σε μερικούς από τους πιο θανατηφόρους ιούς στον κόσμο: Ebola, Nipah, Marburg και άλλοι. Το εργαστήριο BSL-4 είναι ο χώρος εργασίας του Dennis Bente.
Ένας πλατύς άντρας με πλήρη μαύρη γενειάδα και μια ελαφριά γερμανική προφορά, ο Bente μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη στη βορειοδυτική Γερμανία και σπούδασε κτηνιατρική στο Αννόβερο πριν αναπτύξει ενδιαφέρον για ασθένειες που μεταδίδονται από ξενιστές. Δούλεψε με κουνούπια για λίγο και μετά αποφάσισε ότι τα τσιμπούρια ήταν πιο συναρπαστικά. Το εργαστήριο BSL-4 είναι βασικά ένα μεγάλο κουτί σκυροδέματος στο μεγαλύτερο εργαστήριο. Η είσοδος είναι σαν ένα ταξίδι στο μακρινό διάστημα. Ο Bente περνά πρώτα από ένα διάδρομο, όπου αρπάζει ένα καθαρό ζευγάρι μπλούζες. Στη συνέχεια μπαίνει σε αποδυτήριο, όπου αφαιρεί τα ρούχα του δρόμου και τραβάει τις μπλούζες. Στη συνέχεια είναι η αίθουσα, όπου μπαίνει σε αυτό που αποκαλεί «διαστημική στολή», συμπεριλαμβανομένων ενσωματωμένων γαντιών και ενός διαφανούς πλαστικού κράνους.
Για να πιέσει το κοστούμι και να δώσει στον εαυτό του αέρα για να αναπνέει, ο Bente αγκιστρώνεται σε έναν σωλήνα αέρα και φουσκώνει όπως ο Michelin Man. Εάν όλα είναι καλά, μπαίνει στον θάλαμο αποσυμπίεσης, το οποίο είναι το πιο σημαντικό εμπόδιο μεταξύ των θανατηφόρων παθογόνων και του εξωτερικού κόσμου. Ανοίγει μια βαριά, αεροστεγή υποβρύχια πόρτα, την κλείνει, περπατά μερικά μέτρα και μετά ανοίγει μια άλλη βαριά, αεροστεγή υποβρύχια πόρτα. Τέλος, μπαίνει στην καυτή ζώνη. Στο εσωτερικό, συνεργάζεται με μια ομάδα με περίτεχνα τσιμπούρια που προέρχονται από τη λεκάνη της Μεσογείου, γνωστά ως τσιμπούρια της Hyalomma. Έχουν καφέ, με κίτρινες ρίγες στα πόδια τους, τα οποία είναι πολύ μεγαλύτερα από τα κοντοπόδαρα τσιμπούρια των ελαφιών που βλέπετε στο Upstate New York. Μοιάζουν σχεδόν αραχνοειδή, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη – τα τσιμπούρια είναι αραχνοειδή, όχι έντομα, στην ίδια οικογένεια με τις αράχνες και τους σκορπιούς. Με τα μακριά πόδια τους, τα τσιμπούρια της Hyalomma είναι οι δαίμονες ταχύτητας του κόσμου των τσιμπουριών. (Στο YouTube, μπορείτε να βρείτε βίντεο των Hyalommas που τρέχουν πίσω από τους ανθρώπους σαν μικροσκοπικά λιοντάρια στην αναζήτηση αντιλόπης.)
Σε αντίθεση με πολλά άλλα τσιμπούρια, οι Hyalommas είναι αρπακτικοί. Είναι ένα από τα λίγα είδη τσιμπουριών που έχουν μάτια (η λέξη «Hyalomma» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «γυαλί» και «μάτι»). Αντί να χρησιμοποιούν αισθητήρες CO2 όπως άλλα τσιμπούρια για να εντοπίσουν ένα γεύμα αίματος, οι Hyalommas αισθάνονται δονήσεις στο έδαφος και παρακολουθούν σκιές, για να κυνηγήσουν έναν κοντινό άνθρωπο (ή ζώα, ένα από τα αγαπημένα τους τρόφιμα).Αλλά ο Bente δεν μελετά τα τσιμπούρια της Hyalomma λόγω της αθλητικής τους ικανότητας ή της οπτικής οξύτητάς τους. Τα μελετά επειδή είναι οι πιο ικανοί φορείς και πομποί του Αιμορραγικού Πυρετού του Κονγκό του Κονγκό (CCHF) στους ανθρώπους.
Ένας τρόπος να σκεφτείτε το CCHF είναι βασικά μια ελαφρώς λιγότερο απαίσια έκδοση του Ebola. Το CCHF ξεκινά συχνά με υψηλό πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις και έμετο. Εμφανίζονται κόκκινες κηλίδες στο πρόσωπο και το λαιμό σας. Στη συνέχεια, μέχρι την τέταρτη ημέρα, έχετε σοβαρούς μώλωπες και ρινορραγίες, και σε πολλές περιπτώσεις, ανεξέλεγκτη αιμορραγία από άλλα στόμια. Διαρκεί δύο εβδομάδες περίπου. Δεν υπάρχει θεραπεία, ούτε εμβόλιο, ούτε θεραπεία. Το ποσοστό θνησιμότητας για άτομα με CCHF κυμαίνεται από περίπου 5% έως 30%.Αυτή τη στιγμή, όσο γνωρίζει ο Bente, τα μόνα τσιμπούρια της Hyalomma στην Αμερική βρίσκονται στο εργαστήριο Galveston. Στην άγρια φύση, βρίσκονται στη Βόρεια Αφρική, την Ασία και σε μέρη της Ευρώπης (στην Τουρκία, υπάρχουν περίπου 700 περιπτώσεις CCHF το χρόνο). Τα τσιμπούρια, που ευδοκιμούν σε ζεστά, ξηρά κλίματα, επεκτείνουν το εύρος τους.
Τα τελευταία χρόνια, το CCHF σκότωσε ανθρώπους στην Ισπανία και τη βόρεια Ινδία. Ο Bente κρατά μια αποικία τσιμπούρια της Hyalomma στο εργαστήριό του και τα τρέφει με ποντίκια και κουνέλια που σκόπιμα μολύνει με τον ιό CCHF. (“Ο ιός δεν έχει καμία επίδραση σε αυτά τα ζώα”, επισημαίνει ο Bente. “Είναι επικίνδυνος μόνο για τον άνθρωπο.”) Μελετά θεμελιώδεις ερωτήσεις σχετικά με τα τσιμπούρια της Hyalomma και το CCHF που πρέπει να προκαλέσουν φόβο σε όποιον θέλει να περπατήσει στη φύση χωρίς να ανησυχεί αν θα προσβληθούν από έναν ιό που θα κάνει τους οφθαλμούς τους να αιμορραγούν: Μπορούν να εντοπιστούν τα τσιμπούρια της Hyalomma στις ΗΠΑ; (Είναι εξαιρετικά απίθανο.) Ίσως άλλα είδη τσιμπουριών να μεταφέρουν την CCHF στην Αφρική; (Ναι, αλλά μέχρι στιγμής, είναι μόνο “ασήμαντο θέμα”, λέει ο Bente). Είναι δυνατή η μετάδοση του CCHF δια του αέρα; (“Το CCHF είναι ένας πολύ παλιός ιός”, λέει ο Bente. “Γιατί να μεταλλαχθούν τώρα;”)
Αλλά ο Bente εξακολουθεί να έχει ανησυχίες. Ως φορείς ασθένειας, τα τσιμπούρια είναι πολύ διαφορετικά από τα κουνούπια. Ζουν έως και δύο χρόνια αντί για μερικές εβδομάδες. Αλλά όπως τα κουνούπια, είναι ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας και δεν μπορούν να επιβιώσουν πολύ σε κρύα ή ξηρά κλίματα. Καθώς ο κόσμος θερμαίνεται, ακολουθούν τη ζέστη. Μερικά είδη τσιμπουριών κινούνται έως και 30 μίλια βόρεια κάθε χρόνο – μια αόρατη παρέλαση αιμορουφηχτών που κατακτά νέο έδαφος. Είναι δύσκολο να στοχευθούν με εντομοκτόνα και έχουν πολλά αξιοσημείωτα κόλπα επιβίωσης, όπως η ικανότητα να περνούν μεγάλες περιόδους χωρίς νερό, βασικά να φτύνουν σε έναν σωρό φύλλων και στη συνέχεια να το πίνουν αργότερα όταν διψούν. Η ζέστη αλλάζει επίσης την όρεξη των τσιμπουριών.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι καθώς αυξάνονται οι θερμοκρασίες, τα καφέ τσιμπούρια που μεταδίδουν τον Rocky Mountain Spotted Fever – μια ασθένεια με ποσοστό θνησιμότητας 4 % – έχουν διπλάσιες πιθανότητες να επιλέξουν να δαγκώσουν τους ανθρώπους από τα σκυλιά. Στις ΗΠΑ, τα τσιμπούρια μπορούν να μεταφέρουν περισσότερα από 20 διαφορετικά παθογόνα – και περισσότερα ανακαλύπτονται συνεχώς. «Όσο περισσότερο παρατηρούμε τα τσιμπούρια, τόσους περισσότερους ιούς συνεχίζουμε να βρίσκουμε», λέει ο Bobbi Pritt, μικροβιολόγος στην κλινική Mayo στο Ρότσεστερ της Μινεσότα. Η νόσος του Lyme είναι εμβληματική της απειλής που προκαλούν τα τσιμπούρια σε έναν θερμαινόμενο κόσμο. Προκαλείται από τσιμπούρια ελαφιών που μεταφέρουν τα βακτήρια Borrelia burgdorferi. Η Lyme ανακαλύφθηκε στο Κονέκτικατ στα μέσα της δεκαετίας του 1970.
Σήμερα είναι μια μεγάλη, και αυξανόμενη, απειλή για την υγεία. Σύμφωνα με το CDC, τα αναφερόμενα κρούσματα στις ΗΠΑ έχουν τριπλασιαστεί από τα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η νόσος του Lyme έχει γίνει σχεδόν «απαράμιλλη απειλή για την κανονική αμερικανική ζωή», όπως είπε ο Bennett Nemser, επιδημιολόγος που διαχειρίζεται την πρωτοβουλία Cohen Lyme and Tickborne Disease στο Ίδρυμα Steven & Alexandra Cohen. «Πραγματικά οποιοσδήποτε – ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το πολιτικό ενδιαφέρον, την ευημερία – μπορεί να αγγίξει ένα κομμάτι γρασίδι και να πάρει ένα τσιμπούρι πάνω του.” Δεν είναι μόνο η θερμότητα που έχει επεκτείνει το φάσμα των τσιμπουριών Lyme Είναι επίσης τα ολοένα και πιο κατακερματισμένα τοπία στα βορειοανατολικά.
Καθώς τα δάση χωρίζονται σε προαστιακές εκμεταλλεύσεις, ο πληθυσμός των αλεπούδων και των κουκουβαγιών μειώνεται, γεγονός που οδηγεί σε έκρηξη στον πληθυσμό των λευκοπόδαρων ποντικιών, που αποτελούν την κύρια δεξαμενή για τη Borrelia burgdorferi. Τα νεαρά τσιμπούρια προνυμφών τρέφονται με τα μολυσμένα ποντίκια και στη συνέχεια παραλαμβάνουν το Lyme και αργότερα το διαδίδουν σε οποιονδήποτε περνά. Όμως, κατά την άποψη του Bente, η πιο ανησυχητική εξέλιξη στον Τσιμπουρόκοσμο είναι η εισβολή στις ΗΠΑ των ασιατικών μακρυκέρατων τσιμπουριών, την οποία αποκαλεί «μια προειδοποιητική ιστορία».
Κανείς δεν είναι αρκετά σίγουρος πώς ή πότε έφτασε το πρώτο ασιατικό μακρυκέρατο (π.χ. Haemaphysalis longicornis) στις ηπειρωτικές ΗΠΑ. Είναι εγγενή στην Ανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Αναφέρθηκαν για πρώτη φορά το 2017, στο Νιου Τζέρσεϋ. Μέσα σε ένα χρόνο, οι ερευνητές βρήκαν το τσιμπούρι σε οκτώ άλλες πολιτείες και η επικράτειά του συνεχίζει να επεκτείνεται. Ένας βασικός συντελεστής στην ταχεία εξάπλωσή του είναι το γεγονός ότι τα θηλυκά μπορούν να αναπαραχθούν μέσω της κλωνοποίησης, χωρίς την ανάγκη ζευγαρώματος, μιας διαδικασίας που ονομάζεται παρθενογένεση. Αυτό καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον έλεγχο.
«Στην πράξη, είναι αδύνατο να εξαλειφθεί αυτό το είδος», λέει η Illa Rochlin, εντομολόγος στο Πανεπιστήμιο Rutgers.Τα ασιατικά μακρυκέρατα τσιμπούρια είναι επιθετικά δαγκωτές και μπορούν να επιτεθούν στο θήραμα για να πιούν μεγάλες ποσότητες αίματος. Το προτιμώμενο γεύμα τους είναι τα βοοειδή. Σε περιοχές της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας, τα τσιμπούρια έχουν μειώσει την παραγωγή βοοειδών γαλακτοπαραγωγής κατά 25 %. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ασιατικοί μακρυκέρατοι στη Βόρεια Αμερική έχουν μεταδώσει ασθένειες στον άνθρωπο. Αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Ο Pritt αποκαλεί την μακρόχρονη εισβολή «εξαιρετικά ανησυχητική». Μπορούν να μεταφέρουν πολλά θανατηφόρα ανθρώπινα παθογόνα, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς θανατηφόρου σοβαρού πυρετού με τον ιό του συνδρόμου θρομβοκυτταροπενίας (SFTS) και του Rickettsia japonica, που προκαλεί ιαπωνικό πυρετό.
«Ενώ αυτά τα παθογόνα δεν έχουν βρεθεί ακόμη στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει ο κίνδυνος της μελλοντικής τους εισαγωγής», μου είπε ο Pritt.Ένας στενός ξάδελφος του SFTS, όπως αποδεικνύεται, είναι ο CCHF. Αυτό που ανησυχεί τον Bente είναι η πιθανότητα αυτού που οι επιστήμονες αποκαλούν «αλλαγή φορέα». Δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, ο ιός CCHF πηδάει από τα τσιμπούρια της Hyalomma, τα οποία δεν βρίσκονται ακόμη στις ΗΠΑ έξω από το εργαστήριο του Bente, σε ασιατικά τσιμπούρια, που είναι επιθετικοί δαγκωτές που γίνονται διαδεδομένοι. Θα μπορούσε το CCHF να κάνει το άλμα στα ασιατικά τσιμπούρια; «Η φύση είναι περίπλοκη», μου λέει ο Bente. «Δεν μου αρέσει η αφήγηση που λέει ότι είμαστε ένα τσιμπούρι μακριά από την καταστροφή. Αλλά ταυτόχρονα, δεν μπορώ να πω ότι δεν θα συμβεί.
“Ζητώ από τον Max Vigilant να μου δείξει την πιο μολυσμένη γειτονιά στο Χιούστον, τον τόπο όπου, αν εμφανιζόταν δάγκειος πυρετός ή Zika ή κάποιος άλλος ιός, οι άνθρωποι θα διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Αφήνουμε το κέντρο ελέγχου κουνουπιών και οδηγούμε (σε ξεχωριστά οχήματα, λόγω του Covid) 30 τετράγωνα σε μια πιο μαύρη και ισπανική γειτονιά με σπίτια με επίπεδη στέγη. Εκείνη την εποχή, ο Covid μαινόταν, οι δρόμοι ήταν άδειοι, τα νοσοκομεία είχαν τη μέγιστη χωρητικότητα και η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη στην Αμερική έμοιαζε σαν μια πόλη-φάντασμα.
Σταθμεύουμε σε μια αδιάφορη διασταύρωση και βγαίνουμε και στεκόμαστε σε ένα δρόμο με εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα και μια μοτοσικλέτα που στηρίζεται σε ένα κιβώτιο γάλακτος, λείπει ο μπροστινός τροχός του. Υπάρχουν πολλές πράσινες – βελανιδιές με μακριά άκρα, δασύτριχοι φοίνικες, άκοπο γρασίδι. Η πρώτη μου σκέψη είναι, αν ήμουν μικρόβιο, αυτό θα ήταν ένα καλό μέρος για να κρυφτώ. Η δεύτερη σκέψη μου είναι, η φτώχεια. Παρατηρώ ένα σχισμένο παράθυρο σε ένα σπίτι κοντά. Και παρά τη ζέστη, δεν ακούω βουητό κλιματισμού. «Αυτός είναι ο παράδεισος των κουνουπιών», λέει ο Vigilant. Δείχνει μια τάφρο αποχέτευσης κοντά στην άκρη του δρόμου όπου τα κουνούπια θα μπορούσαν να γεννηθούν, σε όλο το πράσινο, όπου θα μπορούσαν να ξεκουραστούν στη σκιά κατά τη διάρκεια της ημέρας, και την εύκολη πρόσβαση στο ανθρώπινο αίμα, μέσα από τις σχισμένες οθόνες και τα ανοιχτά παράθυρα. «Μου θυμίζει το σπίτι μου στη Ντομίνικα.»
Μεταξύ αξιωματούχων δημόσιας υγείας, επιστημόνων και φιλάνθρωπων που ανησυχούν για τη νέα πανδημική εποχή, υπάρχει πολλή συζήτηση για την ανάγκη ετοιμότητας. «Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σύστημα παρακολούθησης των ασθενειών», λέει ο Mark Smolinski, πρόεδρος της Ending Pandemics, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ασχολείται σε οκτώ χώρες για να αναπτύξει κινητό τηλέφωνο και άλλη απλή τεχνολογία για να επιτρέψει στους ανθρώπους να ειδοποιούν τους υπαλλήλους δημόσιας υγείας για ύποπτα κρούσματα.
Στις ΗΠΑ, υπήρξαν φιλόδοξα ομοσπονδιακά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένου του PREDICT, το οποίο σχεδιάστηκε για να ανιχνεύσει και να βοηθήσει στην προετοιμασία για νέα κρούσματα. Ξεκίνησε το 2009 ως μέρος του προγράμματος «Αναδυόμενες Πανδημικές Απειλές» της κυβέρνησης Ομπάμα, εμπνευσμένη από τον φόβο της γρίπης των πτηνών H5N1 το 2005 Το PREDICT ξόδεψε περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια για να εκπαιδεύσει περίπου 5.000 επιστήμονες σε 30 χώρες της Αφρικής και της Ασίας και για να χτίσει ή να ενισχύσει 60 εργαστήρια για να βοηθήσει στην ανίχνευση ιών ζώων που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον άνθρωπο. Οι επιστήμονες που εργάζονται για το PREDICT συνέλεξαν περισσότερα από 160.000 βιολογικά δείγματα και βρήκαν σχεδόν 1.000 νέους ιούς, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου στελέχους του Έμπολα.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ δεν ενδιαφερόταν να συνεχίσει οποιοδήποτε πρόγραμμα που συνέβαλε στο μεγαλύτερο παγκόσμιο καλό, ειδικά αν είχε δημιουργηθεί υπό τον Ομπάμα. Η χρηματοδότηση εξαντλήθηκε τον Οκτώβριο του 2019, λίγους μήνες πριν από την επιδημία της Covid-19. Τον περασμένο Απρίλιο, η κυβέρνηση Τραμπ έδωσε στο πρόγραμμα παράταση έκτακτης ανάγκης, αλλά μέχρι τότε ήταν πολύ αργά. Ο εκλεγμένος Πρόεδρος Μπάιντεν έχει υποσχεθεί να ξαναρχίσει το PREDICT, καθώς και να αποκαταστήσει τη Διεύθυνση Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας του Λευκού Οίκου για την Παγκόσμια Ασφάλεια Υγείας και το Βιοασφάλεια, το οποίο η κυβέρνηση Τραμπ είχε αναδιπλώσει σε έναν άλλο οργανισμό το 2018. Ο νέος επικεφαλής προσωπικού του Μπάιντεν, Ρον Κλάιν σεβαστός ευρέως για το ρόλο του ως «Ebola czar» του Ομπάμα κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης του ιού στην Αφρική το 2015 και σίγουρα θα θέσει τον Λευκό Οίκο σε πόλεμο ενάντια στην Covid-19.
Όμως, το να στέκομαι σε αυτόν τον καταπράσινο δρόμο στην πρωτεύουσα των ορυκτών καυσίμων του κόσμου μου κατέστησε σαφές ότι η έλλειψη παρακολούθησης των ασθενειών δεν είναι το κύριο πρόβλημα. Το κύριο πρόβλημα είναι πώς ζούμε. Κόβουμε τα δάση για να χτίσουμε προάστια και να μεγαλώνουμε βοοειδή σε εργοστάσια κρέατος και να τροφοδοτούμε τα σπίτια και τα αυτοκίνητά μας με ορυκτά καύσιμα που θερμαίνουν τον πλανήτη και αποτελειώνουν τον φυσικό κόσμο. Όπως ο Δρ Aaron Bernstein, ο προσωρινός διευθυντής του Κέντρου για το Κλίμα, την Υγεία και το Παγκόσμιο Περιβάλλον στο Harvard’s T.H. Το Σχολείο Δημόσιας Υγείας της Chan, το έθεσε:
«Αν θέλετε να κάνετε κάτι για να αποτρέψετε την εμφάνιση ασθενειών, πρώτα απ ‘όλα πρέπει να επανεξετάσουμε σοβαρά τον τρόπο με τον οποίο συνεργαζόμαστε με τη βιόσφαιρα. Δεν μπορούμε απλώς να προσποιούμαστε ότι μπορούμε να εξαγάγουμε πράγματα και να βάζουμε είδη σε ασύμβατες καταστάσεις τις οποίες δεν είχαν ξαναδεί, και να ελπίζουμε ότι με κάποιο τρόπο δεν θα οδηγήσει σε εμφάνιση ασθενειών. “Και δεν είναι μόνο οι νέες ασθένειες. Η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει επίσης την ευπάθειά μας στις παλιές. Η παραγωγή τροφίμων σε ορισμένες από τις πιο απελπισμένες περιοχές του κόσμου θα μειωθεί λόγω της αυξημένης θερμότητας και της ξηρασίας.
«Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος που έχει η κλιματική αλλαγή στην ανθρώπινη υγεία είναι η αύξηση των κοινών ασθενειών όπως η φυματίωση και η ιλαρά σε υποσιτισμένους ανθρώπους σε μέρη όπως η Αιθιοπία και το Μάλι», λέει ο Stephen Luby του Στάνφορντ. «Όταν οι άνθρωποι λιμοκτονούν, είναι πιο ευάλωτοι σε βακτήρια και ιούς.» Στο Τέξας, την πρώτη πολιτεία που κτυπήθηκε με 1 εκατομμύριο κρούσματα Covid-19, η καλύτερη παρακολούθηση της νόσου δεν θα άλλαζε τίποτα. Κι ενώ οι άνθρωποι σχεδόν έπεφταν νεκροί στο δρόμο από τον ιό, ακόμα θα μπορούσατε να περιπλανηθείτε σε μια πόλη μεσαίου μεγέθους στην πολιτεία και να μην δείτε ούτε ένα άτομο να φοράει μάσκα.
Ο κυβερνήτης του Τέξας Greg Abbott, ένας ένθερμος Ρεπουμπλικανός, συγκρούστηκε με δήμαρχους και δικαστές της κομητείας για την εξουσία τους να κλείσουν τις επιχειρήσεις και να επιβάλουν εντολές μάσκας προσώπου. Οι άνθρωποι που υπέφεραν περισσότερο, όπως πάντα, ήταν φτωχοί, έγχρωμοι, άνθρωποι χωρίς ασφάλιση υγείας, άνθρωποι στο περιθώριο μιας κοινωνίας με υψηλή τεχνολογία ορυκτών καυσίμων. Στο τέλος, οι πανδημίες είναι πολιτικό πρόβλημα και όχι επιστημονικό. Αλλά ο αγώνας συνεχίζεται. Αφού μιλήσουμε για λίγα λεπτά, ο Vigilant αρπάζει ένα σκαλιστήρι από το πίσω μέρος του φορτηγού του. Περπατάει σε ένα κάλυμμα φρεατίων στη μέση του δρόμου, κολλάει το σκαλιστήρι σε μια τρύπα και ανοίγει το καπάκι. Κρεμασμένη από την κάτω πλευρά του καλύμματος είναι μια παγίδα κουνουπιών. Ένα δοχείο ξηρού πάγου και ένα φως κρέμεται από μια αλυσίδα, με ένα πλέγμα δοχείο στο κάτω μέρος. Το φως και το CO2 από τον ξηρό πάγο προσελκύουν τα κουνούπια και το πλέγμα τα παγιδεύει μέσα. Εάν υπάρχει ένα νέο μικρόβιο στην πόλη, υπάρχει μια καλή πιθανότητα να εμφανιστεί εδώ.
Ο Vigilant ξεβιδώνει την παγίδα και την κρατά ψηλά για να δω τα κουνούπια. Υπάρχουν εκατοντάδες από αυτά μετακινώντας τριγύρω, το καθένα το δικό του πακέτο παθογόνων, καθένα πιθανότατα φέρει έναν ιό ή ένα παράσιτο που οι άνθρωποι δεν έχουν συναντήσει ποτέ πριν. Ίσως το νέο παθογόνο δεν θα επιβιώσει από το άλμα στον άνθρωπο. Ή μήπως καθυστερεί, αντιγράφεται κατά μερικά δισεκατομμύρια φορές και θα αλλάξει την πορεία του πολιτισμού.
