ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (10.1-10.79)

Ραψωδία κ' Ἀλκίνου ἀπόλογοι: 

Τὰ περὶ Αἴολον, Λαιστρυγόνας καὶ Κίρκην

Αἰολίην δ᾽ ἐς νῆσον ἀφικόμεθ᾽· ἔνθα δ᾽ ἔναιεν
Αἴολος Ἱπποτάδης, φίλος ἀθανάτοισι θεοῖσι,
πλωτῇ ἐνὶ νήσῳ· πᾶσαν δέ τέ μιν πέρι τεῖχος
χάλκεον ἄρρηκτον, λισσὴ δ᾽ ἀναδέδρομε πέτρη.
5 τοῦ καὶ δώδεκα παῖδες ἐνὶ μεγάροις γεγάασιν,
ἓξ μὲν θυγατέρες, ἓξ δ᾽ υἱέες ἡβώοντες.
ἔνθ᾽ ὅ γε θυγατέρας πόρεν υἱάσιν εἶναι ἀκοίτις.
οἱ δ᾽ αἰεὶ παρὰ πατρὶ φίλῳ καὶ μητέρι κεδνῇ
δαίνυνται· παρὰ δέ σφιν ὀνείατα μυρία κεῖται,
10 κνισῆεν δέ τε δῶμα περιστεναχίζεται αὐλῇ
ἤματα· νύκτας δ᾽ αὖτε παρ᾽ αἰδοίῃς ἀλόχοισιν
εὕδουσ᾽ ἔν τε τάπησι καὶ ἐν τρητοῖσι λέχεσσι.
καὶ μὲν τῶν ἱκόμεσθα πόλιν καὶ δώματα καλά.
μῆνα δὲ πάντα φίλει με καὶ ἐξερέεινεν ἕκαστα,
15 Ἴλιον Ἀργείων τε νέας καὶ νόστον Ἀχαιῶν·
καὶ μὲν ἐγὼ τῷ πάντα κατὰ μοῖραν κατέλεξα.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ καὶ ἐγὼ ὁδὸν ᾔτεον ἠδ᾽ ἐκέλευον
πεμπέμεν, οὐδέ τι κεῖνος ἀνήνατο, τεῦχε δὲ πομπήν.
δῶκε δέ μ᾽ ἐκδείρας ἀσκὸν βοὸς ἐννεώροιο,
20 ἔνθα δὲ βυκτάων ἀνέμων κατέδησε κέλευθα·
κεῖνον γὰρ ταμίην ἀνέμων ποίησε Κρονίων,
ἠμὲν παυέμεναι ἠδ᾽ ὀρνύμεν ὅν κ᾽ ἐθέλῃσι.
νηῒ δ᾽ ἐνὶ γλαφυρῇ κατέδει μέρμιθι φαεινῇ
ἀργυρέῃ, ἵνα μή τι παραπνεύσει᾽ ὀλίγον περ·
25 αὐτὰρ ἐμοὶ πνοιὴν Ζεφύρου προέηκεν ἀῆναι,
ὄφρα φέροι νῆάς τε καὶ αὐτούς· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔμελλεν
ἐκτελέειν· αὐτῶν γὰρ ἀπωλόμεθ᾽ ἀφραδίῃσιν.
Ἐννῆμαρ μὲν ὁμῶς πλέομεν νύκτας τε καὶ ἦμαρ,
τῇ δεκάτῃ δ᾽ ἤδη ἀνεφαίνετο πατρὶς ἄρουρα,
30 καὶ δὴ πυρπολέοντας ἐλεύσσομεν ἐγγὺς ἐόντας.
ἔνθ᾽ ἐμὲ μὲν γλυκὺς ὕπνος ἐπήλυθε κεκμηῶτα·
αἰεὶ γὰρ πόδα νηὸς ἐνώμων, οὐδέ τῳ ἄλλῳ
δῶχ᾽ ἑτάρων, ἵνα θᾶσσον ἱκοίμεθα πατρίδα γαῖαν·
οἱ δ᾽ ἕταροι ἐπέεσσι πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
35 καί μ᾽ ἔφασαν χρυσόν τε καὶ ἄργυρον οἴκαδ᾽ ἄγεσθαι,
δῶρα παρ᾽ Αἰόλου μεγαλήτορος Ἱπποτάδαο·
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν ἰδὼν ἐς πλησίον ἄλλον·
«Ὢ πόποι, ὡς ὅδε πᾶσι φίλος καὶ τίμιός ἐστιν
ἀνθρώποις, ὅτεών κε πόλιν καὶ γαῖαν ἵκηται.
40 πολλὰ μὲν ἐκ Τροίης ἄγεται κειμήλια καλὰ
ληΐδος· ἡμεῖς δ᾽ αὖτε ὁμὴν ὁδὸν ἐκτελέσαντες
οἴκαδε νισσόμεθα κενεὰς σὺν χεῖρας ἔχοντες.
καὶ νῦν οἱ τάδ᾽ ἔδωκε χαριζόμενος φιλότητι
Αἴολος. ἀλλ᾽ ἄγε θᾶσσον ἰδώμεθα ὅττι τάδ᾽ ἐστίν,
45 ὅσσος τις χρυσός τε καὶ ἄργυρος ἀσκῷ ἔνεστιν.»
Ὣς ἔφασαν, βουλὴ δὲ κακὴ νίκησεν ἑταίρων·
ἀσκὸν μὲν λῦσαν, ἄνεμοι δ᾽ ἐκ πάντες ὄρουσαν,
τοὺς δ᾽ αἶψ᾽ ἁρπάξασα φέρεν πόντονδε θύελλα
κλαίοντας, γαίης ἄπο πατρίδος· αὐτὰρ ἐγώ γε
50 ἐγρόμενος κατὰ θυμὸν ἀμύμονα μερμήριξα
ἠὲ πεσὼν ἐκ νηὸς ἀποφθίμην ἐνὶ πόντῳ,
ἦ ἀκέων τλαίην καὶ ἔτι ζωοῖσι μετείην.
ἀλλ᾽ ἔτλην καὶ ἔμεινα, καλυψάμενος δ᾽ ἐνὶ νηῒ
κείμην· αἱ δ᾽ ἐφέροντο κακῇ ἀνέμοιο θυέλλῃ
55 αὖτις ἐπ᾽ Αἰολίην νῆσον, στενάχοντο δ᾽ ἑταῖροι.
Ἔνθα δ᾽ ἐπ᾽ ἠπείρου βῆμεν καὶ ἀφυσσάμεθ᾽ ὕδωρ,
αἶψα δὲ δεῖπνον ἕλοντο θοῇς παρὰ νηυσὶν ἑταῖροι.
αὐτὰρ ἐπεὶ σίτοιό τ᾽ ἐπασσάμεθ᾽ ἠδὲ ποτῆτος,
δὴ τότ᾽ ἐγὼ κήρυκά τ᾽ ὀπασσάμενος καὶ ἑταῖρον,
60 βῆν εἰς Αἰόλου κλυτὰ δώματα· τὸν δ᾽ ἐκίχανον
δαινύμενον παρὰ ᾗ τ᾽ ἀλόχῳ καὶ οἷσι τέκεσσιν.
ἐλθόντες δ᾽ ἐς δῶμα παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ᾽ οὐδοῦ
ἑζόμεθ᾽· οἱ δ᾽ ἀνὰ θυμὸν ἐθάμβεον ἔκ τ᾽ ἐρέοντο·
«Πῶς ἦλθες, Ὀδυσεῦ; τίς τοι κακὸς ἔχραε δαίμων;
65 ἦ μέν σ᾽ ἐνδυκέως ἀπεπέμπομεν, ὄφρ᾽ ἂν ἵκοιο
πατρίδα σὴν καὶ δῶμα, καὶ εἴ πού τοι φίλον ἐστίν.»
Ὣς φάσαν· αὐτὰρ ἐγὼ μετεφώνεον ἀχνύμενος κῆρ·
«ἄασάν μ᾽ ἕταροί τε κακοὶ πρὸς τοῖσί τε ὕπνος
σχέτλιος. ἀλλ᾽ ἀκέσασθε, φίλοι· δύναμις γὰρ ἐν ὑμῖν.»
70 Ὣς ἐφάμην μαλακοῖσι καθαπτόμενος ἐπέεσσιν·
οἱ δ᾽ ἄνεῳ ἐγένοντο· πατὴρ δ᾽ ἠμείβετο μύθῳ·
«Ἔρρ᾽ ἐκ νήσου θᾶσσον, ἐλέγχιστε ζωόντων·
οὐ γάρ μοι θέμις ἐστὶ κομιζέμεν οὐδ᾽ ἀποπέμπειν
ἄνδρα τὸν ὅς τε θεοῖσιν ἀπέχθηται μακάρεσσιν.
75 ἔρρ᾽, ἐπεὶ ἀθανάτοισιν ἀπεχθόμενος τόδ᾽ ἱκάνεις.»
Ὣς εἰπὼν ἀπέπεμπε δόμων βαρέα στενάχοντα.
ἔνθεν δὲ προτέρω πλέομεν ἀκαχήμενοι ἦτορ.
τείρετο δ᾽ ἀνδρῶν θυμὸς ὑπ᾽ εἰρεσίης ἀλεγεινῆς
ἡμετέρῃ ματίῃ, ἐπεὶ οὐκέτι φαίνετο πομπή.

***

Στης Αιολίας το νησί βρεθήκαμε· το κατοικούσε
ο Αίολος, ο Ιπποτίδης, ευνοημένος των αθάνατων θεών.
Πλωτό νησί, όλο το τείχος γύρω χάλκινο, ακατάλυτο,
κι ανηφορίζει ο βράχος κατακόρυφος.
Από τον Αίολο γεννήθηκαν στο σπιτικό του δώδεκα παιδιά,
έξι οι θυγατέρες, έξι οι γιοι· φτάνοντας στην ακμή της νιότης,
τις έδωσε τις θυγατέρες του ο Αίολος στους γιους του.
Ζούνε μαζί, πλάι στον καλό πατέρα, στη σεμνή τους μάνα,
τρώγοντας πίνοντας, κι έχουν μπροστά τους τις τροφές αμέτρητες.
10 Το αρχοντικό μυρίζει κνίσα, όλη τη μέρα αντιλαλεί η μουσική
του αυλού· τις νύχτες πάλι πέφτουν να κοιμηθούν
καθένας με τη νόμιμη γυναίκα του, σε στρώμα μαλακό,
σε κλίνες τρυπητές.
Σ᾽ αυτή λοιπόν την τειχισμένη πόλη φτάσαμε και στο ωραίο
παλάτι· όπου με φιλοξένησε ένα φεγγάρι ολόκληρο, και με ρωτούσε ο Αίολος,
να μάθει τι έγινε στο Ίλιο, με των Αργείων τα πλοία,
τον γυρισμό των Αχαιών· κι εγώ του διηγήθηκα τα πάντα,
όλα με τη σειρά.
Όμως κι αυτός, όταν του ζήτησα τον δρόμο να μου δείξει,
να με ξεπροβοδίσει, δεν πρόβαλε καμιάν αντίρρηση·
ετοίμασε την αναχώρησή μου.
Μου δίνει έναν ασκό, γδέρνοντας δέρμα από βόδι εννιάχρονο,
20 κι έδεσε εκεί τους δρόμους των ανέμων που λυσσομανούν·
γιατί τον είχε ορίσει ταμία των ανέμων ο Κρονίδης,
να τους κοιμίζει ή και να τους ξυπνά, όποιον εκείνος ήθελε.
Μέσα στο βαθουλό καράβι τον ασκό κομπόδεσε με σπάγγο
λαμπερό, ασημένιο· να μην μπορεί, έστω και λίγο, από κάπου
να φυσήξει· άφησε μόνο του ζεφύρου την πνοή πίσω μου
να φυσά, για να μας ταξιδεύει, τα πλεούμενα κι εμάς. Όμως δεν έμελλε
το έργο του να συντελέσει· πήγαμε μόνοι στον χαμό,
από δική μας αφροσύνη.
Μέρες εννιά αρμενίζαμε, δίχως ανάπαυλα, νύχτα και μέρα,
ώσπου τη δέκατη πήρε να φαίνεται η πατρική μας γη,
30 βλέπαμε τις πυρές ν᾽ ανάβουν μπρος στα μάτια μας. Αλλά με συνεπήρε
ύπνος γλυκύς εμένα· από τον κάματο,
γιατί στιγμή δεν άφησα του καραβιού τη σκότα από το χέρι,
δεν την παρέδωσα σε κάποιον άλλο εταίρο· από λαχτάρα,
μιαν ώρα αρχύτερα να φτάσουμε στην πατρική μας γη.
Τότε κι οι σύντροφοι αρχίζουν ν᾽ αγορεύουν, να ανταλλάσσουν
λόγια· είπαν πως κουβαλούσα εγώ χρυσό κι ασήμι για το σπίτι,
δώρα που μου τα χάρισε ο Ιπποτίδης Αίολος, με τη μεγάλη του καρδιά.
Και κάπως έτσι, με λοξές ματιές, μιλούσαν μεταξύ τους:
«Πάει πολύ· κοίτα που γίνεται αυτός αμέσως φίλος, τον τιμούν
οι πάντες, σ᾽ όποιου την πόλη και τη χώρα φτάσει.
40 Φέρνει κιόλας πολλά κι ωραία κειμήλια από της Τροίας
τη λεία· κι όμως εμείς, έχοντας πίσω μας τον ίδιο δρόμο,
πάμε στο σπίτι μας μ᾽ άδεια τα χέρια.
Τώρα ξανά, να της φιλίας τα δώρα, τα χαρισμένα από τον Αίολο·
όμως δεν γίνεται άλλο, πρέπει να δούμε εδώ τι κρύβεται,
πόσο χρυσάφι, πόσο ασήμι μέσα του έχει ο ασκός αυτός.»
Με τέτοια λόγια μεταξύ τους, νίκησε των συντρόφων η κακή βουλή,
κι έλυσαν τον ασκό· αμέσως έξω σκορπιστήκαν όλοι οι αγέρηδες,
κι αυτούς, θρηνώντας, τους αρπάζει η θύελλα, τους έφερε βαθιά στο πέλαγο,
τόσο μακριά από την πατρική μας γη. Απότομα ξυπνώντας
50 τότε εγώ, παρ᾽ όλο μου το θάρρος, για λίγο ταλαντεύθηκα:
ν᾽ αφήσω το καράβι πέφτοντας στο πέλαγος για να πνιγώ;
να κάνω αμίλητος υπομονή για να απομείνω ζωντανός;
Διάλεξα την υπομονή, κι έμεινα εκεί· ως το κεφάλι καλυμμένος,
κούρνιασα στο πλοίο· και τα πλεούμενα στο μεταξύ, στο έλεος
μιας θύελλας φριχτής, βρέθηκαν κάποτε ξανά στης Αιολίας
το νησί, με τους συντρόφους να στενάζουνε βαριά.
Ευθύς βγήκαμε στη στεριά, τραβήξαμε νερό, κι οι σύντροφοί μου
ετοίμασαν το δείπνο, πλάι στα γρήγορα καράβια.
Κι όταν χορτάσαμε από φαΐ κι από πιοτό,
τότε κι εγώ, μ᾽ ένα μου σύντροφο και συνοδό τον κήρυκα,
60 κίνησα για το φημισμένο σπιτικό του Αιόλου· τον πέτυχα
πάνω στο δείπνο, μαζί με τη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Στο σπίτι φτάνοντας, μείναμε καθισμένοι στο κατώφλι,
στις παραστάδες πλάι· κι αυτοί κατάπληκτοι πήραν να μας ρωτούν:
«Πώς και γιατί ξανά, Οδυσσέα, στα μέρη μας; ποιος δαίμονας
κακός σε κυνηγά; μόλο που εμείς φροντίσαμε καλά την αναχώρησή σου,
για να μπορείς να φτάσεις στην πατρίδα σου, στο σπίτι
που ήθελε η ψυχή σου.»
Έτσι μου μίλησαν· κι εγώ αποκρίθηκα με την καρδιά βαριά:
«Μ᾽ έβλαψαν οι κακοί μου εταίροι, ακόμη ο ύπνος
ο φριχτός· αλλά, καλοί μου, το κακό γιατρέψτε, είναι στο χέρι σας.»
70 Τους μίλησα με λόγια μαλακά, για να τους συγκινήσω,
εκείνοι όμως δεν έβγαζαν μιλιά,
ώσπου ο πατέρας τους πήρε τον λόγο κι είπε:
«Έξω από το νησί μου γρήγορα, όνειδος της ζωής εσύ!
Το δίκιο δεν μ᾽ αφήνει εμένα μήτε να δέχομαι μήτε να προβοδώ
άνθρωπο που τον μίσησαν οι αθάνατοι θεοί.
Τσακίσου τώρα από δω, που πάτησες το σπίτι μου, εσύ το μίσος των θεών.»
Έτσι μιλώντας, μ᾽ έδιωξε απ᾽ το σπίτι του, κι εγώ στενάζοντας βαριά.
Φεύγοντας από κει, στο πέλαγο ανοιχτήκαμε,
με την ψυχή μας βουρκωμένη·
οι άντρες αποθαρρυμένοι κωπηλατούσαν και πονούσαν —
δικό μας κρίμα, που κανένας δεν φαινόταν στον ορίζοντα
δρόμος επιστροφής.

Ένα μετάλλιο στην άκρη του δρόμου

Κάποτε, όπως προχωρούσε ένας νεαρός στο δρόμο, είδε στη άκρη του δρόμου ένα αντικείμενο στρογγυλό, μεταλλικό, ενωμένο με μια μπλε και άσπρη λουρίδα. Αν και λίγο βρώμικο, κατάλαβε προτού πλησιάσει κοντά, ότι πρόκειται για ένα μετάλλιο και μάλιστα χρυσό.

Κοντοστάθηκε για λίγο από πάνω του σκεπτόμενος τι να το κάνει. ''Για μένα' δεν έχει καμία αξία''. ''Αν και χρυσό, για μένα δε σημαίνει απολύτως τίποτα, εκτός αν το πουλούσα και έβγαζα 2-5 ευρώ, όσο ήταν τέλος πάντων η τιμή του'', σκέφτηκε ο νεαρός.

Η επόμενη σκέψη του ήταν, ότι αν και η τιμή του μεταλλίου ήταν σχετικά μικρή, αν και για τον ίδιο είχε μηδενική αξία, για αυτόν που το είχε κερδίσει, μπορεί να είχε μεγάλη αξία, ίσως να σήμαινε και τα πάντα.

''Μπράβο'', είπε ξαφνικά από μέσα του, σαν να τον χτύπησε το ωστικό κύμα από μια έκρηξη αλήθειας.

Αυτή ακριβώς είναι και η διαφορά ανάμεσα στην τιμή και την αξία'', σκέφτηκε.

Η τιμή του μεταλλίου παραμένει σταθερή έξω στην αγορά, ωστόσο η τιμή της αξίας του μεταλλίου, μεταβάλλεται και καθορίζεται από το αν το έχεις κερδίσει με κόπο ή αν απλά το βρήκες κάτω στο δρόμο.

Η τιμή της αξίας του μεταλλίου'' σχεδόν μονολόγησε.. ''Η τιμή του μεταλλίου''. Και ξαφνικά η επόμενη σκέψη ήρθε να συμπληρώσει το παζλ μέσα στην ζέστη του καλοκαιριού. ''Δεν μπορώ να ξέρω αν το άτομο που το έχασε στενοχωρήθηκε και αν ναι πόσο, ωστόσο αν το έχανα εγώ, θα το σκεφτόμουν λίγο, θα έλεγα μέσα στην κούραση μου και ένα ‘’ρε να πάρει΄΄, αλλά δεν θα στεναχωριόμουν'' σκέφτηκε ο νεαρός.

Πως θα μπορούσα να στεναχωρηθώ, αναρωτήθηκε ρητορικά. Αφού μέσα μου γνωρίζω ότι βγήκα πρώτος στα εκατό μέτρα μετ’ εμποδίων, γνωρίζω καλά πόσο γρήγορος είμαι, γνωρίζω δηλαδή την δική μου αξία αναφορικά με το πόσο καλός είμαι στο άθλημα που κάνω.

Γιατί θα μπορούσα να στεναχωρήθω παραπάνω από ένα απλό "τι κρίμα". Τι παραπάνω έχει να μου προσφέρει, στην αδιασάλευτη ακλόνητη αξία μου, η μεταβαλλόμενη αξία ενός κρεμασμένου μεταλλίου στο λαιμό ή σε έναν τοίχο? Καμία...

Η τιμή της αξίας ενός μεταλλίου που κέρδισα με κόπο και πολύ ιδρώτα, όσο μεγάλη και να είναι, δεν μπορεί να προσθέσει κάτι στην αξία μου, ούτε μπορεί να την καθορίσει. αναλογίστηκε ο νεαρός, αφήνοντας ένα μειδίαμα ευχαρίστησης να σχηματιστεί στο πρόσωπό του.

Αυτό είναι, σκέφτηκε ο νεαρός, καθώς ξεμάκραινε χαμογελαστός από αυτό το χρυσό μετάλλιο. που λόγω της βρωμιάς, είχε χάσει πλέον τη γνώριμη γυαλάδα του.

Όλοι καταλαβαίνουμε την εννοιολογική διαφορά ανάμεσα στην τιμή και την αξία. Πολύ συχνά όμως μπερδεύουμε την διαφορά ανάμεσα στην τιμή της αξίας ενός αντικειμένου, με την δική μας ανόθευτη αξία, με αποτέλεσμα να αφήνουμε την τιμή της αξίας ενός αντικειμένου ή ενίοτε και προσώπου να καθορίζει την δική μας αξία.

Ακούγεται ίσως σαν φιλοσοφικό περίπαιγμα, αλλά ας επιχειρήσουμε να βάλουμε νοητικά στη θέση του μεταλλίου, το πτυχίο που με τόσο κόπο αποκτήσαμε, αυτό το απίστευτα ερωτεύσιμο άτομο που για να το ‘’ψήσουμε’’ κάναμε τα πάντα για να είμαστε μαζί σε σχέση, αυτή τη θέση εργασίας ή αυτή την πολυπόθητη προαγωγή που τόσο καιρό καρτερικά αναμέναμε, ας αντικαταστήσουμε το μετάλλιο με τους πανέμορφους καλοσχηματισμένους κοιλιακούς και όλα τα υψηλής αξίας καλλυντικά που μας υπόσχονται ΄''την ομορφιά μας''.

Όλα αυτά είναι πράγματα που επιτύχαμε με πολύ κόπο, άγχος και υπομονή, και σίγουρα για εμάς όλα αυτά έχουν μεγάλη αξία. Ωστόσο, τι από αυτά καθορίζει την δική μας αξία. Αλήθεια, αν ως δια μαγείας, εξαφανιζόταν το κορνιζαρισμένο πτυχίο απο τον τοίχο μας, αυτό το γεγονός θα μας έκανε να αμφιβάλλουμε για τις γνώσεις μας?

Αλήθεια, αν ακούσουμε το ‘’όχι’’ της απόρριψης από ένα άτομο που αγαπάμε, αυτό το όχι, πως επηρεάζει την αυτοαξία μας. Μήπως, αν αντί για ''όχι'' ακούγαμε το περιβόητο ναι, αυτό θα ανέβαζε την τιμή της αξίας μας?

Ίσως, αν η αξία μας καθορίζεται από τα θετικά σχόλια των άλλων, όταν μας βλέπουν δίπλα σε ένα όμορφο άτομο . Αλλά όσον αφορά εμάς τους ίδιους, το ''ναι'' ή το ''όχι'' θα καθορίσει αν θα πούμε αυτό το ''να πάρει, τι κρίμα'' και όχι την αξία μας.

Το ίδιο ισχύει και με μια προαγωγή ή μια απόλυση. Μπορεί μία προαγωγή να είναι επιβράβευση για την εργατικότητα που επιδείξαμε, όπως το μετάλλιο είναι η επιβράβευση των σκληρών προπονήσεων, αλλά σε καμία περίπτωση η προαγωγή είτε και η ματαίωση της δεν αλλάζει αυτό που γνωρίζουμε ότι είμαστε.

Τόσα προϊόντα ομορφιάς, στο κυνήγι του να ''αρέσουμε'', τόσο άγχος για να είμαστε στυλιστικά τέλειοι, ενώ η ματαίωση όλων των παραπάνω προκαλεί τόσο πόνο. Γιατί, αφού η αξία μας είναι αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, και δεν διαμορφώνεται από το αν καλύψαμε μία ''ρυτίδα'', από ένα ''χαρτί'' ή από ένα ''μπράβο''.

Το ζήτημα είναι λοιπόν, να γνωρίσουμε την αξία μας. Να αντιληφθούμε ότι άλλο η τιμή ενός αντικειμένου, άλλο η τιμής της αξίας που φέρει το αντικείμενο και άλλο η δική μας αξία.

Ο άνθρωπος που γνωρίζει την αξία του, είναι ελεύθερος, είναι απαλλαγμένος από την ανάγκη να αποδεικνύει ποιος είναι. Αυτός ο άνθρωπος είναι αυτόφωτος, η αξία του δεν διαμορφώνεται από την γνώμη των άλλων, γι αυτό και δεν εργαλειοποιεί υλικά και ανθρώπους.

Αυτός ο άνθρωπος θα δυσανασχετήσει λίγο που έχασε το μετάλλιο, αλλά λίγο, γιατί μέσα του γνωρίζει ότι έτρεξε στον αγώνα της ζωής και βγήκε πρώτος, δεύτερος ή τέταρτος ή και τελευταίος.

Δεν έχει σημασία η θέση, σημασία έχει ότι γνωρίζει ποιος είναι και δεν έχει ανάγκη ένα μετάλλιο να του υπενθυμίζει ποιος είναι. Αυτός ο άνθρωπος συνεχίζει το δρόμο του χαμογελαστός, στο ταξίδι της ζωής, απολαμβάνοντας τα δώρα της, χωρίς να τον τσακίζει η απώλεια ενός ''μεταλλίου''. Ακόμα και αν πρόκειται για ένα ''χρυσό'' μετάλλιο, σαν εκείνο το μετάλλιο, που βρήκε ο νεαρός, ξεπεσμένο στην άκρη ενός δρόμου.

Η λέξη «κόλαση» και τα συναφή

Αν έχει νόημα η λέξη «κόλαση», σίγουρα σημαίνει τον βασανισμό να ζει κανείς τη μία και μοναδική ζωή του σε κοινωνία που κυριαρχούν η συμβατικότητα, τα προσχήματα, ο αμοραλισμός.

Επίσκεψη λέξεων: Τι θα πει «αμοραλισμός», ποια η σημασία του; Η λέξη δεν έχει καταγωγή ελληνική, τη φτιάξαμε από το γαλλικό amoral που σημαίνει, όπως διαβάζουμε στο Robert Micro: «ο ξένος (άσχετος) με την ηθικότητα». Διαφέρει, δηλαδή, ο αμοραλιστής από τον ανήθικο. Ο ανήθικος εναντιώνεται στις αρχές της ηθικής, ενεργεί ενάντια στην ηθική.

Ενώ αμοραλιστής είναι ο αδιάφορος για την ηθική, αυτός που δεν θέτει θέμα διαφοράς του «καλού» από το «κακό», αρνείται να διακρίνει το ηθικό από το ανήθικο.

Σίγουρα ο ορισμός του «καλού» και του «κακού» είναι συμβατικός, προϊόν χρησιμοθηρικής σύμβασης - συμφωνίας. Συνδέεται, ωστόσο, και με μια πραγματιστική εκδοχή όταν διαστέλλει το αληθινό από το ψεύτικο, το γνήσιο από το αλλοτριωμένο. Συχνά, επίσης, συνδέεται στον κοινωνικό βίο το «κακό» με το άλογο, άρα με το ενστικτώδες, το ορμέμφυτο, το κτηνώδες, δηλαδή με τον εγωκεντρισμό, την ιδιοτέλεια. Τότε το «καλό» ταυτίζεται με ό,τι υπηρετεί τις σχέσεις κοινωνίας, ό,τι συνιστά έμπρακτη έγνοια για τη συλλογικότητα, ετοιμότητα αυθυπέρβασης.

Και ας έρθουμε στη λέξη «πρόσχημα».

«Πρόσχημα λέμε ό,τι προβάλλεται ως δικαιολογία, την προσπάθεια να κινούνται οι δικαιολογίες σε πλαίσια συμβατικά, δηλαδή να είναι αληθοφανείς, να μην γίνεται προφανές το ψεύδος». Και ποιος ο ορισμός του «συμβατικού», της «συμβατικότητας»; Η λέξη θέλει να ξεχωρίσει αυτό που γίνεται ανεκτό με κοινή συμφωνία - σύμβαση, να το διαστείλει από το κοινά και αυτονόητα αποδεκτό. Σε μια συλλογικότητα υφίστανται κάποιες άτυπες, σιωπηρές συμφωνίες ανοχής και κατάφασης τυποποιημένων προτύπων συμπεριφοράς με περιστασιακό, χρηστικό χαρακτήρα, προτύπων άσχετων με την ειλικρίνεια και γνησιότητα της συμπεριφοράς.

Το ερώτημα που προετοιμάζει αυτή «η των λέξεων επίσκεψις» είναι συγκεκριμένο και ρεαλιστικό: Η συμβατικότητα, η κυριαρχία των προσχημάτων, ο αμοραλισμός, συνιστούν συμπτώματα που παρακολουθούν παντού και πάντοτε τον λεγόμενο «δημόσιο βίο» μιας κοινωνίας; Είναι μια αναπόφευκτη αναγκαιότητα του δημόσιου βίου; Το ερώτημα ζητάει απάντηση διαπιστωτική και οι διαπιστωτικές αποφάνσεις έχουν πολλή σχετικότητα. Για να είναι στοιχειωδώς έγκυρες προαπαιτείται σοβαρή μελέτη της Ιστορίας αλλά και του επίκαιρου διεθνικού «παραδείγματος» - τελικά συναρτώνται οπωσδήποτε και με την κριτική ευφυΐα, την απροκατάληπτη, του ανθρώπου που τολμάει τη διαπιστωτική απόφανση.

Με όλες τις επιφυλάξεις σχετικότητας και διαψευσιμότητος των διαπιστώσεών της, μια πρώτη απαντητική πρόταση στο παραπάνω ερώτημα θα μπορούσε να ορίζει ότι: Σε κάποιο ποσοστό η συμβατικότητα στον δημόσιο βίο είναι και αναπόφευκτη και υποχρεωτική. Και αυτό επειδή εξασφαλίζει, με το κύρος της κοινής συναίνεσης - σύμβασης, το χρηστικό ελάχιστο του σεβασμού που απαιτείται για τους δεσμούς των κοινωνικών λειτουργημάτων και για τους λειτουργούς των θεσμών. Το να πειθαρχούμε στις συμβατικές οριοθετήσεις τόσο της γλώσσας όσο και της συμπεριφοράς, να πειθαρχούμε ειλικρινά ή προσχηματικά, συνειδητά ή από συνήθεια, είναι όρος λειτουργικότητας του δημόσιου βίου, προϋπόθεση για την αποδοτικότητα των θεσμών. Θεσμών που εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή και ευρυθμία.

Η συμβατικότητα στον δημόσιο βίο είναι αναπόφευκτη, αλλά σε κάποιο ποσοστό. Το ποσοστό κυριαρχίας της συμβατικότητας κρίνει το επίπεδο μιας κοινωνίας: τη στάθμη καλλιέργειας και ανάπτυξης, την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού, τις ζωτικές προτεραιότητες της θεσμικής οργάνωσης. Από το ποσοστό της συμβατικότητας στον δημόσιο βίο κρίνεται και η παρακμή, η αποδιοργάνωση, ο εκφυλισμός μιας κοινωνίας.

Οπου πλεονάζει κυριαρχικά η συμβατικότητα, οι συμπεριφορές είναι προσχηματικές, αμβλύνονται τα κριτήρια διάκρισης ποιοτήτων, γίνεται αυτονόητη η αναξιοκρατία. Και αυτονόητη αναξιοκρατία σημαίνει κατίσχυση του αμοραλισμού. Οι κοινωνικές προτεραιότητες περιθωριοποιούνται μέχρις εξαφάνισης, η κτηνώδης αλογία του εγωκεντρισμού αναδείχνεται πρότυπο βίου. Χάνεται ή και χλευάζεται η διάκριση «καλού» και «κακού», ηθικού και ανήθικου, γνησιότητας και αλλοτρίωσης. Η κυριαρχία της συμβατικότητας στον δημόσιο βίο αποδείχνεται σημάδι προχωρημένης, ίσως και μη αναστρέψιμης παρακμής μιας κοινωνίας, τεκμήριο ελαχιστοποίησης και προμήνυμα αφανισμού των προϋποθέσεων συνοχής της συλλογικότητας.

Πότε είναι γόνιμη και αναγκαία η πειθάρχηση στις συμβατικές οριοθετήσεις γλώσσας και συμπεριφοράς και πότε εκφαυλιστική και παρακμιακή; Προφανέστατα είναι λειτουργική η συμβατικότητα όταν συνειδητά υπηρετεί τις σχέσεις κοινωνίας και καταστροφική όταν διευκολύνει την ιδιοτέλεια, τον αντικοινωνικό ατομοκεντρισμό. Θεσμικά (δηλαδή πολιτικά, με κανονιστικές διατάξεις) να οριοθετηθεί η διάκριση και διαφορά, μοιάζει μάλλον αδύνατο. Μόνο έμμεση μπορεί να είναι η πολιτική παρέμβαση: μέτρα για τη συνεχή αναβάθμιση της κατά κεφαλήν καλλιέργειας - απόλυτη προτεραιότητα της εκπαίδευσης, κοινωνικός έλεγχος των ΜΜΕ, άτεγκτη αξιοκρατία σε κάθε πτυχή λειτουργίας του κράτους. Τέτοιες έμμεσες παρεμβάσεις «χτίζουν» προοδευτικά την απροσδιόριστη αλλά καθολική «αίσθηση» ορίων της γόνιμης και της νεκρωτικής (της κοινωνικής και της αντικοινωνικής) συμβατικότητας.

Μιλάμε για νέκρα, όταν ο λόγος στο κοινοβούλιο είναι κατά 99,9% συμβατικός και σπάνια, σπανιότατα ανιδιοτελής και γνήσιος. Όταν και εκτός κοινοβουλίου ο πολιτικός λόγος είναι απόλυτα υποταγμένος στην προτεραιότητα δημιουργίας εντυπώσεων. Όταν τα κομματικά συνέδρια, αντί να παράγουν πολιτικό προβληματισμό, ξεπέφτουν σε μικρονοϊκή και εξευτελιστική στη συμβατικότητά της ρητορεία. Οταν οι επιφορτισμένοι με την ευθύνη εκπροσώπησης της αγωνίας και της πίκρας του λαού χειροκροτούν όρθιοι, σαν ευτελείς λακέδες, ολίγιστους θλιβερούς στην ανεπάρκειά τους ηγέτες, προϊόντα συμβατικής εξισορρόπησης συμφερόντων.

Νέκρα, όταν τίμιοι άνθρωποι, ευφυείς, με προσχήματα παιδαριώδη και κριτήρια απολύτως αμοραλιστικά, επαινούν, βραβεύουν, χειροκροτούν ατάλαντους καλλιτέχνες, μετριότατους έως και κωμικούς συγγραφείς, επιπόλαιους ή επιδεικτικά χυδαίους δημοσιογράφους, αφόρητης πλήξης και κενότητας θεάματα. Σε κοινωνίες παρακμής οι άνθρωποι φτάνουμε να ψηφίζουμε για άρχοντες και εξουσιαστές μας θλιβερά εκτοπλάσματα της κοινωνικής συμβατικότητας, γιατί έχουμε χάσει την ικανότητα να ξεχωρίζουμε τα πρόσωπα από τα προσωπεία, το πραγματικό από το επίπλαστο.

Η απενοχοποίηση του φθόνου

Όλα πρέπει να ξεκίνησαν όταν ήμασταν παιδιά, πολύ μικροί για να θυμόμαστε τα γεγονότα με ακρίβεια- μπορεί ο γείτονάς μας να πήρε καινούργιο ποδήλατο και τότε αισθανθήκαμε το πρώτο τσίμπημα. Η πρώτη φορά που νιώσαμε ζήλεια. Μετά μπορεί να ήταν ο συμμαθητής μας που αρίστευε, ο συμφοιτητής μας που βρήκε τη δουλειά που ονειρευόμασταν, ή ο φίλος μας που είχε το σπίτι που θέλαμε να ζούμε.

Κάθε φορά νιώθαμε μικρά τσιμπήματα ζήλειας. Άλλοτε έντονα και άλλοτε ανεπαίσθητα - το πιο πιθανό όμως είναι να μην παραδεχθούμε ποτέ ότι ζηλέψαμε.

Δε μας τιμά.

Αλλά ποιος θα μπορούσε να μας κατηγορήσει;

Μαζί με το πρώτο γάλα, μάθαμε ότι δεν αρκεί να είμαστε καλοί, πρέπει να είμαστε καλύτεροι.

Από ποιον, δεν μπορεί να μας πει κανείς, ούτε και εμείς φαίνεται να το γνωρίζουμε.

Εκπαιδευτήκαμε στον ανταγωνισμό την ίδια στιγμή που η φωνή των άλλων με επιτακτικό ύφος μας δίδασκε ότι είναι ανεπίτρεπτο να ζηλεύεις, είναι κατακριτέο να θες να είσαι εσύ και μόνο εσύ ο καλύτερος.

Πόσο αντιφατικά μηνύματα και πόσο μεγάλη ταλαιπωρία...

Γεμίσαμε φθόνο –γιατί οι άλλοι είναι καλύτεροι, θυμό-γιατί εμείς δεν είμαστε αρκετά καλοί- και ενοχές- γιατί νιώθουμε φθόνο και θυμό...Λες και έχουμε μπερδευτεί σε ένα γαϊτανάκι και γυρνάμε ζαλισμένοι, τόσο ζαλισμένοι που προσπερνάμε την ανθρώπινη φύση μας.

Και ο φθόνος είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης μας- οι άνθρωποι δεν είμαστε φτιαγμένοι μόνο από καθαρά υλικά, αλλά και από λάσπη και σκουπίδια.

Μπορούμε να νιώθουμε φθόνο χωρίς να είμαστε φθονεροί, όπως μπορούμε να νιώθουμε κακία χωρίς να είμαστε κακοί.

Ίσως αντί να προσπαθούμε να είμαστε καλύτεροι από τους άλλους να δοκιμάζαμε να ήμασταν λίγο καλύτεροι με τον εαυτό μας- να τον αφήναμε να πάρει μια ανάσα, να του συγχωρούσαμε αδυναμίες και λάθη, να νιώθαμε ικανοποίηση όταν κάναμε κάτι καλά, και όχι καλύτερα.

Γιατί τελικά, δεν έχει καμιά σημασία να προσπαθούμε να είμαστε καλύτεροι από τους άλλους.

Σημασία έχει να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλύτεροι από τον εαυτό μας.

Απ’την αυτοαποδοχή στην συντροφικότητα

Μολονότι στη διάρκεια της ζωής μας κάθε μας σχέση είναι αφορμή για μια σειρά από διδάγματα βοηθώντας μας να πάμε λίγο πιο πέρα, γνωρίζοντας λιγάκι καλύτερα το εαυτό μας, είναι απίστευτο το πόσες πολλές από τις απαιτήσεις και προσδοκίες μας έχουμε εναποθέσει στις ερωτικές μας σχέσεις!...

Ό,τι έχουμε επιθυμήσει και επιθυμούμε περισσότερο από την ζωή μας, το ζητάμε –ευθέως ή έμμεσα- από τον σύντροφό μας: ασφάλεια, φιλία, θεραπεία, «ντάντεμα», φροντίδα, σεξουαλική και συναισθηματική κάλυψη, ευτυχία, αγάπη και συντροφικότητα.

Έχουμε την απαίτηση ο/η σύντροφός μας να «φτιάξει» την ζωή μας. Να μας βγάλει από την κατάθλιψη, να μας κάνει με δυο λόγια ευτυχισμένο/ η.

Πολλοί είναι οι άνθρωποι που ακράδαντα πιστεύουν πως μόλις βρούν τον «άνθρωπό τους» η ζωή τους θα αλλάξει ριζικά: δεν θα τους λείπει πια τίποτα, κι όλα θα είναι τέλεια! Μολονότι αυτή μας την ισχυροποιημένη πεποίθηση δεν θέλουμε να την συνηδητοποιήσουμε ανοιχτά, εάν εξετάσουμε με ειλικρινή ενδοσκόπηση το σύστημα των πιστεύω μας, τότε θα την βρούμε από χρόνια εγκατεστημένη εκεί. Άλλωστε όλοι μας, σε κάποια στιγμή της ζωής μας σκεφτήκαμε: «Μακάρι να ήμουν παντρεμένη/ ος. Όλα τα προβλήματα μου θα ανήκαν στο παρελθόν».

Η αλήθεια είναι πως η αναζήτηση της πληρότητας στο πρόσωπο κάποιου που θα αγαπήσετε βασίζεται στην εσφαλμένη ιδέα ότι εμείς, από μόνοι μας, δεν είμαστε αρκετοί, δεν είμαστε ολοκληρωμένοι, δεν είμαστε σε θέση να γεννήσουμε την δική μας αγάπη, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε την δική μας ευτυχία στην προσωπική, κοινωνική, και εργασιακή μας ζωή. Ότι χρειάζεται κάποιος άλλος να μας βοηθήσει, να το κάνει εκείνος για μας.

Στην πραγματικότητα όμως η πληρότητα και η αίσθηση ολοκλήρωσης δεν μπορούν να έχουν υπόσταση, βάση και διάρκεια, εάν δεν πηγάζουν από μέσα σας. Το γεγονός ότι βρήκατε τον «εκλεκτό της καρδιάς σας» δεν είναι αρκετό για να θεραπεύσει τα συναισθηματικά σας κενά, ή τα προβλήματα οικειότητας στον τρόπο που σχετίζεστε με τους άλλους. Δεν θα σας κάνει πιο ικανοποιημένο απ'τη δουλειά σας, δεν θα πάρετε την αύξηση που θέλετε, δεν θα κάνει τους γείτονές σας καλύτερους, ούτε τις δημόσιες υπηρεσίες ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές.

Εάν, όταν είσαστε χωρίς ταίρι είστε δυστυχισμένοι, το ίδιο θα αισθάνεστε και μέσα στο ρόλο σας ως σύντροφοι ή ως σύζυγοι. Αν δεν κατορθώσατε ακόμη να «βρείτε άκρη» στα επαγγελματικά και τα οικονομικά σας, θα είστε το ίδιο ξεκρέμαστοι και μάλιστα θα έχετε επιβαρυνθεί και με έναν σύντροφο επιπλέον.

Εάν νιώθετε ανεπαρκής ως γονέας, δεν πρόκειται να αισθανθείτε επαρκής όταν θα έχετε έναν σύντροφο στο πλευρό σας. Εάν έχετε χαμηλή αυτοπεποίθηση, και νιώθετε το βάρος ενός υπαρξιακού «κενού» και το άγχος της ζωής σας να σας βαραίνει, όταν είστε μόνοι χωρίς της παρουσία του Mr ή της Ms Perfect δίπλα σας, την ίδια χαμηλή αυτοπεποίθηση, και το ίδιο κενό θα αισθάνεστε και μέσα στην σχέση σας με αυτόν, ή αυτήν.

Η αλήθεια είναι ότι η δύναμη, η ικανοποίηση, η πληρότητα, και η ολοκλήρωση που ζητάτε βρίσκονται ήδη μέσα σας και απλά περιμένουν να τις ανακαλύψετε. Αντί λοιπόν να ψάχνετε κάποιον να αγαπήσετε, ας κάνετε τον εαυτό σας άξιο να αγαπηθεί. Αντί να ξοδεύετε τόση ενέργεια στην προσπάθειά σας να κάνετε τους συντρόφους που ήδη έχετε να σας αγαπήσουν περισσότερο, επενδύστε την ενέργειά σας στο να γίνετε ακόμα πιο άξιοι να αγαπηθείτε.

Αναρωτηθείτε κατά πόσο εσείς προσφέρετε τόση αγάπη, όση θα θέλατε να σας προσφέρουν οι άλλοι; Πόσο δικαιολογημένο κι εύλογο είναι το να περιμένετε από τον σύντροφό σας, και τις άλλες σημαντικές σας σχέσεις, να σας αγαπήσουν βαθιά, παρόλο που εσείς δεν είστε ακόμη τόσο δοτικοί και αξιαγάπητοι;

Αναγνωρίστε το γεγονός ότι είστε κάτι ξεχωριστό, μόνο και μόνο επειδή υπάρχετε. Είστε ένα μοναδικό και πολύτιμο δώρο στον κόσμο, είτε έχετε μια πετυχημένη καριέρα, είτε είστε παντρεμένος/ η με τον τέλειο σύντροφο, είτε είστε μόνοι, είτε έχετε παιδιά, είτε όχι.

Δεν είναι ανάγκη να περιμένετε αυτό που τόσο πολύ επιθυμείτε να έρθει απ' έξω. Η αλήθεια είναι ότι είστε ήδη ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα. Η «μαγική λύση» δεν υπάρχει έξω από σας. Δεν είναι μαγική, και βρίσκεται μέσα στην καρδιά σας: Ανεξάρτητα από το εάν είστε συντροφευμένοι, παντρεμένοι ή όχι, εάν θέλετε περισσότερη αγάπη στη ζωή σας, ερωτευθείτε την ζωή που ζείτε. Και κάντε το σήμερα!

Όταν παιδί μου έρθουν τα δύσκολα, κάτσε και σκέψου και μη μου λυγίσεις

Λόγια-βάλσαμο που γαληνεύουν την ψυχή και δίνουν πίστη στη δύναμη που ο καθένας μας κρύβει μέσα του.

«Όταν παιδί μου έρθουν τα δύσκολα κάτσε και σκέψου και μη μου λυγίσεις.

Θυμήσου…

Το σπίτι μας έχει πόρτα που δεν κλείνει, ούτε στα λάθη σου, ούτε στα ζόρια σου, ούτε στον χρόνο που περνά. Όσο κι αν μεγάλωσες η πόρτα σε χωράει, το ίδιο και η αγκαλιά μου.

Αν τα δύσκολα ήρθανε γιατί έφταιξες εσύ…

Σκέψου…

Εγώ τιμωρία δεν σε έβαλα ποτέ. Σου τόνιζα μόνο πόσο ντροπή είναι να νοιώθουμε πως φταίμε και πόσο όμορφο είναι το συναίσθημα μετά τη ντροπή όταν λέμε συγγνώμη.

Αν πάλι φταίει κάποιος άλλος…

Μη θυμώνεις παιδί μου. Να έχεις καλοσύνη τόση που να φτάνει και για εκείνον που δεν είχε.

Και τόση αξιοπρέπεια ώστε να μη χωράει στη ζωή σου το λάθος του δεύτερη φορά.

Αν σου γκρεμίστηκε όνειρο, έλα να φτιάξουμε άλλο. Εδώ είμαι να σου δώσω τα υλικά απ την αρχή.

Αν σε αδίκησαν, φρόντισε να διεκδικήσεις ό,τι σου άξιζε και αν δεν στο δώσουν θα στο δώσει η ζωή παρακάτω.

Αν απλώς δε τα κατάφερες έλα να το πάμε από την αρχή. Όπως τότε με το ποδήλατο, θυμάσαι; ματώσαμε… πονέσαμε μα στο τέλος τα καταφέραμε… θυμάσαι;

Θυμήσου… το σπίτι μας έχει μια πόρτα που δεν κλείνει. Ούτε στα λάθη σου ούτε στα ζόρια σου, ούτε στον χρόνο που περνά… ό,τι και αν έκανες, ό,τι κ αν έπαθες, ό,τι κι αν συνέβη… η πόρτα σε χωράει παιδί μου το ίδιο και η αγκαλιά μου…»

Η ευτυχία είναι παράξενη· έρχεται όταν δεν την αναζητάς

Ό,τι κάνετε το κάνετε γιατί θέλετε να νιώθετε ευτυχισμένοι- από το πιο απλό, όπως όταν ετοιμάζεστε να πάτε κάπου και χτενίζεστε, φοράτε καθαρά και ωραία ρούχα, μέχρι το πιο σύνθετο, όπως όταν παίρνετε το πτυχίο σας, όταν βρίσκετε δουλειά, όταν αποκτάτε σπίτι και περιουσία, όταν παντρεύεστε και κάνετε παιδιά, όταν γίνεστε μέλη κάποιας θρησκευτικής οργάνωσης, από εκείνες που οι ηγέτες τους υποστηρίζουν ότι είναι φωτισμένοι κι έχουν σύνδεση με αόρατους διδασκάλους. Πίσω από όλα αυτά υπάρχει αυτή η εκπληκτική ώθηση, αυτή η έντονη επιθυμία να βρείτε την ευτυχία.

Αλλά, βλέπετε, η ευτυχία δεν έρχεται τόσο εύκολα, γιατί η ευτυχία δεν βρίσκεται σε τίποτε από όλα αυτά. Μπορεί να νιώθεις ευχαρίστηση, μπορεί να βρίσκεις καινούργια πράγματα που σε ικανοποιούν αλλά, αργά ή γρήγορα, αυτό γίνεται κουραστικό. Γιατί η ευτυχία δεν κρατάει για πολύ σ’ όλα αυτά που γνωρίζουμε. Το φιλί το ακολουθεί το δάκρυ, το γέλιο η δυστυχία και η απόγνωση. Όλα μαραίνονται, καταρρέουν. Έτσι, όσο είστε νέοι, πρέπει να αρχίσετε να ανακαλύπτετε τι είναι αυτό το παράξενο πράγμα που ονομάζεται ευτυχία. Αυτό θα έπρεπε να είναι ένα σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης.

Η ευτυχία δεν έρχεται όταν αγωνίζεσαι γι’ αυτήν – κι αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστικό, παρόλο που λέγεται εύκολα. Μπορώ να το βάλω μέσα σε λίγες απλές λέξεις, αλλά αν απλώς πιάσει τ’ αφτί σας τι θα πω και μετά επαναλαμβάνετε αυτό που θ’ ακούσετε δεν πρόκειται να γίνετε ευτυχισμένοι. Η ευτυχία είναι παράξενη- έρχεται όταν δεν την αναζητάς. Όταν δεν κάνεις καμία προσπάθεια για να είσαι ευτυχισμένος, τότε απροσδόκητα, μυστηριωδώς, εμφανίζεται η ευτυχία, που γεννιέται από την αγνότητα και την ομορφιά τού να υπάρχεις απλώς. Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται να έχει κανείς πολύ μεγάλη κατανόηση και να μην προσπαθείς πια να γίνεις κάποιος. Η αλήθεια δεν είναι κάτι όπου καταφέρνεις να φτάσεις. Η αλήθεια εμφανίζεται όταν ο νους σου και η καρδιά σου έχουν εξαγνιστεί από κάθε είδους αίσθηση πάλης και δεν προσπαθείς πια να γίνεις κάποιος. Η αλήθεια βρίσκεται εκεί, όταν ο νους είναι πολύ ήρεμος και ακούει προσεκτικά χωρίς χρονικούς περιορισμούς οτιδήποτε γίνεται γύρω του. Μπορεί ν’ ακούτε αυτά τα λόγια, αλλά για να κερδίσετε την ευτυχία πρέπει να ανακαλύψετε πώς απελευθερώνεται ο νους από κάθε φόβο.

Όσο φοβάστε εσείς, τα παιδιά, οποιονδήποτε ή οτιδήποτε, δεν μπορεί να υπάρξει ευτυχία. Δεν μπορεί να υπάρξει ευτυχία όσο φοβάστε τους γονείς σας, τους δασκάλους σας, όσο φοβάστε ότι δεν θα περάσετε τις εξετάσεις, ότι δεν θα προβιβαστείτε στην επόμενη τάξη, ότι δεν θα είστε από τους αγαπημένους μαθητές του δασκάλου, ότι δεν θα σας επαινέσουν, δεν θα σας συγχαρούν. Αν όμως δεν φοβάστε τίποτα, όταν ξυπνήσετε ένα πρωί, ή εκεί που θα περπατάτε μόνοι, θα ανακαλύψετε ότι ξαφνικά έχει συμβεί κάτι παράξενο: απρόσκλητα, αυτόκλητα, αναπάντεχα, θα έχετε βρει αυτό που ονομάζεται αγάπη, αλήθεια, ευτυχία.

Να γιατί είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδευτείς σωστά όσο είσαι νέος. Αυτό που αποκαλούμε τώρα εκπαίδευση δεν είναι εκπαίδευση, γιατί κανείς δεν μιλάει για όλα αυτά τα πράγματα. Οι καθηγητές σάς προετοιμάζουν να περνάτε τις εξετάσεις, αλλά δεν σας λένε πώς να ζείτε, που είναι πολύ πιο σημαντικό, επειδή πολύ λίγοι ξέρουν να ζουν. Οι περισσότεροι από εμάς απλώς επιβιώνουμε, κατά κάποιον τρόπο σερνόμαστε, οπότε η ζωή καταντάει κάτι το πληκτικό. Πράγματι, για να ζεις χρειάζονται πάρα πολλή αγάπη, έντονη αίσθηση σιωπής και απλότητα μαζί με αφθονία από εμπειρίες- χρειάζεται ένας νους ικανός να σκέφτεται πολύ καθαρά, που δεν είναι γεμάτος προκαταλήψεις ή προλήψεις, ελπίδες ή φόβους. Όλα αυτά χρειάζονται για τη ζωή και, αν δεν έχεις εκπαιδευτεί για να ζεις, τότε η εκπαίδευση δεν έχει κανένα νόημα. Μπορεί να μάθετε να είστε πολύ τακτικοί, να έχετε καλούς τρόπους και να γράφετε καλά σ’ όλα τα διαγωνίσματα, αλλά το να δίνετε προτεραιότητα σε όλα αυτά τα επιφανειακά πράγματα, τη στιγμή που ολόκληρη η δομή της κοινωνίας καταρρέει, είναι σαν να κόβετε τα νύχια σας την ώρα που το σπίτι σας καίγεται. Βλέπετε, δεν σας μιλάει κανείς γι’ αυτά τα πράγματα, κανείς δεν τα ερευνά μαζί σας. Όπως περνάτε τη μια μέρα μετά την άλλη μελετώντας κάποια μαθήματα -π.χ. μαθηματικά, ιστορία και γεωγραφία-, έτσι θα έπρεπε, επίσης, να περνάτε πολύ χρόνο μιλώντας για όλα τα βαθύτερα ζητήματα της ζωής, γιατί αυτό είναι που της δίνει πλούτο.

Όπου υπάρχει διαίρεση υπάρχει και σύγκρουση

Εκείνο που λέμε είναι ότι όπου υπάρχει διαίρεση δεν μπορεί παρά να υπάρχει και σύγκρουση. Αυτό είναι νόμος, ένας αιώνιος νόμος. Όπου υπάρχει ξεχώρισμα, διαίρεση, κομμάτιασμα σε δύο μέρη δεν μπορεί παρά να υπάρχει σύγκρουση. Κι αυτή η σύγκρουση σε ένα εξωτερικό επίπεδο καταλήγει σε πόλεμο, στο να σκοτώνεις ανθρώπους. Όπως γίνεται τώρα στον κόσμο, στην Αμερική, στη Ρωσία, στην Ουκρανία, στον Λίβανο και λοιπά· οι μουσουλμάνοι, ο ισλαμικός κόσμος και ο μη ισλαμικός κόσμος, όλοι βρίσκονται σε σύγκρουση. Το να κατανοήσει, λοιπόν, κανείς τη σύγκρουση κι έτσι να ελευθερωθεί απ’ αυτή είναι το να κατανοήσει γιατί ο παρατηρητής κυριαρχεί τόσο πολύ ώστε να χωρίζεται από εκείνο που παρατηρεί. Σε ψυχολογικό επίπεδο, εάν το παρατηρήσω, όταν είμαι παντρεμένος ή παντρεμένη ή έχω μια σχέση θα δω ότι υπάρχει μια διαίρεση ανάμεσά μας, μια πραγματική διαίρεση, όχι μόνο σωματική, αλλά και εσωτερική διαίρεση παράδοσης, διαμόρφωσης, αυθεντίας των γονιών, αυθεντίας κάποιου δασκάλου και λοιπά. Έτσι, υπάρχει πάντα διαίρεση στις σχέσεις μας κι επομένως υπάρχει πάντα σύγκρουση ανάμεσα στα ανθρώπινα πλάσματα. Υπάρχουν πάρα πολύ λίγα ανθρώπινα πλάσματα στον κόσμο που έχουν μια σχέση στην οποία δεν υπάρχει σύγκρουση. Tώρα: Αυτή η σύγκρουση υπάρχει επειδή έχουμε χωρίσει τον παρατηρητή από το παρατηρούμενο, όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και μέσα μας: 

Είμαι διαφορετικός από τον θυμό μου, είμαι διαφορετικός από τη ζήλια μου, είμαι διαφορετικός από τη θλίψη μου, οπότε όντας διαφορετικός υπάρχει σύγκρουση. Δηλαδή, «πρέπει να ξεφορτωθώ τη θλίψη»· «πείτε μου πώς θα ξεπεράσω τη θλίψη μου» ή «πείτε μου τι να κάνω με τους φόβους μου». Έτσι, υπάρχει σύγκρουση όλη την ώρα. Αλλά εσύ είσαι η θλίψη σου· δεν είσαι διαφορετικός από τη θλίψη σου – είσαι; Δεν είσαι διαφορετικός από τον θυμό σου – είσαι; Δεν είσαι διαφορετικός από τις σεξουαλικές σου επιθυμίες – είσαι; Δεν είσαι διαφορετικός από τη μοναξιά που νιώθεις- είσαι μόνος σου. Αλλά λέμε: «Ναι, νιώθω μοναξιά, αλλά πρέπει να ξεφύγω απ’ αυτή». Πηγαίνω, λοιπόν, στις εκκλησίες ή σε διάφορες διασκεδάσεις ή σε σχέσεις και λοιπά. Αλλά δεν είσαι διαφορετικός απ’ ό,τι είσαι και νιώθεις- όλα αυτά είσαι εσύ. Όταν το δεις αυτό λες: «Εγώ είμαι ο θυμός»· «εγώ είμαι η θλίψη»· «εγώ είμαι η μοναξιά»… Τώρα: Πριν, όταν ξεχώριζα εμένα από τη θλίψη μου, προσπαθούσα να κάνω κάτι γι’ αυτή: Προσπαθούσα να ξεφύγω από τη μοναξιά μου, προσπαθούσα να την ξεπεράσω ή να την αναλύσω και προσπαθούσα να γεμίσω τη μοναξιά μου με κάθε είδους διασκέδαση ή θρησκευτική δραστηριότητα. Αλλά αν εγώ νιώθω μοναξιά δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό. Πριν προσπαθούσα να κάνω κάτι γι’ αυτό. Τώρα δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό γιατί είμαι αυτό. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν ο παρατηρητής είναι το παρατηρούμενο; Καταλαβαίνετε; Όταν ο θυμός είμαι εγώ, τότε τι συμβαίνει; Το έχετε ερευνήσει αυτό ή απλώς λέτε: «Ναι, είμαι ο παρατηρητής και το παρατηρούμενο»; Αυτό δεν έχει κανένα νόημα. Αλλά όταν δεις, όταν συνειδητοποιήσεις, ότι εσύ είσαι ο θυμός, τότε τι συμβαίνει; Πρώτα απ’ όλα, σταματάει η σύγκρουση. Κάθε σύγκρουση σταματάει όταν συνειδητοποιείς ότι είσαι αυτό που παρατηρείς. Είμαι ζηλιάρης. Τέλος. Αυτό είναι το γεγονός. Έτσι, σβήνεις εντελώς τη διαφορετική διαδικασία που φέρνει σύγκρουση μέσα σου.

«Και γιατί», ρωτάει εκείνος που έκανε την ερώτηση, «γιατί φτιάχνουμε μια αφηρημένη ιδέα από ένα γεγονός;». Το γεγονός είναι ότι εγώ είμαι ο θυμός, εγώ είμαι ζηλιάρης, εγώ νιώθω μοναξιά. Γιατί, λοιπόν, κάνουμε απ’ αυτό μια ιδέα, μια αφηρημένη έννοια; Μήπως είναι ευκολότερο να κάνω μια ιδέα από το να αντιμετωπίσω το γεγονός, επειδή μπορώ να παίξω με την ιδέα; Μπορώ να συνεχίσω να είμαι αυτό που βλέπω; Χωρίζω τον εαυτό μου από αυτό που βλέπω και λέω: «Πρέπει να κάνω κάτι γι’ αυτό». Αλλά όταν δεν υπάρχει ιδέα, δεν υπάρχει αφηρημένη έννοια, είμαι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσω το γεγονός. Όταν συνειδητοποιείς ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σ’ εσένα και σ’ αυτό που είσαι, όταν βλέπεις ότι είσαι άθλιος, βίαιος, φθονερός, ότι νιώθεις μοναξιά και λοιπά, έχεις σβήσει εντελώς την αίσθηση της διαίρεσης μέσα σου κι επομένως δεν υπάρχει σύγκρουση. Ξέρετε πώς είναι ο εγκέφαλος, το μυαλό, όταν βρίσκεται σε αδιάκοπη σύγκρουση; Είναι τραυματισμένο, πληγωμένο.

Πιθανόν να έχετε ζήσει πολύ καιρό μέσα στη σύγκρουση, στον πόνο, στη θλίψη, στον φόβο και να λέτε «η σύγκρουση είναι μέρος της ζωής μου» και να συνεχίζετε έτσι. Αλλά δεν έχετε ερευνήσει ποτέ τι κάνει η εσωτερική σύγκρουση στον εγκέφαλο, στον άνθρωπο, στην ψυχή. Όταν κάποιον τον δέρνουν διαρκώς σωματικά, ξέρετε τι του συμβαίνει. Αλλά όταν ο εγκέφαλος βομβαρδίζεται συνέχεια με σύγκρουση, τι του συμβαίνει; Ζαρώνει. Γίνεται πολύ μικρός, περιορισμένος, άσχημος. Αυτό συμβαίνει σε όλους μας. Τότε ένας άνθρωπος με αρκετή νοημοσύνη αναρωτιέται: «Γιατί θα πρέπει να ζήσω μέσα στη σύγκρουση την υπόλοιπη ζωή μου;». Κι έτσι, αρχίζει να ερευνά τι είναι η σύγκρουση. Σύγκρουση πρέπει να υπάρχει όπου υπάρχει διαίρεση, τόσο μέσα μας όσο και εξωτερικά. Και αυτή η διαίρεση είναι βασικά, βαθιά, θεμελιακά, το «εγώ», ο παρατηρητής και εκείνο που παρατηρεί. Όταν, λοιπόν, φτάσεις στο σημείο να συνειδητοποιήσεις ότι ο παρατηρητής είναι το παρατηρούμενο, τότε γίνεται μια εντελώς διαφορετική δραστηριότητα.

Αν μπορούσαμε να δούμε και μόνο για μία μέρα ή για μία ώρα τι είναι η σύγκρουση, γιατί εμείς οι άνθρωποι είμαστε παγιδευμένοι στη σύγκρουση, με όλο τον πόνο, την ανησυχία, τη μοναξιά κι όλα αυτά, τότε – ίσως- να μπορούσαμε να ζήσουμε μια ζωή έχοντας έναν εγκέφαλο που δεν έχει ποτέ τραυματιστεί, δεν έχει καμιά πληγή, δεν έχει περάσει κανένα σοκ, κι έτσι είναι ένας ελεύθερος εγκέφαλος. Και μόνο τότε ίσως ο νους- που είναι αγάπη- να μπορεί να έρθει σε επαφή με τον εγκέφαλο, με το μυαλό.

Ιριδολογία

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΡΙΔΑΣ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ

Η Ιριδολογία (ή Ιριδοδιάγνωση) είναι μια σειρά διαγνωστικών τεχνικών εναλλακτικής ιατρικής, που έχουν ως σκοπό να διαγνώσουν στην ίριδα του ματιού παθήσεις και ασθένειες του σώματος ή να διαγνώσουν την κατάσταση υγείας του οργανισμού ενός ανθρώπου. Οι Ιριδολόγοι βλέπουν τα μάτια μας ως παράθυρα μέσα από τα οποία κοιτούν την κατάσταση της υγείας του σώματός μας.

Η βασική θεωρία της Ιριδολογίας είναι ότι συγκεκριμένα στερεότυπα σχήματα πάνω στην ίριδα του ματιού, στίγματα, χρώματα, και άλλα χαρακτηριστικά, μπορούν να εξεταστούν με συνοχή και να αντληθούν από αυτά πληροφορίες –που ο οργανισμός μας κατοπτρίζει στα μάτια μας– για την κατάσταση της υγείας μας και για το πού ακριβώς εντοπίζονται προβλήματα στο σώμα μας.

Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ

Οι Ιριδολόγοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτά τα χαρακτηριστικά της ίριδας των ματιών, αυτές τις «πληροφορίες», για να διαγνώσουν την ευαισθησία ενός ανθρώπου απέναντι σε συγκεκριμένες ασθένειες ή προβλήματα, για να εντοπίσουν παλαιότερα ιατρικά προβλήματα, ή να προβλέψουν ζητήματα υγείας μας τα οποία βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.

Χρησιμοποιούν διαγράμματα, τα οποία παρουσιάζουν ένα είδος «χαρτογράφησης» της ίριδας του ματιού, δεξιού και αριστερού, στα οποία επισημαίνονται συγκεκριμένες περιοχές της ίριδας που σχετίζονται με συγκεκριμένα όργανα ή σημεία του σώματος. Και ερμηνεύουν διαγνωστικά τα σημάδια και τα χαρακτηριστικά που υπάρχουν σε αυτές τις περιοχές της ίριδας που στην Ιριδολογία αντιστοιχούν σε όργανα ή σημεία του σώματος.

Η Ιριδολογία είναι εναλλακτική μέθοδος διάγνωσης και όχι μέθοδος θεραπείας, και για τηn θεραπεία οι Ιριδολόγοι συνήθως χρησιμοποιούν είτε τηn φυσιοθεραπεία είτε διάφορους κλάδους εναλλακτικών θεραπειών (όπως ο βελονισμός, η ομοιοπαθητική, η χειροπρακτική, τα βότανα, οι ειδικές δίαιτες, κ.ά.)

Γενικά, οι Ιριδολόγοι χρησιμοποιούν μεγεθυντικούς φακούς, μικρούς προβολείς ή φωτιστικούς φακούς, κάμερες ή μικροκάμερες, φωτιστικά μικροσκόπια (για παρατήρηση αλλαγών στους ιστούς της ίριδας ενός ασθενούς), κ.ά.

Τα ιριδολογικά διαγράμματα –charts– των ματιών (οι «χάρτες» της ίριδας), συνήθως χωρίζουν την ίριδα σε περίπου 80 με 100 ζώνες. (Για παράδειγμα, η ζώνη που αντιστοιχεί στα νεφρά βρίσκεται σε ένα σημείο στο χαμηλότερο μέρος της ίριδας, το οποίο ορίζεται από το ιριδολογικό διάγραμμα, πάνω στο οποίο σημειώνονται και οι ιριδολογικές παρατηρήσεις σε σχέση με τα σημάδια που παρατηρούνται πάνω στο μάτι ενός ασθενούς, σε σχέση με τα νεφρά του).

Σύμφωνα με τους Ιριδολόγους, νευρικές ίνες και χαρακτηριστικά της ίριδας ανταποκρίνονται σε αλλαγές στους ιστούς του σώματος, εμφανίζοντας μια αντανακλαστική φυσιολογία που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες αλλαγές ιστών σε σημεία του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι μια κατάσταση στο σώμα ή στον οργανισμό, μεταφράζεται σε μια παρατηρήσιμη αλλαγή στην εμφάνιση της ίριδας των ματιών.

ΤΟ ΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑΣ

Η πρώτη σχηματική διαίρεση της Ίριδας και η σχετική κατάταξη ζωνών για τα διάφορα όργανα και μέρη του σώματος, δημοσιεύτηκε στα φημισμένα συγγράμματα του Philip von Meyen (Philippus Meyeus), Physiognomia Medica και Chiromatica Medica, το 1670. Είναι πολύ παλιά ιστορία όλα αυτά.

Αλλά, για πρώτη φορά, αναπτύχθηκε μια επιστημονικά αρκετά θεμελιωμένη «τοπογραφία» της Διαγνωστικής της Ίριδας –από την οποία στην ουσία ξεκίνησαν όλοι οι μεταγενέστεροι ερευνητές, μελετητές και πρακτικοί– από τον Ούγγρο γιατρό Ignaz von Peczely (1822 – 1911), που θεωρείται γενικά ο πατέρας της Ιριδολογίας.

Ο von Peczely είχε μια ασυνήθιστη εμπειρία όταν ήταν αγόρι έντεκα ετών. Είχε πιάσει μια κουκουβάγια, η οποία τρόμαξε και αρπάχτηκε από το μπράτσο του και δεν το άφηνε με τίποτε. Για να ελευθερωθεί από το άρπαγμά της, το αγόρι δεν βρήκε άλλο τρόπο πέρα από το να σπάσει το πόδι της κουκουβάγιας.

Και τότε, ξαφνικά, παρατήρησε κάτι πολύ παράξενο. Είδε να εμφανίζεται στα σχιστά μάτια της κουκουβάγιας μια λεπτή γραμμή. Δεν μπορούσε να ξεχάσει την εντύπωση που του δημιούργησε αυτή η παράξενη εμπειρία. Και άρχισε να πιστεύει (κάτι που αυθόρμητα τού ήταν φανερό κατά το περιστατικό) ότι είχε ανακαλύψει μια αιτιολογική σχέση εξάρτησης ανάμεσα στο σπάσιμο του ποδιού και στην παράξενη αλλαγή μέσα στα μάτια της κουκουβάγιας.

Από τότε, άρχισε να παρατηρεί επισταμένα την ίριδα όλων των ματιών. Αυτό τον οδήγησε να μελετήσει ανατομία και ιατρική στη Βουδαπέστη, έγινε γιατρός, και κάποια στιγμή παρατήρησε στα μάτια ενός ασθενούς με σπασμένο πόδι την ίδια λεπτή γραμμή που είχε δει στα μάτια της κουκουβάγιας, κι από τότε βεβαιώθηκε για την αιτιατή σχέση, και άρχισε να την μελετά αφοσιωμένα. Τελικά δημοσίευσε το 1881 το περίφημο έργο του Ανακάλυψη στον Τομέα της Φυσικής και Θεραπευτικής – Εισαγωγή στη Μελέτη της Διάγνωσης από το Μάτι, από το οποίο ξεκίνησαν όλα στη σύγχρονη εποχή.

Αν και δεν είχε στην διάθεσή του εργαλεία όπως το μικροσκόπιο, και δούλευε απλά με έναν φακό, και σαφώς έσφαλλε σε αρκετές απόψεις του, οι σύγχρονοι Ιριδολόγοι –που βελτίωσαν και επέκτειναν τις μελέτες και την «τοπογραφία» του– συμφωνούν ότι πολλοί ορισμοί του, όπως π.χ. ο ορισμός της ζώνης του στομαχιού στην ίριδα, ήταν τόσο ακριβείς ώστε διορθώθηκαν ελάχιστα από μεταγενέστερες πιο λεπτομερείς έρευνες και αποτελέσματα μελετών.

Λίγο αργότερα, στην αρχή ανεξάρτητα και στην συνέχεια σε συνεργασία με τον von Peczely, o Σουηδός πάστορας Niels Liliekvist στράφηκε επίσης στη διαγνωστική ασθενειών μέσα από την έρευνα των ματιών. Στο έργο του Διάγνωση Μέσα από τα Μάτια, που εκδόθηκε το 1894, μπόρεσε να κάνει αρκετές ισχύουσες διορθώσεις στους διαγραμματικούς πίνακες εντόπισης που είχε φτιάξει ο Δρ. von Peczely. (Και, παραδόξως, κι άλλοι πάστορες ακολούθησαν το παράδειγμά του, παράλληλα με τις θεολογικές μελέτες τους, κυρίως στην Γερμανία μέχρι το 1925, όπως π.χ. ο φημισμένος πρακτικός ιατρός πάστορας Ιmannuel Felke. Και πολλές εξελίξεις στον συγκεκριμένο εναλλακτικό ιατρικό τομέα έχουν σημειωθεί στη Γερμανία, από τότε μέχρι σήμερα). Ο παλαιός γερμανικός ιατρικός όρος Augendiagnostik (Διάγνωση του Ματιού) είναι αυτός που ελεύθερα μεταφράστηκε ως Ιριδολογία (Iridology).

Σήμερα η Ιριδολογία έχει εξελιχθεί πολύ, και υπάρχουν πολλές νέες απόψεις, ιριδολογικά κέντρα ερευνών, ινστιτούτα Ιριδολογίας, και πολλοί ειδικοί.

ΤΟ ΦΩΣ ΣΤΟ ΜΑΤΙ

Η πρωτότυπη θεολογική ενασχόληση πολλών όσων πρώτοι μελέτησαν την Ιριδολογία παλαιότερα, δεν είναι τυχαία.

Ο Απόστολος Λουκάς γράφει στην «Αλληγορία του Φωτός» (β, 33-36):

«Κανείς δεν ανάβει μια λάμπα για να την κρύψει σε μια κρυψώνα ή κάτω από ένα τραπέζι, αλλά την ανάβει σε ένα λυχνάρι για να βλέπουν αυτοί που μπαίνουν την λάμψη του φωτός και να φωτίζονται. Το φως του σώματός σου είναι το μάτι σου. Αν το μάτι σου είναι καθαρό, ολόκληρο το σώμα σου είναι στο φως, αλλά αν είναι άσχημο ή ακάθαρτο τότε και το σώμα σου βρίσκεται στο σκοτάδι. Πρόσεχε να μην γίνει σκοτάδι το φως που βρίσκεται μέσα σου. Αν ολόκληρο το σώμα σου βρίσκεται στο φως, χωρίς να έχει κανένα μέρος του στο σκοτάδι, τότε θα είναι τέλειο στο φως, όσο το φως με την λάμψη του θα σε φωτίζει…»

Αυτό το «φως μέσα στο μάτι» προσπάθησαν να απεικονίσουν οι ζωγράφοι, που, για να «αποκτήσει ζωή» ένα πορτραίτο που ζωγράφιζαν, πρόσθεταν μια μικροσκοπική πινελιά ασημένιου χρώματος στο μάτι του προσώπου, ένα φωτεινό στίγμα μέσα στο μάτι που ζωντάνευε το πορτραίτο. Όταν σε μια εικόνα ένα πρόσωπο δεν έχει αυτό το φως στα μάτια, είναι σαν πεθαμένο, ή ψεύτικο.

Οι Ιριδολόγοι χρησιμοποιούν ένα φως ίριδας σε γωνία μεταξύ είκοσι και τριάντα μοιρών. Το φως αυτό αυξομειώνεται ανάλογα με την παρατήρηση που είναι επιθυμητό να γίνει.

Το στρώμα κοντά στο υαλώδες σώμα του οφθαλμού, αποτελείται από νεύρα και φωτοαισθητικά κύτταρα (150 εκατομμύρια ραβδίσκους και περίπου επτά ή οκτώ εκατομμύρια σταφυλίτες).

Φωτίζοντας την κυρίως κόρη του ματιού, γύρω της παρατηρούμε μια στενή παρυφή της κόρης, που ονομάζεται και «δακτύλιος του νευρασθενικού». Αυτή δίνει μια εικόνα της κατάστασης της έντασης και των δυνάμεων του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Στους διαβητικούς, για παράδειγμα, βλέπουμε ένα σπογγοειδές εξόγκωμα του δακτυλίου του νευρασθενικού. Στα γεράματα παρατηρείται μια αποσύνθεση της παρυφής της κόρης.

Η εξάπλωση του χρώματος στα μάτια (αν η ίριδα είναι φτωχή σε χρώμα εμφανίζεται γαλάζια σαν το ηλιόφωτο γαλάζιο του ουρανού, και αν είναι πλούσια σε χρώμα φαίνεται καφέ ή γκρίζα) αλλάζει ανεπαίσθητα ή εμφανώς ανάλογα με την ηλικία αλλά και με την κατάσταση της υγείας του ανθρώπου.

Η πτυχή της ίριδας χωρίζει τον εσωτερικό από τον εξωτερικό δακτύλιο. Ο διαγνωστικός της Ίριδας μπορεί να εξάγει από αυτήν σημαντικά συμπεράσματα, στην Ιριδολογία, για καρδιοπάθειες και διαταραχές της κυκλοφορίας, παθήσεις του στομαχιού, των εντέρων και του συκωτιού.

Οι σχισμές στο μπροστινό οριακό στρώμα που εμφανίζονται σαν ανοιχτά ρομβοειδή σχήματα, ονομάζονται κοιλότητες ίριδας ή κρύπτες. Δεν υπάρχουν στα νεογέννητα. Σαν σημεία αδυναμίας, στην Ιριδολογία, δείχνουν κατάπτωση ή αρρώστια του οργάνου που αντιστοιχεί στη ζώνη του συγκεκριμένου οργάνου. Αν, για παράδειγμα ο ασθενής παραπονείται για συνεχείς πονοκεφάλους και εμφανιστεί μια κοιλότητα στην ζώνη του εγκεφάλου πάνω στην Ίριδα, ο Ιριδολόγος θεωρεί ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος αποπληξίας.

Αυτά είναι μονάχα ορισμένα μικρά παραδείγματα.

Σχεδόν όλα τα νεογέννητα έχουν λαμπερά μάτια, και σχεδόν πάντα έχουν γαλάζια μάτια γιατί δεν έχουν ακόμη χρωστική μέσα στα μάτια.

Έρευνες έχουν δείξει ότι το καφέ χρώμα ματιών είναι αντίθετο στην κληρονομικότητα από το γαλάζιο. Έτσι, π.χ. αν ένα παιδί έχει πατέρα με γαλάζια μάτια και μητέρα με καστανά μάτια, τότε στις περισσότερες περιπτώσεις το παιδί θα έχει καστανά μάτια. Μόνο μετά την γέννηση και σταδιακά, αρχίζει το μάτι του παιδιού να χρωματίζεται ανάλογα, και είναι σχετικά εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι στα κορίτσια το χρώμα αρχίζει να σκουραίνει πιο γρήγορα απ’ ό,τι στα αγόρια. (Και το ίδιο συμβαίνει ακόμη μια φορά, κατά την εφηβεία, κάτι το οποίο πρέπει να έχει κάποια σχέση με την σεξουαλική ωρίμανση).

Το χρώμα των ματιών μένει σχετικά σταθερό περίπου από το εικοστό πρώτο έτος της ηλικίας μας μέχρι περίπου το πεντηκοστό έτος μας, όταν σταδιακά αρχίσουν τα γεράματα αυτό φέρνει ένα ξεθώριασμα στο χρώμα των ματιών. Οι παλιοί το έβλεπαν αυτό ως ένα σημάδι της απώλειας της ζωτικότητας του ανθρώπου, την οποία διέκριναν από τα μάτια, με αυτό το ξεθώριασμα του χρώματος.

Η αρχική εικόνα της ίριδας είναι ομοιόμορφη σε δομή και σε εμφάνιση, και κάθε περαιτέρω «ανωμαλία» σχετίζεται με κληρονομική ή επίκτητη «δυσαρμονία» του οργανισμού. Οι Ιριδολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι που είναι φυτοφάγοι ή ακολουθούν δίαιτα με ωμές τροφές, έχουν σχεδόν πάντα φωτεινά και καθαρά μάτια.

Κι ο ποιητής υποστηρίζει ότι οι ναυτικοί έχουν καθαρά λαμπερά μάτια, από την συχνή ενατένιση μακρινών οριζόντων…

Η ΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ

Η Ιριδολογία έγινε περισσότερο γνωστή, όταν αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το 1950, όπου ο Bernard Jensen, ένας γνωστός Αμερικανός χειροπρακτικός, άρχισε να διδάσκει τις δικές του ιριδολογικές μεθόδους. Η παρέμβαση του ήταν σημαντική για την Ιριδολογία, διότι αυτός ήταν που επέμενε πάνω στην σημασία της έκθεσης του σώματος σε τοξίνες, η οποία διακρίνεται ευκρινώς στην ίριδα των ματιών, και πρότεινε, μετά από ιριδολογικές διαγνώσεις, την χρήση φυσικών τροφών που μπορούν να λειτουργήσουν ως αντιτοξίνες.

Από τότε, σχεδόν όλοι οι Ιριδολόγοι, έπειτα από τις εξετάσεις και διαγνώσεις τους, εστιάζονται στο ζήτημα των τοξινών και των τροφών, και προτείνουν συγκεκριμένες δίαιτες, τα θετικά αποτελέσματα των οποίων επίσης μπορούν να διαγνώσουν από την εξέταση της ίριδας, με την καλυτέρευση των συγκεκριμένων προβληματικών ζωνών και σημείων. Στα πλαίσια αυτών των εξελίξεων στην Ιριδολογία και των προτάσεων διατροφής της εποχής εκείνης, π.χ. εμφανίστηκε η πεποίθηση ότι τα ψάρια που περιέχουν φώσφορο, μια «φωτεινή ουσία», κάνουν καλό στα μάτια…

Μερικά παραδείγματα, από αυτά που οι Ιριδολόγοι συνιστούν ως «ζωτικό θεραπευτικό πρόγευμα»:

Ένα κεσεδάκι γιαούρτι με φράουλες. Ένα μεγάλο ώριμο μήλο κομμένο, ή δύο μεγάλα αχλάδια. Μία φέτα ψωμί διαίτης με φυτικό βούτυρο ή και με νωπό ξινό βούτυρο.

Ένα λίτρο γάλα φοράδας (!) και λίγο χυμό βερίκοκο. Ένα μήλο τριμμένο. Μία φέτα ψωμί διαίτης με μαρμελάδα βατόμουρο.

Για δυσκοιλιότητα: Νιφάδες σιταριού, κομμένα σύκα ή δαμάσκηνα, βατόμουρα (όχι ώριμα), τριμμένο μήλο, γιαούρτι, χυμός βερίκοκου ή ξινόγαλα.

Για πόνους στο στομάχι: Χλιαρό γάλα, αποβουτυρωμένη κρέμα, μία μπανάνα, χυμός βερίκοκου, λινέλαιο, μέλι.

«Πρόγευμα ανάπτυξης και αναγέννησης»: Πηχτό γάλα, μυζήθρα, νιφάδες δημητριακών, μπλε βατόμουρα, Siesa, καθαρό άβραστο μέλι, χουρμάδες ή ξερές μπανάνες.

Αυτά είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα από τις δίαιτες (π.χ. στο πρόγευμα) που προτείνουν οι Ιριδολόγοι για να αντιμετωπιστούν ορισμένα από τα προβλήματα που έχουν εντοπίσει με τη διάγνωση της ίριδας. Με μια μικρή έρευνα στις διατροφικές προτάσεις των Ιριδολόγων, μπορεί εύκολα κανείς να ανακαλύψει πάρα πολλές τέτοιες, οι οποίες είναι σαφώς ωφέλιμες, ανάλογα με την περίπτωση.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός π.χ. ότι εξαιτίας της κακής διατροφής και του παράλογου τρόπου ζωής ή διαφόρων υπερβολών, αυξάνεται η στάθμη του λίπους στο αίμα και προκαλεί σκλήρυνση των αγγείων ώστε να υπάρχει κίνδυνος εμφράγματος του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικής συμφόρησης, κι αυτός ο κίνδυνος είναι διακριτός στην ίριδα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, καθώς εξελίσσονται, η μέτρηση της πίεσης του αίματος δίνει υψηλές τιμές, και συχνά η διάγνωση του ματιού δείχνει από πριν τον κίνδυνο που έχει αυξηθεί, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στην ίριδα και τα οποία θα μπορούσαν να παρατηρηθούν και από τον ίδιο τον ασθενή, αφού πρόκειται για αρκετά φανερές ενδείξεις που διακρίνονται αν κάποιος παρατηρεί συχνά την ίριδα των ματιών του και μπορεί να εντοπίσει τις αλλαγές…

Επίσης, η υπερβολικά αυξημένη πίεση αλλά και η υπερβολικά αυξημένη χοληστερίνη, σχηματίζει έναν λεπτό λευκόγκριζο δακτύλιο γύρω από την ίριδα του ματιού στην εξωτερική περιφέρειά της.

Η «ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ» ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ

Υπάρχει και μία φυσιογνωμική τυπολογία που προκύπτει από την ιριδολογική διδασκαλία περί ιδιοσυστασίας, που καθορίζει τύπους και λειτουργίες που αναγνωρίζονται κυρίως από την κατασκευή του προσώπου το σχήμα του και το χρώμα της ίριδας.

Οι βασικές ομάδες της ιριδολογικής τυπολογίας της ιδιοσυστασίας, είναι:

Α) Ο ήρεμος τύπος, ή «τύπος της τροφής», έχει στρογγυλό πρόσωπο και γαλάζια ή καστανά μάτια.

Β) Ο δραστήριος και κινητικός τύπος, ή «τύπος της δράσης», έχει μακρύ πρόσωπο και καστανά ή καστανόμαυρα μάτια.

Γ) Ο τύπος της σκέψης και των αισθημάτων, ή «συναισθηματικός τύπος», έχει γωνιώδες πρόσωπο και συνήθως έχει γκριζογάλανα μάτια, μερικές φορές πράσινα μάτια.

Δ) Ο «αρμονικός τύπος» έχει μορφή και σχήμα προσώπου με καλές αναλογίες, και τα μάτια του μπορεί να είναι γαλανά, γκρίζα ή καστανά.

Ε) Ο «δυσαρμονικός τύπος» έχει χαμηλό και πλατύ πρόσωπο, και γαλάζια, γκρίζα, καστανά ή πράσινα μάτια.

Αυτές οι μεγάλες τυπολογικές ομάδες διαιρούνται σε «ιδιοσυγκρασίες». Κι έτσι, π.χ., ο «καθαρά λυμφατικός τύπος» έχει ανοιχτογάλαζο ή γκρίζο χρώμα ίριδας, ο «καθαρά αιματογενής τύπος» έχει γεμάτο καστανό χρώμα ίριδας, κλπ, κλπ, ενώ στους ανάμικτους τύπους διακρίνει κανείς διάφορα χρώματα.

Κάθε «ιδιοσυγκρασία» έχει ορισμένη επιρρέπεια σε συγκεκριμένες αρρώστιες. Έτσι, π.χ., ο «καθαρά λυμφατικός τύπος» είναι επιρρεπής στις καταρροϊκές αρρώστιες του βλεννογόνου, ο «καθαρά αιματογενής τύπος» κινδυνεύει περισσότερο από αρρώστιες του αδενικού συστήματος, του αίματος, και μερικές φορές από πέτρες στα νεφρά, οι ανάμικτοι τύποι είναι επιρρεπείς στις αρρώστιες του συκωτιού και της χολής, και ούτω καθ’ εξής.

ΧΡΩΜΑΤΙΚΕΣ «ΠΥΞΙΔΕΣ» ΣΤΟ ΜΑΤΙ

Για τον Ιριδολόγο, όπως θα έπρεπε να είναι ήδη κατανοητό, έχει μεγάλη σημασία να παρατηρεί με ακρίβεια τις αλλαγές της απόχρωσης της ίριδας.

Ο άνθρωπος αποτελείται κατά το εβδομήντα τοις εκατό από νερό. Σε αυτό το υγρό, βρίσκονται περίπου είκοσι βασικά στοιχεία, ή περίπου εκατό χημικά στοιχεία. Όταν η αρμονική σύνθεση αυτών των στοιχείων αλλάξει, π.χ. με μια κακή αλλαγή στη ζωή, αυτή η αλλαγή προκαλεί δυσκολίες και δυσαρμονίες και τελικά οδηγεί στο «ξέσπασμα» μιας αρρώστιας.

Αυτές οι μεταβολές του σώματος αντικαθρεφτίζονται κυρίως στις αλλαγές του χρώματος της ίριδας, στην οποία μπορούν να παρουσιαστούν πολλά χρωματικά αντανακλαστικά και χρωματιστά σημεία. Αυτά μπορούν να λειτουργήσουν, ιριδολογικά, ως «πυξίδες» ενδείξεων για διάφορα προβλήματα.

Έτσι, π.χ., ένα αυξημένο ποσοστό ουρικού οξέως, μπορεί να προκαλέσει ένα γκρίζο σημείο στην ίριδα, που με την πάροδο του χρόνου, αν δεν υποβληθεί σε θεραπεία ο ασθενής, τελικά γίνεται μια λωρίδα και μετά μια γκριζωπή επιφάνεια, ώσπου να εμφανιστεί στο σημείο ένα μαύρο χρώμα, δείχνοντας κάποια πλήρη αναστολή εξαιτίας προβλημάτων στον μεταβολισμό.

Είναι μεγάλο το φάσμα χρωματικών διαγνώσεων στην ίριδα (δηλαδή, πέρα από τα σημάδια, τις αλλοιώσεις, τα σχήματα, κλπ, που εμφανίζονται στην ίριδα στις διάφορες «ζώνες»). Για παράδειγμα, σε διάφορα σημεία, το ασπρουδερό υποτίθεται ότι δείχνει έλλειψη μετάλλων ή προδιαθέσεις για φλεγμονή (εγκέφαλος, σαγόνι, στομάχι, κόκαλα, σπονδυλική στήλη), το ανοιχτοκίτρινο σχετίζεται συνήθως με το αυτί, το χρυσοκίτρινο ή κόκκινο της σκουριάς δείχνει παρουσία χημικών συστατικών που έχουν έρθει από τροφές (έντερα), όταν γίνεται συχνότατη κατανάλωση καφέ, τσαγιού ή κακάο, εμφανίζεται ένα ανοιχτό ή ξεθωριασμένο καστανό (χολή, συκώτι, καρδιά), το κόκκινο χρώμα σχετίζεται με χρωστικές αίματος (πνεύμονες, συμπαθητικό σύστημα), το ξεθωριασμένο κόκκινο είναι μικρές αιμορραγίες αιμοφόρων αγγείων, το μπλε-μωβ καταδεικνύει δηλητηρίαση από οινόπνευμα (συμπαθητικό σύστημα), το μεταλλικό γκρι δείχνει παρουσία υδραργύρου (εγκέφαλος), το μαυροκόκκινο καταδεικνύει χρόνια φλεγμονή στο στομάχι ή χημικά δηλητήρια από ψεκασμούς φρούτων (στομάχι), κλπ, κλπ.

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ

Η Ιριδολογία είναι μια εξαιρετικά πολυσύνθετη, λεπτομερής και πολύπλοκη διαγνωστική μέθοδος, με πολλές προεκτάσεις, και δεν είναι εύκολο να παρουσιαστεί ικανοποιητικά στην ολότητά της ως θέμα.

Αν και είναι πιθανό η Ιριδολογία να βρίσκεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια πολύ μπροστά από την εποχή μας, σαφώς έχει αμφισβητηθεί έντονα από την επίσημη ιατρική κατά καιρούς, και σε πολλά ζητήματα θεωρείται αμφιλεγόμενη μέθοδος. Όμως, είναι φανερό ότι τουλάχιστον οι βάσεις της δικαιώνουν τον εαυτό τους με πολλούς ενδεικτικούς τρόπους, και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να απορριφθούν αβίαστα, και επιπλέον παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ως συμβουλευτική.

Υπάρχουν πολλές χιλιάδες μοναδιαίες ιριδικές ίνες στα μάτια. Οι συνδυασμοί των διαφόρων χαρακτηριστικών των ινών αυτών, δημιουργούν μια άπειρη ποικιλία. Είναι γνωστό ότι η κάθε ίριδα, με τα πάμπολλα ολόδικά της χαρακτηριστικά, μπορεί να αντικαταστήσει τα δαχτυλικά αποτυπώματα, και μάλιστα η ίριδα σήμερα θεωρείται πιο «προσωπική» από αυτά. Αυτή τη στιγμή, το σκανάρισμα της ίριδας θεωρείται η πιο αξιόπιστη τεχνική αναγνώρισης ενός διαπιστευμένου ανθρώπου σε συστήματα ασφαλείας.

Ο κάθε άνθρωπος ανάμεσα στα δισεκατομμύρια, έχει την ολόδική του μοναδική ίριδα στο κάθε μάτι του, τελείως διαφορετική από όλων των άλλων ανθρώπων. Τι είναι αυτό που το προκαλεί αυτό, αψηφώντας ακόμη και τον παράγοντα της σύμπτωσης και άρα τον νόμο των πιθανοτήτων; Πώς προκύπτει η ατέρμονη ποικιλία των λεπτομερών χαρακτηριστικών;

Η Ιριδολογία υποστηρίζει ότι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της και το αβαντάζ της, είναι ότι διάφορες μικρο-αλλαγές εμφανίζονται στην ίριδα πριν από την εξέλιξη φυσικών συμπτωμάτων μιας ασθένειας ή ενός προβλήματος, και άρα προληπτική δράση μπορεί να ενεργοποιηθεί για να βελτιωθεί η υγεία ενός ανθρώπου και να αποφευχθούν εκδηλώσεις ασθενειών και προβλημάτων.

Ίσως είναι σημαντική ως συμβουλευτική προληπτική διάγνωση, σε συνδυασμό πάντα με άλλες διαγνωστικές ή προληπτικές ιατρικές μεθόδους.

Η Ιριδολογία, κατά κύριο λόγο,δεν αποκαλύπτει τελείως συγκεκριμένες ασθένειες, διότι πολλές ασθένειες προκαλούν παρόμοιες αλλαγές στους ιστούς του σώματος, και σαφώς αυτό είναι ένας βαθμός αποπροσανατολισμού κατά την συγκεκριμένη διαγνωστική. Η Ιριδολογία μπορεί να δώσει γενικές κατευθύνσεις ως προς το πρόβλημα, που ως πρόληψη μπορεί να είναι πολύ σημαντικές.

Τα μάτια, μέσα στους αιώνες, έχουν καταδειχθεί ως «τα παράθυρα της ψυχής», και μέσα από την Ιριδολογία ίσως καταδειχθούν εκ νέου ως «καθρέφτες του σώματος», και μπορέσουν να παρομοιαστούν αυτοδίκαια ως μινιατούρες τηλεοπτικών οθονών που καταγράφουν το σινεμά της κατάστασης των διαφόρων οργάνων μας και των ιστών μας σε όλο το ανθρώπινο σώμα.

Ίσως μάλιστα, μέσα από την οπτική της πρόληψης, τα μάτια μπορεί να κατανοηθεί ότι «βλέπουν» το μέλλον του σώματος και της υγείας μας (αλλά και το παρελθόν).

Αυτό, άραγε, δεν θα είναι μια «δεύτερη όραση»; Μια «διόραση»;

Ο Σεβασμός της Ατομικής Ιδιοκτησίας

Όταν το κράτος «δικαιούται» να υφαρπάζει χρήματα από τους πιο εύπορους, αργά ή γρήγορα το κάνει σε όλους.

Αν και τα κράτη παραβιάζουν τα ατομικά ιδιοκτησιακά δικαιώματα εδώ και πολλά χρόνια, τώρα η πίεσή τους κλιμακώνεται. Διακυβεύεται πλέον ο ίδιος ο ανθρώπινος πολιτισμός.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι τα δικαιώματα της ατομικής ιδιοκτησίας -όπως τα αντιλαμβάνονται οι κλασικοί φιλελεύθεροι στοχαστές, όσοι ασπάζονται την Αυστριακή οικονομική θεωρία, και όλα τα μέλη μιας πολιτισμένης κοινωνίας- αποτελούν όχι μόνο τον ακρογωνιαίο λίθο, αλλά και την τελευταία άμυνα του ανθρώπινου πολιτισμού και του δυτικού τρόπου ζωής ειδικότερα. Τίποτα δεν έχει ελπίδα να επιβιώσει χωρίς αυτή την προϋπόθεση. Καμία ευημερία δεν μπορεί ποτέ να επέλθει ή έστω να διατηρηθεί, καμία από τις πολιτικές ελευθερίες και τις ανθρώπινες ελευθερίες που τόσο συχνά θεωρούμε δεδομένες στις μέρες μας, καμία καινοτομία στις επιχειρήσεις, την τεχνολογία, ή την επιστήμη.

Ο σεβασμός της ατομικής ιδιοκτησίας βρίσκεται στο επίκεντρο των περισσότερων ελευθεριών μας, και όταν το κράτος, ή οποιαδήποτε άλλη κεντρική αρχή, ξεπερνά αυτή τη μεγάλη κόκκινη γραμμή, προκαλεί ένα τεράστιο ντόμινο. Αυτή η διάβρωση της ελευθερίας μπορεί να είναι αργή, αλλά σίγουρα είναι σταθερή, και οι περισσότεροι πολίτες συνειδητοποιούν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν μόνο όταν είναι πολύ αργά για να κάνουν κάτι γι’ αυτό.

Μια αδυσώπητη επικοινωνιακή εκστρατεία.

Η επέμβαση των κρατών στις ζωές, τις επιχειρήσεις, τις αποταμιεύσεις και τις θεμελιώδεις ανθρώπινες ελευθερίες των πολιτών τους, όπως η ελευθερία του λόγου, δεν είναι ασφαλώς κάτι καινούργιο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια συντονισμένη εκστρατεία που διεξάγεται αναμφισβήτητα από τότε που εμφανίστηκε η πρώτη μορφή συγκεντρωτικής κυβέρνησης. Ακόμη και χωρίς την (μάλλον ασφαλή) υπόθεση ότι η μεγαλομανία και η παθολογική δίψα για την εξουσία και τον έλεγχο των άλλων ανθρώπων ήταν το βασικό κίνητρο πίσω από όλα αυτά, πάντα υπήρχαν ανάμεσά μας εκείνοι που πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι ό,τι καλύτερο για τους άλλους και είναι πολύ πρόθυμοι να τους «βοηθήσουν» και να τους «σώσουν». Ωστόσο, αυτή η πορεία προς τον συγκεντρωτισμό γνώρισε σημαντική επιτάχυνση τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Αφ’ ότου οι, κατά κανόνα, μη εκλεγμένοι γραφειοκράτες και τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδραίωσαν την εξουσία στην Ευρώπη και οι πολιτειακές εξουσίες διαβρώθηκαν υπέρ των ομοσπονδιακών αρχών και των αμέτρητων οργανισμών στις Ηνωμένες Πολιτείες, η «βελόνα» μετακινήθηκε πραγματικά, και παρ’ όλο που τίποτα δεν συνέβη από την μια μέρα στην άλλη, η μετατόπιση αυτή σίγουρα έβαλε την Δύση στο δρόμο ενός όλο και μεγαλύτερου συγκεντρωτισμού. Οι τοξικές ιδεολογίες και οι μισανθρωπικές κοσμοθεωρίες, όπως αυτές που προωθούσε η Σχολή της Φρανκφούρτης και η μακρά τους προέλαση μέσα στους θεσμούς, συνέβαλαν σημαντικά στην διαδικασία αυτή.

Η μεταμφίεση του κρατικού ελέγχου και της μαζικής αναδιανομής του πλούτου ως «κοινωνική πρόνοια» και η προώθησή τους ως «καθήκον» των πολιτών να «επιστρέψουν κάτι στην κοινωνία» βοήθησε στην συγκάλυψη του τι πραγματικά συνέβαινε. Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα έγιναν δικαιώματα υπό όρους.

Αν ένας κλέφτης σας κλέψει τα χρήματά σας, έχετε κάθε δικαίωμα να διαμαρτυρηθείτε και θα πάει φυλακή. Αλλά αν το κράτος κάνει το ίδιο πράγμα, τότε μόνο ένας «κοινωνιοπαθής» θα μπορούσε να διαμαρτυρηθεί, επειδή το κράτος παρέχει σε εσάς και τους γείτονές σας κάθε είδους «δωρεάν» πράγματα. Μόνο ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος και μια πεφωτισμένη μειοψηφία αντιλαμβάνονται ότι το κράτος μπορεί να δώσει μόνο ό,τι έχει κλέψει πριν. Οι περισσότεροι πολίτες εξακολουθούν να πιστεύουν στον μύθο του κράτους-γκουβερνάντας και στα δωρεάν γεύματα.

Η έννοια των «δωρεάν» και των «δημόσιων» αγαθών, ειδικότερα, φαίνεται πως έχει περισσότερη απήχηση από οτιδήποτε άλλο. Ειδικά στην Ευρώπη και σε μεγάλο μέρος της Κοινοπολιτείας (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία, Καναδάς, κλπ), υπάρχει μέχρι σήμερα όχι μόνο μια σαφής κατανόηση, αλλά και μια προσδοκία στο μυαλό των περισσότερων πολιτών ότι πράγματα όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη είναι, και πρέπει να είναι, πάντα «δωρεάν». Σχεδόν κανείς δεν σταματά να αναρωτηθεί τι σημαίνει αυτό και πώς οι υπηρεσίες, που προφανώς κοστίζουν απίστευτα ποσά, μπορούν να θεωρούνται δωρεάν.

Κάθε φορά που οι εκλογές είναι προ των πυλών, οι εκάστοτε κυβερνήσεις αρχίζουν να «ρίχνουν από τα ελικόπτερα» τις επιδοτήσεις και τα έξτρα προνοιακά επιδόματα. Οι παραλήπτες αυτών των επιταγών, ακόμη και όταν είναι οι ίδιοι φορολογούμενοι, εξακολουθούν να εκλαμβάνουν αυτές τις πληρωμές σαν κρατική βοήθεια, σαν ο πρωθυπουργός ή ο πρόεδρός τους και όλα τα μέλη του υπουργικού τους συμβουλίου να είχαν μόλις βάλει το χέρι στην τσέπη τους χαρίζοντάς τους δώρα, από την καλή τους την καρδιά.

Φυσικά, μόλις η αναδιανομή του πλούτου καθιερώθηκε ως κανόνας, έγινε επίσης πολύ πιο εύκολη η προώθηση μιας πολύ πιο επιθετικής ατζέντας. Για άλλη μια φορά, με το προαναφερθέν ιδεολογικό και πολιτικό περιτύλιγμα, ένα άγριο μίσος άρχισε να ριζώνει, διαιρώντας τις κοινωνίες μας με τρόπους εξαιρετικά επικίνδυνους, αλλά και ουσιαστικά επιταχύνοντας την συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των λίγων. Είδαμε μια τεράστια κλιμάκωση αυτού του φαινομένου τα τελευταία 25 χρόνια.

Οι «πλούσιοι», το «1%», οι «προνομιούχοι» και οι «άπληστοι καπιταλιστές» είναι όλοι όροι που προσπάθησαν να περιγράψουν μια φαντασιακή ομάδα ανθρώπων που πατούσαν στο λαιμό όλους τους υπόλοιπους. Στην αρχή, ήταν απλώς το χρήμα που έκανε κάποιους ανθρώπους άμεσα κακούς, και έτσι αυτό δικαιολογούσε την χρήση κρατικής βίας για να τους το απαλλοτριώσει. Ωστόσο, αυτό σύντομα επεκτάθηκε και στην επιτυχία γενικότερα. Το να είναι κανείς απλώς καλύτερος από τους ομοίους του, να εργάζεται σκληρότερα, να καλλιεργεί ένα ιδιαίτερο ταλέντο, όλα αυτά μετατράπηκαν σε επαρκή αιτία για να γίνει κάποιος μέλος αυτής της μισητής ομάδας.

Φυσικά, όλα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης στρατηγικής του «διαίρει και βασίλευε» που οι περισσότεροι πολιτικοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν σήμερα – ίσως περισσότερο από ποτέ. Και από την στιγμή που οι πολιτικοί νομιμοποίησαν την τιμωρία των δημιουργών θέσεων εργασίας και των καινοτόμων, με την καταπάτηση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους, ήταν πολύ πιο εύκολο να αρνηθούν σε αυτούς τους ανθρώπους και τα υπόλοιπα δικαιώματά τους.

Όσο για εκείνους που εξακολουθούν να βρίσκουν αυτή την ιδέα μάλλον ευχάριστη, κυρίως λόγω φθόνου και με την υπόθεση ότι δεν θα συγκαταλέγονταν ποτέ στα μέλη αυτής της «ελίτ», είναι πάντα χρήσιμο να θυμόμαστε ότι όταν το κράτος λέει ότι στοχεύει μόνο στο πλουσιότερο «1%», αυτό είναι πάντα ένα σκέτο ψέμα. Το «1%» δεν είναι το πραγματικό ποσοστό που υφίσταται τις φοροεπιδρομές, και σίγουρα δεν πληρώνουν το τίμημα μόνο εκείνοι που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική θέση.

Οι πολιτικοί προσπαθούν πάντα να μεγιστοποιήσουν το κέρδος που αποκομίζουν από κάθε υφαρπαγή εξουσίας και χρήματος που μεταφράζουν σε νόμο. Έτσι, ο νέος φόρος που υποτίθεται ότι στοχεύει τις «κακές πολυεθνικές» επηρεάζει σχεδόν πάντα και πολύ μικρότερες επιχειρήσεις, τοπικές επιχειρήσεις και μαγαζιά.

Αλλά αυτό που είναι ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι, σε αντίθεση με τα κράτη, οι περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες λειτουργούν υπό μια ορθολογική και στοιχειώδη οικονομική δυναμική. Η φράση «με γνώμονα το κέρδος» έχει μετατραπεί σε κάτι σαν βρισιά στις μέρες μας, αλλά το κέρδος εξακολουθεί να είναι αυτό που κάνει ολόκληρο τον κόσμο να γυρίζει, αυτό που πληρώνει τους μισθούς και γεμίζει τα ράφια των παντοπωλείων μας. Και έτσι, τόσο οι μεγάλες όσο και οι μικρές επιχειρήσεις θεωρούν την φορολογική επιβάρυνση μέρος του κόστους τους, και αν οι φόροι συμπιέζουν τα κέρδη τους, το κόστος αυτό απλώς μετακυλίεται στους πελάτες. Επομένως, όλοι πληρώνουν γι’ αυτή την παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, όχι μόνο οι δηλωμένοι στόχοι της.

Ο κορωνοϊός ως πρόσχημα για την συνεχιζόμενη διάβρωση των ιδιοκτησιακών μας δικαιωμάτων

Θαρρείς για να μην τυχόν υποτιμήσει κανείς την βαναυσότητα του κρατικού ελέγχου, ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη χειρίστηκαν την υπόθεση του Covid-19 δείχνει ότι οι εξουσιαστές μας δεν έχουν ακόμη πιάσει πάτο.

Παρ’ όλο που η καθοδική πορεία που βιώναμε τις τελευταίες δεκαετίες όσον αφορά τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα ήταν ήδη αρκετά κακή, τίποτα δεν θα μπορούσε ποτέ να μας είχε προετοιμάσει για το τι θα έφερνε η κρίση του Covid-19. Ακόμα και όσοι από εμάς έχουν διαβάσει αρκετή ιστορία για να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει πραγματικά κανένα όριο που το κράτος δεν θα ξεπεράσει στην παθιασμένη του επιδίωξη για την απόλυτη εξουσία, εξεπλάγησαν ειλικρινά. Πώς μπόρεσε η άρχουσα ελίτ να μας αρνηθεί το εκ γενετής δικαίωμά μας να είμαστε οι ιδιοκτήτες του σώματος και της σκέψης μας; Πώς μπορέσαμε να ξεχάσουμε τις αρχές του Διαφωτισμού και τι σημαίνει να ζούμε σε μια κοινωνία που βασίζεται στην ατομική ελευθερία; Αν δεν μας επιτρέπεται να κατέχουμε το σώμα και τον νου μας, τότε η έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας δεν υφίσταται πλέον.

Άλλο πράγμα είναι να πείθεις εκατομμύρια σκληρά εργαζόμενους πολίτες να δίνουν κάθε μήνα ένα μεγάλο μέρος του μισθού τους στο κράτος, να πληρώνουν υπέρογκα τέλη απλώς και μόνο για να πάρουν την κυριότητα του σπιτιού που τους άφησαν οι γονείς τους μετά το θάνατό τους ή να πληρώνουν διόδια κάθε φορά που θέλουν να οδηγήσουν σε έναν δρόμο που τα χρήματά τους κατασκεύασαν και συντηρούν, και εντελώς διαφορετικό πράγμα είναι να καταφέρνεις να τους πείσεις ότι το κλείσιμο των επιχειρήσεών τους και η απαγόρευση να πάνε στην δουλειά για να φέρουν ψωμί στο τραπέζι είναι «για το καλό τους».

Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, γίναμε μάρτυρες μιας εκπληκτικής μεταστροφής, που όμοιά της δεν έχει εμφανιστεί στα βιβλία της ιστορίας σε καιρό ειρήνης. Το κράτος, στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου, έκανε κατάχρηση όλης της εξουσίας και της επιρροής που είχε συσσωρεύσει πάνω στους κυβερνώμενους, και τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά σοκαριστικά.

Όπως ο βάτραχος στην κατσαρόλα που σιγοβράζει, έτσι και εμείς βρεθήκαμε στο σημείο βρασμού, φαινομενικά μέσα σε μια νύχτα. Και το πιο εντυπωσιακό πράγμα σχετικά με όλη αυτή την δοκιμασία της πανδημίας (sic), είναι ότι οι κυβερνήσεις, σε όλο τον κόσμο, βγήκαν από αυτήν μοιάζοντας με τον Ρομπέν των Δασών, αντί για τον σερίφη του Νότιγχαμ (διεφθαρμένες).

Με σημαντική βοήθεια από τα συστημικά μέσα ενημέρωσης και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού θυμάται όλα τα πακέτα «ανακούφισης από τον covid» και όλα τα επιδόματα, κατατάσσοντάς τα και πάλι λανθασμένα ως «δωρεάν». Όσο για τις απώλειες εσόδων, τις θέσεις εργασίας που εξανεμίστηκαν κατά την διάρκεια των λουκέτων, και την ακραία αγωνία και αβεβαιότητα που αντιμετώπισαν αμέτρητα νοικοκυριά, όλα αυτά καταλογίστηκαν ως σφάλμα του ιού, σαν να ήταν ο ίδιος ο covid-19 που ανάγκασε εκατομμύρια επιχειρήσεις να κλείσουν!

Τα μαθήματα που πήραμε κατά την διάρκεια αυτής της επιδημίας δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστούν. Γιατί με το φθινόπωρο να είναι προ των πυλών, θα μπορούσαμε κάλλιστα να έχουμε μια επανάληψη όλων των περιορισμών και να εισέλθουμε στην «σαιζόν 3» της επικής σειράς κορωνοϊός.

Στην Ευρώπη, είδα πρόσφατα κάποια συστημικά ρεπορτάζ σχετικά με την απειλή που συνιστά η παραλλαγή του covid, «omicron 5» (και δεδομένου ότι τείνω να αποφεύγω αυτές τις πηγές ειδήσεων γενικά, υποθέτω ότι έχασα τις omicron 2, 3 και 4, ή ίσως δεν ήταν τόσο καταστροφικές για τον πολιτισμό μας όσο ο αριθμός 5).

Τον Σεπτέμβριο, μόλις τελειώσει η κύρια τουριστική περίοδος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα εμφανιστεί μια ακόμα παραλλαγή. Ίσως η όμικρον 6, ή ίσως αυτή η νέα παραλλαγή να είναι αρκετά απειλητική ώστε να αξίζει το δικό της ελληνικό γράμμα. Όπως και να έχει, σε αυτό το σημείο κανείς δεν θα πρέπει να εκπλαγεί αν δούμε ένα ακόμη μαζικό κύμα όσον αφορά τον περιορισμό των ατομικών μας ελευθεριών.

Τι μας περιμένει

Ανεξάρτητα όμως από το τι θα συμβεί στην συνέχεια με την κατάσταση που επικρατεί με τον covid, ο πρωταρχικός λόγος για τον οποίο θα πρέπει όλοι να θυμόμαστε τις παραβιάσεις δικαιωμάτων και την κατάχρηση εξουσίας που βιώσαμε τα τελευταία δύο χρόνια, είναι αυτό το φαινόμενο του ντόμινο. Η διαδρομή δεν έχει ακόμη τελειώσει. Δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού έκανε ευχαρίστως και πρόθυμα αυτή την Φαουστική συμφωνία της ανταλλαγής της ελευθερίας με την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, δεν μπορούμε να ξέρουμε μέχρι πού θα φτάσει το κράτος αύριο, εκμεταλλευόμενο την ίδια ακριβώς αδυναμία.

Όπως έδειξε ξεκάθαρα η δοκιμασία του covid, τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα αποτελούν πραγματικά το πρώτο ντόμινο όταν πρόκειται για την υπεράσπιση όλων των υπόλοιπων ελευθεριών μας. Και όπως απέδειξαν πάρα πολλοί συμπολίτες μας, η «σοφή πλειοψηφία» είναι πολύ πρόθυμη να επιτρέψει την απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας των γειτόνων της, ακόμη και του ίδιου της του εαυτού, αν πιστέψει ότι αυτή η θυσία θα την προστατεύσει από όλα τα δεινά και τους κινδύνους της ζωής. Φυσικά, δεν πρόκειται για τίποτα περισσότερο από ευσεβείς πόθους, αλλά αυτή η νοοτροπία είναι κάτι τόσο διαδεδομένο, τόσο έντονα υποδαυλιζόμενο, και τόσο κανονικοποιημένο, ώστε όλα τα κράτη έχουν καταλήξει να βασίζονται σε αυτήν για να προσελκύουν την υποστήριξη του πληθυσμού, και είναι ευεξήγητο το γιατί.

Και έτσι, βρισκόμαστε σήμερα στην δυσάρεστη θέση να πρέπει να αναρωτηθούμε ποιαν απειλή, ποιον «κίνδυνο», ποια «κρίση» θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το κράτος στην επόμενη συμφωνία του με τους πολίτες για την προστασία τους. Και ποιο θα είναι το τίμημα αυτής της προστασίας; Για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και τον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών», εγκαταλείψαμε το απόρρητο των επικοινωνιών μας, το τραπεζικό μας απόρρητο και ένα μεγάλο μέρος των περιουσιακών μας δικαιωμάτων – τουλάχιστον την ελευθερία των συναλλαγών μας. Για τον «πόλεμο κατά του covid», εγκαταλείψαμε ό,τι είχε απομείνει, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην εργασία, του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, του δικαιώματος στην σωματική ακεραιότητα, και ενός μεγάλου μέρους της ελευθερίας του λόγου -ό,τι είχε απομείνει απ’ αυτήν, τέλος πάντων.

Και τώρα υπάρχει ένας ακόμα κατασκευασμένος «παλιομοδίτικος» πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος: Η Δύση εναντίον της Ανατολής, η Ευρώπη εναντίον της Ασίας. Αυτοί που ανήκουν μαζί (ΕΕ και Ρωσία) δεν πρέπει ποτέ να βρεθούν μαζί, σύμφωνα με το δόγμα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Και αυτός ο πόλεμος περιλαμβάνει πραγματικούς στρατούς με πραγματικά όπλα, πραγματικές απώλειες και πραγματική καταστροφή και φθορά. Οι φρικτές εικόνες που επαναλαμβάνονται στους περισσότερους τηλεοπτικούς σταθμούς δείχνουν ξεκάθαρα μια απτή απειλή, έναν πραγματικό, άμεσο κίνδυνο που μπορεί κανείς να δει, σε αντίθεση με το αόρατο μικρόβιο ή κάποιο μεξικανικό καρτέλ ναρκωτικών πολύ, πολύ μακριά. Το είδος του φόβου που μπορεί να εμπνεύσει ο ρωσικός στρατός έχει την δυνατότητα να επηρεάσει την κρίση πολύ περισσότερων πολιτών και να βραχυκυκλώσει την κριτική τους σκέψη. Εξάλλου, τι άλλο μπορεί να σας προστατεύσει από την απειλή που αντιπροσωπεύει ένα άλλο κράτος, εκτός από το δικό σας κράτος;

Μένει να δούμε μέχρι πού θα φτάσουν τα κράτη αυτή την φορά, αλλά αν υπάρχει κάτι που ξέρουμε σίγουρα, είναι ότι τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα θα είναι οι πρώτες ελευθερίες που θα βρεθούν και πάλι στο στόχαστρο. Όπως είδαμε ήδη με τις κυρώσεις, ήταν οι τραπεζικοί λογαριασμοί, τα περιουσιακά στοιχεία και η κατοχή χρυσού που βρέθηκαν κυρίως στο στόχαστρο -και όχι μόνο των ρωσικών κυβερνητικών οργανισμών, αλλά και των φυσικών προσώπων που θεωρούνταν ότι είχαν δεσμούς με το ρωσικό κράτος.

Το τι θα επακολουθήσει μπορεί να το μαντέψει κανείς, αλλά για όλους τους ορθολογικούς επενδυτές, αποταμιευτές και απλούς πολίτες, ο προγραμματισμός για το μέλλον θα αποδειχθεί πιθανότατα απαραίτητος.

Φιλόδημος: Θυμώνουν οι θεοί;

Και ο σοφός έχει αισθήματα. Έτσι θα εχθρεύεται, από ό,τι μας λέει ο Φιλόδημος, σε ακραίο βαθμό αυτόν που του έκανε κακό και θα τον μισεί. Επειδή θα τον έχει βλάψει σε μεγάλο βαθμό. Όμως δεν θα ταραχθεί. Διότι θα θεωρήσει την οργή ως στιγμιαία. Και φυσικά δεν θα επιδιώξει εκδίκηση. Διότι η εκδίκηση κατά τον σοφό είναι γνώρισμα κατώτερου ανθρώπου. Και επιπλέον, ότι η εκδίκηση στρέφεται ενάντια στον εκδικητή.

Το “Περί Οργής” του Φιλόδημου αναφέρεται στο συναίσθημα του φόβου, του μένους, και της οργής.

Στις εξορίες βρίσκουν άλλους οργίλους. Και σχετίζονται με αυτούς που ο θυμός τους δεν έχει τελειωμό. Αυτούς τους οργίλους-θυμωμένους που παραλογίζονται και πικραίνονται και αγανακτούν. Και συχνά μιμούνται άτοπα την οργή των θεών. Όπως τουλάχιστον μας έχει παραδοθεί ο θυμός των θεών μέσα από την μυθολογία.

Και σαν από θεϊκή έμπνευση, καθυβρίζουν τους γονείς τους. Όπως πραγματικά καθύβρισαν στην μυθολογία τους γονείς τους, οι συγγενείς και οι γιοί του Οιδίποδα, του Πέλοπα, του Πλεισθένη. Όπως ακριβώς καθυβρίζουν μυριάδες άλλοι γιοί τους γονείς τους, και στο παρελθόν και στο τώρα.

Σίγουρα αυτό το κακό είναι πιο κραυγαλέο ακόμα και από την ερωτική επιθυμία. Και, ενώ ξεκινά ο θυμός από ασήμαντη αφορμή, οδηγεί τους ανθρώπους ώστε να εξοκείλουν ως τα έσχατα. Γιατί οδηγεί ακόμα καί σε ασέβεια εναντίον των ιερέων. Επίσης οδηγεί καί σε εξύβριση καί σε παροξυσμό εναντίον των ικετών. Καί τους οργίλους πιάνει μία βακχική μανία εναντίον πολλών άλλων παρομοίων καταστάσεων.

Γι’ αυτό οι ψυχές των οργίλων-θυμωμένων συνταράσσονται με πολλά απ’ όλα όσα συντελούνται και συμβαίνουν. Και λένε πως έχουν πάντα δίκιο. Και δεν πρέπει να αμφισβητείς την γνώμη τους εάν με θυμό, σου την λένε.

Επιπλέον, δεν μετανοούν για όσα έκαναν ακόμα κι αν περάσει πολύς καιρός. Αλλά, μόλις το θυμηθούν, αμέσως κάθονται και τραβούν τα μαλλιά τους και κλαίνε γι αυτούς με τους οποίους ερεθίστηκαν. Και τέλος, κάποτε αυτοτραυματίζονται.

Επίσης, τόσο τους παρασύρει το πάθος αυτό του θυμού, που κάνει τον θυμωμένο να βάζει στην άκρη ακόμα και τις σφοδρότερες επιθυμίες του.

Για παράδειγμα, ο θυμωμένος έχει μια κάποια οικονομική συναλλαγή με κάποιον άπληστο και απατεώνα άνθρωπο από την Φοινίκη σε ένα πλοίο. Και πάνω στην συναλλαγή ο Φοίνικας έχει χάσει ένα χάλκινο νόμισμα που χρωστά στον θυμωμένο. Τότε αυτός τον βρίζει λέγοντάς του “βαδίζεις χάσκοντας και δεν προσέχεις”. Και μετά αναγκάζει τον Φοίνικα να μετρήσει πολλές φορές τα χρήματά του για να συμπληρώσει το τετράδραχμο που χρωστάει ο Φοίνικας στον θυμωμένο. Αλλά ο θυμωμένος από τα νεύρα του ρίχνει μία μπουνιά στο χέρι του Φοίνικα, με αποτέλεσμα να του πέσουν όλα τα χρήματα του στο πέλαγος.

Έτσι λοιπόν είναι φανερό πως και τον εαυτό του έβλαψε, αφού δεν πήρε αυτά που του χρώσταγε ο Φοίνικας, και ο φιλοχρήματος Φοίνικας έχασε τα λεφτά του.

Ο Δίας κανονικά, αν ανακατευότανε στα ανθρώπινα, θα έπρεπε να ρίξει σε όλους τους κεραυνούς του, για να πουν όλοι “θαύμα ιδέσθαι” (θαύμα οφθαλμών).

Αυτά λοιπόν γίνονται ένεκα του θυμού. Και εκδικούνται με φόνο οι θυμωμένοι, όπως ακριβώς μας λέει ο μύθος ότι ο Απόλλωνας, όταν φόνευσε τα αγόρια της Νιόβης επειδή φώναζαν “να ντρέπεστε και τον ιερέα” και η αδελφή του η Άρτεμις [1]όταν σκότωσε τα κορίτσια της Νιόβης.

Επίσης το ίδιο έκανε και Διόνυσος [2] όταν έβαλε την μάνα του την Σεμέλη να κομματιάσει με τα ίδια της τα χέρια τον εγγονό του Κάδμου, Πενθέα και την μητέρα του. Την μητέρα του Πενθέα την Αγαύη που ήταν η αδελφή της μάνας του, της Σεμέλης.

Ακόμα οι οργίλοι καταντούν, όπως και οι θεοί, να ταράσσονται εύκολα από το πάθος του θυμού και να είναι επιρρεπείς στον παραλογισμό. Και πιστεύουν οι θεοί στις συκοφαντίες των τυχόντων. Και καμιά φορά πιστεύουν και τις συκοφαντίες των εχθρών τους ενάντια στα αγαπημένα τους πρόσωπα.

----------------------------

[1] Η Νιόβη ήταν κόρη του βασιλιά της Φρυγίας Ταντάλου και της Διώνης. Ήταν σύζυγος του Θηβαίου Αμφίονα και μητέρα από τον ίδιο, πολλών και ωραίων τέκνων. Κάποτε η Νιόβη υπερηφανεύτηκε για την ευγονία και την ομορφιά των τέκνων της έναντι των παιδιών της Λητούς. Την Άρτεμη και τον Απόλλωνα. Τότε η Λητώ παρακινεί τα παιδιά της να σκοτώσουν τα παιδιά της Νιόβης. Οι δύο θεοί τόξευσαν με τα αλάθητα βέλη τους, η μεν Άρτεμη τις κόρες, ο δε Απόλλων τους γιους.
[2] Ο Διόνυσος επανήλθε στη Βοιωτία. Δηλαδή στον τόπο καταγωγής της μητέρας του. Στη Θήβα τότε βασίλευε ο Πενθέας, ο διάδοχος του Κάδμου. Ο Διόνυσος τότε καθιέρωσε τα Βακχανάλια. Βακχικές γιορτές, στις οποίες όλος ο λαός, αλλά κυρίως οι γυναίκες, καταλαμβανόταν από μυστική έκσταση. Διέσχιζαν τους αγρούς βγάζοντας τελετουργικές κραυγές. Ο Πενθέας αντιστάθηκε στην εισαγωγή τόσο επικίνδυνων τελετουργιών. Γι’ αυτό τιμωρήθηκε και ο ίδιος και η μητέρα του Αγαύη, η οποία ήταν αδελφή της Σεμέλης. Ως γνωστό η Σεμέλη ήταν η μάνα του Διονύσου. Η Σεμέλη λοιπον, μέσα στην έκστασή της, κομμάτιασε με τα ίδια της τα χέρια τον Πενθέα και την Αγαύη στον Κιθαιρώνα.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΧΕΡΡΟΝΗΣΩ

ΔΗΜ 8.48–51

Επιβάλλεται να προλάβουν οι Αθηναίοι την περαιτέρω ενίσχυση της μακεδονικής δύναμης

Ο ρήτορας αποκάλυψε τους αληθινούς στόχους του Φιλίππου και επανέλαβε τις προτάσεις του για διατήρηση και ενίσχυση του στρατεύματος του Διοπείθη (βλ. και ΔΗΜ 8.13–18).

[48] Εἰ δέ τῳ δοκεῖ ταῦτα καὶ δαπάνης μεγάλης καὶ πόνων
πολλῶν καὶ πραγματείας εἶναι, καὶ μάλ’ ὀρθῶς δοκεῖ· ἀλλ’
ἐὰν λογίσηται τὰ τῇ πόλει μετὰ ταῦτα γενησόμενα, ἂν ταῦτα
μὴ ’θέλῃ, εὑρήσει λυσιτελοῦν τὸ ἑκόντας ποιεῖν τὰ δέοντα.
[49] εἰ μὲν γάρ ἐστί τις ἐγγυητὴς θεῶν (οὐ γὰρ ἀνθρώπων γ’
οὐδεὶς ἂν γένοιτ’ ἀξιόχρεως τηλικούτου πράγματος) ὡς, ἐὰν
ἄγηθ’ ἡσυχίαν καὶ ἅπαντα προῆσθε, οὐκ ἐπ’ αὐτοὺς ὑμᾶς
τελευτῶν ἐκεῖνος ἥξει, αἰσχρὸν μὲν νὴ τὸν Δία καὶ πάντας
θεοὺς καὶ ἀνάξιον ὑμῶν καὶ τῶν ὑπαρχόντων τῇ πόλει καὶ
πεπραγμένων τοῖς προγόνοις, τῆς ἰδίας ἕνεκα ῥᾳθυμίας τοὺς
ἄλλους πάντας Ἕλληνας εἰς δουλείαν προέσθαι, καὶ ἔγωγ’
αὐτὸς μὲν τεθνάναι μᾶλλον ἂν ἢ ταῦτ’ εἰρηκέναι βουλοίμην· οὐ
μὴν ἀλλ’ εἴ τις ἄλλος λέγει καὶ ὑμᾶς πείθει, ἔστω, μὴ ἀμύνεσθε,
ἅπαντα πρόεσθε. [50] εἰ δὲ μηδενὶ τοῦτο δοκεῖ, τοὐναντίον δὲ
πρόϊσμεν ἅπαντες, ὅτι ὅσῳ ἂν πλειόνων ἐάσωμεν ἐκεῖνον
γενέσθαι κύριον, τοσούτῳ χαλεπωτέρῳ καὶ ἰσχυροτέρῳ χρη-
σόμεθ’ ἐχθρῷ, ποῖ ἀναδυόμεθα; ἢ τί μέλλομεν; ἢ πότ’, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δέοντα ποιεῖν ἐθελήσομεν; [51] ὅταν νὴ
Δί’ ἀναγκαῖον ᾖ. ἀλλ’ ἣν μὲν ἄν τις ἐλευθέρων ἀνθρώπων
ἀνάγκην εἴποι, οὐ μόνον ἤδη πάρεστιν, ἀλλὰ καὶ πάλαι
παρελήλυθε, τὴν δὲ τῶν δούλων ἀπεύχεσθαι δήπου μὴ
γενέσθαι δεῖ. διαφέρει δὲ τί; ὅτι ἐστὶν ἐλευθέρῳ μὲν
ἀνθρώπῳ μεγίστη ἀνάγκη ἡ ὑπὲρ τῶν γιγνομένων αἰσχύνη,
καὶ μείζω ταύτης οὐκ οἶδ’ ἥντιν’ ἂν εἴποιμεν· δούλῳ δὲ
πληγαὶ καὶ ὁ τοῦ σώματος αἰκισμός, ἃ μήτε γένοιτο οὔτε
λέγειν ἄξιον.

***

[48] Εάν δε νομίζη τις ότι όλα αυτά χρειάζονται δαπάνας μεγάλας και κόπους πολλούς και εργασίαν επίμονον, έχει βεβαίως πολύ δίκαιον. Αλλ' εάν όμως υπολογίση τις, τι θα κοστίση βραδύτερον εις την πόλιν η παράλειψις αυτών, θα εύρη ότι πολύ συμφερώτερον είναι να κάμωμεν εκουσίως από τώρα ό,τι επιβάλλεται. [49] Υπάρχει άρα γε θεός τις διατεθειμένος να εγγυηθή ―διότι άνθρωπος βέβαια ουδείς υπάρχει τόσον αξιόχρεως― ότι, εάν σεις ζήτε εν ησυχία και εγκαταλείψετε τα πάντα, δεν θα έλθη εν τέλει να σας επιτεθή και εδώ ακόμη; Και αν η εγγύησις αυτή σας εδίδετο, και πάλιν, μα τον Δία και όλους τους θεούς, θα ήτο αίσχος και ανάξιον υμών και της δυνάμεως του κράτους και των κατορθωμάτων των προγόνων σας να θυσιάσετε την ελευθερίαν όλων των Ελλήνων χάρις εις την ιδικήν σας νωχέλειαν· εγώ τουλάχιστον θα προτιμούσα να αποθάνω μάλλον παρά να σας συστήσω τέτοιο πράγμα. Εάν όμως άλλος τις σας το προτείνη και σας πείση, έστω, μη αμύνεσθε, εγκαταλείψατε τα πάντα. [50] Εάν όμως ουδείς πιστεύη εις τα ανωτέρω, τουναντίον δε πάντες προβλέπωμεν ότι όσον περισσοτέρας κατακτήσεις του επιτρέψωμεν να κάμη, τόσον δυσκολώτερος και ισχυρότερος αντίπαλος θα καταστή, μέχρι ποίου σημείου θα υποχωρούμεν; Και πότε, ω πολίται Αθηναίοι, θα θελήσωμεν να κάμωμεν το καθήκον μας; [51] Όταν, μα τον θεόν, θα παραστή ανάγκη. Αλλ' εάν πρόκειται περί ανάγκης την οποίαν δυνάμεθα να καλέσωμεν ανάγκην ελευθέρων ανθρώπων, η τοιαύτη ανάγκη όχι μόνον έχει ήδη παρουσιασθή, αλλά και προ πολλού έχει περάσει· εάν δε πρόκειται περί ανάγκης δούλων, ας ευχώμεθα να μη παρουσιασθή ποτέ. Και τι διαφέρει η μία ανάγκη της άλλης; Ότι εις τον ελεύθερον άνθρωπον μεγίστη ανάγκη είναι το αίσθημα της τιμής· δεν γνωρίζω άλλην μεγαλυτέραν· διά δε τον δούλον ανάγκην αποτελούν τα κτυπήματα και αι κακώσεις του σώματος· ας μη τα αναφέρωμεν καν.