Παιδικές απορίες = φιλοσοφικές απορίες

Λένε οι φιλόσοφοι πως, αν θέλεις να ασχοληθείς με τη φιλοσοφία, πρέπει να πετάξεις από πάνω σου όλη την έτοιμη γνώση που υποχρεώθηκες να αποχτήσεις και να ξαναγίνεις παιδί με παιδικές απορίες για τον κόσμο, για τους ανθρώπους, για τη φύση, για το Θεό.

Δίκιο έχουν!

Ο κόσμος για ένα παιδί δεν είναι δεδομένος, όπως ακριβώς δεν είναι δεδομένος και για το φιλόσοφο. Για τον μη φιλόσοφο αντίθετα που μεγαλώνοντας χτίστηκε με τη λογική και την έτοιμη γνώση όλα είναι έτσι, επειδή έτσι είναι. Ο μη φιλόσοφος δεν έχει απορίες. Του τις έχουν λύσει οι μεγαλύτεροι, όσο εκείνος ήταν μικρός, που τον έμαθαν ότι αυτό είναι το σωστό, εκείνο το λάθος, αυτό το φυσιολογικό, εκείνο το ανώμαλο, αυτό το ηθικό, εκείνο το ανήθικο, αυτό έχει αξία, εκείνο δεν έχει, οι σκύλοι αγαπούν τα κόκαλα και οι γάτες τα ψαροκόκαλα, αγαπούμε τα αρνάκια και μετά τα τρώμε, το φίδι είναι κακό, το καναρίνι είναι καλό και τα μυρμήγκια αμελητέα.

Ο μη φιλόσοφος ήταν κάποτε ένα παιδί γεμάτο φιλοσοφικές απορίες. Ρωτούσε συνέχεια τους μεγάλους για οτιδήποτε έπεφτε στη αντίληψή του και οι μεγάλοι τού έλυναν τις απορίες με τις στερεότυπες απαντήσεις τους που κι εκείνοι τις είχαν ακούσει από άλλους μεγάλους. Μεγαλώνοντας ο μη φιλόσοφος έχει ένα μοντέλο του κόσμου έτοιμο στο κεφάλι του και δεν κάθεται να ασχοληθεί άλλο με ερωτήσεις του τύπου πχ «γιατί η καμηλοπάρδαλη έχει τόσο μακρύ λαιμό;» Θα ασχοληθεί τώρα με την προσωπική του ζωή και ανέλιξη και θα φτιάξει την οικογένειά του, όπως κάνει όλος ο κόσμος. Στα παιδάκια του κατόπιν που θα έρθουν στη ζωή και γεμάτα απορίες θα τον ρωτούν για διάφορα, θα έχει κι εκείνος έτοιμες τις απαντήσεις- κονσέρβα.

Ο φιλόσοφος πάλι που έχει το σκουλήκι μέσα του δεν θα μείνει ικανοποιημένος από τις έτοιμες απαντήσεις. Θα ξεκινήσει από την αρχή να αναρωτιέται για τα πάντα και παράλληλα θα μελετά τα σχετικά βιβλία άλλων που είχαν τις ίδιες ανησυχίες με αυτόν. Αλλά κι αυτά τα βιβλία θα τα περάσει από κόσκινο, επειδή καλοί είναι όλοι αυτοί που ασχολούνται με τέτοια πράγματα, αλλά θεοί δεν είναι και μπορεί να κάνουν λάθος.

Εδώ είναι το λεπτό σημείο, ιδίως για τους νέους ανθρώπους που έχουν πολλά ερωτήματα, αλλά βολεύονται με τις απαντήσεις της κάθε αυθεντίας που λέει τα δικά της. Κάνουν πολύ συχνά το λάθος να προσκολλώνται με φανατισμό στην αυθεντία και δεν ψάχνονται για παρακάτω. Το είπε ο Μαρξ. Το είπε ο Καστοριάδης. Το είπε ο Αξελός. Το είπε ο Φρομ. Το είπε ο Τσόμσκι. Το είπε ο Χριστός. Το είπε ο Μωάμεθ. Όποιος και να το είπε, καλά έκανε και το είπε, αλλά εμείς πρέπει να το εξετάσουμε με το δικό μας μυαλό από όλες τις μεριές και να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα που θα είναι δικό μας, όχι αντίγραφο της αυθεντίας.

Τα παιδιά κάνουν το ίδιο πράγμα. Το είπε ο μπαμπάς, το είπε η μαμά, το είπε ο θείος, το είπε η θεία, το είπε ο παππούς και η γιαγιά, το είπε ο δάσκαλος. Τελεία και παύλα, αφού το είπαν αυτοί, έτσι πρέπει να είναι, αμφισβήτηση καμία. Λογικό, εφόσον τα παιδιά αναγνωρίζουν ότι οι μεγάλοι είναι σοφοί και εκείνα ακόμα ανώριμα. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες παιδικές απορίες που οι μεγάλοι δεν έχουν προλάβει να τις καλύψουν με τις απαντήσεις τους. Βέβαια, άπαξ και διατυπωθούν από τα παιδικά χείλη, οι μεγάλοι θα σπεύσουν να δώσουν την ανάλογη απάντηση.

Τυχαία στο διαδίκτυο βρήκα μερικές τέτοιες παιδικές απορίες, αναπάντητες ακόμα, σε γράμματα παιδιών που απευθύνονται στο Θεό. Είναι τόσο αναπάντεχες που η πρώτη αντίδραση που προκαλούν είναι το γέλιο. Μετά όμως παρατηρεί κανείς ότι τα παιδιά αυτά εκφράζουν με το δικό τους απλοϊκό τρόπο μερικά από τα μεγάλα ερωτήματα της Φιλοσοφίας. Σύντομα βέβαια αυτές οι ωραίες φιλοσοφικές απορίες τους θα θαφτούν κάτω από τόνους στερεάς γνώσης και δεν θα αναφανούν ποτέ πια. Τα παιδιά θα μεταμορφωθούν σε πληροφορημένους ενήλικες. Σε μη φιλόσοφους ενήλικες.

Ας δούμε όμως τις απορίες τους:

-Αγαπητέ Θεέ, με συγχωρείς που δεν σου έγραψα νωρίτερα. Μόλις αυτή τη βδομάδα έμαθα να γράφω.
Μάρθα.

Η μικρή Μάρθα που έχει ήδη μάθει τρόπους καλής συμπεριφοράς προσεγγίζει το Θεό με τον αυθορμητισμό του παιδιού που μιλά σε κάποιον μεγάλο. Αυτό τον αυθορμητισμό θα τον χάσει πολύ σύντομα. Θα μάθει να πλησιάζει το Θεό με φόβο και δέος και δεν θα διανοηθεί να ανοίξει κουβέντα μαζί του, πολύ λιγότερο να του κάνει και καμιά παρατήρηση, αν βλέπει τίποτα στραβό. Ο Θεός δεν συμπαθεί τους αντιρρησίες και τους αμφισβητίες.

Τον ίδιο αυθορμητισμό βλέπουμε να έχουν όλα τα παιδιά στις απορίες τους που ακολουθούν:

- Αγαπητέ Θεέ, γιατί πρέπει να προσεύχομαι, αφού έτσι κι αλλιώς ξέρεις τι θέλω; Αν όμως σ' ευχαριστεί αυτό, θα προσεύχομαι.
Σιου.

Η Σιου διατυπώνει μια λογικότατη απορία. Τι μπορεί να της απαντήσει κανείς; Κάποιος ωστόσο φαίνεται να της έχει πει ότι «όμως, μικρή μου Σιου, στο Θεό αρέσει να προσευχόμαστε, γι’ αυτό το κάνουμε». Η Σιου θα συμφωνήσει αναγκαστικά, εφόσον αυτή την πληροφορία τής την έδωσε ένας μεγάλος. Έτσι τώρα ξέρει ότι ο Θεός έχει αυτή την ιδιοτροπία, του αρέσει να βλέπει τους ανθρώπους να τον παρακαλούν ταπεινά. Όταν μεγαλώσει και γίνει κατά πάσα πιθανότητα μια μη φιλόσοφος, δεν θα τολμήσει να αμφισβητήσει αυτόν τον τρόπο προσέγγισης του θείου.

- Αγαπητέ Θεέ, αν ζούμε μετά το θάνατό μας, τότε γιατί να πεθαίνουμε;
Ρον.

Φοβερός ο Ρον. Αγγίζει με την απόλυτη αθωότητα του παιδιού ένα από τα μεγαλύτερα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου. Άντε τώρα να του αναπτύξεις την πολύπλοκη θεωρία ότι πεθαίνουμε για να αναστηθούμε και για να μην ξαναπεθάνουμε μετά. Φυσικά οι μεγάλοι θα του λύσουν την απορία ποιος ξέρει με τι περικοκλάδες και από τότε ο Ρον δεν πρόκειται να ασχοληθεί ξανά με το θέμα. Εκτός αν κατά τύχη γίνει φιλόσοφος, όταν μεγαλώσει.

- Αγαπητέ Θεέ, το αντρόγυνο στο διπλανό διαμέρισμα τσακώνεται για τα καλά όλη την ώρα. Θα έπρεπε ν' αφήνεις να παντρεύονται μόνο οι πολύ καλοί φίλοι.
Ναν.

Γάμος, συμβίωση, αρμονική ζωή, φιλία. Όλα πολύ σοβαρά κοινωνικά θέματα. Η Ναν θέτει εδώ ένα κρίσιμο ερώτημα: τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει ένα γάμο ευτυχισμένο; Και δίνει μια σοφή απάντηση: η φιλία. Που σημαίνει να έχει το ζευγάρι κατανόηση, σεβασμό, ανεκτικότητα, ειλικρίνεια, κοινές ιδέες και ανιδιοτελή αγάπη. Τι παραπάνω λένε δηλαδή οι ειδήμονες;

- Αγαπητέ Θεέ, πώς έγινε και δεν εφεύρες κανένα καινούργιο ζώο τελευταία; Έχουμε πάντα τα ίδια τα παλιά.
Τζόνι.

 Από κάτι τέτοιες απορίες πρέπει να ξεκίνησε και ο Δαρβίνος για να καταλήξει στην εξελικτική θεωρία του. Ο οποίος θα ήταν πολύ ευτυχής, αν είχε τέτοια παιδάκια στο σπίτι του. Μπράβο, Τζόνι, έπιασες το νόημα της εξέλιξης των ειδών.

- Αγαπητέ Θεέ, ξέρω που λέει να γυρίζεις και το άλλο σου μάγουλο, τι γίνεται όμως αν η αδερφή σου σε χτυπήσει στο μάτι;
Με αγάπη, Τζέρεσσο.

Ο Τζέρεσσο πάλι έχει απορίες ηθικής φύσεως. Βεβαίως να δείχνουμε υπομονή στις επιθέσεις των άλλων, αλλά μέχρι ποίου σημείου; Δηλαδή, αν ο άλλος έχει σκοπό να μας στραβώσει, εμείς θα τον βοηθήσουμε να το κάνει; Δεν έχουμε χρέος να προστατέψουμε την αρτιμέλεια και τη ζωή μας, όταν κινδυνεύουν από την επιθετικότητα των άλλων; Η ταπεινότητά μας δεν πρέπει να έχει και κάποια όρια;

- Αγαπητέ Θεέ, αν δεν πάρεις πίσω το μωρό, δεν θα καθαρίσω το δωμάτιό μου ποτέ ξανά.
Τζόι.

Ο Τζόι μεταχειρίζεται εδώ το παλιό κόλπο του ανθρώπου απέναντι στο Θεό: «Θα είμαι καλός μαζί σου, αλλά κάνε κι εσύ κάτι για μένα». Με άλλα λόγια, ένας Θεός είναι χρήσιμος, αν μας συμπαραστέκεται στις δυσκολίες. Αλλιώς, τι να τον κάνουμε; Πάνω σε αυτή τη λογική είναι χτισμένες όλες σχεδόν οι θρησκείες από τις πιο πρωτόγονες ως τις πιο εξελιγμένες. Οι Καρχηδόνιοι στην αρχαιότητα θυσίαζαν στον Μολώχ τα μωρά τους, οι σημερινοί θρησκευόμενοι γεμίζουν πολύτιμα αντικείμενα τους ναούς για μια εκδούλευση που τους έχει γίνει και ο Τζόι, αν ο Θεός πάρει πίσω το μωρό, θα καθαρίζει το δωμάτιό του.

- Αφού δεν θέλεις οι άνθρωποι να λένε κακά λόγια, γιατί τα εφεύρες;
Ευγένιος.

Ο Ευγένιος πάλι βλέπει με απόλυτη διαύγεια ότι στον Κόσμο υπάρχει το Καλό και το Κακό και ότι αν Κάποιος είναι η πηγή του Καλού, θα είναι η πηγή και του αντιθέτου, δηλαδή του Κακού. Καταλαβαίνει επίσης ότι ο άνθρωπος υποκείμενος στην ενέργεια αυτού του Κάποιου θα κινείται ανάμεσα στους δύο πόλους άλλοτε εκφράζοντας το Καλό και άλλοτε το Κακό. Ο Ευγένιος είναι ένα παιδί που φιλοσοφεί, αλλά σύντομα θα πάψει μάλλον να το κάνει. Κρίμα.

- Αγαπητέ Θεέ, ο Ντόναλντ έσπασε τη γυάλα, όχι εγώ. Τώρα πια το έχεις και γραφτό.
Τζέιν.

Η Τζέιν γνωρίζει ήδη τη διαφορά ανάμεσα στην προφορική και τη γραπτή μαρτυρία, καθώς επίσης και το κύρος και τη βαρύτητα της δεύτερης. Επίσης έχει ήδη σχηματίσει την ιδέα ενός υπερβατικού Όντος που παίζει το ρόλο του δικαστή. Θα της είναι πολύ δύσκολο αργότερα να αποσπαστεί από αυτή την ιδέα και να φανταστεί το υπερβατικό Ον ως κάτι καλύτερο από ένα δικαστή..

- Αγαπητέ Θεέ, ήθελες πράγματι η καμηλοπάρδαλη να είναι έτσι ή μήπως έκανες λάθος;
Νόρμα.

Κάνει λάθη ο Θεός; Η Νόρμα έχει ακόμα αυτή την υποψία, αλλά σύντομα οι μεγάλοι θα την πείσουν ότι τα λάθη τα κάνουν μόνο οι άνθρωποι και πώς ό,τι βρίσκεται πέρα από την κατανόησή τους είναι τέλειο και άψογα καμωμένο. Θα μάθει δηλαδή να μην αμφισβητεί και να βλέπει γύρω της μια απαρασάλευτη αρμονία. Γιατί επομένως να προβληματίζεται;

- Αγαπητέ Θεέ, θα μπορούσες να γράψεις μερικές ακόμα ιστορίες; Τις διαβάσαμε όλες αυτές που έγραψες και τις ξαναρχίσαμε.
Με ευγνωμοσύνη, Έμιλι.

Έτσι είναι. Δεν θα περάσουμε όλη μας τη ζωή διαβάζοντας ξανά και ξανά για την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο και για την ανάσταση του Λαζάρου. Δηλαδή τίποτε άλλο ενδιαφέρον δεν υπάρχει να διαβάσουμε; Η Έμιλι έχει ανήσυχο πνεύμα, θέλει να μάθει πολλά ακόμα. Ο κόσμος δεν μπορεί να τελειώνει με την τελευταία σελίδα της Αγίας Γραφής. Με την ίδια περίπου σκέψη ξεκίνησε και η επιστήμη την εποχή της Αναγέννησης, ας μην το ξεχνάμε.

- Διαβάσαμε ότι ο Θωμάς Έντισον ανακάλυψε το φως. Εγώ νόμιζα ότι το είχες ανακαλύψει εσύ.
Ντόνα.

Και κάπου εδώ αρχίζει να αχνοφαίνεται ο διαχωρισμός της επιστήμης από τη θρησκεία. Το φως μπορεί να το ανακάλυψε ο Θεός, αλλά και ο άνθρωπος ανακάλυψε ένα τρόπο να φτιάχνει δικό του φως. Εμμέσως και πλαγίως τίθεται εδώ το ερώτημα: ο άνθρωπος είναι κι αυτός δημιουργός; Είναι συνδημιουργός; Συνεργάζεται με τον Δημιουργό ή τον ανταγωνίζεται;

- Αγαπητέ Θεέ, είσαι πλούσιος ή μόνο διάσημος;
Στίβεν.

Ο Στίβεν, όπως καταλαβαίνετε, μάλλον δεν πρόκειται να γίνει ποτέ του φιλόσοφος. Τον ενδιαφέρουν πολύ οι γήινες υποθέσεις. Ίσως όμως γίνει αγνωστικιστής, όταν ανακαλύψει ότι ο Θεός δεν είναι πλούσιος και διάσημος με τον τρόπο που είναι οι άνθρωποι.

- Πώς ήξερες ότι ήσουνα Θεός;
Τσάρλι.

Έλα ντε! Πώς το ήξερε; Ποιος του το είπε; Μήπως δεν το ήξερε και το έμαθε αργότερα, όταν του το είπαν οι άνθρωποι που έπλασε; Μήπως οι άνθρωποι έφτιαξαν τον Θεό και μετά του είπαν ότι είναι Θεός; Εδώ είναι φανερός ο προβληματισμός περί αυτοπροσδιορισμού και ετεροπροσδιορισμού.

- Αγαπητέ Θεέ, στις απόκριες θα ντυθώ διάβολος. Σε πειράζει;
Μάρνιε.

«Αγαπητέ Θεέ, προσωπικά εγώ δεν έχω τίποτα εναντίον αυτού του πλάσματος που έφτιαξες για να μας παρασύρει στο Κακό. Θα έλεγα μάλιστα ότι το συμπαθώ. Τώρα εσύ, αν δεν το χωνεύεις, άλλο θέμα. Μήπως θα ήθελες να ντυθώ Θεός; Αλλά ξέρω ότι αυτό δεν μας το επιτρέπεις».

- Αγαπητέ Θεέ, η δασκάλα λέει ότι οι μέρες άλλοτε μικραίνουν κι άλλοτε μεγαλώνουν. Δεν μπορείς να καταλήξεις σε μια απόφαση;
Μίντι.

Η Μίντι απαιτεί από τη φύση μια αρμονία που δεν υπάρχει. Το μυαλό του ανθρώπου αναπαύεται στην αρμονία, γι’ αυτό, όταν δεν τη βρίσκει, την εφευρίσκει. Η απουσία της αρμονίας τον ταράσσει. Η Μίντι θεωρεί ακόμα υπεύθυνο το Θεό. Αργότερα θα θεωρήσει υπεύθυνο το Διάβολο.

- Αντί ν' αφήνεις τους ανθρώπους να πεθαίνουν και να φτιάχνεις άλλους, γιατί δεν κρατάς αυτούς που έχεις τώρα;
Τζέιν.

Απλές και σταράτες κουβέντες. Τι νόημα έχει αυτή η αέναη αλλαγή, αυτή η φασαρία, όπου συνεχώς πεθαίνουν και γεννιούνται, πεθαίνουν και γεννιούνται οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά και τίποτα δεν μένει σταθερό; Τα πάντα ρει, είπε ο Ηράκλειτος και η Τζέιν κάποια στιγμή θα το μάθει και θα σταματήσει να ρωτά. Θα συμβιβαστεί με την ιδέα της φθοράς και του θανάτου, μια ιδέα που η Φιλοσοφία δεν μπορεί πάντως να τη χωνέψει.

-Αγαπητέ Θεέ, είναι καλύτερα τ' αγόρια από τα κορίτσια; Ξέρω πως είσαι αγόρι, αλλά προσπάθησε να είσαι δίκαιος.
Σύλβια.

Και εδώ μπαίνει το κρίσιμο ερώτημα περί του φύλου του Θεού. Είναι άνδρας; Γιατί γυναίκα αποκλείεται να είναι. Δεν έχει φύλο, λένε οι σοφοί. Ναι, αλλά τότε γιατί στη γλώσσα μας και στην εικονογραφία μας παριστάνεται ως άνδρας; Δεν θα έπρεπε να έχει ένα όνομα που να μη δηλώνει φύλο, δηλαδή ένα όνομα που θα παίρνει το άρθρο «το»; Και μήπως εκείνοι οι Μουσουλμάνοι που δεν απεικονίζουν το Θεό τους κάνουν καλά τελικά;

Αλλά έχουμε και δεύτερο πολύ σοβαρό θέμα στην ερώτηση της Σύλβιας: Τα δύο φύλα είναι ίσα; Είναι ανώτεροι οι άνδρες από τις γυναίκες; Η μικρή Σύλβια βλέπει ότι τα αγόρια έχουν μια πιο ευνοημένη θέση στο περιβάλλον της και αυτό της προκαλεί απορία. Είναι δυνατό να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Και αν ναι, για ποιο λόγο; Κι αν ο Θεός είναι «αγόρι», θα δώσει μια αμερόληπτη απάντηση άραγε; Αυτοί που κάνουν κουμάντο γενικά είναι αμερόληπτοι;

- Αγαπητέ Θεέ, ελπίζω να μην έχουν καμιά ιδιαίτερη αξία τα μυρμήγκια, γιατί τα πατάω όλη την ώρα.
Ντένις.

Υπάρχουν θρησκείες, αρχαίες και νεότερες, που απαιτούν από τους πιστούς τους να μην πειράζουν κανένα ζωντανό πλάσμα και να προσέχουν πού πατάνε για να μη σκοτώσουν από λάθος ένα μυρμήγκι. Ο Ντένις με την παιδική του απλότητα συλλαμβάνει ένα πολύ σοβαρό θέμα, φιλοσοφικό και θρησκευτικό: κατά πόσο έχουμε το δικαίωμα να αφαιρούμε τη ζωή από τα άλλα πλάσματα. Κατά πόσο η αξία ενός πλάσματος έχει σχέση με τον χώρο που καταλαμβάνει το σώμα του στον τρισδιάστατο κόσμο μας.

Δεν ξέρω πώς πρέπει να απαντούμε σε τέτοιου είδους παιδικές ερωτήσεις. Ίσως θα ήταν καλύτερα να τις αφήναμε αναπάντητες ή ακόμα καλύτερα να τις πολλαπλασιάζαμε και να αφήναμε τα παιδιά να συνεχίσουν να απορούν. Γιατί, τι να πεις σε ένα παιδί που αναρωτιέται, αν είναι κακό να πατά τα μυρμήγκια; Τι να του πεις, όταν απορεί που πεθαίνουμε; Καλύτερα να μείνει με την απορία. Καλύτερα να έχει κενά το μοντέλο του κόσμου που του περνάμε. Αυτά τα κενά θα χρειαστεί κάποια στιγμή, όταν ωριμάσει, να τα καλύψει μόνο του.

Μια μικρή εισαγωγή στο πρόβλημα του Είναι και του Πρέπει.

Στη φιλοσοφία διακρίνουμε τις προτάσεις του Είναι και τις προτάσεις του Πρέπει:

[α] οι προτάσεις που περιγράφουν γεγονότα, οι περιγραφικές προτάσεις, είναι οι προτάσεις του Είναι, ενώ
[β]οι προτάσεις που αναφέρονται σε κρίσεις, οι αξιολογικές προτάσεις, είναι οι προτάσεις του Πρέπει.
Για παράδειγμα η πρόταση «το ψυγείο είναι άδειο» είναι μια πρόταση του Είναι
Ενώ η πρόταση «πρέπει να πάω για ψώνια στο super market» είναι μια πρόταση του Πρέπει.

Στη καθημερινή μας ζωή συνηθίζουμε να εξάγουμε, θα έλεγα αυθαίρετα, προτάσεις του Πρέπει από προτάσεις του Είναι…
Για παράδειγμα θεωρούμε σωστό το συμπέρασμα… ότι επειδή το ψυγείο είναι άδειο.. πρέπει να πάμε για ψώνια.
Θα μπορούσε όμως κάποιος να υποστηρίξει ότι επειδή το ψυγείο είναι άδειο…. πρέπει να το μεταφέρω ή… πρέπει να το γεμίσω με τα πράγματα που έχω στο ντουλάπι, ή πρέπει να το καθαρίσω κλπ.
Μ’ αυτό καταλαβαίνουμε ότι από ένα γεγονός, (μια πρόταση του Είναι) δεν μπορούμε να συνάγουμε κάποια αξιολογική κρίση, η οποία θα ρυθμίσει τη συμπεριφορά μας, αν δεν έχουμε προηγμένως υιοθετήσει μια ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΧΗ… Έναν κανόνα… που να λέει για παράδειγμα, ότι «κάθε φορά που το ψυγείο είναι άδειο θα πρέπει να πηγαίνω για ψώνια».

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις Ηθικές Προτάσεις, οι οποίες είναι καθαρά προτάσεις του Πρέπει.
Πολλοί ηθικοί φιλόσοφοι στο παρελθόν έπεσαν στη παγίδα αυτού του λογικού σφάλματος, θεωρώντας ότι μπορούμε να πούμε τι πρέπει να πράξουμε, επειδή υπάρχει κάποιο πραγματικό γεγονός στον κόσμο, που να μας το υποδεικνύει.
Για παράδειγμα, το γεγονός ότι το είπε ο θεός, θεωρούσαν ότι συνεπάγεται ταυτόχρονα κι ένα απόλυτο κριτήριο για το τι πρέπει να πράττουμε.
Ο θεός λέει να μην κλέβουμε… άρα δεν πρέπει να κλέβουμε…
Αυτός είναι όμως ένας λογικά αυθαίρετος ισχυρισμός, αφού ο όρος Πρέπει δεν υπάρχει στη πρόταση που μας οδηγεί στο συμπέρασμα…
Αυτό που προαπαιτείται είναι μια ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΧΗ που να λέει για παράδειγμα ότι: «θα Πράττουμε ότι λέει ο Θεός».
Θα μπορούσαν όμως όλοι οι άνθρωποι να συμφωνήσουν σε μια τέτοια ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΧΗ; Και μια τέτοια αρχή θα αναφέρονταν σε ποιον απ’ όλους τους θεϊκούς λόγους;
Εξ άλλου, κάποιος μπορεί να υποστηρίξει, πως «κάτι είναι Καλό επειδή το Υπαγορεύει ο θεός», ενώ κάποιος άλλος, «ότι ο Θεός το υπαγορεύει, επειδή το θεωρούμε, ή είναι Καλό».

Ένας τέτοιο δίλημμα γεννά μια σειρά από άλλα προβλήματα.
Το «τι είναι Καλό» μπορεί να είναι Απόλυτο, αλλά μπορεί και να ποικίλει στις διάφορες κοινωνίες και στις διάφορες εποχές…
Ο άνθρωπος διακρίνεται από τα υπόλοιπα ζώα (καλώς ή κακώς) τουλάχιστον με όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, από το γεγονός ότι διαθέτει λόγο. Ως έλλογο ον ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να συλλογίζεται και να πράττει……. τις περισσότερες φορές…. μετά από σκέψη.
Τα δυο πιο ισχυρά ηθικά συστήματα σήμερα, Η ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ κι Ο ΩΦΕΛΙΜΙΣΜΟΣ, βασίζονται ακριβώς σ’ αυτή την ιδιότητα του ανθρώπου. Στην ιδιότητά του δηλαδή να είναι έλλογο ον.

Η Δεοντολογία του Kant, είναι ένα ηθικό σύστημα που δεν λέει (όπως νομίζουν πολλοί) ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ να πράττουμε, αλλά ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ να πράττουμε αν θέλουμε να είμαστε Ηθικά Όντα.
Βασική προϋπόθεση για τους δεοντολόγους, είναι να επιλέγουμε ελεύθερα τις αρχές μας, και όταν λέμε ελεύθερα εννοούμε έξω από σκοπιμότητες, έτσι ώστε η ρυθμιστική αρχή της βούλησής μας, να μπορεί να γίνει καθολικός νόμος.
Από την άλλη ο Συνεπειοκρατικός Ωφελιμισμός, είναι το ηθικό σύστημα που υποστηρίζει (όχι το ατομικό συμφέρον, όπως λάθος νομίζουν πολλοί) αλλά το τι είναι Ηθικά Θεμιτό. Για τους ωφελιμιστές, ηθικά ορθό είναι ότι εξασφαλίζει μεγαλύτερο όφελος, μεγαλύτερη ευτυχία, σε μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων.

Με βάση αυτά τα δυο συστήματα θα μπορούσε κάποιος να υιοθετήσει ή να μην υιοθετήσει κάποια «Θεία» σε εισαγωγικά εντολή.
Για παράδειγμα θα μπορούσε ένας δεοντολόγος να υιοθετήσει την αρχή Ου Κλέψεις εφόσον θεωρούσε ότι η ιδιοκτησία αποτελεί δικαίωμα, ή να υιοθετήσει την αρχή Κλέψε, αν θεωρεί ότι η ιδιοκτησία είναι ένας άδικος θεσμός που μόνο δυστυχία φέρνει στους ανθρώπους.
Από την άλλη πλευρά ένας Ωφελιμιστής, Ρομπέν των Δασών, θα θεωρούσε ηθικό του καθήκον να παραβεί την εντολή Ου Κλέψεις και να Κλέψει, για παράδειγμα έναν στυγνό τύραννο που εισπράττει με τη βία άδικους φόρους, και μοιράζοντας τα κλοπιμαία σε δεκάδες φτωχούς συνανθρώπους του να κάνει τη ζωή τους καλύτερη…

Κύκλος ζωής

Και κάθε μέρα γεννιέσαι.
Και πεθαίνεις.
Και μετά γεννιέσαι ξανά. Παίρνεις τις στάχτες σου και φυσάς ζωή.
Και το 'τίποτα' γίνεται 'κάτι'.
Και το χώμα γίνεται οντότητα.
Και παίρνεις μορφή.
Και αποκτάς ψυχή.
Και ανακαλύπτεις από την αρχή τις δυνάμεις και τις αδυναμίες σου. Τις ανασφάλειες σου και την αντοχή να διεκδικήσεις τα ''θέλω'' σου.     
Και ερωτεύεσαι ξανά.
Και γελάς.
Και πονάς.
Και κλαις.
Και εκπλήσσεσαι καθώς βλέπεις μια χούφτα κεράσια να χρωματίζει τα χέρια σου. Τα χείλη σου. Την καρδιά σου.
Και αναρωτιέσαι για το πως το μπλε του ουρανού γίνεται μωβ.
Και λευκό.
Και κίτρινο.
Και από πηλός γίνεσαι πέτρα.
Και σκληραίνεις.
Και χτίζεις τείχη ψηλά γύρω σου.
Και δεν αφήνεις κανέναν να τα περάσει. Απο φόβο. Μην χάσεις πάλι την ψυχή σου.
Και μείνεις άδειος. Κενός. Αλλά δεν καταλαβαίνεις οτι την ψυχή την χάνεις.
Και την βρίσκεις. Κάθε φορά που ανατέλει.
Και δύει ο ήλιος.
Και αρκεί μόνο ένα τραγούδι. Ένα βλέμμα. Ή ένα δάκρυ. Για να γκρεμίσουν τα τείχη που με τόσο κόπο έφτιαξες. Να τα διαλύσουν και να σε αφήσουν εκτεθειμένο. Να σε αφήσουν εκτεθειμένο σ'αυτόν τον απέραντο κύκλο.
Σ'αυτόν τον κύκλο που λέγεται ζωή.

Κολπικά υγρά: Τι δείχνουν ανάλογα με το χρώμα τους

Τα κολπικά υγρά μπορεί να παρουσιάζουν αλλαγές ως προς την απόχρωση, τη μυρωδιά ή τη σύστασή τους ανάλογα με το στάδιο του κύκλου στο οποίο βρίσκεται η γυναίκα. Άλλοτε πάλι, μπορεί να υποδείξουν λοίμωξη από κάποιο Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα.

 

1. Διάφανα έως λευκά και παχύρρευστα

Πιθανότατα βρίσκεστε στο στάδιο της ωορρηξίας. Τα διάφανα έως λευκά και παχύρρευστα κολπικά υγρά εμφανίζονται συνήθως στα μέσα του κύκλου. Είναι ένας «αυτόματος μηχανισμός» του οργανισμού για να διευκολυνθεί η κίνηση του σπέρματος μέσα στον κόλπο και κατ' επέκταση να γονιμοποιηθεί πιο εύκολα το ωάριο.

 

2. Λευκά, με σβώλους και προκαλούν φαγούρα

Πιθανότατα είναι αποτέλεσμα λοίμωξης από μύκητα (καντιντίαση), από υπερβολική ανάπτυξη των μυκήτων που βρίσκονται φυσιολογικά στα γυναικεία γεννητικά όργανα και βοηθούν στην εξισορρόπηση της μικροχλωρίδας του αιδοίου. Τα κολπικά υγρά στην περίπτωση αυτή δεν μυρίζουν, όμως προκαλούν έντονη φαγούρα εσωτερικά ή εξωτερικά στα χείλη του αιδοίου.

 

3. Κιτρινωπά ή πρασινωπά υγρά που μυρίζουν

Πρόκειται πιθανότατα για χλαμύδια ή γονόρροια, δύο πολύ συχνά ΣΜΝ. Άλλα συνοδά συμπτώματα της λοίμωξης είναι ο πόνος στην πυελική χώρα και το τσούξιμο κατά την ενούρηση.

 

4. Γκριζωπά, αραιά και μυρίζουν έντονα

Πρόκειται πιθανότατα για βακτηριακή κολπίτιδα. Η έντονη μυρωδιά των κολπικών υγρών (θυμίζει ψάρι!) είναι στην περίπτωση αυτή το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Η κολπίτιδα είναι σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσμα της ανισορροπίας βακτηρίων στα γεννητικά όργανα.

 

5. Αφρώδη υγρά που μυρίζουν και έχουν ελαφρώς γκρι ή πράσινη απόχρωση

Πιθανότατα πρόκειται για τριχομονάδωση (τριχομονίαση). Θεωρείται ΣΜΝ όμως δεν μεταδίδεται μόνο με τη σεξουαλική επαφή. Είναι πιθανό να μολυνθείτε και από πετσέτες, sex toys ή άλλα αντικείμενα. Η λοίμωξη είναι σε πολλές περιπτώσεις ασυμπτωματική.

 

6. Κολπικά υγρά με αίμα

Μπορεί να οφείλεται σε αιφνίδια αιμορραγία, αρκετά σύνηθες φαινόμενο για μια γυναίκα που ξεκινά να παίρνει αντισυλληπτικά, καθώς το σώμα της αντιδρά στις ορμονικές αλλαγές. Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Εάν το χρώμα των υγρών είναι σκούρο κόκκινο ή καφέ, μπορεί να έχουν αναμειχθεί με αίμα από την τελευταία περίοδο. Σπανιότερα, η ύπαρξη αίματος υποδεικνύει προ-καρκινική αλλοίωση του τραχήλου.

To Ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα

Ξεπερνάμε την κακή διάθεση, πολύ νωρίτερα από ό, τι προβλέπουμε, χάρη στο συγκεκαλυμμένο έργο του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος.
Ένα από τα πιο απίστευτα πράγματα του ανθρώπινου μυαλού είναι η αντοχή του. Ας το παραδεχτούμε, η ζωή μπορεί να είναι αρκετά καταθλιπτική κατά καιρούς, κι όμως οι άνθρωποι γενικά ωθούνται σε αυτήν με σχεδόν τον ίδιο ζήλο όπως έκαναν πάντοτε, μερικές φορές ακόμα και με ένα «ελατήριο» στο βήμα τους και ένα χαμόγελο στο πρόσωπό τους.

Πώς γίνεται την μία ημέρα να φαίνεται σαν να πρόκειται να τελειώσει ο κόσμος και την επόμενη να υπάρχει ελπίδα; Και πώς γίνεται οι κακές διαθέσεις μας να εξανεμίζονται τόσο απρόσμενα, σαν ένα τούβλο να βγάζει φτερά και να χάνεται στον καταγάλανο ουρανό;
Ο λόγος είναι ότι όλοι έχουμε ένα μυστικό όπλο εναντίον των κακών διαθέσεων: ένα ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Όταν βιώνουμε γεγονότα που μας οδηγούν σε μία αδιάκοπη συναισθηματική πάλη, αρχίζει να επιδρά για να προσπαθήσει να μας προστατεύσει από το χειρότερο.

Η διαφορά μεταξύ φυσικού και ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος είναι ότι ξέρουμε τα πάντα για το πρώτο. Όταν έχουμε ένα κρύωμα, μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε αμυντικά συστήματα του σώματός μας να ενεργοποιούνται. Δεν ισχύει το ίδιο για το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Περιέργως φαίνεται να μην παρατηρούμε ότι εργάζεται ασταμάτητα για τη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων μας, όπως επίσης ότι το μυστικό μας όπλο είναι μυστικό και από εμάς τους ίδιους.

Πόσο άσχημα θα σας κάνει να αισθάνθείτε η απόρριψη;
Ο Daniel T. Gilbert του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και οι συνεργάτες του διερεύνησαν αυτό το περίεργο φαινόμενο σε μια σειρά από κλασικές μελέτες κοινωνικής ψυχολογίας (Gilbert et al., 1998). Δημιούργησαν μια κατάσταση, με την οποία σχεδόν όλοι είμαστε εξοικειωμένοι: πρόκειται για μια επαγγελματική συνέντευξη και την απόρριψη από αυτήν.
Πρώτα ώθησε τους συμμετέχοντες να πιστεύουν ότι επρόκειτο για μια επαγγελματική συνέντευξη, αλλά, προηγουμένως, μεταξύ άλλων αλυσιτελών ερωτήσεων, τους ρώτησε πώς θα ένιωθαν αν δεν προσλαμβάνονταν.
Φυσικά δεν υπήρχε δουλειά για να αποκτήσει κανείς και, όπως αρμόζει σε αυτές τις περιπτώσεις, τους είπαν ότι δεν προσλήφθηκαν. Στη συνέχεια, ζήτησαν, και πάλι διακριτικά, πώς αισθάνονται τώρα.
Αυτό που ενδιέφερε τον Gilbert και τους συνεργάτες του ήταν να δείξουν αυτή τη διαφορά μεταξύ του πώς οι άνθρωποι προέβλεψαν ότι θα αισθάνονταν και πως όντως αισθάνονταν. Με άλλα λόγια: καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι έχουν ένα ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα και ότι θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τη βελτίωση της ψυχικής τους κατάστασης, μετά την απόρριψη;
Υπήρξε επίσης και μια μικρή αλλαγή σε συναισθηματικό επίπεδο: στους μισούς από τους συμμετέχοντες είχαν πει ότι ήταν στο στάδιο της αξιολόγησης για την εργασία από ένα άτομο και στους άλλους μισούς από τρεις ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι για τους μισούς που αξιολογήθηκαν από ένα άτομο ήταν ευκολότερος ο εξορθολογισμός της απόρριψης αφού όταν υπάρχει μόνο ένα άτομο να αποφασίσει είναι πιο εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η απόφαση είχε να κάνει περισσότερο με τις ατομικές προτιμήσεις του ατόμου. Το να απορριφθούν από τρία άτομα, όμως, αφήνει την αίσθηση στον υποψήφιο οτι είναι μια πιο αξιόλογη απόφαση.

Δεν είναι τόσο άσχημα όσο νομίζεις
Ορίστε τι βρήκαν οι επιστήμονες: Οι άνθρωποι προέβλεψαν ότι αν είχαν απορριφθεί θα ένιωθαν περίπου 2 βαθμούς χειρότερα σε μια κλίμακα από 1 έως 10 σε σχέση με τη διάθεσή τους, όταν άρχισαν το πείραμα. Αμέσως μετά την απόρριψη εκείνων για τους οποίους η απόρριψη ήταν εύκολη για τον εξορθολογισμό, έπεσε αισθητά μόνο 0,4 βαθμούς χειρότερα στην κλίμακα, όχι 2 βαθμοί χειρότερα. Και μετά από 10 λεπτά αισθάνθηκαν εξίσου ευτυχής όπως όταν άρχισαν το πείραμα. Το ανοσοποιητικό σύστημα είχε κάνει το έργο του και οι προβλέψεις των ανθρώπων ήταν λάθος.
Τα νέα δεν ήταν τόσο καλά για τους συμμετέχοντες στη δύσκολη για τον εξορθολογισμό κατάσταση, αλλά και πάλι δεν ήταν τόσο άσχημα όσο αναμενόταν. Αντί για 2 βαθμούς λιγότερους στην κλίμακα 1 έως 10, σημείωσαν πτώση 0,68 βαθμούς αμέσως, και πτώση κατά 1,25 βαθμούς μετά από 10 λεπτά, όταν η απόρριψη είχε γίνει πραγματικά κατανοητή. Η πίεση ήταν πολύ μεγαλύτερη για το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα σε αυτή την κατάσταση και δεν τα πήγε τόσο καλά.
Ακόμα, καμία από τις ομάδες δεν αισθάνθηκε τόσο άσχημα όσο νόμιζαν. Και αυτό το πείραμα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά σε άλλες μελέτες ψυχολογίας. Όταν μας πλήγει μια από τις συχνές αναποδιές της ζωής σε μια ευαίσθητη ζώνη, το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει το έργο του, τον εξορθολογισμό του τι έχει συμβεί και με την πάροδο του χρόνου, το σταματά από το να μας πληγώνει όσο περιμέναμε.

Στην ίδια εργασία, ο Gilbert και οι συνεργάτες του, εξέθεσαν μελέτες για ανθρώπους που απορρίπτονται από τους συντρόφους τους. Ανέφεραν ότι οι προσωπικότητές τους είναι ελλιπείς και οι ακαδημαϊκοί παρέλειψαν να πάρουν θέση. Το μοτίβο επαναλαμβάνεται: άνθρωποι σκέφτονται ότι πρόκειται να αισθανθούν άσχημα, αλλά γενικά δεν είναι τόσο άσχημα όσο αναμένεται και οι άνθρωποι αναρρώνουν πιο γρήγορα από ό, τι προβλέπουν.
Το φιλεύσπλαχνο ασυνείδητο
Το ίδιο το γεγονός ότι δεν φαίνεται να παρατηρούμε το ψυχολογικό ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι ίσως ο μόνος λόγος που αυτό λειτουργεί. Σε τελευταία ανάλυση, για να αισθανόμαστε καλύτερα, πρέπει να ξεχάσουμε εύκολα κάποια σημαντικά γεγονότα, όπως το πόσο πολύ θέλαμε τη δουλειά που δεν πήραμε, το πόσο αγαπούσαμε τον σύντροφο που μας απέρριψε ή το πόσο απολαμβάναμε το παγωτό που μόλις έπεσε.

Στο σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμο να αναφέρω την θεωρεία γνωστικής ασυμφωνίας του Festinger που εξηγεί, ίσως, πώς λειτουργεί το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Η Θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας στηρίζεται στην γενική αρχή ότι τα ασυνεπή γνωστικά στοιχεία δημιουργούν μια δυσάρεστη ψυχολογική κατάσταση, που οδηγεί σε συμπεριφορές σχεδιασμένες για την επίτευξη συνέπειας, η οποία είναι ψυχολογικά ευχάριστη. Σύμφωνα με την θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας, αν δύο ή περισσότερα γνωστικά στοιχεία (στάσεις, απόψεις, πεποιθήσεις που έχει ένα άτομο) είναι ασύμφωνα μεταξύ τους (δηλαδή δεν ταιριάζουν), το άτομο βρίσκεται σε μια δυσάρεστη κατάσταση ψυχολογικής έντασης (γνωστική ασυμφωνία) την οποία προσπαθεί να μειώσει είτε αλλάζοντας ένα ή και περισσότερα από τα ασύμφωνα γνωστικά στοιχεία, είτε ψάχνοντας για νέα στοιχεία που θα ενισχύσουν κάποια ή θα αποδυναμώσουν άλλα από τα υπάρχοντα ασύμφωνα στοιχεία ώστε να επέλθει η συμφωνία. Έτσι για παράδειγμα, στην προκειμένη περίπτωση του πειράματος, αρχικά τα άτομα δυσαρεστήθηκαν με την μη πρόσληψή τους και κατόπιν σκέφτηκαν ότι έτσι και αλλιώς δεν ήταν μια θέση την οποία ήθελαν πραγματικά εξαρχής. Έτσι λύνεται η γνωστική ασυμφωνία και τα άτομα επανέρχονται στην πρότερη ευχάριστη κατάσταση.

Από την άλλη πλευρά η όλη διαδικασία μας θυμίζει τους μηχανισμούς άμυνας του Εγώ που περιέγραψε ο Freud και κυρίως αυτόν της εκλογίκευσης. Εκλογίκευση σημαίνει ότι τα άτομο προσπαθεί με λογικά επιχειρήματα να αποδείξει στον ίδιο τον εαυτό του και τους άλλους ότι οι πράξεις του, οι επιθυμίες του, και γενικά τα κίνητρα της συμπεριφοράς του, είναι ορθά και συνεπώς παραδεκτά. Καταφεύγει σε αίτια που θεωρεί αληθινά και που το ανακουφίζουν. Η αμυντική αξία της εκλογίκευσης είναι διπλή: βοηθά το άτομο να δικαιώνει τις πράξεις και τις σκέψεις του, και το βοηθάει συγχρόνως να απαλύνει την απογοήτευση που προκαλεί η ματαίωση ενός σκοπού ή μιας επιθυμίας. Έτσι παραδείγματος χάριν, ο υποψήφιος που αποτυγχάνει τις εισαγωγικές εξετάσεις ισχυρίζεται πως είναι ικανοποιημένος γιατί η επιλογή που είχε κάνει δεν ήταν της αρεσκείας του.
Τέλος, όλες αυτές οι διαδικασίες λαμβάνουν χώρα σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, που ως γνωστόν, εκεί εδράζεται το Αυτό. Το Αυτό είναι το πιο βασικό, πρωτογενές και πρωτόγονο τμήμα του ψυχικού κόσμου, πάντα στη θεωρεία του Freud. Δεν είναι αποτέλεσμα μα αίτιο μιας δύναμης πρωταρχικής, που δίνει σχήμα και μορφή στη συνείδηση, ο σκοτεινός χώρος της ψυχικής ενέργειας από όπου πηγάζει η ζωή. Εκτός των άλλων ιδιοτήτων και λειτουργιών του, το Αυτό κυριαρχείται από την αρχή της ηδονής, έχοντας την συνεχή τάση να αναζητάει την ηδονή και να αποφεύγει τον πόνο. Έτσι μπορούμε να φανταστούμε ότι συμμετέχει ενεργά στην κινητοποίηση του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος για την αναζήτηση της ευχάριστης διάθεσης και την αποφυγή της δυσάρεστης.

Τα καλά νέα, λοιπόν, είναι πως όταν η ζωή αντιμετωπίζει τα πιο σκληρά χτυπήματά της, το ασυνείδητό μας θα πρέπει να εργάζεται υπερωρίες για να τα αντιστρέψει. Γι ‘αυτό η ζωή συχνά δεν καταλήγει τόσο άσχημη όσο νομίζουμε. Σύντομα οι περισσότεροι από εμάς θα βρούμε τον κεφάτο δρόμο μας και πάλι με μια αναπήδηση στο βήμα μας, χάρη στην φιλεύσπλαχνη, αλλά συγκεκαλυμμένη εργασία του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος.

Ένα κάποιο τέλος

Αργότερα στη ζωή περιμένεις να ξεκουραστείς λιγάκι - έτσι δεν είναι; Πιστεύεις ότι σου αξίζει. Εγώ πάντως, έτσι πίστευα. Τότε όμως αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι δουλειά της ζωής δεν είναι να επιβραβεύει την αξία.

Επίσης, όταν είσαι νέος, νομίζεις ότι μπορείς να προβλέψεις τις πιθανές οδύνες και τη θλίψη που μπορεί να φέρει η ηλικία.

Φαντάζεσαι τον εαυτό σου μόνο, χωρισμένο, χήρο, τα παιδιά να μεγαλώνουν μακριά σου, τους φίλους να πεθαίνουν.

Φαντάζεσαι την απώλεια της κοινωνικής θέσης σου, την απώλεια της επιθυμίας - και του να είσαι επιθυμητός. Μπορεί να πας και πιο πέρα και να αναλογιστείς τον δικό σου θάνατο που πλησιάζει, έναν θάνατο τον οποίο, όποια συντροφιά κι αν έχεις μαζέψει γύρω σου, πρέπει να αντιμετωπίσεις μόνος.

Όλα αυτά όμως γίνονται κοιτώντας μπροστά.

Εκείνο που δεν μπορείς να κάνεις είναι να κοιτάξεις μπροστά και να φανταστείς τον εαυτό σου να κοιτάει πίσω από εκείνο το σημείο στο μέλλον.

Να μαθαίνει τα νέα συναισθήματα που φέρνει ο χρόνος.

Να ανακαλύπτεις, για παράδειγμα, ότι καθώς λιγοστεύουν οι μάρτυρες της ζωής σου, υπάρχει λιγότερη επιβεβαίωση και κατά συνέπεια βεβαιότητα ως προς το τι είσαι και τι ήσουν.

Ακόμη κι αν έχεις τηρήσει επιμελώς αρχείο -λόγια, ήχους, εικόνες-, μπορεί να διαπιστώσεις ότι έχεις προβεί σε λάθος αρχειοθέτηση.

Πώς ήταν εκείνο πού συνήθιζε να αναφέρει ο Έιντριαν; "Ιστορία είναι η βεβαιότητα που δημιουργείται στο σημείο όπου οι ατέλειες της μνήμης συναντούν τις ανεπάρκειες της τεκμηρίωσης.

Αυτό δεν είναι άλλωστε η ζωή; Μερικά επιτεύγματα και μερικές απογοητεύσεις.

Εμένα μου φάνηκε ενδιαφέρουσα, αλλά δεν πρόκειται να διαμαρτυρηθώ ούτε να εκπλαγώ αν κάποιοι τη θεωρούν λιγότερο ενδιαφέρουσα.

Ίσως ο 'Ειντριαν ήξερε κατά κάποιο τρόπο τι έκανε. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγώ θα ήθελα να τη στερηθώ για οποιοδήποτε λόγο - καταλαβαίνετε.

Επέζησα. "Επέζησε για να διηγηθεί την ιστορία" έτσι δεν λέει ο κόσμος;

Η Ιστορία δεν είναι τα ψέματα των νικητών, όπως είχα κάποτε διαβεβαιώσει απερίσκεπτα τον γερο-Τζο Χαντ τώρα το ξέρω πια.

Είναι μάλλον οι αναμνήσεις των επιζώντων, οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν να κάνουν ούτε με νίκες ούτε με ήττες.

Χαμένες Τέχνες: Πώς Να Μην Ακούς Λέξη Απ' Όσα Λέει Και Να Σε Λατρεύει"

Τα κείμενα των αρχαίων σοφών κάνουν λόγο για τον Ιππόλυτο τον Καρχηδόνιο, έναν άνδρα που έζησε το 206 περίπου μ.Χ. και πρόσεχε αληθινά τι του έλεγαν οι γυναίκες στις συνομιλίες τους.

Άντεξε περίπου τριάντα χρόνια και κατόπιν έχασε τα λογικά του, άρχισε να μασά αποξηραμένα αυτιά γουρουνιών και τελευταία εθεάθη να κατευθύνεται προς την Τυνησία, επάνω σε αυτοσχέδια χελωνάμαξα. Τα τελευταία του λόγια, σε κάποιο σπλαχνικό κάπελα που του προσέφερε δυο αμφορείς κρασί για το μεγάλο του ταξίδι, φημολογείται πως ήταν "Δεν με νοιάζει τι χρώμα θα τα βάψεις, εμένα πάντα θα μου αρέσουν".

Φυσικά, στη σφαγή και το μπογάζι του 21ου αιώνα, είναι μάλλον δύσκολο να ακολουθήσουμε στα χνάρια του σπουδαίου Ιππόλυτου. Αν αναλογιστεί κάθε τίμιος Αδερφός Άντρας πόσες ώρες έχει περάσει ακούγοντας φρικτή, ακατάσχετη και εντελώς ανούσια φλυαρία για τις σκάρτες φίλες, το δαιμονικό γκόμενο, τα ανύπαρκτα συναισθηματικά προβλήματα και το πόσο πλήηηηηηηηττει, σίγουρα θα σκύψει το κεφάλι ντροπιασμένος. Μιλάμε για εργατοώρες όπου ο θαυμάσια ερπετοειδής μας εγκέφαλος επεξεργάζεται διαρκώς τον ιδανικό τρόπο για να ολοκληρώσουμε εκείνη την αποστολή που μας παιδεύει στο Assassin's Creed. Το σωστό ακόρντο για να βγει το κουπλέ σ το τραγούδι μας. Τις κατάλληλες λέξεις για το Επόμενο Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα. Ενώ λοιπόν η τιτάνια Ανδρική Διάνοιά (ΤΜ) μας, ποθεί να πετάξει σε σφαίρες αγνής δημιουργίας και μεγαλείου, η αχαλίνωτη και καταστροφική μας λίμπιντο μας γκρεμοτσακίζει σε θλιβερές τυπικότητες όπως :
"Μα ναι μωράκι μου, ήταν προφανές πως είχες εσύ δίκιο και πως η Φωφώ η Φραουλίτσα ήταν με διαφορά ο σημαντικότερος χαρακτήρας στην Φρουτοπία. Ε τι να λέμε τώρα, αφού η Μαρία είναι άσχετη!"

Και όσο την ενθαρρύνουμε, τόσο συνεχίζει την εγκυκλοπαιδική της ανάλυση, υποβοηθούμενη περιστασιακά από στιβαρή βιβλιογραφία (Cosmopolitan, Elle, Άπαντα Των Αδελφών Γκριμ) και την αλάθητη γυναικεία πεποίθηση πως είναι Εκείνη Εναντίον Όλων. Οι περισσότεροι Αδελφοί Άνδρες, ως τίμια και αγνά πλάσματα, αδυνατούν να κρύψουν την πλήρη έλλειψη ενδιαφέροντός τους για το αν η Τζένη που δανείστηκε χθες τις γόβες της όταν πήγανε για λίγο στο πάνω σπίτι να δουν αν είχε αφήσει εκεί το κινητό της η Χριστίνα, τις επέστρεψε με μια αγκράφα στραβωμένη. Για την ακρίβεια, σίγουρα αγνοούν ολότελα ποιες είναι αυτές οι μυστηριώδεις Χριστίνα και Τζένη. Και συνήθως κάνουν το λάθος να το πουν ευθέως ή να κοιτάξουν το κενό με το σαλάκι να τρέχει και να μην αποκριθούν τίποτε. Η συνέχεια είναι γνωστή, με επικοινωνιακά δράματα, "Ποτέ δεν με προσέχεις, δεν είμαι αρκετά σημαντική για σένα;" και μια λιτανεία μίρλας, ικανής να γονατίσει αυτοκράτορες και στρατηγούς, πολλώ δε μάλλον τις καραβοτσακισμένες ψυχοσυνθέσεις των απανταχού μεροκαματιάρικων thirtysomethings της γενιάς μας.

Η λύση είναι απλή όσο και ιδιοφυής. Αφήνεις το μωράκι σου να κελαηδήσει. Να σου πει τα πάντα. Τις πρώτες φορές, την κοιτάς πάντοτε βαθιά στα μάτια γνέφοντας όλο κατανόηση. Στο πρώτο εύκαιρο σημείο στίξης που θα βάλει, μετατρέπεις τις τελευταίες έξι λέξεις της, ασχέτως περιεχομένου, σε ερώτηση.

Για παράδειγμα:
Το "...και τότε είπα εγώ πως αυτό δεν ήταν έτσι." μετασχηματίζεται εύκολα και άκοπα σε "Και τι είπες αγάπη μου;". Έτσι θα ξεκινήσει άλλος ένας μονόλογος ικανός να κάνει τον Spike Jonze να δακρύσει και θα εξαγοράσεις τα επόμενα πέντε λεπτά εσωτερικής ελευθερίας σκέψης. Αφού υποβάλλεις τον εαυτό σου στο μαρτύριο της θεατρικής προσηλωμένης ακρόασης αρκετές φορές, η εκλεκτή της καρδιάς σου θα βεβαιωθεί πως όντως ενδιαφέρεσαι για τα θέματά της, οπότε μπορείς πλέον άνετα να περάσεις στο επόμενο στάδιο, όπου ασχολείσαι με Σπουδαίες Ανδρικές Υποθέσεις (θεραπεία της φαλάκρας, τερματισμός ολόκληρου του Στήμ, έλεγχος χτεσινών αποτελεσμάτων Στοιχήματος) και την κοιτάς μια φορά ανά πεντάλεπτο με θέρμη Κλάρκ Γκέημπλ και της λες, με αποφασιστική, μπάσα και υπεράνω αμφισβήτησης φωνή : "Πες μου αγάπη, τελειώνω παράλληλα κάτι πολύ σημαντικό εδώ, αλλά έχεις όλη μου την προσοχή."

Πλέον η εκπαίδευση συναισθηματικού καταδρομέα που έχεις αποκτήσει, πετάει αυτόματα τις σωστές ερωτήσεις σε κάθε σημείο στίξης της. Επιτυγχάνεται έτσι μια μαγευτική συνεργία, όπου Εκείνη γουργουρίζει ευτυχισμένα, βέβαιη πως ο Σερ Γκάλαχαντ απέναντί της ζει και ανασαίνει για να μάθει εάν τελικά η Χριστίνα πλήρωσε για την επισκευή στο λουράκι της Λουμπουτέν και τίποτε δεν θα τον γεμίσει με μεγαλύτερη ευχαρίστηση από το να μάθει πώς ακριβώς την αδικούν και την κατατρέχουν και οι επτακόσιοι ζηλόφθονοι και κακεντρεχείς συνάδελφοί της.

Τα μόνα πραγματικά μας ενδιαφέροντα όταν δεν είμαστε αναγκασμένοι να θεραπεύσουμε τον καρκίνο, να σκαρφαλώσουμε το Έβερεστ ή να σχεδιάσουμε το επόμενο διαστημικό σκάφος για λογαριασμό της NASA, είναι το βρώμικο σέξ, μια ζουμερή μπριζόλα και ο ακριβής χρόνος στεγνώματος της μπογιάς στο ταβάνι μας. Για μυστηριώδεις και ανεξήγητους λόγους, η παραδοχή αυτής της βασικής υπαρξιακής αλήθειας των ανδρών, τείνει να μην γίνεται αποδεκτή από την πλειοψηφία των θηλυκών, καθώς συγκρούεται με θεμελιώδεις αρχές της κοσμοθεωρίας τους. Μπορούμε είτε να περάσουμε όλη μας τη ζωή καυγαδίζοντας για τα αυτονόητα, είτε να ακολουθήσουμε τη μαγική φόρμουλα του "Κάνω Τις Τελευταίες Έξι Λέξεις Της Ερώτηση" και να συνεχίσουμε να αρμενίζουμε ευτυχισμένοι προς την ολοκλήρωση του μοναδικού μας πεπρωμένου. Αν περιλαμβάνονται τώρα στο ταξίδι και μπριζόλες και σέξ, θα έχουμε αγγίξει το αληθινό μεγαλείο.
Γιατί πάνω απ' όλα, εμείς οι άντρες, είμαστε ρομαντικά πλάσματα.

Στραβομάρα

Ή στραβοί είναι οι άνθρωποι ή στραβά τους βλέπουμε
Στις μέρες μας έχει εξελιχτεί σε επιδημία. Μιλάω για την απίστευτη ικανότητά μας να διαστρεβλώνουμε καθημερινά τα πάντα. Σκέψεις, καταστάσεις, συμπεριφορές.
Περνά από το μυαλό μας μια σπίθα αισιοδοξίας, λέμε τρελοί είμαστε, αφού τίποτα δεν πάει καλά. Ας το ξεχάσουμε και ας επανέρθουμε στη μιζέρια μας.

Βλέπουμε άνθρωπο χαρούμενο, που προσπαθεί να μας μεταδώσει τη ζωντάνια του, και τον κοιτάζουμε σαν να είναι εξωγήινος κολλώντας του αμέσως την ταμπέλα «χαζοχαρούμενος».

Μη σου πω ότι μας ενοχλεί κιόλας που έχει καλή διάθεση, γιατί μας χαλάει το ομιχλώδες τοπίο της κακομοιριάς μας. Συναντάμε (σπάνια) άνθρωπο καλό και τίμιο και τον κατατάσσουμε στους αγαθούς (με τη σημερινή έννοια, στους βλάκες).

Τους άξιους (σε όλα τα επίπεδα) τους βάζουμε στο περιθώριο να αισθάνονται σαν αποβράσματα της κοινωνίας, ενώ τους ψεύτες, τους κλέφτες, τους ανήθικους τους εξυψώνουμε με κάθε τρόπο, σε κάθε ευκαιρία. Φτάνει να είναι πλούσιοι ή/και να έχουν εξουσία (ή να παριστάνουν πως έχουν).

Τους πραγματικά έξυπνους και ευφυείς θέλουμε να τους εξαφανίσουμε και να τους αντικαταστήσουμε με τους πονηρούς (κοινώς «γάτες»). Και αυτούς τους δεύτερους φτάνουμε τελικά να τους θαυμάζουμε ως ξεχωριστά όντα, που είναι καπάτσα σε όλα και πετυχαίνουν ό,τι βάλουν στόχο στη ζωή. Το σύνθημά τους «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» το πήραμε κι εμείς και το κάναμε λάβαρο στη δική μας ζωή, χωρίς να το πολυσκεφτούμε…

Στραβά βλέπουμε τον κόσμο και στραβά συνεχίζουμε να τον διαμορφώνουμε. Αν δεν αρχίσουμε να βλέπουμε τα πράγματα στην αληθινή τους διάσταση, θα εξακολουθούμε να ζούμε μέσα σε μια δυστυχισμένη ψευδαίσθηση, που σε καμιά γωνιά της δεν κρύβει ισορροπία και ευτυχία. Με την πραγματική έννοια.

Οι μάσκες της εξουσίας

Η μάσκα (προσωπείο) είναι ένα από τα αρχαιότερα εργαλεία που ανακάλυψε ό άνθρωπος. Η ανακάλυψή της ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους, πολύ πριν από τον τροχό και την φωτιά και τον βοήθησε και να αντιμετωπίζει τους κινδύνους της φύσης αλλά πολλές φορές και της φύσης του εαυτού του.
Ανατρέχοντας σε όλη την ιστορία του ανθρώπου θα δούμε ότι ο άνθρωπος από παλιά συνήθιζε να μασκαρεύεται, να βάφει δηλαδή το πρόσωπό του με διάφορα χρώματα ανάλογα με την περίπτωση αλλά και την περίσταση.
Υπήρχαν χρώματα τις φωτιάς, του χιονιού και τις βροχής, χρώματα της χαράς μα και της λύπης, χρώματα του πολέμου και της ειρήνης, της γέννησης και του θανάτου, χρώματα όσα οι θεοί και οι δαίμονες και πάντα να εκφράζουν τις σκέψεις τις ανησυχίες και τις διαθέσεις του.
Η αρχαιότερη αυτή ανακάλυψη του ανθρώπου, είναι το πρώτο εργαλείο πολιτιστικής έκφρασης των συναισθημάτων των του. πρόγονος του θεάτρου αλλά και όλων των άλλων τεχνών. Καμιά κατηγορία δεν έχουμε εναντίον της, παρά μόνο σεβασμό και αναγνώριση, για την προσφορά της στην πολιτιστική και πολιτισμική εξέλιξη και ολοκλήρωση, του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος, αναγνωρίζοντας την προσφορά της μάσκας στην πολιτιστική εξέλιξή του, της αφιέρωσε και ειδική γιορτή τo καρναβάλι και εκεί μέσα σε χορούς και σε τραγούδια, φορώντας μάσκες πολύχρωμες, με χρώματα χειμαρρώδη, σαρκαστικά και αυθάδικα, επαναστατεί τρομοκρατώντας θεούς και δαίμονες, εξουσίες, γερουσίες, συστήματα, κείμενα και κακώς κείμενα.

Οι εξουσίες, αρνητικές εκ φύσεως, απέναντι στον άνθρωπο και τον πολιτισμό του, χρησιμοποίησαν την μάσκα για τους δικούς τους σκοπούς και για τα δικά τους συμφέροντα, όπως άλλωστε και όλα τα όπλα, που ανακάλυψε η ανθρώπινη διανόηση και εργασία στον αγώνα για την επιβίωση.

Χρησιμοποίησαν την μάσκα ως μέσο χειραγώγησης της σκέψης μας και επιβολής της θέλησης των λίγων αρρωστημένων μυαλών, στην θέληση των πολλών που παράγουν τον πλούτο, που νέμονται τα αρρωστημένα κουφάρια τους.
Στις μάσκες που φόρεσαν κατά καιρούς, έδωσαν διάφορα ονόματα, βαρύγδουπα και φανταχτερά, άδεια πακέτα με γυαλιστερό και πολύχρωμο περιτύλιγμα, φύκια για μεταξωτές κορδέλες, που γυρνώντας γύρω από τα μυαλά μας, τυλίγοντας μας σαν φίδια, νου και ψυχή, κρατούσαν σκλαβωμένη την σκέψη και την θέλησή μας.
Δημοκρατία, Δικτατορία, Αξιοκρατία Χριστιανισμός, Βουδισμός, Σοσιαλισμός, Κομουνισμός και όποια φιλοσοφία η ιδεολογία του ανθρώπινου νου όλα τα χρησιμοποίησαν. ‘Ολα τα βάλανε στο παιχνίδι τους. Κυβερνήσεις και συστήματα ανέβαιναν και κατέβαιναν, χρώματα και εμβλήματα πηγαίναν και έρχονταν, οι μάσκες άλλαζαν και τα μοντέλα διαφοροποιούνταν, όμως πάντα πίσω από την μάσκα της εξουσίας:

Εμείς οι Έλληνες πάντα σε όλα πρωτοπόροι. Δεν λέω ότι ανακαλύψαμε την μάσκα, αλλά εμείς πρώτοι τις δώσαμε την θέση που της αρμόζει. Την βάλαμε στα θέατρά μας, να μας ξυπνά με την φαντασία του νου και της γνώσης μας, την κάναμε σύμβολο του πολιτισμού μας και της ιστορίας μας.
Για τον λόγο αυτό και μόνο μου φαίνεται περίεργο, πως ακόμα και τώρα που τα ντόπια και ξένα βαμπίρ έχουν χάσει κάθε έλεγχο. Ακόμα και τώρα που νιώθουν την γη να φεύγει κάτω από τα πόδια τους. Ακόμα και τώρα που βάλανε τα τσιράκια και τσοπαναρέους τους, κάτω από την ίδια μάσκα, την μάσκα της συγκυβέρνησης και της ανεύθυνης συνευθύνης τους:
Δεν μπορούμε να δούμε ποιος κρύβεται πίσω από την μάσκα.

Μάλλον η μάσκαρα που βάζαμε τόσο καιρό στα μάτια μας, μας έχει τυφλώσει και δεν βλέπουμε πέρα από την μύτη μας.

Ο σεβασμός ως αξία

Σε μια πρόσφατη έρευνα πραγματοποιημένη από το World Values Survey με θέμα τη σημασία που δίνουν οι γονείς στη μετάδοση στα παιδιά τους της αξίας του σεβασμού και της ανεκτικότητας, η Ελλάδα κατατάχθηκε τελευταία ανάμεσα σε 69 χώρες. Με άλλα λόγια, η ελληνική οικογένεια δεν θεωρεί σημαντικό να κοινωνικοποιεί τους νέους με βάση τις παραπάνω αξίες.
Καθόλου τυχαία νομίζω, χαμηλά μαζί με την Ελλάδα βρίσκονται χώρες όπως η Ουγκάντα, η Αλγερία και το Πακιστάν, ενώ οι πέντε πρώτες χώρες στη σχετική λίστα ήταν η Σουηδία, η Ολλανδία, η Δανία, η Γαλλία και η Ισλανδία. Το αποτέλεσμα της έρευνας δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθώς με μια προσεκτικότερη ματιά θα αντιληφθούμε πως εδώ βρίσκεται η ρίζα πολλών δεινών μας ως κοινωνία.

Ο σεβασμός και η ανεκτικότητα είναι συμπληρωματικές αλλά διαφορετικής προέλευσης αξίες. Ο σεβασμός έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του άλλου στη βάση κυρίως μιας ιδιότητας ή ενός ρόλου και απορρέει από καθιερωμένους κανόνες κοινωνικής διαβίωσης: για παράδειγμα, σεβόμαστε τους δασκάλους μας, τους γονείς μας ή τους ηλικιωμένους, τους γείτονες ή τους προϊσταμένους μας. Από την άλλη, ανεκτικότητα σημαίνει προθυμία να επιτρέπουμε στους ανθρώπους να σκέφτονται, να εκφράζονται και να δρουν ακόμη και με τρόπους οι οποίοι δεν μας βρίσκουν σύμφωνους.

Ο σεβασμός ως αξία βρίσκεται εγγύτερα στον κόσμο του συντηρητισμού και της ευταξίας. Αποτελεί το είδος εκείνο της συμπεριφοράς που αντικατοπτρίζει αποδοχή παγιωμένων κοινωνικών ρόλων και σχέσεων. Από την άλλη, η ανεκτικότητα είναι μια φιλελεύθερη αξία που δείχνει την ικανότητά μας να συνυπάρχουμε με τους άλλους σε μια πλουραλιστική κοινωνία.
Όπως σημειώνει ο πολιτικός επιστήμονας Α. Heywood, η φιλελεύθερη κοινωνική ηθική χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από την αποδοχή και, σε ορισμένες περιπτώσεις, επιβράβευση της ηθικής, πολιτισμικής και πολιτικής διαφορετικότητας.
Μια κοινωνία μπορεί να παρουσιάζει πλεόνασμα σεβασμού και έλλειμμα ανεκτικότητας ή το αντίστροφο. Καμιά χώρα όμως δεν μπορεί να πάει μακριά εάν έχει έλλειμμα και στις δύο αυτές αξίες. Κι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Παραδοσιακά συντηρητική, η ελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν ελλειμματική σε ανεκτικότητα. Ο άλλος, ως διαφορετικός, είτε ενέπνεε φόβο είτε περιφρόνηση και διακωμώδηση (οι ομοφυλόφιλοι και οι διάφορες πολιτισμικές, θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες το έζησαν έντονα στο πετσί τους αυτό).
Από την άλλη όμως, η αξία του σεβασμού ήταν ιδιαίτερα ψηλά μέσα στη μέση ελληνική οικογένεια: να μάθεις να σέβεσαι τους άλλους ήταν κάτι με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές ολόκληρες παιδιών ακόμη (ή συνήθως) και με τη μέθοδο της «ράβδου».
Η ιδεολογική ριζοσπαστικοποίηση της μεταπολίτευσης υπονόμευσε τις καθιερωμένες κοινωνικές ιεραρχίες. Ο ηλικιωμένος καθηγητής σου, για παράδειγμα, έπαψε να θεωρείται πηγή κοινωνικής αυθεντίας και αξιοσέβαστο πρόσωπο. Τώρα μπορείς να τον χλευάζεις δημόσια, να του χτίζεις το γραφείο ή να τον κρατάς όμηρο για ώρες. Αν χρειαστεί μπορείς και να τον χτυπήσεις (όχι πολύ, ίσα-ίσα για «συμμόρφωση»).
Το ίδιο μπορείς να κάνεις και με τους αντιπροσώπους (που εσύ ψήφισες) στο Κοινοβούλιο ή οποιονδήποτε άλλο φορέα υποτιθέμενου κύρους ή εξουσίας. Η ατομική ή συλλογική επιδίωξη, το «έτσι θέλω» έγινε για πολλούς η μόνη νομιμοποιητική δύναμη (παρατηρήστε πώς συμπεριφέρονται πολλοί συνδικαλιστές). Η μεταπολίτευση έθεσε άλλες προτεραιότητες και η παλιά τάξη πραγμάτων έπρεπε να υποχωρήσει. Εξάλλου, όπως το είχε πει ο Α. Παπανδρέου: δεν υπάρχουν θεσμοί παρά μόνο ο λαός.

Ο σεβασμός ως αξία έχασε τη σημασία του, λοιπόν, αλλά μήπως γίναμε πιο ανεκτικοί; Κάθε άλλο. Καθετί διαφορετικό ως άποψη ή στάση ζωής προσλαμβάνεται ως απαράδεκτο και ως πρόκληση: Δείτε την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και θα το αντιληφθείτε γρήγορα: φωνές και ύβρεις, προσβολές κάθε είδους. Στο Κοινοβούλιο η κατάσταση είναι οικτρή. Μπορεί να σας φαίνεται παλιομοδίτικο (ίσως να φταίει ότι μεγαλώνω κιόλας), αλλά συγκινούμαι όταν ακούω αγορεύσεις παλιών κοινοβουλευτικών.
Μήπως όμως οι πολίτες μεταξύ τους συζητούν καλύτερα; Παρατηρήστε τους διαλόγους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η υπεραφθονία λεκτικής βίας με εκπλήσσει αρνητικά, με σοκάρει. Μερικές φορές αναρωτιέμαι πόση πολλή ηδονή μπορεί να προσφέρει σε κάποιους η τάση να ξεφτιλίζουν και να υποβιβάζουν τον συνομιλητή τους και αυτόν που απλώς διαφωνεί μαζί τους.
Ίσως εδώ να βρίσκεται η ρίζα της επιτυχίας του ιδιότυπου χιούμορ του Λαζόπουλου: στη χαρά που πολλοί παίρνουν όταν βλέπουν αυτούς που δεν συμφωνούν μαζί τους να ταπεινώνονται έστω και μέσω της σάτιρας (ή με πρόσχημα αυτήν).
Και ύστερα απορούμε για την ανάπτυξη μορφών εξτρεμισμού. Στην πραγματικότητα, η λεκτική βία και η ισοπέδωση της διαφορετικής άποψης δεν είναι παρά ο προθάλαμος της σωματικής βίας και του αυταρχισμού. Όταν αποκαλείς τον άλλον δωσίλογο, πουλημένο, φασίστα, προδότη, γιατί απορείς στη συνέχεια αν κάποιοι θερμοκέφαλοι πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα;

«Birdy»: Ο προσομοιωτής που σε κάνει να πετάς σαν τα πουλιά!

Μια επιστημονική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης παρουσίασε πρόσφατα έναν προσομοιωτή πτήσης με το όνομα Birdy.

Ουσιαστικά εισάγει τον χρήστη σε ένα εντυπωσιακό περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, όπου έχεις την αίσθηση ότι πετάς. Αυτό που βλέπουν μπροστά τους οι χρήστες είναι αυτό που θα έβλεπε ένα πουλί, χάρις στη συσκευή που περιλαμβάνει γυαλιά,ειδικό σύστημα ακουστικών, σούπερ αίσθηση του ήχου, της όσφρησης και του αέρα.

«Μερικές φορές είναι τρομακτικό. Για παράδειγμα ότι κάνεις βουτιά με το κεφάλι. Βουτάς προς το έδαφος πραγματικά πολύ γρήγορα. Είναι εντυπωσιακό» δήλωσε ο Φάμπιαν Τρόξλερ, φοιτητής ντιζάιν που δοκίμασε τον προσομοιωτή.
Ανάλογα με την ταχύτητα του πουλιού, ο προσομοιωτής ρυθμίζει το ρεύμα του αέρα. Η αίσθηση της όσφρησης στηρίζεται στο τοπίο που αλλάζει και φέρνει μυρωδιές από το δάσος, το έδαφος και τα δέντρα. Τα γυαλιά επιτρέπουν να έχουμε οπτικό πεδίο 360 μοιρών και σε τρεις διαστάσεις. Το πρότζεκτ χρειάστηκε έναν χρόνο για να ολοκληρωθεί.
«Ήταν εξαντλητικό. Είχαμε μεγάλη πίεση. Δουλεύαμε μόνο τρία – τέσσερα άτομα σ’ αυτό το πρότζεκτ. Τα κάναμε όλα, από την αρχή μέχρι το τέλος. Τα ηλεκτρονικά συστήματα, το λογισμικό, το hardware. Είχαμε πολλή δουλειά» εξήγησε ο Μαξ Ράινερ, επικεφαλής του πρότζεκτ.
Στόχος των εφευρετών του προσομοιωτή δεν είναι απλώς να προσφέρουν μια μοναδική αίσθηση εικονικής πραγματικότητας, αλλά να ευαισθητοποιήσουν παράλληλα τον κόσμο, όσον αφορά την προστασία των πουλιών.
«Κάναμε μια συνάντηση όπου ανταλλάξαμε αρχικά ιδέες. Αντιληφθήκαμε ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να ενημερώσουμε τους επισκέπτες για την προστασία των πουλιών και τη μαγεία του να πετάς, από το να φτιάξουμε έναν προσομοιωτή που θα σου επιτρέπει να πετάς όπως ένα πουλί» τόνισε ο Μαξ Ράινερ.
Ίσως η τεχνολογία στον 21ο αιώνα επιτρέψει κάποια στιγμή στον άνθρωπο να εκπληρώσει στην αληθινή ζωή, ένα από τα πιο παλιά του όνειρα: να πετάξει χωρίς κίνδυνο, όπως κάνουν τα πουλιά.