Επειδή µέσα στο νέο Οραµα για µια αδανειακή Ανάπτυξη, η Τεχνολογία θα παίζει ρόλον κεντρικό, σκέφθηκα µήπως µπορούµε να ενισχύσοµε την τεχνικοφιλία των Νέων µας, θυµίζοντας άλλη µιά φορά το πάθος των Αρχαίων Ελλήνων υπέρ της Τεχνολογίας. Λοιπόν, παρά την (αναχρονιστικώς) υποτιµητική χροιά της ρετσινιάς «ιδεαλιστής», ο Πλάτων φαίνεται να είναι φίλος προς την Τεχνολογία. Ενδεικτικώς θα αναφερθώ σε τρία µόνον περιστατικά:
Πρώτον, όταν θαυµάζει τους Τεχνίτες στον Γοργία (503 Ε, 504 Α), «τους οικοδόµους, τους ναυπηγούς, τους άλλους πάντας δηµιουργούς, ως εις τάξιν, τινα έκαστος έκαστον τίθησιν ό άν τιθή, έως άν το άπαν συστήσηται τεταγµένον τε και κεκοσµηµένον πράγµα».
∆εύτερον, είναι χαρακτηριστικό το οτι δέν θαυµάζει τον Θαλήν ως Μαθηµατικόν, αλλα ως Μηχανικόν µεγάλων τεχνικών έργων: «Εργα σοφού ανδρός πολλαί επίνοιαι και ευµήχανοι εις τέχνας ώσπερ αύ Θάλεω του Μιλησίου» (Πολιτεία, 600 α).
Και τρίτον, η επιµέλεια και η πληρότητα µε τις οποίες προβάλλει στον «Πρωταγόρα»-του την πεφωτισµένη εκδοχή του µύθου του Προµηθέως, συνιστούν άλλην µιά θετική ένδειξη της σηµασίας την οποία έδινε ο Πλάτων στην Τεχνολογία.
Αν λοιπόν αυτά ισχύουν για τον Πλάτωνα, ευλόγως αναµένεται οτι ο ρεαλιστικότερος και εµπειρικότερος µαθητής-του θα βλέπει µε καθαρό µάτι την Τεχνολογία – χωρίς λ.χ. τις ιδιότυπες επιφυλάξεις του Ξενοφώντος για τους Τεχνίτες («Οικονοµικός», VI, 5). Πράγµατι, στην αριστοτελική Σχολή, άλλες ήσαν οι περι Τεχνολογίας κρατούσες αντιλήψεις, κι άλλο το συστηµατικό ενδιαφέρον για τις εφαρµοσµένες Επιστήµες. Απ’ αυτήν λοιπόν την άποψη, ο Αριστοτέλης είναι «πιό σύγχρονος» για τις σηµερινές-µας αντιλήψεις. Με µία διαφορά: Οτι εµείς δέν είµαστε επαρκώς αριστοτελικοί, κατα το γεγονός οτι µάλλον δέν δείχνοµε το ίδιο ενδιαφέρον για ολόκληρο το φάσµα του επιστητού, για την πραγµάτωση ενος όλο και διαφεύγοντος Ανθρωπισµού.
Ο φιλάνθρωπος πραγµατισµός του Αριστοτέλους φαίνεται ήδη απ’ την πρώτη φράση του βιβλίου «Τα Μηχανικά»: «Θαυµάζεται όσα γίνεται δια τέχνην προς το συµφέρον τοις ανθρώποις» (847 α). Συµφέρον, διοτι αναγνωρίζεται οτι η Φύσις µπορεί να είναι αντιθετική προς τον Ανθρωπο. ∆ι’ ό και «τέχνης γάρ κρατούµεν, ών φύσει νικώµεθα!» (ένθ.αν.§21). (Εδώ επιχαίρω για την καραµπινάτη ανατροπή ενος σύγχρονου ακραίου συνθήµατος «η Φύση είναι ιερή» – συνθήµατος που αθελήτως αποενοχοποιεί τον καταστροφέα του Περιβάλλοντος, αφού του αµφισβητεί την ικανότητά-του και υποχρέωση ως µοναδικού όντος που παράγει Αξίες.) Αλλ’ ο Αριστοτέλης δέν αρκείται στο θαυµάζειν τ’ αποτελέσµατα της Τεχνολογίας: Ενδιαφέρεται και για την ιχνηλάτηση του τεχνολογικού ενεργήµατος. Και του αναγνωρίζει το στοιχείον της δηµιουργικότητας µπροστά στα δυσεπίλυτα προβλήµατα που πρέπει να λύσει: «Οταν ούν δέη τι παρα φύσιν πράξαι, δια το χαλεπόν α π ο ρ ί α ν παρέχει και δείται τέχνης – διό και καλούµεν της τέχνης το προς τας τοιαύτας απορίας βοηθούν “µηχανήν”» (ένθ.αν. §16-19). Εδώ, η ετυµολογία αποκαλύπτει θεµελιώδη συµβάµατα: «Μηχανή» ή (µάλλον, επι το δωρικότερον) «µαχανά» είναι το πέραν της Φύσεως ενισχυτικόν των ανθρωπίνων δυνατοτήτων. Απ’ το «δύναµαι» (το ιαπετικό mâgh, το γοτθικό mag ή το σλαβικό mog), θα πηγάσει το «µέσον», ο «τρόπος», το «επινόηµα» το µήχαρ (µήχος) κάποτε σήµαινε και το φάρµακο. Αν λοιπόν επιτρέπεται εδώ µια υπόθεση εργασίας, µπροστά στο αδιέξοδο της α-πορίας, ο άνθρωπος µηχανεύεται µια λύση (µια µηχανή), επιστρατεύοντας τη φαντασία του. Αλλα και στηριζόµενος στην Επιστήµη, λέει ο Αριστοτέλης: «Εστι δε ταύτα [τα της τέχνης προβλήµατα] κοινά τών τε µαθηµατικών και των φυσικών» (847 a, 24-26).
Εδώ, µάλιστα, συναντά τον ∆άσκαλό του που διαβεβαίωνε οτι: «οίαν πασών Τεχνών άν τις Αριθµητικήν χωρίζει και Μετρητικήν και Στατικήν, φαύλον το καταλειπόµενον εκάστης άν γίγνοιτο» (Φίληβος, 55 Ε). Η σταυρογονιµοποίηση Επιστήµης και Τεχνολογίας, άλλωστε, είχε αρχίσει απ’ τον 6ο π.Χ. αιώνα µε τη γεωµετρικοποίηση των µεγάλων υδραυλικών έργων (Θαλής, Ευπαλίνος), για να φθάσει στον 5ο αιώνα να διευκολύνεται η κατασκευή µουσικών οργάνων χάρις στη µαθηµατικοποίηση της Μουσικής (Αρχύτας) ή, τέλος, να έρθει το µέγα αντίδωρον της Τεχνολογίας προς την Επιστήµη: µε τον Μηχανισµό των Αντικυθήρων (τον πρώτο αναλογικό Υπολογιστή) κατα τον 2ο π.Χ. αιώνα.
Η κορύφωση όµως της θέσεως του Αριστοτέλους εν σχέσει µε την Τεχνολογία εκφράζεται νοµίζω µε τη βασική πολιτική σκέψη που διατύπωσε στα Πολιτικά (1253 b, 34): «Ει γάρ ηδύνατο έκαστον των οργάνων (κελευσθέν ή προαισθανόµενον) αποτελείν το αυτού έργον, ουδέν αν έδει ούτε τοις αρχιτέκτοσιν υπηρετών, ούτε τοις δεσπόταις δούλων»! ∆ηλονότι η απελευθέρωση του τλήµονος γένους των βροτών απ’ τον µόχθο, τον πόνο και την εκµετάλλευση θα επιτευχθεί µέσω της προχωρηµένης Τεχνολογίας των αυτοµάτων και των ροµπότ. Αυτήν την ευγενή Ουτοπίαν άλλωστε θα υιοθετήσει (δυό χιλιάδες χρόνια µετά τον Αριστοτέλη) και ο Campanella στην «Città del Sole» – όπως την υιοθέτησαν έκτοτε και ποικίλες κοινωνιστικές θεωρίες και καθεστώτα. Τα οποία όµως υπονοµεύθηκαν ενπολλοίς καί επειδή δέν µπόρεσαν να ακολουθήσουν ολόκληρη τη συνταγή του πλατωνικού Πρωταγόρα: Οπου αναγνωρίζονται µέν το κίνητρον της Ανάγκης (§321 c) και η εκ θεότητος δωρεά της «εντέχνου σοφίας, σύν πυρί» (321 d), καθώς και η λόγω Τεχνολογίας επακολουθήσασα «ευπορία του βίου» (322 a) – υπογραµµίζεται όµως και το γεγονός οτι τότε οι άνθρωποι «ηδίκουν αλλήλους και διεφθείροντο» (322 b)!
Οπότε παρεµβαίνει ξανά η θεότητα, προσφέροντας το (ως απεδείχθη απαραίτητον)
συµπλήρωµα της αρχικής δωρεάς – χαρίζοντας στους ανθρώπους «Αιδώ τε και ∆ίκην , επι πάντας» (322 c).
Το µόνο κακό είναι που ετούτο το τελευταίο δώρηµα δέν είναι απευθείας αναλώσιµο, αλλα προϋποθέτει επίµονη µυητικήν αυτενέργεια – ιδίως στην περίπτωση λαών λεβέντικων και αξιοζήλευτων…
------------------
Υστερόγραφο: Πάντως, για να ενισχύσοµε συστηµατικότερα την Τεχνικοφιλία των Νέων µας (κόντρα στον υφέρποντα λογιοτατισµό και τον εφιππεύοντα οικονοµισµό), µήπως θα έπρεπε να διδάσκοµε στην Ιστορία των σχολείων µας κι ενα κεφαλαιάκι για την ένδοξη ιστορία της αρχαίας ελληνικής Τεχνολογίας; Καιρός είναι.
Ο αθηναίος πολιτικός Πεισίστρατος, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, καταγόταν από τη Βραυρώνα της Αττικής. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιπποκράτης και η μητέρα του, από το γένος των Νηλειδών της Πύλου, ήταν εξαδέλφη της μητέρας του Σόλωνα. Ο Πεισίστρατος έγινε πολύ δημοφιλής στην Αθήνα όταν το 570 π.X., κατά τον πόλεμο των Αθηναίων με τους Μεγαρείς, κατέλαβε τη Νισαία, το λιμάνι των Μεγάρων.
Δεινός ρήτορας ο Πεισίστρατος εκμεταλλεύθηκε την πολιτική και κοινωνική αστάθεια της Αθήνας μετά τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα και συσπείρωσε γύρω του τα δυσαρεστημένα τμήματα του πληθυσμού, όπως τους μικροκτηματίες των άγονων ορεινών περιοχών και τους ακτήμονες, γι’ αυτό και η παράταξή του ονομάστηκε των Διακρίων (ή Υπερακρίων ή Επακρίων). Ως τότε στην Αττική κυριαρχούσαν δύο παρατάξεις, των Πεδιακών, που εκπροσωπούσε τους πλούσιους γαιοκτήμονες με αρχηγό τον Λυκούργο, και των Παραλίων, με οπαδούς τους πολίτες μεσαίων εισοδημάτων και με αρχηγό τον Μεγακλή, ο οποίος έκλινε περισσότερο προς τη συνέχιση της μετριοπαθούς πολιτικής του Σόλωνα.
Τεχνάσματα για την εξουσία
Επινοητικός και εξαιρετικά φιλόδοξος ο Πεισίστρατος επιχείρησε τρεις φορές να γίνει τύραννος της Αθήνας. Οι δύο πρώτες τυραννίδες του ήταν βραχύβιες αλλά με την τρίτη ο Πεισίστρατος παρέμεινε στην εξουσία ως τον θάνατό του.
Στην πρώτη του απόπειρα να κατακτήσει την εξουσία ο Πεισίστρατος σκαρφίστηκε το εξής τέχνασμα: αφού τραυματίστηκε μόνος του, εμφανίστηκε στην Αγορά καταματωμένος και άρχισε να διηγείται το πώς, ενώ αυτός υπερασπιζόταν τα δίκαια των αδυνάτων, οι αντίπαλοί του τού επιτέθηκαν και λίγο έλειψε να τον σκοτώσουν. Οι Αθηναίοι τον πίστεψαν και, για να τον προστατέψουν από τους εχθρούς του, του έδωσαν προσωπική φρουρά 50 κορυνηφόρους (άνδρες οπλισμένους με ρόπαλα). Με «μαγιά» την προσωπική του φρουρά ο Πεισίστρατος, το 560 π.X., συγκέντρωσε και άλλους μισθοφόρους και κατέλαβε την Ακρόπολη και την εξουσία. Όχι όμως για πολύ. Ο Μεγακλής και ο Λυκούργος ξέχασαν τις διαφορές τους, συμμάχησαν εναντίον του και ενωμένοι κατάφεραν να πάρουν την εξουσία από τα χέρια του Πεισίστρατου και να τον εξορίσουν.
Μόλις ο Πεισίστρατος έφυγε από τη μέση, ο Μεγακλής και ο Λυκούργος άρχισαν πάλι τη διαμάχη. Ο πανέξυπνος Πεισίστρατος, εκμεταλλευόμενος την περίσταση, πήρε με το μέρος του τον μετριόφρονα Μεγακλή ο οποίος μάλιστα του έδωσε για σύζυγο την κόρη του. Αυτή ήταν η τρίτη σύζυγος του Πεισίστρατου. H πρώτη ήταν Αθηναία, με την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Ιππία και τον Ίππαρχο. H δεύτερη ήταν Αργεία, μητέρα του Ηγησίστρατου.
Για να μπορέσει ο Πεισίστρατος να εγκαταστήσει τη νέα τυραννίδα του επινόησε άλλο τέχνασμα. Έβαλε πάνω σε άρμα μια νεαρή γυναίκα ντυμένη με πανοπλία και περικεφαλαία και εν πομπή την έφερε από την Παιανία στην Ακρόπολη διαδίδοντας ότι ήρθε η ίδια η Αθηνά για να τον στέψει άρχοντα της πόλης. Ο λαός της Αθήνας εντυπωσιάστηκε και ο Πεισίστρατος ξανάγινε τύραννος το 558 π.X. Αλλά και πάλι για λίγο. Φαίνεται ότι ο κυριότερος λόγος που απέτυχε και σε αυτή του την προσπάθεια ήταν ότι μόλις εξασφάλισε την τυραννίδα, διατυμπάνισε ότι ο γάμος του με την κόρη του Μεγακλή ήταν τυπικός γιατί αυτός δεν σκόπευε να ενώσει το αίμα του με το αίμα των Αλκμεωνιδών, δηλαδή της οικογένειας του Μεγακλή. Βαθιά προσβεβλημένος ο Μεγακλής συμμάχησε εκ νέου με τον Λυκούργο και οι δυο τους ενωμένοι κατόρθωσαν, το 556 π.X., να διώξουν τον Πεισίστρατο από την Αθήνα, στερώντας του τα πολιτικά του δικαιώματα και δημεύοντας την περιουσία του.
Επιτέλους τύραννος
Ο Πεισίστρατος τότε έφυγε και πήγε αρχικά στην Εύβοια και μετά στη Μακεδονία όπου στο Παγγαίο όρος απέκτησε τον έλεγχο ορυχείων χρυσού και αργύρου και πλούτισε. Ετσι μπορούσε πλέον να συντηρεί έναν αρκετά μεγάλο στρατό μισθοφόρων. Επιπλέον ζήτησε βοήθεια από τους αριστοκράτες φίλους του από τη Θήβα, τη Θεσσαλία, την Ερέτρια και κυρίως από τη Νάξο όπου ο Λύγδαμης, ο μετέπειτα τύραννος του νησιού, πρόσφερε στον Πεισίστρατο και στρατό και χρήμα. Επίσης ο γιος του Ηγησίστρατος στρατολόγησε από τη γενέτειρα της μητέρας του γύρω στους 1.000 αργείους εθελοντές.
Τον στρατό του ο Πεισίστρατος τον συγκέντρωσε στην Ερέτρια και από εκεί έπλευσε στον Μαραθώνα απ’ όπου εκστράτευσε εναντίον της Αθήνας. Ο στρατός του Λυκούργου και του Μεγακλή τον περίμενε στην Παλλήνη. Εκεί όμως ο Πεισίστρατος, πάλι με τέχνασμα, νίκησε τους αντιπάλους του κατά κράτος. Επιτέθηκε το καταμεσήμερο, την ώρα όπου οι Αθηναίοι λαγοκοιμούνταν αποκαμωμένοι από τη ζέστη. Ετσι ο Πεισίστρατος μπήκε θριαμβευτής στην Αθήνα το 546 π.X., ένδεκα χρόνια αφότου τον είχαν διώξει ως προδότη, και επέβαλε την τρίτη τυραννίδα του την οποία διατήρησε ισοβίως.
Φιλαγροτική πολιτική
Μολονότι ο Πεισίστρατος κατέκτησε την Αθήνα με ξένο στρατό, δεν κατέλυσε τους ισχύοντες θεσμούς. Αντίθετα σεβάστηκε τους νόμους του Σόλωνα παρ’ ότι εκείνος στην πρώτη τυραννίδα του Πεισίστρατου είχε κάνει το παν για να μπορέσει να τον διώξει από την εξουσία. Φυσικά ο Πεισίστρατος είχε τον έλεγχο των πάντων. Διατήρησε τον υπάρχοντα διοικητικό μηχανισμό της Αθήνας αλλά φρόντισε να τοποθετήσει σε όλες τις θέσεις-κλειδιά συγγενείς του ή ανθρώπους της απόλυτης εμπιστοσύνης του. Επίσης κατάφερε με ειρηνικά μέσα να αφοπλίσει τους Αθηναίους πείθοντάς τους ότι θα τους προστάτευε με στρατό που θα τον πλήρωνε από τα δημόσια έσοδα, και έστρεψε τα ενδιαφέροντά τους σε παραγωγικότερες ασχολίες αντί του πολέμου. Για να διασφαλίσει το καθεστώς του από τους αντιφρονούντες ο Πεισίστρατος πήρε ομήρους μερικούς νέους από αριστοκρατικές οικογένειες και τους έστειλε στη Νάξο, στον Λύγδαμη, τον οποίο βοήθησε να γίνει τύραννος του νησιού. Επίσης εξόρισε όλους εκείνους που αρνήθηκαν να συμβιβαστούν, όπως τους Αλκμεωνίδες. Ως πρώην αρχηγός των Διακρίων ο Πεισίστρατος κράτησε τις υποσχέσεις που έδινε κάποτε στους οπαδούς του: τα κτήματα που δήμευσε από τους εξόριστους Παραλίους και Πεδιακούς τα μοίρασε στους ακτήμονες και έκανε αναδασμό της γης, κάτι που δεν είχε τολμήσει να κάνει ο Σόλων. Επιπλέον έδωσε στους αγρότες χαμηλότοκα δάνεια ώστε τους μήνες όπου περίμεναν να συλλέξουν τη σοδειά τους να μην αναγκάζονται να μπαίνουν στην πόλη αναζητώντας δουλειά. Θέσπισε επίσης κινητά δικαστήρια τα οποία περιόδευαν στην ύπαιθρο για την επίλυση των διαφορών. Με τον τρόπο αυτό ο Πεισίστρατος περιόρισε την αστυφιλία και αύξησε την αγροτική παραγωγή.
Ανταποδοτική φορολογία
Ο Πεισίστρατος ενθάρρυνε και τη βιοτεχνία και το εμπόριο και επέβαλε τη φορολογία της δεκάτης (10% επί του εισοδήματος). Με τα χρήματα που εισέπραττε από τους φόρους κατασκεύασε δρόμους και πολλά άλλα δημόσια έργα, μνημεία και ναούς που ομόρφυναν την Αττική αλλά ταυτόχρονα πρόσφεραν δουλειά στον αστικό πληθυσμό. Μερικά από τα διασημότερα έργα της εποχής του Πεισίστρατου ήταν το υδραγωγείο, η Εννεάκρουνος ή Καλλιρρόη, το Εκατόμπεδον στην Ακρόπολη προς τιμήν της Αθηνάς, εκεί όπου αργότερα χτίστηκε ο Παρθενώνας, και ο ναός του Ολυμπίου Διός, ο οποίος τελικά ολοκληρώθηκε αιώνες αργότερα από τον ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό.
Μεγάλος προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών υπήρξε επίσης ο Πεισίστρατος. Στην εποχή του καταγράφηκαν για πρώτη φορά τα Ομηρικά Επη και στην πλουσιοτάτη βιβλιοθήκη του είχαν πρόσβαση όλοι οι πολίτες. H αττική αγγειοπλαστική επί των ημερών του γνώρισε μεγάλη άνθηση.
Στο πλαίσιο της φιλολαϊκής πολιτικής του ο Πεισίστρατος αναδιοργάνωσε και αναβάθμισε τις κυριότερες εορτές της Αθήνας, όπως τα Διονύσια και τα Παναθήναια που τόνιζαν την ενότητα του λαού. Εκτός από τις πομπές και τις τελετουργίες εντάχθηκαν στις εορτές και αθλητικοί, μουσικοί και ποιητικοί αγώνες. Υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες ότι ο Θέσπις, ο προπάτορας του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, αναδείχτηκε νικητής στον ποιητικό αγώνα των Μεγάλων Διονυσίων επί Πεισιστράτου, το 535 ή το 533 π.X.
Ειρηνική τυραννίδα
Στα 20 σχεδόν χρόνια της τρίτης τυραννίδας του Πεισίστρατου η Αττική δεν ενεπλάκη σε πόλεμο. Οι σχέσεις του Πεισίστρατου με τους επικίνδυνους γείτονες, κυρίως τη Μεγαρίδα την οποία είχε κατατροπώσει παλαιότερα με νικηφόρο πόλεμο, υπήρξαν άριστες. Το ίδιο και με τις περισσότερες ελληνικές πόλεις. Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες η τυραννίδα του Πεισίστρατου ήταν μάλλον ήπια, σχεδόν «δημοκρατική».
Μετά τον θάνατο του Πεισίστρατου τον διαδέχθηκαν οι γιοι του Ιππίας και Ίππαρχος, οι οποίοι και υπήρξαν οι τελευταίοι τύραννοι της Αθήνας. Το τυραννικό πολίτευμα της Αθήνας καταλύθηκε το 510 π.X.
Στο βαθμό που ένα παιδί εξαρτιέται ολοκληρωτικά από τον γονιό του για να επιβιώσει, μπορούμε να μιλάμε για «αγάπη» του παιδιού προς τον γονιό;
Μπορεί τελικά να διαπιστώσουμε ότι η αγάπη είναι ένα φαινόμενο πολύπλοκο και δαιδαλώδες και μάλλον δεν χωράει σ’ έναν ορισμό δικό μου ή οποιουδήποτε άλλου.
Το παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του εξαρτιέται από τον γονιό του για τα πάντα. Αυτός το ταϊζει, το προστατεύει, το διδάσκει, του κάνει παρέα και το ψυχαγωγεί. Στο βαθμό που του καλύπτει αποτελεσματικά τις περισσότερες ανάγκες του, είναι εντελώς φυσικό το παιδί να έχει θετικά συναισθήματα για τον γονιό του. Αν πάλι, το περιορίζει, το φοβίζει, το δέρνει και γενικά το ταλαιπωρεί, τα συναισθήματά του θα είναι μάλλον αρνητικά. Όπως και να ‘χει το πράγμα, η αλήθεια είναι μία. Το παιδί δεν έχει εκλογή. Είναι υποχρεωμένο να ανέχεται τον γονιό του, είτε του αρέσει είτε όχι. Συνεπώς όσο είναι μικρό και εξαρτημένο από μας, δεν είμαστε ακόμα σε θέση να γνωρίζουμε κατά πόσο μας αγαπάει – με την έννοια της συναισθηματικής κατάστασης – ή όχι.
Καθώς όμως μεγαλώνει και γίνεται όλο και πιο αυτάρκες, η αλήθεια αρχίζει σταδιακά ν’ αποκαλύπτεται. Όσο και να στρουθοκαμηλίζουμε, βαθιά μέσα μας γνωρίζουμε σε τι βαθμό η θετική του συμπεριφορά προς εμάς απορρέει από φόβο, ενοχές, οίκτο, συμπόνοια, ευγνωμοσύνη, συμφέρον, ανάγκη αναγνώρισης ή αγάπη. Αυτό μπορεί να μας λέει ότι μας αγαπάει. Εμείς όμως ξέρουμε. Ξέρουμε αν το λέει γιατί διδάχθηκε ότι είναι ταμπού να πει το αντίθετο, ή γιατί του προσφέραμε το περιβάλλον να αναπτυχθεί και σεβαστήκαμε το δικαίωμά του να γίνει ο άνθρωπος που η ίδια του η φύση του υπαγορεύει.
Ίσως όμως αυτό να είναι και το μεγαλείο της αγάπης του γονιού για το παιδί του. Εξακολουθεί να το αγαπάει ακόμα κι όταν ανακαλύψει πως εκείνο δεν τον αγαπάει. Επιθυμεί την αγάπη του παιδιού του, την επιδιώκει αλλά δεν την θέτει σαν όρο για να το αγαπάει εκείνος. Ακόμα και τη στιγμή που διαπιστώνει ότι έκανε μοιραία λάθη και το παιχνίδι χάθηκε οριστικά, ανακαλύπτει ότι μπορεί τελικά ν’ αγαπάει χωρίς να περιμένει ανταλλάγματα. Είναι οδυνηρή αλλά και λυτρωτική στιγμή που ο γονιός εγκαταλείπει τις προσδοκίες του και με μεγάλη του έκπληξη ανακαλύπτει ότι πράγματι μπορεί και αγαπάει ακόμα κι όταν δεν τον αγαπάνε. Ακόμα κι όταν το παιδί του δεν είναι όπως θα το ήθελε εκείνος. Τι κρίμα να μην το είχε ανακαλύψει μερικά χρόνια πριν. Τότε που έβλεπε το παιδί του σαν μέσον για την προσωπική του καταξίωση ή σαν επένδυση για το μέλλον του
Το κλέος, παραδοσιακή αρεταλογική αρχή, αναπτύσσεται μέσα από τις σχέσεις του με άλλες, συγγενείς ή αντίθετες, ανταγωνιστικές και συνεργατικές, αρχές και αξίες. Ωστόσο δραματοποιείται και επαναπροσδιορίζεται με ιδιαίτερο κάθε φορά τρόπο, ανάλογα με τα πολεμικά και μεταπολεμικά συμφραζόμενα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας.
Το κεντρικό σκηνικό κατάκτησης του κλέους στην Ιλιάδα είναι το πεδίο της μάχης, όπου η επιλογή του πολεμιστή είναι να σκοτώσει ή να σκοτωθεί. Το κλέος καλύπτει και τις δύο πολεμικές εκδοχές μέσα στο έπος, που εγκωμιάζει τόσο το πολεμικό κατόρθωμα του θύτη όσο και κυρίως του θύματος. Προηγούνται αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις όπου το κλέος κερδίζεται με την ήττα του θύματος.
Η πρώτη εφαρμογή νικηφόρου πολεμικού κλέους στην Ιλιάδα εντοπίζεται στο πλαίσιο της αριστείας του Διομήδη, όπου από την αρχή της δηλώνεται ότι η θεά Αθηνά δίνει στον κρατερό Αχαιό μένος και θάρσος για να κατακτήσει κλέος ἐσθλόν («δόξα μεγάλη», Ε 3). Στην κορύφωση της πολεμικής του ορμής ο Διομήδης έρχεται αντιμέτωπος με τον Πάνδαρο και τον Αινεία - σύγκρουση που την απεύχεται έντρομος ο συμπολεμιστής του Σθένελος και προτείνει υποχώρηση. Ο Διομήδης αρνείται να υποχωρήσει και αντιπροτείνει το εξής σχέδιο: στην περίπτωση που η πολύβουλη Αθηνά δώσει στον ήρωα κῦδος («δόξα», Ε 260) και εξοντώσει τους δύο αντιπάλους του, ο Σθένελος καλείται να αρπάξει αμέσως τα θεϊκής καταγωγής άλογα του γιου του Αγχίση, φέρνοντάς τα στο στρατόπεδο των Αχαιών. Έτσι οι δύο Αχαιοί ήρωες, λέει ο Διομήδης, θα κερδίσουν κλέος ἐσθλόν («δόξα μεγάλη», Ε 273).
Κῦδος και κλέος, αν και μπορεί να μεταφράζονται ως «δόξα», διαφέρουν ως προς την πρωτότυπη σημασία τους. Το κῦδος αναφέρεται στην πράξη του πολεμικού κατορθώματος· είναι παροντική, εφήμερη κατά κάποιον τρόπο δόξα, που διατηρείται όσο ο νικητής πολεμιστής βρίσκεται στη ζωή. Έτσι ο Αχιλλέας, όταν με την υποστήριξη της Αθηνάς εξοντώνει τον θείο Έκτορα, θριαμβολογεί: «πήραμε μεγάλη δόξα» (ἠράμεθα μέγα κῦδος, Χ 393). Αντίθετα, το κλέος αναφέρεται στον λόγο· είναι τελική κατάσταση, που κερδίζεται κυρίως στο μέλλον ως ανταμοιβή για ένα προσωπικό κατόρθωμα του ήρωα (ζωντανού ή και νεκρού), ακόμη και μιας ηρωίδας, και συντηρείται ως υστεροφημία μέσα από το στόμα των άλλων. Εξάλλου, το κῦδος κερδίζεται αποκλειστικά για τον ήρωα, ενώ το κλέος εξασφαλίζεται τόσο για τον ίδιο όσο και για τους δικούς του. Με την αριστεία τους οι πολεμιστές δικαιώνουν τη φήμη και των προγόνων τους και, τηρώντας τις συμβουλές τους για υπεροχή στη μάχη, επιδιώκουν να κερδίσουν, όπως ο Έκτορας και ο Τεύκρος, μεγάλη δόξα (μέγα κλέος, Ζ 446) και καλή φήμη (ἐϋκλείη, Θ 285), τόσο για τους ίδιους όσο και για τον πατέρα τους.
Τα άλογα, μαζί με το άρμα, ως λάφυρα, όταν μάλιστα έχουν εξαιρετικά χαρακτηριστικά, αποτελούν δελεαστικό κίνητρο διακινδύνευσης του ιλιαδικού ήρωα και, συνοδεύοντας την εξόντωση του θύματος, είναι σήμα νίκης που επαυξάνει την τιμή του. Ο Δόλωνας, για παράδειγμα, δέχεται να περάσει, μέσα στη σκοτεινή νύχτα, στις γραμμές των Αχαιών, για να κατασκοπεύσει τις προθέσεις τους, με αντάλλαγμα τα αθάνατα άλογα του Αχιλλέα που του υπόσχεται έμμεσα ο Έκτορας (Κ 305 κ.ε., 391 κ.ε.). Σύντομα όμως ο ματαιόδοξος τρωαδίτης ήρωας βρίσκει άθλιο τέλος από τους δύο αντίπαλους κατασκόπους, τον Διομήδη και τον Οδυσσέα. Στη συνέχεια, οι δύο Αχαιοί, επιδιώκοντας τη μεγάλη και απέραντη δόξα (μέγα […] ὑπουράνιον κλέος, Κ 212) που τους έχει υποσχεθεί μαζί με δώρα ο Νέστορας, δολοφονούν, με τη συμπαράσταση της Αθηνάς, τον επίκουρο των Τρώων Ρήσο και τους συμπολεμιστές του, αρπάζοντας τα πανέμορφα και φοβερά άλογα του θράκα βασιλιά (Κ 435 κ.ε., 545 κ.ε.), τα οποία και φέρνουν ως έπαθλο της νίκης τους στο στρατόπεδο των Αχαιών.
Άμεσα ή έμμεσα η αρπαγή αλόγων ως πηγή κλέους είναι ανάλογη με την πράξη της απογύμνωσης του νεκρού πολεμιστή από τα όπλα του: πέρα από τη χρηστική ή τη συμβολική τους αξία και σημασία, και οι δύο ενέργειες λειτουργούν καταρχήν ως ορατό σήμα θριάμβου του νικητή σε σχέση με τον σωματικό αφανισμό του θύματος. Τα όπλα εξάλλου ονομάζονται κλυτά, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μια ασπίδα, όπως του γέροντα Νέστορα, έχει κλέος που «φτάνει μέχρι τον ουρανό» (οὐρανὸνἵκει, Θ 192) - υπερθετικός χαρακτηρισμός, ο οποίος στην Οδύσσεια επιφυλάσσεται για το διάσημο τραγούδι (θ 74) και τη φήμη των συζύγων της Ιθάκης, του Οδυσσέα και της Πηνελόπης (ι 20, τ 108).
Το ευρύτερο λεκτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο πολεμιστής διακηρύσσει την προσδοκία της κατάκτησης του πολεμικού του κλέους είναι το κατά κανόνα θεόδοτο εὖχος (καύχημα και έπαρση της πολεμικής ανωτερότητας). Ο Έκτορας αποφασίζει να αναμετρηθεί με τον Αχιλλέα αφήνοντας στη βουλή του Δία την έκβαση της μονομαχίας (Χ 130). Λέει:
Ας δούμε σε ποιον από τους δυο θα δώσει ο Ολύμπιος δόξα [εὖχος].
Αν ο τρωαδίτης ήρωας εξοντώσει τον Αχιλλέα, τότε θα μπορεί ο ίδιος να καυχιέται (εὔχεται) για την πολεμική του ανωτερότητα στη μάχη. Γενικότερα, όταν ο πολεμιστής μπορέσει να κλείσει τα στόματα των άλλων, ώστε κανείς να μην κομπάζει πλέον για κάποια πολεμική του υπεροχή, τότε μπορεί να εξασφαλίσει αυτός μέσα στην κοινότητά του κλέος για κάποια πολεμική του δεξιοσύνη. Παράδειγμα ο τρωαδίτης Πάνδαρος, μπροστά στον οποίο κανείς Λυκιώτης δεν καυχιέται (εὔχεται, Ε 173) πως είναι ανώτερός του στο τόξο. Στην πλοκή κάποτε της Ιλιάδας, όπως συμβαίνει με το κῦδος και το κλέος, το εὖχος, ενταγμένο στη ρητορική της πολεμικής σύγκρουσης, έχει ειρωνικό χαρακτήρα, που προετοιμάζει τη μετακίνηση του πολεμιστή από υποψήφιο θύτη σε θύμα.
Πρόσθετα σήματα πολεμικού κλέους δραματοποιούνται στη μάχη που δίνεται γύρω από το σώμα του νεκρού Πατρόκλου στη δέκατη έβδομη ραψωδία, που εξελίσσεται σε αριστεία του Μενελάου. Ο Πάτροκλος κείτεται νεκρός, ντυμένος προφανώς ακόμη τα θεϊκά όπλα του Αχιλλέα, ενώ ο τρωαδίτης Εύφορβος -πρώτος θνητός μετά τον Απόλλωνα που τον πλήγωσε πισώπλατα- διεκδικεί τα όπλα. Προκαλεί έτσι τον Μενέλαο, που στέκεται πάνω από τον νεκρό συμπολεμιστή του αποτρέποντας τη σκύλευσή του (Ρ 12-17):
Γιε του Ατρέα, διόθρεφτε Μενέλαε, αρχηγέ του στρατού, κάνε πίσω, παράτησε το νεκρό και άφησε τα ματωμένα λάφυρα· γιατί κανένας από τους Τρώες και τους ένδοξους επίκουρους δε χτύπησε πριν από μένα με το δόρυ του τον Πάτροκλο μέσα στη δυνατή μάχη· γι᾽ αυτό άφησέ με να πάρω δόξα μεγάλη [κλέος ἐσθλόν] μέσα στους Τρώες, μη σε χτυπήσω και σου πάρω τη γλυκιά ζωή.
Το κλέος ἐσθλόν που διεκδικεί με την αφαίρεση των όπλων του Αχιλλέα ένας όχι και τόσο σημαντικός ήρωας, τον οδηγεί στον θάνατο. Η απειλή του Εύφορβου εκλαμβάνεται ως ανόητη καυχησιολογία από τον Μενέλαο, που τον εξοντώνει αμέσως και επιχειρεί να αφαιρέσει τα κλυτά του όπλα. Η επαπειλούμενη σκύλευση του Εύφορβου από τον Μενέλαο προοιωνίζεται την αρπαγή της πανοπλίας του Πατρόκλου από τον Έκτορα. Τα κλυτά όπλα του Αχιλλέα περνούν τελικά στον τρωαδίτη ήρωα (Ρ 125) που όμως, κυνηγημένος από τον Αίαντα, καταφεύγει μέσα στο κάστρο, δίνοντας τα όμορφα όπλα του Αχιλλέα στους Τρώες, για να τα φυλάξουν ως ανάμνηση της μεγάλης δόξας του (μέγα κλέος, Ρ 131). Ο ακροατής γνωρίζει ότι το μέγα κλέος του τρωαδίτη ήρωα δεν θα πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον μ᾽ αυτό τον τρόπο. Ο Γλαύκος, βλέποντας τον Έκτορα μέσα στο κάστρο της Τροίας, ειρωνεύεται το καλό του όνομα (κλέος ἐσθλόν, Ρ 143) και τον κατηγορεί για δειλία. Ο Έκτορας τότε αντιδρά στον ψόγο: δίνει τα δικά του όπλα στους Τρώες να τα φυλάξουν στο Ίλιο και παίρνει πίσω τα ἄμβροτα όπλα του Αχιλλέα, τα οποία και φορά διεκδικώντας με καυχησιολογίες την ανάκτηση του σώματος του Πατρόκλου. Υπόσχεται μάλιστα σε όποιον τον βοηθήσει ότι θα μοιραστεί μαζί του λάφυρα και κλέος (Ρ 232).
Ήδη ωστόσο η χειρονομία του Έκτορα να αφαιρέσει από τον Πάτροκλο τα όπλα του Αχιλλέα, για τον Δία, που ελεεινολογεί τη μοίρα του Έκτορα, σηματοδοτεί τη στέρηση του νόστου του: η Ανδρομάχη δεν θα δεχτεί από τον άντρα της τα κλυτά όπλα του γιου του Πηλέα (Ρ 207-208). Το κλέος της νίκης, που διεκδικεί ο τρωαδίτης ήρωας, θα τον οδηγήσει σύντομα στο κλέος του δικού του θανάτου. Εξάλλου, τα ἄμβροτα όπλα, παραδομένα από τους ολύμπιους στον Πηλέα, είχαν αποκλειστικό κληρονόμο τους τον γιο του γέροντα, τον Αχιλλέα, που επίσης τώρα, όπως ο Έκτορας, δεν θα ζήσει για να τα χαρεί μέχρι τα γηρατειά του (Ρ 194-197). Στη δυσαρέσκεια του Δία απέναντι στην υπερβολική συμπεριφορά του Έκτορα εμπλέκονται, εκτός από τα ἄμβροτα όπλα, και τα αθάνατα άλογα του Αχιλλέα. Όταν αυτά θρηνούν ακίνητα, σαν αμετακίνητη επιτύμβια στήλη, την απώλεια του ηνιόχου τους, ο Δίας, συμπονώντας τα, δηλώνει ότι δεν θα επιτρέψει να εκδηλωθεί σε βάρος τους μια νέα αδικία από τον Έκτορα.
“Η ευτυχία είναι το νόημα και ο σκοπός της ζωής.” ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Η ευτυχία δεν είναι κάτι που έρχεται κατά τύχη ή από την ύπαρξη υλικών αγαθών αλλά μια κατάσταση που αποφασίζω για μένα και την προκαλώ . Είναι μια αίσθηση ικανοποίησης από αυτά που έχουμε χωρίς να σημαίνει ότι δεν προσπαθώ για καλύτερα αποτελέσματα σε όλους τους τομείς : φυσικό, διανοητικό, συναισθηματικό, πνευματικό
Μόνο τη τηλεόραση να ανοίξετε φτάνει για να αρχίσουν να ρέουν όλα τα αρνητικά γεγονότα και συναισθήματα πίκρας, θυμού, απογοήτευσης.
"Η επιτυχία δεν είναι το κλειδί της ευτυχίας αντίθετα η ευτυχία είναι το κλειδί για την επιτυχία. Αν αγαπάτε αυτό που κάνετε τελικά θα επιτύχετε.” Albert Schweitzer Βασική αρχή είναι να μη συνδέετε την ευτυχία με την επιτυχία
"Η δράση δεν φέρνει πάντα ευτυχία, αλλά δεν υπάρχει ευτυχία χωρίς αυτήν.” Benjamin Disraeli
Σε δύσκολες καταστάσεις δεν έχετε τίποτα να χάσετε αν δοκιμάσετε κάτι από αυτά που ακολουθούν. Το χειρότερο να μείνετε στην ίδια θέση
Όταν είστε σε μια τρύπα μη σκάβετε άλλο
Ανοιχτείτε στους άλλους. Κάθαρση = μιλάω για τα προβλήματα μου με κάποιον που εμπιστεύομαι. Όταν αισθάνεστε πολύ ξεχωριστοί δεν έχετε φίλους να μιλήσετε. Το να τα κρατάτε μέσα σας είναι ότι χειρότερο. Η τεράστια θεραπευτική δύναμη που κρύβεται στο ΛΟΓΟ. Φεύγουν οι ανησυχίες και θεραπεύεσαι καθώς μιλάς ίσως γιατί ξεκαθαρίζονται καλύτερα μέσα μας οι ανησυχίες. Όλοι ξέρουμε ότι όταν βγάζουμε από μέσα μας αυτά που μας βαραίνουν ανακουφιζόμαστε. Η απομόνωση είναι επικίνδυνη. Βγείτε έξω ανακατευτείτε με άλλους ανθρώπους Καλό είναι να μοιραζόμαστε τις ανησυχίες μας με τους γύρω μας - χωρίς όμως να γινόμαστε φορτικοί ή γκρινιάρηδες
“Χρειάζονται πολύ λίγα για να έχει κανείς μια ευτυχισμένη ζωή. Όλα είναι μέσα μας και κυρίως στο τρόπο που σκεφτόμαστε.” Marcus Aurelius
Μετατρέψτε τις αρνητικές σκέψεις και ανησυχίες σε θετικές δράσεις. Άλλο ανησυχώ για κάτι και άλλο κάνω κάτι γι αυτό. Αν δεν κάνετε τίποτα θα βυθίζεστε περισσότερο. Μη λέτε: δεν μπορώ, δεν θα τα καταφέρω κλπ Αναρωτηθείτε : αυτή η αρνητική σκέψη με βοηθάει να είμαι καλά; Αν όχι αλλάξτε την. Αν κάποιες σκέψεις σας κρατάνε σε κατάσταση στενοχώριας ή θυμού, ακόμη και δίκιο να έχετε αναρωτηθείτε : αυτές οι σκέψεις με βοηθάνε να είμαι καλά ; Μου είναι χρήσιμες ; με βοηθάνε να πάω μπροστά και να επιτύχω τα όνειρα μου ή με κρατάνε δέσμιο; Μήπως χάνω χρόνο παρόλο που έχω δίκιο; Μόλις αρχίσετε να κάνετε κάτι ανεβαίνει η αυτοπεποίθηση και δημιουργείται μια δυναμική. Ένα πλοίο ακίνητο δεν κυβερνιέται εύκολα σε αντίθεση με ένα που έχει αρχίσει να κινείται. Η ενεργοποίηση είναι το αντίδοτο κάθε ανησυχίας Σκέψεις τύπου "τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο" ή "μας περιμένουν ακόμα πιο δύσκολες μέρες" όχι μόνο δεν οδηγούν πουθενά, αλλά θολώνουν την κρίση μας και επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τη διάθεσή μας. Η θετική στάση - ως μόνο αντίδοτο - εξακολουθεί να προέρχεται από τις μικρές χαρές της ζωής.
Ολοκληρώστε κάτι Βάλτε μπροστά κάποια δουλειά και ολοκληρώστε την, με χαρά και μουσική. Καμαρώστε αυτό που κάνατε. Πανηγυρίστε την επιτυχία σας. Βάλτε στόχους μικρούς που είναι κατορθωτοί και που το αποτέλεσμα εξαρτάται από εσάς προσωπικά κάνοντας μικρά βήματα
Αρνηθείτε να σας βάλει κάτω η κατάσταση: Επαναστατήστε απέναντι σε ανθρώπους και καταστάσεις που ελέγχουν τα συναισθήματα σας. Μη τους δίνετε τη δύναμη να σας πληγώνουν συναισθηματικά. Πέστε στον εαυτό σας : δεν δίνω πλέον τον έλεγχο σε κανέναν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχω συναισθήματα
Αξιοποιήστε το χρόνο σας αποκτώντας τον έλεγχο για το που ξοδεύεστε. Μερικοί σχεδιάζουν πολύ περισσότερα από όσα μπορούν και απογοητεύονται. Όμως μπορείτε να κάνετε περισσότερα αν τα σπάσετε σε μικρά κατορθωτά κομμάτια. Να βάλετε στόχους και να τους κολλήσετε γύρω, να τους βλέπετε συχνά μέσα στο χώρο σας ώστε να μένετε εστιασμένοι σε κάτι σοβαρό. Είναι σημαντικό να είναι γραμμένοι με τρόπο που το ασυνείδητο να βλέπει ότι ήδη έχουν πραγματοποιηθεί Αντί να γράψετε: θέλω να βγάζω 5000 την εβδομάδα, γράψτε: βγάζω 5000 την εβδομάδα. Να βάζετε μεγάλους στόχους όχι απλά λογικούς και εύκολους. Θυμηθείτε την επίδραση της διαφοράς δυναμικού. Προγραμματίστε μια δυο δουλειές για την επόμενη ημέρα από βραδύς
“Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι τόσο ευτυχισμένοι όσο επιτρέπουν οι ίδιοι στο μυαλό τους να είναι .” Abraham Lincoln
Επιλέξτε την ευτυχία. Όπως και με την δυστυχία και μιζέρια είναι μια επιλογή . Όπως στην καθημερινή ζωή επιλέγουμε τι θα φορέσουμε, που θα πάμε, πως θα ερμηνεύσουμε αυτά που μας συμβαίνουν. Αυτό δεν γίνεται αυτόματα αλλά σιγά -σιγά μπορεί κανείς να μένει εστιασμένος στα θετικά . Ο απλούστερος τρόπος είναι να είναι κανείς ευγνώμων με αυτά που έχει : τον καιρό, την υγεία του, τους φίλους του, το φαγητό που έχει μπροστά του το καθαρό νερό, παπούτσια, το άτομο που περιπατάει δίπλα του. Μπορείτε να φτιάξετε ένα σημειωματάριο και κάθε μέρα να γράφετε 5 πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμων στη ζωή. Να αρχίσετε να κρατάτε ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης για αυτά που έχετε και πάνε καλά και να γράφετε μια φορά την εβδομάδα τουλάχιστον 5 πράγματα αρχίζοντας από την υγεία, ελευθερία, παιδεία κλπ
Να κάνετε παρέα με άτομα που σας ανεβάζουν. Σας δείχνουν ακόμη και χωρίς λόγια ένα δρόμο
Κλείστε την τηλεόραση κυρίως μην ακούτε ειδήσεις. Ξοδέψτε καλύτερα το χρόνο αυτό διαβάζοντας κάτι που σας ξεκουράζει, σας εμπνέει ή σας βοηθάει στα σχέδια σας .
Φροντίστε την φυσική σας κατάσταση : σωστή διατροφή, τακτική άσκηση και τον ύπνο που θέλει . Όταν έχετε μια κανονική εμφάνιση , ανεβαίνει και η αυτοπεποίθηση και η ενεργητικότητα σας. Ο καλός ύπνος περιλαμβάνει σκοτάδι, να αποφεύγετε τον καφέ μετά τις 8 το βράδυ και όχι εργασία μέχρι αργά τη νύχτα( οι σκέψεις και τα θέματα που καταπιαστήκατε στριφογυρίζουν στο μυαλό τη νύχτα )
Αποκτήστε ένα χόμπι που να περιλαμβάνει κατανάλωση σωματικής ενέργειας. Μένοντας άπραγος, σκέφτεσαι και ξανά σκέφτεσαι τα ίδια και τα ίδια Μη περιμένετε να σας συμβεί από κάποια πρόσκληση. Κάντε το εσείς
Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης, γιόγκα και τη χρήση της σωστής μουσικής για να αδειάζει το μυαλό και το σώμα από την αρνητικότητα. Χαλαρώστε με μουσική και αναπνοές βαθιές από την κοιλιά - με εστίαση στην είσοδο και έξοδο του αέρα
Δώστε προτεραιότητα στις καλές σχέσεις με φίλους
Κάθε πρωί να ξεκινάτε την ημέρα – αυτό δίνει και το ρυθμό για όλη τη μέρα – με κάτι όμορφο. Το καλύτερο είναι να κάνετε κάποιες ενέργειες που ¨καθαρίζουν¨ είτε εσάς είτε το περιβάλλον σας !!!!
"Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι σχεδιάζουν ενέργειες , δεν σχεδιάζουν αποτελέσματα .” Dennis Waitley Εστιάστε στην διαδικασία και όχι στα αποτελέσματα. Μην αγχώνεστε με τα αποτελέσματα αλλά κάντε τη δουλειά σας καλά και τα αποτελέσματα θα έρθουν
"Το μυστικό της υγείας του σώματος και του μυαλού είναι να μη σκεπτόμαστε για το παρελθόν ή να ανησυχούμε για το μέλλον αλλά να ζούμε το παρόν με σοφία.” Buddha
Να βρίσκεστε στο εδώ και τώρα. Το αύριο δεν έχει έρθει και το παρελθόν πέρασε και δεν γυρίζει. Τον μόνο χώρο και χρόνο που έχουμε διαθέσιμο είναι το τώρα. Μερικοί στενοχωριούνται για αυτά που έγιναν και ανησυχούν για το αύριο. Από το παρελθόν το μόνο που πρέπει να παίρνουμε μαζί μας σήμερα είναι τα μαθήματα . Τα τέρατα και σημεία που εμφανίζονται στο μυαλό μπορεί ποτέ να μην έρθουν. Σκεπτόμαστε και ανησυχούμε για πράγματα πάνω στα οποία δεν έχουμε έλεγχο. Ο πιο σύντομος δρόμος για εξάσκηση είναι η παρουσία στο εδώ και τώρα όταν κάποιος μας μιλάει αντί να σκεφτόμαστε – το μέλλον - τι θα του απαντήσουμε μετά. Να μη κάνετε κριτική και να εκτιμάτε αυτά που έχετε. Δεν χρειάζονται όλα τόσο ανάλυση. Ανοιχτείτε στην εμπειρία αντί να ψάχνετε να την κατηγοριοποιήσετε με επίθετα. Απολαύστε αυτό που συμβαίνει τώρα. Δείτε τα πράγματα σαν να τα βλέπετε για πρώτη φορά
"Αν θέλετε ευτυχία για μια ώρα –πάρτε ένα υπνάκο. Αν θέλετε ευτυχία για μια μέρα πηγαίνετε για ψάρεμα. Αν θέλετε ευτυχία για ένα χρόνο ξοδέψτε την περιουσία σας . Αν θέλετε ευτυχία για όλη τη ζωή σας βοηθήστε κάποιον άλλο άνθρωπο.” Chinese Proverb
Να βοηθάτε τους άλλους ανθρώπους ώστε να νιώθουν ευτυχισμένοι. Όταν κάνεις κάποιον ευτυχισμένο το παίρνεις και εσύ, το νιώθεις, έρχεται πίσω σε σένα. Σαν ανταπόδοση οι άνθρωποι θα κάνουν το ίδιο μαζί σου. Μπορείς να το κάνεις δίνοντας αξία στον άλλον σαν άτομο. Ο πιο απλός τρόπος είναι η ακρόαση και ενσυναισθηση. Μπορείς όμως να το κάνεις δίνοντας το χρόνο σου ή την σωματική σου παρουσία και βοήθεια Όταν οι άλλοι σου δίνουν – για λίγο- νιώθεις καλά αλλά αυτό δεν έχει διάρκεια. Το ΕΓΩ θέλει όλο και περισσότερο. Όπως όταν αγοράζεις ένα ζευγάρι παπούτσια και νιώθεις πολύ καλά για λίγο, μετά όμως ; γυρνάς στο κανονικό σου. Δυστυχώς όταν νιώθεις άσχημα θέλεις κάποιος να σου δώσει γι αυτο χρειάζεται να βάλετε ένα post να το βλέπετε συνέχεια : Αισθάνεστε άσχημα; προσφέρετε κάτι.
Αντί να περιμένετε να σας δώσουν ενεργοποιήστε και προκαλείτε τη λειτουργία του νόμου. Δίνοντας θετικά πράγματα στους άλλους αρχίζεις να νιώθεις ότι είσαι ένα άτομο που του αξίζει να ζει ευτυχισμένα. Αν πιστεύετε ότι δεν σας αξίζει η ευτυχία δεν υπάρχει τρόπος να την έχετε ποτέ. Γι αυτό μην σαμποτάρετε τον εαυτό σας , μη βάζετε μονοί σας τρικλοποδιές στον ίδιο σας τον εαυτό. Ο πιο απλός τρόπος να σαμποτάρετε πχ την ευτυχίας ας είναι να είστε κριτικοί με τους ανθρώπους γύρω σας. Όπως είναι γνωστό σε κανέναν δεν αρέσει να του κάνουν κριτική. Από την άλλη καλύτερα να χαιρόσαστε και να γελάτε με την παρέα σας αντί να ασκείτε κριτική. Όταν θα σταματήσετε να ασκείτε κριτική στους άλλους θα πάψετε να κάνετε κριτική και στον εαυτό σας και θα τον αποδεχτείτε πιο εύκολα. Οι κοινές δυσκολίες μας δίνουν την ευκαιρία να μάθουμε να συμμεριζόμαστε ο ένας τον άλλο, και έτσι να συναισθανθούμε ότι δεν είμαστε μόνοι. Μπορούμε να οργανωθούμε - όπως συμβαίνει στην Ευρώπη - σε ομάδες αλληλοϋποστήριξης, με πολύ θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τη διάθεσή μας (πχ στη γειτονιά, ανταλλαγή σε φύλαξη των παιδιών).
Μην συγκρίνεστε με τους άλλους ( αυτοκίνητα, σπίτια, χρήματα, θέση, κλπ ). Η σύγκριση θα σας δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα. Μη ξεχνάτε ότι ο τρόπος που συμπεριφέρεστε στους άλλους αντανακλά τον τρόπο που φέρεστε στον εαυτό σας
Να κάνετε πράγματα που σας αρέσουν που αξιοποιούν τις δεξιότητες σας και δώστε περισσότερο χρόνο σε αυτά. Τι από αυτά που κάνεις σε κρατάνε ζωντανό; χαρούμενο; τι κάνεις τσάμπα επειδή σου αρέσει; Με τι ξεχνάς το πώς περνά η ώρα; αν τώρα είστε πνιγμένος τι ήταν αυτά που σας έδιναν ζωή όταν ήσασταν πιο νέος; σε τι έχετε ταλέντο; Τι σας κρατάει να το συνδέσετε με την κύρια απασχόληση σας έστω και σαν μερική απασχόληση; εντοπίστε από το διαδίκτυο άτομα που βγάζουν χρήματα από αυτό που σας αρέσει
"Όταν εγκαταλείπω αυτό που είμαι, γίνομαι αυτό που θα μπορούσαν αν γίνω” Lao Tzu
Άστο να πάει. Κουβαλάμε πράγματα πολλά μαζί μας από το παρελθόν είτε φυσικά, είτε στο μυαλό μας. Απαλλαγείτε από πράγματα, θα νιώσετε ελαφρότερος με μεγαλύτερη διάθεση για ζωή. Αναρωτηθείτε μήπως αυτό που κουβαλάτε είναι μια συνήθεια από το παρελθόν που ίσως είχε κάποια σημασία αλλά τώρα δεν την χρειάζεστε πια – ¨το κουβερτάκι¨; Απαλλαγείτε ακόμη και από την ανάγκη να έχετε δίκιο – να βγαίνουν δηλαδή οι άλλοι λάθος –Αποδεχτείτε το και αφήστε το να φύγει με μια ευλογία. Μην αντιστέκεστε μη ξοδεύετε ενέργεια γιατί το δυναμώνετε. Αυτό δεν σημαίνει υποχώρηση και μη αντιμετώπιση. Σημαίνει θα βρω άλλους τρόπους να επιτύχω. Εγκαταλείψτε τις μικρότητες και κοιτάξτε τα σημαντικά. Κυρίως απαλλαχτείτε από την αγωνία να ελέγχετε το αποτέλεσμα των ενεργειών σας –κυρίως δεν μπορείτε να ελέγχετε το πώς ο άλλος θα πάρει αυτό που κάνετε ή λέτε. Έτσι κάνω αυτό που θεωρώ σωστό, λαμβάνω υπόψη μου τον άλλον αλλά ποτέ δεν ξέρετε !!!! Απαλλαγείτε από την αυτό-εικόνα, την ταυτότητα που κουβαλάτε από το παρελθόν και που την προασπίζεστε. Ζήστε σαν το νερό και αλλάξτε όπως αυτό ακόμη και καταστάσεις
Να φαίνεστε χαρούμενος.Να χαμογελάτε εσωτερικά και εξωτερικά. Και μόνο το χαμόγελο αλλάζει τη διάθεση. Φορέστε μια χαρούμενη φάτσα και χαμογελάστε μπροστά στο καθρέφτη. Μιλήστε σε αγνώστους. Να είστε ο καλύτερος εαυτός σας με διάφανη συνείδηση. Μην κάνετε έκπτωση αρχών
Αποφύγετε κάθε κριτική. Μην κάνετε το λάθος να ψάχνετε την αιτία του προβλήματος ή κάποιον να ρίξετε τις ευθύνες για να ασκήσετε κριτική. Προσωρινά αυτό δίνει μια ανακούφιση αλλά δεν σας βγάζει από τη τρύπα. Η εστίαση στη κριτική ενεργοποιεί αρνητικές σκέψεις και έτσι δεν βοηθάτε τον εαυτό σας. Το να περιγράφετε τι είναι στραβό ή λάθος , δεν είναι το ίδιο με το να σκέφτεστε τι είναι το σωστό. Λέγοντας τι δεν σου αρέσει σε κάποιον δεν είναι το ίδιο με το να λέτε τι σας αρέσει. Η αρνητικότητα δημιουργεί φόβο και ανησυχία. Αναρωτηθείτε: αυτή η αρνητική προσέγγιση με βοηθάει; Αν ΝΑΙ μετατρέψτε αμέσως την αρνητικότητα σε θετική δράση. Αν ΟΧΙ εγκαταλείψτε την αμέσως. Μην κατηγορείτε ούτε τον εαυτό σας. Καλύτερα να ξοδέψετε την ενεργητικότητα σας στο να κάνετε κάτι
Χρησιμοποιήστε το θυμό υπέρ σας και διοχετεύστε τον σε κανάλια δημιουργικά, εποικοδομητικά. Αποκτήστε νέες ικανότητες που θα σας φέρουν σε καλύτερη θέση. Αποκτήστε νέες εμπειρίες
Η ευτυχία προκύπτει όταν ελαττώνουμε και περιορίζουμε τις ανάγκες και επιθυμίες μας. Είναι μια καλή ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τις πραγματικές μας ανάγκες, διότι η ψυχική ισορροπία δεν απαιτεί τα "πολλά", αλλά τα "απλά".
"Ευτυχία δεν βρίσκεται στην κατοχή χρημάτων ή πραγμάτων. Βρίσκεται στην χαρά της δημιουργικής προσπάθειας, στη ευχαρίστηση της πραγμάτωσης.” Franklin D. Roosevelt
Να ψάχνουμε την ευτυχία μέσα στο μυαλό μας και όχι στα πράγματα
Στη ζωή άλλοτε είμαστε στο πάνω και άλλοτε στο κάτω μέρος του κύκλου. Στο κάτω μέρος μένει κανείς όταν το επιλέξει
Αναρωτηθείτε : Τι μάθημα μου στέλνει η ζωή με τη δυσκολία αυτή; Αυτό στην αρχή δεν είναι εύκολο και συχνά μοιάζει ανόητο ή γελοίο, με τον καιρό θα βρείτε ότι είναι το μοναδικό εργαλείο εξέλιξης.
Περιτυλίξτε τον πόνο με αγάπη. Μην αρνείστε τον πόνο από αυτό που συνέβη ( απώλεια, αλλαγή)
Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο Ανησυχώ για ένα πρόβλημα και Κάνω κάτι για να το λύσω. Η ανησυχία δεν έλυσε ποτέ κανένα πρόβλημα
Δεν έχεις ανάγκη από άλλους σωτήρες. Είσαι σίγουρος ότι θα σε σώσουν και θα σε πάνε σε ασφαλές μέρος; Όχι καλέ μου , καλή μου. Έσύ έχεις την δύναμη, εσύ κρατάς τα πάντα στα χέρια σου. Είσαι δυνατός ξέρεις τι θέλεις και που θέλεις να πας μην αφήνεις άλλους να κουμαντάρουν το καράβι της ζωής σου. Ναι έπιασε τρικυμία έχεις τη δύναμη να σώσεις το καράβι σου δικό σου είναι δεν μπορείς να το εμπιστευτείς πουθενά γιατί θα στο ρίξουν σε ξέρα για να το βουλιάξουν. Μάθε επιτέλους εσύ είσαι ο Καπετάνιος , εσύ κουμαντάρεις και κανένας άλλος. Θα γνωρίσεις πολλούς υποτιθέμενους σωτήρες. Δεν σου χρειάζονται μην τους αφήνεις να επέμβουν πουθενά ζημιά και καταστροφή θα σου προκαλέσουν ακόμα πιο μεγάλη. Μόνος σου θα παλέψεις με τα τεράστια κύματα που δεν είναι τίποτα άλλο από αυτά που πρέπει να φτιάξεις και να διορθώσεις στον εαυτό σου. Γι αυτό η ζωή σου δημιουργεί θαλασσοταραχές για να τα δεις και να τα πολεμήσεις μόνος σου. Όταν λευτερωθείς θα κοπάσουν όλα και θα βγεις νικητής και ελεύθερος από όλους και τα πάντα και θα αισθανθείς απέραντη γαλήνη και σοφία μέσα από όλα αυτά που πέρασες.
Μην γίνεστε ένα με αυτόν τον κόσμο, και γίναμε όλοι ένα με αυτόν!
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι το καλό θα φέρει πάντα την αντίδραση του κακού, όπως και το ότι δεν φτάνει να είμαστε μόνον καλοί, διότι οι αντιδράσεις μας απέναντι σε ότι διαφορετικό σχεδόν πάντα προέρχονται από το κακό.
Για τον λόγο αυτόν πρέπει να κατανοήσουμε όλοι μας τι είναι ο ανώτερος μας εαυτός ο πνευματικός, κάτι που σήμερα φαντάζει ως αστείο, αφού σχεδόν όλοι οι άνθρωποι ζουν σύμφωνα με τον νόμο της δυαδικότητας αυτού του κόσμου, της δράσης και αντίδρασης μέσα από το "εγώ" τους.
Πως θα επιφέρουμε την αρμονία όμως; διότι η αρμονία επιφέρει την πλήρη αδράνεια μας σε αυτόν τον κόσμο.
Η πνευματική αναγέννηση του ανθρώπου επιτυγχάνεται με την αγαθή σκέψη για τα πάντα, δεν νιώθεις ποτέ μέσα σου ότι πρέπει να εκμεταλλευτείς τους συνανθρώπους σου! όποιος το κάνει ηθελημένα ενώ το γνωρίζει, άρα δρα εκούσια, και όχι ακούσια, ζει σύμφωνα με τους νόμους της σάρκας, και όχι του πνεύματος, και η σάρκα ανήκει στην ύλη άρα και θα υποστεί τον νόμο της δικαιοσύνης!.
Και δικαιοσύνη είναι όλες οι δυστυχίες αυτού του κόσμου! ότι δώσεις αυτό θα πάρεις! είτε ατομικά ο καθένας, είτε συλλογικά ως ανθρωπότητα.
Όταν κατανοήσουμε ότι ποτέ δεν πρέπει να κάνουμε σκέψεις προς εκμετάλλευση του εγώ μας, έναντι των άλλων, τότε θα πιάσουμε την βάση της αρμονίας! Και η αρμονία δεν επιφέρεται με την αδράνεια, αλλά κατανοώντας τον ανώτερο εαυτό μας, ούτε το καλό ούτε το κακό, μα το αγαθό μέσα μας.
Με το αγαθό οδηγό μας συμμετέχουμε στον κόσμο με την ομορφιά των σκέψεων μας! και όταν οι άνθρωποι κατανοήσουν την αλήθεια, τότε και μόνον αυτός ο κόσμος θα γίνει φως!
Οι άνθρωποι που εκπέμπουν Ερεβοκτόνο φως, έλκουν όλες τις σκοτεινές οντότητες ανθρωποειδή, όπου τρέχουν να απορροφήσουν την φωτεινή ενέργεια για να τονώσουν το εγώ τους! και όχι για να μάθουν και κατανοήσουν το φως.
Ζούμε όμως ακόμη σε έναν κόσμο του εγώ, των κατώτερων ενστίκτων ενός κατώτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι δεν μπορούν να συλληφθούν το φως, και βλέπουν τον ενάρετο συνάνθρωπο τους ως γεύμα προς δικήν τους τέρψην.
Η οικονομική κρίση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια, έχει εντείνει τις δυσκολίες που βιώνουμε και τις έχει κάνει πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμες.
Η ψυχική μας υγεία έχει κλονιστεί αρκετά, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να βιώνουν κρίσεις πανικού, αλλά και διάφορες φοβίες όπως κλειστοφοβία, κοινωνική φοβία κλπ. Κάθε τι όμως που βιώνουμε και παρεμποδίζει την καθημερινότητα μας, έρχεται για να μας πει κάτι για εμάς και την ζωή μας. Να μας μεταφέρει ένα μήνυμα, το οποίο δεν μπορούμε να ακούσουμε με άλλον τρόπο.
Οι φοβίες και οι κρίσεις πανικού, έχουν έναν κοινό παρονομαστή, το άγχος! Οι κρίσεις πανικού είναι για όλους τρομακτικές, αλλά ευτυχώς αποτελούν σωματικά αβλαβή επεισόδια. Μπορούν να συμβούν τυχαία, αλλά συνήθως εκδηλώνονται μετά από έκθεση σε διάφορες καταστάσεις που προκαλούν άγχος. Οι άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις πανικού μπορεί να φοβούνται ότι πεθαίνουν ή ότι πνίγονται, να έχουν πόνο στο στήθος ή να πιστεύουν ότι έχουν άλλα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής. Άλλοι μπορεί να εμφανίσουν άλλα συναφή σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία και αίσθημα έντονων παλμών, ζάλη, αίσθημα αστάθειας ή λιποθυμίας, δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα ασφυξίας), πόνοι στο στήθος ή δυσφορία, αίσθημα πνιγμού, ναυτία ή ανακάτεμα στο στομάχι, εξάψεις ή κρυάδες ή εφίδρωση.
Τι έχουν να μας πουν όμως για την ζωή μας; Τι σκοπό εξυπηρετούν και γιατί μας “χρειάζονται”; Κάθε σύμπτωμα ή διαταραχή που εμφανίζεται στη ζωή μας, έρχεται για να μας δώσει ένα μήνυμα το οποίο το σώμα μας έχει προσπαθήσει και άλλες φορές, με άλλους τρόπους να μας μεταφέρει, αλλά εμείς δεν το έχουμε λάβει. Το πιο σημαντικό είναι να παρατηρήσουμε όταν βιώσαμε την πρώτη κρίση πανικού, τι είχε προηγηθεί στην ζωή μας, ποια αλλαγή ή ποιο στρεσογόνο γεγονός μπορεί να την πυροδότησε; Σε τι μας “βοηθάει” μια κρίση πανικού; Σίγουρα μια κρίση πανικού θα σκεφτεί κανείς ότι μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργεί και όχι να “βοηθάει”, αλλά αν δούμε πιο προσεκτικά τη ζωή μας, ίσως καταφέρουμε να νοηματοδοτήσουμε την κρίση πανικού αλλιώς.
Επιπλέον, ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι φοβίες και οι κρίσεις πανικού, μας κάνουν να νιώθουμε εγκλωβισμένοι και δυσλειτουργικοί στην καθημερινότητα μας. Τι από όσα ζούμε αντικατοπτρίζονται από μία κρίση πανικού; Εκφράζει μήπως τη ζωή μας γενικότερα ή κάποια συγκεκριμένα κομμάτια της όπως για παράδειγμα ο γάμος μας ή μια λάθος επαγγελματική επιλογή από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε; Είναι πολύ σημαντικό να ψάξουμε τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τα συμπτώματα, τι είναι αυτό που έχουμε θάψει βαθιά κάτω από το χαλί και στην προσπάθεια του να αναδυθεί εκφράζεται με αυτόν τον τρόπο.
Φοβίες, κρίσεις πανικού… ας μην τα αφήνουμε άλλο να είναι τα “τέρατα” που εξουσιάζουν τη ζωή και την καθημερινότητα μας. Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε άλλους “φακούς” στα γυαλιά με τα οποία βλέπουμε την καθημερινότητα μας, ώστε να την κάνουμε πιο λειτουργική και να μπορούμε να χαρούμε τις στιγμές που ζούμε.
Πότε αρχίζει η «μέση ηλικία»; Για τους πολύ νέους, μεσήλικας μπορεί να θεωρείται και κάποιος με ηλικία γύρω στα 35 με 40. Οι σημερινοί σαραντάρηδες όμως, μέση ηλικία μπορεί να θεωρούν τα 55 έτη και άνω.
Συνήθως τα 45 χρόνια είναι η αρχή της μέσης ηλικίας, κάτι που δεν έχει τελικά τόση μεγάλη σημασία, όσο έχει η ψυχολογία των ανθρώπων σε αυτή τη φάση της ζωής τους και η γνωστή σαν «κρίση μέσης ηλικίας», όπως διαμορφώνεται μετά από κάποια χρόνια ζωής.
Είναι λοιπόν κάτι που πρέπει να φοβόμαστε; Μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι ερωτηθέντες σχετικά με την κρίση της μέσης ηλικίας, αποδέχονται ότι πραγματικά υπάρχει κάποιο πρόβλημα, καθώς και αλλαγές και όλοι είναι πρόθυμοι να περιγράψουν σε τι αφορούν αυτά.
Σχετικά με τις γυναίκες, εκείνες επηρεάζονται και από αλλαγές που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση, οπότε οι συμπεριφορές τους δεν σχετίζονται απόλυτα με την κρίση που αφορά τους άνδρες. Συνήθως η κρίση της μέσης ηλικίας, αφορά τους άνδρες, οι οποίοι σύμφωνα με αναφορές γυναικών σε έρευνες που έχουν γίνει, γίνονται εγωιστές και παρορμητικοί.
Επίσης η κρίση αυτή είναι ιδιαίτερα σκληρή με άνδρες υψηλού μορφωτικού επιπέδου, καλλιτέχνες, συγγραφείς κλπ. Οι διανοούμενοι και ευφυείς άνδρες, αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα με τη ψυχοσύνθεσή τους στη μέση ηλικία. Παρατηρείται επίσης και μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας σε άνδρες αυτής της κατηγορίας, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν είναι κάτι που δεν μπορούν να αποφύγουν.
Σύμφωνα με τους ειδικούς λοιπόν, οι άνδρες άνω των 40 ετών, ιδιαίτερα οι ιδιοφυείς, εξαντλώντας όλη τη δυναμική που είχαν νεότεροι, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ισορροπία τους. Αυτό τους κάνει συχνά να παραιτούνται από την ενεργό δράση ή απλά να εξαφανιστούν από το προσκήνιο λόγω αδυναμίας.
Άλλοι αρχίζουν να παρουσιάζουν αγωνία και φόβο για τις μέχρι τώρα δραστηριότητές τους και γίνονται ιδιαίτερα ανασφαλείς, όταν έχουν περάσει τα 50 χρόνια ζωής. Γι” αυτό και σε πολλές περιπτώσεις ανακάμπτουν και δημιουργούν το καλύτερό τους έργο, όταν περνούν αυτήν την κρίση.
Σε πολλές περιπτώσεις, η μέση ηλικία κάνει αυτούς τους ανθρώπους πιο παραγωγικούς και δραστήριους, σχεδόν όσο ήταν πιο νέοι, μετριάζοντας όμως την επιπολαιότητα της εφηβείας και κάνοντάς τους πιο δημιουργικούς.
Πέρα όμως από τους διανοούμενους, τους εφυείς και έξυπνους ανθρώπους, η κρίση της μέσης ηλικίας αφορά και τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Πολλοί αρχίζουν να λυπούνται για τα λίγα χρόνια ζωής, που αισθάνονται ότι τους απομένουν. Αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η ζωή τελειώνει κάποτε και ίσως να μην έχουν κάνει ή να μην προλάβουν να κάνουν όσα ονειρεύονταν πιο νέοι. Η περίοδος που ο άνθρωπος δεν είναι ούτε νέος αλλά ούτε και πολύ μεγάλος, του δημιουργεί συχνά συναισθηματική φόρτιση, που εκφράζεται με πολλούς τρόπους.
Για κάποιους απομυθοποιούνται πρόσωπα, επιλογές και καταστάσεις που ίσχυαν μέχρι τώρα. Για άλλους κυριαρχεί η αλαζονεία για όσα πέτυχαν ή η πλήρης απογοήτευση και τα ελάχιστα επιτεύγματα ή τα λάθη τους. Η σύγκριση των νεανικών τους χρόνων με τη σημερινή τους ζωή, είναι αναπόφευκτη.Η αμφισβήτηση βρίσκεται παντού, στον τρόπο ζωής, στις επιλογές, στις ξαφνικές αλλαγές, σαν μια δεύτερη και τελευταία ευκαιρία. Για όσους αισθάνονται ότι με τις μέχρι τώρα επιλογές τους περισσότερο έχασαν παρά κέρδισαν, η επανεξέταση της ζωής τους μπορεί να επιφέρει κατάθλιψη, άγχος και παρορμητικές κινήσεις.
Ένα καλός τρόπος να αντιμετωπίσει ένας μεσήλικας παρόμοιες καταστάσεις, είναι να εστιάσει σε ό,τι έχει πετύχει μέχρι τώρα, να αισθανθεί την πραγματικότητα και να δώσει βάρος σε αξίες που κάνουν όμορφη τη ζωή του, π.χ. τα παιδιά, η οικογένεια, η επαγγελματική ζωή που διήνυσε, με τα όποια προβλήματά της κλπ. Ακόμα και αν αυτά του φαίνονται λίγα, είναι η ζωή του και πρέπει να σταθεί ήρεμα και αγαπώντας το παρελθόν, τα λάθη και τις επιλογές του, να συνεχίσει να απολαμβάνει τη ζωή του στο μέλλον, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν φιλοδοξίες ή νέες ευκαιρίες.
Η ισορροπία είναι αυτό που χρειάζεται κανείς στη μέση ηλικία και η σωστή αυτοκριτική, έτσι ώστε να αποτραπούν βεβιασμένες κινήσεις, όπως η εγκατάλειψη μια καλής δουλειάς ή της οικογένειας ή συντρόφου.
Τα προβλήματα που εμφανίζονται σε όσους περνούν με άσχημο τρόπο αυτήν την κρίση, μπορούν να είναι ένα διαζύγιο, το αλκοόλ ή η κατάθλιψη, ακόμα και έλλειψη ενδιαφέροντος για εργασία.
Τέλος, οι ειδικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η μέση ηλικία δεν είναι κάτι που πρέπει να μας αγχώνει ούτε να ασχοληθούμε ιδιαίτερα με αυτό. Μπορεί να πρόκειται αληθινά για μια «κρίση», αλλά εφόσον αφορά το μέσον της ζωής, θα πρέπει πολύ χαλαρά και με επιείκεια να εκτιμήσουμε το παρελθόν και να αναθεωρήσουμε τη στάση μας με θετικό τρόπο απέναντι στη ζωή, για το μέλλον που είναι μπροστά.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, παρόλο που δεν το γνωρίζουν, κοιμούνται. Κοιμούνται όταν γεννήθηκαν, κοιμούνται όταν ζουν, κοιμούνται όταν παντρεύονται, κοιμούνται όταν μεγαλώνουν τα παιδιά τους, κοιμούνται όταν πεθαίνουν χωρίς να ξυπνήσουν ποτέ. Δεν θα φτάσουν ποτέ να κατανοήσουν την ομορφιά και το μεγαλείο που λέγεται ανθρώπινη ύπαρξη.
Η πιθανότητα αφύπνισης είναι αντιστρόφως ανάλογη με το πόση αλήθεια μπορείτε να συλλέξετε χωρίς να το βάλετε στα πόδια.
Μέχρι σε πιο σημείο είστε διατεθειμένοι να σκεφτείτε σε κάτι που δεν σας είναι οικείο;
Νομίζετε πως είστε ελεύθεροι, αλλά πιθανώς δεν υπάρχει μια χειρονομία, μία σκέψη, ένα συναίσθημα, μια στάση, μια πεποίθηση που δεν προέρχεται από κάποιον ή κάτι άλλο. Δεν είναι τραγικό;
Πρόκειται για μια μηχανική ζωή, που σας επιβλήθηκε. Και δεν το γνωρίζετε. Είστε σκλάβοι όλων εκείνων που δεν συνειδητοποιείτε. Μπορείτε να ελέγξετε εκείνα τα πράγματα για τα οποία είστε συνειδητοποιημένοι, αλλά εκείνα για τα οποία δεν είστε συνειδητοποιημένοι ελέγχουν εσάς. Όταν συνειδητοποιήστε, τότε απελευθερώνεστε από αυτά.
Είναι επώδυνο. Πράγματι, όταν αρχίζουμε να αφυπνιζόμαστε, αισθανόμαστε πολύ πόνο. Είναι επώδυνο να βλέπεις να γκρεμίζονται οι ίδιες μας οι ψευδαισθήσεις. Όλα αυτά που νόμιζες πως κατασκεύαζες συνθλίβονται, και αυτό είναι επώδυνο. Αλλά όταν γκρεμίζονται οι ψευδαισθήσεις, επιτέλους έρχεστε σε επαφή με την πραγματικότητα!
Ήμουν εκεί στην άκρη του δρόμου και περίμενα μια ζωή.
Από μικρό παιδάκι. Πάντα κάποιον περίμενα.
Κάποιος να έρθει. Κάποιος να μην φύγει.
Χωρίς να απαιτώ.
Αυτό το ατελείωτο πήγαινε- έλα δεν σταμάταγε ποτέ. Πάντα κάποιος ερχόταν και κάποιος έφευγε .Χωρίς καν να με παρατηρεί. Χωρίς καν να με βλέπει. Χωρίς να ακούει τη δική μου φωνή.
Ήθελα μόνο μια αγκαλιά.
Όλοι βρίσκονταν σε κίνηση. Πήγαιναν στην δική τους κατεύθυνση αδιαφορώντας για την δική μου.
Προχθές το βράδυ τους έφερα όλους στο μυαλό μου. Ήθελα να φανταστώ πού βρίσκονται εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή. Όλοι αυτοί που από παιδί κυνηγούσα από πίσω να σταθούν έστω για ένα λεπτό. Μόνο για να με χαιδέψουν, για να με ακούσουν.
Κάπου να μπορέσω να πώ και εγώ τις μικρές «βλακείες» του παιδικού μυαλού μου.
Πού είναι οι δικοί μου άνθρωποι.
Αυτοί που έχει όλος ο κόσμος γύρω του μεγαλώνοντας. Ο καθένας στον δικό του ρόλο.
Σε μένα δεν υπήρχαν ρόλοι…
Γιατί δεν υπήρχαν άνθρωποι να τους αναλάβουν.
Είναι όλοι τους καλά. Στις θέσεις τους, στις ζωές τους. Μόνο που εγώ παραμένω στην άκρη του δρόμου. Δεν κουνήθηκα ούτε ένα μέτρο. Περιμένω, περιμένω….
Αυτό το καλοκαίρι είπα: πρέπει να μετακινηθώ. Δεν περιμένω στο σωστό σημείο. Ούτε και τους σωστούς ανθρώπους.
Άδικα περιμένω…
Αυτό το καλοκαίρι πρέπει να μην σταθώ πουθενά. Να μην δακρύσω για τίποτα που αφορά το παρελθόν. Όλοι αυτοί ήταν απλώς άνθρωποι. Περαστικοί άνθρωποι. Δεν έχει σημασία αν έπρεπε να είναι γονείς, αδέρφια, σύζυγοι, σύντροφοι. Δεν ήταν. Ίσως να ήμουν και εγώ πολύ αδύνατη και μικρή για να με δούν στην άκρη του δρόμου. Ίσως η φωνή μου να μην ήταν τόσο δυνατή για να φτάσει στα αυτιά τους. Ίσως, ίσως…
Το ζητούμενο δεν είναι πια αυτοί. Το ζητούμενο είμαι εγώ.
Να μπώ στο δικό μου αυτοκίνητο και να προσπεράσω.
Να αφήσω πίσω μου ό,τι πονάει και να πάω μπροστά. Δεν πρέπει να το κάνω μόνο εγώ. Πρέπει να το κάνετε όλοι σας. Αν το πλοίο βυθίστηκε και βρίσκεστε στην λέμβο διάσωσης πρέπει να ελαφρύνετε το φορτίο για να φτάσετε πάλι στην ξηρά.
Δεν φιλοσοφώ. Oύτε και εγώ ξέρω πώς να το κάνω. Eίπα αυτό το καλοκαίρι πρέπει… Μα το καλοκαίρι τελειώνει…
Το μόνο που ξέρω είναι ότι πρέπει. Μάζεψα την ψυχή μου και τα ερείπια της καρδιάς μου και αντιμετώπισα τα πάντα με αξιοπρέπεια. Τόση που ακόμα και αυτοί που αναφέρω μαζεύονται πάλι γύρω μου. Πάλι θέλουν πράγματα από μένα.
Μάλλον γιατί δεν φώναξα ποτέ, δεν πρόσβαλα ποτέ, δεν εκνευρίστηκα ποτέ. Πάντα έλεγα ένα σιγανό «δεν πειράζει..»
Τελικά όμως πειράζει. Όλους μας πειράζει. Είναι ανάγκη να ακούσουν τι μας πειράζει. Δυνατά και ξεκάθαρα. Η χαμηλή φωνή δεν είναι αρκετή για να τους κρατήσει μακριά. Αντίθετα πάντα ξαναγυρίζουν….
Δεν με πονάει που δεν υπήρξαν ποτέ. Με πνίγει που ποτέ δεν βρήκα το θάρρος να τους φωνάξω. Να με ακούσουν.
Το καλοκαίρι τελειώνει. Ο χειμώνας πρέπει να είναι φωτεινός. Ας μιλήσουμε λίγο πιο δυνατά.
Η συναισθηματική επίγνωση ή συναισθηματική ενημερότητα (emotional awareness), αποτελεί βασική δεξιότητα της συναισθηματικής ανάπτυξης και της συναισθηματικής νοημοσύνης και συσχετίζεται με την κατανόηση των συναισθημάτων (Rieffe, Terwogt & Jellesma, 2008). Σύμφωνα με τη Rudd (2009, ό. α. Παππά, 2013) αποτελεί μία από τις εννέα ιδιότητες ενός ατόμου με συναισθηματική νοημοσύνη και αφορά στην επίγνωση των συναισθημάτων τόσο του εαυτού (συναισθηματική αυτεπίγνωση – emotional self-awareness), όσο και των άλλων (ενσυναίσθηση - empathy). Η συναισθηματική επίγνωση αφορά την αναγνώριση, τη διαφοροποίηση και τον έλεγχο των συναισθημάτων, καθώς και τον βαθμό της έντασής τους.
Ο Στάινερ (2006) θεωρεί ότι η συναισθηματική επίγνωση αποτελεί κομβικής σημασίας χαρακτηριστικό του συναισθηματικά εγγράμματου ατόμου. Είναι μια δεξιότητα που αποτελεί προϊόν εκμάθησης και εξάσκησης και συνιστά μια λειτουργία της ενήλικης κατάστασης του Εγώ, σύμφωνα με τα πρότυπα της θεωρίας του Berne. Επιπροσθέτως, με το Ερωτηματολόγιο Συναισθηματικής Επίγνωσης που προτείνει ο Στάινερ, ένα ερωτηματολόγιο αυτό-αναφοράς, προβαίνει στη διαβάθμισή της. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η κλίμακα συναισθηματικής επίγνωσης διακρίνεται από τα ακόλουθα επίπεδα:
Μούδιασμα.
Το άτομο που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση δεν μπορεί να αντιληφθεί τα δικά του συναισθήματα, πολύ δε περισσότερο τα συναισθήματα των άλλων. Συχνά, επίσης, ενημερώνεται για αυτά από τους άλλους, οι οποίοι μπορούν να τα αντιληφθούν από ενδείξεις όπως η έκφραση του προσώπου, το κοκκίνισμα και ο τόνος της φωνής. Όταν το «μουδιασμένο» άτομο ερωτηθεί πώς νιώθει, αδυνατεί να απαντήσει.
Σωματικά συμπτώματα.
Σε αυτό το επίπεδο ενώ δε βιώνονται τα συναισθήματα, βιώνονται τα σωματικά συμπτώματα. Πρόκειται για τη γνωστή σωματοποίηση. Για παράδειγμα, το άτομο έχει επίγνωση ότι η καρδιά του χτυπά όλο και πιο γρήγορα, δεν έχει όμως επίγνωση ότι φοβάται. Μπορεί να παρατηρήσει ότι νιώθει ένα βάρος στο στήθος του, ωστόσο δε θα έχει επίγνωση της λύπης που νιώθει. Για να γιατρέψει τα σωματικά συμπτώματα θα καταναλώσει φάρμακα, τα οποία θα του προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά δεν θα επιλύσουν τις εσωτερικές συγκρούσεις που βιώνει.
Συναισθηματικό χάος ή πρώιμη εμπειρία.
Σε αυτό το στάδιο τα συναισθήματα βιώνονται σαν ένα αυξημένο επίπεδο ενέργειας που δεν είναι κατανοητό και δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Ονομάζεται πρώιμη εμπειρία γιατί μοιάζει με τη συναισθηματική εμπειρία των βρεφών, τα οποία βιώνουν συναισθήματα που δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά. Ένα άτομο που βρίσκεται σε αυτό το στάδιο ανταποκρίνεται στα συναισθήματα, αλλά δεν μπορεί να τα κατανοήσει και να τα ελέγξει. Συχνά αυτά τα άτομα μπορεί να διακατέχονται από παρορμητικότητα ή να καταρρέουν όταν βιώνουν στρες.
Το λεκτικό φράγμα.
Η επίγνωση των συναισθημάτων συσχετίζεται έντονα με τον λόγο. Η ικανότητά μας να μιλάμε για αυτό που νιώθουμε και να εξηγούμε γιατί το νιώθουμε έχει άμεση σχέση με τη συναισθηματική επίγνωση. Το πέρασμα του λεκτικού φράγματος προϋποθέτει επίσης την ύπαρξη του κοινωνικού περιβάλλοντος και τη συναλλαγή μας με άλλους ανθρώπους.
Διαφοροποίηση.
Καθώς το άτομο συζητά για τα συναισθήματά του με άλλους, αρχίζει να αναγνωρίζει διαφορετικά συναισθήματα και την έντασή τους και μαθαίνει πώς να μιλά για αυτά στους άλλους.
Αιτιότητα.
Το άτομο είναι σε θέση να κατανοεί τα αίτια των συναισθημάτων του, γιατί νιώθει ό,τι νιώθει. Επίσης αρχίζει να ανακαλύπτει πώς οι συναισθηματικές του προδιαθέσεις συνδυάζονται με τις συναισθηματικές προδιαθέσεις και τη συμπεριφορά των άλλων.
Ενσυναίσθηση
Καθώς το άτομο μαθαίνει τα διαφορετικά συναισθήματα που βιώνει, τις διαφορετικές τους εντάσεις και τις αιτίες τους, αυξάνει τη συναισθηματική του επίγνωση για τον εαυτό του. Τότε αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να διαισθάνεται και την υφή και τη μορφή των συναισθημάτων των άλλων, καθώς και την προέλευσή τους.
Αλληλεπίδραση.
Το άτομο με ενσυναίσθηση μπορεί να έχει απόλυτη επίγνωση μιας πληθώρας συναισθηματικών πληροφοριών που δε γίνονται ευρέως αντιληπτές από άλλους. Το να ξέρει κάποιος πώς νιώθουν οι άλλοι δε σημαίνει απαραίτητα ότι ξέρει τι να κάνει για αυτό. Όταν το άτομο με ενσυναίσθηση γνωρίζει πώς θα συμπεριφερθεί στο άλλο άτομο, πώς θα ανταποκριθεί κατάλληλα στα συναισθήματά του, πώς θα αλληλεπιδράσει, τότε βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο συναισθηματικής επίγνωσης. Γνωρίζει πώς θα διαχειριστεί την άμπωτη και την πλημμυρίδα των συναισθημάτων.
Η συναισθηματική επίγνωση είναι συνυφασμένη με τη συναισθηματική νοημοσύνη (emotional intelligence) και το συναισθηματικό αλφαβητισμό/εγγραμματισμό (emotional literacy). Η απόκτησή της είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την ψυχική υγεία του ατόμου και τις παραγωγικές του σχέσεις με τους άλλους. Το γεγονός ότι μπορεί να καλλιεργηθεί και να εφαρμοστεί σε διάφορα πλαίσια, όπως στην εκπαίδευση, στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία, διαμορφώνει προσδοκίες και δημιουργεί ελπίδα και αισιοδοξία για το άτομο και τις διανθρώπινες σχέσεις.
------------------ Βιβλιογραφία:
Παππά, Β. (2013). Η λογική των συναισθημάτων. Συναισθηματική ανάπτυξη και συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Οκτώ.
Rieffe, C., Terwogt, M. M. & Jellesma, F. C. (2008). Emotional competence and health in children. In J. Denollet, I. Nyklicek & A. Vingerhoets (Eds.), Emotion regulation: Conceptual and clinical issues (pp. 184-201). New York: Springer.
Rudd, B. (2009). Help your child develop emotional literacy. The parents guide to happy children. New York: Continuum.
Όλοι έχουμε ανάγκη από μερικές νέες και δημιουργικές ιδέες για να μειώσουμε το χάος που αντιμετωπίζουμε καθημερινά.
Ιδού, λοιπόν, μερικοί θαυμάσιοι τρόποι για να κάνετε την …καλή αρχή!
– επεκτείνετε τα όριά σας Είναι καλό να λέμε όχι. Εάν δεν αισθάνεστε άνετα να αναλάβετε μια αποστολή ή κάτι δεν αισθάνεστε πως πάει καλά, τότε μην το κάνετε. Συχνά μπαίνουμε σε μπελάδες γιατί αγνοούμε τα ενδόμυχα συναισθήματά μας και τις περισσότερες φορές πέφτουμε σε λανθασμένα μονοπάτια.
– κάνετε ότι σας ενδιαφέρει Ξεφορτωθείτε εκείνους τους στόχους που σας αποκαλύπτει ο εαυτός σας πως θα τους εκπληρώσετε μεν αλλά πάντοτε θα βρίσκετε κάτι πιο ενδιαφέρον και σημαντικό για σας να κάνετε. Εάν μέχρι τώρα δεν τους έχετε εκπληρώσει, δεν είναι σημαντικοί και σας απορροφούν ενέργεια.
– εξολοθρέψτε την ακαταστασία Πόσο καιρό σπαταλάτε με το να φροντίζετε πράγματα; Μήπως έχετε αντικείμενα που πρέπει να τα ξεφορτωθείτε; Όση μεγαλύτερη ακαταστασία επικρατεί στο χώρο σας τόσο μεγαλύτερη αναστάτωση αισθάνεστε. Εάν απαλείψετε την ακαταστασία, πετάξετε πράγματα που για μεγάλο διάστημα δεν χρησιμοποιείτε η ζωή σας θα γαληνέψει περισσότερο. Επιπλέον, θα δημιουργήσετε χώρο για καινούργια πράγματα που θα βάλετε στη ζωή σας.
– αναπτύξτε αξίες Καθορίστε ποιές είναι οι αξίες που θέλετε να πορευτείτε μαζί τους στη ζωή. Συχνά αισθανόμαστε σύγχυση επειδή ο τρόπος που ζούμε είναι εκτός συγχρονισμού με τις ηθικές μας αξίες. Για παράδειγμα, εάν μια αξία για σας είναι η οικογένειά σας ενώ η εργασία σας απαιτεί να δουλεύετε πολλές ώρες την εβδομάδα, αυτό δεν είναι κάτι που σας αναστατώνει και σας κάνει να αισθάνεστε δυστυχής; Εάν ξεκαθαρίσετε τί είναι σημαντικό για σας, θα είναι πιο εύκολο να ελευθερωθείτε από αυτά που δεν σας αντιπροσωπεύουν.
– εξετάστε τα ‘πιστεύω’ σας Ποιός είναι ο πυρήνας των ‘πιστεύω’ σας; Μερικές από τις πεποιθήσεις σας μπορεί να περιορίζουν την ικανότητα να απομακρυνθείτε από κάποιες ενέργειες που δεν εκτιμάτε. Εάν πιστεύετε πως δημιουργείτε αξίες με το να είστε μονίμως απασχολημένοι είναι πιο δύσκολο να αφήσετε κάποιους στόχους. Εάν πιστεύετε πως ο μόνος τρόπος για να αποκτήσετε χρήματα είναι να εργάζεστε σκληρά τότε πάντοτε θα εργάζεστε σκληρά. Να θυμάστε πως αναζητούμε αυτές τις καταστάσεις στη ζωή μας που ενισχύουν ότι πιστεύουμε.
– Λειτουργείτε με προτεραιότητες Καθορίστε ένα – δύο πράγματα που θέλετε να πετύχετε μέσα στο χρόνο, καριέρα, οικογενειακή ζωή, σχέσεις, προσωπική ζωή. Εργαστείτε μόνον πάνω σε αυτές τις προτεραιότητες. Εάν ο στόχος σας είναι να δημιουργήσετε ένα νέο εισόδημα που θα απαιτήσει να ξοδέψετε σημαντικό χρόνο, επικεντρώστε μόνον εκεί την προσοχή σας. Είναι πολύ εύκολο να παρεκκλίνετε από τις προτεραιότητές σας, εξαιτίας των τόσων πολλών πληροφοριών που υπάρχουν έξω από τα ενδιαφέροντά σας.
– Δώστε προσοχή και επανεξετάστε αυτό που θέλετε, εάν διαπιστώσετε πως εργάζεστε για οτιδήποτε άλλο εκτός από τις προτεραιότητες που εσείς θέσατε.
– δώστε στον εαυτό σας την άδεια να ξεκουραστεί Ζούμε σε έναν πολιτισμό που μας έχουν διδάξει πως η ξεκούραση, η χαλάρωση είναι ισοδύναμη με την τεμπελιά, έτσι έχουμε δημιουργικές ζωές που μας γεμίζουν μέχρι τα μπούνια και δεν μας δίνουν χρόνο να σκεφτούμε. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος, να δικαιολογούμε στον εαυτό μας χρόνο για ανάπαυση και ηρεμία. Γλεντήστε και μην κάνετε τίποτε…, δώστε στον εαυτό σας χρόνο να σκεφθεί και μην κάνετε τίποτε… Θα εκπλαγείτε με τις καινούργιες και ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις που θα κάνετε!
Ορισμός: Demisexual, ημισεξουαλικό είναι ένα άτομο, ανεξαρτήτου φύλλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, που δεν βιώνει σεξουαλική έλξη αν δεν προηγηθεί ένα δυνατός συναισθηματικός δεσμός με τον πιθανό σύντροφο. Συνήθως κάτι τέτοιο δημιουργείται μέσα από κάποια ρομαντική σχέση. Ο όρος στα ελληνικά θα ήταν μάλλον "ημισεξουαλικότητα" και θα έμπαινε στην μέση του φάσματος μεταξύ σε της σεξουαλικότητας (sexual) και της μη-σεξουαλικότητας, αφυλλίας (asexual). Παρόλα αυτά η κατηγορία των ημισεξουαλικών δεν πρέπει θα θεωρείται ότι εμφανίζει έλλειψη σεξουαλικής ορμής και όρεξης ή είναι κάποια μορφή ελλειπούς σεξουαλικότητας, ούτε σημαίνει ότι η σεξουαλική έλξη χωρίς συναισθηματική σύνδεση είναι απαραίτητη προυπόθεση για μια πλήρη σεξουαλικότητα.
Σε γενικές γραμμές, οι ημισεξουαλικοί δεν έλκονται σεξουαλικά από οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως φύλου. Ωστόσο, όταν ένας demisexual είναι συναισθηματικά συνδεδεμένος με κάποιον άλλο (είτε τα συναισθήματα αυτά είναι αγάπη ή βαθύτερη μορφή φιλίας), τότε ο demisexual μπορεί να βιώσει κανονική σεξουαλική έλξη και επιθυμία, αλλά μόνο προς το συγκεκριμένο άτομο ή άτομα.
Όταν περιγράφεται η ημισεξουαλικότητα (demisexuality) ως προσανατολισμός, οι περισσότεροι άνθρωποι συχνά κάνουν το λάθος και αντιλαμβάονται όλο αυτό ως μια θαυμαστή επιλογή και όχι ως κάτι έμφυτο. Οι Demisexuals δεν επιλέγουν να απέχουν, απλά δεν έχουν σεξουαλική έλξη μέχρι να σχηματιστεί μια στενή σχέση. Έχουν δηλαδή γεννηθεί έτσι και αυτό δεν αλλάζει κατά βούληση.
Σύμφωνα με ένα υποθετικό μοντέλο, ένα άτομο που αναγνωρίζεται ως demisexual δεν βιώνει πρωτεύουσα σεξουαλική έλξη, αλλά βιώνει την δευτερογενή σεξουαλική έλξη. Σε αυτό το μοντέλο, η πρωτοβάθμια σεξουαλική έλξη βασίζεται στις εξωστρεφείς ιδιότητες όπως η εμφάνιση ενός ατόμου, τα ρούχα, ή την προσωπικότητα ενώ η δευτερογενής σεξουαλική έλξη είναι έλξη που απορρέει από μια σύνδεση, συνήθως ρομαντική ή από μια κατάσταση ή το πόσο κοντά νιώθει ότι κάποιο άτομο είναι σε σχέση με κάποιο άλλο. Αναφέραμε ότι παράγοντες όπως η εμφάνιση και η προσωπικότητα δεν επηρεάζουν την πρωτεύουσα σεξουαλική έλξη για τους demisexuals, αντίθετα όμως είναι σημαντικοί και επηρεάζουν την εξέλιξη των σχέσεων όπως και στους υπόλοιπους προσανατολισμούς. Δηλαδή υπάρχει μια αρχική δυσκολία για την δημιουργία σεξουαλικής έλξης, έπειτα όλο το σύνολο των στοιχείων αυτών παίζει ρόλο για την συνέχεια και εξέλιξη μιας σχέσης.
Οι ημισεξουαλικοί δυσκολεύονται να σχηματίσουν σεξουαλικές ή ρομαντικές σχέσεις περισσότερο από τον μέσο ανθρώπο. Και αυτό συμβαίνει γιατί οι ημισεξουαλικοί σχεδόν πάντα δίνουν την πρώτη εντύπωση ότι είναι "απλώς φίλοι" κάτι το οποίο μπορεί να μειώσει την σεξουαλική τους αξία σε μια πιθανή σχέση.
Το 1401 ανακαλύφθηκε ο τάφος του Πάλλα, γιου του βασιλιά της Τρωικής περιόδου Evander. Μέσα στον τάφο βρέθηκε λάμπα να καίει. Αυτό από μόνο του είναι εκπληκτικό καθώς ο Πάλλας πέθανε τον 12ο αιώνα προ Χριστού.
Εκπληκτικότερο το γεγονός ότι δεν μπορούσαν αυτοί που βρήκαν τον τάφο να σβήσουν τη λάμπα.
Ούτε το νερό την επηρέαζε και μόνο όταν την αδειάσανε από το υγρό που περιείχε έσβησε.
Έκαιγε επί 2.600 χρόνια !!!
Τέτοιο λυχνάρι βρέθηκε στον τάφο της κόρης του Κικέρωνα κοντά στην Αππία οδό της Ρώμης.
Το άνοιγμα του τάφου της Tullia, κόρης του Μάρκου Κικέρωνα το περιέγραψε ο Guido Pancirolli, στις αρχές του 16ου αιώνα.
Παρά την παρέλευση 1550 χρόνων η λάμπα που βρέθηκε στον τάφο, συνέχιζε να καίει.
Οσο και αν εψαξαν για πηγη που να τροφοδοτουσε την φλογα δεν βρηκαν!
Δεν υπηρχαν π.χ. μεγαλες υπογειες δεξαμενες με λαδι ή να ηταν συνδεδεμενοι με κοιτασμα φυσικου αεριου κλπ.
Στον καιρό των φιλοσόφων της Ελλάδας και της Ρώμης η αιώνια φλόγα ήταν κάτι το συνηθισμένο.
Ο Πλίνιος έλεγε ότι μια λάμπα γεμισμένη με το αγνότερο λάδι και με φυτίλι από αμίαντο και άλλα υλικά θα μπορούσε να καίει για πάντα.
Παρόμοιες ιδέες είχε και ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς.
Κανείς από τους δύο δεν θεώρησε σκόπιμο να καταφύγει στην μαγεία ή την αλχημεία. Πίστευαν μόνο πως χρειάζονταν η καθαρότητα των συστατικών και ο κατάλληλος τεχνίτης, χωρίς δυστυχώς να αναφέρουν περισσότερες λεπτομέρειες.
Ο άνθρωπος πετάει πολύ πιο πριν απ' ότι πιστεύουμε (οι περισσότεροι τουλάχιστον). Στην πραγματικότητα, ο Άγγλος Βενεδικτίνος μοναχός Eilmer του Malmesbury πέταξε για περίπου 200 μέτρα χρησιμοποιώντας ένα ανεμόπτερο πάνω από χίλια χρόνια πριν, το 1010 μ.Χ.. Αλλά η πρώτη επανδρωμένη πτήση έγινε από τους αδελφούς Ράιτ στο Kill Devil Hills της Βόρεια Καρολίνα στις 17 Δεκεμβρίου του 1903.
Σήμερα, ένα αεροπλάνο προσγειώνεται κάπου στον κόσμο κάθε 3 δευτερόλεπτα. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι τα τελευταία 110 χρόνια, έχουν υπάρξει κάμποσες ιπτάμενες μηχανές. Δείτε μερικά από τα πιο παράξενα αεροσκάφη της ιστορίας.
Το Caproni Ca.60 Noviplano ένα 9-φτερο ιπτάμενο πλοίο που προοριζόταν να γίνει το πρότυπο για ένα αεροσκάφος υπερατλαντικών πτήσεων με 100 επιβάτες. Το πρωτότυπο έκανε μόνο μια σύντομη πτήση στις 4 Μαρτίου του 1921 στη λίμνη Maggiore στην Ιταλία. Το αεροσκάφος έφτασε σε ύψος 18 μέτρα και στη συνέχεια βούτηξε και συνετρίβη. Διαλύθηκε κατά την πρόσκρουση στα νερά της λίμνης. Ο πιλότος διέφυγε σώος και αβλαβής.
Το Aerodyne του Alexander Lippisch, ένα πειραματικό αεροσκάφος χωρίς φτερά. Η πρόωση δημιουργούνταν από δύο συν-αξονικούς τυλιγμένους έλικες (1968).
Η ιπτάμενη πλατφόρμα De Lackner HZ-1 Aerocycle, σχεδιασμένη να μεταφέρει έναν στρατιώτη σε αποστολές αναγνώρισης (1954).
Το Lockheed XFV, με το παρατσούκλι "The Salmon", ένα πειραματικό πρωτότυπο που "καθόταν" στην ουρά του και θα χρησιμοποιούνταν ως συνοδευτικό μαχητικό (1953).
Το Snecma Flying Coleoptere (C-450), ένα γαλλικό πειραματικό. Ήταν αεροπλάνο με ένα δακτυλιοειδές φτερό, που προωθούνταν από έναν αντιδραστήρα turbo και μπορούσε να απο-προσγειώνεται κάθετα (1958).
Το Ames-Dryden (AD)-1 Oblique Wing, ένα ερευνητικό αεροσκάφος, σχεδιασμένο για να διερευνήσει την έννοια της περιστρεφόμενης πτέρυγας (1.979 έως 1982).
Το B377PG, το μεταφορικό Super Guppy Turbine της NASA, πέταξε πρώτη φορά με την εξωπραγματική μορφή του το 1980.
Το Bartini Beriev VVA-14, ένα σοβιετικό, αμφίβιο αεροσκάφος κάθετης απογείωσης (1970).
Το Dornier Do 31, ένα δυτικογερμανικό, πειραματικό, VTOL (vertical take-off and landing: κάθετης απο-προσγείωσης) αεροσκάφος μεταφοράς τακτικής υποστήριξης (1967).
Το Hyper III, ένα κανονικού μεγέθους τηλεχειριζόμενο όχημα, που κατασκευάστηκε στο Flight Research Center της NASA το 1969.
Το Airbus A300-600ST (Super Transporter) ή Beluga, είναι μια έκδοση του A300-600 για την μεταφορά τμημάτων αεροσκαφών και τεράστιων φορτίων. Αρχικά ονομάστηκε Super Transporter, αλλά το όνομα Beluga έγινε δημοφιλές και έχει πλέον υιοθετηθεί επισήμως.
Το Vought V-173, η "Flying Pancake" (Ιπτάμενη Τηγανίτα), ένα αμερικάνικο πειραματικό μαχητικό αεροσκάφος για το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ (1942).
Το Avro Canada VZ-9 Avrocar, ένα VTOL, σε σχήμα δίσκου αεροσκάφος που αναπτύχθηκε ως μέρος ενός μυστικού σχεδίου του στρατού των ΗΠΑ (1959).
Το Stipa-Caproni, ένα πειραματικό ιταλικό αεροσκάφος με άτρακτο σε σχήμα βαρελιού (1932).
Το Caspian Sea Monster (Θαλάσσιο Τέρας της Κασπίας), γνωστό απλά ως "Kaspian Monster", ήταν ένα πειραματικό εκρανοπλάνο, αναπτύχθηκε και σχεδιάστηκε από τον Σοβιετικό μηχανικό Ροστισλάβ Αλεξέεβ το 1966.
Η Libellula, ένα βρετανικό, δικινητήριο πειραματικό αεροσκάφος με δίδυμα φτερά το οποίο έδινε στον πιλότο εξαιρετική θέα για την προσγείωση σε αεροπλανοφόρα (1945).
Οι νέοι και οι νέες που ακολουθούν πιστά την υποκουλτούρα «γκοθ» φαίνεται να αντιμετωπίζουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και αυτοτραυματισμού, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Λούσι Μπόους του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ψυχιατρικής Lancet Psychiatry, ανέλυσαν στοιχεία που αφορούσαν σχεδόν 4.000 εφήβους 15 έως 18 ετών.
Η μελέτη δείχνει ότι οι νέοι που στην ηλικία των 15 ετών ταυτίζονται έντονα με το «γκόθικ» στιλ (μαύρα ρούχα, έντονο μαύρο μακιγιάζ, «μαύρη» μουσική κ.α.) έχουν κατά μέσο όρο τριπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με κλινική κατάθλιψη στην ηλικία των 18 ετών. Έχουν επίσης πενταπλάσιες πιθανότητες για αυτοτραυματισμό σε σχέση με τους υπόλοιπους συνομηλίκους τους.
«Η μελέτη μας δεν δείχνει ότι το να είναι κανείς 'γκοθ' προκαλεί κατάθλιψη ή αυτοτραυματισμό, αλλά μάλλον ότι αυτοί οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι σε αυτές τις καταστάσεις», δήλωσε η Μπόους.
Όσο περισσότερο «γκόθικ» νιώθει ο έφηβος και συμπεριφέρεται ανάλογα, τόσο αυξάνεται ο σχετικός κίνδυνος. Παρ' όλο που και άλλες νεανικές υποκουλτούρες, όπως οι σκέιτερ, φαίνεται να ρέπουν επίσης στην κατάθλιψη και στον αυτοτραυματισμό, στην περίπτωση των «γκοθ» ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος.
Οι λιγότερο επιρρεπείς από όλους τους νέους για κατάθλιψη και αυτοτραυματισμό, είναι όσοι δηλώνουν «σπορτίφ», γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ο αθλητισμός λειτουργεί προστατευτικά για την ψυχική και σωματική υγεία των εφήβων.
Από την άλλη, σύμφωνα με την ερευνήτρια Ρεβέκα Πίρσον του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, η υποκουλτούρα «γκοθ» συστηματικά προσελκύει περιθωριακούς νέους που νιώθουν κοινωνικά απομονωμένοι ή στιγματισμένοι, καθώς και άτομα με ψυχικά προβλήματα.
Καθώς εντείνεται παγκοσμίως το ενδιαφέρον όσον αφορά στο πώς θα μπορούσαν οι εκτοξεύσεις δορυφόρων στο Διάστημα να γίνουν ευκολότερες και φθηνότερες, μία πρόταση από την Αυστραλία έχει ελληνικό «χρώμα».
Ερευνητές του University of Queensland (Centre for Hypersonics) δουλεύουν πάνω στο «SPARTAN»: ένα πολυμορφικό διαστημικό πρόγραμμα/ σύστημα τριών επιπέδων, με στόχο την αποστολή σε τροχιά δορυφόρων μέχρι και 500 κιλών σε τροχιά.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάικλ Σμαρτ (Hypersonic Propulsion), το πρόγραμμα έχει στόχο να εκμεταλλευτεί τις συνθήκες που δείχνουν να επικρατούν λόγω της σημαντικής ανάπτυξης στην αγορά των μικρών δορυφόρων – ανοίγοντας τον δρόμο για την αυστραλιανή αεροδιαστημική βιομηχανία.
Στόχος, όπως εξηγεί, είναι η μείωση του κόστους, ώστε να γίνει οικονομικά πιο βιώσιμο για μικρότερες χώρες και οργανισμούς να εκτοξεύουν τους δικούς τους δορυφόρους και να παρακολουθούν/ επιβλέπουν τη διαστημική τους δραστηριότητα, μέσω της ανάπτυξης επαναχρησιμοποιούμενων συστημάτων εκτόξευσης.
Το πρώτο στάδιο του συστήματος αποτελείται από το ALV (Austral Launch Vehicle), ένα επαναχρησιμοποιούμενο σκάφος/πύραυλος που θα ανεβάζει τα ανώτερα επίπεδα του οχήματος σε ταχύτητα όπου μπορεί να αναλάβει το scramjet (5 Μαχ), πριν επιστρέψει στη βάση χρησιμοποιώντας φτερά και έλικες. Το σκάφος απογειώνεται σαν αεροπλάνο, «κλείνει» τα φτερά του και μετά την ολοκλήρωση της αποστολής τα ανοίγει ξανά για την επιστροφή.
Το επόμενο στάδιο είναι το scramjet (SPARTAN), που επιτρέπει στο όχημα να πιάσει ταχύτητα 10 Μαχ, ώστε να φτάσει σε σημείο όπου μπορεί να αφεθεί ελεύθερος ο δορυφόρος. Ακολούθως, το σκάφος επιστρέφει στη βάση. Συνολικά, ο συνδυασμός αυτός (ALV-SPARTAN) θα επιτρέπει επαναχρησιμοποίηση του 95% του υλικού, με τα τεράστια πλεονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται από οικονομικής πλευράς.
Η ομάδα του πανεπιστημίου αναπτύσει εκδόσεις σε κλίμακα του ALV και του SPARTAN για επίδειξη/ δοκιμές τεχνολογίας, σε συνεργασία με την Heliaq Advanced Engineering. Θεωρείται πως το ALV-0, με άνοιγμα φτερών τριών μέτρων, θα είναι έτοιμο και θα πραγματοποιήσει πτήση κατά τα τέλη του 2015.
Κάντε έρωτα, όχι πόλεμο… αν θέλετε να διατηρήσετε τη νεανικότητά σας και να μην επιταχύνετε τη διαδικασία της γήρανσης. Αυτό τουλάχιστον θα συνιστούσαν οι επιστήμονες… στους ασβούς, αν μπορούσαν να τους μιλήσουν!
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, οι αρσενικοί ασβοί που περνούν τα νιάτα τους καυγαδίζοντας γερνούν πιο γρήγορα από τους πιο χαλαρούς και ήρεμους ανταγωνιστές τους.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, οι ασβοί που δεν ξοδεύουν χρόνο μαλώνοντας με άλλα αρσενικά, μπορούν να «βάλουν προτεραιότητα στην υγεία και την ευημερία τους, καθώς επίσης και στη δημιουργία στενών… δεσμών με τα θηλυκά του είδους τους».
Μια ομάδα επιστημόνων από το πανεπιστήμιο του Έξετερ, παρακολούθησε το συγκεκριμένο είδος για πάνω από 35 χρόνια και βρήκε, ότι οι αρσενικοί ασβοί που ζουν κοντά σε άλλους αρσενικούς ανταγωνιστές τους ζουν λιγότερο.
Οι ερευνητές ελπίζουν, ότι τα ευρήματά τους θα ρίξουν περισσότερο φως στο γιατί οι άντρες τείνουν να διάγουν πιο σύντομο βίο σε σχέση με τις γυναίκες.
Ο Christopher Beirne από το Κέντρο Οικολογίας και Διατήρησης του αγγλικού πανεπιστημίου δήλωσε σχετικά: «Η έρευνα δείχνει, ότι όταν οι αρσενικοί ασβοί δε χρειάζεται να τσακώνονται για ένα ταίρι, μπορούν να βάζουν σε προτεραιότητα την υγεία και την ευημερία τους, με αποτέλεσμα να γερνούν πιο αργά. Αντίθετα, όταν συμμετέχουν σε καυγάδες στα νιάτα τους… το ‘πληρώνουν’ πολύ ακριβά, καθώς γερνούν πιο γρήγορα στη μετέπειτα ζωή τους».
Οι θηλυκοί ασβοί, ωστόσο, δεν επηρεάζονται από την παρουσία μεγάλων αριθμών άλλων θηλυκών, σημειώνει δημοσίευμα της MailOnline.
«Τα ευρήματα παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί τα αρσενικά γερνούν πιο γρήγορα από τα θηλυκά σε πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας, χωρίς όμως να κατανοούμε πλήρως γιατί συμβαίνει αυτό» πρόσθεσε από την πλευρά του ο Dr Andrew Young.
Προωθημένες σχεδίες, ταχύτατες τριήρεις αλλά και αυτόματες μηχανές νερού που λειτουργούν με νομίσματα ή συστήματα που εξασφαλίζουν την αδιάβλητη εκκίνηση των δρομέων στους αγώνες είναι μόνο μερικά από αυτά
Τους θυμόμαστε σε εποχές παρακμής και ήττας. Συλλογικής κατάθλιψης και μεμψιμοιρίας. Και αυτοί είναι πάντα εκεί να μας προσφέρουν σταθερά ένα χέρι να πιαστούμε έστω και προσωρινά.
Οι πρόγονοί μας που έζησαν στα ίδια αυτά μέρη, διαμόρφωσαν το τοπίο, έχτισαν, ναυπήγησαν και μας άφησαν και αρκετές κατασκευές που ακόμη είναι άξιες θαυμασμού.
Πρώτ” απ” όλα, ο αναγνώστης στις επόμενες σελίδες θα μάθει ότι η λέξη «αρμονία», παγκόσμιας χρήσης σήμερα, έχει τη ρίζα της στην ελληνική γλώσσα βέβαια αλλά σχετίζεται με κάποια κατασκευή της εποχής και απαθανατίζεται στην «Οδύσσεια»!
Η περιήγησή μας σχετικά με τις αρχαίες μηχανές ξεκινά από τον μύθο των Τιτάνων και αφού ρίξει μια ματιά στις τριήρεις φθάνει έως ταΕλληνιστικά «αυτόματα» και την άποψη των Ελλήνων για αυτά, με ενδιάμεσες στάσεις στον πρώτο αυτόματο πωλητή και στο κληρωτήριο, μια επινόηση που λεκτικά μόνον ταιριάζει με τις ημέρες εκλογών που μας περιμένουν.
Στο τέλος του Αυγούστου και όλο τον Σεπτέμβριο οι ημέρες, σαν τα σταφύλια, γλυκαίνουν όλο και περισσότερο ενώ η θάλασσα αργά αλλά αναπόφευκτα χάνει κάπως την έλξη της. Είναι λοιπόν πολύ τυχερός όποιος θα μπορέσει αυτόν τον καιρό να βρεθεί σε έναν από τους αναρίθμητους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, κυρίως από την ώρα που και ο ήλιος αρχίζει να μαλακώνει πηγαίνοντας προς τη δύση του.
Είτε είσαι στον χώρο του Λυκείου, στο στάδιο της Νεμέας, στον Πειραιά στο Μουσείο ή στο αγκυροβόλιο των πλοίων, στην Επίδαυρο, στη στοά του Αττάλου ή στα Φαλάσαρνα, στο μοναδικό κλειστό λιμάνι της Δυτικής Κρήτης μπορείς, εκτός από το να θαυμάσεις τον χώρο, να αγγίξεις αξιοθαύμαστες κατασκευές που οι «μηχανευόμενοι» τεχνίτες της εποχής κατάφερναν να πραγματοποιούν χωρίς ηλεκτρισμό, μπαταρίες, μπετονιέρες και άλλες σημερινές ανέσεις. Από αυτόματες συσκευές που με ένα νόμισμα έδιναν μια ποσότητα νερού ως βεβαίως την αντισεισμική κατασκευή της Ακρόπολης.
Από τα δέντρα στις μηχανές
Ογδόντα εκατομμύρια χρόνια υπολογίζουν οι ζωολόγοι ότι οι πρόγονοι του ανθρώπου έμειναν επάνω στα δέντρα. Το έδαφος στο μεγαλύτερο μέρος του τότε ήταν κάτω από το νερό και επιπλέον σε πολλά σημεία παραμόνευαν αναρίθμητοι και επικίνδυνοι εχθροί.
Η σχεδόν αδιάκοπη κίνηση από κλαδί σε κλαδί οδήγησε στο να αναπτυχθούν δεξιοτεχνικά τα μπροστινά μέλη του σώματός τους πολύ περισσότερο και αυτό σε συνεργασία με τα μάτια, που βεβαίως ήταν και είναι σε άμεση σύνδεση με τον εγκέφαλο. Το ένα λοιπόν βοηθούσε να αναπτύσσεται το άλλο. Και έτσι όταν τα νερά άρχισαν να αποσύρονται και τα δέντρα να λιγοστεύουν, οι πρόγονοι αναγκάστηκαν να πατήσουν στο χώμα και έπρεπε να τα βγάλουν πέρα και μάλλον τα κατάφεραν.
Ο αρχαιοελληνικός μύθος λέει ότι στους Τιτάνες Προμηθέα και Επιμηθέα ανατέθηκε να μοιράσουν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους χαρίσματα (δυνάμεις αποκαλούνται στον Ηρόδοτο) στα ζωντανά πλάσματα επάνω στη Γη. Ο Επιμηθέας ζήτησε αυτός να αναλάβει όλη τη μοιρασιά και, επειδή δεν ήταν πολύ φρόνιμος, δίχως να το καταλάβει, ξόδεψε τις «δυνάμεις»· και είχε ακόμη αφήσει απροίκιστο το γένος των ανθρώπων. Και ήταν σε απορία τι να κάνει.
Και καθώς ήταν σε απορία, έρχεται σε αυτόν ο Προμηθέας για να εξετάσει το μοίρασμα και βλέπει πως όλα τα άλλα ζώα ήταν καλοβολεμένα, ο άνθρωπος όμως ήταν γυμνός και ανυπόδητος, χωρίς στρώμα και άοπλος. Λίγες τρίχες και μερικά νύχια είχαν μείνει στον Επιμηθέα για να δώσει στον άνθρωπο ώστε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του. Βέβαια ο Προμηθέας έσωσε κάπως την κατάσταση προσφέροντας τη φωτιά. Μόνο που και αυτή για να τη χειριστείς με τέτοιον τρόπο ώστε να σε ωφελήσει και όχι να σε καταστρέψει χρειάζεσαι επιδεξιότητα.
Σχεδιάζοντας μια σχεδία
Ετσι, ο άνθρωπος, ανάλογα και με τον τόπο όπου ζούσε, έπρεπε πλέον, κατά την αρχαία ελληνική λέξη, να «μηχανάεται», να συναρμολογεί στοιχεία που έπαιρνε από το περιβάλλον του και να επινοεί έτσι συνεχώς με διάφορες κατασκευές «μηχανήματα». Και είναι ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα θέματα, πέρα δηλαδή από τα ιστορικά γεγονότα, να παρακολουθήσει όποιος θέλει την εξέλιξη της τεχνολογίας από τους ομηρικούς ως τους ελληνιστικούς χρόνους. Κάτι που δεν γίνεται δυστυχώς μέσα στο σχολείο αλλά και σε επόμενα στάδια εκπαίδευσης.
Για παράδειγμα, πόσοι τελειώνοντας το Λύκειο έχουν υπόψη τους την τόσο ενδιαφέρουσα αφήγηση για το πώς κατασκεύασε ο Οδυσσέας, έχοντας σε βοήθειά του την Καλυψώ, μια σχεδία ξύλινη; Ενώνοντας κορμούς δέντρων όπου άνοιξε στον καθένα τρύπες και τις έφερε τη μία απέναντι στην άλλη και τους ένωσε μεταξύ τους με φυτικές ίνες ή με ξύλινα στοιχεία, έβαλε κλαδιά λυγαριάς στα πλάγια για να μην εισβάλλουν τα κύματα, προσάρτησε και ιστία και πανιά, ενώ από τα σχετικά για τους αρμούς κατανοούμε πόθεν και η αρχή της λέξης «αρμονία» (Οδύσσεια, Ε244-261). Και όταν αυτή η περιγραφή αναλυθεί προσεκτικά προκύπτουν αξιόπιστες πληροφορίες για τη ναυπηγική τέχνη της εποχής αλλά και αρκετά πιο πριν, το 700 π.Χ.
Και βέβαια τα ανήσυχα πνεύματα στον Ελληνικό μεσογειακό χώρο μάς έφεραν από τη σχεδία του Οδυσσέα μέσα σε περίπου 300 χρόνια στις τριήρεις. Μεταξύ 482 και 481 π.Χ. ναυπηγήθηκαν 200 τριήρεις που βοήθησαν όχι μόνο να διατηρηθεί η ανεξαρτησία της Αθήνας αλλά κι αυτή να ανθήσει οικονομικά, αφού το ναυτικό πρόγραμμα της Αθήνας έφθασε να απασχολεί το 75% των ανδρών.
Οι πάμπτωχοι «θήτες» που δεν μπορούσαν να έχουν όσα απαιτούντο για να είσαι οπλίτης έγιναν κωπηλάτες, έκαναν πλέον θητεία και απέκτησαν δικαιώματα ολοκληρώνοντας την έννοια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Και το βασικό στοιχείο της, η τριήρης, το απέκτησε με βάση τη σκέψη ότι αυξάνεται η ταχύτητα αν αυξηθούν οι κωπηλάτες.
Αλλά δεν μπορούσαν να αυξήσουν το μήκος του πλοίου, γιατί μπορεί και να άνοιγε. Οπότε αποφάσισαν να τοποθετήσουν τους κωπηλάτες σε τρεις «ορόφους» έτσι ώστε το μεγαλύτερο κουπί να μην ξεπερνά τα τρία μέτρα, το βάρος τους 50 τόνους, με 37 μέτρα μήκος και με πλήρωμα 200 ανδρών (180 κωπηλάτες).
Παρατηρώντας τον κόσμο γύρω μας
Αναρίθμητοι ερευνητές γυρίζουν τον κόσμο και προσπαθούν να μάθουν από τους ντόπιους διάφορα «μυστικά». Για φάρμακα από τις φλούδες και τα φύλλα των δέντρων, για φυσικά υλικά, ακόμη και δηλητήρια. Οι άνθρωποι που ζουν σε έναν τόπο για πολλούς αιώνες χωρίς να έχουν προσχωρήσει ολοκληρωτικά στον σημερινό αυτοματοποιημένο και αφύσικο τρόπο ζωής αλλά παραμένουν ενταγμένοι μέσα στο φυσικό περιβάλλον και την προσοχή τους δεν αποσπά συνεχώς, όπως γίνεται με εμάς σήμερα, ένας άγονος «θόρυβος» μαθαίνουν να προσέχουν ακόμη και έναν ελάχιστο φυσικό θόρυβο και να αντλούν από αυτή την εμπειρία.
Για παράδειγμα, ανάμεσα στα παυσίπονα που είχε καταχωρισμένα ο Ιπποκράτης (460-377 π.Χ.) στις σημειώσεις του ήταν και η φλούδα της ιτιάς, από όπου προέκυψε αιώνες μετά η γνωστή μας ασπιρίνη. (Μια παρατήρηση, οφείλουμε να αναφέρουμε, που είχαν κάνει και οι ιθαγενείς κάτοικοι της Βόρειας Αμερικής.) Τα πράγματα ξέφυγαν κάπως κατά την ελληνιστική εποχή, όπου θεωρήθηκε ότι οι ηγεμόνες με το να ενθαρρύνουν την κατασκευή μηχανημάτων όπως το ατμοκίνητο περιστέρι του Αρχύτα του Ταραντίνου – να μιμούνται, δηλαδή, με αυτόματες κατασκευές τη Φύση και έμμεσα να διαμηνύουν ότι την εξουσιάζουν κιόλας – έκαναν κάτι ανοίκειο και απαράδεκτο.
Έτσι έφθασαν οι αυτόματα ανοιγόμενες πόρτες και τα «αυτόματα», οι πρόδρομοι των σημερινών ρομπότ, να θεωρούνται απλά (περιφρονητικά, θα έλεγα) παιχνίδια που δεν πέρασε από το μυαλό των ανθρώπων της εποχής να τα εκμεταλλευτούν εμπορικά. Έτσι καταλαβαίνουμε και την επιπλέον διάσταση των επινοήσεων κατά τη χιλιετία που προηγήθηκε των ελληνιστικών χρόνων. Παρατήρηση, επινόηση νέων μηχανών και μεθόδων για διευκόλυνση της ζωής αλλά στην ύστατη περίπτωση – και αν χρειαστεί – και για αντιμετώπιση των εχθρών. Το μυαλό που πρόθυμα ακονίζεται από την ανάγκη.
Όπως εξήγησε ο Θουκυδίδης στους πρέσβεις της Κορίνθου και της Σπάρτης πλέκοντας το εγκώμιο των Αθηναίων: «Δεν προσπαθείτε να ανακαλύψετε νέες οδούς. Οταν οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουν καινούργια προβλήματα, τότε είναι απαραίτητο ένα διαρκές προχώρημα. Γι” αυτόν τον λόγο οι Αθηναίοι ανανεώθηκαν πολύ περισσότερο από εσάς, ακριβώς γιατί έχουν το προνόμιο να ανανεώνουν την εμπειρία τους».
Είναι ένα μικρό κυνήγι θησαυρού – ενώ ταυτόχρονα παίρνεις και ένα μάθημα συμπεριφοράς – το να ψάχνεις για τις διάφορες επινοήσεις των ανθρώπων στον αρχαιοελληνικό χώρο, από τη Σικελία ως τη Μικρά Ασία, και το πώς έλυναν τα προβλήματα που τους παρουσιάζονταν και που εμείς συχνά δεν μπαίνουμε καν στον κόπο να απορήσουμε για το πώς τα κατάφερναν.
Ένα ωραίο παράδειγμα είναι το να αναρωτηθείς πώς έκαναν όλα αυτά τα ωραία κτίσματα χωρίς σχέδια όταν εμείς σήμερα για ένα απλό κτίριο χρησιμοποιούμε τόσο πολλά. Και θα μέναμε ίσως με την απορία αυτήν αν δεν είχε βρεθεί σε έναν ναό του Απόλλωνα που έμεινε ημιτελής, στα Δίδυμα της Μικράς Ασίας, στο άδυτο σχεδιασμένο, χαραγμένο κυριολεκτικά στον τοίχο, το τελείως απαραίτητο σχέδιο για το πώς θα έπρεπε να είναι οι κολόνες και άλλα στοιχεία του κτίσματος. Τόσο απλά. Είχαν λοιπόν λύσεις τις οποίες δεν λέμε να μιμηθούμε σήμερα αλλά να προσέξουμε τουλάχιστον ότι τις έδιναν μετ” ευτελείας…
Το πρώτο κομπιούτερ – Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων
Ανασύρθηκε από ένα ρωμαϊκό πλοίο που ναυάγησε στους αιχμηρούς βράχους έξω από τα Αντικύθηρα γύρω στο 70 π.Χ. και εκτός από αγάλματα και αμφορείς μετέφερε και έναν μηχανισμό με γρανάζια μεταλλικά κλεισμένο σε ξύλινο κουτί διαστάσεων 16Χ21 εκατοστά με βάθος 5 εκατοστών.<
Στην αρχή πίστεψαν ότι πρόκειται για κάποιο είδος εξάντα, αλλά όταν αποκαλύφθηκε το εσωτερικό του με τη βοήθεια ενός τομογράφου βάρους 12 τόνων, ο οποίος μεταφέρθηκε στην Ελλάδα το 2000 για τον σκοπό αυτόν, οι ειδικοί μελετητές κατάλαβαν ότι βρίσκονταν μπροστά σε έναν πολύπλοκο και θαυμαστό μηχανισμό με περίπου είκοσι οδοντωτούς τροχούς, μερικοί από τους οποίους πάχους μόλις δύο χιλιοστών.
Όχι μόνο έδειχνε τις ημέρες του χρόνου, τις Ολυμπιάδες και ταυτόχρονα τις φάσεις της Σελήνης και τη σχέση με τον Ήλιο όπως αυτά τα δύο ουράνια σώματα φαίνονται από τη Γη, αλλά στρέφοντας ειδικούς μοχλούς μπορούσες να βρίσκεις πότε θα συμβούν οι εκλείψεις της Σελήνης, οι οποίες έχουν περιοδικότητα περίπου 19 ετών (Κύκλος του Σάρου), κάποιες κινήσεις πλανητών όπως η Αφροδίτη και ο Ερμής, ενώ στα μεταλλικά τοιχώματα του μηχανισμού είναι χαραγμένες, με χαρακτήρες ύψους 2 χιλιοστών, οδηγίες χρήσης αλλά και αστρονομικές πληροφορίες.
Πρέπει να κατασκευάστηκε γύρω στο 89 π.Χ. και είναι μάλλον ο πιο μεγαλοφυής μηχανισμός που έχει βρεθεί ως σήμερα σε ανασκαφές ή ναυάγια σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τριώροφη εξέδρα – Λυόμενες κατασκευές Οι τριήρεις έφεραν επανάσταση αυξάνοντας τον αριθμό των κωπηλατών με την τοποθέτησή τους σε τρεις ορόφους
Είναι γνωστό πως το ξύλο δεν μπορεί να διατηρηθεί εύκολα στο χώμα για χιλιάδες χρόνια όπως η πέτρα. Για αυτό και οι ξύλινες κατασκευές που θα πρέπει να ήταν άφθονες κυρίως στον βυθό της θάλασσας κατάφεραν να διατηρηθούν. Μερικοί ερευνητές όμως κατορθώνουν να αλιεύσουν και στην… ξηρά κάποιες από αυτές στρέφοντας την προσοχή τους στις απεικονίσεις που έχουν διασώσει οι τοιχογραφίες.
Έτσι, χάρη στην παρατηρητικότητα της καθηγήτριας Κ. Παλυβού από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και του αρχιτέκτονα Α. Κάσσιου, από την «Πότνια Θηρών», την τοιχογραφία 3,22 μ. Χ 2,30 μ. στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, έχουμε μια καλή εικόνα ξύλινης «λυόμενης εξέδρας», σε τρία επίπεδα!
Ογκόλιθοι και μάρμαρα – Προχωρημένες μεταφορές
Υπήρχαν τουλάχιστον δύο τρόποι μεταφοράς στύλων. Στη μια περίπτωση, όπου η λάξευση γινόταν στο σημείο ανεύρεσης της πρώτης ύλης, ο στύλος είχε πλέον το στρογγυλό σχήμα και μπορούσε εύκολα να μεταφερθεί με δική του κύλιση. Αν όμως η λάξευση έπρεπε να γίνει στο εργοτάξιο και το σχήμα δεν επέτρεπε την εύκολη μεταφορά, κατασκεύαζαν δύο ξύλινους τροχούς που τους εφάρμοζαν όπως φαίνεται στο σχήμα και επιτύγχαναν το ίδιο αποτέλεσμα
Μένεις με ανοιχτό το στόμα όταν βλέπεις έστω και σε επίπεδες απεικονίσεις τους τρόπους που είχαν επινοήσει για να μεταφέρουν από τα λατομεία χωρίς φορτηγά, τριαξονικά και κίνηση στους τέσσερις τροχούς υλικά με τεράστια μάζα. Αν ο προς μεταφορά ογκόλιθος δεν είχε γίνει ήδη κολόνα, του κολλούσαν στα άκρα από έναν τροχό ξύλινο και αμέσως αυξανόταν η κινητικότητά του και η ευκολία μετακίνησης κατά πολύ. Αν ήταν ήδη λαξευμένος σε κολόνα με κυλινδρικό σχήμα, είχαν αφήσει στα άκρα δύο προεξοχές από όπου μπορούσαν να περάσουν ένα είδος λαβής και να σύρουν αργά την κολόνα ως το σημείο τοποθέτησης.
Όπως αναφέρει ο Αναστάσιος Ορλάνδος, από την Πεντέλη οι όγκοι των μαρμάρων, από τον φόβο να μην πάρουν φόρα και κυλήσουν ανεξέλεγκτα, κατέβαιναν δεμένοι σε σχοινιά που τα τύλιγαν στη διάρκεια της διαδρομής σε δέντρα ή στους λεγόμενους πασσάλους ανασχέσεως που έμπηγαν σε κατάλληλα λαξευμένες οπές στο πλάι του μονοπατιού που σώζεται ως τις ημέρες μας στην Πεντέλη.
Υσπληξ – Αδιάβλητοι αγώνες
Ακόμη και το πρόβλημα της εκκίνησης των αθλητών στους αγώνες δρόμου είχε λυθεί την εποχή που ετελούντο τα Νέμεα και τα Ισθμια. Ο επισκέπτης μάλιστα του Μουσείου της Νεμέας, εκτός από τα σημάδια του μηχανισμού, στο ίδιο το Στάδιο έχει την ευκαιρία να θαυμάσει την απλή αυτή διάταξη, γνωστή ως «ύσπληξ», με δύο σχοινιά μπροστά στο στήθος και στα γόνατα των αθλητών που κρατούσε ένας αφέτης τοποθετημένος πίσω τους.
Με έναν μηχανισμό συνεστραμμένων νεύρων, παρμένων από ζώα, είχε δημιουργηθεί κάτι σαν ελατήριο και με την απότομη κίνηση του αφέτη, που ήταν αθέατος για τους δρομείς, έπεφταν τα σχοινιά και άνοιγε ο δρόμος. Αυτό όμως που διαφεύγει από πολλούς στις περιγραφές τους είναι ότι η διάταξη αυτή ήταν κατάλληλα σχεδιασμένη ώστε αν κάποιος εκκινούσε έστω και λίγο πιο νωρίς από τους άλλους μπερδευόταν στα σχοινιά καθώς αυτά έπεφταν και έτσι η εκκίνηση ακυρωνόταν και επαναλαμβανόταν χωρίς να αδικηθούν οι άλλοι.
Άρση βαρών – Με τα φτερά του… λύκου Η ανύψωση τεράστιου βάρους λίθων με αυτές τις απλές μεθόδους φαίνεται πως ήταν πολύ αποτελεσματική ενώ στον σημερινό επισκέπτη των αντίστοιχων μνημείων όταν δεν ξέρει προκαλείται μεγάλη απορία για το πώς «σήκωναν» αυτούς τους τεράστιους όγκους πέτρας
Πώς σήκωναν τις τεράστιες λαξευμένες πέτρες και τις τοποθετούσαν στη θέση τους χωρίς να υπάρχουν οπές ή άλλα εμφανή σημάδια ανάρτησης; Στο επάνω τμήμα του (ογκο)λίθου λάξευαν ένα βαθούλωμα με καθορισμένο γεωμετρικό σχήμα. Στη μία πλευρά ήταν λαξευμένο κάθετα μέσα στην επιφάνεια της πέτρας και στην απέναντι λοξά (βλ. σχήμα).
Τοποθετούσαν στο λοξό τμήμα μια σιδερένια σφήνα και δίπλα της άλλη μία ώστε μαζί να γεμίζουν τον τόρμο, όπως λεγόταν τότε το βαθούλωμα αυτό: έτσι σφήνωναν τα δύο σίδερα και μπορούσε ο γερανός με το σχοινί δεμένο στη λοξή σφήνα να ανυψώσει και να τοποθετήσει στη θέση της την τεράστια πέτρα. Γιατί το ονόμαζαν «λύκο»; Διότι, κατά τον αρχιτέκτονα-μηχανικό Α. Νακάση, υπάρχει στον Αριστοτέλη η ονομασία λύκος για ένα είδος καλιακούδας και οι δύο σφήνες με την οπή στη μία για να περνάει το σχοινί έδιναν από μακριά την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα μικρό πουλί καθισμένο επάνω στην πέτρα!
Τυχαία επιλογή – Κληρωτήριο
Ηταν μια μαρμάρινη κατασκευή με λεπτές σχισμές, τοποθετημένες συνήθως σε πέντε ή έντεκα στήλες και πενήντα γραμμές, εξαιρετικής απλότητας, που όμως θαυμάζεται ακόμη και σήμερα διότι κατόρθωνε να κάνει εντελώς τυχαία την επιλογή για κάθε ημέρα αυτών που ήταν επιφορτισμένοι να στελεχώνουν την Ηλιαία, το δικαστήριο του αθηναϊκού κράτους όπου μπορούσε να γίνει μέλος καθένας Αθηναίος από τις δέκα διαφορετικές φυλές της πόλης με ηλικία άνω των 30 ετών.
Όποιος ήθελε λοιπόν παρουσιαζόταν στους άρχοντες γύρω στο ηλιοβασίλεμα κρατώντας ένα μικρό μπρούντζινο ταμπελάκι με το όνομά του χαραγμένο επάνω δηλώνοντας ότι επιθυμούσε να είναι δικαστής για την επόμενη ημέρα.
Ο υπεύθυνος της κλήρωσης το τοποθετούσε σε μια στήλη, ανάλογα με κάποιον κωδικό που ήταν γραμμένος και αυτός επάνω του, αρχίζοντας από την πρώτη γραμμή και πηγαίνοντας προς τα κάτω.
Όταν συμπληρώνονταν όλες οι σχισμές με τα ονόματα των υποψηφίων, ο άρχων εκείνης της ημέρας έπαιρνε στο χέρι του σφαιρίδια λευκά και μαύρα. Ο συνολικός αριθμός τους ήταν ίσος με τον αριθμό όλων των γραμμών από επάνω ως κάτω, ενώ τα λευκά ήταν όσα και ο αριθμός των γραμμών που όταν τον πολλαπλασίαζες και με τον αριθμό των στηλών κάθε γραμμής θα έδινε τον αριθμό των δικαστών που χρειάζονταν την επόμενη ημέρα (ανάλογα, δηλαδή, και με τον αριθμό των υποθέσεων κάθε φορά).
Τα σφαιρίδια λοιπόν ρίχνονταν σε έναν πλαϊνό κάθετα τοποθετημένο σωλήνα που είχε στο κάτω άκρο έναν μηχανισμό με μανιβέλα έτσι ώστε σε κάθε στροφή της να αφήνει να βγαίνει ένα σφαιρίδιο. Αν λοιπόν αυτό ήταν μαύρο, ξεκινώντας από την πρώτη γραμμή, η αντίστοιχη γραμμή και οι υποψήφιοι που είχαν εκεί τοποθετηθεί τα ταμπελάκια τους απορρίπτονταν. Αν ήταν λευκό, αυτοί γίνονταν δικαστές. Προχωρούσαν έτσι ώσπου να εξαντληθούν τα λευκά σφαιρίδια.
Νόμισμα και σπονδή – Ο πρώτος αυτόματος πωλητής;
Ρίχνεις ένα νόμισμα στην οπή που βρίσκεται στο επάνω μέρος του μηχανήματος και χάρη στο βάρος του ενεργοποιείται μια σειρά μοχλών και σωλήνων. Από ένα άλλο άνοιγμα ελευθερώνεται συγκεκριμένη ποσότητα νερού αρκετή για μια σπονδή. Με την κλίση που παίρνει ο πρώτος μοχλός το νόμισμα γλιστράει σε ένα δοχείο υποδοχής του… χρήματος και όλος ο μηχανισμός με την αλλαγή του βάρους επανέρχεται στην αρχική του θέση κλείνοντας την παροχή του νερού. Αυτός πρέπει να είναι ο πρώτος αυτόματος διανομέας με τη ρίψη νομίσματος, τουλάχιστον στον χώρο της Μεσογείου, και βρίσκεται στα σχέδια του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, που έζησε τον πρώτο αιώνα μ.Χ.