Λίγο πριν από το τέλος
Λίγο πριν από το τέλος
Ο Οἰδίπους τύραννος, τραγωδία γραμμένη πιθανώς μεταξύ 430-425 π.Χ., αποτελεί την κορυφαία στιγμή της δραματικής τέχνης του Σοφοκλή (ως πρότυπο τραγωδίας τη θεωρούσε ήδη ο Αριστοτέλης στην πραγματεία του Περὶ ποιητικῆς). Το έργο εκτυλίσσεται στη Θήβα, όπου βασιλεύει ο Οιδίπους, γιος -όπως πιστεύει ο ίδιος-του βασιλιά της Κορίνθου Πόλυβου και της γυναίκας του Μερόπης. Την Κόρινθο την είχε εγκαταλείψει εξαιτίας ενός χρησμού των Δελφών, σύμφωνα με τον οποίο θα σκότωνε τον πατέρα του και θα παντρευόταν τη μητέρα του. Οδεύοντας ωστόσο προς τη Θήβα είχε σκοτώσει σε ένα τρίστρατο τον βασιλιά της Θήβας Λάιο, αγνοώντας την ταυτότητά του. Όταν έφτασε στη Θήβα, έλυσε το αίνιγμα της Σφίγγας και για την ευεργεσία του προς την πόλη τον έκαναν βασιλιά και του έδωσαν ως γυναίκα τη χήρα βασίλισσα Ιοκάστη. Η πόλη όμως τώρα μαστίζεται από καταστρεπτική επιδημία. Η πλοκή της τραγωδίας αρχίζει από το σημείο αυτό.
Στον πρόλογο ο Οιδίπους πληροφορεί τον χορό των ικετών ότι έχει ήδη στείλει στους Δελφούς τον Κρέοντα, τον αδελφό της γυναίκας του, να ζητήσει χρησμό. Ο Κρέων, που στο μεταξύ καταφθάνει, ανακοινώνει τον χρησμό του μαντείου: ο θεός απαιτεί την τιμωρία του φονιά του Λάιου. Στο πρώτο επεισόδιο κυριαρχεί η σύγκρουση τον Οιδίποδα με τον μάντη Τειρεσία, επειδή αυτός αρνείται να αποκαλύψει τον φονιά. Ο οργισμένος μάντης υπαινίσσεται την ενοχή του Οιδίποδα. Ο Οιδίπους θεωρεί ότι πρόκειται για συνωμοσία και στρέφει στο δεύτερο επεισόδιο την οργή του εναντίον του Κρέοντα. Στον διάλογο που ακολουθεί μεταξύ Οιδίποδα και Ιοκάστης, εκείνη του αναφέρει λεπτομέρειες του φόνου, που δημιουργούν υποψίες στον Οιδίποδα για δική του εμπλοκή. Στο τρίτο επεισόδιο, που παρατίθεται εδώ, φτάνει από την Κόρινθο αγγελιαφόρος για να ανακοινώσει στον Οιδίποδα ότι πέθανε ο Πόλυβος· για να τον καθησυχάσει ως προς το δεύτερο σκέλος του χρησμού αναφέρει επίσης ότι το βασιλικό ζεύγος της Κορίνθου δεν ήταν οι πραγματικοί γονείς του, αφού ο ίδιος τον είχε παραλάβει νήπιο από έναν δούλο του Λαΐου. Η Ιοκάστη καταλαβαίνει την αλήθεια και προσπαθεί να αποτρέψει τον Οιδίποδα από τη συνέχιση της έρευνας. Εκείνος όμως με απόλυτη βεβαιότητα θα συνεχίσει την αναζήτησή του για να ανακαλύψει στο τέλος, όταν θα έχει πια ακούσει τον υπηρέτη του Λαΐου που ήταν αυτόπτης μάρτυρας στη σκηνή του φόνου, ότι ο ένοχος είναι ο ίδιος και ότι, ενώ προσπάθησε να αποφύγει τη μοίρα του, στην πραγματικότητα υπήρξε άθυρμά της.
Οἰδίπους τύραννος 911-1085
ναοὺς ἱκέσθαι δαιμόνων, τάδ᾽ ἐν χεροῖν
στέφη λαβούσῃ κἀπιθυμιάματα.
ὑψοῦ γὰρ αἴρει θυμὸν Οἰδίπους ἄγαν
915 λύπαισι παντοίαισιν· οὐδ᾽ ὁποῖ᾽ ἀνὴρ
ἔννους τὰ καινὰ τοῖς πάλαι τεκμαίρεται,
ἀλλ᾽ ἐστὶ τοῦ λέγοντος, εἰ φόβους λέγοι.
ὅτ᾽ οὖν παραινοῦσ᾽ οὐδὲν ἐς πλέον ποιῶ,
πρὸς σ᾽, ὦ Λύκει᾽ Ἄπολλον, ἄγχιστος γὰρ εἶ,
920 ἱκέτις ἀφῖγμαι τοῖσδε σὺν κατεύγμασιν,
ὅπως λύσιν τιν᾽ ἡμὶν εὐαγῆ πόρῃς·
ὡς νῦν ὀκνοῦμεν πάντες ἐκπεπληγμένον
κεῖνον βλέποντες ὡς κυβερνήτην νεώς.
925 τὰ τοῦ τυράννου δώματ᾽ ἐστὶν Οἰδίπου;
μάλιστα δ᾽ αὐτὸν εἴπατ᾽ εἰ κάτισθ᾽ ὅπου.
γυνὴ δὲ μήτηρ ἥδε τῶν κείνου τέκνων.
930 γένοιτ᾽, ἐκείνου γ᾽ οὖσα παντελὴς δάμαρ.
τῆς εὐεπείας οὕνεκ᾽. ἀλλὰ φράζ᾽ ὅτου
χρῄζων ἀφῖξαι χὥτι σημῆναι θέλων.
ἥδοιο μέν, πῶς δ᾽ οὐκ ἄν; ἀσχάλλοις δ᾽ ἴσως.
940 τῆς Ἰσθμίας στήσουσιν, ὡς ηὐδᾶτ᾽ ἐκεῖ.
μολοῦσα λέξεις; ὦ θεῶν μαντεύματα,
ἵν᾽ ἐστέ· τοῦτον Οἰδίπους πάλαι τρέμων
τὸν ἄνδρ᾽ ἔφευγε μὴ κτάνοι· καὶ νῦν ὅδε
πρὸς τῆς τύχης ὄλωλεν οὐδὲ τοῦδ᾽ ὕπο.
τί μ᾽ ἐξεπέμψω δεῦρο τῶνδε δωμάτων;
τὰ σέμν᾽ ἵν᾽ ἥκει τοῦ θεοῦ μαντεύματα.
ὡς οὐκέτ᾽ ὄντα Πόλυβον, ἀλλ᾽ ὀλωλότα.
εὖ ἴσθ᾽ ἐκεῖνον θανάσιμον βεβηκότα.
965 τὴν Πυθόμαντιν ἑστίαν, ἢ τοὺς ἄνω
κλάζοντας ὄρνεις, ὧν ὑφηγητῶν ἐγὼ
κτενεῖν ἔμελλον πατέρα τὸν ἐμόν; ὁ δὲ θανὼν
κεύθει κάτω δὴ γῆς· ἐγὼ δ᾽ ὅδ᾽ ἐνθάδε
ἄψαυστος ἔγχους, εἴ τι μὴ τὠμῷ πόθῳ
970 κατέφθιθ᾽· οὕτω δ᾽ ἂν θανὼν εἴη ᾽ξ ἐμοῦ.
τὰ δ᾽ οὖν προδόντα συλλαβὼν θεσπίσματα
κεῖται παρ᾽ Ἅιδῃ Πόλυβος ἄξι᾽ οὐδενός.
κρατεῖ, πρόνοια δ᾽ ἐστὶν οὐδενὸς σαφής;
εἰκῇ κράτιστον ζῆν, ὅπως δύναιτό τις.
980 σὺ δ᾽ ἐς τὰ μητρὸς μὴ φοβοῦ νυμφεύματα·
πολλοὶ γὰρ ἤδη κἀν ὀνείρασιν βροτῶν
μητρὶ ξυνηυνάσθησαν· ἀλλὰ ταῦθ᾽ ὅτῳ
παρ᾽ οὐδέν ἐστι, ῥᾷστα τὸν βίον φέρει.
985 εἰ μὴ ᾽κύρει ζῶσ᾽ ἡ τεκοῦσα· νῦν δ᾽ ἐπεὶ
ζῇ, πᾶσ᾽ ἀνάγκη, κεἰ καλῶς λέγεις, ὀκνεῖν.
995 χρῆναι μιγῆναι μητρὶ τἠμαυτοῦ, τό τε
πατρῷον αἷμα χερσὶ ταῖς ἐμαῖς ἑλεῖν.
ὧν οὕνεχ᾽ ἡ Κόρινθος ἐξ ἐμοῦ πάλαι
μακρὰν ἀπῳκεῖτ᾽· εὐτυχῶς μέν, ἀλλ᾽ ὅμως
τὰ τῶν τεκόντων ὄμμαθ᾽ ἥδιστον βλέπειν.
ἐπείπερ εὔνους ἦλθον, ἐξελυσάμην;
σοῦ πρὸς δόμους ἐλθόντος εὖ πράξαιμί τι.
ὅστις κάτοιδε τὸν βοτῆρ᾽, ὃν ἐννέπει,
εἴτ᾽ οὖν ἐπ᾽ ἀγρῶν εἴτε κἀνθάδ᾽ εἰσιδών;
1050 σημήναθ᾽, ὡς ὁ καιρὸς ηὑρῆσθαι τάδε.
ὃν κἀμάτευες πρόσθεν εἰσιδεῖν· ἀτὰρ
ἥδ᾽ ἂν τάδ᾽ οὐχ ἥκιστ᾽ ἂν Ἰοκάστη λέγοι.
1055 μολεῖν ἐφιέμεσθα; τόνδ᾽ οὗτος λέγει;
ῥηθέντα βούλου μηδὲ μεμνῆσθαι μάτην.
σημεῖα τοιαῦτ᾽ οὐ φανῶ τοὐμὸν γένος.
κήδῃ, ματεύσῃς τοῦθ᾽· ἅλις νοσοῦσ᾽ ἐγώ.
μητρὸς φανῶ τρίδουλος, ἐκφανῇ κακή.
1070 ταύτην δ᾽ ἐᾶτε πλουσίῳ χαίρειν γένει.
μόνον προσειπεῖν, ἄλλο δ᾽ οὔποθ᾽ ὕστερον.
ᾄξασα λύπης ἡ γυνή; δέδοιχ᾽ ὅπως
1075 μὴ ᾽κ τῆς σιωπῆς τῆσδ᾽ ἀναρρήξει κακά.
κεἰ σμικρόν ἐστι, σπέρμ᾽ ἰδεῖν βουλήσομαι.
αὕτη δ᾽ ἴσως, φρονεῖ γὰρ ὡς γυνὴ μέγα.
τὴν δυσγένειαν τὴν ἐμὴν αἰσχύνεται.
1080 ἐγὼ δ᾽ ἐμαυτὸν παῖδα τῆς Τύχης νέμων
τῆς εὖ διδούσης οὐκ ἀτιμασθήσομαι.
τῆς γὰρ πέφυκα μητρός· οἱ δὲ συγγενεῖς
μῆνές με μικρὸν καὶ μέγαν διώρισαν.
τοιόσδε δ᾽ ἐκφὺς οὐκ ἂν ἐξέλθοιμ᾽ ἔτι
1085 ποτ᾽ ἄλλος, ὥστε μὴ ᾽κμαθεῖν τοὐμὸν γένος.
***
μία γνώμη μες το νου μου κυριάρχησε
στους ναούς των θεών να προσφύγω
κρατώντας μες τα χέρια μου
στεφάνια και θυμίαμα.
Ο Οιδίπους ακροβατεί μετέωρος
στης λύπης το σκοινί915
και δε στοχάζεται, σαν άνθρωπος με λογική,
πως τα παλιά συμβάντα φωτίζουν τα καινούργια.
Αφήνεται στο λόγο καθενός
που τον τρομοκρατεί με προφητείες.
Οι παραινέσεις μου δε βρήκαν ανταπόκριση
γι᾽ αυτό προσπέφτω ικέτισσα920
σ᾽ εσένα Λύκειε Απόλλων
που γειτονεύεις με το σπιτικό μας
προσφέροντας τα δώρα μου
ζητώντας λύτρωση και καθαρμό.
Τρομάζουμε, τον κυβερνήτη
βλέποντας του πλοίου
να περιφέρεται σα ζώο
πληγωμένο πανικόβλητος.
πού βρίσκεται του Οιδίποδος τ᾽ ανάκτορο925
και μήπως ξέρετε πού βρίσκεται κι ο ίδιος;
Αυτή είναι η γυναίκα του,
μητέρα των παιδιών του.
Να χαίρεσαι το γάμο σου.930
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Μα πες μου τη χρεία που σ᾽ έφερε
και ποιο το μήνυμα που θες να πεις;
και για το σύζυγο σου, γυναίκα.
ο λόγος μου θα σε γλυκάνει
αλλά μπορεί να πικραθείς λιγάκι.
θα τον κάνουν βασιλιά.
να τα προφτάσεις στον αφέντη.
Ω θεϊκές μαντείες
πού να ᾽ναι τάχα το κύρος σας;
Ο Οιδίπους μια ζωή περιπλανιόταν μακριά
και σκιάζονταν μήπως τον άντρα αυτόν σκοτώσει.
Η τύχη τώρα τον θανάτωσε
κι όχι το τέκνο του.
γιατί με φώναξες να βγω;
και να σκεφτείς κατόπιν
πού καταντούν των θεών οι σεβαστοί χρησμοί.
πως ο πατέρας σου ο Πόλυβος
δεν είναι ζωντανός,
πως χάθηκε.
Ξένε.
Θέλω να τ᾽ ακούσω να το λες εσύ.
χωρίς περιστροφές
μάθε λοιπόν πως πήγε του θανάτου.
σωριάζονται στην κλίνη.
κι έσβησε λίγο-λίγο.
που τον βάραιναν.
Τι να σκεφτεί κανείς;
Τη μαντική εστία της Πυθίας;965
Τους οιωνούς, τα όρνεα
που περιίπτανται στους ουρανούς
και κράζουν;
Μας γέμισαν παραμύθια
πως ήτανε γραφτό
να θανατώσω τον πατέρα μου.
Εκείνος πέθανε και βρήκε τάφο μες τη γη
κι εγώ χωρίς ν᾽ αγγίξω ξίφος
βρίσκομαι εδώ.
Εκτός αν υποθέσουμε
πως λαχταρούσε να με δει
κι από μαράζι πέθανε με τον καημό μου.970
Έτσι μονάχα μπορεί να τον σκότωσα!
Ο Πόλυβος στον Άδη κείτεται·
μαζί του θάφτηκαν κι οι κούφιες προφητείες.
Όμως με τύφλωνε μεγάλος φόβος.
μήπως με τη μητέρα μου σμίξω ;
Η τύχη κυβερνά παντού.
Και ποιος θα ριψοκινδυνεύσει
το μέλλον να προβλέψει με σαφήνεια;
Όποιος μπορεί, διακυβεύει
και τη ζωή του χαίρεται.
Μην τρέμεις μήπως σμίξεις980
με τη μάνα σου.
Πολλά παιδιά στον ύπνο τους
μέσα στ᾽ όνειρο
κοιμήθηκαν τη μάνα τους.
Μα ποιος σκοτίζεται γι᾽ αυτά τα πράγματα,
όταν ανέφελη ζωή περνά;
πως ζωντανή η μάνα μου δε θα ᾽ταν.985
Μα τώρα ζει
κι όσο κι αν έχεις δίκιο,
ανάγκη πάντα να φυλάγομαι.
Ο Πόλυβος μαζί της ζούσε.
θεόσταλτη μαντεία, ξένε.
μου μήνυσε κάποτε
πως είναι πεπρωμένο995
με τη μητέρα μου να κοιμηθώ
και με τα χέρια μου
το αίμα του πατέρα μου να χύσω.
Γι᾽ αυτό έφυγα από την Κόρινθο.
Ευτύχησα σ᾽ αυτό τον τόπο.
Μα νιώθεις πάντα τρυφερότητα,
όταν τα μάτια των γονιών σου βλέπεις.
Δεν έφερα καλές ειδήσεις, βασιλιά μου;
Σα θα γυρίσεις στην πατρίδα
κάτι κι εγώ προσμένω να κερδίσω.
Εξήγησε μου γέροντα. Σε παρακαλώ.
το σπίτι των γονιών σου αποφεύγεις;1010
μήπως ο Φοίβος βγει αληθινός.
με πνίγει χρόνια τώρα.
δεν είχατε συγγένεια καμία.
δεν είναι ίσα κι όμοια.
δώρο σε πρόσφεραν σ᾽ αυτόν.
τ᾽ αγάπησε παράφορα;
και μ᾽ έδωσες;
από βοσκή να τριγυρνάς σ᾽ άλλη βοσκή.
πληγές αρχαίες;
που σφίγγαν τα σφυρά τα τρυπημένα.
σακατεμένος.
σ᾽ ονόμασαν Οιδίποδα.1
πατέρας ή μητέρα μου το ᾽κανε αυτό;
αυτός που σ᾽ έδωσε σε μένα.
Δε με βρήκες τυχαία;
σε παρέδωσε.
Ξέρεις να πεις πώς ήταν;
τη χώρα τούτη;
Να τον δω;
που ξέρει τίποτα για το βοσκό που λέει;
Στα χωράφια τον είδε κανείς;
Στα περίχωρα;
Αν έχετε στοιχεία, δώστε τα.
Είναι καιρός να βρούμε κάποιαν άκρη.1050
που ζήτησες πρωτύτερα
νά ᾽ρθει απ᾽ τους αγρούς
για να τον εξετάσεις.
Μ᾽ αυτά σαφώς καλύτερα
τα ξέρει η Ιοκάστη.
είναι ο ίδιος1055
μ᾽ αυτόν που λέει;
Συνήθισε να λησμονείς τα κούφια λόγια.
τώρα που βρήκα χνάρια να πατήσω.
αν αγαπάς λιγάκι τη ζωή σου.
Δε φτάνουν τα δικά μου πάθη;
δε θα ξεπέσεις δα,
ακόμα κι αν φανεί
πως είμαι δούλος γιος,
πάππου προς πάππου δούλος.
Μακάρι ποτέ να μη μάθεις ποιος είσαι.
Αυτήν αφήστε την να χαίρεται1070
τα μεγαλεία της γενιάς της.
Στερνή φορά και δεν μπορώ
αλλιώς να σ᾽ ονομάσω.
κι απελπισίας οίστρος την ταράζει.
Φοβάμαι μήπως η σιωπή της εκραγεί.1075
Το σπέρμα που με γέννησε,
έστω και ταπεινό,
επιθυμώ να το γνωρίσω.
Είναι γυναίκα και ξιπάζεται.
Ντρέπεται τις φτωχικές μου ρίζες.
Εγώ δε νιώθω ντροπή καμιά.1080
Είμαι παιδί της Τύχης
και χαίρομαι την προίκα της.
Μέσα στης τύχης πιάστηκα τη μήτρα
έχω τους μήνες συγγενείς
που με γαλούχησαν μικρό
και μ᾽ έπλασαν μεγάλο.
Αυτός που είμαι γεννήθηκα
και δε θ᾽ αλλάξω
και δε θ᾽ αφήσω1085
στο σκοτάδι τη γενιά μου.
--------------
Στον πρόλογο ο Οιδίπους πληροφορεί τον χορό των ικετών ότι έχει ήδη στείλει στους Δελφούς τον Κρέοντα, τον αδελφό της γυναίκας του, να ζητήσει χρησμό. Ο Κρέων, που στο μεταξύ καταφθάνει, ανακοινώνει τον χρησμό του μαντείου: ο θεός απαιτεί την τιμωρία του φονιά του Λάιου. Στο πρώτο επεισόδιο κυριαρχεί η σύγκρουση τον Οιδίποδα με τον μάντη Τειρεσία, επειδή αυτός αρνείται να αποκαλύψει τον φονιά. Ο οργισμένος μάντης υπαινίσσεται την ενοχή του Οιδίποδα. Ο Οιδίπους θεωρεί ότι πρόκειται για συνωμοσία και στρέφει στο δεύτερο επεισόδιο την οργή του εναντίον του Κρέοντα. Στον διάλογο που ακολουθεί μεταξύ Οιδίποδα και Ιοκάστης, εκείνη του αναφέρει λεπτομέρειες του φόνου, που δημιουργούν υποψίες στον Οιδίποδα για δική του εμπλοκή. Στο τρίτο επεισόδιο, που παρατίθεται εδώ, φτάνει από την Κόρινθο αγγελιαφόρος για να ανακοινώσει στον Οιδίποδα ότι πέθανε ο Πόλυβος· για να τον καθησυχάσει ως προς το δεύτερο σκέλος του χρησμού αναφέρει επίσης ότι το βασιλικό ζεύγος της Κορίνθου δεν ήταν οι πραγματικοί γονείς του, αφού ο ίδιος τον είχε παραλάβει νήπιο από έναν δούλο του Λαΐου. Η Ιοκάστη καταλαβαίνει την αλήθεια και προσπαθεί να αποτρέψει τον Οιδίποδα από τη συνέχιση της έρευνας. Εκείνος όμως με απόλυτη βεβαιότητα θα συνεχίσει την αναζήτησή του για να ανακαλύψει στο τέλος, όταν θα έχει πια ακούσει τον υπηρέτη του Λαΐου που ήταν αυτόπτης μάρτυρας στη σκηνή του φόνου, ότι ο ένοχος είναι ο ίδιος και ότι, ενώ προσπάθησε να αποφύγει τη μοίρα του, στην πραγματικότητα υπήρξε άθυρμά της.
Οἰδίπους τύραννος 911-1085
ΙΟΚΑΣΤΗ
χώρας ἄνακτες, δόξα μοι παρεστάθηναοὺς ἱκέσθαι δαιμόνων, τάδ᾽ ἐν χεροῖν
στέφη λαβούσῃ κἀπιθυμιάματα.
ὑψοῦ γὰρ αἴρει θυμὸν Οἰδίπους ἄγαν
915 λύπαισι παντοίαισιν· οὐδ᾽ ὁποῖ᾽ ἀνὴρ
ἔννους τὰ καινὰ τοῖς πάλαι τεκμαίρεται,
ἀλλ᾽ ἐστὶ τοῦ λέγοντος, εἰ φόβους λέγοι.
ὅτ᾽ οὖν παραινοῦσ᾽ οὐδὲν ἐς πλέον ποιῶ,
πρὸς σ᾽, ὦ Λύκει᾽ Ἄπολλον, ἄγχιστος γὰρ εἶ,
920 ἱκέτις ἀφῖγμαι τοῖσδε σὺν κατεύγμασιν,
ὅπως λύσιν τιν᾽ ἡμὶν εὐαγῆ πόρῃς·
ὡς νῦν ὀκνοῦμεν πάντες ἐκπεπληγμένον
κεῖνον βλέποντες ὡς κυβερνήτην νεώς.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἆρ᾽ ἂν παρ᾽ ὑμῶν, ὦ ξένοι, μάθοιμ᾽ ὅπου925 τὰ τοῦ τυράννου δώματ᾽ ἐστὶν Οἰδίπου;
μάλιστα δ᾽ αὐτὸν εἴπατ᾽ εἰ κάτισθ᾽ ὅπου.
ΧΟΡΟΣ
στέγαι μὲν αἵδε, καὐτὸς ἔνδον, ὦ ξένε·γυνὴ δὲ μήτηρ ἥδε τῶν κείνου τέκνων.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἀλλ᾽ ὀλβία τε καὶ ξὺν ὀλβίοις ἀεὶ930 γένοιτ᾽, ἐκείνου γ᾽ οὖσα παντελὴς δάμαρ.
ΙΟΚΑΣΤΗ
αὔτως δὲ καὶ σύ γ᾽, ὦ ξέν᾽· ἄξιος γὰρ εἶτῆς εὐεπείας οὕνεκ᾽. ἀλλὰ φράζ᾽ ὅτου
χρῄζων ἀφῖξαι χὥτι σημῆναι θέλων.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἀγαθὰ δόμοις τε καὶ πόσει τῷ σῷ, γύναι.
ΙΟΚΑΣΤΗ
935 τὰ ποῖα ταῦτα; πρὸς τίνος δ᾽ ἀφιγμένος;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἐκ τῆς Κορίνθου. τὸ δ᾽ ἔπος οὑξερῶ τάχα,ἥδοιο μέν, πῶς δ᾽ οὐκ ἄν; ἀσχάλλοις δ᾽ ἴσως.
ΙΟΚΑΣΤΗ
τί δ᾽ ἔστι; ποίαν δύναμιν ὧδ᾽ ἔχει διπλῆν;
ΑΓΓΕΛΟΣ
τύραννον αὐτὸν οὑπιχώριοι χθονὸς940 τῆς Ἰσθμίας στήσουσιν, ὡς ηὐδᾶτ᾽ ἐκεῖ.
ΙΟΚΑΣΤΗ
τί δ᾽; οὐχ ὁ πρέσβυς Πόλυβος ἐγκρατὴς ἔτι;
ΑΓΓΕΛΟΣ
οὐ δῆτ᾽, ἐπεί νιν θάνατος ἐν τάφοις ἔχει.
ΙΟΚΑΣΤΗ
πῶς εἶπας; ἦ τέθνηκε‹ν Οἰδίπου πατήρ›;
ΑΓΓΕΛΟΣ
εἰ δὲ μὴ λέγω τἀληθές, ἀξιῶ θανεῖν.
ΙΟΚΑΣΤΗ
945 ὦ πρόσπολ᾽, οὐχὶ δεσπότῃ τάδ᾽ ὡς τάχοςμολοῦσα λέξεις; ὦ θεῶν μαντεύματα,
ἵν᾽ ἐστέ· τοῦτον Οἰδίπους πάλαι τρέμων
τὸν ἄνδρ᾽ ἔφευγε μὴ κτάνοι· καὶ νῦν ὅδε
πρὸς τῆς τύχης ὄλωλεν οὐδὲ τοῦδ᾽ ὕπο.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
950 ὦ φίλτατον γυναικὸς Ἰοκάστης κάρα,τί μ᾽ ἐξεπέμψω δεῦρο τῶνδε δωμάτων;
ΙΟΚΑΣΤΗ
ἄκουε τἀνδρὸς τοῦδε, καὶ σκόπει κλύωντὰ σέμν᾽ ἵν᾽ ἥκει τοῦ θεοῦ μαντεύματα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
οὗτος δὲ τίς ποτ᾽ ἐστὶ καὶ τί μοι λέγει;
ΙΟΚΑΣΤΗ
955 ἐκ τῆς Κορίνθου, πατέρα τὸν σὸν ἀγγελῶνὡς οὐκέτ᾽ ὄντα Πόλυβον, ἀλλ᾽ ὀλωλότα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
τί φῄς, ξέν᾽; αὐτός μοι σὺ σημήνας γενοῦ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
εἰ τοῦτο πρῶτον δεῖ μ᾽ ἀπαγγεῖλαι σαφῶς,εὖ ἴσθ᾽ ἐκεῖνον θανάσιμον βεβηκότα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
960 πότερα δόλοισιν; ἢ νόσου ξυναλλαγῇ;
ΑΓΓΕΛΟΣ
σμικρὰ παλαιὰ σώματ᾽ εὐνάζει ῥοπή.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
νόσοις ὁ τλήμων, ὡς ἔοικεν, ἔφθιτο.
ΑΓΓΕΛΟΣ
καὶ τῷ μακρῷ γε συμμετρούμενος χρόνῳ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
φεῦ φεῦ, τί δῆτ᾽ ἄν, ὦ γύναι, σκοποῖτό τις965 τὴν Πυθόμαντιν ἑστίαν, ἢ τοὺς ἄνω
κλάζοντας ὄρνεις, ὧν ὑφηγητῶν ἐγὼ
κτενεῖν ἔμελλον πατέρα τὸν ἐμόν; ὁ δὲ θανὼν
κεύθει κάτω δὴ γῆς· ἐγὼ δ᾽ ὅδ᾽ ἐνθάδε
ἄψαυστος ἔγχους, εἴ τι μὴ τὠμῷ πόθῳ
970 κατέφθιθ᾽· οὕτω δ᾽ ἂν θανὼν εἴη ᾽ξ ἐμοῦ.
τὰ δ᾽ οὖν προδόντα συλλαβὼν θεσπίσματα
κεῖται παρ᾽ Ἅιδῃ Πόλυβος ἄξι᾽ οὐδενός.
ΙΟΚΑΣΤΗ
οὔκουν ἐγώ σοι ταῦτα προὔλεγον πάλαι;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ηὔδας· ἐγὼ δὲ τῷ φόβῳ παρηγόμην.
ΙΟΚΑΣΤΗ
975 μὴ νῦν ἔτ᾽ αὐτῶν μηδὲν ἐς θυμὸν βάλῃς.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
καὶ πῶς τὸ μητρὸς οὐκ ὀκνεῖν λέχος με δεῖ;
ΙΟΚΑΣΤΗ
τί δ᾽ ἂν φοβοῖτ᾽ ἄνθρωπος ᾧ τὰ τῆς τύχηςκρατεῖ, πρόνοια δ᾽ ἐστὶν οὐδενὸς σαφής;
εἰκῇ κράτιστον ζῆν, ὅπως δύναιτό τις.
980 σὺ δ᾽ ἐς τὰ μητρὸς μὴ φοβοῦ νυμφεύματα·
πολλοὶ γὰρ ἤδη κἀν ὀνείρασιν βροτῶν
μητρὶ ξυνηυνάσθησαν· ἀλλὰ ταῦθ᾽ ὅτῳ
παρ᾽ οὐδέν ἐστι, ῥᾷστα τὸν βίον φέρει.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
καλῶς ἅπαντα ταῦτ᾽ ἂν ἐξείρητό σοι,985 εἰ μὴ ᾽κύρει ζῶσ᾽ ἡ τεκοῦσα· νῦν δ᾽ ἐπεὶ
ζῇ, πᾶσ᾽ ἀνάγκη, κεἰ καλῶς λέγεις, ὀκνεῖν.
ΙΟΚΑΣΤΗ
καὶ μὴν μέγας ‹γ᾽› ὀφθαλμὸς οἱ πατρὸς τάφοι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
μέγας, ξυνίημ᾽· ἀλλὰ τῆς ζώσης φόβος.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ποίας δὲ καὶ γυναικὸς ἐκφοβεῖσθ᾽ ὕπερ;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
990 Μερόπης, γεραιέ, Πόλυβος ἧς ᾤκει μέτα.
ΑΓΓΕΛΟΣ
τί δ᾽ ἔστ᾽ ἐκείνης ὑμὶν ἐς φόβον φέρον;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
θεήλατον μάντευμα δεινόν, ὦ ξένε.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἦ ῥητόν; ἢ οὐχὶ θεμιτὸν ἄλλον εἰδέναι;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
μάλιστά γ᾽· εἶπε γάρ με Λοξίας ποτὲ995 χρῆναι μιγῆναι μητρὶ τἠμαυτοῦ, τό τε
πατρῷον αἷμα χερσὶ ταῖς ἐμαῖς ἑλεῖν.
ὧν οὕνεχ᾽ ἡ Κόρινθος ἐξ ἐμοῦ πάλαι
μακρὰν ἀπῳκεῖτ᾽· εὐτυχῶς μέν, ἀλλ᾽ ὅμως
τὰ τῶν τεκόντων ὄμμαθ᾽ ἥδιστον βλέπειν.
ΑΓΓΕΛΟΣ
1000 ἦ γὰρ τάδ᾽ ὀκνῶν κεῖθεν ἦσθ᾽ ἀπόπτολις;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
πατρός γε χρῄζων μὴ φονεὺς εἶναι, γέρον.
ΑΓΓΕΛΟΣ
τί δῆτ᾽ ἐγὼ οὐχὶ τοῦδε τοῦ φόβου σ᾽, ἄναξ,ἐπείπερ εὔνους ἦλθον, ἐξελυσάμην;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
καὶ μὴν χάριν γ᾽ ἂν ἀξίαν λάβοις ἐμοῦ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
1005 καὶ μὴν μάλιστα τοῦτ᾽ ἀφικόμην, ὅπωςσοῦ πρὸς δόμους ἐλθόντος εὖ πράξαιμί τι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἀλλ᾽ οὔποτ᾽ εἶμι τοῖς φυτεύσασίν γ᾽ ὁμοῦ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ὦ παῖ, καλῶς εἶ δῆλος οὐκ εἰδὼς τί δρᾷς.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
πῶς, ὦ γεραιέ; πρὸς θεῶν δίδασκέ με.
ΑΓΓΕΛΟΣ
1010 εἰ τῶνδε φεύγεις οὕνεκ᾽ εἰς οἴκους μολεῖν.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ταρβῶν γε μή μοι Φοῖβος ἐξέλθῃ σαφής.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἦ μὴ μίασμα τῶν φυτευσάντων λάβῃς;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
τοῦτ᾽ αὐτό, πρέσβυ, τοῦτό μ᾽ εἰσαεὶ φοβεῖ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἆρ᾽ οἶσθα δῆτα πρὸς δίκης οὐδὲν τρέμων;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
1015 πῶς δ᾽ οὐχί, παῖς γ᾽ εἰ τῶνδε γεννητῶν ἔφυν;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ὁθούνεκ᾽ ἦν σοι Πόλυβος οὐδὲν ἐν γένει.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
πῶς εἶπας; οὐ γὰρ Πόλυβος ἐξέφυσέ με;
ΑΓΓΕΛΟΣ
οὐ μᾶλλον οὐδὲν τοῦδε τἀνδρός, ἀλλ᾽ ἴσον.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
καὶ πῶς ὁ φύσας ἐξ ἴσου τῷ μηδενί;
ΑΓΓΕΛΟΣ
1020 ἀλλ᾽ οὔ σ᾽ ἐγείνατ᾽ οὔτ᾽ ἐκεῖνος οὔτ᾽ ἐγώ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ δὴ παῖδά μ᾽ ὠνομάζετο;
ΑΓΓΕΛΟΣ
δῶρόν ποτ᾽, ἴσθι, τῶν ἐμῶν χειρῶν λαβών.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
κᾆθ᾽ ὧδ᾽ ἀπ᾽ ἄλλης χειρὸς ἔστερξεν μέγα;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἡ γὰρ πρὶν αὐτὸν ἐξέπεισ᾽ ἀπαιδία.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
1025 σὺ δ᾽ ἐμπολήσας ἢ τυχών μ᾽ αὐτῷ δίδως;
ΑΓΓΕΛΟΣ
εὑρὼν ναπαίαις ἐν Κιθαιρῶνος πτυχαῖς.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ὡδοιπόρεις δὲ πρὸς τί τούσδε τοὺς τόπους;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ἐνταῦθ᾽ ὀρείοις ποιμνίοις ἐπεστάτουν.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ποιμὴν γὰρ ἦσθα κἀπὶ θητείᾳ πλάνης;
ΑΓΓΕΛΟΣ
1030 σοῦ δ᾽, ὦ τέκνον, σωτήρ γε τῷ τότ᾽ ἐν χρόνῳ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
τί δ᾽ ἄλγος ἴσχοντ᾽ ἐν χεροῖν με λαμβάνεις;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ποδῶν ἂν ἄρθρα μαρτυρήσειεν τὰ σά.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
οἴμοι, τί τοῦτ᾽ ἀρχαῖόν ἐννέπεις κακόν;
ΑΓΓΕΛΟΣ
λύω σ᾽ ἔχοντα διατόρους ποδοῖν ἀκμάς.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
1035 καλόν γ᾽ ὄνειδος σπαργάνων ἀνειλόμην.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ὥστ᾽ ὠνομάσθης ἐκ τύχης ταύτης ὃς εἶ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ὦ πρὸς θεῶν, πρὸς μητρὸς, ἢ πατρός; φράσον.
ΑΓΓΕΛΟΣ
οὐκ οἶδ᾽· ὁ δοὺς δὲ ταῦτ᾽ ἐμοῦ λῷον φρονεῖ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἦ γὰρ παρ᾽ ἄλλου μ᾽ ἔλαβες οὐδ᾽ αὐτὸς τυχών;
ΑΓΓΕΛΟΣ
1040 οὔκ, ἀλλὰ ποιμὴν ἄλλος ἐκδίδωσί μοι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
τίς οὗτος; ἦ κάτοισθα δηλῶσαι λόγῳ;
ΑΓΓΕΛΟΣ
τῶν Λαΐου δήπου τις ὠνομάζετο.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἦ τοῦ τυράννου τῆσδε γῆς πάλαι ποτέ;
ΑΓΓΕΛΟΣ
μάλιστα· τούτου τἀνδρὸς οὗτος ἦν βοτήρ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
1045 ἦ κἄστ᾽ ἔτι ζῶν οὗτος, ὥστ᾽ ἰδεῖν ἐμέ;
ΑΓΓΕΛΟΣ
ὑμεῖς γ᾽ ἄριστ᾽ εἰδεῖτ᾽ ἂν οὑπιχώριοι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἔστιν τις ὑμῶν τῶν παρεστώτων πέλας,ὅστις κάτοιδε τὸν βοτῆρ᾽, ὃν ἐννέπει,
εἴτ᾽ οὖν ἐπ᾽ ἀγρῶν εἴτε κἀνθάδ᾽ εἰσιδών;
1050 σημήναθ᾽, ὡς ὁ καιρὸς ηὑρῆσθαι τάδε.
ΧΟΡΟΣ
οἶμαι μὲν οὐδέν᾽ ἄλλον ἢ τὸν ἐξ ἀγρῶν,ὃν κἀμάτευες πρόσθεν εἰσιδεῖν· ἀτὰρ
ἥδ᾽ ἂν τάδ᾽ οὐχ ἥκιστ᾽ ἂν Ἰοκάστη λέγοι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
γύναι, νοεῖς ἐκεῖνον, ὅντιν᾽ ἀρτίως1055 μολεῖν ἐφιέμεσθα; τόνδ᾽ οὗτος λέγει;
ΙΟΚΑΣΤΗ
τί δ᾽ ὅντιν᾽ εἶπε; μηδὲν ἐντραπῇς. τὰ δὲῥηθέντα βούλου μηδὲ μεμνῆσθαι μάτην.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
οὐκ ἂν γένοιτο τοῦθ᾽, ὅπως ἐγὼ λαβὼνσημεῖα τοιαῦτ᾽ οὐ φανῶ τοὐμὸν γένος.
ΙΟΚΑΣΤΗ
1060 μὴ πρὸς θεῶν, εἴπερ τι τοῦ σαυτοῦ βίουκήδῃ, ματεύσῃς τοῦθ᾽· ἅλις νοσοῦσ᾽ ἐγώ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
θάρσει· σὺ μὲν γὰρ οὐδ᾽ ἐὰν τρίτης ἐγὼμητρὸς φανῶ τρίδουλος, ἐκφανῇ κακή.
ΙΟΚΑΣΤΗ
ὅμως πιθοῦ μοι, λίσσομαι, μὴ δρᾶν τάδε.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
1065 οὐκ ἂν πιθοίμην μὴ οὐ τάδ᾽ ἐκμαθεῖν σαφῶς.
ΙΟΚΑΣΤΗ
καὶ μὴν φρονοῦσά γ᾽ εὖ τὰ λῷστά σοι λέγω.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
τὰ λῷστα τοίνυν ταῦτά μ᾽ ἀλγύνει πάλαι.
ΙΟΚΑΣΤΗ
ὦ δύσποτμ᾽, εἴθε μήποτε γνοίης ὃς εἶ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ἄξει τις ἐλθὼν δεῦρο τὸν βοτῆρά μοι;1070 ταύτην δ᾽ ἐᾶτε πλουσίῳ χαίρειν γένει.
ΙΟΚΑΣΤΗ
ἰοὺ ἰού, δύστηνε· τοῦτο γάρ σ᾽ ἔχωμόνον προσειπεῖν, ἄλλο δ᾽ οὔποθ᾽ ὕστερον.
ΧΟΡΟΣ
τί ποτε βέβηκεν, Οἰδίπους, ὑπ᾽ ἀγρίαςᾄξασα λύπης ἡ γυνή; δέδοιχ᾽ ὅπως
1075 μὴ ᾽κ τῆς σιωπῆς τῆσδ᾽ ἀναρρήξει κακά.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
ὁποῖα χρῄζει ῥηγνύτω· τοὐμὸν δ᾽ ἐγώ,κεἰ σμικρόν ἐστι, σπέρμ᾽ ἰδεῖν βουλήσομαι.
αὕτη δ᾽ ἴσως, φρονεῖ γὰρ ὡς γυνὴ μέγα.
τὴν δυσγένειαν τὴν ἐμὴν αἰσχύνεται.
1080 ἐγὼ δ᾽ ἐμαυτὸν παῖδα τῆς Τύχης νέμων
τῆς εὖ διδούσης οὐκ ἀτιμασθήσομαι.
τῆς γὰρ πέφυκα μητρός· οἱ δὲ συγγενεῖς
μῆνές με μικρὸν καὶ μέγαν διώρισαν.
τοιόσδε δ᾽ ἐκφὺς οὐκ ἂν ἐξέλθοιμ᾽ ἔτι
1085 ποτ᾽ ἄλλος, ὥστε μὴ ᾽κμαθεῖν τοὐμὸν γένος.
***
ΙΟΚΑΣΤΗ
Πρώτοι πολίτες της χώραςμία γνώμη μες το νου μου κυριάρχησε
στους ναούς των θεών να προσφύγω
κρατώντας μες τα χέρια μου
στεφάνια και θυμίαμα.
Ο Οιδίπους ακροβατεί μετέωρος
στης λύπης το σκοινί915
και δε στοχάζεται, σαν άνθρωπος με λογική,
πως τα παλιά συμβάντα φωτίζουν τα καινούργια.
Αφήνεται στο λόγο καθενός
που τον τρομοκρατεί με προφητείες.
Οι παραινέσεις μου δε βρήκαν ανταπόκριση
γι᾽ αυτό προσπέφτω ικέτισσα920
σ᾽ εσένα Λύκειε Απόλλων
που γειτονεύεις με το σπιτικό μας
προσφέροντας τα δώρα μου
ζητώντας λύτρωση και καθαρμό.
Τρομάζουμε, τον κυβερνήτη
βλέποντας του πλοίου
να περιφέρεται σα ζώο
πληγωμένο πανικόβλητος.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Μπορεί να μου πείτε, ξένοι,πού βρίσκεται του Οιδίποδος τ᾽ ανάκτορο925
και μήπως ξέρετε πού βρίσκεται κι ο ίδιος;
ΧΟΡΟΣ
Ιδού, το παλάτι· κι ο ίδιος μέσα, ξένε, βρίσκεται.Αυτή είναι η γυναίκα του,
μητέρα των παιδιών του.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Να ζεις μες την ευδαιμονία πάντα.Να χαίρεσαι το γάμο σου.930
ΙΟΚΑΣΤΗ
Παρομοίως ξένε.Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Μα πες μου τη χρεία που σ᾽ έφερε
και ποιο το μήνυμα που θες να πεις;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Ευχάριστο και για το σπίτι σουκαι για το σύζυγο σου, γυναίκα.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Ποιο μήνυμα και ποιος σε στέλνει;935
ΑΓΓΕΛΟΣ
Από την Κόρινθο·ο λόγος μου θα σε γλυκάνει
αλλά μπορεί να πικραθείς λιγάκι.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Αμφίσημο το μήνυμά σου· πώς γίνεται;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Λένε πως στην Ισθμία940θα τον κάνουν βασιλιά.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Μα πώς; Ο γέρο-Πόλυβος δε βασιλεύει πιά;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Όχι πια. Τον πήρε ο θάνατος στον τάφο.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Αλήθεια λες; Πέθανε ο Πόλυβος;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Να πέσω να πεθάνω, αν λέγω ψέματα.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Κόρη μου, τρέχα γρήγορα945να τα προφτάσεις στον αφέντη.
Ω θεϊκές μαντείες
πού να ᾽ναι τάχα το κύρος σας;
Ο Οιδίπους μια ζωή περιπλανιόταν μακριά
και σκιάζονταν μήπως τον άντρα αυτόν σκοτώσει.
Η τύχη τώρα τον θανάτωσε
κι όχι το τέκνο του.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ιοκάστη, αγάπη μου, μάτια μου,950γιατί με φώναξες να βγω;
ΙΟΚΑΣΤΗ
Τι λέει αυτός ο άνθρωπος ν᾽ ακούσειςκαι να σκεφτείς κατόπιν
πού καταντούν των θεών οι σεβαστοί χρησμοί.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ποιος είν᾽ αυτός; Τι νέα φέρνει;
ΙΟΚΑΣΤΗ
Από την Κόρινθο το μήνυμα μας φέρνει955πως ο πατέρας σου ο Πόλυβος
δεν είναι ζωντανός,
πως χάθηκε.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Τι είπες;Ξένε.
Θέλω να τ᾽ ακούσω να το λες εσύ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Αν πρέπει πρώτο να το πωχωρίς περιστροφές
μάθε λοιπόν πως πήγε του θανάτου.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αρρώστησε βαριά ή τον δολοφόνησαν;960
ΑΓΓΕΛΟΣ
Με το παραμικρό τα γέρικα κορμιάσωριάζονται στην κλίνη.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αρρώστησεκι έσβησε λίγο-λίγο.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Λογάριασε και τα πολλά τα χρόνιαπου τον βάραιναν.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αλίμονο!Τι να σκεφτεί κανείς;
Τη μαντική εστία της Πυθίας;965
Τους οιωνούς, τα όρνεα
που περιίπτανται στους ουρανούς
και κράζουν;
Μας γέμισαν παραμύθια
πως ήτανε γραφτό
να θανατώσω τον πατέρα μου.
Εκείνος πέθανε και βρήκε τάφο μες τη γη
κι εγώ χωρίς ν᾽ αγγίξω ξίφος
βρίσκομαι εδώ.
Εκτός αν υποθέσουμε
πως λαχταρούσε να με δει
κι από μαράζι πέθανε με τον καημό μου.970
Έτσι μονάχα μπορεί να τον σκότωσα!
Ο Πόλυβος στον Άδη κείτεται·
μαζί του θάφτηκαν κι οι κούφιες προφητείες.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Δε σ᾽ τα ᾽λεγα, τόσον καιρό;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ναι, τα ᾽λεγες.Όμως με τύφλωνε μεγάλος φόβος.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Τώρα θα ξαλαφρώσεις την ψυχή σου.975
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Δεν πρέπει να φοβάμαι πιαμήπως με τη μητέρα μου σμίξω ;
ΙΟΚΑΣΤΗ
Ο άνθρωπος δεν πρέπει να φοβάται.Η τύχη κυβερνά παντού.
Και ποιος θα ριψοκινδυνεύσει
το μέλλον να προβλέψει με σαφήνεια;
Όποιος μπορεί, διακυβεύει
και τη ζωή του χαίρεται.
Μην τρέμεις μήπως σμίξεις980
με τη μάνα σου.
Πολλά παιδιά στον ύπνο τους
μέσα στ᾽ όνειρο
κοιμήθηκαν τη μάνα τους.
Μα ποιος σκοτίζεται γι᾽ αυτά τα πράγματα,
όταν ανέφελη ζωή περνά;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ Ι
Με μία όμως προϋπόθεσηπως ζωντανή η μάνα μου δε θα ᾽ταν.985
Μα τώρα ζει
κι όσο κι αν έχεις δίκιο,
ανάγκη πάντα να φυλάγομαι.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Ο τάφος του πατέρα σου τεκμήριο δεν είναι;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Μεγάλο· όμως φοβάμαι τη ζωντανή.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Για ποια γυναίκα τρέμεις τόσο;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Για τη Μερόπη, γέροντα.990Ο Πόλυβος μαζί της ζούσε.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Αυτή κι ο φόβος σου πώς δένουν;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Με δένει μια δεινήθεόσταλτη μαντεία, ξένε.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Λέγεται; Ή μήπως είναι απόρρητη;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Λέγεται. Χρησμός του Λοξίαμου μήνυσε κάποτε
πως είναι πεπρωμένο995
με τη μητέρα μου να κοιμηθώ
και με τα χέρια μου
το αίμα του πατέρα μου να χύσω.
Γι᾽ αυτό έφυγα από την Κόρινθο.
Ευτύχησα σ᾽ αυτό τον τόπο.
Μα νιώθεις πάντα τρυφερότητα,
όταν τα μάτια των γονιών σου βλέπεις.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Αυτά φοβόσουν και στερήθηκες την πόλη σου;1000
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Για να μη γίνω του πατέρα μου φονιάς.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Κι από το φόβο δε σε λύτρωσα;Δεν έφερα καλές ειδήσεις, βασιλιά μου;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αξίζεις την ευγνωμοσύνη μου.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Γι᾽ αυτό το λόγο κόπιασα.1005Σα θα γυρίσεις στην πατρίδα
κάτι κι εγώ προσμένω να κερδίσω.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ποτέ μου δε θα ξαναδώ τον τόπο που γεννήθηκα.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Μου φαίνεται, παιδί μου, πως δεν νογάς τι κάνεις.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Γιατί το λες αυτό;Εξήγησε μου γέροντα. Σε παρακαλώ.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Γιατί πραγματικάτο σπίτι των γονιών σου αποφεύγεις;1010
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Η σκέψη με τρομάζειμήπως ο Φοίβος βγει αληθινός.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Μήπως τα γονικά σου σε μολύνουν;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αυτός ο φόβος, γέροντα,με πνίγει χρόνια τώρα.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Γνωρίζεις τάχα πως τρέμεις άδικα;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Γιατί; Παιδί τους δε γεννήθηκα;1015
ΑΓΓΕΛΟΣ
Ο Πόλυβος κι εσύδεν είχατε συγγένεια καμία.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Τι είπες; Ο Πόλυβος δεν μ᾽ έσπειρε;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Είναι πατέρας σου, όσο κι εγώ.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ένας τυχαίος κι ο πατέρας μουδεν είναι ίσα κι όμοια.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Κανένας απ᾽ τους δυο μας δε σε γέννησε.1020
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Τότε γιατί μ᾽ ονόμαζε παιδί του;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Μάθε λοιπόν πως τα δικά μου χέριαδώρο σε πρόσφεραν σ᾽ αυτόν.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Και πώς το ξένο δώροτ᾽ αγάπησε παράφορα;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Άτεκνος ήταν πριν. Υπέφερε.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Μ᾽ αγόρασες ή με βρήκες1025και μ᾽ έδωσες;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Στου Κιθαιρώνα τις πλαγιές σε βρήκα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Πώς βρέθηκες σ᾽ αυτά τα μέρη;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Βοσκούσα πρόβατα στα κορφοβούνια.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Σε πλήρωναν λοιπόναπό βοσκή να τριγυρνάς σ᾽ άλλη βοσκή.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Τότε σε βρήκα, γιόκα μου, και σ᾽ έσωσα.1030
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Με βρήκες; Πόναγα; Υπέφερα;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Ρώτα τους αστραγάλους σου να μαρτυρήσουν.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Γιατί ξυπνάς στη μνήμηπληγές αρχαίες;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Σου λύνω τα σχοινιάπου σφίγγαν τα σφυρά τα τρυπημένα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Από τα σπάργανα κληρώθηκα1035σακατεμένος.
ΑΓΓΕΛΟΣ
Απ᾽ τα σακατεμένα πόδια σουσ᾽ ονόμασαν Οιδίποδα.1
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Πες μου για το Θεόπατέρας ή μητέρα μου το ᾽κανε αυτό;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Δεν ξέρω. Καλύτερα θα ξέρειαυτός που σ᾽ έδωσε σε μένα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Απ᾽ άλλο με πήρες;Δε με βρήκες τυχαία;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Όχι. Άλλος βοσκός σε μένα1040σε παρέδωσε.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ποιος ήταν;Ξέρεις να πεις πώς ήταν;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Λέγαν πως ήταν δούλος του Λαΐου.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αυτού που κυβερνούσε κάποτετη χώρα τούτη;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Βεβαίως· ήτανε βοσκός του.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ζει; Μπορώ να του μιλήσω;1045Να τον δω;
ΑΓΓΕΛΟΣ
Εσείς οι ντόπιοι ξέρετε καλύτερα.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Είναι κανείς απ᾽ τους εδώπου ξέρει τίποτα για το βοσκό που λέει;
Στα χωράφια τον είδε κανείς;
Στα περίχωρα;
Αν έχετε στοιχεία, δώστε τα.
Είναι καιρός να βρούμε κάποιαν άκρη.1050
ΧΟΡΟΣ
Θαρρώ πως είναι ο ίδιοςπου ζήτησες πρωτύτερα
νά ᾽ρθει απ᾽ τους αγρούς
για να τον εξετάσεις.
Μ᾽ αυτά σαφώς καλύτερα
τα ξέρει η Ιοκάστη.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Γυναίκα, αυτός που θέλαμε νά ᾽ρθει πρωτύτεραείναι ο ίδιος1055
μ᾽ αυτόν που λέει;
ΙΟΚΑΣΤΗ
Τι; Ποιος και για ποιον; Ξενοιάσου.Συνήθισε να λησμονείς τα κούφια λόγια.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Δε γίνεται να μη φωτίσω τη γενιά μου,τώρα που βρήκα χνάρια να πατήσω.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Για το θεό, μη ξεσκαλίζεις πια,1060αν αγαπάς λιγάκι τη ζωή σου.
Δε φτάνουν τα δικά μου πάθη;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Κράτα ψηλά το κεφάλι·δε θα ξεπέσεις δα,
ακόμα κι αν φανεί
πως είμαι δούλος γιος,
πάππου προς πάππου δούλος.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Στα γόνατα σου πέφτω· μην προχωρήσεις.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Παρακαλάς να μη γνωρίσω την αλήθεια;1065
ΙΟΚΑΣΤΗ
Μονάχα το καλό σου σκέφτομαι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Τέτοιο καλό με βασανίζει χρόνια.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Αλιά σου κακορίζικε!Μακάρι ποτέ να μη μάθεις ποιος είσαι.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Να πάει κάποιος το βοσκό να φέρει εδώ.Αυτήν αφήστε την να χαίρεται1070
τα μεγαλεία της γενιάς της.
ΙΟΚΑΣΤΗ
Όϊ, Όϊ, δύστυχε!Στερνή φορά και δεν μπορώ
αλλιώς να σ᾽ ονομάσω.
ΧΟΡΟΣ
Μπήκε μες το παλάτι, Οιδίπου,κι απελπισίας οίστρος την ταράζει.
Φοβάμαι μήπως η σιωπή της εκραγεί.1075
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ας εκραγεί το σύμπαν!Το σπέρμα που με γέννησε,
έστω και ταπεινό,
επιθυμώ να το γνωρίσω.
Είναι γυναίκα και ξιπάζεται.
Ντρέπεται τις φτωχικές μου ρίζες.
Εγώ δε νιώθω ντροπή καμιά.1080
Είμαι παιδί της Τύχης
και χαίρομαι την προίκα της.
Μέσα στης τύχης πιάστηκα τη μήτρα
έχω τους μήνες συγγενείς
που με γαλούχησαν μικρό
και μ᾽ έπλασαν μεγάλο.
Αυτός που είμαι γεννήθηκα
και δε θ᾽ αλλάξω
και δε θ᾽ αφήσω1085
στο σκοτάδι τη γενιά μου.
--------------
1 Οιδίπους είναι "ο άνθρωπος με τα πρησμένα πόδια" (οἰδέω [=πρήζομαι] + πούς).
Οιδίπους Τύραννος 1186-1415
Οιδίπους Τύραννος 1186-1415
Χορός
ἰὼ γενεαὶ βροτῶν,
ὡς ὑμᾶς ἴσα καὶ τὸ μηδὲν ζώσας ἐναριθμῶ.
τίς γάρ, τίς ἀνὴρ πλέον
τᾶς εὐδαιμονίας φέρει [1190 ]
ἢ τοσοῦτον ὅσον δοκεῖν
καὶ δόξαντ᾽ ἀποκλῖναι;
τὸν σόν τοι παράδειγμ᾽ ἔχων,
τὸν σὸν δαίμονα, τὸν σόν, ὦ τλᾶμον Οἰδιπόδα, βροτῶν
οὐδὲν μακαρίζω· [1195 ]
ὅστις καθ᾽ ὑπερβολὰν
τοξεύσας ἐκράτησε τοῦ πάντ᾽ εὐδαίμονος ὄλβου,
ὦ Ζεῦ, κατὰ μὲν φθίσας
τὰν γαμψώνυχα παρθένον
χρησμῳδόν, θανάτων δ᾽ ἐμᾷ [1200 ]
χώρᾳ πύργος ἀνέστα·
ἐξ οὗ καὶ βασιλεὺς καλεῖ [1201 ]β
ἐμὸς καὶ τὰ μέγιστ᾽ ἐτιμάθης, ταῖς μεγάλαισιν ἐν
Θήβαισιν ἀνάσσων.
τανῦν δ᾽ ἀκούειν τίς ἀθλιώτερος;
τίς ἄταις ἀγρίαις, τίς ἐν πόνοις [1205 ]
ξύνοικος ἀλλαγᾷ βίου;
ἰὼ κλεινὸν Οἰδίπου κάρα,
ἦ στέγας λιμὴν
αὑτὸς ἤρκεσεν
παιδὶ καὶ πατρὶ θαλαμηπόλῳ πεσεῖν;
πῶς ποτε πῶς ποθ᾽ αἱ πατρῷαί σ᾽ ἄλοκες φέρειν, τάλας, [1210 ]
σῖγ᾽ ἐδυνάθησαν ἐς τοσόνδε;
ἐφηῦρέ σ᾽ ἄκονθ᾽ ὁ πάνθ᾽ ὁρῶν χρόνος,
δικάζει τ᾽ ἄγαμον γάμον πάλαι
τεκνοῦντα καὶ τεκνούμενον. [1215 ]
ἰώ, Λαΐειον ὦ τέκνον,
εἴθε σ᾽ εἴθε σε
μήποτ᾽ εἰδόμαν.
δύρομαι γὰρ ὥσπερ ἰάλεμον χέων
ἐκ στομάτων. τὸ δ᾽ ὀρθὸν εἰπεῖν, ἀνέπνευσά τ᾽ ἐκ
σέθεν [1220 ]
καὶ κατεκοίμασα τοὐμὸν ὄμμα.
ἰὼ γενεαὶ βροτῶν,
ὡς ὑμᾶς ἴσα καὶ τὸ μηδὲν ζώσας ἐναριθμῶ.
τίς γάρ, τίς ἀνὴρ πλέον
τᾶς εὐδαιμονίας φέρει [1190 ]
ἢ τοσοῦτον ὅσον δοκεῖν
καὶ δόξαντ᾽ ἀποκλῖναι;
τὸν σόν τοι παράδειγμ᾽ ἔχων,
τὸν σὸν δαίμονα, τὸν σόν, ὦ τλᾶμον Οἰδιπόδα, βροτῶν
οὐδὲν μακαρίζω· [1195 ]
ὅστις καθ᾽ ὑπερβολὰν
τοξεύσας ἐκράτησε τοῦ πάντ᾽ εὐδαίμονος ὄλβου,
ὦ Ζεῦ, κατὰ μὲν φθίσας
τὰν γαμψώνυχα παρθένον
χρησμῳδόν, θανάτων δ᾽ ἐμᾷ [1200 ]
χώρᾳ πύργος ἀνέστα·
ἐξ οὗ καὶ βασιλεὺς καλεῖ [1201 ]β
ἐμὸς καὶ τὰ μέγιστ᾽ ἐτιμάθης, ταῖς μεγάλαισιν ἐν
Θήβαισιν ἀνάσσων.
τανῦν δ᾽ ἀκούειν τίς ἀθλιώτερος;
τίς ἄταις ἀγρίαις, τίς ἐν πόνοις [1205 ]
ξύνοικος ἀλλαγᾷ βίου;
ἰὼ κλεινὸν Οἰδίπου κάρα,
ἦ στέγας λιμὴν
αὑτὸς ἤρκεσεν
παιδὶ καὶ πατρὶ θαλαμηπόλῳ πεσεῖν;
πῶς ποτε πῶς ποθ᾽ αἱ πατρῷαί σ᾽ ἄλοκες φέρειν, τάλας, [1210 ]
σῖγ᾽ ἐδυνάθησαν ἐς τοσόνδε;
ἐφηῦρέ σ᾽ ἄκονθ᾽ ὁ πάνθ᾽ ὁρῶν χρόνος,
δικάζει τ᾽ ἄγαμον γάμον πάλαι
τεκνοῦντα καὶ τεκνούμενον. [1215 ]
ἰώ, Λαΐειον ὦ τέκνον,
εἴθε σ᾽ εἴθε σε
μήποτ᾽ εἰδόμαν.
δύρομαι γὰρ ὥσπερ ἰάλεμον χέων
ἐκ στομάτων. τὸ δ᾽ ὀρθὸν εἰπεῖν, ἀνέπνευσά τ᾽ ἐκ
σέθεν [1220 ]
καὶ κατεκοίμασα τοὐμὸν ὄμμα.
Ἐξάγγελος
ὦ γῆς μέγιστα τῆσδ᾽ ἀεὶ τιμώμενοι,
οἷ᾽, ἔργ᾽ ἀκούσεσθ᾽, οἷα δ᾽ εἰσόψεσθ᾽, ὅσον δ᾽
ἀρεῖσθε πένθος, εἴπερ ἐγγενῶς ἔτι [1225 ]
τῶν Λαβδακείων ἐντρέπεσθε δωμάτων.
οἶμαι γὰρ οὔτ᾽ ἂν Ἴστρον οὔτε Φᾶσιν ἂν
νίψαι καθαρμῷ τήνδε τὴν στέγην, ὅσα
κεύθει, τὰ δ᾽ αὐτίκ᾽ εἰς τὸ φῶς φανεῖ κακὰ
ἑκόντα κοὐκ ἄκοντα. τῶν δὲ πημονῶν [1230 ]
μάλιστα λυποῦσ᾽ αἳ φανῶσ᾽ αὐθαίρετοι.
ὦ γῆς μέγιστα τῆσδ᾽ ἀεὶ τιμώμενοι,
οἷ᾽, ἔργ᾽ ἀκούσεσθ᾽, οἷα δ᾽ εἰσόψεσθ᾽, ὅσον δ᾽
ἀρεῖσθε πένθος, εἴπερ ἐγγενῶς ἔτι [1225 ]
τῶν Λαβδακείων ἐντρέπεσθε δωμάτων.
οἶμαι γὰρ οὔτ᾽ ἂν Ἴστρον οὔτε Φᾶσιν ἂν
νίψαι καθαρμῷ τήνδε τὴν στέγην, ὅσα
κεύθει, τὰ δ᾽ αὐτίκ᾽ εἰς τὸ φῶς φανεῖ κακὰ
ἑκόντα κοὐκ ἄκοντα. τῶν δὲ πημονῶν [1230 ]
μάλιστα λυποῦσ᾽ αἳ φανῶσ᾽ αὐθαίρετοι.
Χορός
λείπει μὲν οὐδ᾽ ἃ πρόσθεν εἴδομεν τὸ μὴ οὐ
βαρύστον᾽ εἶναι· πρὸς δ᾽ ἐκείνοισιν τί φῄς;
λείπει μὲν οὐδ᾽ ἃ πρόσθεν εἴδομεν τὸ μὴ οὐ
βαρύστον᾽ εἶναι· πρὸς δ᾽ ἐκείνοισιν τί φῄς;
Ἐξάγγελος
ὁ μὲν τάχιστος τῶν λόγων εἰπεῖν τε καὶ
μαθεῖν, τέθνηκε θεῖον Ἰοκάστης κάρα. [1235 ]
ὁ μὲν τάχιστος τῶν λόγων εἰπεῖν τε καὶ
μαθεῖν, τέθνηκε θεῖον Ἰοκάστης κάρα. [1235 ]
Χορός
ὦ δυστάλαινα, πρὸς τίνος ποτ᾽ αἰτίας;
ὦ δυστάλαινα, πρὸς τίνος ποτ᾽ αἰτίας;
Ἐξάγγελος
αὐτὴ πρὸς αὑτῆς. τῶν δὲ πραχθέντων τὰ μὲν
ἄλγιστ᾽ ἄπεστιν· ἡ γὰρ ὄψις οὐ πάρα.
ὅμως δ᾽, ὅσον γε κἀν ἐμοὶ μνήμης ἔνι,
πεύσει τὰ κείνης ἀθλίας παθήματα. [1240 ]
ὅπως γὰρ ὀργῇ χρωμένη παρῆλθ᾽ ἔσω
θυρῶνος, ἵετ᾽ εὐθὺ πρὸς τὰ νυμφικὰ
λέχη, κόμην σπῶσ᾽ ἀμφιδεξίοις ἀκμαῖς.
πύλας δ᾽, ὅπως εἰσῆλθ᾽, ἐπιῤῥάξασ᾽ ἔσω
καλεῖ τὸν ἤδη Λάϊον πάλαι νεκρόν, [1245 ]
μνήμην παλαιῶν σπερμάτων ἔχουσ᾽, ὑφ᾽ ὧν
θάνοι μὲν αὐτός, τὴν δὲ τίκτουσαν λίποι
τοῖς οἷσιν αὐτοῦ δύστεκνον παιδουργίαν.
γοᾶτο δ᾽ εὐνάς, ἔνθα δύστηνος διπλοῦς
ἐξ ἀνδρὸς ἄνδρα καὶ τέκν᾽ ἐκ τέκνων τέκοι. [1250 ]
χὤπως μὲν ἐκ τῶνδ᾽ οὐκέτ᾽ οἶδ᾽ ἀπόλλυται·
βοῶν γὰρ εἰσέπαισεν Οἰδίπους, ὑφ᾽ οὗ
οὐκ ἦν τὸ κείνης ἐκθεάσασθαι κακόν,
ἀλλ᾽ εἰς ἐκεῖνον περιπολοῦντ᾽ ἐλεύσσομεν.
φοιτᾷ γὰρ ἡμᾶς ἔγχος ἐξαιτῶν πορεῖν, [1255 ]
γυναῖκά τ᾽ οὐ γυναῖκα, μητρῴαν δ᾽ ὅπου
κίχοι διπλῆν ἄρουραν οὗ τε καὶ τέκνων.
λυσσῶντι δ᾽ αὐτῷ δαιμόνων δείκνυσί τις·
οὐδεὶς γὰρ ἀνδρῶν, οἳ παρῆμεν ἐγγύθεν.
δεινὸν δ᾽ ἀύσας ὡς ὑφηγητοῦ τινος [1260 ]
πύλαις διπλαῖς ἐνήλατ᾽, ἐκ δὲ πυθμένων
ἔκλινε κοῖλα κλῇθρα κἀμπίπτει στέγῃ.
οὗ δὴ κρεμαστὴν τὴν γυναῖκ᾽ ἐσείδομεν,
πλεκταῖσιν αἰώραισιν ἐμπεπλεγμένην.
ὁ δ᾽ ὡς ὁρᾷ νιν, δεινὰ βρυχηθεὶς τάλας [1265 ]
χαλᾷ κρεμαστὴν ἀρτάνην. ἐπεὶ δὲ γῇ
ἔκειτο τλήμων, δεινὰ δ᾽ ἦν τἀνθένδ᾽ ὁρᾶν.
ἀποσπάσας γὰρ εἱμάτων χρυσηλάτους
περόνας ἀπ᾽ αὐτῆς, αἷσιν ἐξεστέλλετο,
ἄρας ἔπαισεν ἄρθρα τῶν αὑτοῦ κύκλων, [1270 ]
αὐδῶν τοιαῦθ᾽, ὁθούνεκ᾽ οὐκ ὄψοιντό νιν
οὔθ᾽ οἷ᾽ ἔπασχεν οὔθ᾽ ὁποῖ᾽ ἔδρα κακά,
ἀλλ᾽ ἐν σκότῳ τὸ λοιπὸν οὓς μὲν οὐκ ἔδει
ὀψοίαθ᾽, οὓς δ᾽ ἔχρῃζεν οὐ γνωσοίατο.
τοιαῦτ᾽ ἐφυμνῶν πολλάκις τε κοὐχ ἅπαξ [1275 ]
ἤρασσ᾽ ἐπαίρων βλέφαρα. φοίνιαι δ᾽ ὁμοῦ
γλῆναι γένει᾽ ἔτελλον, οὐδ᾽ ἀνίεσαν
φόνου μυδώσας σταγόνας, ἀλλ᾽ ὁμοῦ μέλας
ὄμβρος χαλάζης αἱματοῦς ἐτέγγετο.
τάδ᾽ ἐκ δυοῖν ἔῤῥωγεν, οὐ μόνου κάτα,
ἀλλ᾽ ἀνδρὶ καὶ γυναικὶ συμμιγῆ κακά. [1280 ]
ὁ πρὶν παλαιὸς δ᾽ ὄλβος ἦν πάροιθε μὲν
ὄλβος δικαίως· νῦν δὲ τῇδε θἠμέρᾳ
στεναγμός, ἄτη, θάνατος, αἰσχύνη, κακῶν
ὅσ᾽ ἐστὶ πάντων ὀνόματ᾽, οὐδέν ἐστ᾽ ἀπόν.
αὐτὴ πρὸς αὑτῆς. τῶν δὲ πραχθέντων τὰ μὲν
ἄλγιστ᾽ ἄπεστιν· ἡ γὰρ ὄψις οὐ πάρα.
ὅμως δ᾽, ὅσον γε κἀν ἐμοὶ μνήμης ἔνι,
πεύσει τὰ κείνης ἀθλίας παθήματα. [1240 ]
ὅπως γὰρ ὀργῇ χρωμένη παρῆλθ᾽ ἔσω
θυρῶνος, ἵετ᾽ εὐθὺ πρὸς τὰ νυμφικὰ
λέχη, κόμην σπῶσ᾽ ἀμφιδεξίοις ἀκμαῖς.
πύλας δ᾽, ὅπως εἰσῆλθ᾽, ἐπιῤῥάξασ᾽ ἔσω
καλεῖ τὸν ἤδη Λάϊον πάλαι νεκρόν, [1245 ]
μνήμην παλαιῶν σπερμάτων ἔχουσ᾽, ὑφ᾽ ὧν
θάνοι μὲν αὐτός, τὴν δὲ τίκτουσαν λίποι
τοῖς οἷσιν αὐτοῦ δύστεκνον παιδουργίαν.
γοᾶτο δ᾽ εὐνάς, ἔνθα δύστηνος διπλοῦς
ἐξ ἀνδρὸς ἄνδρα καὶ τέκν᾽ ἐκ τέκνων τέκοι. [1250 ]
χὤπως μὲν ἐκ τῶνδ᾽ οὐκέτ᾽ οἶδ᾽ ἀπόλλυται·
βοῶν γὰρ εἰσέπαισεν Οἰδίπους, ὑφ᾽ οὗ
οὐκ ἦν τὸ κείνης ἐκθεάσασθαι κακόν,
ἀλλ᾽ εἰς ἐκεῖνον περιπολοῦντ᾽ ἐλεύσσομεν.
φοιτᾷ γὰρ ἡμᾶς ἔγχος ἐξαιτῶν πορεῖν, [1255 ]
γυναῖκά τ᾽ οὐ γυναῖκα, μητρῴαν δ᾽ ὅπου
κίχοι διπλῆν ἄρουραν οὗ τε καὶ τέκνων.
λυσσῶντι δ᾽ αὐτῷ δαιμόνων δείκνυσί τις·
οὐδεὶς γὰρ ἀνδρῶν, οἳ παρῆμεν ἐγγύθεν.
δεινὸν δ᾽ ἀύσας ὡς ὑφηγητοῦ τινος [1260 ]
πύλαις διπλαῖς ἐνήλατ᾽, ἐκ δὲ πυθμένων
ἔκλινε κοῖλα κλῇθρα κἀμπίπτει στέγῃ.
οὗ δὴ κρεμαστὴν τὴν γυναῖκ᾽ ἐσείδομεν,
πλεκταῖσιν αἰώραισιν ἐμπεπλεγμένην.
ὁ δ᾽ ὡς ὁρᾷ νιν, δεινὰ βρυχηθεὶς τάλας [1265 ]
χαλᾷ κρεμαστὴν ἀρτάνην. ἐπεὶ δὲ γῇ
ἔκειτο τλήμων, δεινὰ δ᾽ ἦν τἀνθένδ᾽ ὁρᾶν.
ἀποσπάσας γὰρ εἱμάτων χρυσηλάτους
περόνας ἀπ᾽ αὐτῆς, αἷσιν ἐξεστέλλετο,
ἄρας ἔπαισεν ἄρθρα τῶν αὑτοῦ κύκλων, [1270 ]
αὐδῶν τοιαῦθ᾽, ὁθούνεκ᾽ οὐκ ὄψοιντό νιν
οὔθ᾽ οἷ᾽ ἔπασχεν οὔθ᾽ ὁποῖ᾽ ἔδρα κακά,
ἀλλ᾽ ἐν σκότῳ τὸ λοιπὸν οὓς μὲν οὐκ ἔδει
ὀψοίαθ᾽, οὓς δ᾽ ἔχρῃζεν οὐ γνωσοίατο.
τοιαῦτ᾽ ἐφυμνῶν πολλάκις τε κοὐχ ἅπαξ [1275 ]
ἤρασσ᾽ ἐπαίρων βλέφαρα. φοίνιαι δ᾽ ὁμοῦ
γλῆναι γένει᾽ ἔτελλον, οὐδ᾽ ἀνίεσαν
φόνου μυδώσας σταγόνας, ἀλλ᾽ ὁμοῦ μέλας
ὄμβρος χαλάζης αἱματοῦς ἐτέγγετο.
τάδ᾽ ἐκ δυοῖν ἔῤῥωγεν, οὐ μόνου κάτα,
ἀλλ᾽ ἀνδρὶ καὶ γυναικὶ συμμιγῆ κακά. [1280 ]
ὁ πρὶν παλαιὸς δ᾽ ὄλβος ἦν πάροιθε μὲν
ὄλβος δικαίως· νῦν δὲ τῇδε θἠμέρᾳ
στεναγμός, ἄτη, θάνατος, αἰσχύνη, κακῶν
ὅσ᾽ ἐστὶ πάντων ὀνόματ᾽, οὐδέν ἐστ᾽ ἀπόν.
Χορός
νῦν δ᾽ ἔσθ᾽ ὁ τλήμων ἐν τίνι σχολῇ κακοῦ; [1285 ]
νῦν δ᾽ ἔσθ᾽ ὁ τλήμων ἐν τίνι σχολῇ κακοῦ; [1285 ]
Ἐξάγγελος
βοᾷ διοίγειν κλῇθρα καὶ δηλοῦν τινα
τοῖς πᾶσι Καδμείοισι τὸν πατροκτόνον,
τὸν μητέρ᾽—αὐδῶν ἀνόσι᾽ οὐδὲ ῥητά μοι,
ὡς ἐκ χθονὸς ῥίψων ἑαυτὸν οὐδ᾽ ἔτι [1290 ]
μενῶν δόμοις ἀραῖος, ὡς ἠράσατο.
ῥώμης γε μέντοι καὶ προηγητοῦ τινος
δεῖται· τὸ γὰρ νόσημα μεῖζον ἢ φέρειν.
δείξει δὲ καὶ σοί· κλῇθρα γὰρ πυλῶν τάδε
διοίγεται· θέαμα δ᾽ εἰσόψει τάχα [1295 ]
τοιοῦτον οἷον καὶ στυγοῦντ᾽ ἐποικτίσαι.
βοᾷ διοίγειν κλῇθρα καὶ δηλοῦν τινα
τοῖς πᾶσι Καδμείοισι τὸν πατροκτόνον,
τὸν μητέρ᾽—αὐδῶν ἀνόσι᾽ οὐδὲ ῥητά μοι,
ὡς ἐκ χθονὸς ῥίψων ἑαυτὸν οὐδ᾽ ἔτι [1290 ]
μενῶν δόμοις ἀραῖος, ὡς ἠράσατο.
ῥώμης γε μέντοι καὶ προηγητοῦ τινος
δεῖται· τὸ γὰρ νόσημα μεῖζον ἢ φέρειν.
δείξει δὲ καὶ σοί· κλῇθρα γὰρ πυλῶν τάδε
διοίγεται· θέαμα δ᾽ εἰσόψει τάχα [1295 ]
τοιοῦτον οἷον καὶ στυγοῦντ᾽ ἐποικτίσαι.
Χορός
ὦ δεινὸν ἰδεῖν πάθος ἀνθρώποις,
ὦ δεινότατον πάντων ὅσ᾽ ἐγὼ
προσέκυρσ᾽ ἤδη. τίς σ᾽, ὦ τλῆμον,
προσέβη μανία; τίς ὁ πηδήσας [1300 ]
μείζονα δαίμων τῶν μακίστων
πρὸς σῇ δυσδαίμονι μοίρᾳ;
φεῦ φεῦ, δύσταν᾽·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐσιδεῖν δύναμαί σε, θέλων
πόλλ᾽ ἀνερέσθαι, πολλὰ πυθέσθαι,
πολλὰ δ᾽ ἀθρῆσαι· [1305 ]
τοίαν φρίκην παρέχεις μοι.
ὦ δεινὸν ἰδεῖν πάθος ἀνθρώποις,
ὦ δεινότατον πάντων ὅσ᾽ ἐγὼ
προσέκυρσ᾽ ἤδη. τίς σ᾽, ὦ τλῆμον,
προσέβη μανία; τίς ὁ πηδήσας [1300 ]
μείζονα δαίμων τῶν μακίστων
πρὸς σῇ δυσδαίμονι μοίρᾳ;
φεῦ φεῦ, δύσταν᾽·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐσιδεῖν δύναμαί σε, θέλων
πόλλ᾽ ἀνερέσθαι, πολλὰ πυθέσθαι,
πολλὰ δ᾽ ἀθρῆσαι· [1305 ]
τοίαν φρίκην παρέχεις μοι.
Οἰδίπους
αἰαῖ αἰαῖ, δύστανος ἐγώ,
ποῖ γᾶς φέρομαι τλάμων; πᾷ μοι
φθογγὰ διαπωτᾶται φοράδην; [1310 ]
ἰὼ δαῖμον, ἵν᾽ ἐξήλλου.
αἰαῖ αἰαῖ, δύστανος ἐγώ,
ποῖ γᾶς φέρομαι τλάμων; πᾷ μοι
φθογγὰ διαπωτᾶται φοράδην; [1310 ]
ἰὼ δαῖμον, ἵν᾽ ἐξήλλου.
Χορός
ἐς δεινὸν οὐδ᾽ ἀκουστὸν οὐδ᾽ ἐπόψιμον.
ἐς δεινὸν οὐδ᾽ ἀκουστὸν οὐδ᾽ ἐπόψιμον.
Οἰδίπους
ἰὼ σκότου
νέφος ἐμὸν ἀπότροπον, ἐπιπλόμενον ἄφατον,
ἀδάματόν τε καὶ δυσούριστον ὄν. [1315 ]
οἴμοι,
οἴμοι μάλ᾽ αὖθις· οἷον εἰσέδυ μ᾽ ἅμα
κέντρων τε τῶνδ᾽ οἴστρημα καὶ μνήμη κακῶν.
ἰὼ σκότου
νέφος ἐμὸν ἀπότροπον, ἐπιπλόμενον ἄφατον,
ἀδάματόν τε καὶ δυσούριστον ὄν. [1315 ]
οἴμοι,
οἴμοι μάλ᾽ αὖθις· οἷον εἰσέδυ μ᾽ ἅμα
κέντρων τε τῶνδ᾽ οἴστρημα καὶ μνήμη κακῶν.
Χορός
καὶ θαῦμά γ᾽ οὐδὲν ἐν τοσοῖσδε πήμασιν
διπλᾶ σε πενθεῖν καὶ διπλᾶ φορεῖν κακά. [1320 ]
καὶ θαῦμά γ᾽ οὐδὲν ἐν τοσοῖσδε πήμασιν
διπλᾶ σε πενθεῖν καὶ διπλᾶ φορεῖν κακά. [1320 ]
Οἰδίπους
ἰὼ φίλος,
σὺ μὲν ἐμὸς ἐπίπολος ἔτι μόνιμος· ἔτι γὰρ
ὑπομένεις με τὸν τυφλὸν κηδεύων.
φεῦ φεῦ.
οὐ γάρ με λήθεις, ἀλλὰ γιγνώσκω σαφῶς, [1325 ]
καίπερ σκοτεινός, τήν γε σὴν αὐδὴν ὅμως.
ἰὼ φίλος,
σὺ μὲν ἐμὸς ἐπίπολος ἔτι μόνιμος· ἔτι γὰρ
ὑπομένεις με τὸν τυφλὸν κηδεύων.
φεῦ φεῦ.
οὐ γάρ με λήθεις, ἀλλὰ γιγνώσκω σαφῶς, [1325 ]
καίπερ σκοτεινός, τήν γε σὴν αὐδὴν ὅμως.
Χορός
ὦ δεινὰ δράσας, πῶς ἔτλης τοιαῦτα σὰς
ὄψεις μαρᾶναι; τίς σ᾽ ἐπῆρε δαιμόνων;
ὦ δεινὰ δράσας, πῶς ἔτλης τοιαῦτα σὰς
ὄψεις μαρᾶναι; τίς σ᾽ ἐπῆρε δαιμόνων;
Οἰδίπους
Ἀπόλλων τάδ᾽ ἦν, Ἀπόλλων, φίλοι,
ὁ κακὰ κακὰ τελῶν ἐμὰ τάδ᾽ ἐμὰ πάθεα. [1330 ]
ἔπαισε δ᾽ αὐτόχειρ νιν οὔτις, ἀλλ᾽ ἐγὼ τλάμων.
τί γὰρ ἔδει μ᾽ ὁρᾶν,
ὅτῳ γ᾽ ὁρῶντι μηδὲν ἦν ἰδεῖν γλυκύ; [1335 ]
Ἀπόλλων τάδ᾽ ἦν, Ἀπόλλων, φίλοι,
ὁ κακὰ κακὰ τελῶν ἐμὰ τάδ᾽ ἐμὰ πάθεα. [1330 ]
ἔπαισε δ᾽ αὐτόχειρ νιν οὔτις, ἀλλ᾽ ἐγὼ τλάμων.
τί γὰρ ἔδει μ᾽ ὁρᾶν,
ὅτῳ γ᾽ ὁρῶντι μηδὲν ἦν ἰδεῖν γλυκύ; [1335 ]
Χορός
ἦν τᾷδ᾽ ὅπωσπερ καὶ σύ φῄς.
ἦν τᾷδ᾽ ὅπωσπερ καὶ σύ φῄς.
Οἰδίπους
τί δῆτ᾽ ἐμοὶ βλεπτὸν ἢ
στερκτὸν ἢ προσήγορον
ἔτ᾽ ἔστ᾽ ἀκούειν ἡδονᾷ φίλοι;
ἀπάγετ᾽ ἐκτόπιον ὅ τι τάχιστά με, [1340 ]
ἀπάγετ᾽, ὦ φίλοι, τὸν μέγ᾽ ὀλέθριον
τὸν καταρατότατον, ἔτι δὲ καὶ θεοῖς
ἐχθρότατον βροτῶν. [1345 ]
τί δῆτ᾽ ἐμοὶ βλεπτὸν ἢ
στερκτὸν ἢ προσήγορον
ἔτ᾽ ἔστ᾽ ἀκούειν ἡδονᾷ φίλοι;
ἀπάγετ᾽ ἐκτόπιον ὅ τι τάχιστά με, [1340 ]
ἀπάγετ᾽, ὦ φίλοι, τὸν μέγ᾽ ὀλέθριον
τὸν καταρατότατον, ἔτι δὲ καὶ θεοῖς
ἐχθρότατον βροτῶν. [1345 ]
Χορός
δείλαιε τοῦ νοῦ τῆς τε συμφορᾶς ἴσον,
ὡς σ᾽ ἠθέλησα μηδέ γ᾽ ἂν γνῶναί ποτε.
δείλαιε τοῦ νοῦ τῆς τε συμφορᾶς ἴσον,
ὡς σ᾽ ἠθέλησα μηδέ γ᾽ ἂν γνῶναί ποτε.
Οἰδίπους
ὄλοιθ᾽ ὅστις ἦν, ὃς ἀγρίας πέδας
μονάδ᾽ ἐπιποδίας ἔλυσ᾽ μ᾽ ἀπό τε φόνου [1350 ]
ἔρυτο κἀνέσωσεν, οὐδὲν εἰς χάριν πράσσων.
τότε γὰρ ἂν θανὼν
οὐκ ἦ φίλοισιν οὐδ᾽ ἐμοὶ τοσόνδ᾽ ἄχος. [1355 ]
ὄλοιθ᾽ ὅστις ἦν, ὃς ἀγρίας πέδας
μονάδ᾽ ἐπιποδίας ἔλυσ᾽ μ᾽ ἀπό τε φόνου [1350 ]
ἔρυτο κἀνέσωσεν, οὐδὲν εἰς χάριν πράσσων.
τότε γὰρ ἂν θανὼν
οὐκ ἦ φίλοισιν οὐδ᾽ ἐμοὶ τοσόνδ᾽ ἄχος. [1355 ]
Χορός
θέλοντι κἀμοὶ τοῦτ᾽ ἂν ἦν.
θέλοντι κἀμοὶ τοῦτ᾽ ἂν ἦν.
Οἰδίπους
οὔκουν πατρός γ᾽ ἂν φονεὺς
ἦλθον οὐδὲ νυμφίος
βροτοῖς ἐκλήθην ὧν ἔφυν ἄπο.
νῦν δ᾽ ἄθεος μέν εἰμ᾽, ἀνοσίων δὲ παῖς, [1360 ]
ὁμολεχὴς δ᾽ ἀφ᾽ ὧν αὐτὸς ἔφυν τάλας.
εἰ δέ τι πρεσβύτερον ἔτι κακοῦ κακόν, [1365 ]
τοῦτ᾽ ἔλαχ᾽ Οἰδίπους.
οὔκουν πατρός γ᾽ ἂν φονεὺς
ἦλθον οὐδὲ νυμφίος
βροτοῖς ἐκλήθην ὧν ἔφυν ἄπο.
νῦν δ᾽ ἄθεος μέν εἰμ᾽, ἀνοσίων δὲ παῖς, [1360 ]
ὁμολεχὴς δ᾽ ἀφ᾽ ὧν αὐτὸς ἔφυν τάλας.
εἰ δέ τι πρεσβύτερον ἔτι κακοῦ κακόν, [1365 ]
τοῦτ᾽ ἔλαχ᾽ Οἰδίπους.
Χορός
οὐκ οἶδ᾽ ὅπως σε φῶ βεβουλεῦσθαι καλῶς·
κρείσσων γὰρ ἦσθα μηκέτ᾽ ὢν ἢ ζῶν τυφλός.
οὐκ οἶδ᾽ ὅπως σε φῶ βεβουλεῦσθαι καλῶς·
κρείσσων γὰρ ἦσθα μηκέτ᾽ ὢν ἢ ζῶν τυφλός.
Οἰδίπους
ὡς μὲν τάδ᾽ οὐχ ὧδ᾽ ἔστ᾽ ἄριστ᾽ εἰργασμένα,
μή μ᾽ ἐκδίδασκε, μηδὲ συμβούλευ᾽ ἔτι. [1370 ]
ἐγὼ γὰρ οὐκ οἶδ᾽ ὄμμασιν ποίοις βλέπων
πατέρα ποτ᾽ ἂν προσεῖδον εἰς Ἅιδου μολὼν
οὐδ᾽ αὖ τάλαιναν μητέρ᾽, οἷν ἐμοὶ δυοῖν
ἔργ᾽ ἐστὶ κρείσσον᾽ ἀγχόνης εἰργασμένα.
ἀλλ᾽ ἡ τέκνων δῆτ᾽ ὄψις ἦν ἐφίμερος, [1375 ]
βλαστοῦσ᾽ ὅπως ἔβλαστε, προσλεύσσειν ἐμοί;
οὐ δῆτα τοῖς γ᾽ ἐμοῖσιν ὀφθαλμοῖς ποτε·
οὐδ᾽ ἄστυ γ᾽ οὐδὲ πύργος οὐδὲ δαιμόνων
ἀγάλμαθ᾽ ἱερά, τῶν ὁ παντλήμων ἐγὼ
κάλλιστ᾽ ἀνὴρ εἷς ἔν γε ταῖς θήβαις τραφεὶς [1380 ]
ἀπεστέρησ᾽ ἐμαυτόν, αὐτὸς ἐννέπων
ὠθεῖν ἅπαντας τὸν ἀσεβῆ, τὸν ἐκ θεῶν
φανέντ᾽ ἄναγνον καὶ γένους τοῦ Λαΐου.
τοιάνδ᾽ ἐγὼ κηλῖδα μηνύσας ἐμὴν
ὀρθοῖς ἔμελλον ὄμμασιν τούτους ὁρᾶν; [1385 ]
ἥκιστά γ᾽· ἀλλ᾽ εἰ τῆς ἀκουούσης ἔτ᾽ ἦν
πηγῆς δι᾽ ὤτων φραγμός, οὐκ ἂν ἐσχόμην
τὸ μὴ ἀποκλῇσαι τοὐμὸν ἄθλιον δέμας,
ἵν᾽ ἦ τυφλός τε καὶ κλύων μηδέν· τὸ γὰρ
τὴν φροντίδ᾽ ἔξω τῶν κακῶν οἰκεῖν γλυκύ. [1390 ]
ἰὼ Κιθαιρών, τί μ᾽ ἐδέχου; τί μ᾽ οὐ λαβὼν
ἔκτεινας εὐθύς, ὡς ἔδειξα μήποτε
ἐμαυτὸν ἀνθρώποισιν ἔνθεν ἦ γεγώς;
ὦ Πόλυβε καὶ Κόρινθε καὶ τὰ πάτρια
λόγῳ παλαιὰ δώμαθ᾽, οἷον ἆρά με [1395 ]
κάλλος κακῶν ὕπουλον ἐξεθρέψατε·
νῦν γὰρ κακός τ᾽ ὢν κἀκ κακῶν εὑρίσκομαι.
ὦ τρεῖς κέλευθοι καὶ κεκρυμμένη νάπη
δρυμός τε καὶ στενωπὸς ἐν τριπλαῖς ὁδοῖς,
αἳ τοὐμὸν αἷμα τῶν ἐμῶν χειρῶν ἄπο [1400 ]
ἐπίετε πατρός, ἆρά μου μέμνησθ᾽ ἔτι
οἷ᾽ ἔργα δράσας ὑμὶν εἶτα δεῦρ᾽ ἰὼν
ὁποῖ᾽ ἔπρασσον αὖθις; ᾧ γάμοι γάμοι,
ἐφύσαθ᾽ ἡμᾶς, καὶ φυτεύσαντες πάλιν
ἀνεῖτε ταὐτοῦ σπέρμα, κἀπεδείξατε [1405 ]
πατέρας, ἀδελφούς, παῖδας, αἷμ᾽ ἐμφύλιον,
νύμφας, γυναῖκας μητέρας τε, χὠπόσα
αἴσχιστ᾽ ἐν ἀνθρώποισιν ἔργα γίγνεται.
ἀλλ᾽ οὐ γὰρ αὐδᾶν ἔσθ᾽ ἃ μηδὲ δρᾶν καλόν,
ὅπως τάχιστα πρὸς θεῶν ἔξω μέ που [1410 ]
καλύψατ᾽ ἢ φονεύσατ᾽ ἢ θαλάσσιον
ἐκρίψατ᾽, ἔνθα μήποτ᾽ εἰσόψεσθ᾽ ἔτι.
ἴτ᾽, ἀξιώσατ᾽ ἀνδρὸς ἀθλίου θιγεῖν.
πίθεσθε, μὴ δείσητε· τἀμὰ γὰρ κακὰ
οὐδεὶς οἷός τε πλὴν ἐμοῦ φέρειν βροτῶν. [1415 ]
ὡς μὲν τάδ᾽ οὐχ ὧδ᾽ ἔστ᾽ ἄριστ᾽ εἰργασμένα,
μή μ᾽ ἐκδίδασκε, μηδὲ συμβούλευ᾽ ἔτι. [1370 ]
ἐγὼ γὰρ οὐκ οἶδ᾽ ὄμμασιν ποίοις βλέπων
πατέρα ποτ᾽ ἂν προσεῖδον εἰς Ἅιδου μολὼν
οὐδ᾽ αὖ τάλαιναν μητέρ᾽, οἷν ἐμοὶ δυοῖν
ἔργ᾽ ἐστὶ κρείσσον᾽ ἀγχόνης εἰργασμένα.
ἀλλ᾽ ἡ τέκνων δῆτ᾽ ὄψις ἦν ἐφίμερος, [1375 ]
βλαστοῦσ᾽ ὅπως ἔβλαστε, προσλεύσσειν ἐμοί;
οὐ δῆτα τοῖς γ᾽ ἐμοῖσιν ὀφθαλμοῖς ποτε·
οὐδ᾽ ἄστυ γ᾽ οὐδὲ πύργος οὐδὲ δαιμόνων
ἀγάλμαθ᾽ ἱερά, τῶν ὁ παντλήμων ἐγὼ
κάλλιστ᾽ ἀνὴρ εἷς ἔν γε ταῖς θήβαις τραφεὶς [1380 ]
ἀπεστέρησ᾽ ἐμαυτόν, αὐτὸς ἐννέπων
ὠθεῖν ἅπαντας τὸν ἀσεβῆ, τὸν ἐκ θεῶν
φανέντ᾽ ἄναγνον καὶ γένους τοῦ Λαΐου.
τοιάνδ᾽ ἐγὼ κηλῖδα μηνύσας ἐμὴν
ὀρθοῖς ἔμελλον ὄμμασιν τούτους ὁρᾶν; [1385 ]
ἥκιστά γ᾽· ἀλλ᾽ εἰ τῆς ἀκουούσης ἔτ᾽ ἦν
πηγῆς δι᾽ ὤτων φραγμός, οὐκ ἂν ἐσχόμην
τὸ μὴ ἀποκλῇσαι τοὐμὸν ἄθλιον δέμας,
ἵν᾽ ἦ τυφλός τε καὶ κλύων μηδέν· τὸ γὰρ
τὴν φροντίδ᾽ ἔξω τῶν κακῶν οἰκεῖν γλυκύ. [1390 ]
ἰὼ Κιθαιρών, τί μ᾽ ἐδέχου; τί μ᾽ οὐ λαβὼν
ἔκτεινας εὐθύς, ὡς ἔδειξα μήποτε
ἐμαυτὸν ἀνθρώποισιν ἔνθεν ἦ γεγώς;
ὦ Πόλυβε καὶ Κόρινθε καὶ τὰ πάτρια
λόγῳ παλαιὰ δώμαθ᾽, οἷον ἆρά με [1395 ]
κάλλος κακῶν ὕπουλον ἐξεθρέψατε·
νῦν γὰρ κακός τ᾽ ὢν κἀκ κακῶν εὑρίσκομαι.
ὦ τρεῖς κέλευθοι καὶ κεκρυμμένη νάπη
δρυμός τε καὶ στενωπὸς ἐν τριπλαῖς ὁδοῖς,
αἳ τοὐμὸν αἷμα τῶν ἐμῶν χειρῶν ἄπο [1400 ]
ἐπίετε πατρός, ἆρά μου μέμνησθ᾽ ἔτι
οἷ᾽ ἔργα δράσας ὑμὶν εἶτα δεῦρ᾽ ἰὼν
ὁποῖ᾽ ἔπρασσον αὖθις; ᾧ γάμοι γάμοι,
ἐφύσαθ᾽ ἡμᾶς, καὶ φυτεύσαντες πάλιν
ἀνεῖτε ταὐτοῦ σπέρμα, κἀπεδείξατε [1405 ]
πατέρας, ἀδελφούς, παῖδας, αἷμ᾽ ἐμφύλιον,
νύμφας, γυναῖκας μητέρας τε, χὠπόσα
αἴσχιστ᾽ ἐν ἀνθρώποισιν ἔργα γίγνεται.
ἀλλ᾽ οὐ γὰρ αὐδᾶν ἔσθ᾽ ἃ μηδὲ δρᾶν καλόν,
ὅπως τάχιστα πρὸς θεῶν ἔξω μέ που [1410 ]
καλύψατ᾽ ἢ φονεύσατ᾽ ἢ θαλάσσιον
ἐκρίψατ᾽, ἔνθα μήποτ᾽ εἰσόψεσθ᾽ ἔτι.
ἴτ᾽, ἀξιώσατ᾽ ἀνδρὸς ἀθλίου θιγεῖν.
πίθεσθε, μὴ δείσητε· τἀμὰ γὰρ κακὰ
οὐδεὶς οἷός τε πλὴν ἐμοῦ φέρειν βροτῶν. [1415 ]
***
Χορός
Αλλίμονο, γενιές θνητών,
πόσο κι εσάς εν ζωή σας εξισώνω με το τίποτα.
Γιατί ποιος, ποιος άνθρωπος περισσότερο
υποφέρει την ευτυχία, [1190]
παρά τόσο μόνο, όσο του φαίνεται
και όταν σχηματίσει αυτή την εντύπωση, να την αποποιείται;
Έχοντας το δικό σου παράδειγμα λοιπόν,
τη δική σου τύχη, τη δική σου, δύστυχε Οιδίποδα, απ” τους θνητούς
κανένα δε ζηλεύω˙ [1195]
εσύ που υπερβολικά εύστοχα
αφού τόξευσες, κέρδισες τη μακαριστή τύχη σε όλα,
Δία, αφανίζοντας βέβαια
τη γαμψόνυχη κόρη
που δίνει χρησμούς και στο θάνατο στη δική μου [1200]
χώρα υψώθηκες σαν πύργος˙
γι” αυτό και βασιλιάς λέγεσαι
δικός μου και τις μεγαλύτερες τιμές κέρδισες, στη μεγάλη
Θήβα βασιλεύοντας.
Τώρα λοιπόν ποιος είναι πιο δύστυχος να τον ακούνε;
Ποιος μες σ” άγριες συμφορές, ποιος μες σε κόπους [1205]
συγκοινωνεί με τις αλλαγές της ζωής;
Αλλίμονο, ξακουστέ Οιδίποδα,
πού το λιμάνι καταφυγής
το ίδιο ήταν αρκετό
για το παιδί και τον πατέρα να πέσουν να πλαγιάσουν;
Πώς ποτέ, πώς ποτέ, δυστυχισμένε, η πατρική σου κλίνη να σε υποφέρει [1210]
σιωπηλά μπόρεσε για τόσο μεγάλο διάστημα;
Άθελά σου όμως σε αποκάλυψε ο χρόνος που όλα τα βλέπει,
και καταδικάζει τον ανόσιο γάμο από παλιά
του γονιού και συνάμα γόνου. [1215]
Αλλίμονο, παιδί του Λαίου,
μακάρι εσένα, μακάρι εσένα
να μην έβλεπα ποτέ.
Διότι θρηνώ σαν να διασκορπίζω σπαραχτική οιμωγή
απ” το στόμα μου. όμως για να μιλήσω ορθά, κι ανάσανα
από σένα [1120]
κι έκλεισα εντελώς τα μάτια μου.
Εξάγγελος
Εσείς, οι πάντοτε περισσότερο τιμημένοι αυτής εδώ της χώρας,
τι είδους έργα θ” ακούσετε και τι είδους θα δείτε και πόσο
πένθος θα επωμιστείτε, αν βέβαια ακόμη φυσικά [1225]
νοιάζεστε για το ανάκτορο των Λαβδακιδών.
Γιατί νομίζω ότι ούτε ο Ίστρος ούτε ο Φάσης θα
μπορούσαν να εξαγνίσουν με καθαρτήριο λουτρό ετούτο το παλάτι,
από όσα κρύβει κι όσα κακά αμέσως θα φανούν στο φως
ηθελημένα κι όχι αθέλητα. Όμως από τις συμφορές μας [1230]
πιο πολύ προκαλούν λύπη όσες φανούν ότι προέκυψαν από μας τους ίδιους.
Χορός
Αλλά όσα γνωρίζαμε προηγουμένως δεν παύουν να προκαλούν
βαρείς στεναγμο˙ εκτός από κείνα όμως τι αναγγέλεις;
Εξάγγελος
Ο πιο γρήγορος απ” τους λόγους που μπορώ και να πω και
ν” ακούσετε: έχει πεθάνει η σεβαστή Ιοκάστη. [1235]
Χορός
Ω, η δύστυχη, από ποιαν αιτία τελοσπάντων;
Εξάγγελος
Η ίδια, μόνη της. Κι από αυτά που έγιναν
τα πιο θλιβερά δεν υπάρχουν˙ γιατί η θέα τους λείπει.
Κι όμως, όση τουλάχιστον μνήμη διαθέτω,
θα μάθεις τα βάσανα εκείνης της δυστυχισμένης. [1240]
Μόλις λοιπόν, γεμάτη οργή, πέρασε μες
απ” την αυλόπορτα, κατευθύνθηκε αμέσως προς το νυφικό
θάλαμο, τραβώντας τα μαλλιά με τα δυο χέρια της.
Κι αφού μπήκε μέσα, μόλις έκελισε ορμητικά τις πόρτες,
κάλεσε το Λάιο που από παλιά ήδη είναι νεκρός, [1245]
έχοντας ανάμνηση των παλιών απογόνων τους, απ” τους οποίους
αυτός βέβαια πέθανε, ενώ άφησε τη μάνα
με τα ίδια τα παιδιά τουνα γεννά μιασμένα τέκνα.
Θρηνούσε λοιπόν την κλίνη όπου η δύστυχη διπλό γένος
γέννησε, δηλαδή άντρα απ” τον άντρα της και παιδιά απ” τα παιδιά της. [1250]
Πώς πέθανε βέβαια, μετά από αυτά, δεν ξέρω πια˙
Γιατί φωνάζοντας εισέβαλλε μέσα ο Οιδίποδας, εξαιτίας του οποίου
δεν ήταν δυνατό να δούμε τη συμφορά εκείνης,
αλλά παρατηρούσαμε εκίνον νατρέχει τριγύρω.
Γιατί μας προσέγγιζε ζητώντας να του δώσουμε μαχαίρι, [1255]
πού (να βρει) και τη γυναίκα του, όχι τη γυναίκα του, αλλά τη μητρική
διπλή γη, απ” όπου φύτρωσε κι αυτός και τα παιδιά του.
Ενώ αυτός λυσομανούσε, κάποιος απ” τους θεούς του δείχνει˙
όχι κανείς απ” τους άντρες που ήμασταν εκεί κοντά.
Αφού φώναξε δυνατά, σαν να ήταν κάποιος οδηγός του [1260]
όρμησε πάνω στη δίφυλλη πόρτα κι απ” τις βάσεις
έγειρε τα μάνταλα λυγίσουν και μπήκες στο εσωτερικό.
Εκεί βέβαια είδαμε τη γυναίκα κρεμασμένη,
δεμένη με πλεχτό σχοινί.
Κι αυτός, μόλις την είδε, αφού βρυχήθηκε δυνατά, ο δύστυχος, [1265]
έλυσε την κρεμαστή θηλιά. Κι όταν στη γη
έπεσε η δύστυχη, όσα έγιρφναν ύστερα απ” αυτά ήταν φοβερά στη θέαση.
Γιατί, όταν απέσπασε απ” αυτή των ρούχων της
τις χρυσές καρφίτσες, με τις οποίες στολίζονταν,
αφού τις σήκωσε, χτύπησε τους βολβούς των ματιών του, [1270]
λέγοντας τέτοια, ότι δηλαδή πια δε θα έβλεπαν αυτός
ούτε όσα έπαθε ούτε όσα κακά έκανε,
αλλά στο σκοτάδι στο εξής θα έβλεπαν όσους βέβαια
δεν έπρεπε, ούτε θα γνώριζαν όσους χρειαζόταν (να βλέπουν).
Τέτοιες κατάρες λέγοντας, πολλές φορές κι όχι μία, [1275]
χτυπούσε δυνατά με τις περόνες τα βλέφαρά του. Και συνάμα οι ματωμένες
κόρες του κυλούσαν στα γένια του ούτε έριχναν
υγρές σταγόνες από αίμα, αλλά συγχρόνως μαύρη
βροχή και ματωμένο χαλάζι έτρεχαν.
Αυτά λοιπόν τα κακά και στους δυο έχουν ξεσπάσει, όχι μόνο [1280]
στον ένα, αλλά κοινά και στον άντρα και στη γυναίκα.
Και η παλιά ευτυχία υπήρχε βέβαια πριν
δίκαιη ευτυχία˙ τώρα όμως αυτήν εδώ τη μέρα
στεναγμός, συμφορά, θάνατος, ντροπή, απ” τα κακά,
για όλα όσα υπάρχουν ονομασίες, κανένα δεν απουσιάζει. [1285]
Χορός
Και τώρα, για τον δύστυχο, πού σταμάτησε η συμφορά του;
Εξάγγελος
Φωνάζει να ανοίξουν οι θύρες και κάποιος να δείξει
σ’όλους τους Καδμείους τον πατροκτόνο,
της μητέρας του…, λέγοντας ανόσια λόγια που ούτε λέγονται από μένα,
γιατί θέλει να ρίξει τον εαυτό του έξω απ” τη χώρα ούτε πια [1290]
να μένει στα ανάκτορα με τις κατάρες, όπως καταράστηκε.
Όμως από δύναμη κι από κάποιον βέβαια οδηγό
έχει ανάγκη˙ γιατί το πάθημα είναι μεγαλύτερο απ” ό,τι υποφέρει κανείς.
Θα το δείξει και σε σένα˙ γιατί αυτά τα θυρόφυλλα
ανοίγουν˙ κι αμέσως θα αντικρίσεις ένα θέαμα
τέτοιο που, κι αν ακόμα τον μισείς, να τον συμπονέσεις.
Χορός
Ω φριχτό πάθημα να το βλέπουν οι άνθρωποι
πιο φριχτό απ” όλα όσα εγώ
ήδη είδα. Δύστυχε, εσένα ποια
τρέλα σε χτύπησε; Ποιος είναι ο θεός [1300]
τρέλα σε χτύπησε; Ποιος είναι ο θεός [1300]
που έπεσε πάνω σου με τη μεγαλύτερη ορμή
πάνω στη μαύρη μοίρα σου;
Αλλίμονο, αλλίμονο, δύστυχε˙
Αλλά ούτε μπορώ να σε δω, μολονότι θέλω
να μάθω πολλά, να ρωτήσω πολλά
και να υπολογίσω πολλά˙ [1350]
τέτοια φρίκη μου προκαλείς.
Οιδίπους
Αλλίμονο, αλλίμονο, ο δύστυχος εγώ,
σε ποιο μέρος της γης πηγαίνω ο άμοιρος; Πού
η φωνή μου διαχέεται ορμητικά; [1310]
αχ, θεέ μου, πού προχώρησες;
Χορός
Σε συμφορά ανήκυοστη και αθώρητη.
Οιδίπους
Αλλίμονο, ερέβους
σύννεφο αποτρόπαιο για μένα, που εκτείνεται ανείπωτο,
και που είναι αχαλίνωτο και με κακή κατεύθυνση. [1315]
Αλλίμονο,
αλλίμονο ευθύς και πάλι˙ πώς διείσδυσαν μέσα μου συνάμα
και αυτό το κέντρισμα απ” τις περόνες και η μνήμη των κακών.
Χορός
Και δεν είναι θαυμαστό βέβαια μες σε τόσες συμφορές
διπλά να πενθείς και διπλές συμφορές να υποφέρεις. [1320]
Οιδίπους
Αχ, φίλε μου,
εσύ παραμένεις ακόμα μόνιμος σύντροφος για μένα˙ γιατί ακόμα
υπομένεις εμένα τον τυφλό να φροντίζεις.
Αλλίμονο, αλλίμονο.
Γιατί δεν μου ξεφεύγεις, αλλά γνωρίζω με βεβαιότητα,
μολονότι στο σκοτάδι, τη δική σου φωνή ωστόσο.
Χορός
Ω, εσύ, που έκανες φοβερά, πώς τόλμησες έτσι
να καταστρέψεις την όρασή σου; Ποιος θεός σε υποκίνησε;
Οιδίπους
Ο Απόλλωνας, φίλοι μου, ο Απόλλωνας ήταν που αυτές
τις συμφορές προκάλεσε σε μένα, αυτά τα παθήματα. [1330]
Κι αυτόχειρας δεν ήταν κανείς άλλος, αλλά εγώ ο άμοιρος.
Γιατί έπρεπε εγώ να βλέπω,
αφού, αν έβλεπα, τίποτα γλυκό δεν υπήρχε να δω; [1335]
Χορός
Αυτά έγιναν, όπως ακριβώς τα λες κι εσύ.
Οιδίπους
Τι λοιπόν ήταν δυνατό να βλέπω ή
ν” αγαπώ ή είναι
οικείο ακόμα να ακούω με ευχαρίστηση, φίλοι μου;
διώξτε με απ” αυτή τη γη το ταχύτερο δυνατό, [1340]
διώξτε, φίλοι, τον πιο ολέθριο,
τον υπέρμετρα καταραμένο, ακόμα και απ” τους θεούς
τον πιο μισητό από τους θνητούς. [1345]
Χορός
Δυστυχισμένε εξίσου για τους στοχασμούς και τη συμφορά σου,
πόσο θα ήθελα εσένα ποτέ να μη γνώριζα.
Οιδίπους
Ας χαθεί όποιος απ” τα άγρια δεσμά
στα πόδια του με έλυσε και απ” το θάνατο [1350]
με γλίτωσε και μ” έσωσε, χωρίς να κάνει τίποτα προς όφελός μου.
Γιατί, τότε αν πέθαινα,
δε θα ήμουν για τους αγαπημένους ούτε για μένα τόσος πόνος. [1355]
Χορός
Αυτό και με τη θέλησή μου θα γινόταν.
Οιδίπους
Επομένως του πατέρα μου φονιάς τουλάχιστον
δε θα ερχόμουν ούτε σύζυγος
εκείνης που με γέννησε θα ονομαζόμουν απ” τον κόσμο.
Τώρα βέβαια είμαι χωρίς τη βοήθεια των θεών, παιδί των ανόσιων, [1360]
και ομόκλινος, ο δυστυχής, αυτής που με γέννησε.
Κι αν κάποιο μεγαλύτερο κακό υπάρχει, [1365]
αυτό έτυχε στον Οιδίποδα.
Χορός
Δεν ξέρω πώς να πω για σένα ότι έχεις σκεφτέι σωστά˙
Γιατί θα ήταν προτιμότερο να μην υπάρχεις πια, παρά να ζεις τυφλός.
Οιδίπους
Ότι βέβαια αυτά δεν έχουν γίνει έτσι πολύ άρτια
μη με νουθετείς και μη με συμβουλεύεις πια. [1370]
Γιατί εγώ δεν ξέρω με ποια μάτια, αν έβλεπα,
θα μπορούσα να κοιτάξω ευθέως κάποτε τον πατέρα μου, πηγαίνοντας στον Άδη,
ούτε πάλι τη δύστυχη μητέρα μου, που προς και τους δυο
έχουν πραγματοποιηθεί πράξεις που αξίζουν σκληρότερα απ” την κρεμάλα.
Αλλά θα ήταν επιθυμητή για μένα βέβαια η θέα των παιδιών μου, [1375]
που γεννήθηκαν, όπως γεννήθηκαν, για να τα κοιτάζω;
Όχι βέβαια ποτέ τουλάχιστον στα δικά μου μάτια˙
Ούτε η πόλη βέβαια ούτε τα τείχη ούτε των θεών
τα ιερά αγάλματα απ” τα οποία εγώ ο ολότελα δύστυχος,
αν και ένας εγώ μες στη Θήβα έζησα πάρα πολύ καλά, [1380]
απομάκρυνα τον εαυτό μου, προστάζοντας ο ίδιος
όλοι να διώχνουν τον ασεβή που από τους θεούς
φάνηκε ανόσιος κι από τη γενιά του Λάιου.
Κι αφού εγώ αποκάλυψα τέτοιου είδους ντροπή δική μου,
επρόκειτο να βλέπω αυτούς με ανοιχτά μάτια; [1385]
Καθόλου βέβαια˙ αλλά αν υπήρχε ακόμα φραγμός
της πηγής της ακοής, δε θα κρατιόμουν
να μην αποκλείσω το δικό μου άθλιο κορμί,
για να “μαι τυφλός και να μην ακούω τίποτα˙ γιατί το να κατοικεί
η έγνοια μας έξω απ” τις συμφορές είναι ευχάριστο. [1390]
Αλλίμονο, Κιθαιρώνα, γιατί με δεχόσουνα; Γιατί, όταν με πήρες,
δεν με σκότωσες αμέσως, για να μην έδειχνα ποτέ
τον εαυτό μου στους ανθρώπους από πού έχω γεννηθεί;
Ω, Πολύβιε και Κορίνθιε, και τα πατρικά, μόνο
στο όνομα, παλιά ανάκτορα, πώς άραγε όμορφα, [1395]
αλλά με συμφορές εσωτερικά, με αναθρέψατε˙
τώρα όμως αποδεικνύεται πως είμαι κακός κι από κακούς γονείς.
Ω, τρίστρατο και κρυμμένο φαράγγι,
και δάσος και στενό μες σε τριπλό δρόμο,
που το αίμα του πατέρα μου μου απ” τα δικά μου χέρια [1400]
ήπιατε, άραγε με θυμάστε ακόμα
ποιες πράξεις έκανα μπροστά σας, ύστερα, όταν ήρθα εδώ,
τι έκανα πάλι; Ω, γάμοι, γάμοι,
εμένα γεννήσατε, κι αφού με γεννήσατε, πάλι
σπείρατε το ίδιο σπέρμα και φανερώσατε [1405]
πατέρες, αδέρφια, παιδιά, αίμα συγγενικό,
νύφες, γυναίκες και μητέρες και όσα
τιποτένια έργα γίνονται ανάμεσα στους ανθρώπους.
Γιατί δεν είναι καλό να λέει κανείς όσα ούτε να κάνει δεν είναι καλό,
για όνομα των θεών, όσο το δυνατό γρηγορότερα εμένα κάπου έξω [1410]
κρύψτε ή σκοτώστε με ή στη θάλασσα
ρίξτε με, για να μη με αντικρίσετε ποτέ πια.
Εμπρός να “χετε την αξίωση να αγγίξετε έναν άμοιρο άντρα˙
πειστείτε,μη φοβηθείτε˙ γιατί οι δικές μου συμφορές
κανείς απ” τους θνητούς δεν μπορεί να υποφέρει, εκτός από μένα. [1415]
