Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017

ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ: Βίοι Φιλοσόφων - Ἀνάχαρσις (1.104-1.105)

[1.104] Τὸ ἔλαιον μανίας φάρμακον ἔλεγε διὰ τὸ ἀλειφομένους τοὺς ἀθλητὰς ἐπιμαίνεσθαι ἀλλήλοις. «πῶς,» ἔλεγεν, «ἀπαγορεύοντες τὸ ψεύδεσθαι ἐν ταῖς καπηλείαις φανερῶς ψεύδονται;» καὶ θαυμάζειν φησὶ πῶς Ἕλληνες ἀρχόμενοι μὲν ἐν μικροῖς πίνουσι, πλησθέντες δὲ ἐν μεγάλοις. ἐπιγράφεται δὲ αὐτοῦ ταῖς εἰκόσι· γλώσσης, γαστρός, αἰδοίων κρατεῖν. ἐρωτηθεὶς εἰ εἰσὶν ἐν Σκύθαις αὐλοί, εἶπεν, «ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄμπελοι.» ἐρωτηθεὶς τίνα τῶν πλοίων εἰσὶν ἀσφαλέστερα, ἔφη, «τὰ νενεωλκημένα.» καὶ τοῦτο ἔφη θαυμασιώτατον ἑωρακέναι παρὰ τοῖς Ἕλλησιν, ὅτι τὸν μὲν καπνὸν ἐν τοῖς ὄρεσι καταλείπουσι, τὰ δὲ ξύλα εἰς τὴν πόλιν κομίζουσι. ἐρωτηθεὶς πότεροι πλείους εἰσίν, οἱ ζῶντες ἢ οἱ νεκροί, ἔφη, «τοὺς οὖν πλέοντας ποῦ τίθης;» ὀνειδιζόμενος ὑπὸ Ἀττικοῦ ὅτι Σκύθης ἐστίν, ἔφη, «ἀλλ᾽ ἐμοῦ μὲν ὄνειδος ἡ πατρίς, σὺ δὲ τῆς πατρίδος.»

[1.105] ἐρωτηθεὶς τί ἐστιν ἐν ἀνθρώποις ἀγαθόν τε καὶ φαῦλον, ἔφη, «γλῶσσα.» κρεῖττον ἔλεγεν ἕνα φίλον ἔχειν πολλοῦ ἄξιον ἢ πολλοὺς μηδενὸς ἀξίους. τὴν ἀγορὰν ὡρισμένον ἔφη τόπον εἰς τὸ ἀλλήλους ἀπατᾶν καὶ πλεονεκτεῖν. ὑπὸ μειρακίου παρὰ πότον ὑβρισθεὶς ἔφη, «μειράκιον, ἐὰν νέος ὢν τὸν οἶνον οὐ φέρῃς, γέρων γενόμενος ὕδωρ οἴσεις.»
Εὗρε δ᾽ εἰς τὸν βίον ἄγκυράν τε καὶ κεραμικὸν τροχόν, ὥς τινες.
Καὶ ἐπέστειλεν ὧδε·

 Ἀνάχαρσις Κροίσῳ
Ἐγώ, βασιλεῦ Λυδῶν, ἀφῖγμαι εἰς τὴν τῶν Ἑλλήνων, διδαχθησόμενος ἤθη τὰ τούτων καὶ ἐπιτηδεύματα. χρυσοῦ δ᾽ οὐδὲν δέομαι, ἀλλ᾽ ἀπόχρη με ἐπανήκειν ἐς Σκύθας ἄνδρα ἀμείνονα. ἥκω γοῦν ἐς Σάρδεις, πρὸ μεγάλου ποιούμενος ἐν γνώμῃ τοι γενέσθαι.

***
[1.104] Έλεγε ότι το λάδι είναι ένα φάρμακο που φέρνει τρέλα, αφού οι αθλητές αλείφονται με αυτό και αμέσως μετά συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον σαν τρελοί. «Πώς είναι δυνατό», έλεγε, «οι Έλληνες να απαγορεύουν το ψέμα, και όμως να ψεύδονται τόσο φανερά στο μικροεμπόριο;»
Έλεγε επίσης ότι δεν μπορεί να καταλάβει πώς γίνεται στην αρχή του συμποσίου οι Έλληνες να πίνουν σε μικρά ποτήρια και όταν πια είναι πλήρεις, σε μεγάλα. Στα αγάλματά του υπάρχει η ακόλουθη επιγραφή: «Να συγκρατείς τη γλώσσα σου, το στομάχι σου, τις σεξουαλικές σου επιθυμίες». Όταν τον ρώτησαν αν υπάρχουν αυλοί στη Σκυθία, απάντησε «Μα ούτε αμπέλια». Όταν τον ρώτησαν ποιά πλοία είναι τα πιο ασφαλή, είπε: «Τα τραβηγμένα στη στεριά». Είπε επίσης ότι ένα από τα πιο περίεργα πράγματα που είδε στην Ελλάδα είναι και τούτο: αφήνουν τον καπνό στα βουνά και κουβαλούν στην πόλη τα ξύλα. Όταν τον ρώτησαν ποιοί είναι πιο πολλοί, οι ζωντανοί ή οι πεθαμένοι, απάντησε: «Κι αυτούς που ταξιδεύουν στη θάλασσα πού τους βάζεις;» Όταν ένας Αθηναίος του προσήψε ότι είναι Σκύθης, «Μπορεί η πατρίδα μου να είναι όνειδος για μένα, εσύ όμως είσαι όνειδος για την πατρίδα σου».

[1.105] Όταν τον ρώτησαν ποιό πράγμα είναι στον άνθρωπο καλό και μαζί κακό, απάντησε: «Η γλώσσα». Καλύτερα, έλεγε, να έχεις έναν μόνο φίλο μεγάλης αξίας παρά πολλούς χωρίς καμιά αξία. Η αγορά, έλεγε, είναι ένας τόπος προορισμένος για την αλληλοεξαπάτηση και την πλεονεξία. Όταν σε συμπόσιο τον πρόσβαλε κάποιος νεαρός, αυτός του είπε: «Αν, παλικάρι μου, τώρα που είσαι νέος δεν αντέχεις το κρασί, γέρος θα κουβαλάς νερό.»
Σύμφωνα με μερικούς, εφεύρε για τις ανάγκες της ζωής την άγκυρα και τον τροχό του αγγειοπλάστη.
Έγραψε και την ακόλουθη επιστολή:

Ο Ανάχαρσης στον Κροίσο
Εγώ, βασιλιά της Λυδίας, ήρθα στην χώρα των Ελλήνων για να μάθω τις συνήθειες και τις ασχολίες τους. Από χρυσάφι δεν έχω ανάγκη· μου φτάνει να γυρίσω πίσω στη Σκυθία καλύτερος άνθρωπος. Εν πάση περιπτώσει, θα ᾽ρθω στις Σάρδεις, γιατί το θεωρώ πολύ σημαντικό να χαρώ τα φιλικά σου αισθήματα.

Ο Σωκράτης και τα αδιέξοδα της θεϊκής ηθικής

«Εσείς, ούτε σε αυτό να πιστεύετε αβασάνιστα τον θεό, αλλά να εξετάζετε χωριστά καθεμιά από τις φράσεις του» Απολογία Σωκράτους, Ξενοφών
 
Στον Πλατωνικό διάλογο Ευθύφρων, ο Σωκράτης καταφτάνει στη βασίλειο στοά γιατί μόλις έμαθε ότι κάποιος τον κατηγορεί για ασέβεια προς τους θεούς και διαφθορά των νέων. Μόλις φτάνει, βρίσκει τον Ευθύφρωνα, ο οποίος είναι εκεί γιατί αυτός ο ίδιος κατηγορεί κάποιον, για μια παρεκτροπή παρόμοια με του Σωκράτη. Όταν ρωτάει τον Ευθύφρωνα για λεπτομέρειες, του λέει πως κατηγορεί τον πατέρα του, επειδή έκανε έναν άδικο φόνο, δηλαδή κάτι «ανόσιο». Είχε πιάσει έναν εργάτη που σκότωσε έναν υπηρέτη του, και αφού τον έδεσε και τον έριξε σε λάκκο, έστειλε να του φέρουν έναν εξηγητή (οι εξηγητές ήταν νομομαθείς που ερμήνευαν ασάφειες και κενά της νομοθεσίας). Τον παράτησε όμως δεμένο και μόνο του, με συνέπεια να πεθάνει από την πείνα, το κρύο και τα δεσμά. Ο Σωκράτης εκφράζει τη χαρά του που βρίσκει την ευκαιρία να μάθει τι ακριβώς θεωρείται «όσιο» και τι «ανόσιο», αφού ο ίδιος δεν ξέρει, και ουσιαστικά αυτό είναι το κατηγορητήριο εναντίον του. Ο Ευθύφρων είχε τη φήμη ότι ήταν σοφός περί του θέματος (ήταν μάντης και θεολόγος), αλλά και το γεγονός ότι κατηγορεί τον πατέρα του, δείχνει ότι πρέπει να είναι απόλυτα σίγουρος για τη γνώση του αυτή, αφού φτάνει στο σημείο να οδηγήσει απέναντι στους δικαστές ένα τόσο κοντινό του πρόσωπο.
 
Με άλλα λόγια, αν είναι να διακινδυνεύσει το μέλλον του πατέρα του, καλά θα κάνει να ξέρει για τι πράγμα μιλάει. Αφήνοντας λοιπόν προσωρινά την δικιά του υπόθεση, αρχίζει την ανάκριση του θεολόγου, ενδιαφερόμενος (δήθεν;) να μάθει από αυτόν τι είναι όσιο, κάτι που ίσως τον βοηθήσει και στην δική του δίκη.
 
Η αφήγηση του Πλάτωνα μας παρουσιάζεται με την προσπάθεια ορισμού μιας έννοιας – «τι είναι όσιο;» – αλλά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον προβληματισμό αυτόν και σαν αφορμή για να δείξει πως το κατηγορητήριο εναντίον του δασκάλου του ήταν άδικο. Ο διάλογος γράφτηκε μετά την θανάτωση του φιλοσόφου, και μας δείχνει και τον λόγο που θανατώθηκε. Ο Σωκράτης δεν αναγνώριζε την αυθεντία κανενός, και όποιον συναντούσε που ισχυριζόταν ότι είναι σοφός, τον ανέκρινε για να μελετήσει τι ακριβώς ξέρει, και εν τέλει να του αποδείξει ότι δεν ξέρει τίποτα. Κάτι που όμως ενοχλούσε, και που δημιούργησε έχθρες και καχυποψία εναντίον του, συκοφαντία και κακή φήμη, που στο τέλος τον οδήγησαν στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι δήθεν ήταν άθεος και βλάσφημος και ότι διέφθειρε τους νέους με αυτά που δίδασκε. Τι καλύτερο λοιπόν για τον Πλάτωνα, από το να μας παρουσιάσει έναν Σωκράτη που αναζητά να μάθει αυτά που υποτίθεται ότι δίδασκε (και με τα οποία διέφθειρε όσους τον άκουγαν), και να αναζητά την έννοια του οσίου, δηλαδή την έννοια της ηθικής (στον διάλογο το «όσιο» ταυτίζεται με ό,τι είναι καλό, ωραίο, δίκαιο), με θεολογικούς όρους. Ο Πλάτωνας δηλαδή μας δείχνει ταυτόχρονα ότι ο Σωκράτης ούτε δίδασκε (αφού δεν γνώριζε) ούτε ήταν άθεος και βλάσφημος (αφού μιλώντας για την έννοια του οσίου την ενάλλασσε με την έννοια του δικαίου και μάλιστα έχοντας σαν κέντρο του προβληματισμού του τις επιθυμίες των θεών), αλλά και ότι πρόσβαλε και ενοχλούσε τους συνομιλητές του (πράγμα που αποτέλεσε την πραγματική αιτία θανάτου του).
 
Ο Ευθύφρων υποστηρίζει πως ό,τι είναι αγαπητό στους θεούς είναι όσιο, και ό,τι είναι θεομίσητο είναι ανόσιο. Ο Σωκράτης όμως λέει πως, όπως και οι άνθρωποι, οι θεοί διαφωνούν για το τι είναι δίκαιο, ωραίο ή καλό. Πώς λοιπόν θα ξέρουμε τι είναι όσιο, αφού δεν ξέρουμε τι είναι αγαπητό στους θεούς, και μάλιστα τη στιγμή που και οι ίδιοι οι θεοί δεν συμφωνούν μεταξύ τους γι’ αυτό; Είναι λογικό για τον Σωκράτη να αναρωτηθεί κάτι τέτοιο, αφού στον πολυθεϊστικό κόσμο που ζούσε, με τους θεούς να φέρονται με όση συνέπεια διαθέτουν και οι άνθρωποι, ο κάθε θεός διάλεγε στρατόπεδα ανάλογα με την δικιά του ιδιοσυγκρασία. Στον πόλεμο της Τροίας, για παράδειγμα, άλλοι θεοί ήταν με το μέρος των Τρώων και άλλοι με τους Αχαιούς. Πώς λοιπόν θα ξέρουμε εμείς οι άνθρωποι τι είναι όσιο, αφού και οι θεοί οι ίδιοι διαφωνούν γι’ αυτό;
 
Η απάντηση που δίνει ο Ευθύφρων είναι πως όσιο είναι αυτό που όλοι οι θεοί θεωρούν αρεστό. Είναι κάποια πράγματα δηλαδή, για τα οποία ξέρουμε ότι σίγουρα είναι αρεστά σε όλους τους θεούς και άλλα που σίγουρα όλοι οι θεοί μισούν. «Οι θεοί δεν διαφωνούν μεταξύ τους σχετικά με το θέμα τούτο, ότι δεν πρέπει να τιμωρείται όποιος σκοτώνει κάποιον άδικα» του λέει για να του δείξει πόσο σίγουρος είναι πως έχει δίκιο που κατηγορεί τον πατέρα του για άδικο φόνο. Ο Σωκράτης όμως δεν αρκείται σε αυτήν την απάντηση, ούτε στο παράδειγμα του άδικου φόνου: «Γιατί, μήπως άκουσες, Ευθύφρων, κάποιον άνθρωπο να αμφισβητεί ότι δεν πρέπει να τιμωρείται όποιος διαπράττει φόνο άδικα;». Δεν χρειαζόμαστε τους θεούς να μας πουν αν πρέπει να τιμωρείται ο αδικοπραγήσας. Κανένας δεν υπερασπίζεται τον εαυτό του λέγοντας ότι, ναι μεν έπραξε άδικα, αλλά δεν του αρμόζει τιμωρία μόνο υποστηρίζει ότι δεν αδίκησε. Το πρόβλημα παραμένει: πώς θα ξέρουμε αν κάτι είναι δίκαιο ή όχι; Ο Σωκράτης λοιπόν αναρωτιέται αν όσιο είναι κάτι επειδή αρέσει στους θεούς, ή αν αρέσει στους θεούς επειδή είναι όσιο.
 
Ο Σωκράτης κάνει μια πολύ σημαντική ερώτηση, που ακόμα μας προβληματίζει. Από πού προέρχεται η ηθική; Ο θεός είναι ο συγγραφέας των ηθικών αξιών ή απλά τις επαναλαμβάνει και τις επιβάλλει; Και αν ισχύει το δεύτερο, ποια είναι η πηγή τους; (Σ’ αυτήν την περίπτωση η απάντηση ίσως βρίσκεται στους μεταφυσικούς στοχασμούς ηθικών φιλοσόφων ή στις υλιστικές προσεγγίσεις βιολόγων και κοινωνιολόγων ή ίσως τελικά ανιχνευτεί μετά από χιλιάδες σελίδες ερευνών της νευροεπιστήμης˙ αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
 
Ο Σωκράτης (σε αυτόν τον διάλογο) επικεντρώνεται στη σχέση του δικαίου με τη θεϊκή επιθυμία. Και αν προβληματίζεται από το γεγονός ότι οι θεοί δε συμφωνούν μεταξύ τους, ο μονοθεϊσμός προσφέρει φαινομενικά μια λύση, με την ύπαρξη ενός μόνο, αιώνιου και παντογνώστη θεού, που πρέπει να γνωρίζει τι είναι δίκαιο και τι είναι άδικο και προτείνεται να μας το πει, ώστε να ζήσουμε σωστά. Αν ο θεός έχει απαγορεύσει κάτι, σίγουρα είναι αμαρτία. Αρκεί όμως αυτό; Θα έπαυε ο Σωκράτης τη συζήτηση εδώ; Γιατί κάτι είναι αμαρτία; Επειδή το απαγορεύει ο θεός; Ή μήπως ο θεός το απαγορεύει επειδή είναι αμαρτία; Ο θεός μας δίνει ηθικές αξίες, ή τις γνωρίζουμε από πριν και τις βάζουμε στο στόμα του;
 
Στον Χριστιανισμό, ο μονοθεϊστικός θεός μας έχει δώσει τις απόψεις του γραπτά˙ ξέρουμε τι είναι θεάρεστο και τι θεομίσητο από τη Βίβλο. Ένας θεολόγος ίσως να έλεγε πως, ό,τι προστάζει ο θεός είναι καλό και ταυτόχρονα ό,τι είναι καλό το προτείνει και ο θεός. Αυτό όμως δεν φαίνεται να πείθει τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος απορρίπτει ρητά τη Βίβλο, όταν σε αυτήν αναγράφεται, π.χ., πως αν κάποιος βρει ότι η σύζυγός του δεν είναι παρθένα την πρώτη νύχτα του γάμου τους, πρέπει να τη λιθοβολήσει μέχρι θανάτου έξω από τη πόρτα του πατέρα της (Δευτερονόμιο 22:13-21). Αυτό σίγουρα δεν το θεωρούμε σωστό, δίκαιο, καλό, ηθικό. Αντιθέτως, το θεωρούμε ανήθικο και χυδαίο. Κι όμως, είναι κάτι που προστάζει ο θεός. Άρα, το «ό,τι λέει ο θεός είναι ηθικό» δεν ισχύει.
 
Ούτε ισχύει όμως και το «ό,τι είναι ηθικό, αυτό προτείνει και ο θεός». Στην Βίβλο, για όποιον ψάχνει σαν τον Σωκράτη να ορίσει την ηθική με θεολογικούς όρους, υπάρχουν πολλές άλλες προσταγές και απαγορεύσεις όπου μπορεί να απευθυνθεί, με κύριο σημείο τον Δεκάλογο.
 
 Όμως, στην εντολή «ουκ επιθυμήσεις το σπίτι, την γυναίκα, τους είλωτες, τα ζώα ή οτιδήποτε άλλο του γείτονα» (Έξοδος 20:17), βρίσκουμε την ομαδοποίηση της γυναίκας μαζί με ζώα, δούλους και υλικά αγαθά του άλλου (και μάλιστα με τη γυναίκα δεύτερη στη σειρά), κάτι που μάλλον προδίδει την ταυτότητα του συγγραφέα (άνδρας), παρά μας προσφέρει μια χρήσιμη οδηγία για το πώς να ζήσουμε μια καλή ζωή. Ποιος θα έλεγε σήμερα αυτήν την πρόταση χωρίς να συναντήσει την απέχθειά μας για τον προφανή μισογυνισμό του, αφού περιλαμβάνει τη γυναίκα στην περιουσία του συζύγου της; Η απαγόρευση δε της ίδιας της σκέψης απόκτησης κάποιου πράγματος που ανήκει σε άλλον (δηλαδή η απαγόρευση της επιθυμίας) είναι μάλλον αποπροσανατολιστική. Οι ποινικοποίηση των επιθυμιών μας θυμίζει περισσότερο τα «εγκλήματα σκέψης» του 1984 που συνέβαλαν στην ολοκληρωτική υποδούλωση των υποτελών του Μεγάλου Αδερφού, παρά τα λόγια ενός πανάγαθου θεού. Γιατί οι πράξεις είναι που κάνουν κακό, όχι οι σκέψεις.
 
Το «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, για να γίνεις μακροχρόνιος επάνω στη γη, που σου δίνει ο Κύριος ο θεός σου» (Έξοδος 20:12), το συναντάμε και σε άλλες θρησκείες, αν και όχι σε τόσο απόλυτη μορφή. Προφανώς, ένας αλκοολικός γονιός που κακοποιεί τα παιδιά του δεν αξίζει τον σεβασμό τους, και ο κοσμικός νόμος δεν θεωρεί τέτοια σχέση σαν ελαφρυντικό σε περιπτώσεις κακοποίησης (μάλλον το αντίθετο). Ο σεβασμός, όπως και η αγάπη, είναι κάτι που το κερδίζουμε, δεν μπορεί να απαιτηθεί. Αν λοιπόν η φράση αναγνωστεί απόλυτα είναι άτοπη, ενώ αν αναγνωστεί κριτικά γίνεται κοινότοπη˙ ποιος χρειάζεται κάποιον θεό για να νιώσει το χρέος του προς τους γονείς που τον μεγάλωσαν δίκαια; Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η αρετή συνοδεύεται από την υπόσχεση ανταμοιβής (μακροζωίας), και όπως και άλλες εντολές που μας έρχονται με την απειλή τιμωρίας, δεν προτείνεται ως αυτοσκοπός. Δεν αρκεί να κάνουμε ή να μην κάνουμε κάτι επειδή είναι καλό ή κακό, αλλά για να κερδίσουμε μια ανταμοιβή ή να αποφύγουμε μια τιμωρία.
 
Το μόνο που μένει* είναι το τρίπτυχο «ου κλέψεις, ου φονεύσεις, ου ψευδομαρτυρήσεις». Είναι εντολές που συναντάμε σε κάθε θρησκεία που λατρεύεται στη Γη, και δεν εξαρτώνται από την ιδιοσυγκρασία του εκάστοτε θεού. Σε ποιον θεό θα αναγνωρίζαμε σοφία, αν δεν καταδίκαζε το ψέμα, το κλέψιμο ή τον φόνο; Ποια θρησκεία που θα έλεγε ότι το ψέμα δεν είναι αμαρτία (ή έστω ότι «δεν πειράζει») θα άξιζε τη λατρεία οποιουδήποτε; Όπως λέει κι ο Σωκράτης «κανένας θεός ή άνθρωπος δεν τολμά να πει τούτο, ότι δεν πρέπει να τιμωρείται ο άδικος». Και όλοι οι άνθρωποι ξέρουν ότι το να σκοτώνεις είναι άδικο, γιατί οι άνθρωποι ξέρουν από μόνοι τους τι είναι ηθικό και τι είναι κακό. Αν οι Εβραίοι της Παλιάς Διαθήκης περίμεναν τον θεό να τους πει ότι ο φόνος «είναι κάτι κακό», μάλλον δεν θα είχαν καταφέρει να φτάσουν καν μέχρι το Όρος Σινά για να παραλάβουν τις Δέκα Εντολές. Ο θεός δεν έχει τη δύναμη να μην καταδικάσει το φόνο.
 
Οι ηθικές αξίες λοιπόν δεν πηγάζουν από τη διδασκαλία του θεού ή του Ιησού. Και δεν χρειάζεται να μείνουμε στις Δέκα Εντολές˙ ούτε οι υπόλοιπες ηθικές αξίες του Χριστιανισμού δεν οφείλονται σε αυτόν, αλλά μπορούν να ανιχνευτούν σε παλιότερους πολιτισμούς. Ο λεγόμενος Χρυσός Κανόνας («κάνε στους άλλους ό,τι θα ήθελες να κάνουν σε σένα») προέρχεται από τον Κομφούκιο (απ’ όσο γνωρίζουμε – μπορεί να είχε ήδη διατυπωθεί και νωρίτερα) και το «αγάπα τους εχθρούς σου» το βρίσκουμε στον Τζαϊνισμό, τον Βουδισμό, τον Ταοϊσμό και αλλού. Άρα ο Χριστιανισμός όχι μόνο δεν δημιούργησε τις διδαχές αυτές, αλλά ούτε την αποκλειστικότητά τους έχει, είτε ιδωθεί σαν θρησκεία είτε σαν σύστημα ιδεών (ο Βουδισμός για παράδειγμα δεν είναι θρησκεία και μοιράζεται πολλές ηθικές αξίες των αβρααμικών θρησκειών).
 
Θα μπορούσε κάποιος να πει βέβαια, πως όσα από τα παραπάνω αποτελούν προτροπές σε πράξεις (όπως ο λιθοβολισμός της μη παρθένας) ή σκέψεις (όπως η θέαση της γυναίκας σαν περιουσία) που σήμερα θεωρούνται ανήθικες, προκύπτουν ως τέτοιες μόνο αν τις δούμε αναχρονιστικά. Ότι δηλαδή είναι άδικο να κρίνουμε τις απόψεις ανθρώπων που ζούσαν 3.000 χρόνια πριν, με σύγχρονη οπτική. Πρέπει λοιπόν να επιλέξουμε τις ηθικές προσταγές του θεού με τις οποίες συμφωνούμε κι εμείς. Αυτό παρουσιάζει ένα λογικό πρόβλημα, αφού αναιρούμε εδώ, κάτι που μέχρι τώρα, σιωπηλά, το θεωρήσαμε δεδομένο (ότι η Βίβλος είναι ο λόγος του θεού, στον οποίον δεν μπορούμε να παρέμβουμε). Ακόμα κι έτσι όμως, προκύπτει ότι οι ηθικές προσταγές δεν μπορεί να προέρχονται από τον θεό, αλλά οι άνθρωποι τις ξέρουν ήδη, και καλούνται μόνο να διαγράψουν από τη Βίβλο όσες δεν περιλαμβάνονται στο σύστημα αξιών της εποχής. Ή, όπως θα έλεγε ο Σωκράτης σε έναν μονοθεϊστή Ευθύφρωνα, «κάτι, αρέσει στον θεό, επειδή είναι ηθικό», και όχι «είναι ηθικό επειδή αρέσει στον θεό». Άρα από ό,τι φαίνεται, η θεϊκή ηθική ακολουθεί την ανθρώπινη, και όχι το αντίστροφο. Έτσι όμως, παραμένει το ερώτημα «γιατί κάτι είναι αμαρτία;» ή «από πού προέρχεται η ηθική;». Η επιμονή να την συνδέουμε με τον θεό δεν μας δίνει απαντήσεις. Δεν χρειαζόμαστε καμιά θρησκεία για να μάθουμε τι είναι ηθικό ή για να γίνουμε ηθικοί, μόνο νομίζουμε ότι τις χρειαζόμαστε.
 
Αλλά και να μην κάνουμε την παραπάνω παραδοχή, αν δηλαδή αναζητήσουμε τις ηθικές αρχές αποκλειστικά στις διδαχές της θρησκείας (με τον ίδιο τρόπο που και ο Σωκράτης και ο Ευθύφρων προσεγγίζουν τον προβληματισμό τους για το τι είναι δίκαιο, στη σχέση των ανθρώπων με τα θεία), παραμένουν οι Δέκα Εντολές, και άλλες προτροπές του θεού και του Ιησού, σαν προσταγές συμπεριφοράς ενός παντοδύναμου θεού, που αν τον παρακούσουμε θα μας τιμωρήσει με τη χειρότερη δυνατή τιμωρία, και αν τον υπακούσουμε θα μας ανταμείψει με τη μεγαλύτερη δυνατή ανταμοιβή, ακόμα κι αν διαφωνούμε με κάποιες από αυτές. Η έννοια της αμαρτίας δηλαδή, παραμένει και διαφοροποιείται από την έννοια της ανηθικότητας. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε, μας διδάσκει η θρησκεία (ή τουλάχιστον, η Βίβλος), δεν είναι κάτι που θα αυξήσει την ανθρώπινη ευημερία, αλλά αυτό που λέει ο θεός. Καλός Χριστιανός δεν είναι ο ηθικός Χριστιανός, αλλά ο υπάκουος.
 
Ο Σωκράτης, σαν πολυθεϊστής, μπορούσε να αναζητήσει μόνος του τι είναι καλό και τι όχι, αφού δεν υπήρχε μία αυθεντία που θα του δώσει μια τελεσίδικη απάντηση. Ίσως να έκανε την ίδια αναζήτηση αν εντόπιζε τις αντιφάσεις στα λόγια ενός μοναδικού θεού, όπως τις βρίσκουμε στη Βίβλο. Οι δικοί του θεοί, που όλους αναγνώριζε σαν σοφούς, ήταν ιδιοσυγκρασιακοί, ο καθένας έλεγε άλλα. Ίσως γι’ αυτό και ο διάλογος δεν καταλήγει σε κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα για το τι είναι όσιο και τι ανόσιο. Ο Ξενοφώντας στην Απολογία Σωκράτους παρουσιάζει τον φιλόσοφο να λέει σχετικά με τον χρησμό της Πυθίας πως «έκρινε ότι υπερτερώ κατά πολύ από τους άλλους ανθρώπους. Εσείς, ούτε σε αυτό να πιστεύετε αβασάνιστα τον θεό, αλλά να εξετάζετε χωριστά καθεμιά από τις φράσεις του»
 
Έτσι κι εμείς, αν αναζητήσουμε κάποιον ηθικό προσανατολισμό στη βιβλική αφήγηση, είτε θα απογοητευτούμε αν κάνουμε μια κυριολεκτική ανάγνωσή της (αφού θα συναντήσουμε πράγματα που θεωρούμε ανήθικα να παρουσιάζονται σαν προσταγές) είτε θα αναγκαστούμε να ερμηνεύσουμε, να εκλογικεύσουμε ή να παραφράσουμε αυτά που θα βρούμε, για να ταιριάζουν στα δικά μας προϋπάρχοντα ηθικά κριτήρια. Μα αν έχουμε ήδη ηθικά κριτήρια, γιατί να αναζητήσουμε την ηθική στη Βίβλο; Ποια είναι η ιδιαιτερότητά της σε αυτό το πλαίσιο; Γιατί να μην την θεωρήσουμε σαν ένα ακόμα βιβλίο όπως τόσα άλλα, από το οποίο μόνο να εμπνευστούμε μπορούμε, κόβοντας και ράβοντας ό,τι ήδη μας αρέσει, συμφωνώντας με άλλα, και με άλλα διαφωνώντας;
 
Γιατί και τον Ιησού να συναντούσε ο Σωκράτης, μην ξέροντας πως είναι γιος του θεού, δεν θα του αναγνώριζε κάποια σοφία αυθαίρετα, αφού θα του παρουσιαζόταν στην ανθρώπινη μορφή του, όπως και τόσοι άλλοι που θεωρούνταν σοφοί από τους συνανθρώπους τους. Αλλά θα τον εξέταζε για να βρει αν όντως δικαιολογείται αυτή η φήμη του ή αν νόμιζε πως είναι κάτι που δεν είναι (πώς ξέρει ο Ιησούς αυτά που λέει ότι ξέρει; Έχει πρόσβαση σε γνώση που δεν έχει ο Σωκράτης;). Είναι να αναρωτιέται κανείς, αν αυτός ο διάλογος θα ήταν ο μόνος όπου δεν θα επαληθευόταν ο χρησμός της Πυθίας, πως δεν υπάρχει σοφότερος από τον αυτόν.
----------------
* Παραβλέπουμε τις αρχικές εντολές του δεκαλόγου, όπου βρίσκουμε πιο «αυθαίρετες» απαγορεύσεις, όπως το να μην λατρεύουμε άλλους θεούς, να μην φτιάχνουμε είδωλα και να μην αναφέρουμε το όνομα του θεού άσκοπα, όπως και την προσταγή να τηρούμε το Σάββατο σαν «ιερή μέρα» (με πρώτη εντολή το «εγώ είμαι ο θεός» που δεν είναι καν εντολή, αλλά μάλλον δήλωση). Αυτές οι εντολές λίγη σχέση έχουν με την ηθική, αφού οι πράξεις που μας απαγορεύονται δεν βλάπτουν κανέναν συνάνθρωπο, ούτε και τον θεό φυσικά (πώς θα μπορούσαμε να απειλήσουμε τον θεό εξάλλου;).

Η Μεταφυσική του Έρωτα

Αυτό που Υπάρχει Πραγματικά (το Αρχέγονο Χάος της Ορφικής Θεολογίας και των Τελετουργικών Ύμνων) αποτελεί Μία και Μόνη Πραγματικότητα, που όσο πιο βαθιά βιώνεται  τόσο αποκαλύπτει τον Μοναδικό Χαρακτήρα της. Αυτό που δεν μπορεί να συλληφθεί γίνεται στην μετέπειτα θεολογική και φιλοσοφική γλώσσα ο Υπέρτατος Θεός, Πατέρας των πάντων, ο Δίας.

Πέρα από την Αντίληψη της Παρουσίας, που αποτελεί την Καρδιά, την Ουσία κι Όλη την Έκταση της Ύπαρξης, δεν υπάρχει τίποτα. Αυτό Απλώνεται Παντού. Σε Οντολογικό Επίπεδο λοιπόν όλα είναι Εδώ. Υπάρχουν Μέσα σε Αυτή την Αδημιούργητη Ουσία.

Ό,τι Συμβαίνει και Φαίνεται να συμβαίνει, δεν γίνεται σε Οντολογικό Επίπεδο αλλά σε Αντιληπτικό, που είναι κάτι διαφορετικό. Μπορεί να υπάρχει Πλήρης Αντίληψη της Ουσίας (Αντίληψη) κι αυτή η Πρωτογενής Αντίληψη που Αντιλαμβάνεται το Είναι, την Ενότητα της Ύπαρξης, Αυτό είναι ο Έρωτας των Ύμνων που εκφράζεται ακριβώς σαν Παγκόσμια Δύναμη Ενότητα της Ύπαρξης και σαν Τάση προς Συνειδητοποίηση Αυτής της Ενότητας. Στους θεολογικούς κύκλους, ο Έρωτας, στους κατοπινούς (μετά τον Ορφέα) αιώνες, έλαβε την Όψη του Διονύσου, του Γιού του Διός, του Άρχοντα της Δημιουργίας και του Καθοδηγητή των Μυστηρίων.

Στην φιλοσοφική γλώσσα των Φιλοσόφων, πριν τον Πλάτωνα. Αυτή η Ουσία που Υπάρχει από Μόνη της είναι το Ον, το Είναι. Όχι μόνο σαν Βάση της Ύπαρξης, Ουσία της Ύπαρξης, αλλά και σαν Απέραντο Βάθος από το Οποίο Πηγάζουν Όλα. Στην πραγματικότητα οι Φιλόσοφοι μιλούν για το Ον από οντολογική σκοπιά (το Όντως Ον, το Αληθινό Ον, Αυτό που Υπάρχει) και για το Είναι από αντιληπτική άποψη, Αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν Είναι (εμείς τα όντα). Οι Φιλόσοφοι χρησιμοποιούν τον ίδιο όρο «Ον», «Είναι» αλλά με δυο διαφορετικές σημασίες. Ο Πλάτωνας, ακολουθώντας την γραμμή των Φιλοσόφων που προηγήθηκαν, τα διευκρινίζει όλα αυτά. Το Αδημιούργητο, Αυτό που Υπάρχει Πάντα από Μόνο του, επειδή, Οντολογικά, έχει τον Χαρακτήρα της Μοναδικότητας ο Πλάτωνας το Ονομάζει το Εν. Αυτό είναι το Αγαθόν, το Υπέρτατο, η Πηγή κι ο Τελικός Σκοπός των πάντων. Σαν Είναι πρέπει να χαρακτηρισθεί το «τελείως είναι», το επέκεινα της ουσίας, πέρα από το απλό Είναι που αντιλαμβανόμαστε. Η Προσέγγιση του  Αληθινού Είναι είναι αδύνατη, γιατί όσο κι αν η αντίληψη επεκτείνεται στο Άπειρο πάντα υπάρχει δυνατότητα επέκτασης. Η Κίνηση είναι χωρίς όρια. Σε Αντιληπτικό Επίπεδο, έξω από αυτό το Εν, την Μοναδική Πραγματικότητα επικρατεί το «άπειρο» (ασαφές) που συγκεκριμενοποιείται στην «αόριστο δυάδα», το «μικρό και μέγα». Κάθε αντίληψη αποκτά έναν ατομικό χαρακτήρα, μια ιδιαίτερη θέση μέσα στην ύπαρξη, με μια άπειρη ακολουθία κάτω και μια άπειρη ακολουθία πάνω (από εδώ βγαίνει το «μικρό και μέγα»). Αυτές οι αντιλήψεις-ιδέες είναι οι «ειδητικοί αριθμοί» για τους οποίους μιλούσε ο Πλάτωνας. Η αντίληψη, ότι κάθε σύλληψη είναι «αριθμός» («ειδητικός αριθμός») βγαίνει από το απλό γεγονός ότι μπορούμε να φτάσουμε σε κάθε αντίληψη μέσα από μια ακολουθία του ναι-όχι. (Παράδειγμα: το συγκεκριμένο είναι «αυτό», ναι ή όχι; Είναι το άλλο, ναι ή όχι; Κι έτσι συνέχεια μέχρι να αποσαφηνισθεί ο χαρακτήρας του. Αυτή η ακολουθία των ναι-όχι μέσα στην παγκόσμια τάξη των όντων είναι ο «χαρακτήρας» του όντος, ο «αριθμός» του.

Όταν λοιπόν η Αντίληψη Ανοίγεται προς Αυτό που Υπάρχει (το «Τελείως Είναι») το Αντιλαμβάνεται σαν Είναι, σαν μια Ενότητα Ύπαρξης. Το Είναι αποτελεί την Βάση και την Ουσία όλων των πραγμάτων. Μέσα στο Είναι γεννιούνται όλα. Όλα συμμετέχουν στο Είναι (αλλιώς δεν «υπάρχουν»). Το Είναι στο Οποίο Συμμετέχουν όλα αποτελεί (σε Αντιληπτικό Επίπεδο) την Ουσία, το Βάθος, όλων των όντων. Αλλά η Αντίληψη δεν Μένει σε Αυτό το Είναι που είναι στο Βάθος. Έχοντας μια Απεριόριστη Δημιουργική Δύναμη σχηματίζει ιδιαίτερες αντιλήψεις κι έτσι «εισέρχεται» στον κόσμο της ατομικότητας και της πολλαπλότητας (στον κόσμο του νου, των ιδεών-ειδητικών αριθμών). Όλες οι αντιλήψεις όμως δεν είναι παρά επιφανειακές δραστηριότητες – αντιληπτικές καταστάσεις. Η ίδια η αντίληψη της ατομικότητας δεν εφαρμόζεται σε Οντολογικό Επίπεδο (όπου μόνο το Ένα είναι Αληθινό) αλλά ισχύει μόνο σε αντιληπτικό επίπεδο, στον κόσμο των φαινομένων.

Έτσι για να τα αποσαφηνίσουμε όλα αυτά (γιατί και δυσνόητα είναι και δύσκολο να εκφραστούν σε διανοητικό επίπεδο) η Ψυχή που Πηγάζει από το Άγνωστο Βάθος του Ενός Εκδηλώνεται σε Αντιληπτικό Επίπεδο σαν Παγκόσμιο Είναι (Μία και Μοναδική Ψυχή) και πάνω σε αυτή την Αντιληπτική-Υπαρξιακή-Βάση του Είναι εκφράζεται σαν ατομικότητα (σαν νους, νοητικός πυρήνας, αντίληψη ατομικής ύπαρξης, σύνολο προσωπικών αντιλήψεων, δραστηριοτήτων και συμπεριφορών, κλπ.)... Κι είναι Αυτή η Ψυχή με την Ουράνια Προέλευση, με τον Παγκόσμιο Χαρακτήρα, και την ατομική προσωπική δράση που εμψυχώνεται και ενδυναμώνεται και αποκτά συναίσθηση, και μέσω της κατώτερης υλικής ψυχής ενσωματώνεται, εκδηλώνεται δηλαδή στον υλικό κόσμο, μέσα σε ένα σώμα.

Οι Αρχαίοι Σοφοί, κι ο Πλάτωνας, λέγοντας Ψυχή εννοούσαν συνήθως το Πνευματικό Στοιχείο που ενσωματώνεται στο σώμα κι όχι μια ιδιαίτερη λειτουργία που μεσολαβεί ανάμεσα στην Ουράνια Νοητική Ψυχή και το σώμα. Η Ψυχή λοιπόν είναι Μια, η Παγκόσμια Ψυχή, και κάθε ψυχή είναι έκφραση αυτής της Μοναδικότητας. Κάθε ψυχή είναι το Είναι, Συμμετέχει στο Είναι και Ολοκληρώνεται στο Είναι. Όσο κι αν η ψυχή απομακρύνεται επιφανειακά από το Κοινό Είναι, περιπλανώμενη σε ιδιαίτερες αντιλήψεις και προσωπικές εμπειρίες, ούτε αποχωρίζεται από την Μια Βάση, ούτε εγκαταλείπει αυτή την Βαθιά Αίσθηση της Ενότητας εντελώς. Είναι ακριβώς αυτή η Υπαρξιακή Ενότητα που Ωθεί την ψυχή να εξελιχθεί, να αναζητήσει την Ουσία της, το Είναι της. Κι έτσι η ψυχή στην πραγματική της εκδήλωση δεν είναι παρά Τάση προς Ολοκλήρωση, Συνειδητοποίηση της Ενότητας, Ορμή προς την Ενότητα της Ύπαρξης, η Ουσία του Έρωτα.

Η Ψυχή που ενσωματώνεται σε ένα σώμα διαχέεται στο σώμα και συχνά διασκορπίζει τις δυνάμεις της και τον χρόνο της σε επιφανειακές λειτουργίες κι εξωτερικές δραστηριότητες. Θέλοντας ο άνθρωπος να βρει την Αλήθεια για την Ύπαρξή του, την Ουσία του, ή Αυτό από το Οποίο προέρχεται πρέπει να Στραφεί Έσω. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να βρει τίποτα έξω. Όσο κι αν ψάχνει έξω στις αισθήσεις, εκεί υπάρχουν μόνο τα υπόλοιπα πράγματα, αλλά πουθενά Αυτό που τα Περιλαμβάνει όλα. Όσο κι αν επιθυμεί ο άνθρωπος να βρει την Αλήθεια κι αισθάνεται πόσο πολύτιμο είναι αυτό, δεν αρκεί αυτή η συναισθηματική ορμή για να φτάσει στην Αλήθεια. Η σκέψη (η διάνοια κατά τον Πλάτωνα) δεν μπορεί να συλλάβει το Πραγματικό. Λειτουργεί πάντα στο επίπεδο της ατομικότητας και της δυαδικότητας εγώ-κόσμος κι ό,τι συλλαμβάνει είναι πάντα περιεχόμενο της δραστηριότητάς της, κάτι μικρότερο από αυτή την ίδια την σκέψη. Ο Θεός, το Ένα, δεν μπορεί να είναι περιεχόμενο της σκέψης, μια ιδέα, μια αντίληψη, κάτι τόσο μικρό. Ακόμα κι όταν, εγκαταλείποντας όλα αυτά και με Καθαρό Νου (η Νόηση του Πλάτωνα) θεωρούμε την Ενότητα της Ύπαρξης, την Απεραντοσύνη του Είναι, ακόμα κι αυτό δεν είναι παρά μια αντίληψη.

Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην Αντίληψη του Είναι και στο Είναι (το «Τελείως Είναι»). Είναι διαφορετικά Επίπεδα Ύπαρξης. Πρέπει, εγκαταλείποντας τελείως το Αντιληπτικό Επίπεδο, καταργώντας οποιοδήποτε «διαχωρισμό» να Βυθιστούμε στον Θείο Ωκεανό της Αληθινής Ύπαρξης του Ενός. Αυτή είναι η Υπέρτατη Κατάκτηση, Κατάσταση, κι η Αληθινή Ολοκλήρωση του ανθρώπου.

Αν θέλουμε λοιπόν, πραγματικά να Ανυψωθούμε ως το Υπέρτατο Ένα, το Αγαθόν, το «Τελείως Είναι», θα πρέπει να σταματήσουμε να διοχετεύουμε και να διασκορπίζουμε την δύναμη της ψυχής μέσα στο σώμα και τον κόσμο, να αποσύρουμε την συνειδητότητα από το σώμα και τις κατώτερες επιφανειακές λειτουργίες για να Ανυψωθούμε στον Απέραντο Ουρανό της Πραγματικότητας. Αυτό ακριβώς διδάσκονταν (πρακτικά) στα Ιερά Μυστήρια, στους Ορφικούς Θιάσους, στους Πυθαγόρειους Συλλόγους στην Ιερή Ελευσίνα και στους Ουράνιους Δελφούς και στην Ακαδημία του Πλάτωνα, που την είχε δημιουργήσει κατά τα πρότυπα των πυθαγόρειων συλλόγων. Η Ακαδημία ήταν περισσότερο μια κοινότητα, ένα Κοινόβιο Μυημένων, που είχαν σαν σκοπό την Ιερή Ανάβαση, την Αληθινή Μύηση κι όχι ένα «Σχολείο» όπως ήταν η εξωτερική όψη της κι όπως νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, μέχρι σήμερα. Η Ακαδημία σαν «Σχολείο» είναι δημιούργημα της μετα-ελληνικής νεότερης φαντασίας. Η Ακαδημία επιτελούσε ένα Μυητικό Έργο όπως συνέβαινε σε όλους τους Ιερούς Θιάσους, στα Ελευσίνια Μυστήρια και στο Κέντρο των Δελφών.

Αυτή η Ιερή Πρακτική που έχει την  καταγωγή της στον Ορφέα (τουλάχιστον αυτός της έδωσε καθαρή θρησκευτική και φιλοσοφική μορφή) χρησιμοποιούνταν  σε όλους τους Ιερούς Θιάσους κι ήταν γνωστή σε Φιλοσόφους σαν τον Παρμενίδη και τον Ηράκλειτο. Κι ο ίδιος ο Σωκράτης την εφάρμοζε. Ο Πλάτωνας μάλιστα ταυτίζει την Ιερή Πρακτική της Απόσυρσης Έσω με την Αληθινή Φιλοσοφία (κατά τον Φαίδωνα) και με την Αληθινή Έκφραση Του Έρωτα της ψυχής προς το Θείο (κατά το Συμπόσιο). Είναι ακόμα η τέχνη του φιλοσοφικού θανάτου, για αυτό ο Σωκράτης δεν φοβόταν τον θάνατο. Ζούσε ήδη πέρα από τον κόσμο των φαινομένων, στο Αιώνιο Βασίλειο του Είναι.

Η διαφορά ανάμεσα στους Σοφούς και τους απλούς ανθρώπους είναι αυτή. Οι Σοφοί Γνωρίζουν το Είναι και Που πηγαίνουν. Οι άνθρωποι ούτε γνωρίζουν το Είναι ούτε κατανοούν το τι συμβαίνει ακριβώς όταν λόγω θανάτου εγκαταλείπουν το σώμα.

Τελικά, ο Πλάτωνας, στο Συμπόσιο, αφού εκθέτει τις διάφορες απόψεις των συγχρόνων του διευκρινίζει στο «Συμπόσιο 110» ποια είναι η Φύση της Ψυχής σαν Έρωτας προς την Ενότητα, σαν Τάση προς Ενοποίηση (που είναι η Ουσία του Έρωτα) και περιγράφει τις Βαθμίδες Ανόδου από τον αισθητικό φαινομενισμό στην ψυχική και ηθική πραγματικότητα, μετά στον χώρο της διανοίας των αιώνιων ιδεών και τέλος στον Καθαρό Νου (στην Άμεση Νόηση) όπου Βιώνεται η Ενότητα του Είναι.

Αλλά στο «Συμπόσιο 111» Αποκαλύπτει Ποια Είναι η Φύση του Ενός, η Ολοκλήρωση του Θείου Έρωτα, η Ουσία του Έρωτα σαν Κοσμικής Δύναμης, που είναι η Αληθινή Ένωση με το Αγαθόν, ο Θεός. Εδώ πρέπει να σωπάσουμε και να αφήσουμε τον ίδιο τον Πλάτωνα να μιλήσει. Λέει ελάχιστα γιατί δεν υπάρχει τίποτα να πεις, αλλά αυτό που λέει είναι το Μέγιστο Μάθημα που πρέπει κάθε άνθρωπος να μάθει. Διαβάστε το Συμπόσιο.

Εμψύχωση του αγωνιστή εαυτού

Αγωνιστής εαυτός είναι καθένας που καθημερινά, συνήθως σιωπηλά καταβάλλει τη δική του προσπάθεια σε όποιο στόχο ή στόχους έχει θέσει. Οι προσωπικοί αγώνες έχουν πάντα υψηλό συναισθηματικό πρόσημο, γιατί αφορούν πάντα το ίδιο το άτομο. Πολλές φορές είναι διαρκείας με πολλά εμπόδια, αισθήματα αποτυχίας, απογοήτευσης και συμπεριφορές παραίτησης. Ο καθένας έχει τους προσωπικούς του στόχους, τις προκλήσεις και τα εμπόδια που πρέπει να αντιμετωπίσει. Είναι αρκετές οι στιγμές, που ο αγωνιστής εαυτός εξουθενώνεται από την προσπάθεια.
 
Η άρνηση και η κόπωση είναι συχνά αναπόσπαστο κομμάτι του αγώνα, εκείνες οι στιγμές ζητούν επιτακτικά την αποδοχή του κουρασμένου πια αγωνιστή. Για να μπορέσει το άτομο ν’ ανασυνταχθεί και να συνεχίσει, θα πρέπει να αποδεχτεί και να βιώσει την άρνηση και τη κόπωση που νιώθει. Αποδοχή και εμψύχωση είναι τα δύο συστατικά που αποτελούν την ασπίδα του αγωνιστή εαυτού, ώστε να συνεχίσει να αγωνίζεται για να καταφέρει τους στόχους του και να εξελιχθεί.
 
Προς τον Αγωνιστή Εαυτό
“Θα τα καταφέρεις, γι άλλη μια φορά τους προσωπικούς αγώνες μη τους κλαις, μη τους υποτιμάς”.
 
Είναι αυτοί οι πιο καθαροί, οι πιο αληθινοί, αν και πάντα μένουν αδόκητοι, μα αυτό είναι που τους κρατά μακριά από τις αδιάκριτες γλώσσες και τους εξυψώνει. Οι προσωπικοί αγώνες είναι γεμάτοι στροφές, γεμάτοι τραχείς δρόμους και διαδρομές όλο σκοτάδι, όλο κόπωση και καμιά φορά σε αποκαρδιώνουν.
 
Κουράζεσαι τα παρατάς! Αλλά τι είναι η ζωή, αν δεν έχει αγώνες; Μια ευθεία γραμμή, δεν έχει εξέλιξη, δεν έχει ωρίμανση και εσύ μένεις ίδιος γιατί δεν αξιοποιείς τίποτα που περνά από μπροστά σου. Ενώ αν αγωνίζεσαι πόση αντοχή και ψυχική κατάσταση χτίζεις, πόση ομορφιά μέσα σου και ευλογία να νιώθεις αλλά και να είσαι άνθρωπος αληθινός με ψυχή μαχόμενη και χαρακτήρα δοκιμασμένο.
 
Είσαι από εκείνους που επάξια επιβεβαιώνουν ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το μεγαλύτερο καλό. Το καλό έρχεται μετά από ψυχική γυμναστική και αγώνα. Αναγνωρίζουμε πως αυτός που αγωνίζεται, για ό,τι αγωνίζεται είναι αξιοσέβαστος, γιατί φροντίζει η ψυχή του να γυμνάζεται και να δυναμώνει.
 
Είναι προσωπικός αγώνας, που η αιτία είναι στους άλλους κρυφή, μα το κάλλος του αγωνιστή είναι φανερό. Θαμπώνει ανεξήγητα και δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψει κανείς γιατί ετούτος έχει κάτι.
 
Καμιά φορά το βαφτίζουν ταλέντο, προσόντα κι άλλες δύναμη…αλλά ο κρυφός αγωνιστής ξέρει και δεν θέλει κουβέντα επαινετική. Θέλει μόνο να συγκεραστεί (συνενωθεί) με άλλους αγωνιστές και τότε θα διαπρέψει, θα βρει την “Ιθάκη του.”

Πολλές φορές, οι αλήθειες γίνονται αντιληπτές μόνο για να χαθούν και πάλι

Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, ο Έλληνας Αρίσταρχος ανακάλυψε ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του σύμπαντός μας και όχι η Γη. Αυτή η θεωρία του Αρίσταρχου έγινε γνωστή ως ηλιοκεντρική. Αργότερα όμως, οι Πτολεμαίοι εγκατέλειψαν αυτή τη θεωρία και είπαν ότι το κέντρο είναι η Γη.

Χρειάστηκαν πάνω από χίλια χρόνια, μέχρι ο Κέπλερ και ο Κοπέρνικος να εδραιώσουν και πάλι τη θεωρία ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του σύμπαντός μας.

Η αλήθεια που ανακάλυψε ο Αρίσταρχος έμεινε κρυμμένη για πάρα πολύ καιρό, μέχρι που ο Κοπέρνικος άνοιξε το αρχαίο βιβλίο του Αρίσταρχου… Και οι άνθρωποι έπαθαν σοκ.

Στη Δύση, λένε ότι η Αμερική ανακαλύφθηκε από τον Κολόμβο. Όταν ο Όσκαρ Γουάιλντ πήγε στην Αμερική, είπε ένα αστείο σχετικά μ’ αυτό, που έγινε πολύ γνωστό. Είπε ότι η Αμερική ανακαλύφθηκε πολύ νωρίτερα από κάποιον άλλο. Αυτό είναι αλήθεια.

Η Αμερική ανακαλύφθηκε πολλές φορές και χάθηκε ξανά και ξανά, όταν κόπηκαν οι σχέσεις μαζί της. Κάποιος ρώτησε τον Όσκαρ Γουάιλντ: «Αν δεν την ανακάλυψε ο Κολόμβος, αν είχε ήδη ανακαλυφθεί, τότε γιατί τη χάσαμε;»

Ο Όσκαρ Γουάιλντ απάντησε αστειευόμενος: «Κάθε φορά που την ανακαλύπταμε, έπρεπε να το κρατήσουμε μυστικό, επειδή έναν τέτοιο μπελά είναι προτιμότερο να τον ξεχάσεις και να τον βάλεις στην άκρη.»

Στο έπος της Μαχαμπαράτα, υπάρχει μια αναφορά στην Αμερική. Μία από τις συζύγους του Αρτζούνα ήταν από το Μεξικό. Υπάρχουν στο Μεξικό αρχαίοι ινδουιστικοί ναοί με είδωλα του Γκανέσα σκαλισμένα πάνω τους.

Συμβαίνει πολλές φορές να έρχεται η αλήθεια μέσα στη φούχτα μας κι ύστερα χάνεται και πάλι.

Πραγματικό Είναι ότι Συμφωνείς να Είναι

Προκαλεί τό ένδιαφέρον καί γίνεται αφορμή για αποκαλύψεις τής δημιουργίας καί γεννήσεως των θρησκειών, ένώ δημιουργεί προβληματισμούς πού ανεβάζουν τό γνωσιακό έπίπεδο των αναγνωστών. “Ενας ύγιής σπόρος σε οργωμένο χωράφι προσφέρει καλούς καρπούς”

Πολύ ενδιαφέρον το θέμα που πραγματεύεται αυτό το άρθρο, Παραισθήσεις και Αυταπάτες έχει τοποθετήσει με διαύγεια κάποια φαινόμενα που μας λένε στο Deree: Group Dynamics. Συγκεκριμένα μου άρεσε το απόσπασμα που περιγράφει την παράλυση της κριτικής σκέψης αλλά και σε όλο το κείμενο που υπογραμμίζεται η προϋπόθεση της συναίνεσης σε μια (κατά περίσταση) πραγματικότητα/ερμηνεία ώστε να επικρατήσει η παραίσθηση σε μία μάζα.

Αναλογίζομαι όμως τους περιορισμούς αυτής της έννοιας. Δηλαδή, μία αυταπάτη/ψευδαίσθηση μπορεί να μεταδοθεί ανεξέλεγκτα μέσα σε ένα σύνολο ανθρώπων (οικειοθελώς και μη); Από την στιγμή που εγώ π.χ. ανακαλώ μια εικόνα και την τροποποιώ στα μέτρα μου, όταν θα την εξιστορήσω στον συνομιλητή μου θα του επηρεάσω την πραγματικότητα, συνεπώς είναι θέμα ικανότητας της κριτικής σκέψης του κάθε ατόμου να δέχεται τις επικρατέστερες αφηγήσεις ή είναι αβοήθητος όσο βρίσκεται σε αυτό;

Επίσης, όσον αναφορά την πλήρη δυσπιστία ως προς τις μαρτυρίες των μαζών, θεωρώ πως εφαρμόζει πρώτα στις μαρτυρίες αυτοπτών (και έχω στο μυαλό μου έρευνες και επιχειρήματα που αποδεικνύουν ότι η πλειονότητα των μαρτυριών είναι ανακριβής ή λανθασμένες λόγω της φυσιολογίας του ανθρώπου). Όταν λοιπόν, σε μία κοινή μαρτυρία/γνώμη περιλαμβάνονται οι μεταφράσεις – αντιλήψεις του κάθε μέλους της κοινής απόφασης, από την στιγμή που ο αριθμός πάει από το ένα στο δύο η ανακρίβεια έχει ήδη πολλαπλασιαστεί, διότι επισυνάπτονται έννοιες όπως ο φόβος, η αποδοχή, η συμβατικότητα και άλλες πολλές μεταβλητές. Πολύ μου άρεσε και σε ευχαριστώ που μου το έστειλες…

«Αναλογίζομαι όμως τους περιορισμούς αυτής της έννοιας. Δηλαδή, μία αυταπάτη/ψευδαίσθηση μπορεί να μεταδοθεί ανεξέλεγκτα μέσα σε ένα σύνολο ανθρώπων (οικειοθελώς και μη);»

Η “ψευδαίσθηση” τώρα, λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο, χωρίς να υπάρχει εξωτερικό ερέθισμα, σχηματίζει στη συνείδηση μια μνημονική ή φανταστική παράσταση, μια εικόνα, με τόση σαφήνεια και ζωηρότητα, ώστε να την αντιλαμβάνεται και να τη θεωρεί το υποκείμενο πραγματική. Η ψευδαίσθηση είναι η αντίληψη πράγματος ή γεγονότος το οποίο δεν υπάρχει ή δεν συμφωνούν οι άλλοι ότι υπάρχει.

Αυτός ό ορισμός από μόνος του δηλώνει ότι τό άνθρώπινο όν ή καλύτερα ό εγκέφαλός μας προσλαμβάνει κάποιες πληροφορίες καί έπεξεργαζόμενό τες «βλέπει», δημιουργεί μία περιγραφή ή όποια δεν μπορούμε παρά νά άποδεχθούμε ότι είναι απόλυτα ύποκειμενική ένω άπέχει πολύ άπό τό νά θεωρηθή ώς άντικειμενική. Τότε άναφύεται τό έρώτημα: τί μπορεί νά θεωρηθή σάν άντικειμενικό;

Ή άπάντηση είναι εύλογη· βάσει τού άνωτέρω ορισμού δεν μπορεί νά ύπάρξη άντικειμενική παρατήρηση διότι είναι άδύνατον – με τά μέχρι στιγμής γνωστά – νά έχουμε έστω δύο αύτόνομες μονάδες πού νά μοιράζονται άκριβώς τον ίδιο άριθμό, ποσότητα καί ποιότητα πληροφοριών, νά έχουν τήν ίδια φυσιολογία καί ιδιότητες πού δεν θεωρούνται άναπηρία άπό τό ένα ή τό άλλο ύποκείμενο, νά διαθέτουν δε τις ίδιες άντιληπτικές ικανότητες οί όποιες γιά νά θεωρούνται ίδιες πρέπει νά έχουν διέλθει άκριβώς άπό τά ίδια στάδια διδασκαλίας μαθήσεως, θεμάτων γνώσεων ώς καί κλιματολογικών συνθηκών. Συνεπώς, πάντοτε βάσει τού ορισμού, μπορούμε με ευκολία νά ποϋμε ότι δεν υπάρχει κάτι άνάλογο με αυτό πού ονομάζουμε «άντικειμενικό».

Ή άντικειμενική παρατήρηση άναγκαστικά έπρεπε νά καθορισθή κατά κάποιον τρόπο σάν συμφωνία καί μόνο. Αυτό δέ συνέβη διότι υπήρξε άνάγκη νά προαχθή ή συλλογική έργασία γιά έπίτευξη μεγαλυτέρων άνακαλύψεων καί άναγνώσεως – χαρτογραφήσεως τού περιβάλλοντος κόσμου μας. Έτσι συμφωνήθηκε ότι θά έπρεπε νά τεθούν κάποιες βάσεις (μία πλατφόρμα κατά τήν μοντέρνα έκφραση), πάνω στις οποίες οί άνθρωποι θά έπρεπε νά συμφωνήσουν είτε τούς άρεσε είτε όχι, άλλά μέ βασική προτεραιότητα νά καταλήξουν τελικά σέ ένα άποτέλεσμα, ότι κάποια πράγματα θά τά έβλεπαν, θεωρούσαν, υπέθεταν, συμφωνούσαν μέ τον ίδιο τρόπο καί περιγραφή, άδιαφόρως τής έσωτερικής δυσπιστίας τού καθενός.

Αύτό διότι είχε ύπάρξει ή άναγκαστική καί ήθελημένη άρχική συμφωνία ή οποία έλεγε ότι: «πρέπει νά συμφωνήσουμε όλοι σέ συγκεκριμένη βάση διότι άλλιώς κανένας μας δέν θά μπορέση μεμονωμένα νά έπιτύχη αυτά πού όλοι μας έπιδιώκουμε νά πετύχουμε».

Ακούγεται λογικό καί αύτό ήταν ή άρχή όπου δημιουργήθηκαν τά «άξιώματα». Τά άξιώματα είναι παραδοχές πού προσπαθούν νά θέσουν κάποια ύποθετική βάση στο άχανές τού Σύμπαντος προκειμένου νά δημιουργηθή κάποιο σημείο έκκινήσεως καί άργότερα σημείο άναφοράς παρατηρήσεως γιά νά οίκοδομηθή μία θεωρία ή ένας μηχανισμός παρατηρήσεως των φαινομένων. Κάτι άνάλογο είναι τό άξίωμα α° = 1 ή τό ότι ύποθέτουμε πώς μία έπιφάνεια είναι έπίπεδη ή μία γραμμή εύθεία άφοϋ γνωρίζουμε έκ των προτέρων ότι τό έπίπεδο είναι κατ’ ούσίαν μία καμπύλη μίας μεγαλύτερης έπιφάνειας ένώ μία ευθεία ανεξαρτήτως τού πόσο μεγάλη είναι, τμήμα μία μεγάλης περιφέρειας κύκλου.

Είναι κατανοητό τό γιατί αυτή ή συμφωνία έπρεπε νά ύπάρξη καί νά γίνη άποδεκτή άπό όλους σάν μία «θυσία» τού ύπάρχοντος «εγωισμού» τους ύπό τήν έννοια τού ξεχωριστού «εγώ» τής αύθύπαρκτης μονάδος καί όχι τού συναισθηματικού εγωισμού. Έγινε λοιπόν τό ξεκίνημα καί όταν οί γνώσεις καί κατ’ άκολουθίαν τά επιτεύγματα διέγραψαν τον πρώτο κύκλο έπιτυχιών, οί άνθρωποι άρχισαν νά αισθάνονται ότι είχαν κάνει τήν σωστή έπιλογή στις άποφάσεις τους, δηλαδή νά ύποστηρίξουν τήν κατεύθυνση μίας συμφωνίας πού άπαιτούσε μία μικρή θυσία άπό τον καθένα άλλα άπέδιδε πολλαπλάσια οφέλη.

Άν καί ή μικρή άτασθαλία τού παρελθόντος τό νά πιαστούν σέ κάτι αύθαίρετο καί άναπόδεικτο καί νά τό θεωρήσουν σάν βάση πού έχτισαν τήν μετέπειτα ζωή τους, μπορεί νά ήταν ένα σκοτεινό σημείο στο παρελθόν, δεν φαίνεται νά ένοχλούσε ιδιαίτερα κανέναν άν καί οί περισσότεροι είτε τό είχαν ξεχάσει είτε δεν τό θυμόντουσαν πλέον καί ή ζωή μπορούσε νά συνεχιστή χωρίς πρόβλημα άφού ήταν έπιτυχής καί εύχάριστη.

Τό ότι είχε δομηθεί πάνω σέ μία ύποθετική καί έν πολλοϊς λανθασμένη βάση δεν φαίνεται νά ένοχλούσε τον κόσμο, μάλιστα ούδείς πλέον δεν δίσταζε νά έλέγξη αύστηρά κάποιον, ό οποίος ήθελε νά ύπενθυμίση ότι ή συμφωνία καί περιγραφή δεν είναι άπολύτως σωστή καί ένδέχεται νά ώδηγήση σέ τεράστια λάθη όπως ή ζωή έξελισσόμενη εισχωρεί σέ νέες περιοχές, «έπικράτειες», χώρους. (χρησιμοπι0ώ τήν λέξη έπικράτειες διότι σέ παράλληλες ύπάρξεις κάτω άπό συγκεκριμένες ή μή συνθήκες, ισχύουν κανόνες πού ορίζονται άπό δυνάμεις πού φυσικά δεν είναι γνωστές στούς άνθρώπους άλλά καί ίσως τελείως διάφορες μέ τήν άρχική συμφωνία, περιγραφή πού οί άνθρωποι άποδέχθηκαν νά θεσπίσουν γιά νά ξεκινήσουν τήν δική τους πορεία σάν άνθρωπότητα μέσα στο άχανές τού Σύμπαντος.)

Αυτός ό έλεγχος πού θά ύφίστατο όποιος επιχειρούσε ή επιχειρήσει νά ύπενθυμίση τό σκοτεινό σημείο τού παρελθόντος ή άκόμη καί νά προσπαθήση νά προειδοποίηση γιά μετριοπαθή συμπεριφορά εξ αιτίας τής είσχωρήσεως σέ άγνωστους χώρους (γνώση), άπωθεΐται άπό τό περιβάλλον του καί άπό τούς όμοιους του διότι, οίαδήποτε συμφωνία παραδοχή τού σκοτεινού σημείου, θά σηματοδοτούσε τήν ολοκληρωτική άναθεώρηση τού τρόπου διεξαγωγής τής ζωής καί αύτή ή διαδικασία δεν είναι καθόλου εύχάριστη στούς έξασκούντες (χρήστες) τής άρχικής συμφωνίας διότι σάν φυσικά όντα, άντιδρούν μέ τον ισχυρότερο τρόπο πού διέπει σέ μεγαλύτερο ποσοστό τήν ολότητά τους δηλαδή τήν φυσική τους μορφή άντί τήν «ερωτική», (κάποιος θά τήν ώνόμαζε πνευματική, ύλη – πνεύμα). [t.p. αυτός είναι ο μοναδικός λόγος που δολοφονούνται όποιοι διαφωνούν με τα σκοτεινά αξιώματα της επικρατούσας μάζας, Τέσλα, Ράιχ, Ράιφ, Ρουθ Ντράουν κλπ]

Ή τάσις τής ύλης είναι έντροπική, τείνει δηλαδή στήν άπλούστευση των μορφών έχοντας σάν μόνο άντίθετο άνυσμα τον Ε Ρ Ω Τ Α (άς τό πούμε τον Ερωτα τής ύπάρξεως) ό όποιος άντιτίθεται στήν άπλούστευση. Ή άπλούστευση ώς γνωστόν μοιραία οδηγεί στον θάνατο, ενώ άντιθέτως ό Ερωτας, συντηρεί τή ζωή πού θά λέγαμε είναι τόσο μεγάλη όσο δυνατός είναι ό Έρωτας γι’ αύτήν. (θέληση, τάση, άνυσμα καί όχι μόνο, διότι είναι πολύ περισσότερα στή λίστα).

Αφού αύτό είναι κατανοητό μπορούμε εύκολα νά κάνουμε τον παραλληλισμό μέ τήν εύστοχη ιστορία τού πειράματος τών πιθήκων στο κλουβί όπου όταν κάποιος προσπαθεί νά πλησιάση τήν «αύτό πού έχει άνάγκη» – μπανάνες, οί ύπόλοιποι πίθηκοι πάσχουν μέ «φυσικό πόνο»· καταβρέχονται μέ κρύο νερό. Αύτό δείχνει επίσης ότι τό ύποκείμενο όντας πλησιέστερα στήν φυσική του μορφή καί κατά μεγαλύτερο ποσοστό ενεργόν μέ τήν φύση παρά μέ τον Ερωτα (Διάνοια-Πνεύμα), δίνει μεγαλύτερη σπουδαιότητα στά φυσικά πάθη παρά στά ούσιαστικά καί διαχρονικά.

Έτσι λοιπόν άκόμη καί όταν όλοι οί πίθηκοι έχουν ύποστεΐ άρχικά τό κρύο νερό καί άμέσως άργότερα στήν πρώτη άντικατάσταση πιθήκων τή σωματική βία, (πόνο) άπό τούς γύρω τους γνωρίζουν ότι: «σέ αύτό τό κλουβί, έτσι είναι τά πράγματα. Έτσι ήταν καί έτσι θά είναι … μπορεί νά μην ξέρω γιατί, άλλα έάν τό άμφισβητήσω … πονάει. Άρα, άφοϋ προέχει ή έπιβίωση καί μάλιστα είναι επιθυμητή χωρίς πόνο, άς φερθούμε έξυπνα κι άς παίξουμε τό παιχνίδι όπως μάς τό έμαθαν».

Αύτή είναι ή περιγραφή τού κόσμου ή οποία έχει δικλείδες άσφαλείας γιά νά μήν καταρρεύση καί αύτή έπίμονα καί τυραννικά μεταβιβάζουν οί γονείς καί τά σχολεία στά παιδιά τους σέ έναν αγώνα διατηρήσεως τής άνθρωπότητος έν γνώσει των ιδιαιτεροτήτων μόνο άπό πολύ λίγους άνθρώπους, άφήνοντας τήν συντριπτική πλειοψηφία νά θαλασσοδέρνεται σέ μία τρυκιμυσμένη μαύρη καί βρώμικη θάλασσα συναισθημάτων καί άγνοιας όπου τό μόνο πού είναι σέ θέση νά προσφέρουν είναι τά γεννητικά τους όργανα γιά τήν φυσική άναπαραγωγή καί διαιώνιση.

Έάν λοιπόν κάποιος έπρόκειτο νά πή τήν Α Λ Η Θ Ε Ι Α, θά έλεγε κάτι πολύ δυσάρεστο καί τό χειρότερο είναι ότι δέν θά είχε καμμία πρόταση γιά κάτι βάσιμα σωστό άφού στήν καλύτερη τών περιπτώσεων θά πρότεινε κάτι άνάλογο μέ τήν προηγούμενη περιγραφή ώστε θά έπιτύγχανε μέν μία διαφορετική στήν όψη άνθρώπινη έξέλιξη, άλλά θά κατέληγε δέ σέ παρόμοια άδιέξοδα μέ αύτά πού άντιμετωπίζει καί σήμερα.

Από αύτήν τήν μικρή άναδρομή μάς μένουν μερικά στοιχεία πού μπορούμε νά χρησιμοποιήσουμε γιά νά καταλάβουμε τί συμβαίνει. Κρατάμε λοιπόν ότι κάποιοι κάποτε [t.p. κι όχι απαραίτητα άνθρωποι] όχι σέ μία ήμέρα, άποφάσισαν νά δημιουργήσουν μία τάξη στο περιβάλλον τους ξεκινώντας άπό τήν ταπεινή θέση τους στο Σάμπαν καί μέ άγαθή πρόθεση, νά θέσουν ένα σκοπό σύμφωνα μέ τον οποίο θά μπορέσουν νά έξασφαλίσουν μία καλύτερη, μεγαλύτερη ίσως εύκολώτερη ύπαρξη. Βάσει τής άνθρώπινης φυσιολογίας αύτό πού μπορούσε νά έπιτευχθή ήταν ή κατασκευή μίας έρασιτεχνικής σχεδίας ή οποία θά είχε τήν δυνατότητα νά χρησιμοποιηθή σάν βάση ή έφαλτήριο γιά τήν ολοκλήρωση τού σκοπού.

Τοποθετήθηκαν οί πρώτες βάσεις καί δημιουργήθηκαν τά αξιώματα.
Οί άνθρωποι εύημέρησαν, δεν αμφισβήτησαν τον σκοπό, άπεναντίας τον καλοδέχθηκαν καί άφ’ ότου ισορρόπησαν δεν επιθυμούν τήν μεταβολή τής καταστάσεώς τους, άλληλεπιδροϋν δε μεταξύ τους άριστα όπως οί πίθηκοι στο κλουβί, ώς τέλειοι τοποτηρητές τού άρχικού σκοπού διαφυλάττοντας μέ θρησκευτική εύλάβεια τήν άληθινή άρχική ιδέα ένόσω προσπαθούν νά άγνοήσουν τήν πραγματικότητά του άκόμη, εί δυνατόν καί μέ αύθυποβολή γιά νά ξεχάσουν ότι πρόκειται γιά αύθαίρετη ύπόθεση προσδίδοντάς της έπιθετικούς προσδιορισμούς πολύ άνώτερους άπό αύτούς πού δικαιούται γιά τό τί είναι πραγματικά. Μπορεί νά τό πούν άρρητο, άβατο, ιερό ή οτιδήποτε άλλο διότι πρέπει νά μείνη άσφαλισμένο μυστικό έπειδή όπως είναι κατανοητό έάν πέσει σέ λάθος χέρια θά σημάνη καθολική άνακατάταξη μέ άνυπολόγιστες συνέπειες.

Αύτή είναι έν όλίγοις ή «περιγραφή τής ζωής» μέ τά άπλούστερα λόγια καί μόνο γιά τήν φυσική ύλική της μορφή ένω ό οποιοσδήποτε μπορεί νά άντιληφθή ότι έάν αύτό συμβαίνει γιά τά φυσικά μεγέθη, τότε ή πολυπλοκότητα θά μεγαλώςη έκθετικά μέ τά άύλα ή τις άόριστες έννοιες, συναισθήματα, νοητικές εικόνες καί τά παρόμοια τά όποια είναι όντως άπεριόριστα σέ άριθμό.

Μία φυσική περιγραφή καί κάποιες άπό τις δεύτερες άόριστες πού άνέφερα είναι αύτές πού προικίζουν οί γονείς καί οί κοινωνίες στούς νεοεισερχόμενους τής ζωής καί μέ αύτόν τον τρόπο έχουμε φθάσει στο σημείο νά συνεννοούμαστε μέ έναν συγκεκριμένο τρόπο καί νά καταλαβαίνουμε πολλά πράγματα πού έχουμε συμφωνήσει. Όπως είναι φυσικό όμως όταν κάποιο σύστημα ολοκληρωθεί κατά κάποιον τρόπο, θά περάση στήν έφηβεία του καί θά ώριμάση (πάντοτε νοούμενο σέ αύτό τό σύστημα άναφοράς πού άντιλαμβανόμαστε έμείς).

Τό έπόμενο στάδιο στο οποίο θά είσέλθη σάν φυσικός μηχανισμός πού δημιουργήθηκε (γεννήθηκε), νομοτελειακά θά βρή τρόπους νά άναπαραχθή μέ τήν βοήθεια τής άδράνειας τής άρχικής του ορμής (elan vital). Θά δημιουργήση άποικίες καί ύποσυστήματα πού θά έξυπηρετούν τήν ύπαρξή του άδιαφορώντας γιά τις έπί μέρους θυσίες πού θά πρέπη νά ύποστη τό ίδιο ή τμήματα αυτού προκειμένου νά συνέχιση νά ύφίσταται.

Μέ αύτήν τήν άναδρομή θυμόμαστε ότι κάποιοι άνθρωποι άποφάσισαν νά παράγουν τά άξιώματα και στήν συνέχεια άλλοι πού γνώριζαν τήν ούσία και τήν βάση τού σκοπού – τολμώ άκόμη καί νά πω τήν «ήθική» βάση τού σκοπού, διότι προϋπέθεσα ότι ύπήρξε άγαθή πρόθεση – νά παρατηρήσουν τήν έπίδραση πού είχαν αύτές οί «συμφωνίες» στή ζωή, άλλά είχαν καί τήν εύκαιρία νά μελετήσουν τά πρότυπα, χνάρια, άπό τά οποία διερχόταν τό άνθρώπινο είδος κατά τήν έφαρμογή τους. Επιπλέον τό πώς ή άνθρωπότητα προσαρμόστηκε, άποδέχθηκε , διαφύλαξε καί προστάτευσε τήν αύθαίρετη περιγραφή διότι εύρέως άντιλαμβανόταν τήν χρησιμότητά της καί διαισθανόταν τά οφέλη της.

Έάν λοιπόν μία αύθαίρετη περιγραφή, σκέφτηκαν, είχε αύτοϋ τού είδους τά άποτελέσματα, τότε μία παρόμοια πού θά άντιγράφη τον τρόπο τής άρχικής συμφωνίας θά είναι έξ ίσου άποδεκτή καί θά άκολουθήση τά ίδια χνάρια τής άρχικής. Μπορεί νά πρόκειται γιά μία περιγραφή πού δεν άνταποκρίνεται στήν πραγματικότητα, άλλά καί τό άξίωμα διέπεται άπό τούς ίδιους νόμους καί πέρασε έπιτυχώς τις έξετάσεις στήν διαχρονικότητά του.

Ή νέα περιγραφή λοιπόν ύπέθετε τήν ύπαρξη κάποιων άοράτων δυνάμεων οί οποίες βρίσκονται κάτω άπό τον έλεγχο παρομοίως άοράτων οντοτήτων καί τά οποία ώνόμασαν Θεούς τών οποίων ή ύπαρξις διασφαλίζεται άπό τις νέες αύτές περιγραφές πού λέγονται δόγματα. Τό δόγμα παρομοίως είναι μία άποδοχή παραδοχής σάν συμφωνία καί λειτουργεί σάν ύποσύστημα στο σύστημα τής άρχικής συμφωνίας. Ή ιστορία όμως μάς διδάσκει ότι κατά πρώτον τό άνθρώπινο είδος είχε δόγματα συνδεδεμένα φυσικά μέ τις θρησκείες καί άργότερα έφηϋρε τά άξιώματα, συνεπώς ή όλη διαδικασία πιθανόν νά είναι έντελώς άντίστροφη άπό αύτήν πού περιέγραψα μέ τήν μόνη διαφορά ότι θά πρέπη νά άποδεχθοϋμε μία διαφορετική κατάσταση.

Έάν υποθέσουμε ότι ή ιστορία πού γνωρίζουμε σέ όσο βάθος χρόνου μάς έχουν έπιτρέψει νά έρευνήσουμε δείχνει ώς άρχικές περιγραφές τις θρησκείες, τότε ή άντιστροφή ισχύει. Κάνοντας Λόγο γιά θρησκείες όμως έννοώ τις γνωστές σήμερα σέ έμάς πού χρησιμοποιούνται άποκλειστικά γιά έλεγχο των πληθυσμών. Είναι λογικό ότι πριν ό άνθρωπος μπορέσει νά μιλήση καί νά συνεννοηθή μέ κάποιον τρόπο, θεωρούσε σάν θεότητες ότι φοβόταν καί δέν καταλάβαινε, άλλά δέν μπορούσε νά φθάση στο σημείο νά δημιουργήση δόγματα.

Έάν λάβουμε ύπ’ όψιν ότι ή προσπάθεια έπικρατήσεως άνθρώπων σέ ομάδες καί πληθυσμούς έχουν ξαναγράψει τήν ιστορία άμέτρητες φορές προς τό συμφέρον των νικητών ένώ θρησκευτικές περιγραφές προκειμένου νά εδραιωθούν δέν δίστασαν νά άπαλείψουν έκατομμύρια χρόνια ύπάρξεως καί έξελίξεως τού άνθρωπίνου είδους, είναι δυνατόν νά ύποθέσουμε ότι ή πρώτες περιγραφές έγιναν άπό όντως συνετά όντα, άκολούθησαν τά ύποσυστήματα τών θρησκευτικών περιγραφών δεδομένου τού ότι έπρεπε νά έχουν κάποια γλώσσα νά χρησιμοποιήσουν, πού είναι τεχνητό μέσο, κατά συνέπειαν ή κατασκευή τής γλώσσας προηγήθηκε τής θρησκευτικής περιγραφής τών δογμάτων πού άποσκοποϋσε στον έλεγχο τών πληθυσμών.

Αύτοί λοιπόν πού γνώριζαν θέτοντας σέ έφαρμογή τις γνώσεις πού άπέκτησαν άπό τήν παρατήρηση ή παρέλαβαν άπό παράδοση τών προηγουμένων σκέφτηκαν άπλά καί χρησιμοποίησαν τακτικές πού κατασκευάστηκαν μέ βάση τά άποτελέσματα πού τούς άποκάλυψαν οί συμπεριφορές τών άνθρώπων.

Έτσι είδαν, ότι όσο άναγκαία είναι μία άρχή, όποιαδήποτε άρχή, μία περιγραφή, πάνω στήν οποία μπορεί νά άρχίση νά συσσωρεύεται γνώση, γιά τό άνθρώπινο είδος, άλλο τόσο άναγκαία είναι ή διαφύλαξη τής άρχής άπό τό ίδιο τό είδος πού θά προτίθεται νά τήν ύπερασπιστή άκόμη καί μέ τήν ίδια του τήν ύπαρξη, διότι θά πιστεύη ότι ή ύπαρξή του οφείλεται σέ αύτήν τήν περιγραφή.

Έάν μπορέσουμε τώρα νά φανταστούμε ότι κάθε τέτοια άρχή πού ώνομάσαμε πριν άξίωμα καί κατόπιν δόγμα είναι σάν μία συμπύκνωση μέσα σέ ένα ρευστό πού ένυπάρχει σέ άπεριόριστες διαστάσεις, τότε έχουμε μία Συμπαντική εικόνα καί κάπου μέσα της μία συμπύκνωση πού διαφέρει άπό τό ομαλό ρευστό μέσα στο όποιο πραγματοποιήθηκε ή συμπύκνωση. Τώρα αύτή μπορεί νά άποτελέση άπό μόνη της τήν περιγραφή μίας ζωής πού κάλλιστα θά μπορούσε νά ήταν καί κάποια άλλη, διαφορετική μέ περισσότερα ή λιγώτερα συστατικά καί άλλες κινητικές ιδιότητες.

Ή άρχή λοιπόν πού μπορεί νά είναι ή όποιαδήποτε έδωσε τήν εύκαιρία σέ κάποιους νά δημιουργήσουν άλλες άρχές σάν ύποσυστήματα γιά νά έπιτύχουν τό άποτέλεσμα πού έπιθυμούν. Οί άνθρωποι ένεργούν μέ τον ίδιο τρόπο όπως καί στο κλουβί μέ τούς πιθήκους άλλά σέ αύτήν τήν περίπτωση, αύτοί πού γνωρίζουν, κατευθύνουν τον τρόπο τής άντιδράσεώς των πιθήκων σέ διαφορετικούς στόχους, μέ άλλα σκηνικά καί άντί γιά μπανάνες σάν τον «άπαγορευμένο καρπό» τοποθετούν τήν λογική σκέψη ή τήν κριτική ικανότητα, ή οποία όταν έκδηλωθεί δέχεται τήν έπίθεση τών θεματοφυλάκων πού έχουν πλέον τήν ιδιότητα τών φανατικών μίας θρησκείας, προοδευτικών, μαρξιστών, άριστερών, φιλελευθέρων ή οτιδήποτε άλλο έχει νά προσφέρη ή άνθρώπινη διάνοια-διαστροφή κατά τήν διάρκεια τής ζυμώσεως τής έξελίξεώς της.

Περαιτέρω ύποσυστήματα πού στηρίζονται πάνω στο ίδιο μοντέλο είναι οί παραισθήσεις πού δημιουργούνται είτε μέ τήν βοήθεια ούσιών, είτε μέ τήν έντεχνη διαχείρηση τής διάνοιας τών άνθρώπων καί τήν μετάδοση μηνυμάτων μέ ζωηρές παραστάσεις πού άπαιτούν τήν δεξιοτεχνία ένός ικανού άφηγητού πού παρασύρει μέ τήν νοητική του ικανότητα τούς άνθρώπους νά δημιουργήσουν εικόνες, παραστάσεις ή ολόκληρων ιστοριών βάσει τών οποίων σχηματίζεται μία ολόκληρη πραγματικότητα στον έγκέφαλό τους, ή οποία στήν συνέχεια άρχίζει νά βρίσκη συνάφειες γιά νά πιστοποιήση τήν ύπαρξή της καί νά δικαιολογήση τήν παρουσία της, αφού συμπεριφέρεται μέ τον ίδιο τρόπο πού συμπεριφέρονται όλα όσα έρχονται σέ κατάσταση άντιληπτότητας πού δέν ύπήρχαν πριν, συνεπώς γεννήθηκαν καί θά άκολουθήσουν τήν ίδια πορεία τής εφηβείας, ώριμάνσεως, άναπαραγωγής καί θανάτου.

Δέν είναι καθόλου λανθασμένη μία πρόταση πού διεκδικεΐ ότι δέν ύπάρχει κάτι άνάλογο μέ τήν άντικειμενική άλήθεια. Καταλαβαίνουμε άπό τον καθορισμό τών εννοιών πού πραγματευόμαστε ότι ή άλήθεια ή ό,τι θέλουμε νά ώνομάζουμε άλήθεια, μπορεί νά είναι μόνο κάτι συμβατικό καί όχι κάτι πού είναι γραμμένο κάπου, κρυμμένο καί άσφαλισμένο, δέν βρίσκεται σέ κανέναν παράδεισο καί δέν τό φυλάνε δράκοι μπροστά άπό βαρειές πέτρινες πύλες καί τά άνάλογα στά οποία άρέσκεται ή άνθρώπινη φαντασία.

Αλήθεια δέν ύπάρχει ή όλα είναι μία άλήθεια άπό τήν στιγμή πού μπορείς νά τήν άντιλαμβάνεσαι καί νά τήν βιώνης. Μπορεί νά είναι άλήθεια γιά σένα άλλά νά μήν ύπάρχη στο μυαλό κανενός άλλου, όμως δέν παύει νά έξακολουθή νά είναι πραγματικότητα γιά σένα. Ό τρόμος στο όνειρό σου είναι τόσο πραγματικός όσο νά άπειλήση τήν ίδια σου τήν ζωή μέ συγκοπή καρδίας, άλλά τότε ποιος μπορεί νά ίσχυριστή ότι αύτό πού σέ τρόμαξε δέν ήταν πραγματικό άφού σέ σκότωσε. Τό ότι κανείς δέν τό γνώριζε πλήν εσού πού τό ύπέστης, δέν μπορεί νά τού άφαιρέση τήν πραγματικότητα τής ύπάρξεώς του διότι γιά σένα ήταν μία πραγματικότητα πού σέ επηρέασε στο φυσικό επίπεδο.

Ή απάντηση βρίσκεται αμέσως μετά άλλά γιά νά ύπάρχη περίπτωση νά γίνη κατανοητή, τό μυαλό πρέπει νά είναι έκαπιδευμένο, προσανατολισμένο σωστά καί σέ εγρήγορση τήν ώρα τής μελέτης ώστε νά κατορθώση νά συλλάβη τό νόημα τήν ώρα πού διαβάζει.

Ο κίνδυνος πρόσκρουσης με αστεροειδή είναι υπαρκτός και όχι τόσο μακρινός

kindynos-proskrousisΗ ανθρωπότητα κινδυνεύει σοβαρά από την πτώση αστεροειδούς στο όχι μακρινό μέλλον. Θα μπορούσε να μειώσει δραματικά τον κίνδυνο αν κατέβαλε από τώρα -και όχι εν καιρώ- μια συνδυασμένη προσπάθεια, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται πρόσθετα κεφάλαια για την χρηματοδότηση μιας πιο αποτελεσματικής «ασπίδας».
 
Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα επείγουσας έκκλησης που συνυπέγραψαν επιστήμονες, αστροναύτες, ροκ σταρ και άλλες προσωπικότητες, στο πλαίσιο της διεθνούς ενημερωτικής καμπάνιας «Ημέρα Αστεροειδούς» που μόλις ξεκίνησε, με στόχο να φέρει το ζήτημα στο προσκήνιο.
 
Η καμπάνια εγκαινιάστηκε με παράλληλες συνεντεύξεις Τύπου στο Λονδίνο και στο Σαν Φρανσίσκο (στην Ακαδημία Επιστημών της Καλιφόρνια), σύμφωνα με το Space.com.
 
H σχετική διακήρυξη υπογράφηκε από περισσότερους από 100 κορυφαίους επιστήμονες και αστροναύτες, όπως ο Μάρτιν Ρις (βασιλικός αστρονόμος της Βρετανίας), ο βιολόγος Ρίτσαρντ Ντόκινς (συγγραφέας των μπεστ-σέλερ «Το εγωιστικό γονίδιο» και η «Αυταπάτη του Θεού»), ο φυσικός Κιπ Θορν του Caltech (το θεωρητικό «μυαλό» πίσω από το σενάριο της ταινίας «Interstellar»), ο αστροναύτης Τζιμ Λάβελ (διοικητής της αποστολής «Απόλλων 13») κ.α.
 
«Χρειαζόμαστε όλα τα κράτη να συνεργαστούν. Δεν πρόκειται μόνο για αμερικανικό ή βρετανικό πρόβλημα, αλλά για παγκόσμιο πρόβλημα που είναι ανατρέψιμο», δήλωσε ο αστροφυσικός Μπράιαν Μέι, ο οποίος επίσης είναι κιθαρίστας του γνωστού ροκ συγκροτήματος Queen.
 
Η καμπάνια θέλει να καθιερώσει την 30ή Ιουνίου ως παγκόσμια «Ημέρα Αστεροειδών», στην επέτειο της έκρηξης ενός αστεροειδούς διαμέτρου 40 έως 80 μέτρων πάνω από την Τουνγκούσκα της Σιβηρίας στις 30 Ιουνίου 1908. Η έκρηξη είχε ισοπεδώσει πάνω από 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους – μια υπόμνηση για το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί, αν κάτι ανάλογο είχε συμβεί σε πυκνοκατοικημένη περιοχή.
 
«Αν αυτό το συμβάν είχε συμβεί εξήμισι ώρες αργότερα, η Γη θα είχε περιστραφεί και το Βερολίνο -αντί για τη Σιβηρία- θα είχε βρεθεί στην τροχιά του αστεροειδούς, πράγμα που θα είχε αλλάξει εκ βάθρων την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού», ανέφερε ο Μπιλ Νάι, επικεφαλής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Πλανητική Εταιρεία».
 
Οι διοργανωτές της καμπάνιας θέλουν να επιταχυνθεί η υλοποίηση των μέτρων που θα αποτρέψουν έγκαιρα ένα προβλεπόμενο πλήγμα εξ ουρανού, αλλάζοντας την τροχιά του αστεροειδούς (είτε με επιτάχυνση, είτε με επιβράδυνσή του), έτσι ώστε να μην πέσει πάνω στον πλανήτη μας.
 
Οι αναποδιές της πρόσφατης αποστολής «Ροζέτα» πάνω στον κομήτη Τσουριούμοφ/Γκερασιμένκο έδειξαν ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι εύκολο, αλλά ούτε αδύνατο.
 
Μια πιθανή λύση θα ήταν μια ρομποτική αποστολή που θα τοποθετούσε εκρηκτικά στον αστεροειδή-στόχο ή θα του ασκούσε μια βαρυτική «σπρωξιά», ώστε να τον βγάλει εκτός απειλητικής τροχιάς. Στο μεταξύ όμως, για να έχει γίνει έγκαιρα ο εντοπισμός του ουράνιου σώματος που θα αποτελέσει την μελλοντική απειλή, θα πρέπει να έχουν κατασκευαστεί περισσότερα τηλεσκόπια ως εξειδικευμένα παρατηρητήρια αστεροειδών και κομητών (και αυτοί μπορεί να πέσουν στη Γη).
 
Ο πρώην αστροναύτης Ράστι Σβάικαρτ των αποστολών «Απόλλων» της NASA, που έχει ιδρύσει το μη κερδοσκοπικό Ίδρυμα Β612, ειδικά αφοσιωμένο στην πρόληψη μιας μελλοντικής καταστροφής από το διάστημα, εκτίμησε ότι για να προετοιμαστεί έγκαιρα η ανθρωπότητα, πρέπει ο εντοπισμός του απειλητικού αστεροειδούς να έχει γίνει τουλάχιστον 20 χρόνια πριν την προβλεπόμενη πτώση του στη Γη.
 
Η NASA έχει ήδη βρει πάνω από το 95% των μεγάλων αστεροειδών που γυροφέρνουν τη Γη και έχουν διάμετρο τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο και κανείς από αυτούς, προς το παρόν, δεν φαίνεται να απειλεί τη Γη. Όμως εκτιμάται ότι υπάρχει περίπου ένα εκατομμύριο μικρότερων αστεροειδών όπως αυτός της Τουνγκούσκα (ικανοί για την καταστροφή μιας πόλης) και από αυτούς δεν έχει εντοπιστεί ούτε το 1%, όπως είπε ο Σβάικαρτ.
 
Οι διοργανωτές της καμπάνιας (www.asteroidday.org) είπαν ότι τα χρήματα για τον εντοπισμό και την αποτροπή ενός απειλητικού αστεροειδούς πρέπει άμεσα να αυξηθούν κατά 100 φορές από τα τωρινά επίπεδα. Σήμερα οι κυβερνήσεις του πλανήτη δαπανούν όλες μαζί μόλις 40 έως 50 εκατ. δολάρια ετησίως γι’ αυτό το σκοπό – ένα ποσό ολοφάνερα ανεπαρκές, δεδομένης της σοβαρότητας της απειλής και του γεγονότος ότι κάθε χρόνο οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν περίπου 1.000 νέους αστεροειδείς που τριγυρνούν κοντά στον πλανήτη μας.
 
Και μια τελευταία δυσοίωνη υπενθύμιση: Οι παλαιότεροι κυρίαρχοι της Γης, οι δεινόσαυροι, εξαφανίστηκαν μαζικά μετά την πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς διαμέτρου δέκα χιλιομέτρων κάπου στο σημερινό Μεξικό, πριν από 65 εκατ. χρόνια.
 
Όπως είπε ο πρώην αστροναύτης Εντ Λου, κυβερνήτης του αμερικανικού διαστημικού λεωφορείου, «ο χρόνος κυλάει σε βάρος μας και δεν μπορούμε να δούμε το ρολόι. Δεν ξέρουμε πότε θα συμβεί το επόμενο μεγάλο χτύπημα – αλλά θα συμβεί».

Το νερό του κομήτη Hartley 2 είναι σαν των ωκεανών της Γης

Comet-Hartley-2Ο κομήτης Hartley 2 (ή 103P) περιέχει νερό που μοιάζει περισσότερο με αυτό που βρέθηκε στη Γη, από αυτό που περιέχουν οι άλλοι κομήτες που γνωρίζουμε, λένε ερευνητές. Έχει μια διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από ένα χιλιόμετρο και πιστεύεται ότι προέρχεται από την Ζώνη Kuiper.
 
Μια μελέτη, που χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, είχε σαν στόχο να μετρήσει το ποσοστό του δευτερίου, ένα σπάνιο ισότοπο του υδρογόνου, που βρίσκεται στο νερό του κομήτη.  Και βρήκε πως αυτός όπως και οι ωκεανοί μας είχε τη μισή ποσότητα του δευτερίου, που παρουσιάζεται σε άλλους κομήτες.
 
Το αποτέλεσμα, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, υπαινίσσεται την άποψη ότι ένα μεγάλο μέρος του νερού της Γης θα μπορούσε να έχει αρχικά προέλθει από την πτώση των κομητών.
 
Μόλις μερικά εκατομμύρια χρόνια μετά τον σχηματισμό της, η πρώιμη Γη ήταν ένα βραχώδες και ξηρό τοπίο. Πιθανότατα, κάτι μετέφερε το νερό που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη σήμερα.
 
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της γεωλογικής εξέλιξης της Γης: ποιά είναι η προέλευση του νερού στον πλανήτη μας, που είναι και το βασικό συστατικό για την ανάπτυξη της ζωής. Οι πλανητικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ακόμη και αν κατά την γέννησή της η Γη διέθετε νερό, οι καυτές συνθήκες που επικράτησαν το πρώτο διάστημα που ο πλανήτης μορφοποιούνταν, το εξαφάνισαν πολύ γρήγορα.
 
Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν κατά την βρεφική ηλικία της Γης θα οδηγούσαν το τυχόν νερό σε εξάτμιση. Η κυρίαρχη θεωρία αναφέρει ότι οι ωκεανοί δημιουργήθηκαν στη Γη 8 εκατομμύρια έτη μετά την γέννηση της.
 
Οι προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι το νερό έφτασε πιθανώς από το διάστημα μέσω κομητών και αστεροειδών. Όμως οι αναλύσεις και η χημική ταυτοποίηση διαφόρων κομητών και αστεροειδών έδειχναν ότι η συμβολή τους στην δημιουργία των ωκεανών δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη του 10%. Έτσι το μυστήριο παρέμενε αναπάντητο.
  
Το νερό στον κομήτη Hartley 2 λοιπόν έχει ένα μοριακό αποτύπωμα που δείχνει την ποσότητα του δευτερίου που περιέχει, περίπου μισή ντουζίνα κομήτες έχουν μετρηθεί με αυτόν τον τρόπο – και όλοι τους έχει βρεθεί πως έχουν δευτέριο διπλάσιο από τους ωκεανούς.
 
Οι αστεροειδείς, αντίθετα, που είναι η πηγή των μετεώρων και μετεωριτών που φτάνουν στη Γη, έχουν δευτέριο, περίπου, στην ίδια αναλογία με αυτό που περιέχουν οι ωκεανοί της Γης, και έτσι η υπόθεση αν το νερό εδώ έφτασε από αλλού, φαίνεται πως είναι σωστή γιατί προήλθε από αστεροειδείς.
 
Μέχρι τώρα, όλοι οι κομήτες που έχουν μετρηθεί ήταν στο λεγόμενο Νέφος του Oort, που πιστεύεται ότι έχουν σχηματιστεί πολύ νωρίς στην ιστορία του ηλιακού συστήματος, αρχικά στην περιοχή των γιγάντιων πλανητών Ποσειδώνα και του Ουρανού από την οποία πετάχτηκαν έξω σε μια μεγάλη απόσταση, από τους δύο πλανήτες.
 
Ο κομήτη Hartley 2 είναι το πρώτο αντικείμενο  της ζώνης Kuiper που υποβλήθηκε στην ανάλυση του δευτερίου του. Τα αντικείμενα της ζώνης Kuiper σχηματίστηκαν όχι πολύ μακριά από το ηλιακό μας σύστημα, και οι κομήτες που προέρχονται από εκεί έχουν πολύ λιγότερο δευτέριο από ό,τι αυτοί που προέρχονται από το Νέφος του Όορτ.
 
Ένας από τους ερευνητές, ο Ted Bergin του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, δήλωσε ότι υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο οι κομήτες να συνέβαλαν στην παροχή του νερού του πλανήτη μας.
 
Εν τέλει, η αναλογία του δευτερίου που βρέθηκε πρακτικά διαψεύδει την άποψη ότι το νερό της Γης που προήλθε από το διάστημα δεν μπορεί να ξεπερνάει το 10%. Το νέο εύρημα δείχνει ότι θα μπορούσε κάλλιστα οι ωκεανοί να είχαν γεμίσει με νερό από κομήτες.
 
Δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο, λένε οι ειδικοί. Αλλά δεν είναι η οριστική απάντηση. Πολλά από αυτά που πιστεύουμε ότι συνέβησαν στις απαρχές του ηλιακού συστήματος βασίζεται σε μοντέλα υπολογιστών.
 
Ο αμερικανός James Greenwood ανέφερε ότι τέτοιου είδους μοντέλα μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστούν κάτω από το φως των νέων αποδεικτικών στοιχείων – και ότι χρειάζονται περισσότερες τέτοιες μελέτες, για να αξιολογηθεί το κατά πόσο τα περισσότερα αντικείμενα της ζώνης Kuiper είναι σαν τον κομήτη Hartley 2.
 
"Εάν οι κομήτες μικρής περιόδου είναι όλοι όπως αυτός ο κομήτης, τότε αυτοί θα μπορούσαν να είναι μια σημαντική πηγή του αρχικού νερού μας", δήλωσε.
 
Οι κομήτες μετέφεραν πολύ περισσότερο νερό από ότι οι αστεροειδείς, όμως αυτό μπορεί να είναι ή να μην είναι σαν το νερό των ωκεανών που βρίσκεται στη Γη.
 
"Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες ήταν εντελώς διαφορετικές κατηγορίες σωμάτων. Τώρα, αρκετά νέα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πρωτόγονοι αστεροειδείς και κομήτες είναι αδελφοί," δήλωσε ο Alessandro Morbidelli του Παρατηρητηρίου της Κυανής Ακτής.
 
Αυτή η νέα αλλάζει άποψη αλλάζει τουλάχιστον τη σημασιολογία της ερώτησης σχετικά με την προέλευση του νερού της Γης. Το ερώτημα τώρα γίνεται πιο τεχνικό: "Από ποια περιοχή του πλανητικού δίσκου και με ποιόν δυναμικό μηχανισμό ήρθαν τα αντικείμενα που παρέδωσαν το νερό στη Γη;
 
Το διαστημικό παρατηρητήριο Herschel έδωσε κάποια απάντηση στο ζήτημα αυτό, αλλά σε αυτό που όλοι οι ερευνητές συμφωνούν είναι ότι το δίκτυο κεραιών Atacama Large Millimeter στη Χιλή – που μόλις έδειξε τα πρώτα αποτελέσματά του – θα είναι σύντομα σε θέση να επιλύσει αυτά τα ερωτήματα με την καλύτερη ευαισθησία που είχαμε ποτέ.

Το διαστρικό μήνυμα του βράχου Oumuamua

Path-of-OumuamuaΤον Οκτώβριο του 2017, μια ομάδα αστρονόμων στη Χαβάη εντόπισε ένα μυστηριώδες φως στον ουρανό. Αμέσως άρχισε ένας ενθουσιασμός και συζήτηση για το τι μπορεί να σημαίνει. Ένας διαστημικός βράχος ασυνήθιστου σχήματος είχε έρθει ταξιδεύοντας στη γειτονιά μας. Και τον Δεκέμβριο του 2017 ο ασυνήθιστος επισκέπτης οδεύει μακριά και πάλι, φέρνοντας ένα μήνυμα ότι προέρχεται από ένα άλλο αστρικό σύστημα, ένα από αυτά που δημιουργήθηκαν εκεί έξω, πριν ίσως  από δισεκατομμύρια χρόνια. Αυτή ήταν η πρώτη επιβεβαιωμένη επίσκεψη ενός αντικειμένου από τόσο μακριά. Και είμαστε ίσως τα πρώτα όντα που το είδαμε.
 
Ένα φωτεινό φως έλαμπε γύρω του. Η μακροχρόνια έκθεση του στις κοσμικές ακτίνες έχει δημιουργήσει στην επιφάνεια του ένα μονωτικό οργανικό πλούσιο στρώμα  Αυτή η επίστρωση – περισσότερο ροζ από ασήμι – θα μπορούσε να προστατεύει ένα πλούσιο εσωτερικό σε πάγο, αντί αυτός να έχει εξατμιστεί κατά το πέρασμά του κοντά στον ήλιο 
 
Θα μπορούσε όμως να μας εξηγήσει ορισμένες από τις αρχικές απόψεις μας σχετικά με την πραγματική φύση του βράχου. Οι παρατηρητές που σαρώνουν τον ουρανό για διαστρικά αντικείμενα κοιτάζουν να δουν την χαρακτηριστική ομίχλη των κομητών, που δημιουργούν τα εξωτερικά στρώματα τους καθώς εξαχνώνεται ο πάγος τους. Αυτό το χαρακτηριστικό τους καθιστά πολύ πιο εύκολο να εντοπιστούν καθώς περνούν κοντά στον Ήλιο
 
Η απουσία της χαρακτηριστικής ουράς του αντικειμένου αυτού μπέρδεψε τους αστρονόμους, λέγοντας ότι μπορεί να πρόκειται για βραχώδη αστεροειδή.. Αλλά τελικά με την οργανική ασπίδα του προστατεύει το αντικείμενο αυτό από την εξάχνωση του πάγου, θα μπορούσε να είναι κι ένας κομήτης – αφού τα μοντέλα δείχνουν ότι μπορεί να κρύβεται πάγος από κάτω, ανενόχλητος από το φλερτ του σώματος με τον Ήλιο
 
Ίσως θα μπορούσε να προέρχεται κι από έναν πλανήτη σε μεγάλη απόσταση από εδώ. Αν δεν είναι κομήτης, μία δημοσίευση αυτό το μήνα εικάζει ότι θα μπορούσε να είναι ένα κομμάτι από ένα μακρινό πλανήτη, που ξέφυγε από αυτόν με μια διαδικασία της βαρύτητας, γνωστή ως παλιρροϊκή διαταραχή.
 
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τηλεσκοπίων πάνω στη Γη, το αντικείμενο έχει παραμείνει σιωπηλό. Και προς απογοήτευση των κυνηγών των εξωγήινων σε όλο τον πλανήτη, δεν υπάρχει κανένα σημάδι τεχνολογίας εκεί πάνω. Το ασυνήθιστο σχήμα σαν πούρο ενίσχυσε τις ελπίδες ότι κατασκευάστηκε από έναν εξωγήινο πολιτισμό και δεν σχηματίστηκε με φυσικό τρόπο.
 
Παρ ‘όλα αυτά, οι αστρονόμοι το αποκάλεσαν Oumuamua, που στην τοπική διάλεκτο της Χαβάης σημαίνει πρόσκοπος. Στο δε Nature οι εξερευνητές του (που το εντόπισαν χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Pan-STARRS στο νησί Maui της Χαβάης), λένε πως το αντικείμενο φαίνεται να είναι ένας «αγγελιοφόρος που στάλθηκε από το μακρινό παρελθόν για να φτάσει σε εμάς».

Τι είναι καλό;

Η επιστήμη και η θρησκεία περιέχουν ψήγματα ηθικής αλήθειας, ανεξάρτητα από το αν κανείς είναι πιστός οπαδός τους. Μα εάν δεν σας ικανοποιούν από μόνες τους, ένας άλλος τρόπος προσέγγισης της ηθικής και της ενάρετης συμπεριφοράς είναι η κοσμική φιλοσοφία. «Τι είναι καλό;» είναι ίσως το πιο παλαιό ερώτημα στη φιλοσοφία. Η δυτική φιλοσοφία προσφέρει τρεις τουλάχιστον κύριους τρόπους σκέψης για την εύρεση της απάντησης.

Το νατουραλισμό τον αντι-νατουραλισμό, και την ηθική της αρετής. Το καθένα εμφανίζει διάφορες παραλλαγές.

Ο κυριότερος νατουραλιστής είναι ο Πλάτωνας. Ίδρυσε την παράδοση του εσενσιαλισμού που υποστηρίζει ότι υπάρχει μια καθολική Μορφή, δηλαδή η Αρετή. Για τον Πλάτωνα, η Μορφή είναι μια ιδέα, όχι κάτι υλικό, μα αληθινό αν μη τι άλλο. Διαχωρίζει τον κόσμο των εμφανίσεων, τα συγκεκριμένα πράγματα όπως τα παρατηρούμε, από τον κόσμο των ιδεών, των Μορφών. Όλα τα πράγματα στη γη είναι αντίγραφα των Μορφών, και ενώ οι ίδιες οι Μορφές είναι τέλειες (δηλαδή ιδεώδεις), τα αντίγραφα έχουν απαραιτήτως ελαττώματα. Υπάρχει, σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τους οπαδούς του, ένα ιδεώδες Αρετής. Για να είμαστε ηθικά πλάσματα, πρέπει να αντιγράψουμε το ιδεώδες όσο καλύτερα μπορούμε. Καθώς περνά ο καιρός και αποκτούμε κατανόηση, θα πρέπει να είμαστε ικανοί να κάνουμε όλο και καλύτερα αντίγραφα, πλησιάζοντας όλο και περισσότερο το ιδεώδες. Στον κόσμο των ιδεών, η Αρετή παίζει το ρόλο του ήλιου: Η ακτινοβολία της φωτίζει όλες τις άλλες Ιδέες.

Ο Πλάτωνας, από την άλλη, δεν παρέχει, και λέει πως δεν μπορεί να παρέχει συγκεκριμένο ορισμό της Αρετής. Πιστεύει πως το μυαλό μπορεί να συλλάβει την ουσία αν και δεν μπορεί να την εκφράσει με λέξεις. Αυτό είναι δε κυκλικό, δηλαδή ένα καλό άτομο είναι ένα άτομο γεμάτο (ακαθόριστη) ουσία, ενώ ένα άτομο γεμάτο (ακαθόριστη) ουσία είναι ένα καλό άτομο, οπότε για να το συλλάβετε πρέπει να συμφιλιωθείτε με τη διαισθητική, παρά με την αυστηρά καθορισμένη γνώση της Αρετής.

Ο Πλάτωνας πίστευε ότι η ηθική εκπαίδευση ήταν κρίσιμη για την ηθική συμπεριφορά. Επέμενε ότι οι ικανότητες κριτικής σκέψης (που στις ημέρες του σήμαινε την Ευκλείδειο γεωμετρία) ήταν απαραίτητοι προάγγελοι της ηθικής λογικής. Θα τον απωθούσε ο τρόπος με τον οποίο διδάσκουμε την ηθική στα παιδιά μας, εάν τη διδάσκουμε καθόλου. Εάν ο Πλάτωνας μπορούσε να αξιολογήσει τη σύγχρονη αμερικανική εκπαίδευση σαν σύνολο, θα την έβρισκε ηθικά φτωχή και δεοντολογικά χρεοκοπημένη όσον αφορά τη διάκριση σωστού-λάθους.

Θα κάναμε καλά να ακολουθήσουμε τη συμβουλή του Πλάτωνα και να θέσουμε ένα θεμέλιο στην κριτική σκέψη και τα μαθηματικά προτού βουτήξουμε στην ηθική. Τουλάχιστον, θα έπρεπε να διδάσκουμε τη λογική περί αιτίου και αποτελέσματος. Εάν είστε γονιός ενός μικρού παιδιού, απλά σκεφτείτε πόσες φορές την ημέρα ακούτε τον εαυτό σας να λέει: «Δεν κάνουμε αυτό…», η «Να είσαι καλό κοριτσάκι και να …» ή «Αυτό είναι κακό!». Είναι αλήθεια πως δεν μπορείς να εξηγήσεις σε ένα παιδί δυο ετών όλους τους λόγους. Μα καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, πρέπει να τους παρέχετε όλο και περισσότερα από τα γιατί και τα διότι και να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν τις δικές τους ικανότητες στην ηθική εκλογίκευση των πράξεων τους, ή διαφορετικά οι κανόνες σας θα αποτελούν μία λίστα φαινομενικά τυχαίων κανονισμών. Τα σχολεία δεν το κάνουν αυτό για σας πια, και χωρίς αυτό τα παιδιά σας δεν έχουν τη δυνατότητα να χειριστούν ηθικά τους εαυτοΰς τους, κάτι που απαιτείται από την προσωπική και κοινωνική ωριμότητά τους. Ούτε καν συμμόρφωση δεν θα πετύχετε!

Εφόσον και οι κοινωνιοβιολόγοι όπως ο Ουίλσον πιστεύουν ότι η ηθική προέρχεται από τη φύση, είναι και αυτοί νατουραλιστές, αν και δεν χρειάζεται να μοιράζονται τις ιδέες του Πλάτωνα περί ουσίας. Και οι θρησκείες, επίσης, θεωρούνται νατουραλιστικές, γιατί αποδίδουν την Αρετή στο Θεό, ο οποίος υποτίθεται ότι τη μεταφέρει στους ανθρώπους.

Μία δεύτερη μεγάλη δυτική σχολή σκέψης πάνω στο «Τι είναι καλό;» είναι ο αντι-νατουραλισμός, ο οποίος και αυτός με τη σειρά του παρουσιάζει αρκετές παραλλαγές. Ο αντι-νατουραλισμός γενικά δηλώνει ότι τίποτα στη φύση δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό. Δηλαδή, το φυσικό και το ηθικό διαχωρίζονται. Ο Χομπς, ένας νομιναλιστής, είναι σημαντικός υπερασπιστής αυτής της σχολής. Όπως είδαμε, οι νομιναλιστές θεωρούν ότι δεν υπάρχουν καθολικές έννοιες και ότι το καλό και το κακό είναι απλά ονόματα που δίνουμε σε πράγματα. Δεν υπάρχει καλό και κακό, θα σας έλεγε, μόνο πράγματα που αρέσουν και δεν αρέσουν στους ανθρώπους. Η ηθικότητα, στην πράξη, είναι στενή, προσωπική και υποκειμενική. Δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι που να συμφωνούν επακριβώς στους βασικούς κανόνες το οποίο και εξηγεί γιατί ερχόμαστε σε αντιπαράθεση τόσο εύκολα.

Ο Τζ. Ε. Μουρ, άλλος ένας σημαντικός αντι-νατουραλιστής, πίστευε ότι ενώ υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να μετρηθούν με όργανα, το καλό δεν είναι ένα από αυτά. Αντίθετα, το καλό είναι απροσδιόριστο και πέραν αναλύσεως. Όταν προσπαθούμε να το αξιολογήσουμε, διαπράττουμε «νατουραλιστικό σφάλμα». Ο Μουρ δεν αναγνωρίζει κάποια ευδιάκριτη ουσία της Αρετής. Κανείς δεν μπορεί να πει τι σημαίνει το καλό, υποστηρίζει, και σίγουρα δεν είναι θέμα κατάταξης των πραγμάτων (για να διαφοροποιήσει τη θέση του από τον Χομπς). Ο Μουρ πίστευε ότι υπάρχουν σωστές και λάθος πράξεις μα δεν μπορεί να καθοριστεί ότι προέρχονται από οποιαδήποτε συγκεκριμένη αντίληψη του καλού.

«Το “καλό” λοιπόν, εάν με αυτό εννοούμε αυτή την ιδιότητα η οποία υποστηρίζουμε ότι ανήκει σε κάποιο πράγμα, όταν λέμε ότι αυτό το πράγμα είναι καλό, είναι αδύνατο να οριστεί, με την πιο σημαντική έννοια της λέξης». Τζ. Ε. Μουρ

Ο Χιουμ είχε προβλέψει τον τρόπο σκέψης του Μουρ. Υποστήριζε ότι δεν μπορείς ποτέ να «σχηματίσεις το θα όφειλε από το είναι», εννοώντας ότι δεν μπορείς να βγάλεις λογικά συμπεράσματα για το τι θα έπρεπε να έχει γίνει απλά βασιζόμενος στο τι έγινε. Για παράδειγμα, επειδή ο X βλάπτει τον Υ, δεν είναι επακόλουθο ότι ο X έκανε λάθος να βλάψει τον Υ. Αυτό θα προέκυπτε μόνο από την επιπλέον υπόθεση όχι το να βλάπτει κάποιος κάποιον άλλο είναι κακό. Μα έτσι απλά υποθέτουμε την ισχύ μιας ηθικής αρχής, δεν την αποδεικνύουμε. Ο Χιουμ έδινε έμφαση στο ότι αν και κάνουμε αξιολογικές κρίσεις, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν βασίζονται σε αδιάσειστα στοιχεία.

Ένας τρίτος τρόπος να σκεφτόμαστε για το καλό είναι η λεγόμενη ηθική της αρετής του Αριστοτέλη, την οποία έχουμε δει σε αρκετές περιπτώσεις μέχρι τώρα. Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας πρεσβεύουν ότι η χρηστότητα είναι ένα παράγωγο των αρετών. Εάν καλλιεργήσουμε αρετές στους ανθρώπους, τότε θα είναι καλοί. Αυτή η άποψη αναπτύχθηκε επίσης από τους κομφουκιανιστές και από πολλούς θρησκευτικούς ηθικολόγους.

«Λόγου χάριν τα συναισθήματα του φόβου, του θάρρους, του πόθου, της οργής, του οίκτου και εν γένει τα της ηδονής και της οδύνης, δυνατόν να μας θίγουν ή υπερβαλλόντως πολύ ή παρά πολύ ολίγον, δηλαδή και εις τας δύο περιπτώσεις κακώς. Αλλ’ εάν δοκιμάσωμεν τα συναισθήματα ταύτα εις μίαν κατάλληλον στιγμήν, δι’ ικανοποιητικούς λόγους, έναντι προσώπων, τα οποία τους αξίζουν και δι’ αξιοπρεπείς σκοπούς, θα μείνωμεν εις μίαν αρίστην μεσότητα, εις το σημείον δε αυτό έγκειται η κυριωτέρα ιδιότης της αρετής». Αριστοτέλης

Λαμβάνοντας υπόψη τους εγγενείς περιορισμούς σε όλες τις προσεγγίσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορείτε να δείτε πως έχετε αρκετή δουλειά να κάνετε. Μα προτού ασχοληθείτε με αυτήν, θα ήθελα να συμπεριλάβω δύο τελευταίες απόψεις από την ανατολική φιλοσοφία. Φτάσατε μέχρι αυτό το σημείο σε μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσετε τον δικό σας τρόπο σκέψης για το τι σημαίνει αρετή, και ως ανταμοιβή για τούς κόπους σας, αντιμετωπίσατε πολλή θεωρία σε μικρό χρονικό διάστημα. Εδώ είναι μία θεωρία που μπορείτε να εφαρμόσετε άμεσα. Το δόγμα της ahimsa ή της μη βλάβης. Μια βασική αρχή της ινδουιστικής φιλοσοφίας, δανεισμένη από τον τζαϊνισμό, η εφαρμογή της ahimsa σημαίνει να δρα κανείς εξασφαλίζοντας ότι δεν προκαλεί βλάβη σε έλλογα όντα. Αυτό είναι ένα πολύ απλό μέτρο του καλού. Το πόσο καλός είναι κανείς είναι αντιστρόφως ανάλογο από το πόση βλάβη προκαλεί σε έλλογα όντα. Αυτό που βλάπτει τους άλλους είναι κακό και αυτό που είναι κακό βλάπτει τους άλλους. Ό,τι βοηθά τους άλλους είναι καλό και καλό είναι ό,τι βοηθά τους άλλους.

Εάν προσέξατε, θα παρατηρήσατε ότι η ahimsa δεν ασχολείται μόνο με άλλους ανθρώπους, μα με όλα τα έλλογα όντα. Ο ιουδαιο-χριστιανικός προσανατολισμός δεν εκτείνεται γενικότερα και στα ζώα, άλλωστε στη Γένεση, οι άνθρωποι έχουν ρητά την κυριαρχία πάνω στα ζώα, και δεν χάσαμε καιρό στο να εφαρμόσουμε αυτή μας την ισχύ. Θεωρώ ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτή την αρχή με χρησιμότητα, εκτείνοντάς την πρώτα σε ανθρώπινα όντα. Και είστε ασφαλείς αν συμπεράνετε ότι όσο πιο έλλογη η μορφή ζωής, τόσο μεγαλύτερη βλάβη μπορούμε να της προκαλέσουμε. Είναι τροφή για σκέψη και ένα σημείο που δεν πρέπει να παραβλέψετε, καθώς φτιάχνετε το δικό σας σύστημα. Πρέπει να γνωρίζετε πού αρχίζουν τα όρια σας και γιατί.

Οι ινδουιστές αναγνωρίζουν ότι όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα, για αυτό και δεν περιορίζουν την εφαρμογή της ahimsa μόνο στους συνανθρώπους τους. Αντιθέτως θεωρούν ότι η avidya, η τυφλή άγνοια, ή το να κάνει κάποιος κακό χωρίς να το γνωρίζει, δεν απαλλάσσει κάποιον από τις επιπτώσεις του να προξενεί βλάβες (κάτι στο οποίο θα φτάσουμε σε λίγο). Η κατανόηση της δυνατότητας να προξενεί βλάβη κανείς είναι σημαντική επίγνωση και η κατανόηση του πώς να μην προξενεί βλάβη θα πρέπει να είναι η προσωπική αποστολή. Αυτό σημαίνει να προσέχει κανείς τι σκέφτεται, τι λέει και τι κάνει.

Η ahimsa είναι μια τόσο ισχυρή ιδέα που ακούγεται μέσα από το χρόνο και σε όλο τον κόσμο. Θα την ξανακούσετε στη όρκο του Ιπποκράτη

«διαιτήμασί τε χρήσομαι, επ’ ώφελείη καμνόντων κατά δύναμιυ καί κρίσιν εμήν, επί δηλήσει δε καί άδικίη είρξειν». (Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω».)

Παρομοίως και ο Χιλέλ έγραψε:

«Ό,τι είναι δυσάρεστο σε σένα μην το κάνεις στον πλησίον σου. Αυτή είναι όλη και όλη η Τορά. Τα υπόλοιπα είναι σχόλια».

Και σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε στους φίλους μας όπως επιθυμούμε να συμπεριφέρονται και αυτοί σε εμάς. Και ο Κομφούκιος:

«Ό,τι δεν θέλεις να γίνεται στον εαυτό σου μην το κάνεις στους άλλους».

Εάν η δυτική φιλοσοφία μπορεί να συγκεντρωθεί σαν μια υποσημείωση στον Πλάτωνα, πιθανόν και όλες οι περιπλοκότητες της ηθικής είναι υποσημειώσεις αυτών των διατυπώσεων και ο Χιλέλ έχει δίκιο όταν λέει ότι όλα τα υπόλοιπα είναι απλά σχόλια.

Η ινδουιστική και η βουδιστική παράδοση περιγράφουν τις επιπτώσεις τού να προξενεί κανείς βλάβες με το κάρμα, έναν ηθικό νόμο αιτίου και αποτελέσματος. Κυριολεκτικά, κάρμα σημαίνει «οι ώριμοι καρποί της δράσης». Όπως λέει και το πασίγνωστο ρητό, «ό,τι κάνεις θα το βρεις μπροστά σου». Ή όπως είπε και ο Απόστολος Παύλος (στην Προς Γαλάτες, 6: 7): «… έττειδή ό,τι άν σπείρη) ό άνθρωπος, τούτο καί θέλει θερίσει». Κάνε το καλό και καλό θα σου επιστραφεί, κάνε κακό και κακό θα σου επιστραφεί. Το μυστήριο είναι με ποια μορφή θα επιστρέφει η επίδραση και πόσο χρόνο θα χρειαστεί.

Συνηθίζουμε να ξεχνάμε τι κάναμε για να αρχίσουμε μια διαδικασία (προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο), μα αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει σύνδεση. Μπορεί να μάθουμε βρίσκοντας τις συνδέσεις, για το πού ή πώς να τοποθετηθούμε καθώς προχωράμε. Μα ακόμη και αν δεν μαντέψουμε τη διαδικασία, πιστεύοντας απλά πως υπάρχει, είναι ένα ισχυρό κίνητρο για να κάνουμε το σωστό. Το ηθικό δίδαγμα είναι πως ό,τι σκεπτόμαστε, λέμε ή κάνουμε έχει επιπτώσεις. Πολύ συχνά στη σύγχρονη αμερικανική κοινωνία, δρούμε σαν να μη γνωρίζουμε την ύπαρξη τέτοιου είδους ευθύνης.

«Εάν ένας άνθρωπος κάνει μία αξιέπαινη πράξη, αφήστε τον να την κάνει ξανά και ξανά. Αφήστε τον να αναπτύξει μια επιθυμία για να κάνει το καλό. Η ευτυχία είναι το αποτέλεσμα της συγκέντρωσης επαίνων. Ακόμη και αυτός που κάνει λάθος βρίσκει κάποια ευτυχία όσο δεν ωριμάζει ο καρπός της κακής πράξης. Μα όταν ωριμάζει, τότε βλέπει τα κακά αποτελέσματα. Ακόμη και αυτός που κάνει το καλό έχει κακές ημέρες όσο το προσόν του δεν έχει ωριμάσει. Μα όταν ωριμάσει πλήρως, τότε βλέπει τα ευτυχή αποτελέσματα των αξιέπαινων πράξεων του». Βούδας

Εάν όλος αυτός ο λόγος περί μη βλάβης σάς έχει κάνει να αναρωτιέστε αν είστε φτιαγμένοι από το κατάλληλο υλικό, σημειώστε ότι όταν λαμβάνετε υπόψη το κάρμα, η ahimsa αποκτά μια ιδιότητα αυτοσυντήρησης, και από εκεί προέρχεται και η συμβουλή του Δαλάι Λάμα να είστε «εγωιστές με σύνεση».

Η κινέζικη φιλοσοφία έχει μια πιο πρακτική προσέγγιση περί της αρετής και της ηθικής στον καθορισμό του καλού. Ο Κομφούκιος το κάνει αυτό πιο αυστηρά. Ασχολείται κυρίως με τις παραδόσεις, τις δομές, το καθήκον, την οικογένεια, την κυβέρνηση και τη διατήρηση της κοινωνίας. Για αυτόν, το καλό είναι απλά οτιδήποτε συντηρεί και υπερασπίζει αυτές τις αξίες.

Στο δόγμα των αντιθέτων, το Τάο διδάσκει ότι το αγνό καλό δεν υπάρχει. Ο Λάο Τσου πιστεύει ότι μπορείς να αναγνωρίσεις το καλό μόνο σε σύγκριση με το κακό. Ο Καντ έθεσε αυτή την ιδέα με έναν άλλο τρόπο: Εάν υπήρχε μόνο ένα χέρι στο σύμπαν, πώς θα αναγνωρίζαμε αν είναι δεξί ή αριστερό; Οι διάσημες περιστροφές του συμβόλου του γιν και του γιανγκ το απεικονίζουν αυτό, περιλαμβάνοντας ένα μικρό κύκλο του αντίθετου χρώματος και στη λευκή και στη μαύρη πλευρά. Αυτό είναι μία υπενθύμιση ότι το καλό δεν είναι το αντίθετο αλλά το συμπλήρωμα του κακού και ότι το καθετί περιλαμβάνει ένα τμήμα από το συμπλήρωμά του. Σε καλούς καιρούς, βεβαιωθείτε ότι τάσσεστε με το καλό και αποφεύγετε το κακό. Σε κακούς καιρούς, δουλειά σας είναι να ψάξετε μέσα στο σκοτάδι για το δρόμο προς το φως.

«Όταν όλοι στον κόσμο κατανοούν την ομορφιά ως όμορφη, τότε υπάρχει και η ασχήμια. Όταν όλοι κατανοούν την καλοσύνη ως καλή, τότε υπάρχει και η κακία». Λάο Τσου

Μέχρι τώρα θα έχετε παρατηρήσει ότι δεν έχουμε ακόμη απαντήσει την ερώτηση: «Τι είναι καλό;» Αυτό είναι επειδή δεν υπάρχει, όπως βλέπετε, μόνο μία απάντηση. Και ανάλογα με τον ποιον ακούτε, η ερώτηση μπορεί να μην έχει καθόλου απάντηση ή τουλάχιστον όχι ρητή. Εκτός και αν είστε έτοιμοι να συνταχθείτε με όλη σας την καρδιά με ένα τουλάχιστον πλαίσιο ερμηνειών, δεν υπάρχει ένα καθολικό σύστημα ηθικής που να μπορείτε να υπερασπίσετε και να χρησιμοποιήσετε για να αποκομίσετε διαρκή λειτουργικά ήθη. Δεν υπάρχουν κοινώς αποδεκτά, περιεκτικά επιχειρήματα που να υποστηρίζουν οποιαδήποτε ηθική θεωρία απορρίπτοντας όλες τις άλλες. Αντιλήψεις του καλού σχηματίζονται διαφορετικά σε διαφορετικούς ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά δεν γινόμαστε ηθικοί σχετικιστές: Παρά την ποικιλομορφία των ηθικών συστημάτων, οι περισσότεροι άνθρωποι ακόμη πιστεύουν ότι ο βιασμός, ο φόνος και η κλοπή (μεταξύ άλλων) είναι λάθος.