Δευτέρα 30 Μαΐου 2016

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, ΗΣΙΟΔΟΣ - Θεογονία (211-232)

Νὺξ δ᾽ ἔτεκε στυγερόν τε Μόρον καὶ Κῆρα μέλαιναν
καὶ Θάνατον, τέκε δ᾽ Ὕπνον, ἔτικτε δὲ φῦλον Ὀνείρων.
214 δεύτερον αὖ Μῶμον καὶ Ὀιζὺν ἀλγινόεσσαν
213 οὔ τινι κοιμηθεῖσα θεῶν τέκε Νὺξ ἐρεβεννή,
215 Ἑσπερίδας θ᾽, αἷς μῆλα πέρην κλυτοῦ Ὠκεανοῖο
χρύσεα καλὰ μέλουσι φέροντά τε δένδρεα καρπόν·
καὶ Μοίρας καὶ Κῆρας ἐγείνατο νηλεοποίνους,
[Κλωθώ τε Λάχεσίν τε καὶ Ἄτροπον, αἵ τε βροτοῖσι
γεινομένοισι διδοῦσιν ἔχειν ἀγαθόν τε κακόν τε,]
220 αἵ τ᾽ ἀνδρῶν τε θεῶν τε παραιβασίας ἐφέπουσιν,
οὐδέ ποτε λήγουσι θεαὶ δεινοῖο χόλοιο,
πρίν γ᾽ ἀπὸ τῷ δώωσι κακὴν ὄπιν, ὅστις ἁμάρτῃ.
τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν πῆμα θνητοῖσι βροτοῖσι
Νὺξ ὀλοή· μετὰ τὴν δ᾽ Ἀπάτην τέκε καὶ Φιλότητα
225 Γῆράς τ᾽ οὐλόμενον, καὶ Ἔριν τέκε καρτερόθυμον.
αὐτὰρ Ἔρις στυγερὴ τέκε μὲν Πόνον ἀλγινόεντα
Λήθην τε Λιμόν τε καὶ Ἄλγεα δακρυόεντα
Ὑσμίνας τε Μάχας τε Φόνους τ᾽ Ἀνδροκτασίας τε
Νείκεά τε Ψεύδεά τε Λόγους τ᾽ Ἀμφιλλογίας τε
230 Δυσνομίην τ᾽ Ἄτην τε, συνήθεας ἀλλήλῃσιν,
Ὅρκόν θ᾽, ὃς δὴ πλεῖστον ἐπιχθονίους ἀνθρώπους
πημαίνει, ὅτε κέν τις ἑκὼν ἐπίορκον ὀμόσσῃ·

***
Κι η Νύχτα γέννησε το στυγερό το Μόρο και τη μαύρη Κήρακαι το Θάνατο, γέννησε και τον Ύπνο, γέννησε και το γένος των Ονείρων.Ύστερα πάλι γέννησε το Μώμο και την οδυνηρή Αθλιότητα,δίχως να κοιμηθεί με κάποιον από τους θεούς η ερεβώδης Νύχτα,και τις Εσπερίδες που φυλάν τα μήλα τα ωραία, τα χρυσά,στην άκρη του ξακουστού Ωκεανού, και τα δέντρα που δίνουν τον καρπό.Γέννησε και τις Μοίρες και τις Κήρες που τιμωρούνε ανελέητα,[την Κλωθώ, τη Λάχεση και την Άτροπο,που δίνουν στους θνητούς όταν γεννιούνται το καλό και το κακό,]220που διώκουνε τις παραβάσεις ανθρώπων και θεώνκι ούτε ποτέ τους παύουν τη δεινή οργή οι θεές,προτού τιμωρία κακή αποδώσουνε σ᾽ εκείνον που έσφαλλε.Γέννησε και τη Νέμεση, συμφορά για τους θνητούς ανθρώπους,η ολέθρια Νύχτα. Έπειτα την Απάτη γέννησε και τη Φιλότητα,τα καταραμένα Γηρατειά, γέννησε και την Έριδα με τη δυνατή καρδιά.Και η στυγερή η Έριδα γέννησε τον οδυνηρό τον Πόνο,τη Λήθη, το Λιμό και τα γεμάτα δάκρυα Άλγη,τις Μάχες, τους Πολέμους, τους Φόνους, τις Αντροφονίες,τις Φιλονικίες, τα Ψεύδη, τα Λόγια, τις Αντιλογίες,230την Ανομία και την Άτη, που φίλες μεταξύ τους είναι,τον Όρκο, που απ᾽ όλα πιο πολύ τους ανθρώπους που ζουν πάνω στη γητους βλάπτει, όταν τυχόν κανείς εκούσια ορκιστεί ψεύτικο όρκο.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Τι σημαίνει το γεγονός ότι διερωτώμεθα για τη σχέση μας με την παράδοση; Οτι κατά κάποιον τρόπο έχουμε βγει απ' την παράδοση. Αυτό το καταλαβαίνουμε πρώτα-πρώτα εμπειρικά. Οι φυλές και οι λαοί που έχουν μείνει κλεισμένοι μέσα στην παράδοσή τους δεν βλέπουν καν την παράδοση σαν παράδοση: ζουν μέσα σε αυτήν και θεωρούν την παρούσα ζωή τους σαν συνέχεια ενός αμετάβλητου τρόπου ζωής. Και μπορούμε να το καταλάβουμε και λογικά: για να διερωτηθούμε για τη σχέση μας με την παράδοση πρέπει η σχέση αυτή να έχει γίνει, περισσότερο ή λιγότερο προβληματική, πρέπει να έχει δημιουργηθεί μια απόσταση απ' την παράδοση. Απόσταση δεν σημαίνει απεμπόληση ή λησμονιά. Σημαίνει και άλλου είδους παρουσία και άλλου είδους σχέση. Μια σύντομη ανασκόπηση της ανθρώπινης ιστορίας μας δείχνει ακριβώς δυο κύριους τύπους σχέσης με την παράδοση.

Ο πρώτος που ασφαλώς πρέπει να ήταν και μόνος για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μέχρι την 1η χιλιετία πΧ, είναι ο τύπος των αρχαϊκών (ή πρωτόγονων ή αγρίων) κοινωνιών. Αν στηριχτούμε στη γνώση που έχουμε για τέτοιου τύπου κοινωνίες από την εθνολογία (που τις μελέτησε τους δυο τελευταίους αιώνες), θα συνάγουμε ότι σε αυτές τις κοινωνίες, τρόπος ζωής, έθιμα, οργάνωση, τεχνική, διαβιβάζονται σχεδόν αναλλοίωτα από γενιά σε γενιά. Ανεπαίσθητες αλλοιώσεις βέβαια συνεχώς εμφανίζονται, αλλιώς δεν θα υπήρχε διάκριση ανάμεσα στις διάφορες ηωλιθικές, παλαιολιθικές και νεολιθικές εποχές. Αλλά οι κοινωνίες αυτές δεν έχουν συνείδηση αυτών των αλλοιώσεων. Πιστεύουν ότι από τότε που υπάρχει η φυλή τους, η ζωή τους και οι νόμοι τους έμειναν οι ίδιοι. Βέβαια από όσο ξέρουμε, όχι μόνο υπάρχει μια συνείδηση του χρόνου και της διαδοχής των γενεών, αλλά υπάρχει και μια μυθική παράσταση ενός πρώτου χρόνου ή «πρώτης στιγμής», στιγμής δημιουργίας και του κόσμου και της ίδιας της φυλής. Αυτή αποδίδεται σε έναν ή πολλούς θεούς και σε έναν ή πολλούς «ήρωες» ή προγόνους, που έθεσαν μια για πάντα τους νόμους, την τάξη και την οργάνωση του κόσμου και της φυλής. Οι δημιουργοί αυτοί, θείοι ή ανθρώπινοι, έχουν πάντως μια ιερή φύση που φυσικά μεταβιβάζουν και στα δημιουργήματά τους. Από αυτά απορρέει άμεσα ο ιερός χαρακτήρας των θεσμών της φυλής, που κάνει ιερόσυλη και βλάσφημη κάθε ιδέα μεταβολής τους. Οι θεσμοί, όπως ο τρόπος ζωής, είναι κυριολεκτικά καθιερωμένοι μια για πάντα λόγω της ιερής προέλευσής τους.

Η κλασσική εβραϊκή παράδοση που κληρονόμησε και ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ, παρ' όλο που προέρχεται από μια κοινωνία που με κανένα τρόπο δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αρχαϊκή, πρωτόγονη ή άγρια, προσφέρει μια τέλεια εικόνα αυτής της κατάστασης. Ο θεός δημιούργησε τον κόσμο και τους ανθρώπους, εδιάλεξε ανάμεσα σ' αυτούς μια φυλή στην οποία μια σειρά από θεόπνευστους «ήρωες» -Αβραάμ, Ισαάκ, Ιακώβ και τελικά Μωυσής-παρουσίασαν τους νόμους του Θεού.

Αυτές οι κοινωνίες μπορούν να ονομαστούν ετερόνομες γιατί θεωρούν τους νόμους τους δοσμένους από κάποιον ανώτερο Άλλο και συνεπώς απαγορεύουν στον εαυτό τους οποιαδήποτε μεταβολή αυτών των νόμων. Από την σκοπιά όπου τοποθετηθήκαμε, η σχέση αυτών των κοινωνιών με την παράδοση μπορεί να ονομαστεί παθητική. Μια ιστορική στροφή, καλύτερα ρήξη, εμφανίζεται με την αρχαία Ελλάδα και ξανά μετά από πολλούς αιώνες στην δυτική Ευρώπη. και στις δυο αυτές περιπτώσεις η σχέση με την παράδοση αλλάζει και μπορεί να ονομαστεί ενεργητική. Η αλλαγή αυτή είναι φυσικά οργανικά συνδεδεμένη με αυτό που συνιστά την απόλυτη ιστορική ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας, τη δημιουργία για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία μιας κίνησης προς την αυτονομία, δηλαδή την ελευθερία, σε σχεδόν όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, κατά πρώτο λόγο στην πολιτική με τη δημιουργία της δημοκρατίας και στη σκέψη με τη δημιουργία της φιλοσοφίας και της επιστήμης.

Η δημιουργία αυτή ισοδυναμεί βέβαια με μια ριζική ρήξη με την προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων. Η Αθηναϊκή δημοκρατία, στην ουσία της, δεν έχει καμιά σχέση με τις ομηρικές ή μινωικές ή μυκηναϊκές βασιλείες όπως και η φιλοσοφία αναδύεται ως καταστροφή της μυθικής παράδοσης του κόσμου. Πχ και οι δυο πρώτοι ιστορικοί, ο Εκαταίος και ο Ηρόδοτος αρχίζουν τα συγγράμματα τους και τα δικαιολογούν με την βεβαίωση ότι αυτά που οι Έλληνες διηγούνται για το παρελθόν τους είναι παραμύθια. Εν τούτοις, αυτά με κανέναν τρόπο δεν σημαίνουν απεμπόληση ή λησμονιά της παράδοσης. Συμβαδίζουν με την διαμόρφωση μιας νέας σχέσης ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, που μπορεί να τη χαρακτηρίσει κανείς με δυο λέξεις φαινομενικά αντιφατικές, σεβασμός και μεταμόρφωση. Η αντίφαση αίρεται άμα σκεφτούμε ότι σ'; αυτό το πεδίο σεβασμός δεν σημαίνει τυφλή λατρεία και παγωμένη συντήρηση, αλλά αναζωογόνηση του παρελθόντος μέσω της μεταμόρφωσης των στοιχείων του που έτσι γίνονται σημαντικά για το παρόν.

Θα προσπαθήσω να κάνω κατανοητό αυτό που θέλω να πω με παραδείγματα από τον χώρο της τέχνης και ιδιαίτερα αυτού που ονομάζουμε λογοτεχνία. Ξέρουμε ότι ο Όμηρος έμεινε πάντα ζωντανός στην κλασσική Ελλάδα, τα ομηρικά έπη τα τραγουδούσαν στις γιορτές και τα παιδιά τα μάθαιναν στο σχολείο. Ξέρουμε όμως επίσης ότι μετά τον Ησίοδο και το έπος και το χαρακτηριστικό του μέτρο, το δακτυλικό εξάμετρο, εξαφανίζονται και ότι οι καινούργιοι ποιητές, ο Αρχίλοχος, η Σαπφώ και αυτοί που ακολούθησαν, δημιουργούν νέα μέτρα, νέα θέματα, νέες μορφές ποίησης. Αυτό δεν εμπόδισε τους κλασσικούς φιλόσοφους, Πλάτωνα και Αριστοτέλη, να παραθέτουν τους ομηρικούς στίχους στα φιλοσοφικά τους κείμενα. Αλλά μόνο στην αλεξανδρινή εποχή, εποχή παρακμής, με τα «Αργοναυτικά» του Απολλώνιου του Ρόδιου, εμφανίζεται μια προσπάθεια μίμησης των ομηρικών επών, φυσικά με πολύ μέτρια αποτελέσματα.

Αλλά το πιό λαμπρό παράδειγμα αυτής της δημιουργικής μεταμόρφωσης της παράδοσης μας το δίνει η Αθηναϊκή τραγωδία και η σχέση της με την άλλη προαιώνια μεγάλη ελληνική δημιουργία, τον μύθο. Όλοι οι λαοί έχουν ωραίους μύθους, αλλά μόνο οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι είναι αληθινοί, μεστοί από ανθρωπολογικά και κοσμολογικά νοήματα, αληθινά που παρουσιάζονται με μυθική μορφή. Είναι φυσικά αδύνατο να ξέρουμε ως ποιό βαθμό αυτό το νόημα των μύθων σε όλη του την έκταση και την ένταση μπορούσαν να το αφομοιώσουν και να το οικειοποιηθούν οι Έλληνες, ας πούμε του 6ου πΧ αιώνα. Λογικό είναι να υποθέσουμε ότι τουλάχιστον ασυνείδητα και υπόγεια τους άγγιξε, αλλιώς και οι μύθοι ως μύθοι δεν θα είχαν διασωθεί. Αυτό που εμφατικά ξέρουμε είναι ότι η τραγωδία, που με μόνη εξαίρεση τους «Πέρσες» του Αισχύλου και την «Μιλήτου Άλωση» του Φρύνιχου έχει ως αποκλειστικό θέμα της τους μύθους, αφενός αναλαμβάνει αυτό το νόημα, το κάνει προσιτό σε όλους, το πλουτίζει, ασφαλώς το μεταμορφώνει και του δίνει μιας εκπληκτικής έντασης και ενάργειας παρουσίαση με την ενσάρκωσή του σε ανθρώπινους χαρακτήρες και λόγους, αφετέρου εκσυγχρονίζει τους μύθους, τους πλέκει με τα καινούργια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Αθηναίοι του 5ου αιώνα.

Ταυτόχρονα βλέπουμε τους ποιητές να τροποποιούν και να πλουτίζουν την πλοκή των μύθων. Αναμφισβήτητη ένδειξη μας δίνει στην ποιητική του ο Αριστοτέλης, λέγοντας ότι η σημαντικότερη αρετή του τραγικού ποιητή είναι η μυθοσκοπία.

Θα έπρεπε να είχαμε το χρόνο να το δείξουμε αυτό πάνω σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Θα περιοριστώ να αναφέρω την «Ορέστεια» του Αισχύλου, τις τρεις θηβαϊκές τραγωδίες του Σοφοκλή («Οιδίπους τύραννος», «Οιδίπους επί Κολονώ», «Αντιγόνη») και τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη.. Συνοπτικά η τραγωδία ούτε επαναλαμβάνει το μύθο, ούτε τον χρησιμοποιεί σαν παθητικό υλικό. Στηρίζεται στις δυνατότητές του και δημιουργεί μια καινούργια μορφή τέχνης που της επιτρέπει, σε μια οργανική συνέχεια με το μύθο να παρουσιάσει καινούργια περιεχόμενα. Ανάλογες αναπτύξεις θα μπορούσε να κάνει κανείς για την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική ή τη ζωγραφική όσο την ξέρουμε από τα αγγεία.

Από αυτή τη σκοπιά, τη δημιουργία μιας καινούργιας σχέσης με την παράδοση, ο μόνος αληθινός κληρονόμος της αρχαίας Ελλάδας είναι η δυτική Ευρώπη. Χωρίς να μακρηγορήσω, θα υπενθυμίσω πόσο ο δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός, από τον 11ο αιώνα και πέρα, και υπήρξε επαναστατικά δημιουργός και διατήρησε μια γνήσια σχέση με την παράδοση που είχε πίσω του, είτε λαϊκή, είτε «καλλιεργημένη». Η παράδοση αυτή περιλαμβάνει βέβαια κατά πρώτο λόγο τη χριστιανική κληρονομιά και αργότερα την ελληνορωμαϊκή κληρονομιά. Και σ' αυτήν την περίπτωση, μιλώντας πολύ σύντομα, θα πάρω για παράδειγμα την καταπληκτική εξέλιξη της δυτικοευρωπαϊκής ζωγραφικής που αρχίζει με μια εκκλησιαστική εικονογραφία, παραφυάδα της βυζαντινής και από τον Giotto και μετά παρουσιάζει μια ακατάπαυστη δημιουργική ανανέωση που όμως είναι ταυτόχρονα μια αδιάκοπη οργανική συνέχεια ως το 1950. Το ίδιο ισχύει και για την μουσική που βγαίνει και από την εκκλησιαστική ρίζα του γρηγοριανού άσματος και από την φολκλορική ρίζα λαϊκών μελωδών, ρυθμών και τρόπων. Η βαθειά σχέση μεγάλων μουσικών δημιουργών, όπως οι κλασσικοί Γερμανοί, ο Chpin, o Musorsgy, o Albeniz, μ' αυτές τις ρίζες αλλά και η ικανότητά τους να μετουσιώνουν επαναστατικά τα στοιχεία της παράδοσης που χρησιμοποιούν είναι προφανείς. Το πιο έντονο παράδειγμα αυτής της σχέσης προσφέρει ίσως η δυτικοευρωπαϊκή φιλοσοφία η οποία, μέσα από τις συνεχείς τομές στην ιστορία της σκέψης που παρουσιάζει, εξελίσσεται πάνω σε ρητή αναφορά με την παράδοση της φιλοσοφικής θεολογίας του μεσαίωνα και της κλασσικής ελληνικής φιλοσοφίας.

Η περίπτωση της δυτικής Ευρώπης παίρνει για μας όλο το τραγικό της βάρος, αν την αντιπαραθέσουμε μ' αυτά που έγιναν ή δεν έγιναν στο ανατολικό μέρος της άλλοτε Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στο Βυζάντιο. Παρά το ότι το Βυζάντιο δεν υποχρεώθηκε να διασχίσει την περίοδο καθαρής βαρβαρότητας που υπέστη η δυτική Ευρώπη από τον 5ο ως τον 11ο αιώνα, ο πολιτισμός του μας δίνει στις μεγάλες του γραμμές μια στατική εικόνα απολιθωμένων μορφών. Η σχέση με την παράδοση εδώ είναι στείρα, μιμητική και επαναληπτική. Η ζωγραφική γίνεται μια εικονογραφία που πολύ γρήγορα φτάνει σε τυποποιημένες μορφές τις οποίες μετά απλώς επαναλαμβάνει μιμούμενη τον εαυτό της. Το ίδιο ισχύει και για την αρχιτεκτονική. Η τέχνη του λόγου μένει μια ισχνή και ανιαρή απομίμηση των αρχαίων προτύπων. Έξω από τη λαϊκή μουσική, που γι'; αυτή την περίοδο ελάχιστα ξέρουμε, η μουσική καθηλώνεται στο μονωδικό εκκλησιαστικό άσμα.

Δυο παραδείγματα μπορούν να συνοψίσουν τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή πολιτισμική κατάσταση. Οι Βυζαντινοί κληρονόμησαν ό,τι περίπου σώζεται και σήμερα από την αρχαία ελληνική γραμματεία. Απ' αυτούς την παίρνουν και την μεταφράζουν οι Άραβες και αργότερα οι δυτικοευρωπαίοι. Οι Άραβες, όχι μόνο σχολιάζουν τον Πλάτωνα και ιδίως τον Αριστοτέλη, αλλά μέσα απ' αυτή την επαφή γεννούν τουλάχιστον δύο σημαντικούς φιλοσόφους, τον Αβικέννα και τον Αβερρόη.

Για τους δυτικοευρωπαίους, η «ανακάλυψη» των αρχαίων ελληνικών κειμένων δημιουργεί έναν εκρηκτικό συγκλονισμό που βρίσκει το πρώτο του κορύφωμα στην Αναγέννηση, αλλά που οι δονήσεις του δεν σταματούν, περιοδικά διαπιστώνεται κάτι σαν επιστροφή στους Έλληνες. Τώρα τι κάνουν οι Βυζαντινοί; Απλώς αντιγράφουν τα αρχαία χειρόγραφα και τους σχολιαστές τους και κάπου κάπου προσθέτουν και κανένα σχόλιο.

Το άλλο παράδειγμα είναι ο Γκρέκο. Παινευόμαστε και ξιπαζόμαστε με τον Γκρέκο χωρίς να καταλαβαίνουμε τι σημαίνει η περίπτωσή του. Ο Γκρέκο είναι βέβαια βαθειά ριζωμένος στην χριστιανική παράδοση και ξεκινάει από βυζαντινούς τύπους. Αλλά το πέρασμά του από τη Βενετία και η εγκατάστασή του στην Ισπανία τον αλλάζουν ριζικά. Η ζωγραφική του σαφώς μαρτυράει την προέλευσή του πχ σε παραλλαγές χρωματικής ή στην περίφημη επιμήκυνση των προσώπων και των σωμάτων. Αλλά τα αριστουργήματα της ισπανικής εποχής «Η ταφή του κόμητος Οργκάθ», «Οι απόψεις του Τολέδου», «Η κυρία με τη γούνα» είναι αδύνατα και αδιανόητα στο Βυζάντιο ή στη Κρήτη του 17ου αιώνα. Οι σημερινοί Βυζαντινο-κάπηλοί μας δεν στέκονται μια στιγμή να αναρωτηθούν γιατί ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος έπρεπε να εγκατασταθεί στην Ισπανία και να γίνει El Greco; Το Βυζάντιο και η εποχή της Τουρκοκρατίας μας προσφέρουν το παράδειγμα ενός μεταελληνικού πολιτισμού που έχει κάποια γνώση της αρχαιότητας σε σχέση με αυτήν, αλλά που μένει καθηλωμένη σε μια μιμητική, εξωτερική και άγονη σχέση με την παράδοση.

Τέλος έρχομαι στο σύγχρονο ελληνικό δράμα. Τα κεντρικά στοιχεία του ελληνικού δράματος είναι, από τη μια μεριά, η τριπλή αναφορά που περιέχει για μας η παράδοση: Αναφορά στους αρχαίους Έλληνες, αναφορά στο Βυζάντιο, αναφορά στη λαϊκή ζωή και κουλτούρα, όπως αυτή δημιουργήθηκε στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου και κάτω από την Τουρκοκρατία. Από την άλλη μεριά, η αντιφατική και, θα μπορούσε να πει κανείς, ψυχοπαθολογική σχέση μας με τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, που περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο πολιτισμός αυτός έχει μπει εδώ και δεκαετίες σε μια φάση έντονης κρίσης και υποβόσκουσας αποσύνθεσης.

Η διπλή και ταυτόχρονη αναφορά στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο, που αποτέλεσε το επίσημο «πιστεύω» του νεοελληνικού κράτους και του πολιτιστικού κατεστημένου της χώρας οδήγησε και οδηγεί σε αδιέξοδο, κατά πρώτο και κύριο λόγο διότι οι δυο αυθεντίες που επικαλείται βρίσκονται σε διαμετρική αντίθεση μεταξύ τους. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός ελευθερίας και αυτονομίας, που εκφράζεται στο πολιτικό επίπεδο στην πολιτεία ελεύθερων πολιτών που συλλογικά αυτοκυβερνώνται και στο πνευματικό επίπεδο με την ακατάπαυστη επαναστατική ανανέωση και αναζήτηση. Ο βυζαντινός πολιτισμός είναι πολιτισμός θεοκρατικής ετερονομίας, αυτοκρατορικού αυταρχισμού και πνευματικού δογματισμού. Στο Βυζάντιο δεν υπάρχουν πολίτες, αλλά υπήκοοι του αυτοκράτορα, ούτε στοχαστές, μόνο σχολιαστές ιερών κειμένων. Η προσπάθεια συνδυασμού και συμφιλίωσής τους δεν μπορούσε παρά να νεκρώσει κάθε δημιουργική προσπάθεια και να οδηγήσει σε ένα στείρο σχολαστικισμό, όπως αυτός που χαρακτήριζε το πνευματικό κατεστημένο της χώρας επί ενάμιση σχεδόν αιώνα μετά την ανεξαρτησία και που επαναλάμβανε τα χειρότερα μιμητικά στοιχεία του Βυζαντίου. Καθ' όσο ξέρω, είμαστε ο μόνος λαός με μεγάλο πολιτιστικό παρελθόν που πρόσφερε στον κόσμο το γελοίο και θλιβερό θέαμα προσπάθειας τεχνητής επαναφοράς της γλώσσας που μιλιόταν πριν από 25 αιώνες. Ούτε οι Ιταλοί προσπάθησαν να ξαναζωντανέψουν τα λατινικά, ούτε οι Ινδοί τα σανσκριτικά. Και είναι εξίσου χαρακτηριστικό ότι ενώ η Δυτική Ευρώπη, στους δυο περασμένους αιώνες γέννησε δεκάδες λαμπρούς ελληνιστές, μόνο τρία ονόματα έχουμε που μπορούν να σταθούν αχνά στο ίδιο επίπεδο με αυτούς: Τον Κοραή, τον Βερναρδάκη και τον Συκουτρή -τον οποίο Συκουτρή οδήγησε χαρακτηριστικά σε αυτοκτονία ο φθόνος και το μίσος των κηφήνων του εν Αθήνησι Πανεπιστημίου. Περηφανευόμαστε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων, αλλά για να μάθουμε τι έλεγαν και τι ήταν οι αρχαίοι πρέπει να προσφύγουμε σε ξένες εκδόσεις και σε ξένες μελέτες.

Αυτή η ίδια στάση έκανε ασφαλώς επίσης αδύνατη τη γονιμοποίηση της λαϊκής παράδοσης και τη μεταφορά της στο χώρο της έντεχνης παιδείας, με εμφατική εξαίρεση την ποίηση. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ο τεράστιος μουσικός πλούτος της λαϊκής μουσικής σε μελωδίες, ρυθμούς, κλίμακες και όργανα έμεινε νεκρός στα χέρια των νεοελλήνων συνθετών, όπως έμεινε άχρηστος και ο αρχιτεκτονικός και διακοσμητικός πλούτος της λαϊκής παράδοσης.

Τέλος, αυτή η αναφορά στα δύο μεγάλα παρελθόντα, με τον αποστειρωτικό τρόπο που ετέθη, είναι στη ρίζα της σχιζοφρενικής μας σχέσης με το δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, του συνδυασμού ενός κακομοιριασμένου αισθήματος κατωτερότητας και μιας ψωροπερήφανης και αστήρικτης αυθάδειας. Πράγματα που η δύση βέβαια δεν περίμενε τους νεοφώτιστους ελληνορθόδοξους για να τα κριτικάρει και να τα καταγγείλει η ίδια και που δεν απαλείφονται με μια ετήσια εκδρομή στο Άγιο Όρος.

Φαντάζομαι ότι δεν περιμένετε από μένα να δώσω συνταγές για το πώς θα μπορούσαμε να υπερβούμε αυτή τη δραματική βουβαμάρα που πολιτισμικά μας χαρακτηρίζει σήμερα. Για ένα πράγμα είμαι βέβαιος: αυτό που από την ελληνική ιστορία διαδόθηκε, γονιμοποίησε τον κόσμο και παραμένει σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης είναι η αρχαία ελληνική δημιουργία και η ανάδυση μέσα από αυτήν των ιδεών της αυτονομίας και της ελευθερίας. Αν η δυτική Ευρώπη μπόρεσε, με τη σειρά της, να μεγαλουργήσει κι αυτή επί δέκα σχεδόν αιώνες, είναι και διότι μπόρεσε να συγκροτήσει μέσα από τις δυο Αναγεννήσεις, την κλασσική εποχή, το διαφωτισμό και τις μετέπειτα εξελίξεις, μια σχέση δημιουργικού διαλόγου κι όχι μιμητικής επανάληψης με τα αρχαία ελληνικά σπέρματα. Για μας σήμερα, αν είμαστε ικανοί να τον συγκροτήσουμε, ένας τέτοιος διάλογος που προϋποθέτει και τη βαθειά γνώση και το σεβασμό της λαϊκής μας παράδοσης δεν μπορεί παρά να είναι διπλός: και με τους αρχαίους και με την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά της δυτικής Ευρώπης. Όπως το ανέφερα ήδη, και αυτός ο δυτικός πολιτισμός περνάει σήμερα μια βαθειά κρίση που δεν ξέρουμε αν και πότε θα μπορέσουν οι δυτικοί λαοί να την ξεπεράσουν. Είτε το θέλουμε είτε δεν το θέλουμε, στο ίδιο καράβι είμαστε μπαρκαρισμένοι κι εμείς και δεν εννοώ τις οικονομικές και διπλωματικές διασυνδέσεις. Αν μπορέσουμε να αφομοιώσουμε δημιουργικά τον απέραντο πολιτισμικό πλούτο που δημιούργησε η δύση -και που περιέχει έστω και ανεπαρκώς την αρχαία ελληνική αναφορά- θα μπορέσουμε ίσως να μιλήσουμε μια πραγματικά δική μας γλώσσα και να παίξουμε την παρτίδα μας σε μια νέα πολιτιστική συμφωνία. Αλλιώς θα εξακολουθήσουμε να βράζουμε στο ζουμί μας και να καλλιεργούμε την περιθωριακή μας ασημαντότητα.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

Κάθε φορά που φέρνω στο μυαλό μου τη λέξη ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, τη συνδέω με την ιδέα της ανακάλυψης, της δημιουργίας και της διαρκούς αποκάλυψης του ΕΜΕΙΣ που διευρύνει τη δομή του ΕΓΩ.

Χωρίς συνάντηση δεν υπάρχει υγεία. Χωρίς την ύπαρξη ενός ΕΜΕΙΣ, η ζωή μας είναι κενή ακόμη κι αν το σπίτι μας, το σεντούκι και το χρηματοκιβώτιο μας είναι γεμάτα με πανάκριβα αποκτήματα.

Αν κοιτάξουμε γύρω μας, αλλά και μέσα μας, θα αντιληφθούμε το άγχος και την ανησυχία (αν όχι τον φόβο) που προκαλεί μια πιθανή νέα συνάντηση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Εν μέρει, γιατί κάθε συνάντηση δημιουργεί ένα κύμα τρυφερότητας, συμπάθειας, αρμονικού ταιριάσματος, αμοιβαίας επίδρασης, επικοινωνίας, και τέλος υπευθυνότητας, δέσμευσης και αφοσίωσης.

Από φόβο, ή λόγω διαφόρων περιορισμών, είναι βέβαιο ότι έχουμε μεγάλη δυσκολία να συναντηθούμε με γνωστούς και αγνώστους…

Το μοντέλο του ζευγαριού ή της οικογένειας που αντέχει στον χρόνο αποτελεί – ολοένα και περισσότερο – την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Οι φιλίες και οι γάμοι που κρατάνε μια ζωή έχουν γίνει τουλάχιστον «παλιομοδίτικοι» ή «ξεπερασμένοι».

Περιστασιακές συναντήσεις χωρίς προσωπική εμπλοκή και σεξουαλικές συνευρέσεις χωρίς υποχρεώσεις, γίνονται αποδεκτές και δεν εκπλήσσουν κανέναν. Ορισμένοι μάλιστα, επαγγελματίες ή μη, φτάνουν στο σημείο να τις συστήνουν ως ένδειξη μιας – υποτίθεται – πιο ελεύθερης και εξελιγμένης συμπεριφοράς.

Είτε με βοήθεια είτε χωρίς, οι σχέσεις των ζευγαριών είναι ολοένα και πιο συγκρουσιακές, οι σχέσεις γονιών – παιδιών όλο και πιο δύσκολες, οι σχέσεις μεταξύ αδελφών όλο και λιγότερο στενές, και η σχέση με τους συναδέλφους και τους συνεργάτες μας όλο και πιο ανταγωνιστική.

Είναι δική μας ευθύνη να κάνουμε κάτι για ν’ αλλάξει αυτή η κατάσταση για τους απογόνους μας αλλά και για εμάς τους ίδιους.

Το να μάθεις να ζεις μέσα σε μια σχέση είναι δύσκολη δουλειά – μια τέχνη θα μπορούσαμε να πούμε – που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και ειδικές τεχνικές τις οποίες πρώτα διδάσκεσαι, στη συνέχεια επεξεργάζεσαι, και μόνο αργότερα επιχειρείς να εφαρμόσεις με επιτυχία.

Αυτό συμβαίνει, επειδή ο καθένας από μας είναι ένα μεγάλο αίνιγμα. Γι’ αυτό οι σχέσεις μας αποτελούν ένα μυστήριο, διασκεδαστικό ίσως ή δραματικό, αλλά πάντοτε απρόβλεπτο.

Η συνάντηση με τον άλλον είναι σαν να διαβάζεις ένα βιβλίο.

Καλή, μέτρια ή κακή, κάθε συνάντηση με τον άλλον με τρέφει, με βοηθάει, με διδάσκει. Δεν είναι η κακία, η ανεπάρκεια ή η ανικανότητα του άλλου που οδηγεί μια σχέση στην αποτυχία.

Η αποτυχία, αν θέλουμε να τη λέμε έτσι, είναι η έκφραση που χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ότι ο δεσμός έπαψε να είναι «θρεπτικός», ωφέλιμος και δημιουργικός για τον ένα από τους δύο.

Θεά Άρτεμις, αποσυμβολισμός

Η Δηλιογεννημένη Aρτεμις

«Οι θεοί ενοικούν όπως πάντοτε το παρόν και συγκροτούν το είναι. Δεν είναι αρχαίοι, δεν εξελίσσονται και δεν εκπίπτουν, αφού δεν γνωρίζουν εξέλιξη και έκπτωση, οι φυσικοί νόμοι, η δύναμη, η ακατάλυτη και αιώνια δεν χάνεται και δεν μειώνεται παρά μόνο εάν ο κόσμος επιστρέψει στο χάος, εάν οι Τιτάνες επανακτήσουν την κυριαρχία…», γράφει σε ένα βιβλίο της η Ουρανία Τουτουντζή.

…Ο Ουρανός έλαβε σύζυγό του τη Γαία και απέκτησε δώδεκα τέκνα, τους Τιτάνες και τις Τιτανίδες. Αυτοί ήταν οι παλιοί θεοί (Τιτάν σημαίνει φωτεινό, συμβολίζει την ηλιακή θεότητα). Τιτάνες θα είναι το επίσημο όνομα των θεών του ουρανού. Oλοι οι Τιτάνες πλην του Κρόνου ήταν άναρχοι απέναντι στους νόμους.

Μία από τις Τιτανίδες, η Φοίβη, θα ενωθεί με τον Τιτάνα Κάο ή Σφαίρο ή Πόλο και θα αποκτήσουν δύο κόρες, τη Λητώ και την Αστερία. Φοίβη σημαίνει η φωτεινή, η εξαγνίζουσα, η ανέγγιχτη, κυριαρχεί στη σελήνη και προστατεύει θνητούς και αθάνατους, στα νυχτερινά όνειρά τους, και φορά χρυσό στεφάνι.

Η Λητώ, η οποία ταυτίζεται και με τη Λυκιακή θεότητα Lada και τη σημιτική Alilat, θα ταυτιστεί με τη νύχτα, επίσης νυχτερινή θεά που γεννά γαλαξίες και ηλιακά συστήματα. Με τη σειρά της θα ενωθεί παράνομα με τον Δία και θα φέρει στον κόσμο την Αρτέμιδα και τον Απόλλωνα.

Οπως την επικαλείται ο ορφικός ύμνος «Λητώ κυανόπλεε, διδυμότοκε θεά, σεμνήτω κοίω. Θυγατέρα μεγάθυμε, πολύευκτη βασίλισσα, που σου έλαχε από τον Δία ιερά γόνιμη ωδίνη καλότεκνη και εγέννησες τον Φοίβο και την τοξεύτρια Αρτέμιδα στην Ορτυγία εκείνη και στη βραχώδη Δήλο…».

Η Δήλος, στα αρχαία ημερολόγια της παρατήρησης της ανατολής των άστρων, Αιγυπτιακά, Ελληνικά, Σουμερο-βαβυλωνιακά, αντιστοιχεί στην Παρθένο με το στάχυ. Με την ανατολή του Στάχυος ξεκινούσε ένα από τα Αιγυπτιακά ημερολόγια. Η Δήλος ανήκει στο σύνολο των ιερών τόπων όπου καθρεφτίζονται τα άστρα του ουρανού… Τα σύμβολα των αστερισμών όπως το στάχυ θα στιγματίσουν τη μία όψη του νομίσματος των τόπων σαν σήματα και της δύναμης που αποπνέουν. Oι προσανατολισμοί των ναών αυτών θα δείχνουν τις φορές που θα καταλήγουν σε κάποιο σημείο και το άλλο σε άλλο έτσι ώστε να χαραχθούν τρίγωνα, τετράγωνα και κύκλοι στη γη.

Μια σειρά από σημαίνουσες γυναίκες θα μεσολαβήσουν για τον ερχομό της Αρτέμιδος, αυτής που μόλις γεννηθεί θα αναλάβει την ευθύνη του ερχομού του αδελφού της Φωτοβόλου Απόλλωνα. Αν παρατηρήσει κανείς, θα διαπιστώσει ότι μεγάλοι μάντεις, όπως ο Τειρεσίας και άλλοι (μύστες), για να αγγίξουν αυτή την άλλη γνώση, ένα χρονικό διάστημα της ζωής τους μεταλλάχθηκαν σε γυναίκες. Οι γυναίκες είναι αυτές που θα έρθουν σε επαφή και συνουσία με αγγέλους και θεούς…

Ο απόστολος Παύλος φοβούμενος τη δύναμή τους θα διατάξει σχέδιο να κρύβονται οι γυναίκες από τους ναούς (θυμηθείτε τους γυναικωνίτες) για να μην τραβήξουν την προσοχή - ενδιαφέρον της θεϊκής δύναμης που βρίσκεται εκεί κατά τη διάρκεια της λειτουργίας.

Η ετοιμόγεννη Λητώ κυνηγημένη από την Ηρα θα βοηθηθεί από την Αθηνά, τη γεννημένη από την υδάτινη μήτρα την Πυρομάντη από τους Δελφούς, να βρει τόπο να γεννήσει, κάνοντας ένα κύκλο σταθμών δώδεκα γεωγραφικών σημείων που ταυτίζονται με τα ζώδια, καταλήγοντας στο κέντρο του κύκλου στην άδηλη μέχρι εκείνη τη στιγμή Δήλο. Κατά τον Ησίοδο, η Δήλος θα εμφανιστεί στην απελπισμένη Λητώ σαν πλοίο που έπλεε στους ουρανούς και έψαχνε να προσγειωθεί… και προσθαλασσώθηκε και αγκυροβόλησε στο κέντρο των Κυκλάδων.

Αυτό το πλοίο το έλεγαν Δήλια Αστέρια ή Θεωρίς που επλανάτο πολύ καιρό στους ουρανούς και εφέρε στη γη ξένους θεούς…

Η πιο μεγάλη απόδειξη αυτής της αλήθειας ήταν ότι οι Δηλιανοί, κάθε χρόνο, κατασκεύαζαν ομοίωμα αυτού του πλοίου (κάτι σαν την τριήρη της παρθένου Αθηνάς) και τελούσαν γιορτή στη μνήμη του γεγονότος αυτού. Ηταν από τις σημαντικότερες γιορτές πλοίου της αρχαιότητας. Τη νύχτα της γέννησης της πρωτότοκης Αρτέμιδος και του δευτερότοκου Απόλλωνα θα ανάψουν οι πυρσοί της ημέρας και της νύχτας. Αυτό το φως θα έχει για την αρχαιότητα την ίδια σημασία που έχει σήμερα το φως των Ιεροσολύμων. Τα Καβείρια μυστήρια δεν ξεκινούσαν εάν δεν έφτανε το φως της Δήλου που μοιράζονταν στα σπίτια μετά από ενεαήμερη συσκότιση. Η Αρτεμις συνδέεται με τα Καβείρια όπως μαρτυρούν τα γραφόμενα μιας επιγραφής στη Μικρά Ασία, όπου ήταν διαδεδομένη η λατρεία των Καβείρων. «Ιέρειαν δια βίου της Βουλαίας Αρτέμιδος και Λουτροφόρων Μεγάλων θεών Καβείρων».

Η Αρτεμις γεννήθηκε ομαλά πρώτη από τα δίδυμα και βοήθησε τη μητέρα της να ξεγεννήσει τον δευτερότοκο Απόλλωνα. Εκτοτε, η παρθένος Αρτεμις γίνεται η επίσημη προστάτιδα των τοκετών.

Στη σύγχρονη πια Μύκονο ύστερα από μείξεις και παραφθορές μύθων, προσάπτουν στην Αρτέμιδα και ένα φυλακτό που χαρίζουν συνήθως στις ετοιμόγεννες, το σήμα τανίτ, το αιγυπτιακό μάτι, που βρίσκεται σε ψηφιδωτό στο πλατύσκαλο μιας δηλιανής έπαυλης, με σκοπό να κρατά το κακό μάτι έξω από το σπίτι.

Την Αρτέμιδα έμαθαν να είναι παραστάτης και βοηθός του τοκετού οι Μοίρες, οι οποίες βρίσκονταν εκεί και στις δύο γέννες. Οι Μοίρες ήταν αυτόνομες και αυτεξούσιες και ούτε καν ο Δίας δεν μπορούσε να διαφεντέψει, παρ’ όλο που κατοικούσαν και αυτές στον Ολυμπο κάτω από τον θρόνο του

Η Αρτεμις συμβολίζει το ατίθασο εφηβικό πνεύμα, τον ρυθμό, τη μουσική, τον χορό. Στις γιορτές της, νεαρές παρθένες χορεύουν οργιαστικά με μάσκες. Συμβολίζει ακόμη την αιώνια νεότητα, την ανανέωση στη ζωή, ονομάζεται γι’ αυτό Κωροτρόφη και Φιλοπάρθενος και Λοχεία (αφού ταυτίζεται με την Ειλειθυία, θεά του τοκετού). Οι επικλήσεις σε αυτήν γίνονται τη νύχτα, γι’ αυτό της αποδίδονται τα επίθετα Νυχία, Φωσφόρος, Σελάσφορος, Νυχτοφάνεια και Νυχτοπόλος Lusijera στα Λατινικά. Οι αστερισμοί που την αντιπροσωπεύουν είναι η Μικρή και η Μεγάλη Αρκτος. Η αρκούδα (πολική άρκτος) φτιάχνει μόνη της στο λευκό χιόνι τη φωλιά της για να γεννήσει. Φροντίζει τον τοκετό της και μένει στο σπιτικό με τα νεογέννητα μέχρι την άνοιξη. Η Αρτεμις συχνά προσφωνείται και Αρκτος.

Η θεά συνδέεται με τον αριθμό έξι και ο Απόλλων με τον αριθμό επτά. Η γέννηση της Αρτέμιδος μνημονεύεται την έκτη ημέρα κάθε μήνα και του αδελφού της την έβδομη. Η πορεία της Λητούς εκτός από τις στάσεις του ζωδιακού κύκλου, το σημείο εκκίνησης από τον πολικό αστέρα των Δελφών μέχρι το σημείο κατάληξης, την Πύλη Φωτός της Δήλου (κέντρο του κύκλου), ακτίνα που ονομάζεται «διάδρομος της Λητούς», ταυτίζεται με το αρχαίο χειμερινό ηλιοστάσιο του αγριόχοιρου και της Αρκτου. Η Αρτεμις συχνά ονομάζεται και Αρκτος.

Το συνθετικό Αρκτ προστιθέμενο στη λέξη Θέμις, δηλ. την τάξη του σύμπαντος, είναι η Αρτεμις και η μοίρα της. Συνδέεται με το ζώδιο του ζυγού που είναι ο αστερισμός της Μεγάλης Αρκτου. Η γραμμική κάτοψη του αστερισμού συναντά τον Πολικό Αστέρα, τον πολικό συμβολισμό φυλάει ο Βασιλιάς Αρθούρος (στην κελτική γλώσσα Αρκτος). Φύλακας της Αρκτου ο κάτοχος της Υπερβόρειας παράδοσης, με δώδεκα Ιππότες, δώδεκα ήλιους ή κατοικίες του ήλιου - αστερισμών.

Ο Πλάτωνας στους Νόμους τονίζει τη σημασία της κατανομής σε δώδεκα μέρη των άστρων του ουρανού, που αντιστοιχούν στις πόλεις ενός κράτους, στα μερίσματα του στρατού, του κάθε επίγειου κλήρου, νομισμάτων, κάθε είδους σταθμών, έτσι ώστε η συμμετρία να συμφωνεί και να τακτοποιείται κάτω από το νόμο των Θεών για να εξασφαλίζει ο επίγειος κόσμος την εύνοιά τους.

Η θεά Αρτεμις, η πάντα συνοδευόμενη από τις Υπερβόρειες νύμφες ταξιδεύει μια φορά τον χρόνο στον Βορρά. Η λέξη βορέας από τη σανσκριτική ρίζα var, vri (καταγωγή της λέξης Βραυρώνα, το Ιερό της Μεγάλης Αρκτου, Varuna = ουρανός) σημαίνει καλύπτω, κρύβω όπως ο ουρανός τη γη, δηλ. τους ανώτερους κόσμους που είναι κρυμμένοι από τις αισθήσεις. Ο ναός της Βραυρώνας είναι αφιερωμένος στη Μεγάλη Αρκτο, ο οποίος με πολική κατεύθυνση το ζώδιο του καρκίνου και τις δύο γραμμές του ηλιοστασίου συνδέεται με το δελφικό σύστημα. Οι νέες άρκτοι που στα τελετουργικά ονομάζονταν «άρκτευσις» ή «αρκτεία» ήταν όπως και στης Αθηνάς τις τελετουργίες η συνοδεία μικρών κοριτσιών ντυμένα στο χρώμα της ζαφοράς - κρόκου και αφιερώνονταν στη θεά. Οι νέες «Αρκτοι» αντιπροσωπεύουν «την ενσάρκωση των ψυχών», δηλαδή την «πύλη των ανθρώπων».

Ο αγριόχοιρος έχει την ίδια ρίζα με την αρκούδα σε διάφορες ινδοευρωπαϊκές χώρες. Σε πολλά νομίσματα έχουμε και παραστάσεις φτερωτών αγριόχοιρων, ενώ σε πολλούς ναούς της θεάς θυσίαζαν μαζί με άλλα άγρια ζώα, αρκούδες και αγριόχοιρους. Σε αρχαιότερο ζωδιακό κύκλο ο αγριόχοιρος συμβολίζει το χειμερινό ηλιοστάσιο.

Μια ακόμα θεά που όντως προϋπήρχε στη Δήλο και θα αντικατασταθεί αργότερα από την Αρτέμιδα, είναι η κρητικής καταγωγής Βριτομάρτις, η οποία στην Κρήτη ταυτίστηκε με τη Δύκτηνα ή την Αρτέμιδα με το δίχτυ.

Λέγεται ότι μια πρώιμη θεά της Δήλου φερμένη από τη Μικρά Ασία, η «Ποτνία Θηρών», θα συγχωνευτεί με τη θεά Βριτομάρτις όπου λατρευόταν και αυτή εκεί για να γεννηθεί η ελληνική θεότητα Αρτεμις. Με την ταύτιση της θεάς με προηγούμενες θεότητες όπως και την ταύτιση του ζωδίου του αγριόχοιρου με την άρκτο ας λάβουμε υπ’ όψιν ότι η Αρτεμις ανήκει στη δεύτερη γενεά θεών…

Η Δήλος είναι πύλη φωτός, ο Απόλλων φύλακας του φωτός όπως και η Αρτεμις, η δύναμή της τρομακτική, γλυκιά, χθόνια, προστατευτική στα παιδιά, προστάτης του ύπνου και του τοκετού, φυλάει κατά κύριο λόγο μετά την αταξία των Τιτάνων την τάξη του ουρανού.

Σε γενικές γραμμές, η Αρτεμις θα θεωρηθεί ότι προέρχεται από τη συγχώνευση τριών θεοτήτων της Γης, της Σελήνης και της Ποτνίας των Θηρών. Η σελήνη όπως και ο ήλιος διατρέχουν το πλανητικό ζωδιακό σύστημα – το ίδιο και η Ποτνία των Θηρών παρουσιάζεται σε έργα τέχνης σε κοσμήματα στη Σπάρτη, τη Δήλο όπως και θεοί της Βαβυλώνας, σαν ουράνια, φτερωτή που κρατά δυο λιοντάρια που συμβολίζουν τα δύο ηλιοστάσια.

Τα λιοντάρια από τα κείμενα που διασώζονται, ημερεύουν δίπλα στη θεά. Μία από τις ακόλουθές της αφιερωμένες διαπαντός παρθένες ερωτεύτηκε και δόθηκε στον νεαρό Ιππομένη. Αμέσως μετά μεταμορφώθηκε σε λιοντάρι, συνεχίζοντας όμως να είναι πιστή ακόλουθος της θεάς. Η Αρτεμις λέγεται ότι είχε στην ακολουθία της λέοντες και λέαινες. Το λιοντάρι συμβολίζει τη ζωή στον επίγειο κόσμο, αλλά και στον Κάτω Κόσμο. Ο Ηρακλής, αφού νίκησε τους κατοίκους του Ορχομενού, αφιέρωσε στην Εύκλεια Αρτέμιδα (αυτή που λατρεύεται ως θεά του Κάτω Κόσμου) ένα λιοντάρι. Λιοντάρια συχνά τοποθετούσαν οι αρχαίοι πάνω στους τάφους… Σαν θεά του Κάτω Κόσμου, από το φυτικό κόσμο φέρει σαν σύμβολό της το κυπαρίσσι, χαρακτηριστικό μέχρι σήμερα δέντρο των Κυκλάδων. Το κυπαρίσσι δημιουργήθηκε από τη μεταμόρφωση του Κυπάρισσου σε δέντρο. Ο Κυπάρισσος ήταν γιος του Τήλεφου (ιδρυτής της Περγάμου) που αγαπούσε ο Απόλλωνας. Ο νέος αυτός από λάθος σκότωσε ένα ιερό αρσενικό ελάφι με το ακόντιό του και η θλίψη τον οδήγησε σε απόπειρα αυτοκτονίας. Τότε ο Απόλλωνας τον μεταμόρφωσε σε δέντρο που συμβολίζει, όπως στα ορφικά μυστήρια και στα σημερινά νεκροταφεία το κυπαρίσσι, τον θάνατο και την ανάσταση των νεκρών.

Σαν Χθόνια θεά, η Αρτεμις με ζωδιακό σύμβολο τον σκορπιό που φέρει στο κέντρο του περιδεραίου της λατρεύτηκε στην Εφεσο.

Στη Δήλο λίγο πιο πάνω από τον ναό του Ηραίου και κατόπιν της θεάς Ισιδος από την πίσω νοτιοανατολική πλευρά βρίσκεται ναός του Δία Υψίστου κάτω από τον οποίο είχε ιδρυθεί το Ιερό της Λοχείας Αρτέμιδος (προστάτιδα της οικογένειας), που αν τιπροσωπεύει τον αριθμό 3, της προόδου του ενός, δηλ. τρεις φάσεις της σελήνης, το τριαδικό στοιχείο της Αρτέμιδος που αντιστοιχεί στους τρεις Δεκανούς του αστερισμού της Παρθένου και δείχνει ότι υπήρχαν τρεις Αρτέμιδες (τριπλή Εκάτη) και λατρευόταν έτσι στη Δήλο και την Αθήνα. Οι τρεις Δεκανοί του αστερισμού ήταν τρεις παρθένες, η Αγλαυρος, η Ερση και η Πάνδροσος. Στην Ολυμπία σε χάλκινο έλασμα απεικονίζεται η Μεγάλη θεά με τρία πουλιά, που συμβολίζουν τους αστερισμούς του Τοξότη του Αιγόκερω και του Υδροχόου που είναι τα ζώδια του χειμερινού ηλιοστασίου. Τα μεγάλα Μυστήρια άρχιζαν τη φθινοπωρινή Ισημερία, διαρκούσαν όλο το χειμερινό ηλιοστάσιο, ξεκινούσαν στην Ελευσίνα και συνδέονταν με τη Δήλο. Τα Ελευσίνια μυστήρια συνδέονταν με τον Αιγόκερω και την «Πύλη των θεών».

Ο χρόνος στη Δήλο βρίσκεται στη φυσική του μορφή, είναι αμέτρητος. Οταν είσαι εκεί δεν ξέρεις αν ο ναός της Αρτέμιδος έχει φορά από Βορρά προς Νότο και το άγαλμά της ήταν στημένο στον Βορρά να κοιτά τον Νότο (έχοντας πλάι της τα αγάλματα των Υπερβόρειων νυμφών…). Αυτός ο ναός θα συνδέσει το κέντρο του Αιγαίου με ένα από τα ισχυρότερα ιερά της Λιβύης του Αμμωνίου. Από τον ναό του Αμμωνίου της Λιβύης όπου ξεκινά και τελειώνει ένας από τους αρχαιοτέρους ζωδιακούς κύκλους, συνδέεται η Δήλος της Αρτέμιδος με απόλυτη ευθεία γραμμή ευρισκόμενη στο κέντρο μιας νοητής βάσης πυραμίδας όπου στα τέσσερα άκρα της βάσης της βρίσκονται τα ιερά των Δελφών, των Σάρδεων, του Λιθησίου Απόλλωνος και στην προέκταση της άλλης διαγώνιου της βάσης τέμνει τον Κάμιρο της Ρόδου. Ο κριοκέφαλος Αμμωνας παρουσιάζεται σε μία από τις γλυπτικές απεικονίσεις του με τέσσερα κεφάλια κριαριού, δηλ. τις τέσσερις κατευθύνσεις του χώρου του ζωδιακού κύκλου. Στη Δήλο βιώνεται μοναχικά και μοναδικά από τον καθένα ο χρόνος και ο χρόνος.

Εκεί βασιλεύει η δυάδα, διπλασιάζοντας τη μονάδα με τόλμη (φτάνοντας στη λύση του δήλιου προβλήματος). Τα σύμβολα των δύο θεών της, ο Ηλιος και το Φεγγάρι, κυριαρχούν στο στερέωμά της. Κάτω από τον Ηλιο (σύμβολο του Απόλλωνα) δημιουργείται η αίσθηση του χώρου, δηλ. η απόκρυφη γεωμετρία του και κάτω από το Φεγγάρι (σύμβολο της Αρτέμιδος) δημιουργείται ο χρόνος και τα μυστικά περάσματά του. Οι σύγχρονοι επιστήμονες (Αϊνστάιν, Τέσλα κ.ά.) μιλούν για τη σχέση ήλιου και σελήνης μετά από τόσα χρονιά, ότι ο ήλιος είναι το παρελθόν (έννοια χώρου με εκκίνηση ένα σημείο) και το φεγγάρι το μέλλον (έννοια – συνείδηση του χώρου). Στα Αγγλικά η λέξη bear – boar σημαίνει δύο ζώα (Μικρή και Μεγάλη Αρκτος).

Ο αριθμός 2 ως σύμβολο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ο αριθμός της σελήνης, αφού το ένα χωρίζεται σε δύο μοναδικά μισά φεγγάρια. Η Αφροδίτη της Κύπρου έχει όψη διπλής θεάς της Αρτέμιδος όπως στις δύο όψεις της Ιστάρ των Χαλδαίων ως θεά αυγερινός της δράσης και της μάχης, και σαν θεά έσπερος του έρωτα. Συναντά την Ισιδα με συνοδεία πανθήρων, αρκούδων, πυρόξανθων λιονταριών και γκρίζων λύκων.

Προσφωνείται και λύκαινα γιατί αυτή είναι που αφήνεται στα άγρια ένστικτα, πλάσμα που επιλέγει πότε θα ζει ομαδικά και πότε μοναχικά. Το θρυλικό αυτό πρότυπο θα το συναντήσουμε σε πολλές γυναίκες, που σήκωσαν το ανάστημά τους στις φαλλοκρατικές κοινωνίες και στο πέρασμα του χρόνου θα ακολουθήσουν το μονοπάτι της.

Το πλέον όμως αγαπημένο και γνωστό στους περισσότερους ζώο που αντιπροσωπεύει τη θεά είναι το ελάφι. Σκεφθείτε μόνο το ανάλαφρο και γρήγορο εφηβικό περπάτημά της ανάμεσα στα δέντρα ενός δάσους με τη συνοδεία ενός ελαφιού. Ενα από τα ελάφια που την ακολουθούσαν ήταν αυτό που σκότωσε στο κυνήγι ο Αγαμέμνονας και από τον θυμό της η Αρτεμις εμπόδισε τον απόπλου των πλοίων για την Τροία, όπως ενημέρωσε αυτόν και τους πολεμιστές συντρόφους του ο μάντης Κάλχας. Η Αρτεμις θα τους έδινε χάρη εάν ο Αγαμέμνονας θυσίαζε γι’ αυτήν το πλέον αγαπητό του πρόσωπο, την Ιφιγένεια.

Αν και οι Ελληνες δεν ήταν ποτέ προσφιλείς στις ανθρωποθυσίες, δεν υπήρχε άλλη λύση. Και μόνο το χέρι της θεάς πήρε την παρθένο κόρη στην Αυλίδα στον ναό της να την υπηρετεί και την αντικατέστησε με ένα ελάφι. Η Ταϋγέτη ή Τιτανίς, μία από τις συντρόφισσες της θεάς κάποτε αμάρτησε συνάπτοντας ερωτική σχέση με τον Δία και όπως ήταν φυσικό η Αρτεμις τη μεταμόρφωσε σε ελάφι! Αυτό το ελάφι αφιερώθηκε από μόνο του στην Οθρώσια Αρτέμιδα. Μέχρι σήμερα σε πολλούς χριστιανικούς ναούς όπου χτίστηκαν πάνω σε αρχαίους, έρχονταν αυτόκλητα ελάφια να θυσιαστούν στη γιορτή των ναών…

Στη Βραυρώνα, στον ναό της Αρτέμιδος, θυσίαζαν για πολλά χρόνια ελάφια, μέχρι που κινδύνεψαν να αφανιστούν όλα τα ελάφια της περιοχής και αντικατέστησαν αυτή τη θυσία με προσφορά πλακούντων με μορφή ελαφιού… Το ελάφι συμβολίζει την αιθέρια ύπαρξη και το ιδεώδες σύνορο ανάμεσα στα δύο από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης, τη γη και τον αέρα. Το γνωστότερο άγαλμά της βρίσκεται στη Δήλο όπου σημαδεύει με δόρυ ένα ελάφι, το άγριο «εγώ» που έχει ο άνθρωπος και πρέπει να το ξεπεράσει.

Στην ιερή μας γεωμετρία, η γραμμική ένωση των πόλεων με τους Αρτεμίσιους ναούς της Βραυρώνας – Αθήνας - Αυλίδας με γωνία 120 μοιρών έχει διχοτόμο που περνά από τον Ραμνούντα που βρίσκεται στην Αττική όπου υπάρχει ναός της Νεμέσεως και της Θέμιδος, θεότητες της δικαιοσύνης. Ο κύκλος που ξεκινά από την Αυλίδα τελειώνει στη Βραυρώνα με βραχίονα Ζυγού της Δικαιοσύνης στο Ραμνούντα. Η προέκταση της γραμμής της Βραυρώνας περνάει από την Αρκαδία (Αρκτος). Ακόμα υπάρχει το τρίγωνο λατρείας της Θεάς του Αργους – Αυλίδας – Βραυρώνας, ο οποίος εξυπηρετεί άλλες ευθυγραμμίσεις. Κατά κύριο λόγο τα ιερά της Αρτέμιδος με αυτά του Απόλλωνα και του Δία ή άλλων θεοτήτων με τη φορά κατεύθυνσής τους όσον αφορά τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα θα αντιγράφουν προς – ευχήν τις κατευθύνσεις των ουρανίων σωμάτων, με απόλυτη μαθηματική ακρίβεια.

Το μουσείο της Δήλου φιλοξενεί ακόμη μια μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα όπου ο Ερμής προπορεύεται σε προφίλ (αλίμονο αν ο θεός σε κοιτάξει κατάματα), κρατώντας το κηρύκειο της μυστικιστικής πομπής, ακολουθεί η Αρτεμις με τεράστιο δόρυ, που απεικονίζει την ισχύ, και ανοίγει δρόμο όπου ακολουθεί η Αθηνά κρατώντας με σοφία μικρό τόξο, ανοίγοντας το δρόμο στον Απόλλωνα που ακολουθεί κρατώντας έναν ψηλό αναμμένο πυρσό, το φως της αγάπης. Η όλη μυστικιστική ακολουθία ξεκινά από δεξιά και πορεύεται προς τα αριστερά… Η Αρτεμις, στέκει ακόμα στις ακίδες της γης σε σημαδιακά τρίγωνα τετράγωνα και κύκλους, αυτή φέρνει στην Ελληνική γη της Δήλου το εξ Ανατολών Φως και ο Απόλλωνας το εξαπλώνει στη Δύση. ΑΥΤΗ οδεύει με επίθετα προσωνύμια λειτουργός του άνω σύμπαντος ανοίγει όταν πρέπει τις πύλες των ανθρώπων.

Νευρώνες σαν Κοινωνικό Δίκτυο

Οι νευρώνες επικοινωνούν όπως οι φίλοι στο Facebook!

Οσοι έχουν παρόμοια συμπεριφορά δημιουργούν ισχυρές συνάψεις

Οι νευρώνες του εγκεφάλου είναι συνδεδεμένοι όπως ένα κοινωνικό δίκτυο, αναφέρουν ειδικοί του Biozentrum στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature». Κάθε νευρικό κύτταρο έχει, σχέσεις με πολλά άλλα, ωστόσο οι πιο ισχυροί δεσμοί δημιουργούνται μεταξύ λίγων κυττάρων που μοιάζουν μεταξύ τους, σας θυμίζει κάτι από τις σχέσεις στο Facebook;

Πολύ λίγες οι ισχυρές συνάψεις
Τα νευρικά κύτταρα σχηματίζουν ένα πλέγμα συνδέσεων που ονομάζονται συνάψεις. Ωστόσο δεν είναι όλες οι συνάψεις ίδιες. Στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι αδύναμες. Τα κύτταρα κάνουν πολύ λίγες ισχυρές συνδέσεις. «Θέλαμε να δούμε αν υπάρχουν κανόνες που εξηγούν το πώς οι νευρώνες συνδέονται σε πολύπλοκα δίκτυα τα οποία περιέχουν εκατομμύρια νευρικά κύτταρα» αναφέρει ο καθηγητής Τόμας Μρσικ-Φλόγκελ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας από το Biozentrum του Πανεπιστημίου της Βασιλείας και το University College του Λονδίνου.

«Φαίνεται τελικώς ότι ένας από τους κανόνες που διέπουν αυτά τα δίκτυα είναι αρκετά απλός. Οι νευρώνες με τα ίδια μυαλά δημιουργούν ισχυρά ζευγάρια ενώ εκείνοι που συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά ο ένας από τον άλλον δημιουργούν πολύ αδύναμες συνάψεις ή δεν συνδέονται καθόλου μεταξύ τους».

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου ο οποίος λαμβάνει πληροφορίες από τα μάτια και δημιουργεί την οπτική αντίληψη. Οι νευρώνες σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου αποκρίνονται σε συγκεκριμένα οπτικά μοτίβα αλλά είναι δύσκολο να ξεμπερδευτεί το κουβάρι σχετικά με το ποια κύτταρα συνδέονται μεταξύ τους επειδή υπάρχουν πολλές χιλιάδες κύτταρα τα οποία βρίσκονται σε συνωστισμό στο σημείο, σχεδόν 100.000 ανά κυβικό χιλιοστό.

Οπως ένα κοινωνικό δίκτυο
Με χρήση ενός συνδυασμού απεικόνισης υψηλής ανάλυσης και ευαίσθητων μετρήσεων του ηλεκτρικού φορτίου των κυττάρων οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι συνάψεις μεταξύ των γειτονικών νευρώνων είναι οργανωμένες σαν ένα κοινωνικό δίκτυο. Ιστότοποι όπως το Facebook μάς κρατούν σε επαφή με μεγάλο αριθμό γνωστών, ωστόσο η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι άνθρωποι διαθέτουν έναν πολύ μικρότερο κύκλο στενών φίλων. Πρόκειται συνήθως για τους φίλους με τους οποίους έχουν τα περισσότερα κοινά και οι απόψεις τους είναι πιο σημαντικές σε σύγκριση με τις απόψεις των υπολοίπων πιο μακρινών εικονικών φίλων.

«Οι αδύναμες συνάψεις στον εγκέφαλο έχουν μικρή επίδραση, παρότι αποτελούν την πλειονότητα» λέει ο δρ Μρσικ-Φλόγκελ και συμπληρώνει: «Οι λίγες ισχυρές συνάψεις από νευρώνες με παρόμοιες λειτουργίες έχουν και τη μεγαλύτερη επίδραση στη δραστηριότητα των “συνεργατών” τους. Με τον τρόπο αυτόν οι νευρώνες εργάζονται μαζί ώστε να επεξεργαστούν καλύτερα τις πληροφορίες από τον έξω κόσμο».

Τι χρειάζονται οι αδύναμες συνάψεις;
Γιατί όμως οι νευρώνες δημιουργούν τόσο μεγάλους αριθμούς αδύναμων συνάψεων αφού, ως φαίνεται, αυτού του είδους οι συνάψεις δεν έχουν να προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο; «Εκτιμούμε ότι αυτό έχει να κάνει με τη μάθηση» εξηγεί ο δρ Λι Κοσέλ, εκ των κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης.

«Αν οι νευρώνες χρειάζεται να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους οι αδύναμες συνάψεις βρίσκονται ήδη στη θέση τους και μπορούν να ενισχυθούν, εξασφαλίζοντας ίσως έτσι την ταχεία πλαστικότητα του εγκεφάλου». Ως αποτέλεσμα, ο εγκέφαλος μπορεί να προσαρμόζεται γρήγορα σε αλλαγές του περιβάλλοντος.

Η μελέτη αυτή αποτελεί μέρος μιας διεθνούς προσπάθειας που έχει ως στόχο να ρίξει φως στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος γεννά σκέψεις, αντιλήψεις και δράσεις μέσω της χαρτογράφησης του διαγράμματος καλωδίωσής του.

«Το διάγραμμα αυτό αποκαλύπτει πώς τα δίκτυα νευρώνων αλληλεπιδρούν για την επεξεργασία των πληροφοριών. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι νευρώνες συνδέονται μεταξύ τους θα ανοίξει τον δρόμο για την ανάπτυξη λεπτομερών προσομοιώσεων του εγκεφάλου σε υπολογιστές» σημειώνει ο δρ Μρσικ-Φλόγκελ.

Προς καλύτερη κατανόηση των νευρολογικών νόσων
Η έρευνα σχετικά με τον τρόπο που «συνομιλούν» μεταξύ τους οι νευρώνες στον εγκέφαλο αναμένεται να είναι επίσης πολύ σημαντική για την κατανόηση των νευρολογικών νόσων. «Αν γνωρίζουμε πώς πρέπει να μοιάζει το μοτίβο των συνάψεων στον εγκέφαλο, τότε θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις της σχιζοφρένειας ή του αυτισμού» καταλήγει ο επικεφαλής των ερευνητών.
Αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική είναι η δικτυωση σε κάθε τομέα της ζωής μας.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ.

Μετά την άλωση (παράδωση) και υπό τις ευλογίες του Μωάμεθ Β΄ του κατακτητή οι αξιωματούχοι της πατριαρχικής αυλής, και ο λαός χειροτόνησαν ύπατον της εκκλησίας άρχοντα τον ανθενωτικό Γεώργιον Σχολάριον, μετονομασθέντα σε Γεννάδιον Β΄.

Με τα προνόμια που παρεχώρησε ο Μωάμεθ στον πατριάρχη όπως θα διαβάσετε πιο κάτω, μπορείτε να συμπεράνετε γιατί το παπαδαριό ήθελε την παράδοση της πόλης στους Οθωμανούς. Αλλά και γιατί την επανάσταση του 21 αφόρισε o πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄. Καθώς και ο σημερινός Βαρθολομαίος έχει πει για την επανάσταση «ξεσηκώθηκαν μερικοί ξεβράκωτοι και μας χάλασαν την αρμονική συμβίωση με τους Τούρκους».

Ο Ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος γράφει. «Μεθ’ ο σουλτάνος προσεκάλεσεν τον νέον Πατριάρχην, ίνα συγγευματίσωσι και συνομιλίσωσι, και προσελθόντα υπεδέξατο μετά τιμής μεγάλης, πολλάς επαγγειλάμενος προνομίας. Ότε δε επήλθεν η ώρα του να αναχωρίση εκ των βασιλείων ο πατριάρχης, ο σουλτάνος προσέφερεν αύτω ιδία χειρί και παρεκάλεσεν αυτόν να δεχθεί δεκανίκιον χρυσούν δια λίθων πολυτίμων και μαργάρων εγκεκοσμημένων, απαραλάκτως όπως έπρατον πρότερον οι βασιλείς, ως σύμβολον της εξουσίας ην ελάμβανεν ο αρχηγός της πίστεως. ...ουδέ εβράδυνεν ο Μωάμεθ Β΄ να περιβάλη δια κύρους τας προφορικάς προς τον πατριάρχην επαγγελίας. 

Δ’ αυτοκρατορικού χρυσοβούλλου, ως ήθελον ειπείν οι υμέτεροι, Βερατίου δε ως έλεγαν οι Οσμανίδαι… Δια δε του Βερατίου το οποίον κατά τους μετέπειτα χρόνους επεδίδετο εις πάντα νέον της εκκλησίας αρχηγόν, ορίζετο, ότι εις τον πατριάρχην προσήκει η υπερτάτη διοίκησις όλλων των εκκλησιών και των μοναστηρίων, ότι δύναται κατά την ιδίαν αυτού κρίσιν να καθαιρή αρχιεπισκόπους και επισκόπους, η δε Πύλη, επί τη προτάσει αυτού, εκδίδει τα προς τούτο απαιτούμενα φιρμάνια.

Ότι είναι ο ύπατος ποινικός δικαστής άπαντος του κλήρου, κατηγορηθέντος δε επισκόπου ενώπιον της Πύλης, αύτη δεν δύναται να συλάβη και να κρίνη αυτόν ειμή τη συναινέσει του πατριάρχου…

Διά του αυτού Βερατίου επιτρέπετο αυτού και ως προς τους λαϊκούς δικαστική και διοικητική δικαιοδοσία… εδικαιούτο να φορολογή χάριν των της εκκλησίας αναγκών ου μόνον τον κλήρον άλλά και τους λαϊκους και να συντηρή αστυνομικούς φύλακες…

Πας χριστιανός υποχρεούτο να διαθέτη το τρίτον της εαυτού περιουσίας υπέρ της εκκλησίας αι δε τοιαύται διαθήκαι ήσαν αναγκαστικώς εκτελεσταί ...

Η δικαιοδοσία του Πατριάρχου επεξετείνετο επί άπαν το ορθόδοξον χριστιανικόν της ανατολής πλήρωμα, ου μόνον επί τους Έλληνας αλλά και τους Αλβανούς, τους Βουλγάρους, τους Σέρβους, τους Σλαύους και τους Αρμενίους.» 

Εδώ ο Ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος μας έδωσε μια εικόνα για τα σπουδαιότερα προνόμια του Πατριαρχείου. Από τον ίδιο ιστορικό μαθαίνουμε ότι οι τιτλούχοι χριστιανοί αν ασπάζονταν τον Ισλαμισμό ο σουλτάνος τους τοποθετούσε στις ανώτερες θέσεις του κράτους του. Οι περισσότεροι και καλύτεροι στρατηγοί του ήταν Έλληνες, Αλβανοί, Αρμένιοι, και Σλάβοι.

Οι άνθρωποι που έχουν να δώσουν αγάπη

Είναι τόσο γλυκιά η μυρωδιά των ανθρώπων που έχουν να δώσουν αγάπη. Σαν πρωινή αύρα τυλίγουν τις μαύρες σκέψεις σου και τις σκορπίζουν στον αέρα.

Είναι αυτά τα καλοπροαίρετα τυπάκια που δε θίγονται, δεν παρεξηγούνται και δεν έχουν καμία απαίτηση να τους μιλάς με το ''σεις'' και με το ''σας''. Μαζί τους μπορείς να σκέφτεσαι φωναχτά και να πετάς ό,τι κοτσάνα σου έρθει στο κεφάλι. Δε σε καλουπώνουν κι ούτε σε φέρνουν σε αμηχανία. Θα σε ακούσουν με χαρά και θα ανταποδώσουν το καλαμπούρι σου πάραυτα.

Θα τους αναγνωρίσεις αμέσως από την διακριτικότητά τους. Δε θα σε κουράσουν ούτε με ψεύτικες γλοιώδεις ευγένειες και κολακείες αλλά ούτε και με παράλογες φλυαρίες. Δε μιλούν για τον εαυτό τους σχεδόν ποτέ εκτός κι αν τους απευθύνεις μία ερώτηση.

Δε δίνουν συμβουλές, δεν κάνουν παρατηρήσεις, παρά μόνο ακούν και προσφέρουν βοήθεια όταν τους ζητηθεί. Και ναι, δεν έχουν άποψη για όλα.

Ξέρουν να κάθονται στη γωνιά τους και να λουφάζουν, να μετρούν το χρόνο και τις κακοτοπιές με στωικότητα χωρίς να γκρινιάζουν, χωρίς να πελαγώνουν. Δε φορτώνουν ποτέ τα προβλήματά τους στους άλλους και δεν τα χρησιμοποιούν ποτέ για να εκβιάζουν συναισθηματικά τους οικείους τους, χωρίς όμως να σημαίνει αυτό πως δεν ζητούν βοήθεια. Αντιθέτως μάλιστα, ζητούν με πολύ μεγάλη άνεση βοήθεια με την ίδια άνεση που την προσφέρουν.

Η μοναξιά είναι κάτι άγνωστο για κείνους γιατί πολύ απλά δεν βάζουν προαπαιτούμενα και κανόνες στους ανθρώπους. Θα κάνουν παρέα με όλους και τους πολύ δύστροπους και κακοπροαίρετους θα τους αποφύγουν με μαεστρία, μιας κι έχουν κι αυτή την πολύτιμη δεξιότητα να αναγνωρίζουν τις αρνητικές προθέσεις των άλλων.

Η αγάπη τους είναι αόρατη, δεν φωνάζει, δεν κραυγάζει κι ούτε δημιουργεί εξαρτήσεις. Με μια πολύ χαλαρή διάθεση σου παίρνουν όλη την κούραση και σου δίνουν φτερά να πετάξεις μόνος σου χωρίς δεκανίκια. Η απουσία σου θα τους πληγώνει πάντα, μα δε θα σου πουν ποτέ να μείνεις δίπλα τους για χάρη τους.

Θα σε ξεπροβοδίσουν σ' όποιο δρόμο κι αν διαλέξεις και θα σου φυλάνε πάντα μια γωνιά κοντά τους σαν αποφασίσεις να επιστρέψεις.

Στις δυσκολίες επιστράτευσε τη λογική

Όλοι μας είμαστε δεμένοι με την τύχη. Μερικοί έχουν δεθεί με χαλαρή και χρυσή αλυσίδα, άλλοι με σφιχτή, καμωμένη από ευτελέστερο μέταλλο` ποια σημασία όμως έχει αυτό; Η ίδια αιχμαλωσία μάς κρατά όλους στα δεσμά της, γιατί και όσοι έδεσαν άλλους έχουν και οι ίδιοι δεθεί – εκτός αν νομίζεις ότι η αλυσίδα στο αριστερό χέρι είναι ελαφρότερη. Κάποιοι δένονται με το δημόσιο αξίωμά τους, άλλοι με τον πλούτο τους` μερικοί φέρουν τα δεσμά της υψηλής τους καταγωγής, άλλοι της ταπεινής` κάποιοι υποκλίνονται μπροστά σε ξένο βασίλειο, άλλοι μπροστά στο δικό τους` μερικοί υποχρεώνονται να παραμείνουν σε έναν τόπο εξόριστοι, άλλοι παραμένουν ως ιερείς. Ολόκληρη η ζωή είναι μια δουλεία. Γι’ αυτό θα πρέπει κανείς να συμφιλιωθεί με τον κλήρο που του έλαχε, να παραπονιέται γι’ αυτόν όσο γίνεται λιγότερο και να κρατά για τον εαυτό του όποιο καλό του τύχει` καμιά κατάσταση δεν είναι τόσο πικρή, ώστε να μην μπορεί ένα ήρεμο μυαλό να βρει κάποια παρηγοριά σ’ αυτήν. Ακόμα και οι μικροί χώροι με έναν επιδέξιο σχεδιασμό συχνά αποκαλύπτουν περισσότερες χρήσεις` και η προσεκτική εκμετάλλευση του χώρου μπορεί να τον κάνει κατοικήσιμο, ακόμα κι αν είναι πολύ μικρών διαστάσεων. Στις δυσκολίες επιστράτευσε τη λογική` έχεις τη δυνατότητα να απαλύνεις τα σκληρά και να διευρύνεις τα στενά, έτσι που τα βάρη να ασκούν τελικά μικρότερη πίεση σε όσους τα υποφέρουν με δεξιότητα.

Θα πρέπει ακόμα να μη στέλνουμε τις επιθυμίες μας σε μακρινά ταξίδια, αλλά να τους επιτρέπουμε να έχουν προσπέλαση στα κοντινά, μια και δεν πρόκειται βέβαια να ανεχθούν να τις αποκλείσουμε εντελώς. Αφήνοντας κατά μέρος εκείνα τα πράγματα που είτε δεν μπορούν να γίνουν είτε μπορούν να γίνουν μόνο με δυσκολία, ας επιδιώξουμε όσα βρίσκονται κοντά μας και προκαλούν τις ελπίδες μας, ας έχουμε όμως συνειδητοποιήσει ότι όλα τους είναι εξίσου ασήμαντα, διαφέρουν εξωτερικά ως προς την εμφάνιση, είναι όμως το ίδιο μάταια στο εσωτερικό τους. Και ας μη φθονούμε αυτούς που στέκονται σε υψηλότερες θέσεις` όπου υπάρχουν ύψη, υπάρχουν και γκρεμοί.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Περί της πνευματικής γαλήνης

ΟΙ ΣΦΑΓΕΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ TOY BYZANTIOY

Οι ίδιοι οι δραπέτες (ασχέτως με τι τρόπο διέφυγαν) γύρισαν στην Κωνσταντινούπολη και παρουσιάστηκαν ανέλπιστα στη Σύγκλητο και τον αυτοκράτορα και σ’ όλο τον κόσμο. Ύστερα από αυτό, μεγάλωσε το μίσος που έτρεφε η αυτοκράτειρα (ενν. την Ευδοξία) για τον Ιωάννη (ενν. τον Χρυσόστομο), τον επίσκοπο των Χριστιανών. Ήδη από πριν ήταν εξοργισμένη μαζί του επειδή συνήθιζε να την διακωμωδεί στους λόγους που εκφωνούσε στα συγκεντρωμένα πλήθη˙ αλλά τώρα, με την επιστροφή του Ιωάννη και των υπολοίπων, εκδήλωνε πλέον ανοιχτά την έχθρα της, και εκμεταλλευόμενη της εξουσία της παρότρυνε όλους τους επισκόπους να τον καθαιρέσουν. Πρώτος και κορυφαίος μεταξύ των επισκόπων που κινήθηκαν εναντίον του Ιωάννη ήταν ο Θεόφιλος Αλεξανδρείας της Αιγύπτου, εκείνος που είχε πρωτοστατήσει στον πόλεμο εναντίον των ναών και της πατρογονικής θρησκείας...

Ο Ιωάννης, προβλέποντας ότι το δικαστήριο που συγκλήθηκε για την υπόθεσή του δεν θα τον έκρινε αμερόληπτα, εγκατέλειψε οικειοθελώς την Κωνσταντινούπολη [Καλοκαίρι 403]. Όμως το πλήθος ξεσηκώθηκε (γιατί ο άνθρωπος ήταν ικανότατος στο να χειραγωγεί τον ανόητο όχλο), και η πόλη έγινε ανάστατη. Ωστόσο, τον έλεγχο της χριστιανικής εκκλησίας είχαν πάρει στα χέρια τους οι αποκαλούμενοι «μοναχοί».

Ετούτοι απορρίπτουν τον νόμιμο γάμο και συστήνουν πολυάνθρωπα ιδρύματα σε πόλεις και χωριά, γεμάτα από αγάμους, εντελώς άχρηστους για την πολιτεία σ’ ό,τι αφορά τον πόλεμο ή οποιαδήποτε άλλη ανάγκη. Πλην όμως, με τον καιρό κατάφεραν να σφετεριστούν την περισσότερη γη, και με την πρόφαση ότι θα μοιράσουν τα πάντα στους φτωχούς, έχουν κάνει τους πάντες φτωχούς.

Οι μοναχοί, λοιπόν, είχαν καταλάβει τις εκκλησίες και εμπόδιζαν τον κόσμο να μπαίνει και να προσεύχεται καταπώς συνηθίζεται. Το γεγονός εξόργισε λαϊκούς και στρατιωτικούς που απαίτησαν να πάψει αυτή η αναισχυντία των μοναχών. Κι όταν δόθηκε το σύνθημα, ξεχύθηκαν καταπάνω τους και τους έσφαζαν αδιακρίτως, χωρίς καν να τους περάσουν από δίκη, ώσπου γέμισαν πτώματα οι εκκλησίες.

Σκοτώθηκαν έτσι και πολλοί άλλοι που είτε από πένθος είτε γι’ άλλο λόγο, φορούσαν μαύρα. Όσο για τον Ιωάννη, ξαναγύρισε αμέσως στην Κωνσταντινούπολη, και συνέχισε την ίδια τακτική, προκαλώντας πάλι ταραχές στην πόλη. Ζώσιμος, Νέα Ιστορία 5.23.2 – 6     
-------------
ΖΩΣΙΜΟΣ
Ο Ζώσιμος, ήταν ιστορικός του 5ου/6ου αι. μ.Χ. ο οποίος αποτελεί συνέχεια της ιστοριογραφίας των εθνικών ιστορικών και συγγραφέων του 4ου αιώνα. Έζησε στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα και πιθανώς μία ή δύο δεκαετίες επιπλέον (περ. 450-520 μ.Χ). Δεν γνωρίζουμε τον τόπο καταγωγής του ούτε τον τόπο όπου έζησε και έδρασε. Πιθανώς καταγόταν από την Παλαιστίνη (Γάζα ή Ασκαλώνα) και μάλλον έζησε για κάποιο χρονικό διάστημα στην Κωνσταντινούπολη. Γνωρίζουμε ότι υπηρέτησε ως κρατικός υπάλληλος σε υψηλή θέση υπό τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄ (408-450) και ήταν στο θρήσκευμα ειδωλολάτρης. Στο έργο του παρουσιάζεται ως οραματιστής της αναβίωσης της αρχαίας θρησκείας και υπηρετώντας μια αντιχριστιανική τάση ερμηνεύει την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως συνέπεια της περιφρόνησης των εθνικών θεών. Ταυτόχρονα, σε κάθε ευκαιρία που του δίνεται δεν παραλείπει να αναφερθεί στη δύναμη των αρχαίων θεών και στην αξιοπιστία των χρησμών τους. Αυτή όμως η ιδεολογική πλευρά του έργου του, είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για την αξιολόγηση των πνευματικών τάσεων στο Βυζάντιο στο κατώφλι της ιουστινιάνειας εποχής. Το ύφος του Ζώσιμου είναι "διαυγές και αυστηρόν". Είναι συγγραφέας του πολύτιμου και πολύτομου έργου του «Ιστορία Νέα».

Ειδικοί εξηγούν: Γιατί οι γυναίκες συγκρίνουν τον σύντροφο με τον πατέρα τους

Τo ότι πολλές γυναίκες ψάχνουν άντρες που να έχουν πολλά κοινά με τον πατέρα τους είναι γενικά γνωστό και αποδεκτό. Ωστόσο ποιοι είναι οι λόγοι που τις ωθούν στο να κάνουν μια τέτοια επιλογή;

H γιατρός Judith Wright εξηγεί στο αμερικάνικο Marie Claire ότι οι γυναίκες διαλέγουν τον σύντροφό τους με βάση τα παιδικά βιώματα που είχαν. Το πως ανατραφήκαμε, ποια χαρακτηριστικά θαυμάσαμε και τι κουσούρια είδαμε στον πατέρα μας, είναι πολύ πιθανό να τα αναζητήσουμε και στον σύντροφό μας.

Ακόμη και αν μία γυναίκα είχε κακή σχέση με τον πατέρα της, θα ψάξει να βρει κάποιον που του μοιάζει (εξωτερικά και εσωτερικά), μόνο και μόνο για να διορθωθεί και να εξιλεωθεί με κάποιο τρόπο.

Η Wright ανέφερε χαρακτηριστικά «Μπορεί να πιστεύεις πως βγαίνεις με κάποιον που δεν έχει κανένα κοινό με τον μπαμπά σου, ωστόσο το μυαλό έστω και ασυνείδητα «κολλάει» πιο εύκολα σε άτομα που σου βγάζουν κάτι το... οικείο.

Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει με τον εραστή που θα διαλέξει κάποια, καθώς αυτός θα έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από τον πατέρα της.

Επιβεβαιώνοντας αυτό το μοτίβο, η Τζένιφερ Χάρμαν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, πρόσθεσε κι άλλα χαρακτηριστικά τα οποία συνδέουν το σύντροφο με τον πατέρα μας.

Η ίδια ανέφερε πως όσες γυναίκες έχουν μεγαλώσει χωρίς τον πατέρα τους, τότε τείνουν να κάνουν σχέσεις με μεγαλύτερους, ώστε να αναπληρώσουν το κενό.

Παρόμοιο πράγμα συμβαίνει επίσης για όσες έχουν ανατραφεί από τον παππού ή τον πατριό τους.

Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, μάλιστα, όσες είχαν πάντα μία στενή και υγιής σχέση με τον πατέρα τους είναι πολύ πιθανό να βρουν τον ιδανικό σύζυγο και να ζήσουν ευτυχισμένες.

Από την άλλη, η Λίντα Νίλσεν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο «Wake Forest University »στη Βόρεια Καρολίν επισημαίνει το εξής:

«Η καλή σχέση μεταξύ πατέρα και κόρης έχει ως αποτέλεσμα, να κάνει καλό στην υγεία των γυναικών, οι οποίες κινδυνεύουν λιγότερο από ασθένειες, όπως η κατάθλιψη, η ανορεξία (βλέπε Αντζελίνα Τζολί) και η δυσμορφία του σώματος».

Ωστόσο το ιδανικό θα ήταν να βλέπουμε την σχέση με τον σύντροφό μας ως κάτι καινούργιο, καθώς οι πολλές ομοιότητες και συγκρίσεις μπορεί να φθείρουν μία σχέση.

Τα πιθανά συμπτώματα σε μια κρίση πανικού – Πόσο διαρκούν

Τα σωματικά συμπτώματα σε μια κρίση πανικού είναι δυσάρεστα, και μπορούν επίσης να συνοδεύονται από έμμονες σκέψεις φόβου και τρόμου.

Τα συμπτώματα στην κρίση πανικού μπορεί να είναι πολύ τρομακτικά και οδυνηρά ως εμπειρία για τον ασθενή. Τα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση και προφανή αιτία.

Όπως και τα περισσότερα αισθήματα άγχους, μια κρίση πανικού μπορεί να προκαλέσει μια σειρά συμπτωμάτων, όπως:
    Ταχυπαλμία
    Εφίδρωση
    Τρέμουλο
    Εξάψεις
    Ρίγη
    Δυσκολία στην αναπνοή
    Αίσθημα πνιγμού
    Πόνος στο στήθος
    Ναυτία
    Ζάλη
    Αίσθημα λιποθυμίας
    Μούδιασμα που το νιώθετε “σαν να σας τσιμπούν καρφίτσες και βελόνες”
    Ξηροστομία
    Αιφνίδια ανάγκη να πάτε στην τουαλέτα
    Κουδούνισμα στα αυτιά σας
    Αίσθημα τρόμου ή φόβου θανάτου
    Ανακάτεμα στο στομάχι
    Αίσθημα “καψίματος” στα δάχτυλά σας
    Τουρτούρισμα, σαν να κρυώνετε, ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα
    Κλονισμός (ολόκληρο το σώμα τρέμει)

Τα άτομα με διαταραχή πανικού αρχίζουν να φοβούνται για το πότε θα τους συμβεί η επόμενη κρίση, κάτι που προκαλεί έναν φαύλο κύκλο “φόβου της κρίσης πανικού” και αυξάνει την πιθανότητα να επέλθει όντως μια νέα κρίση πανικού.

Μερικές φορές, τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού μπορεί να είναι τόσο έντονα, που μπορεί να σας κάνουν να νιώσετε σαν να είστε έχετε υποστεί καρδιακή προσβολή.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι συμπτώματα όπως η ταχυπαλμία και το “λαχάνιασμα” στην αναπνοή σπάνια φτάνουν σε καρδιακή προσβολή. Αν και οι κρίσεις πανικού μπορεί συχνά να είναι τρομακτικές, εντούτοις δεν προκαλούν καμία σωματική βλάβη.

Οι άνθρωποι που έχουν γενική διαταραχή πανικού συνήθως μαθαίνουν να αναγνωρίζουν αυτό το “αίσθημα καρδιακής προσβολής” και μαθαίνουν πώς να ελέγχουν τα συμπτώματά τους.

Οι περισσότερες κρίσεις πανικού διαρκούν από 5 έως 20 λεπτά. Ορισμένες κρίσεις, ωστόσο, έχει αναφερθεί ότι διήρκεσαν ακόμα και μία ώρα.

Τα φωτόνια από τις μακρινές εκρήξεις ακτίνων γάμμα επιβεβαιώνουν τον Αϊνστάιν ότι ταξιδεύουν με σταθερή ταχύτητα

gamma_ray_burstΕπιστήμονες που στο παρελθόν είχαν κάνει μια νύξη ότι οι κβαντικές διακυμάνσεις στον χωροχρονικό ιστό του σύμπαντος επιβραδύνουν την ταχύτητα του φωτός, δεν επιβεβαιώνονται από τις παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου Fermi της NASA. Οι νέες μετρήσεις είναι αντίθετες με το αποτέλεσμα του 2005 που υποστήριξαν την ιδέα ότι ο χωροχρόνος δεν είναι ομαλός.

Στην εικόνα διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός από μια μακρινή έκρηξη ακτίνων-γ ταξιδεύουν με την ίδια ταχύτητα, έως τις κβαντικές κλίμακες
 
Η θεωρία της ειδικής σχετικότητας του Αϊνστάιν λέει ότι όλες οι  ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες ταξιδεύουν στο κενό με την ταχύτητα του φωτός. Αυτή η ταχύτητα προβλέπεται να είναι σταθερή, ανεξάρτητα από την ενέργεια (συχνότητα) της ακτινοβολίας.
Ωστόσο, το 2005, επιστήμονες στο τηλεσκόπιο ακτίνων γάμμα MAGIC στις Καναρίους Νήσους πρότειναν ότι η ταχύτητα του φωτός μπορεί να μην είναι πάντα σταθερή. Το τηλεσκόπιο, το οποίο μέτρησε το φως που απελευθερώθηκε από ένα γαλαξία περίπου 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας, διαπίστωσε ότι τα φωτόνια με τη μεγαλύτερη ενέργεια έφτασαν με καθυστέρηση τεσσάρων λεπτών από αυτά  με χαμηλότερη ενέργεια.

Κοκκώδες σύμπαν

Η ανακάλυψη αυτή υπαινίχθηκε ότι η ταχύτητα του φωτός μπορεί να αλλάζει ανάλογα με την ενέργεια της. Αυτό όμως το αποτέλεσμα μπορεί να είναι συνεπές με ορισμένες θεωρίες της κβαντικής βαρύτητας, που προσπαθούν να ενοποιήσουν τη θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν με τους νόμους της κβαντικής μηχανικής. Αυτά τα μοντέλα υποθέτουν πως ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι ομαλά. Αντίθετα, σύμφωνα με αυτά τα μοντέλα, ο χωροχρόνος είναι εγγενώς κοκκώδης, που ταλαντεύεται ταχύτατα σε αποστάσεις περίπου 10-35 μέτρων, το γνωστό μήκο ή κλίμακα του Planck.
 
Εάν ο χωροχρόνος έχει κοκκώδη υφή, τότε τα υψηλότερης ενέργειας φωτόνια θα κινούνται πιο αργά από ό,τι τα χαμηλότερης ενέργειας. Αυτό συμβαίνει γιατί τα φωτόνια με την υψηλότερη ενέργεια έχουν μικρότερα μήκη κύματος, το οποίο τις καθιστά πιο ευαίσθητες στις μικροσκοπικές διακυμάνσεις στο χωροχρόνο.
 
Einstein_Was_Right
Στην παραπάνω εικόνα ένα φωτόνιο (μωβ) μεταφέρει 1 εκατομμύριο φορές περισσότερη ενέργεια από ένα άλλο φωτόνιο με χρώμα κίτρινο. Κάποιοι θεωρητικοί προβλέπουν πως το ταξίδι καθυστερεί για τα φωτόνια με υψηλή ενέργεια, γιατί αλληλεπιδρούν ισχυρά με την προτεινόμενη αφρώδη φύση του χωροχρόνου. Στα πειραματικά δεδομένα του τηλεσκοπίου Fermi τα δύο φωτόνια από την έκρηξη ακτίνων γάμμα απέτυχαν να δείξουν αυτό το φαινόμενο, απομακρύνοντας έτσι κάποιες προσεγγίσεις για μια νέα θεωρία της βαρύτητας
 
Ωστόσο, η υστέρηση που βρήκε το MAGIC ήταν προφανώς πολύ μεγάλη για να εξηγηθεί εύκολα από την κοκκώδη υφή στην κβαντική κλίμακα. Εάν η καθυστέρηση είχε  προκληθεί από την διακυμάνσεις στον χωροχρόνο, θα έπρεπε να συμβεί σε κλίμακες πάνω από 10 φορές μεγαλύτερες από την κλίμακα Planck.
 
"Αυτό το αινιγματικό στοιχείο περιφερόταν στην κοινότητα της κβαντικής βαρύτητας για περισσότερο από ένα χρόνο τώρα, με μια ελπίδα για την προοδευτική πλευρά, και πόνους στο στομάχι για τη συντηρητική πλευρά», λέει ο φυσικός Giovanni Amelino-Camelia του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης, στην Ιταλία.
 
Τώρα όμως νέες παρατηρήσεις δείχνουν πως η κβαντική βαρύτητα, δεν μπορεί να ευθύνεται για την καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στον χρόνο που ανίχνευσε το MAGIC. Έτσι, δύο φωτόνια από μια ισχυρή έκρηξη ακτίνων-γ, κάπου 7 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά, ανιχνεύθηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi της NASA με χρονική καθυστέρηση μόνο εννέα δεκάτων του δευτερολέπτου και δεν προκύπτουν έτσι αποδείξεις για μια υστέρηση μεταξύ φωτονίων διαφόρων ενεργειών.
 
"Έχουμε τώρα λιγότερους πόνους στο στομάχι," λέει ο Amelino-Camelia. «Τα δεδομένα του Fermi απέδειξαν πως τα δεδομένα του MAGIC δεν μπορούν να ερμηνευθούν με αυτόν τον τρόπο."
 
Η μέτρηση του Fermi είναι η πιο αυστηρή άμεση παρατήρηση για το πόσο μπορεί να μεταβάλλεται η ταχύτητα του φωτός ανάλογα με την ενέργεια, λέει ο Jonathan Granot από το Πανεπιστήμιο του Hertfordshire στην Αγγλία, ο οποίος ηγήθηκε της ανάλυσης της έκρηξης. "Για πρώτη φορά, μπορούμε να θέσουμε το όριο στην κλίμακα της ενέργειας στην οποία τα κβαντικά φαινόμενα θα μπορούσαν να αλλοιώσουν τη γεωμετρία του χωροχρόνου."

Εξήγηση

Η χρονική καθυστέρηση στο MAGIC μπορεί να οφείλεται σε μια αστροφυσική διαδικασία, όπου τα σωματίδια επιταχύνονται μέσα σε τεράστιες πηγές ενέργειας στο εσωτερικό των γαλαξιών. Κάποιοι υπολογισμοί που έγιναν μετά το 2005 για το αποτέλεσμα του MAGIC έδειξαν ότι είναι δυνατόν να παραχθούν εκλάμψεις που να ελευθερώνουν ακτινοβολία χαμηλότερης ενέργειας πριν από την ακτινοβολία υψηλότερης ενέργειας, σύμφωνα με τον συνεργάτη του MAGIC Robert Wagner από το Ινστιτούτο Max Planck στο Μόναχο. "Νομίζω ότι αυτό που μπορούμε να πούμε προς το παρόν είναι ότι οι συνέπειες της κβαντικής βαρύτητας δεν μπορούν να είναι το κυρίαρχο αποτέλεσμα», λέει.
 
Το αποτέλεσμα αυτό εν τούτοις δεν επέφερε κατ ανάγκη πλήγμα στην κβαντική βαρύτητα. Μόνο ένα υποσύνολο των μοντέλων της προβλέπουν το αποτέλεσμα αυτό του MAGIC, και «ενώ φαίνεται λογικό να περιμένουμε ότι η διακύμανση της ταχύτητας του φωτός ανάλογα με την ενέργεια είναι ένα σημάδι του κβαντικού χωροχρόνου, δεν υπάρχει καμιά ανεπτυγμένη θεωρία του κβαντισμένου χωροχρόνου που να κάνει καθαρά την πρόβλεψη αυτή," αναφέρει ο Lee Smolin του Ιδρύματος Perimeter πάνω στη  θεωρητική φυσική στον Καναδά.
 
Επιπλέον, θα απαιτηθούν ακόμη πιο ακριβείς μετρήσεις από το τηλεσκόπιο Fermi για να αποκλειστεί τελείως η πιθανότητα ότι το φως μπορεί να αλλάζει την ταχύτητά του ανάλογα με την ενέργεια του. "Εάν υπάρχει ένα φαινόμενο, το πείραμα βρίσκεται τώρα στο κατώτατο όριο της κλίμακας, όπου το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο, και υπάρχει η συναρπαστική προοπτική ότι αυτό θα μπορούσε να ανακαλυφθεί κατά τα επόμενα χρόνια», πιστεύει ο Smolin.

Ξαναβλέποντας τη σχετικότητα: μήπως δεν ισχύει σε κοσμικές κλίμακες;

Από τότε που ο Arthur Eddington ταξίδεψε το 1919 στο νησί Príncipe έξω από την Αφρική, για τη μέτρηση της κάμψης μιας ακτίνας μακρινού αστρικού φωτός γύρω από τον ήλιο κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης, οι αποδείξεις για την ισχύ της θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας γίνονται ολοένα και πιο ισχυρές. Θα μπορούσε όμως τώρα το φως από μακρινούς γαλαξίες να “φωτίσει” κάποιες ρωγμές στα θεμέλια της θεωρίας;
Το φως των άστρων συμπεριφέρεται παράξενα

Πάρα πολλά στον κόσμο μας, από την ιδέα της μαύρης τρύπας έως τον συγχρονισμό με GPS οφείλουν ένα χρέος προς τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας, η οποία περιγράφει πώς η βαρύτητα προκύπτει από τη γεωμετρία του χώρου και του χρόνου. Το βαρυτικό πεδίο του ήλιου, για παράδειγμα, κάμπτει τις ακτίνες φωτός άλλων άστρων καθώς περνούν κοντά του, γιατί η μάζα του στρεβλώνει τον περιβάλλοντα χωρόχρονο. Αυτή η θεωρία έχει αντέξει σε δοκιμές ακριβείας στο ηλιακό μας σύστημα και ακόμα πιο πέρα, ενώ εξήγησε τα πάντα, από την περίεργη τροχιά του Ερμή έως τον τρόπο που ζεύγη άστρων νετρονίων εκτελούν την μεταξύ τους χορευτική φιγούρα.

Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές το πόσο καλά τα πάει η γενική σχετικότητα σε κοσμικές κλίμακες, σε αποστάσεις πολύ μεγαλύτερες από το διάστημα ανάμεσα σε γαλαξίες. Τώρα τελευταία βρέθηκε η πρώτη, ένα δειλό ίχνος, απόκλιση από τη γενική σχετικότητα. Αν και τα επιβεβαιωτικά στοιχεία μιας τέτοιας απόκλισης είναι πολύ μακριά ακόμα, εάν αυτό επιβεβαιωθεί από μεγαλύτερες μελέτες, τότε μπορεί να σημαίνει είτε ότι η θεωρία του Αϊνστάιν είναι ελλιπής, ή αλλιώς ότι η σκοτεινή ενέργεια, που θεωρούμε ότι προκαλεί την επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος, είναι πολύ πιο παράξενη από ό,τι νομίζαμε. (Διαβάστε παρακάτω και το “Όχι σκοτεινή Ενέργεια, σκοτεινό υγρό”)

Η ανάλυση των δεδομένων της αστρικής ακτινοβολίας από την κοσμολόγο Rachel Bean του Πανεπιστημίου Cornell στην Ιθάκη της Νέας Υόρκης, έχει δημιουργήσει μεγάλη αναταραχή. Λίγο μετά αφότου δημοσιεύτηκε η εργασία της, ο εξέχον φυσικός Σον Κάρολ του Τεχνολογκού Ινστιτούτου της Καλιφόρνιας επαίνεσε την έρευνα του Bean. «Είναι σοβαρό έργο από μία σεβαστή κοσμολόγο,» έγραψε στο blog του Cosmic Variance. "Είτε το αποτέλεσμα είναι λάθος, και θα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να μάθουμε γιατί, είτε αυτό είναι σωστό, και είμαστε στα πρόθυρα μιας επανάστασης."

"Έχει προκαλέσει αρκετή αναταραχή στους κύκλους της αστρονομίας," λέει ο Richard Massey του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Εδιμβούργου. "Η εργασία της Rachel Bean προκάλεσε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον."

Η Bean βρήκε τα αποδεικτικά στοιχεία της στα υπάρχοντα δεδομένα που συλλέχθηκαν από το Cosmic Evolution Survey, ένα πρότζεκτ με τη συνεργασία πολλών τηλεσκοπίων και που περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη έρευνα, μεγαλύτερη ακόμη από την έρευνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Στην έρευνα COSMOS, στην οποία εντοπίστηκαν πάνω από 2 εκατομμύρια γαλαξίες σε ένα μικρό κομμάτι του ουρανού, αξιοποιεί την ικανότητα της βαρύτητας να κάμπτει το φως. Πολύ μεγάλα αντικείμενα, όπως τα σμήνη γαλαξιών κάμπτουν το φως από τα πιο μακρινά αντικείμενα, έτσι ώστε το φως να κατευθύνεται προς ή μακριά από τη Γη. Το αποτέλεσμα αυτό, που ονομάζεται βαρυτικός εστιασμός, είναι πιο δραματικό όταν δημιουργεί καλειδοσκοπικά φωτεινά εφέ, όπως δαχτυλίδια ή την εμφάνιση πολλαπλών αντιγράφων ενός και μόνου γαλαξία.

Ο ουρανός, επίσης, κυριαρχείται από τις στρεβλωτικές επιπτώσεις του «ασθενούς βαρυτικού εστιασμού", στο οποίο ένα ενδιάμεσο μεγάλο σώμα κάμπτει ελαφρά το φως για να αλλάξει με λεπτό τρόπο τα σχήματα και τους προσανατολισμούς των πιο μακρινών γαλαξιών, δημιουργώντας έτσι ένα αποτέλεσμα παρόμοιο με αυτό που βλέπουμε μέσα από παλιούς υαλοπίνακες. Δεδομένου ότι οι γαλαξίες συναντώνται σε όλα τα σχήματα και μεγέθη, είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς αν το φως από ένα μεμονωμένο γαλαξία έχει διαστρεβλωθεί, γιατί δεν υπάρχει τίποτα για να το συγκρίνουμε. Αλλά από την αναζήτηση κοινών στοιχείων στην στρέβλωση πολλών γαλαξιών, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένας χάρτης και της ορατής και της αόρατης ύλης που κάμπτουν το φως τους.

Η τεχνική του ασθενούς βαρυτικού εστιασμού μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση δύο διαφορετικών φαινομένων της βαρύτητας. Η Γενική σχετικότητα λέει πως η βαρυτική καμπυλότητα του χώρου ισοδυναμεί με την κύρτωση του χρόνου. Το φως θα πρέπει λοιπόν να επηρεάζεται κατά ίσες ποσότητες και από τα δύο.

Όταν τα στοιχεία της έρευνας COSMOS κυκλοφόρησαν το 2007, η ομάδα – με επικεφαλής τον Massey – υπέθεσε ότι αυτοί οι δύο παράγοντες ήταν ισοδύναμοι. Η ανάλυσή τους αποκάλυψε ότι η βαρύτητα έλκει το φως ισχυρότερα από το αναμενόμενο, όμως αυτοί το θεώρησαν ότι οφείλεται σε μια ελαφρώς υψηλότερη συγκέντρωση της κοινής και της σκοτεινής ύλης στο τμήμα του ουρανού που ερευνούσαν, από ό,τι πρόβλεπαν.

Για να αναζητήσουν πιθανές αποκλίσεις από τη γενική σχετικότητα, η Rachel Bean ανάλυσε ξανά τα δεδομένα και άφησε κατά μέρος την απαίτηση που υπήρχε ότι αυτές οι δύο συνιστώσες της βαρύτητας έπρεπε να είναι ίσες. Αντίθετα, η αναλογία των δύο έπρεπε να αλλάξει. Έχει διαπιστωθεί ότι μεταξύ 8 και 11 δισεκατομμύρια χρόνια πριν η στρέβλωση του χρόνου λόγω της βαρύτητας φαίνεται να είναι τριπλάσια με την κύρτωση του χώρου. Ένας παρατηρητής εκείνη την εποχή δεν θα είχε παρατηρήσει αυτή την επίδραση, διότι εφαρμόζεται μόνο σε μεγάλες αποστάσεις. Ωστόσο, «υπάρχει μια προτίμηση για μια σημαντική απόκλιση από τη γενική σχετικότητα», λέει η Bean.

Σε αυτό το στάδιο, είναι δύσκολο να πούμε τι θα συνέβαινε αν επιβεβαιωνόταν η απόκλιση από τη γενική σχετικότητα. Οι κοσμολόγοι έχουν ήδη εξετάσει κάποιες τροποποιήσεις για την γενική σχετικότητα που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την επιτάχυνση του σύμπαντος.

Ωστόσο, η εξεύρεση της απόκλισης, όταν το σύμπαν ήταν μικρότερο από το ήμισυ της τρέχουσας ηλικίας του είναι παράξενο – αν η γενική σχετικότητα είχε “σπάσει” σε κάποιο επίπεδο, τότε οι ενδείξεις πρέπει να είναι πιο δραματικές πιο πρόσφατα, πολύ μετά αφότου το απωστικό αποτέλεσμα της σκοτεινής ενέργειας κυριεύσει την ελκτική βαρύτητα, περίπου, 6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Οι περισσότεροι αστρονόμοι, συμπεριλαμβανομένης και της Bean, είναι επιφυλακτικοί όσον αφορά τα αποτελέσματα. "Κανείς δεν λέει ότι το αποτέλεσμα είναι πραγματικό”, λέει ο κοσμολόγος Dragan Huterer του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Διάφορες άλλες εξηγήσεις, όπως μια στατιστική απόκλιση στην τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό των αποστάσεων σε γαλαξίες, θα πρέπει τώρα να αποκλειστούν.

Παρόλο που η έρευνα COSMOS φωτογράφησε ένα βαθύ “μπάλωμα” του ουρανού, ήταν αρκετά πιο μικρό από τα στάνταρτ άλλων σύγχρονων ερευνών. Το γεγονός αυτό ανοίγει το ενδεχόμενο ότι αυτή η περιοχή μπορεί να είναι ανώμαλη, σημειώνει ο Asantha Cooray, ένας αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. «Θα μπορούσε να υπάρχει εκεί ένα τεράστιο σμήνος γαλαξιών που θα μπορούσε να ενισχύσει τον ασθενή βαρυτικό εστιασμό. Είτε τυχαία θα μπορούσε να έχει περισσότερη σκοτεινή ύλη," λέει ο Cooray, μέλος μιας ομάδας που ανέλυσε άλλα στοιχεία ερευνών, τα οποία λήφθηκαν στη Χαβάη, και δεν βρήκε κανένα ίχνος για απομάκρυνση από τη γενική σχετικότητα. «Ο μόνος τρόπος για να το λάβουμε υπόψη μας είναι να δούμε τα δεδομένα σε ένα μεγαλύτερο πεδίο."

Τα μελλοντικά σχέδια λένε ότι θα σαρώσουν τον ουρανό σε πολύ ευρύτερες περιοχές του και θα γίνει συλλογή εικόνων πολλοί περισσότερων γαλαξιών με βαρυτικό εστιασμό. Για παράδειγμα, η Dark Energy Survey είναι έτοιμη να ξεκινήσει την τοπογραφία του ουρανού από το 2011 και έτσι θα δημιουργήσουν μια ακόμα πιο ακριβή εικόνα για το πώς το φως κάμπτεται κατά τη διάρκεια της ιστορίας του σύμπαντος.

Άσχετα αν αυτές οι μελλοντικές έρευνες εξηγήσουν το φαινόμενο ή όχι, η Bean ελπίζει ότι η δημοσίευση της, θα δημιουργήσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ιδέα της χρησιμοποίησης του ασθενούς βαρυτικού εστιασμού για να ελέγξουμε τη γενική σχετικότητα. "Δεν είμαι θέση να πω τι γίνεται εκεί έξω," λέει η Bean. «Πρέπει να εξετάσουμε ένα μεγαλύτερο σύνολα δεδομένων. Αυτό είναι στην πραγματικότητα μόνο το πρώτο στάδιο για την προσπάθεια που κάνουμε να εξετάσουμε την βαρύτητα με αυτόν τον τρόπο."

Όχι σκοτεινή ενέργεια, σκοτεινό υγρό

Η σκοτεινή ενέργεια θα μπορούσε να είναι πιο παράξενη από ό,τι νομίζαμε. Στοιχεία που αποδεικνύουν ότι σε μεγάλες αποστάσεις η βαρύτητα ασκεί μεγαλύτερη έλξη στον χρόνο από ό,τι για το χώρο, δεν είναι απαραίτητο να δείχνουν ότι η θεωρία της γενικής σχετικότητας είναι λάθος. Θα μπορούσε, αντίθετα να είναι ένα σημάδι ότι η επιτάχυνση του σύμπαντος μπορεί να απαιτεί ακόμα μια πιο εξωτική εξήγηση.

Ο απλούστερος τρόπος για να εξηγήσει κανείς την επιτάχυνση του σύμπαντος είναι να επικαλεστεί μια κοσμολογική σταθερά, η οποία προτάθηκε αρχικά από τον Αϊνστάιν για να κάνει στατικό και αναλλοίωτο το σύμπαν, στο ίδιο μέγεθος δηλαδή, με την παρουσία της ύλης. Η κοσμολογική σταθερά περιγράφει ένα σύμπαν γεμάτο με μια ενέργεια απωστική. Αλλά υπάρχουν και άλλες πιθανές εξηγήσεις για αυτή την επιτάχυνση.

Μια ιδέα είναι ότι ολόκληρο το σύμπαν υπάρχει πάνω σε μια βράνη, που πλέει μέσα σε μια επιπλέον διάσταση. Αν και ή ύλη θα πρέπει να περιορίζεται σε τρεις διαστάσεις, η βαρύτητα θα μπορούσε να διαρρέει σε αυτή την επιπλέον διάσταση. Όταν το σύμπαν γίνεται αρκετά μεγάλο, αυτή η βαρύτητα θα μπορούσε να αλληλεπιδράσει με την ύλη στην βράνη, για να παράγει έτσι την επιτάχυνση στις μεγάλες κλίμακες.

Η απόκλιση – που περιγράφηκε πιο πάνω – θα μπορούσε επίσης να είναι ένα σημάδι ότι η σκοτεινή ενέργεια είναι ένα πιο σύνθετο "ρευστό" που ασκεί ποικίλες πιέσεις σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Το πρόβλημα είναι ότι λέγοντας για την διαφορά μεταξύ μιας πιο εξωτικής μορφής της σκοτεινής ενέργειας και μιας τροποποίησης στην κατανόηση της βαρύτητας, θα μπορούσε να γίνει πολύ δυσνόητο.

Όπως λέει και η κοσμολόγος Alessandra Silvestri του MIT, ίσως να μην είναι σε θέση να πει κάποιος εάν υπάρχει ένα ψεγάδι στην γενική σχετικότητα ή απλώς μια απόδειξη ότι η σκοτεινή ενέργεια είναι "κάποιο φανταχτερό υγρό".

Φυσικοί υπολόγισαν ακριβώς τον αριθμό των παραλλήλων συμπάντων

10^10^16 είναι ο αριθμός των πιθανών παραλλήλων συμπάντων, σύμφωνα με μετρήσεις φυσικών.
 
Εδώ και αρκετό καιρό, οι φυσικοί έχουν μια εξεζητημένη θεωρία για την ύπαρξη παράλληλων συμπάντων. Στην πραγματικότητα, ορισμένα μοντέλα της φυσικής απαιτούν πολλαπλά σύμπαντα, για να εξηγήσουν μερικά σπάνια φαινόμενα που παρατηρούνται. Όμως, πόσα ακριβώς παράλληλα σύμπαντα υπάρχουν; Λοιπόν, ορισμένοι φυσικοί του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ απάντησαν στο ερώτημα αυτό, και ο μαγικός αριθμός τους είναι: 10 ^ 10 ^ 16 διαφορετικοί Κόσμοι.
 
Οι φυσικοί, Andrei Linde και Vitaly Vanchurin, υπολόγισαν τον αριθμό αυτό πηγαίνοντας πίσω στις πρώτες στιγμές μετά το Big Bang. Οι Linde και Vanchurin υπέθεσαν ότι η  αστρική οργάνωση και η φυσική του σύμπαντός μας προέκυψε από μικρές διαταραχές στην κατά τα άλλα ενιαία μάζα της ύλης και της ενέργειας, που υπήρχε λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά το Big Bang. Έτσι, ο αριθμός των πιθανών διακυμάνσεων των εν λόγω διαταραχών αποτελεί το ανώτατο όριο του δυνατού αριθμού των παράλληλων συμπάντων, ή περίπου 10 ^ 10 ^ 10 ^ 7 δυνατά εναλλακτικά σύμπαντα.
 
Ωστόσο, λόγω των φυσικών ορίων του ανθρώπινου εγκεφάλου, κανένα άτομο δεν θα μπορούσε να αντιλαμβάνεται περισσότερο από 10 ^ 10 ^ 16 πραγματικότητες  – επομένως, από τη στιγμή που οι δυνατότητες αντίληψης του «θεατή» λαμβάνονται υπόψιν ως παράγοντας στους υπολογισμούς – ακριβώς όπως στην περίπτωση της διαστολής χρόνου στη σχετικότητα – διαφορετικές από την δική μας. Και αυτός λοιπόν είναι ο αριθμός των πιθανών παράλληλων συμπάντων.
 
Φυσικά, αυτός είναι ο συνολικός αριθμός των ΠΙΘΑΝΩΝ παράλληλων συμπάντων κι όχι ο πραγματικός – αν υπάρχουν φυσικά..

Ευκαιρία για Κατάθλιψη

Ευκαιρία για ΚατάθλιψηΚατάθλιψη, είναι μια λέξη που ακούγεται πολύ στην εποχή μας

Πόσοι όμως γνωρίζουμε τι πραγματικά είναι η κατάθλιψη, τα αίτιά της και τα συμπτώματά της και κυρίως πόσοι γνωρίζουμε ότι αντιμετωπίζοντας την κατάθλιψη αναγεννιόμαστε και συνεχίζουμε τη ζωή μας πιο δυνατοί; Η ζωή μας είναι μια διαρκής ροή στον χωρόχρονο. Προχωράμε πάνω σε γνωστά και άγνωστα μονοπάτια, διαμορφωμένα μέσα από αναμενόμενες ή ξαφνικές αλλαγές. Στον κύκλο μιας διαρκούς περιοδικότητας βιώνουμε τις εναλλαγές των αισθήσεων, των συναισθημάτων και των σκέψεων που απορρέουν από τις εμπειρίες μας.

Το σώμα, τα συναισθήματα και ο νους μας συντονίζονται και ανταποκρίνονται σε εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα, μέσα από τα οποία αποκομίζουμε συνεχώς εμπειρίες. Αυτές οι εμπειρίες μας διαμορφώνουν ως προσωπικότητες, μας εμπλουτίζουν ως συνειδητές υπάρξεις διευρύνοντας τους πνευματικούς μας ορίζοντες. Έτσι θα λέγαμε πως το πέρασμά μας από τη ζωή, είναι μια σειρά από πολλαπλές εναλλαγές σε διάφορα επίπεδα λειτουργίας.

Σύμφωνα με τις εσωτερικές παραδόσεις, η ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένας πολυσύνθετος και πολυεπίπεδος οργανισμός που συντίθεται από τα πλέον πνευματικά έως τα πιο υλικά στοιχεία. Η ύψιστη, η πνευματική πλευρά μας, αποσκοπεί στην εξέλιξη της συνείδησης. Η Συνείδηση, σε διάφορες παραδόσεις αναγνωρίζεται ως δύναμη, θεωρούμενη ως το μονοπάτι εκείνο που μας οδηγεί στα ανώτερα επίπεδα.

Το πλέον γνωστό και λειτουργικό τμήμα μας ως υπάρξεις, είναι αυτό που ονομάζουμε προσωπικότητα (χαρακτήρας). Είναι το σύνολο των ιδιαίτερων διανοητικών κι ενεργειακών χαρακτηριστικών, που συντίθεται αφενός από το σώμα κι αφετέρου από το σύνολο των ιδεών, των σκέψεων και των συναισθημάτων. Αποτελείται από αυτά που ονομάζουμε σώματα ή φορείς του ανθρώπου, δηλαδή τον φυσικό φορέα, το σώμα, τον αστρικό φορέα, τις συγκινήσεις και τον νοητικό φορέα τις συγκεκριμένες κι αφηρημένες σκέψεις. Ανάλογα με τη βαθύτητα των εναλλαγών, των διακυμάνσεων και των διαταραχών που συντελούνται σε αυτούς τους φορείς, προκαλούνται και οι διάφοροι τύποι ασθενειών ή ψυχικής ανισορροπίας.

Όσο υπάρχει Αρμονία μεταξύ Σώματος και Διανόησης, βιώνουμε χαρά, ειρήνη, υγεία κι ευτυχία, όταν όμως κλονιστεί ή διακοπεί η επαφή και η συνεργασία μεταξύ διανόησης και προσωπικότητας, έχουμε δυσαρμονία, ασθένεια και δυστυχία. Είναι αλήθεια πως σπανίως εμβαθύνουμε στις αιτίες που μας κάνουν να νιώθουμε χαρά, δημιουργικότητα, γαλήνη, ομορφιά, θάρρος, κατανόηση, αγάπη και σε πολλά άλλα όμορφα συναισθήματα.

Όταν όμως, βιώνουμε δύσκολες, οδυνηρές φάσεις στη ζωή μας, τότε, προσπαθώντας να βρούμε ξανά την ισορροπία μας αναζητούμε τις αιτίες που τις προκάλεσαν, αλλά και συγκεκριμένους τρόπους για να τις υπερβούμε. Ο ανυπέρβλητος πόνος, η βαθιά μελαγχολία, η αίσθηση της απόγνωσης, της σύγχυσης, του εγκλωβισμού του νου και των συναισθημάτων έχει πολλές μορφές και διακυμάνσεις. Η «κατάθλιψη» είναι μία από αυτές, που ταλαιπωρεί τους ανθρώπους ιδιαίτερα στην σύγχρονη εποχή.

Ο φόβος, η απελπισία, η απόρριψη, η μελαγχολία που καλύπτει σαν πέπλο την ύπαρξη, διαταράσσει την ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό και τους άλλους, κλονίζοντας την ειρήνη μέσα του. Συνήθως επικρατεί μία σύγχυση ανάμεσα στη βαθιά θλίψη ή τον έντονο συναισθηματικό πόνο και την κατάθλιψη καθώς και διφορούμενες απόψεις. Αν και τα όρια μεταξύ τους δεν είναι εμφανώς διακριτά ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε περισσότερο την έννοια της κατάθλιψης και τις όψεις με τις οποίες εκδηλώνεται.

Θλίψη και Κατάθλιψη
Η θλίψη, θεωρείται πως είναι μια φυσιολογική εμπειρία της ύπαρξής μας, η οποία προκαλείται όταν βιώνουμε μια απώλεια και ως εκδήλωση κρίνεται πως είναι υγιής και χρήσιμη στον άνθρωπο. Χαρακτηρίζεται από οδύνη, που συνήθως συνδέεται με αισθήματα δυσφορίας, απελπισίας, απογοήτευσης και στενοχώριας. Αυτά τα αισθήματα μπορεί να προκαλέσουν κλάματα ή λυγμούς, μέσω των οποίων αποφορτίζεται το συναισθηματικό βάρος το οποίο μετά από εύλογο χρονικό διάστημα οδηγεί στο να ξαναβρούμε τις συγκινησιακές ισορροπίες.

Από την αρχή της ζωής του, ο άνθρωπος αναγκάζεται να βιώνει απώλειες, έστω και μικρές, οι οποίες συνοδεύονται από αντίστοιχα αισθήματα θλίψης που οδηγούν πολλές φορές σε αλλοίωση της πραγματικότητάς. Η απώλεια του αποκλειστικού ενδιαφέροντος των γονιών π.χ. με την έλευση ενός δεύτερου παιδιού, ο σταδιακός αποχωρισμός από αυτούς, ο θάνατος ή ο χωρισμός ενός συντρόφου, κατά τον οποίο το άτομο βιώνει αισθήματα πόνου, απώλειας κι απόρριψης είναι αιτίες που οδηγούν σ’ αδιέξοδα. Ακόμη και η απώλεια της εργασίας, ένα σημαντικό παράδειγμα της εποχής, προκαλεί βαθιά αισθήματα απόγνωσης και θλίψης.

Η θλίψη είναι μια μορφή πένθους. Όταν νιώθεις θλίψη, έχεις έντονα αρνητικά συναισθήματα αλλά νιώθεις ζωντανός. Η συναισθηματική επεξεργασία μιας απώλειας, όποια κι αν είναι αυτή, βοηθάει το άτομο να προχωρήσει στη ζωή του. Λέγεται μάλιστα, ότι η θλίψη, υπό την έννοια που περιγράψαμε, συνιστά ένα είδος μαθησιακής εμπειρίας για την ανθρώπινη συνείδηση, καθώς αυτή ενδυναμώνεται μέσα από τις επίπονες καταστάσεις της ζωής. Το γεγονός ότι είσαι θλιμμένος για κάποιο θέμα, δεν σημαίνει κι ότι πάσχεις από κατάθλιψη.

Ο άνθρωπος που πάσχει από κατάθλιψη δεν αισθάνεται θλίψη. Αυτό μπορεί να ακούγεται οξύμωρο, δεδομένου ότι οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη, βιώνουν μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση, που είναι πραγματική και πολύ σοβαρή. Το άτομο δεν κατάφερε –είτε γιατί δεν του επιτρεπόταν, είτε γιατί βίωσε τραυματικές καταστάσεις που ήταν δύσκολο να διαχειριστεί– να επεξεργαστεί τις απώλειες στη ζωή του και έτσι «μονώθηκε» συναισθηματικά.

Μην μπορώντας να βιώσει θλίψη, απέκλεισε κι άλλα συναισθήματα και τελικά βίωσε το κενό. Τα αισθήματα κενού που αισθάνεται ο καταθλιπτικός άνθρωπος τον οδηγούν ώστε να εναποθέσει την επίλυση όλων των προβλημάτων του στους άλλους, κάτι που τον οδηγεί στο να βιώνει συνεχείς ματαιώσεις κι ενισχύει την αίσθηση του κενού. Ο άνθρωπος που αισθάνεται «νεκρωμένος» συναισθηματικά, καταλήγει να παραιτείται από τη ζωή. Συμπερασματικά αναφέρουμε ότι η θλίψη είναι μια υγιής συναισθηματική κατάσταση, ενώ η κατάθλιψη αποτελεί σοβαρή κι αρκετά συχνή, ψυχική διαταραχή, που μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με την κατάλληλη θεραπεία.
Ως κατάθλιψη, λοιπόν, περιγράφεται ένα σύνολο ψυχολογικών συμπτωμάτων, παθολογικών συμπεριφορών μειωμένης λειτουργικότητας, που μπορεί να οφείλονται σε οργανικούς, κοινωνικούς, γενετικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Είναι μία διαταραχή που επηρεάζει τη διάθεση, τις σκέψεις και συνήθως συνοδεύεται από σωματικές ενοχλήσεις. Επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου, τον ύπνο του, τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του και τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται κι αντιλαμβάνεται. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει περιγραφεί από τους αρχαίους χρόνους και φαίνεται να υπάρχει σχεδόν σε κάθε κοινωνία. Επιστημονικές μελέτες, μάλιστα, υποδεικνύουν ότι ένα παρόμοιο σύνδρομο με αυτό της ανθρώπινης κατάθλιψης υπάρχει και στο ζωικό βασίλειο.

Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχουν μηχανισμοί και θεσμοί που επιτρέπουν την έκφραση της θλίψης και προσπαθούν να εξομαλύνουν την καταθλιπτική αντίδραση. Ο κυριότερος από αυτούς αφορά το πένθος. Όπου υπάρχουν σαφείς λόγοι για τη δυστυχία ενός ανθρώπου η καταθλιπτική διάθεση είναι παρούσα σαν φυσικό γεγονός, εάν όμως η κατάθλιψη συνεχιστεί για δυσανάλογο χρονικό διάστημα από την πάροδο του γεγονότος, τότε θεωρείται σοβαρή και οδηγεί σε μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε πολλούς τομείς της ζωής του.

Ο Φρόιντ από την ψυχαναλυτική του εμπειρία με καταθλιπτικούς ασθενείς, πίστευε ότι η θλίψη μετατρέπεται σε κατάθλιψη όταν το αίσθημα της στέρησης μεταβάλλεται σε αμφιθυμία για το πρόσωπο της απώλειας. Κατά τον Φρόυντ, όταν κάποιος βιώνει θλίψη νιώθει ότι μικραίνει ο κόσμος, ενώ αντίθετα εκείνος που πάσχει από κατάθλιψη νιώθει να μικραίνει το ίδιο του το Εγώ.

Οι διακρίσεις μεταξύ της διάρκειας της κατάθλιψης, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες προκύπτει, και ορισμένα άλλα χαρακτηριστικά κατατάσσουν την κατάθλιψη σε διαφορετικούς τύπους. Οι τρεις κύριοι τύποι είναι: διπολική διαταραχή, μείζον καταθλιπτική διαταραχή – κλινική κατάθλιψη και επίμονη καταθλιπτική διαταραχή.

Σύμφωνα με τον Φρόιντ, τα συνειδητά και ασυνείδητα μέρη του νου μπορεί να συγκρουστούν μεταξύ τους δημιουργώντας ένα φαινόμενο που ονομάζεται κατάθλιψη, δηλαδή μια κατάσταση όπου χάνεται η επίγνωση κάποιων προβληματικών κινήτρων ή επιθυμιών που προκαλούν αρνητική επιρροή.

Από την πλευρά της ψυχοδυναμικής υπάρχει η άποψη που βασίζεται στην αρχή της απώλειας. Θεωρείται ότι η κατάθλιψη δεν προκαλείται μόνο ως αντίδραση στην απώλεια ενός αγαπημένου αλλά μπορεί να είναι και αποτέλεσμα μιας συμβολικής απώλειας. Έτσι ακόμα και η απόρριψη ενός ραντεβού θα μπορούσε να προκαλέσει καταθλιπτικό επεισόδιο επειδή χάνεται κάτι, ακόμα και αν ποτέ δεν το κατείχαμε.

Για τον Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται κάτω από ένα εντελώς διαφορετικό πρίσμα. Για τον Ελβετό ψυχολόγο η κατάθλιψη είναι ένας αγγελιαφόρος, ένας άγγελος που παλεύεις μαζί του μέχρι να σου αποκαλύψει τη μυστική του ευλογία. Στην Γιουγκιανή ψυχολογία η κατάθλιψη συνδέεται με την καταπίεση. Από αυτή την οπτική γωνία υπάρχει μια κρυφή τάση προς την κατάθλιψη που μας εξαναγκάζει να απωθήσουμε και να καταπιέσουμε ψυχικά περιεχόμενα. Κάτι τέτοιο δεν είναι τιμωρία, αλλά μάλλον συνέπεια της αποκοπής μας από την ανθρώπινη, ενστικτώδη πλευρά του εαυτού μας.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στη δυτική εσωτερική παράδοση υπάρχει ένα συνειδησιακό στάδιο ανάπτυξης κατά το οποίο ο αναζητητής περιπίπτει σε απόλυτο σκοτάδι και τυλίγεται σε σύννεφα απογοήτευσης και απελπισίας. Με λίγα λόγια, εάν το ορίζαμε με ψυχολογικούς όρους, πρόκειται για ένα είδος κατάθλιψης. Αυτό το στάδιο είναι γνωστό στην εσωτερική φιλοσοφία, ως «Η Σκοτεινή Νύχτα της Ψυχής» και λέγεται πως πρόκειται για το στάδιο εκείνο μέσα από το οποίο προσεγγίζονται τα βαθύτερα περιεχόμενα της Ψυχής.

Μάλιστα εξ αιτίας της δυναμικής του σηματοδοτεί και την έναρξη της εξελικτικής διαδικασίας στη σπείρα της ζωής. Θεωρείται πως τότε ο αναζητητής λειτουργεί όπως ο σπόρος που έχει φυτευτεί στα σκοτάδια της γης απ’ όπου και αρχίζει την ανάβαση μέχρι να ξεπροβάλλει στο άπλετο φως του Ήλιου. Υπό αυτή την έννοια, η κατάθλιψη δεν είναι απλώς μία διαταραχή, αλλά αντιπροσωπεύει μια συνειδησιακή κατάσταση, η οποία εν τέλει σηματοδοτεί εξελικτικές ζυμώσεις.

Αιτίες της Κατάθλιψης
Η εμφάνιση της κατάθλιψης οφείλεται σε μια σειρά από αιτίες που σχετίζονται με τη φυσική, τη συναισθηματική και τη νοητική ανθρώπινη υπόσταση. Η επιστημονική άποψη συνδέει την κατάθλιψη με κάποιο πρόβλημα που παρουσιάζεται στους νευροδιαβιβαστές ή από την παραγωγή κάποιας χημικής ουσίας η οποία προκαλείται μέσα από συγκεκριμένη διέγερση του εγκεφάλου ή ακόμη, εξαιτίας κάποιας ενδοκρινικής διαταραχής που σχετίζεται με τον θυρεοειδή, τα επινεφρίδια ή τους σεξουαλικούς αδένες.

Σύμφωνα με τον Φρόιντ, η καταθλιπτική κατάσταση εκφράζει την δυσκολία να συμφιλιώσουμε τις απαιτήσεις μας για απόλαυση, με τις αντίστοιχες απαιτήσεις των ιδεωδών των άλλων (γονείς, σχολείο, επιχείρηση, κοινωνία) ακόμη κι από την αίσθηση η οποία προκαλείται από ένα συναίσθημα εγκατάλειψης.

Για τους ψυχολόγους στη βάση κάθε κατάθλιψης υπάρχει ή υπήρξε μια απώλεια που δεν επεξεργάστηκε, δεν αφομοιώθηκε και δεν ξεπεράστηκε επαρκώς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα απώλειας είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Πρόκειται για μια περίοδο θλίψης η οποία πρέπει να βιώνεται σαν μια κανονική, φυσιολογική στιγμή. Δηλαδή, μετά από ένα χρονικό διάστημα που το πένθος της απώλειας φέρνει θλίψη και περισυλλογή, το άτομο φυσιολογικά επανέρχεται σταδιακά σε μια ισορροπημένη κατάσταση. Στην περίπτωση που το πένθος διαρκεί και δεν επέρχεται κάποια προσαρμογή, τότε είναι δυνατόν να κάνει την εμφάνισή της κάποια μορφή κατάθλιψης.
Μία ακόμα βασική αιτία που μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, όπως η ψυχολογική-κοινωνική έρευνα έχει διαπιστώσει, βρίσκεται στις τραυματικές εμπειρίες που δημιουργούνται στα πρώτα χρόνια της ζωής και παραμένουν ανεξίτηλες καθώς καθιστούν τα άτομα που τις βίωσαν πιο επιρρεπή να περιπέσουν σε κατάθλιψη στο μέλλον.

Ακόμα θα πρέπει να υπογραμμίσουμε το ρόλο του άγχους που συνδέεται με τις συνθήκες της σύγχρονης ζωής (ρυθμός, δουλειά, δέσμευση, ανεργία, αναταραχή, αδιέξοδα). Η κοινωνική πίεση και οι απαιτήσεις της πυροδοτούν το άγχος και την κατάθλιψη. Οι άνθρωποι εξαντλούνται από την προσπάθειά τους να συμμορφωθούν με τα ιδεώδη που τους επιβάλλουν οι υψηλές προσδοκίες των κοινωνικών δομών ή της επιβίωσης, καθώς και από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ελπίδα ώστε να τους ανακουφίσει έστω και μελλοντικά.

Άλλες αιτίες για κατάθλιψη προέρχονται από το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, τη σχέση μας μαζί του αλλά και με τους άλλους, και πώς λειτουργούμε σε αυτά μέσω της αυτοεπίκρισης και της αυτολύπησης.

Είναι μια από τις συνήθεις διαστρεβλώσεις της διανοητικής λειτουργίας του σύγχρονου ανθρώπου η αυτοεπίκριση, η τάση απαξίωσης και διαρκούς επίκρισης του εαυτού. Φυσικά, μία τέτοια στάση δεν είναι δύσκολο να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Αυτή η λαθεμένη συνήθεια να εναντιωνόμαστε τόσο για τις πράξεις μας όσο και με το σύνολο του εαυτού μας, είναι ένα είδος αυτοχειρίας. Πολλές φορές ένα τέτοιο λάθος γίνεται όταν κανείς προσπαθεί να αναλύσει τον εαυτό του και να ανακαλύψει τα εσωτερικά του περιεχόμενα και τον τρόπο δράσης του.

Αυτή η διαδικασία, η οποία θα μπορούσε να είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμη οδηγώντας μας σε συνειδησιακή ανάπτυξη, καταλήγει πολλές φορές σε μια καταθλιπτική κατάσταση όπου επιτίθεται κανείς στον ίδιο του τον εαυτό και τον αποδομεί δίχως διάκριση. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε εδώ πως σε τέτοια παγίδα πέφτουν εύκολα άνθρωποι που είναι υπερόπτες.

Με έναν παρόμοιο τρόπο θα λέγαμε ότι δρουν και τα αισθήματα αυτολύπησης, που μπορούν να λειτουργήσουν το ίδιο συντριπτικά όσο και οι ενοχές. Το να νιώθει κανείς οίκτο για τον εαυτό του, για όσα ανεπανόρθωτα έχουν συμβεί στη ζωή του, είναι μία από τις σοβαρότερες ψευδαισθήσεις που μπορεί να χτίσει κάποιος. Η θυμαπάτη θεμελιώνεται στο γεγονός ότι, χάνεται η διάκριση ανάμεσα σε αυτό που είναι θλιβερό και σε εκείνο που είναι τραγικό και ανεπανόρθωτο. Οι θλιβερές καταστάσεις της ζωής προκαλούν αισθήματα στενοχώριας κι απογοήτευσης, αλλά συχνά χωρίς παρενέργειες και δεν διαρκούν πολύ. Μα όταν κάποιος θεωρεί πως του έτυχε μια καταστροφή ή βιώνει πραγματικά μια καταστροφή, δεν είναι σε θέση να αντιδράσει ήρεμα και ισορροπημένα.

Τα πρόσωπα της κατάθλιψης
Τα πρόσωπα της κατάθλιψης είναι πολλά και γεννούν μια πληθώρα υποθέσεων πράγμα που σημαίνει ότι είναι δύσκολο να διερευνηθεί στο σύνολό της. Μπορούμε, ωστόσο, να παραθέσουμε κάποια θεμελιώδη συμπτώματα που βοηθούν κάποιον να αντιληφθεί την ύπαρξη ή όχι της οποιασδήποτε διαταραχής ταυτότητας. Μερικές φορές, τα συμπτώματα, προβάλλουν αιφνιδιαστικά, χωρίς προφανή λόγο κι αιτία.

Η έκφραση «είμαι σε κατάθλιψη» «πέφτω σε κατάθλιψη» δηλώνει ένα είδος αναπόφευκτης δέσμευσης, μια επιτακτική μεταστροφή, η οποία σηματοδοτεί ένα «πριν» κι ένα «μετά»: τίποτα δεν είναι πια όπως πριν. Βουλιάζει στη θλίψη. Είναι τυλιγμένος στο σκοτάδι και δεν μπορεί να διακρίνει σημεία αναφοράς. Όπου κι αν στραφεί οδηγείται σε αδιέξοδα, ενώ τον διαπερνά η αίσθηση ότι κάτι χάνεται μέσα του.

Ο πόνος είναι τρομερός, είναι αδιευκρίνιστος και φαινομενικά αήττητος, τον αρπάζει στερώντας του την ενέργεια να τον αντιμετωπίσει. Ένα βουνό, το βουνό της ζωής, πέφτει πάνω στους ώμους του, καταπιέζοντάς τον όλο και πιο αμείλικτα, σφίγγοντας το μυαλό, την ανάσα, την καρδιά, το στομάχι. Η λάμψη στη ματιά χάνεται, ο χρόνος βαραίνει στους ώμους του, ενώ η ζωή του ολόκληρη μοιάζει να επιβραδύνεται.

Το γέλιο δεν έρχεται εύκολα, οι δραστηριότητες που συνήθως τον γέμιζαν χαρά, ξαφνικά σταματούν να τον ικανοποιούν. Η μνήμη και η ικανότητα της συγκέντρωσης αδρανεί. Οι επιδόσεις στη δουλειά μειώνονται, σταδιακά επέρχεται απώλεια ζωτικότητας, ένα διαρκές βύθισμα στην αδράνεια και στο απόλυτο τίποτε-κενό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν αυτοκτονικές τάσεις. Ακολουθεί η απόσυρση από κοινωνικές εκδηλώσεις κι άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες καθώς χάνεται όλο και περισσότερο η αυτοπεποίθησή του.

Ο άνθρωπος γίνεται απόμακρος κι αποκομμένος από όλα κι όλους, ενώ επικρατεί μια υπερευαισθησία που οδηγεί εύκολα σε κλάματα. Δεν αποκλείονται και φοβερές εκρήξεις θυμού που δεν δικαιολογούνται απ’ οποιαδήποτε αφορμή. Κυριαρχεί η γκρίνια, η ενόχληση και η επιθετικότητα, ενώ το προσωπικό άγχος μεταδίδεται ολόγυρα στο περιβάλλον μολύνοντάς το. Μπορεί ακόμη να εκδηλωθεί πικρία και ζήλεια. Πικρία γιατί η ζωή στράβωσε, για τις χαμένες ευκαιρίες και ζήλεια γιατί οι άλλοι έχουν εύκολη, καλύτερη ζωή και δεν υποφέρουν το ίδιο. Επικρατούν αισθήματα ματαιότητας, ακύρωσης κι έντονου θυμού. Υπάρχει αδυναμία έκφρασης αγάπης, στοργής ή τρυφερότητας, εκδηλώνοντας έναν άκαμπτο με αδυναμία κατανόησης απαιτητικό χαρακτήρα.
Σε όλες αυτές τις εκδηλώσεις ο φόβος διαποτίζει τη ζωή του καταθλιπτικού ατόμου κι υπονομεύει την αυτοπεποίθησή του ακόμα και για την πιο ασήμαντη απόφαση. Άλλοτε ο φόβος εμφανίζεται ωμός και στυγνός, ενώ άλλοτε μεταμφιέζεται σε κάποιου είδους ενοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αποκλείεται και η εμφάνιση κρίσεων πανικού. Εμφανίζονται ξαφνικά και συνοδεύονται από αίσθημα τρόμου, απώλειας ελέγχου, νοητικό βασανισμό και από τον φόβο του θανάτου.

Ο εσωτερικός μηχανισμός ασθενεί και αδυνατεί να βοηθήσει στην διάκριση ανάμεσα στην εσωτερική κατάσταση και την εξωτερική πραγματικότητα. Μπορεί να υπάρχει κάποιου είδους αντίληψης, του τι πρέπει να γίνει, αλλά χάνεται η δυνατότητα της δράσης προς αυτήν την κατεύθυνση.

Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε πως η κατάθλιψη διατηρείται μέσα του από μια αλυσιδωτή αντίδραση που διαρκώς ανακυκλώνεται. Παρότι δεν φταίει που βιώνει αυτή την επαναλαμβανόμενη θλίψη, αρχίζει να νιώθει άσχημα και πριν καλά-καλά το καταλάβει, έχουμε βυθιστεί σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο είναι δύσκολο να βγει. Πολλές φορές, όσο πιο πολύ προσπαθεί να διώξει το συναίσθημα της κατάθλιψης, τόσο πιο πολύ βυθίζεται σ’ αυτό.

Κατηγορεί τον εαυτό του που νιώθει έτσι και σκέφτεται ότι πρέπει να αισθάνεται διαφορετικά. Αντιδρά λοιπόν στη θλίψη του με τρόπο αυστηρό, ίσως εχθρικό και με αυτό τον τρόπο την διατηρεί. Για αυτό, δεν έχει νόημα να παλεύει με τη θλίψη μέσα του, σαν να ήταν ο χειρότερος εχθρός του. Η αποδοχή και η κατανόηση είναι το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση. Αν ο άνθρωπος μέσω της σύγκρουσης ασθενεί, ίσως το να μιλήσει στον εαυτό του με συμπόνια, κατανόηση κι αγάπη οδηγηθεί σε αρμονία κι ισορροπία και επιτρέψει στο φως να θεραπεύσει την ύπαρξή του.

Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Η αντιμετώπιση της κατάθλιψης στην Δύση γίνεται -λανθασμένα- μέσω φαρμάκων, των αποκαλούμενων αντικαταθλιπτικών, που δεν θεραπεύουν ούτε την ασθένεια ούτε τον ασθενή. Μάλιστα υπάρχουν ορισμένα τεστ προσωπικότητας όπως αποκαλούνται τα οποία βοηθούν τους γιατρούς να καταλάβουν αν κάποιος πάσχει από κατάθλιψη. Ομάδες αυτογνωσίας κι αυτοθεραπείας, ατομικής, ομαδικής μπορούν να επαναφέρουν σε μεγάλο βαθμό έναν καταθλιπτικό και να τον θεραπεύσουν. Μέσα από αυτές τις μεθόδους επιχειρείται η ίαση, μια και η κατάθλιψη, επίσης λανθασμένα, θεωρείται «ψυχική ασθένεια» ενώ δεν έχει καμία σχέση με την ψυχή, γιατί η ψυχή δεν νοσεί ποτέ.

Παρότι τα φάρμακα συμβάλουν στην αποδυνάμωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, δεν μπορούν να αλλάξουν τα γεγονότα, τις σκέψεις ή τις συμπεριφορές που είναι προβληματικές ή στενοχωρούν. Η αυτοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να αρχίσει η διερεύνηση και η επίλυση καταστάσεων, σκέψεων ή συμπεριφορών που προβληματίζουν, αγχώνουν κι οδηγούν σε αδιέξοδο.

Από την πλευρά της η ψυχοδυναμική θεώρηση (φροϋδικά κι άλλα συναφή ρεύματα) για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης πρεσβεύει ότι το σημαντικό βήμα για την υπέρβασή της, είναι η επιτυχής επίλυση των συγκρούσεων που αναπτύσσονται μέσα στο άτομο -τόσο από αιτίες που σχετίζονται με την παιδική ηλικία, όσο και από εκείνες που απωθούνται στη σημερινή πραγματικότητα- προκειμένου έτσι να ξεπεραστεί η υφιστάμενη καταπίεση και να επιτευχθεί η διανοητική υγεία.

Η θεωρία του Κ. Γκ. Γιουνγκ στρέφεται μάλλον προς μια πιο πνευματική προσέγγιση της κατάθλιψης. Ο ίδιος ο Γιουνγκ κάνει χρήση της ιδέας φωτός-σκοταδιού, παρέχοντας ένα δικό του μοτίβο θεραπείας. «Όταν το σκοτάδι μεγαλώνει και γίνεται πυκνότερο, θα διεισδύσω στο πυκνότερο σημείο του και δεν θα ησυχάσω μέχρι να εμφανιστεί μέσα στον πόνο ένα φως». Με αυτά τα λόγια αναφέρεται στην προσπάθεια κατανόησης της κατάθλιψης και πιο πέρα συνεχίζει: «Θα πάλευα με τον σκοτεινό άγγελο ώσπου να εξαρθρωθεί το ισχίο μου. Γιατί αυτός είναι το φως και το γαλάζιο του ουρανού που το κρατάει από μένα». Αργότερα, πάλι δήλωνε ότι, «δεν αποκτά συνείδηση κάποιος με το να φαντάζεται τα στοιχεία του φωτός, αλλά κάνοντας συνειδητό το σκοτάδι».

Θεωρούσε ότι αυτή η γνωριμία με το σκοτάδι, τις αδυναμίες, την βλακεία, την ανθρώπινη φύση είναι παραδόξως θεραπευτική γιατί απελευθερώνει από το αδύνατο έργο της τελειότητας κι επιτρέπει να βαδίσεις στην καθημερινή δραστηριότητα της ζωής και της αγάπης.

Πέρα όμως από τις κλασσικές “θεραπείες” τα τελευταία χρόνια οι ειδικοί έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους σε κάποιες εναλλακτικές θεραπείες και τεχνικές. Για μια μερίδα εναλλακτικών θεραπευτών η κατάθλιψη δεν γίνεται αποδεκτή με τη στενή έννοια της ασθένειας. Αντιμετωπίζεται σαν ένα στάδιο της ζωής που κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες δημιούργησαν κι επομένως είναι μια εμπειρία, η οποία, όσο κι αν είναι επώδυνη στο τέλος θα ξεπεραστεί. Στην πλειοψηφία τους οι εναλλακτικές προτάσεις έχουν να κάνουν με προϊόντα της φύσης, τεχνικές και θεραπείες από την Ανατολή με στόχο τη σχέση υγιούς σώματος, νου και πνεύματος.

Αυτές οι εναλλακτικές θεραπευτικές μπορούν να ανακουφίσουν περισσότερο από την παραδοσιακή Δυτική φαρμακευτική αγωγή. Ήδη, πολλές τέτοιες θεραπευτικές έχουν γίνει αποδεκτές και αποτελούν μέρος της σύγχρονης ιατρικής πρακτικής. Οι εναλλακτικές μέθοδοι που παρέχουν κάποιες μορφές χαλάρωσης κι ανακούφισης από το στρες, μπορούν να έχουν θέση στην θεραπεία, την προαγωγή της γενικής υγείας και της καλής διάθεσης του ασθενή. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως παραδείγματα τον βελονισμό, την καθοδηγούμενη νοερή απεικόνιση (ή οπτικοποίηση – imagery) την χειροπρακτική, την γιόγκα, την βιοανάδραση (biofeedback) την ομοιοπαθητική, την αρωματοθεραπεία, την θεραπεία με βότανα και το μασάζ με έλαια.

Ο ερευνητής Χιουγκ Μακ Φέρσον (Hugh MacPherson), του πανεπιστημίου του York στη Βρετανία, δήλωσε ότι άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη, που έχουν δοκιμάσει διάφορα φάρμακα, και που δεν έχουν ακόμη τη βελτίωση που επιθυμούν, θα πρέπει να δοκιμάσουν τον διαλογισμό, τον βελονισμό ή τη συμβουλευτική που ερευνητικά τους έχουν δώσει καταπληκτικά αποτελέσματα και ποσοστά επιτυχίας.

Ο Έντουαρντ Μπαχ (Edward Bach), παθολόγος-βακτηριολόγος θέλοντας να θεραπεύσει τον ασθενή κι όχι την ασθένεια, ασχολήθηκε με τα ανθοϊάματα θεραπεύοντας συναισθηματικούς και νοητικούς κόμπους που δρουν δυσαρμονικά μέσα στον άνθρωπο. Πίστευε πως όσο υπάρχει αρμονία μεταξύ Διανόησης και Σώματος, βιώνουμε χαρά, ειρήνη, υγεία κι ευτυχία. Όταν πάψει να υφίσταται αυτή η αρμονική σχέση συνεργασίας μεταξύ διανόησης και προσωπικότητας τότε έχουμε δυσαρμονία, ασθένεια και δυστυχία.

Πίστευε πως μπορούμε να ανυψώσουμε τους κραδασμούς μας και να ανοίξουμε τα κανάλια μας για την υποδοχή του Ανώτερου Εαυτού, να πλημμυρίσουμε με φως διώχνοντας την αιτία του κακού. Όπως το φως του Ήλιου διώχνει το σκοτάδι, έτσι και τα ιάματα Μπαχ απομακρύνουν τις αντιστάσεις-άμυνες της προσωπικότητας και μας βοηθούν στο να υπακούμε τις εντολές της Ψυχής. Αλλάζοντας τον λαθεμένο τρόπο σκέψης και δράσης στην ζωή, καλλιεργώντας τις θετικές ιδιότητες που λείπουν από το χαρακτήρα, η ειρήνη και η αρμονία στον νου μπορεί να αποκατασταθεί ώστε η δύναμη και η υγεία να επιστρέψουν ξανά στο σώμα.

Η χρήση του διαλογισμού και της αυτογνωσίας οδηγούν σε σημαντικό επίπεδο βελτίωσης της εστίασης, της διανοητικής κι αιθερικής διαύγειας, της προσοχής και της ηρεμίας αλλά και της ευτυχίας. Σε έρευνα στο Massachusetts General Hospital (Γενικό Νοσοκομείου της Μασσαχουσέτης) εξετάστηκαν ακτινογραφίες εγκεφάλου 16 ατόμων που συμμετείχαν σε σεμινάρια διαλογισμού 8 εβδομάδων, πριν και μετά το σεμινάριο. Τα ευρήματα έδειξαν ότι μετά το σεμινάριο τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αυτοσυνειδησία και τη συμπόνια «μεγάλωσαν» ενώ συρρικνώθηκαν εκείνα που σχετίζονται με το στρες. Γενικότερα ο διαλογισμός κάνει την ζωή καλύτερη (προσοχή -ο διαλογισμός κι όχι η προσευχή). Αναφέρεται ότι μετά τον διαλογισμό βιώνουμε αισθήματα χαλάρωσης και πληρότητας καθώς και υψηλής ενσυναίσθησης και η έρευνα έδειξε ότι ο εγκέφαλος προγραμματίζεται να αυξάνει τα επίπεδα ευτυχίας.

Ο Στέφεν Χόκινγκ (Stephen Hawking) από την πλευρά του, μετέφερε ένα συγκινητικό μήνυμα σε όσους υποφέρουν από κατάθλιψη, κάνοντας μια σχεδόν ποιητική σύγκριση μεταξύ της κατάθλιψης και μιας μαύρης τρύπας. Ανεξάρτητα από το πόσο σκοτεινά μοιάζουν, μπορεί κανείς να διαφύγει κι από τα δύο. Αναφέρει σε μια διάλεξή του «Το μήνυμα αυτής της διάλεξης είναι ότι οι μαύρες τρύπες δεν είναι τόσο μαύρες όσο φαίνονται. Δεν είναι οι αιώνιες φυλακές που κάποτε νομίζαμε ότι ήταν. Μπορεί κάτι να διαφύγει από μια μαύρη τρύπα κι από την εξωτερική της πλευρά -πιθανώς- και σε ένα άλλο σύμπαν. Οπότε αν κάποιος νιώθει ότι βρίσκεται σε μια μαύρη τρύπα, να μην τα παρατήσει. Πάντα υπάρχει διέξοδος».

Στις αρχαιότερες κοινωνίες, όπου επικρατούσε έντονα η δεισιδαιμονία, καταστάσεις όπως η κατάθλιψη αντιμετωπίζονταν με εξορκισμούς, τελετές κάθαρσης κι αφορισμού, στοχεύοντας με αυτούς τους τρόπους να επηρεάσουν θετικά τον διανοητικό κόσμο του ατόμου στο οποίο εφαρμόζονταν. Παρά το γεγονός ότι σήμερα δύσκολα θα συναντήσουμε τέτοιες μεθόδους θεραπευτικής προσέγγισης, τουλάχιστον στην Δύση, συμβαίνει να χρησιμοποιούνται ευρέως εναλλακτικοί τρόποι δράσης κατά της κατάθλιψης οι οποίες συνδέονται με αρχετυπικές ιδέες που είναι ριζωμένες στο συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας.

Το Ερεβοκτόνο Φως Διαλύει τα Σκοτάδια
Η αρχετυπική ιδέα της αέναης μάχης ανάμεσα στο Φως και το Σκοτάδι χρησιμοποιείται πολύ συχνά για να διεγείρει συνειδησιακά άτομα που βρίσκονται σε φάση κατάθλιψης. Πρόκειται για δύο Κοσμικές Αρχές που επιδρούν βαθύτατα τόσο στις δυτικές όσο και στις ανατολικές φιλοσοφικές παραδόσεις.

Η ώθηση σε δράση υπέρ του Φωτός δημιουργεί κάποιου είδους συνειδησιακής αφύπνισης και βοηθά την ενδυνάμωση του ατόμου, το οποίο μπορεί να θέσει στόχους υψηλότερους, πέρα και πάνω από τον προσωπικό εαυτό, ανοίγοντας δρόμους υπέρβασης του ατομικού σκότους χαράσσοντας την ίδια στιγμή φωτεινά μονοπάτια.

Λέγεται ότι μια τέτοια διαδικασία, η οποία ξεκινά από τα ανώτερα επίπεδα της ύπαρξης ως σπέρμα ανώτερης επίτευξης, ακολουθεί μια πορεία εκδήλωσης προς όλες τις ατομικές όψεις. Δηλαδή, η συμμετοχή στον υπέρτατο σκοπό της ανώτερης ολοκλήρωσης, ανοίγει αυτόματα κανάλια φωτός που διαποτίζουν το νου και τα συναισθήματα, ενώ είναι σε θέση να επηρεάσουν ακόμη και τους νευροδιαβιβαστές στον φυσικό φορέα, επιφέροντας έτσι ένα είδος αναγέννησης κι επαναπροσδιορισμού ολόκληρης της ζωής. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σαν να διοχετεύεται ένα ρεύμα από την εσωτερική φλόγα του ανθρώπου και να διαπερνά κάθε φορέα του και κάθε κύτταρό του, αναζωογονώντας τον και εξυψώνοντάς τον συνειδησιακά.

Κάτω από το πρίσμα της εσωτερικής εξέλιξης, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η κατάθλιψη είναι συχνά μια πολύτιμη φάση στο εξελικτικό ταξίδι της ζωής ενός ανθρώπου. Είναι μια κρίσιμη συγκυρία κατά την οποία η αναζήτηση των ανώτερων περιεχομένων είναι δυνατόν να οδηγήσει σε επανεκτίμηση των προτεραιοτήτων, των κατευθύνσεων, των σχέσεων, της ίδιας της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό μας, των χαρισμάτων, της ενότητας, του σκοπού της ζωής, στο σύνολο των αξιών που εμπεριέχουμε και καλούμαστε να εκφράσουμε.

Μπορούμε κατά κάποιο τρόπο να ισχυριστούμε ότι η διανόηση αναγκάζεται να ταξιδέψει στα βάθη, κατά τα πρότυπα ενός μυθολογικού ταξιδιού, στον Άδη, στον τόπο όπου είναι θαμμένα τα περιεχόμενα του ασυνείδητου, προκειμένου να αποκτήσει γνώση ολόκληρης της ύπαρξης και να επιστρέψει ανακτώντας όλα τα χαμένα της τμήματα με πλήρη επίγνωση.

Με την κατανόηση της κατάθλιψης κάτω από μια τέτοια εσωτερική προοπτική, αποκωδικοποιούμε μια παγκόσμια, μια αρχετυπική ανθρώπινη εμπειρία, που σχετίζεται με την αέναη αναζήτηση και την ολοκλήρωση της ύπαρξης μέσα από την ένωση όλων των στοιχείων που την απαρτίζουν.

Πολλές φορές όνειρα και μύθοι περιέχουν το μοτίβο της αναζήτησης του χαμένου θησαυρού, που θα μπορούσε συμβολικά να σχετίζεται με την διανοητική υγεία, η οποία απαγάγεται, χάνεται ή παγιδεύεται στα βάθη του ασυνειδήτου, που ο ήρωας πρέπει να ανακτήσει προκειμένου να επέλθει η σύνθεση, η ωρίμανση και τέλος η ανοδική ολοκλήρωση.

Ζούμε σε μια εποχή όπου οφείλουμε πλέον να αντιληφθούμε ότι ο πολιτισμός μας δεν έχει ανάγκη από μια ευτυχία που προϋποθέτει την εξάλειψη του πόνου. Υπάρχει ανάγκη να νιώσουμε ότι η ατομική και πολιτισμική εξισορρόπηση είναι συνάρτηση της ενοποίησης των ανθρώπων. Χρειάζεται ολοένα και περισσότεροι ολοκληρωμένοι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι να αγκαλιάζονται στο χορό της ζωής και να βιώνουν με πληρότητα τόσο την ανθρώπινη όσο και την αιθερική τους όψη. Με εφόδια την αγάπη, το θάρρος, την συμπαράσταση, την αμοιβαιότητα και τον σεβασμό προς την αξία της ζωής, η ομορφιά της βαδίζεται με αρμονία, ευδαιμονία και χαρά.

Ας θυμόμαστε ότι η αληθινή ευτυχία δεν αποκλείει τη θλίψη, αλλά  την αγκαλιάζει, την κατανοεί και την οδηγεί στη σύνθεση της προσωπικής ολοκλήρωσης και της δημιουργικής προσφοράς. Η κατάθλιψη δεν είναι ποτέ το τέλος της ιστορίας. Υπάρχει πάντοτε μια αναγέννηση στο τέλος του ταξιδιού, μα μονάχα για τον ταξιδιώτη πολεμιστή.