ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας (25-29)

[25] Εἰσὶ δέ τινες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρ᾽ ὑμῖν δεινότατοι τὰ δίκαια λέγειν ὑπὲρ τῶν ἄλλων πρὸς ὑμᾶς, οἷς παραινέσαιμ᾽ ἂν ἔγωγε τοσοῦτον μόνον, ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς ἄλλους ζητεῖν τὰ δίκαια λέγειν, ἵν᾽ αὐτοὶ τὰ προσήκοντα πρῶτοι φαίνωνται ποιοῦντες· ὡς ἔστ᾽ ἄτοπον περὶ τῶν δικαίων ὑμᾶς διδάσκειν αὐτὸν οὐ δίκαια ποιοῦντα· οὐ γάρ ἐστι δίκαιον ὄντα πολίτην τοὺς καθ᾽ ὑμῶν λόγους, ἀλλὰ μὴ τοὺς ὑπὲρ ὑμῶν ἐσκέφθαι.

[26] φέρε γὰρ πρὸς θεῶν σκοπεῖτε, τί δήποτ᾽ ἐν Βυζαντίῳ οὐδείς ἐσθ᾽ ὁ διδάξων ἐκείνους μὴ καταλαμβάνειν Χαλκηδόνα, ἣ βασιλέως μέν ἐστιν, εἴχετε δ᾽ αὐτὴν ὑμεῖς, ἐκείνοις δ᾽ οὐδαμόθεν προσῆκεν· μηδὲ Σηλυμβρίαν, πόλιν ὑμετέραν ποτὲ σύμμαχον οὖσαν, ὡς αὑτοὺς συντελῆ ποιεῖν καὶ Βυζαντίων ὁρίζειν τὴν τούτων χώραν παρὰ τοὺς ὅρκους καὶ τὰς συνθήκας, ἐν αἷς αὐτονόμους τὰς πόλεις εἶναι γέγραπται;

[27] οὐδὲ Μαύσωλον ζῶντα, οὐδὲ τελευτήσαντος ἐκείνου τὴν Ἀρτεμισίαν οὐδείς ἐσθ᾽ ὁ διδάξων μὴ καταλαμβάνειν Κῶν καὶ Ῥόδον καὶ ἄλλας ἑτέρας πόλεις Ἑλληνίδας, ὧν βασιλεὺς ὁ ᾽κείνων δεσπότης ἐν ταῖς συνθήκαις ἀπέστη τοῖς Ἕλλησι, καὶ περὶ ὧν πολλοὺς κινδύνους καὶ καλοὺς ἀγῶνας οἱ κατ᾽ ἐκείνους τοὺς χρόνους Ἕλληνες ἐποιήσαντο. εἰ δ᾽ ἄρα καὶ λέγει τις ἀμφοτέροις αὐτοῖς, ἀλλ᾽ οἵ γε πεισόμενοι τούτοις, ὡς ἔοικεν, οὐκ εἰσίν.

[28] ἐγὼ δὲ δίκαιον μὲν εἶναι νομίζω κατάγειν τὸν Ῥοδίων δῆμον· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἰ μὴ δίκαιον ἦν, ὅταν εἰς ἃ ποιοῦσιν οὗτοι βλέψω, προσήκειν οἶμαι παραινεῖν κατάγειν. διὰ τί; ὅτι πάντων μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δίκαια ποιεῖν ὡρμηκότων, αἰσχρὸν ἡμᾶς μόνους μὴ ᾽θέλειν, ἁπάντων δὲ τῶν ἄλλων ὅπως ἀδικεῖν δυνήσονται παρασκευαζομένων μόνους ἡμᾶς τὰ δίκαια προτείνεσθαι, μηδενὸς ἀντιλαμβανομένους, οὐ δικαιοσύνην ἀλλ᾽ ἀνανδρίαν ἡγοῦμαι· ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν παροῦσαν δύναμιν τῶν δικαίων ἀξιουμένους.

[29] καὶ παράδειγμα λέγειν ἔχω τούτου πᾶσιν ὑμῖν γνώριμον. εἰσὶ συνθῆκαι τοῖς Ἕλλησι [διτταὶ] πρὸς βασιλέα, ἃς ἐποιήσαθ᾽ ἡ πόλις ἡ ἡμετέρα, ἃς ἅπαντες ἐγκωμιάζουσι, καὶ μετὰ ταῦθ᾽ ὕστερον Λακεδαιμόνιοι ταύτας ὧν δὴ κατηγοροῦσι· κἀν ταύταις οὐχὶ ταὐτὰ δίκαι᾽ ἀμφοτέραις ὥρισται. τῶν μὲν γὰρ ἰδίων δικαίων τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις οἱ νόμοι κοινὴν τὴν μετουσίαν ἔδοσαν καὶ ἴσην καὶ τοῖς ἀσθενέσιν καὶ τοῖς ἰσχυροῖς· τῶν δ᾽ Ἑλληνικῶν δικαίων οἱ κρατοῦντες ὁρισταὶ τοῖς ἥττοσι γίγνονται.

***
[25] Υπάρχουν μερικοί ανάμεσά σας, πολίτες Αθηναίοι, που είναι πολύ επιδέξιοι στο να υπερασπίζονται τα δίκαια των άλλων έναντι υμών· σ᾽ αυτούς εγώ τουλάχιστον θα έδινα αυτή μόνο τη συμβουλή, να επιδιώκουν να μιλούν για τα δικά σας δίκαια απέναντι στους άλλους, για να δώσουν πρώτοι αυτοί το παράδειγμα ότι κάνουν αυτά που πρέπει. Γιατί είναι παράλογο (: αντιφατικό) να προσπαθεί κανείς να σας κάνει κήρυγμα για τα δίκαια, όταν ο ίδιος δεν τα εφαρμόζει. Γιατί δεν είναι δίκαιο ένας συμπολίτης σας να έχει προσέξει τα εις βάρος σας επιχειρήματα και όχι εκείνα που είναι υπέρ υμών.

[26] Για όνομα των θεών, εξετάστε για ποιόν λόγο τέλος πάντων δεν υπάρχει κανένας άνδρας στο Βυζάντιο να αποτρέψει τους συμπατριώτες του να μην καταλάβουν τη Χαλκηδόνα, που ανήκει στον Βασιλιά και κάποτε την κατείχατε εσείς, ενώ εκείνοι από πουθενά δεν είχαν κανένα δικαίωμα επ᾽ αυτής; Ή να προσαρτήσουν τη Σηλυμβρία, σύμμαχό σας κάποτε, ώστε να την κάνουν υποτελή σ᾽ αυτούς και να περιλάβουν το έδαφός της στην επικράτεια του Βυζαντίου παρά τους όρκους και τις συνθήκες, στις οποίες έχει συμπεριληφθεί όρος να είναι οι πόλεις αυτόνομες;

[27] Ούτε ακόμη βρέθηκε κανείς που να (για να) αποτρέψει τον Μαύσωλο, όσο ζούσε, ή την Αρτεμισία μετά τον θάνατό του, να μην προσπαθήσει να καταλάβει την Κω, τη Ρόδο και διάφορες άλλες ελληνικές πόλεις, από την κυριαρχία των οποίων απομακρύνθηκε οικειοθελώς με συνθήκες για χάρη των Ελλήνων ο βασιλιάς των Περσών, ο κυρίαρχός τους, και για τις οποίες οι Έλληνες εκείνης της εποχής αντιμετώπισαν πολλούς κινδύνους και έκαναν ωραίους αγώνες. Αλλά, κι αν τυχόν ακόμη δώσει κανείς και στους δύο αυτούς συμβουλές, δεν υπάρχουν, όπως φαίνεται, αυτοί που θα πεισθούν.

[28] Προσωπικά νομίζω πως είναι δίκαιο να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία των Ροδίων· αλλά, και αν ακόμη δεν ήταν δίκαιο, πιστεύω ότι είναι καθήκον μου να σας προτρέψω να την αποκαταστήσετε, όταν βλέπω τι κάνουν εκείνοι οι άνθρωποι. Γιατί αυτό; Διότι, πολίτες Αθηναίοι, αν όλοι είναι αποφασισμένοι να κάνουν τα δίκαια, είναι ντροπή να μην θέλουμε μόνο εμείς· αν όμως όλοι οι άλλοι μηχανεύονται πώς θα μπορούσαν να αδικούν και μόνο εμείς να διακηρύσσουμε το δίκαιο, χωρίς να αναλάβουμε καμία επιχείρηση, αυτό δεν το θεωρώ δικαιοσύνη αλλά ανανδρία, γιατί βλέπω ότι όλοι εξασφαλίζουν τα δίκαιά τους ανάλογα με τη δύναμη που διαθέτουν.

[29] Μπορώ να αναφέρω ένα παράδειγμα γνωστό σε όλους σας: Οι Έλληνες έχουν συνάψει δύο συνθήκες ειρήνης με τον βασιλιά των Περσών, αυτήν που έκανε η πόλη μας και που όλοι την εγκωμιάζουν, και εκείνην που αργότερα έκαναν οι Λακεδαιμόνιοι, που όλοι βέβαια την καταδικάζουν. Και στις δύο αυτές συνθήκες τα δίκαια έχουν καθοριστεί με διαφορετικό τρόπο. Για τα δικαιώματα δηλαδή των πολιτών εντός της πολιτείας παραχωρούν συνήθως οι νόμοι ίση και αμερόληπτη συμμετοχή σε αδύνατους και ισχυρούς· τα δίκαια όμως των ελληνικών πόλεων τα καθορίζουν οι ισχυροί σε βάρος των αδυνάτων.

Προτάσεις από την αρχιτεκτονική πολιτική του Αριστοτέλους

'H η επιταγή της δια βίου φρονήσεως

 

To άρθρο μου δεν έχει σχέση με την ιστορία της Φιλοσοφίας, ανατροφοδοτείται κυρίως από την αποστροφή του Κίρκεγκωρ: «τί να την κάνω την αλήθεια, αν δεν είναι αλήθεια για μένα», με τροποποιημένη την κατα­κλείδα, από την προσωπική στη συλλογική εκφορά της. Τί να τις κάνουμε τις αλήθειες, αν δεν είναι, για να το πω στην αριστοτελική γλώσσα, «σύμμετρος χορηγία» (Πολιτ. Η 4, 1325b. 38) παραινέσεων φρόνησης για την έξοδό μας από το «σκοτάδι της νυχτερινής ημέρας» του σπηλαίου της ε­ξουσιαστικής πολιτικής των οικονομικά ισχυρών και των κερδοσκόπων που καταστρατηγούν κάθε έννοια δικαιώμα­τος (ο όρος και εδώ στην αριστοτελική εκδοχή του)· ως ε­πανόρθωσης δικαίου από τα πολιτικά λάθη και τις παρα­λείψεις όλων των Μηλίων στους οποίους μας ενέταξαν κά­ποιοι οικονομικά ισχυροί· αν δεν είναι προγραφές με πραγ­ματολογικό και δεοντολογικό χαρακτήρα μιας πολιτειακής φρόνησης για επανόρθωση (πρβλ. Αριστοτέλης, Πολιτ. Δ, 1289a. 3-4), όπως έγινε με τον Αριστοτέλη, του οποίου η πολιτική σκέψη στο σημείο αυτό δεν εστιάζεται στον αφη­ρημένο όρο αλήθεια, αλλά προσδιορίζεται ως υπεράσπιση του συγκεκριμένου: «ουδ’ εστίν η φρόνησις των καθόλου μόνον, αλλά δει και τα καθ’ έκαστα γνωρίζειν πρακτική γαρ, η δε πράξις περί τα καθ’ έκαστα… η δε φρόνησις πρα­κτική» (Ηθ. Νικ. Ζ 8 1141b. 14 επ.). Ο Σταγειρίτης αναζή­τησε τα ιδανικά στοιχεία μέσα από την ίδια την κρισιμότη­τα της ιστορικής πραγματικότητας, του «φανερού…εκ του συμβαίνοντος» (Πολ. Ε 1, 1302a. 4). Για τούτο διατύπωσε, και στα Ηθικά Νικομάχεια (1179b. 2-3) και στα Πολιτικά (Β, 1260b. 32-33) μια δυνατολογική (1288b. 24-39) και δε­οντολογική στάση υποστηρίζοντας ότι το «επισκέψασθαι πολιτείας» γίνεται «ίνα το τ’ ορθώς έχον φανεί και το χρήσιμον». Το αίτημα της οργάνωσης του πολιτικού βίου επικεντρώνεται στην πρόληψη των σφαλμάτων, στη σημασία της γνώσης της λεπτομέρειας. Η ολιγωρία, το «παροράν το μικρόν», ως μικρή χαλάρωση των θεσμών – σήμερα θα έλεγα ως αβλεψία εκ μέρους των ιθυνόντων τα πολιτικά πράγμα­τα, αλλά και των ίδιων των πολιτευόμενων – είναι αίτιο με­ταβολής της «πολιτείας» και «άνευ στάσεως» (Πολ. 1303a. 22-24). Οι αποφάνσεις-κλειδιά της αριστοτελικής πολιτειολογίας και προβληματικής της πολιτειακής σωτηρίας είναι τρεις: «Εν αρχήι γαρ γίνεται το αμάρτημα, η δ’ αρχή λέγε­ται ήμισυ είναι παντός, ώστε και το εν αυτήι μικρόν αμάρτημα αναλογον εστί προς τα εν τοις άλλοις μέρεσι» (1303Κ 28-32). «Είρηται … καθόλου κατά πασών των πολιτειών, ότι αίτιον των μεταβολών και το μικρόν εστί (Ε, 1307b. 2­3), «Όπως μηδέν παρανομώσι και μάλιστα το μικρόν φυλάττειν» (1307b. 31-32). H έγκαιρη πρόγνωση του κακού δεν ανατίθεται από τον Αριστοτέλη στον τυχαίο ηγέτη, αλ­λά στον άξιο πολιτικό άνδρα. Αυτό επιτάσσει τη σύζευξη ηθικής και πολιτικής, νοούμενης ως «αρχιτεκτονικής τέ­χνης» και «επιστήμης» η οποία «ου του παρόντος συμφέ­ροντος … εφίεται, αλλ’ εις άπαντα τον βίον» (Ηθ. Νικ. Θ 11, 1160a. 21).

Όποιος χρόνια συνοικεί με τη συγκεκριμένη φιλοσοφία του Σταγειρίτη, του δάσκαλου αυτών που γνωρίζουν κατά τον Dante, των «φρονίμων», θα έλεγα μάλλον παρά των σοφών (πρβλ. Αριστ. Ηθ. Νικ. 1140b. 8-10) και πολύ ήκιστα πολλών δοκησίσοφων σημερινών πολιτικών μας, έχει κατά πρώτον λόγον ενωτισθεί την επιταγή: «ουδέ δη περί αρετής ικανόν το ειδέναι, αλλ’ έχειν και χρήσθαι πειρατέον ή ει πως άλλως αγαθοί γινόμεθα;» (Κ 10, 1179b. 2-4). Αυτός ως συνοπτικός έχει αποθησαυρίσει ορισμένες βασικές αριστο­τελικές συλλήψεις εμπνευστικές για τη σύγχρονη κρίσιμη ιστορική πραγματικότητα.

 

Αυτές είναι: α) η ιεραρχική και τελολογική αντίληψη των πραγμάτων (ακόμη και στο Περί Ψυχής δεσπόζουσα είναι η αντίληψη αυτή στην αναφορά για τη σκοπιμότητα των ορ­γάνων). β) Το πολύτιμο της ενέργειας, «τιμιώτερον το ποι­ούν του πάσχοντος» που διέπει και την αριστοτελική έννοια της εντελέχειας ως δρώσας και αποτελεσματικής ενέργειας σε αντιδιαστολή με τη δύναμη που μπορεί να μη γίνει ποτέ ενεργός και την ενέργεια που μπορεί να μη καταλήξει ποτέ (φαινόμενα συχνά της μικροπολιτικής σημερινής πραγματι­κότητας)· γ) η δεοντολογία του «σωφρόνως» και «ελευθερίως» ως καλλίτερου όρου του «βίου» (Πολιτ. Β, 1265a), που αναιρείται σήμερα από σκοτεινές υπόγεια κατευθυνό­μενες μειονότητες κακοποιών στοιχείων, δ) η επιταγή, που ήδη «αναφέρθηκε, του «μη παροράν το μικρόν» (σήμερα με παρακόλουθα τα ολέθρια χρόνια πολιτικής τύφλωσης), ε) το «παιδεύεσθαι προς τας πολιτείας» το οποίο αφορά στους πολιτευόμενους και στην αποτελεσματική δράση τους: «προς το διαμένειν τας πολιτείας, ου νυν ολιγωρούσι πά­ντες, το παιδεύεσθαι προς τας πολιτείας. Όφελος γαρ ουθέν των ωφελιμωτάτων νόμων και συνδεδοξασμένων υπό πά­ντων των πολιτευόμενων, ει μη έσονται ειθισμένοι και πε­παιδευμένοι εν τη πολιτεία» (1310a. 14-16). Εδώ η σωτηρία δεν νοηματοδοτείται ως διάσωση της μορφής του πολιτεύ­ματος, αλλ’ ως φωτισμένη ελευθερία, όπου το να ζει κά­ποιος όπως θέλει και όχι «προς την πολιτείαν» (φαινόμενο πολλής σημερινής κακουργίας στον τόπο μας), είναι φαύλον. Το χωρίο 1337a. 14-18 των Πολιτικών προσδιορίζει την πολιτειακή σωτηρία και επανόρθωση σε άρρηκτο δεσμό με το βέλτιστον ήθος: «Το γαρ ήθος πολιτείας εκάστης το οι­κείον φυλάττειν είωθε την πολιτείαν και καθίστησιν εξ αρ­χής … αεί δε το βέλτιστον ήθος βελτίονος αίτιον πολιτείας».

 

Το ίδιο σηματοδοτεί η απόφανση: «σπουδαία γε πόλις εστί τωι τους πολίτας τους μετέχοντας της πολιτείας είναι σπουδαίους» (Η 13, 1332a 33-34). Οι έννοιες του ήθους και της σπουδαιότητος εκφράζουν ποιοτική συμπεριφορά και συναρτώνται με θεμελιώδεις συλλήψεις της αριστοτελικής πολιτειολογίας, όπως είναι η πρόταση της παιδείας (Πόλ. Ζ 4, 1319a. 13-17) Εδώ θα επιμείνω με παράδειγμα από την προοδοποιητική αγωγή που πρότεινε ο Αριστοτέλης. Είναι γνωστό αυτό που έλεγε ο Φιλόπονος αναφορικά με τη δια­φορά Πλάτωνος και Αριστοτέλη, ότι, δηλαδή, ο πρώτος θεωρεί τόπο των ιδεών όλη την ψυχή του ανθρώπου, ενώ ο δεύτερος μιλά για λογική ψυχή και «μάθησιν», για τον «ε­νεργεία νου που πραγματώνει τις ανώτερες πνευματικές μορφές (σήμερα θα μιλούσαμε για εποπτική δεκτικότητα αποτύπωσης μορφών). Η ιδέα είναι επίκαιρη καθόσον είναι δυνατό να συνδεθεί με το θέμα της προφύλαξης της νοητι­κής παιδικής ψυχής με την κατάλληλη παιδεία.

 

Μολονότι «ουδείς…αν έλοιτο ζην παιδιού διάνοιαν έχον δια βίου», με άλλο λόγο με άμετρα επιθυμητική διάθεση και «ατελές το βουλευτικόν» πράγμα που καθιστά τα παι­διά μόνο κάπως (πως) πολίτες, εφόσον πολίτης «ουδενί των άλλων ορίζεται ή τωι μετέχειν κρίσεως και αρχής» (Γ, 1275a. 22), είναι αδιαμφισβήτητο ότι «εκ παίδων οι κοινω­νοί γίνονται της πολιτείας» (Πολ. 13, 1250b. 20). Για τούτο και «αναγκαίον προς τας πολιτείας βλέποντας παιδεύειν … τους παίδας … είπερ τι διαφέρει προς το την πόλιν είναι σπουδαίαν και τους παίδας είναι σπουδαίους …» (Πολ. 13, 1260b. 8). Το αριστοτελικό παιδί αναπτύσσεται σωματικά και πνευματικά μέσω μιας προόδοζοιητικής και προληπτι­κής αγωγής, προετοιμαζόμενο «προς τας ύστερον διατριβάς (Η 17, 1336a. 28). Προφητικά ο Σταγειρίτης, όπως και στην περίπτωση της συμβολής των μηχανών στην εργασία, συνέ­λαβε την ιδέα της ηθικής οχύρωσης της παιδικής ψυχής, των μελλοντικών πολιτών μέσω της πρόληψης της βλάβης της από ακούσματα και οράματα ανελευθερίας (όπως είναι π.χ. σήμερα ορισμένες πληροφορίες του διαδικτύου, του τύπου κλπ): «εύλογον … απελαύνειν από των ακουσμάτων και οραμάτων ανελευθερίας και τηλικούτους όντας, όλως μεν αισχρολογίαν εκ της πόλεως, ώσπερ άλλο τι, δει τον νομοθέτην εξορίζειν εκ του γαρ ευχερώς λέγειν ο,τι ούν των αι­σχρών γίνεται και το ποιείν σύνεγγυς, μάλιστα μεν ουν εκ των νέων, όπως μήτε λέγωσι μήτε ακούωσι μηδέν τοιούτον» (Η 17, 1136b. 2).

 

Η πρόληψη αναχαιτίζει τη βλάβη της ατομικής ψυχής, όπως η μη παράβλεψη και του μικρού ακόμη σφάλματος εί­ναι σωτήρια για τη λειτουργία της πολιτείας. Έτσι, το δεύ­τερο σημείο αξιοκρατικής θεώρησης αφορά στη. γνώση της χρήσης της αρετής (Ηθ. Νικ. 10, 1179b. 2-4).

 

Το τρίτο συνδέεται με τη δικαιοπραγία (Ηθ. Νικ. Ε, 1511 38a. 19-20), το προς «έτερον» αγαθό της δικαιοσύνης (Ηθ. Νικ. Ε 3, 1130a. 3) -ως της όλης αρετής-, ή ύψιστη έκφραση της οποίας συνιστά για τον Αριστοτέλη απόρριψη της εγω­κεντρικής αφηρημένης ισότητας και επιλογή της ετεροκεντρικής φιλίας: « έοικε δε … περί ταύτα και εν τοις αυτοίς είναι ή τε και φιλία και το δίκαιον. Εν απάση γαρ κοινωνία δοκεί τι δίκαιον είναι, και φιλία δε … καθ’ όσον κοινωνούσιν, επί τοσούτον εστί φιλία, και γαρ το δίκαιον … αύξεσθαι πέφυκεν άμα τη φιλία, ως εν τοις αυτοίς όντα και επί ίσον διήκοντα» (Ηθ. Νικ. Θ 11, 1159b. 25 – 1160a. 8).

 

Η τέταρτη πρόταση αφορά στην ισότητα, η οποία, ενώ ι­σχύει για όλους απέναντι στους νόμους, δεν ισχύει στην πε­ρίπτωση των κατά την αξίαν διαφορών. Στην αριστοτελική αξιοκρατική σύλληψη της ισότητας πρυτανεύει μια ιδέα συ­χνότατα ανεφάρμοστη στη σημερινή αναξιοκρατική και, θα έλεγα, ανοικειοπρακτική πολιτική πραγματικότητα μας η οποία δεν είναι επικεντρωμένη στο είναι αλλά στο έχειν των ανθρώπων και των λαών, στην οικονομική δύναμη που συρρικνώνει τον άνθρωπο και τους λαούς στις οικονομικές λειτουργίες τους συλλαμβάνοντας έτσι την ισότητα με την κατηγορία της ποσότητα: πρόκειται για την ιδέα της ανα­λογικής αμοιβαιότητας, της αντίστοιχης προς την κατ’ αναλογίαν κατανομής των αγαθών, αναλογικής απονομής των αξιωμάτων και των τιμών με βάση την αξία των μετεχό­ντων: «εστί», λέει ο Αριστοτέλης (Ηθ. Νικ. Ε 6, 1131a. 29 – Ε 7, 1131b 11-13), «το δίκαιον ανάλογόν τι … το … ανάλογον μέσον, το δε δίκαιον ανάλογόν. Καλούσιν δε την τοιαύτην αναλογίαν γεωμετρικήν οι μαθηματικοί». Η γεωμετρική α­ναλογία απαιτεί σε κάθε περίπτωση συμμόρφωση με την αξία των προσώπων που έχουν δικαίωμα στη νομή. Έτσι η ισότητα διακρίνεται από τον μηχανιστικό εξισωτισμό (επαγγελλόμενο και σήμερα ακόμη από πολιτικές φατρίες), την τάση απάλειψης των κατ’ αξίαν διαφορών η οποία -σήμερα συχνή σε ανώτατα Ιδρύματα και υπηρεσίες – βλά­πτει την πολιτειακή υγεία με το να αναιρεί την αξιοκρατική πνευματική ιεραρχία ή να μετατρέπεται σε καταδίωξη των κατ’ αξίαν υπερεχόντων, όπως με οξυδέρκεια προείδε ο Α­ριστοτέλης, ενεργώντας με γνώμονα τη διαφύλαξη του ή­θους του πολιτειακού μας βίου:

 

«Εστί δε τα τε πάλαι λεχθέντα το τους υπερέχοντας κολούειν και τους φρονηματίας αναιρείν και μήτε συσσίτια εάν μήτε εταιρίαν μήτε παιδείαν μήτε άλλο μηθέν τοιού­τον…» (Πολ. Ε 11, 1313a. 39-41).

O νεο-Πλατωνισμός του Μαρσίλιο Φιτσίνο, και η Αναγέννηση

«Αν επιτρέπεται να μιλούμε για μια χρυσή εποχή, αυτή ασφαλώς θα είναι εκείνη που γεννά χρυσά πνεύματα! Και το ότι αυτή η εποχή ταυτίζεται με τον αιώνα μας, ποιος μπορεί να το αμφισβητήσει βλέποντας τις θαυμαστές επινοήσεις του» -Μαρσίλιο Φιτσίνο

Τέσσερα μέλη της Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας σε έργο του Ντομένικο Γκιρλαντάγιο. Από αριστερά, Μαρσίλιο Φιτσίνο, μεταφραστής του Πλάτωνα, Χριστόφορος Λαντίνο, μελετητής του Αριστοτέλη, του Πετράρχη και του Δάντη, Αντζελο Πολιτσιάνο, ποιητής, και Τζεντίλε Ντεμπέκι, δάσκαλος του Λαυρεντίου των Μεδίκων 

Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο (Marsilio Ficino 1433-99), υπήρξε Ιταλός φιλόσοφος (νεοπλατωνιστής), του οποίου η επίδραση, ήταν καταλυτική και σήμανε την αρχή της Αναγέννησης της Φλωρεντίας του 15ου αιώνα, και γενικότερα στη δυτική Ευρώπη. Η Αναγέννηση είναι η πρώτη εποχή που διάλεξε το παρελθόν της. Απομακρυνόμενη από το Μεσαίωνα μοιάζει, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Πανόφσκι, με τον επαναστατημένο έφηβο που στρέφεται κατά των γονέων του, αρνείται και ξεχνά ότι τους οφείλει και γυρεύει στήριγμα στους παππούδες του.

Κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα (Αναγέννηση) η Φλωρεντία είχε καταστεί το κέντρο μεγάλων πολιτιστικών και φιλοσοφικών μεταρρυθμίσεων. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό έπαιξε, η επίσκεψη του Γεώργιου Πλήθων Γεμιστού, ο οποίος επισκέφθηκε την πόλη Φλωρεντία, ως αντιπρόσωπος της Βυζαντινής αποστολής στο Συμβούλιο της Φλωρεντίας το 1438/39. Τη στιγμή που το Συμβούλιο της Φλωρεντίας συζητούσε την ένωση της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εκείνη την περίοδο, η πρόταση του Πλήθωνος υπήρξε πολύ ελκυστική για πολλούς Φλωρεντινούς στοχαστές.

Ο Κόζιµο Ντε Μέντιτσι Cosimo de’ Medici ο προστάτης του Φιτσίνο, ο οποίος θεωρούσε τον Πλήθωνα ως «έναν δεύτερο Πλάτωνα» τον γνώρισε στον Ficino. Η διδασκαλία του Πλήθωνα, προκάλεσε τέτοιον ενθουσιασμό για την πλατωνική φιλοσοφία, που ο Μαρσίλιο Φιτσίνο και άλλοι φίλοι του ίδρυσαν στη Φλωρεντία την Πλατωνική Ακαδημία, ένα κέντρο πλατωνικών σπουδών. Εδώ μυήθηκαν στη φιλοσοφία τα πιο τρανταχτά ονόματα: Μποτιτσέλι, ντα Βίντσι, Μακιαβέλι, Μιχαήλ 'Αγγελος, Ραφαήλ, Τιτσιάνο. Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, πίστευε ότι οι αρχαίοι Θεοί των Ελλήνων ήταν αλληγορίες των Θείων δυνάμεων και ότι η βαθιά γνώση του Πλάτωνα μπορούσε να γίνει η βάση της θρησκευτικής ενότητας-ενοποίησης.

Ο Πλήθωνας μετέφερε στον Φιτσίνο την ιδέα ότι το μονοπάτι προς τη γνώση, τη γνώση του Θείου, είχε μακρινή καταγωγή στους παγανιστικούς χρόνους. Ήταν ο πρώτος που γέννησε τη θεωρία μίας «μυστικής», «εσωτερικής» και αιώνιας παράδοσης- σοφίας, η οποία μεταβιβάστηκε δια της μυητικής διαδοχής. Αυτή η θεωρία συνδέθηκε με την έννοια της «αιώνιας φιλοσοφίας».

Το 1471 εκδόθηκε το έργο του Φιτσίνο «ο Ποιμάντωρ», το οποίο άσκησε τεράστια επίδραση στην σκέψη της εποχής, καθώς τα Ερμητικά κείμενα παρέμενα άγνωστα έως τότε. 

Ο Φιτσίνο ήταν κυριολεκτικά άνθρωπος του πνεύµατος, υπό την έννοια ότι το πνεύμα κυβερνούσε τον νου και ο νους το σώµα του. Παρέµενε ανεπηρέαστος και γαλήνιος τόσο σε αντίξοες συνθήκες, όσο και σε ευχάριστες περιστάσεις. Σύμφωνα με τις διδαχές των Ελλήνων φιλοσόφων, πίστευε πως η πειθαρχία του µέτρου ήταν απαραίτητη για την πνευµατική ζωή. Σε όλη του τη ζωή είχε ελάχιστα υλικά αγαθά, τα απαραίτητα. Ακολουθώντας τον Πυθαγόρα, τηρούσε δίαιτα φυτοφαγίας, και συνιστούσε σε όλους να τρώνε φρέσκιες, αµαγείρευτες τροφές και να σηκώνονται νωρίς το πρωί, µια ώρα τουλάχιστον πριν την ανατολή του ήλιου. Πάντα έτρωγε λιτά, αλλά ήθελε να έχει εκλεκτά κρασιά.

H ζωή του ήταν υπόδειγμα πειθαρχίας, λιτότητας και εγκράτειας, χωρίς όµως να φθάνει στην στυγνή, φανατισμένη άρνηση κάθε χαράς της ζωής. Από ό,τι είναι γνωστό, δεν είχε κανένα ερωτικό πάθος, αλλά, όπως λέει ο Corsi, σαν τον Σωκράτη βρισκόταν σχεδόν µόνιµα σε έκσταση αγάπης.

Ο Φιτσίνο θεωρούσε την Πλατωνική φιλοσοφία τον πλέον σημαντικό κρίκο μιας αλυσίδας σκέψης που ξεκινούσε με τα Χαλδαϊκά Λόγια και τα Ερμητικά Συγγράμματα. Η σοφία αυτή πέρασε κατόπιν στην Ελλάδα, μέσω των Ορφικών, για να βρει το απόγειό της στη φιλοσοφία του Πλάτωνα και των Νεοπλατωνικών. Η παράδοση αυτή αποδείκνυε τον αξεδιάλυτο δεσμό φιλοσοφίας και θεολογίας , όπου η πρώτη διευκολύνει τη δεύτερη.

Αναπτύσσοντας την οντολογία του Πλωτίνου, προτείνει ένα πενταπλό σχήμα: Θεός, Αγγελικός Νους, Έλλογη Ψυχή, Ποιότητα, Ύλη. Η κεντρική θέση που εξασφαλίζει στην Ψυχή είναι κομβικής σημασίας, καθώς αυτή ελέγχει την πορεία εμπλοκής με την ύλη από τη μια και την επιστροφή στον Θεό από την άλλη, μέσω των σχέσεων συμπάθειας που διέπουν τον κόσμο.

Όσον αφορά στην αθανασία της ψυχής, ο Φιτσίνο την υπερασπίστηκε εμφατικά, ερμηνεύοντας την Πλατωνική φιλοσοφία με τρόπους φιλικούς προς τον Χριστιανισμό, αποκρούοντας για παράδειγμα τη μετενσάρκωση, την οποία απέδωσε στον Πυθαγόρα. Ο Φιτσίνο χρησιμοποίησε εκτενώς την έννοια του πνεύματος (spiritus), το οποίο επιτρέπει στην άυλη ψυχή να επιδρά στον υλικό κόσμο. Μέσω του πνεύματος προάγεται ο έρωτας, στον οποίο ο Φιτσίνο προσέδωσε τεράστια σημασία. Ο έρωτας είναι επιθυμία του ωραίου και οδηγεί τελικά στον Θεό, ως την πλήρωση της ανθρώπινης φύσης.

Αυτή την χρονική περίοδο, παρατηρήται το φαινόμενο της επιστροφής στα διδάγματα της αρχαιότητας, το οποίο αποκτά οικουμενικές διαστάσεις κατά την περίοδο της ιταλικής Αναγέννησης. Την περίοδο αυτή η Αρχαιότητα παύει να αποτελεί αντικείμενο άψυχης, λόγιας γνώσης ή τυφλού συλλεκτικού πάθους, όπως ήταν ως τότε για τον αριστοκρατικό και τον καλλιεργημένο κόσμο και αναδεικνύεται σε αυτοσκοπό και σε απόλυτο μέτρο. Οι αρχαίοι Έλληνες ξεπέρασαν τη φυσική ομορφιά, καθώς συνέλαβαν με το πνεύμα τους ένα ανώτερο αισθητικό ιδεώδες, γενικό γνώρισμα του οποίου είναι η ευγενική απλότητα και το ήρεμο μεγαλείο, φράση που έμελλε να καταστεί εμβληματική για την κλασική θεωρία της τέχνης, ενώ συνάμα ήταν πολεμική αιχμή κατά του Μπαρόκ. Μίμηση, λοιπόν, των Αρχαίων -πρωτίστως και κυρίως των Ελλήνων- σημαίνει νέα δημιουργία μέσω του πνεύματος της Αρχαιότητας.

Παρόλο που ο όρος Αναγέννηση παραπέμπει συνήθως στις εικαστικές τέχνες, εντούτοις πρόκειται για γενικότερη πνευματική κίνηση που κύριο χαρακτηριστικό της είναι η αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας, οι οποίες είχαν παραμεριστεί κατά το Μεσαίωνα. Το πνεύμα των ανθρώπων απελευθερώνεται τώρα από τη μονομέρεια της θρησκευτικής μεσαιωνικής σκέψης και γίνεται πιο φιλελεύθερο, δημιουργικό και ερευνητικό.

Ο αναγεννησιακός άνθρωπος εμπνέεται από τον αρχαίο κόσμο, στόχος του όμως είναι το μέλλον. Οι επαναστατικές επινοήσεις του σε όλους τους τομείς της επιστήμης, της τέχνης και της τεχνολογίας εισάγουν πανηγυρικά την Ευρώπη στην περιπέτεια του νεότερου πολιτισμού της.

Η αλλαγή της νοοτροπίας που χαρακτηρίζει την Αναγέννηση μαζί με την επίδραση της ανθρωπιστικής κίνησης καθόρισαν το καλλιτεχνικό ιδανικό της εποχής. Στο Μεσαίωνα η τέχνη ήταν σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτική. Με την Αναγέννηση παραμερίστηκε ο γοτθικός ρυθμός που κυριαρχούσε στη δεύτερη μεσαιωνική περίοδο και η αρχιτεκτονική άρχισε να επηρεάζεται από τον πρωτοχριστιανικό, το ρομαντικό και το βυζαντινό ρυθμό, περισσότερο όμως από την αρχαία ελληνική παράδοση. Ολόκληρη, λοιπόν, η περίοδος της Αναγέννησης σφραγίζεται από την αρχαιολατρία και, έχοντας ως εφαλτήριο την αρχαία τέχνη και τους ανυπέρβλητους καλλιτέχνες της, οικοδομεί τη νέα εποχή στην καλλιτεχνική δημιουργία.

Συμβαίνει στο Σύμπαν Κάθε Φορά που Ερωτεύονται Δύο Άνθρωποι

Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν.

'Η, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του. Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν.

'Η, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova.

Έτσι, από την άποψη της ουσίας ο έρωτας και ο θάνατος δεν είναι απλώς στοιχεία υποβάθρου. Δεν είναι δύο απλές καταθέσεις της ενόργανης ζωής. Πιο πλατιά, και πιο μακρυά, και πιο βαθιά, ο έρωτας και ο θάνατος είναι δύο πανεπίσκοποι νόμοι ανάμεσα στους οποίους ξεδιπλώνεται η διαλεκτική του σύμπαντος.

Το δραστικό προτσές δηλαδή ολόκληρης της ανόργανης και της ενόργανης ύλης. Είναι το Α και το ω του σύμπαντος κόσμου και του σύμπαντος θεού. Είναι το είναι και το μηδέν του όντος. Τα δύο μισά και αδελφά συστατικά του. Έξω από τον έρωτα και το θάνατο πρωταρχικό δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Αλλά ούτε είναι και νοητό να υπάρχει.

Τα ενενήντα δύο στοιχεία της ύλης εγίνανε, για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο. Και οι τέσσερες θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, ηλεκτρομαγνητική, ασθενής, ισχυρή, βαρυτική, λειτουργούν για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο.

Όλα τα όντα, τα φαινόμενα, και οι δράσεις του κόσμου είναι εκφράσεις, σαρκώσεις, μερικότητες, συντελεσμοί, εντελέχειες του έρωτα και του θανάτου. Γι αυτό ο έρωτας και ο θάνατος είναι αδελφοί και ομοιότητες, είναι συμπληρώματα, και οι δύο όψεις του ιδίου προσώπου.

Δημήτρης Λιαντίνης

Τρεις αληθινοί κανόνες της ζωής

Οι αληθινοί κανόνες της ζωής δεν βασίζονται στον ποινικό κώδικα, τους οικογενειακούς κανόνες ή στους σημερινούς γκουρού που προσπαθούν να σας πείσουν για το πώς να είστε ευτυχισμένοι.

Οι κανόνες της ζωής γνωστοποιούνται όταν, σιγά σιγά, μαθαίνετε πού βρίσκονται τα όρια, αναπτύσσετε την αίσθηση του σεβασμού και της συνύπαρξης, και στη μαγεία που σας επιτρέπει να ζήσετε καλά μια ζωή σε αρμονία με τoυς άλλους.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μαθαίνονται από τα βιβλία: τα ανακαλύπτετε κάνοντας λάθη, μέσα από την παρατήρηση και το συμπέρασμα και την αλληλεπίδραση με άλλους. Στο τέλος βρίσκετε την ευτυχία, αλλά χωρίς αμφιβολία έχετε γνωρίσει και πόνο.

Ο Μάριο Μπενεντέτι είπε σ’ ένα από τα ποιήματά του ότι μπορείτε να παραπονεθείτε για οτιδήποτε, ότι τα βάσανα συμβαίνουν επειδή όλα τα τριαντάφυλλα έχουν αγκάθια και μια καταιγίδα μπορεί να συμβεί μια οποιαδήποτε μέρα.

Αν επικεντρωθείτε στο «βάσανα», θα βασανιστείτε εγγυημένα. Κάποιες φορές όμως αρκεί να έχετε μια ταπεινή καρδιά και να ευχαριστείτε για το γεγονός ότι είστε ζωντανοί παρόλο που το τριαντάφυλλο έχει τ’ αγκάθια του. Στο κάτω κάτω, αυτό το κάνει και όμορφο.

Γι’ αυτό πρέπει να καταλάβετε πως η ισορροπία της καθημερινής σας ζωής βρίσκεται στη συμπεριφορά και στους κανόνες της ζωής που επιβάλλετε στον εαυτό σας, για να γίνετε λίγο περισσότερο ευτυχισμένοι.

Σήμερα σας παροτρύνουμε να επικεντρωθείτε σε αυτές τις πτυχές, με την ελπίδα πως θα σας βοηθήσουν.

1. Οι κανόνες της ζωής: ζήστε χωρίς να προσποιείστε

Ο πρώτος από τους κανόνες της ζωής είναι να μάθετε να ζείτε χωρίς να προσποιείστε. Αν το σκεφτείτε, ο κόσμος σας είναι ήδη γεμάτος ψεύτικες μάσκες. Πολλές απ’ αυτές, τα είδωλα που χρησιμοποιεί η βιομηχανία της διαφήμισης για να επηρεάσει τις καθημερινές σας δραστηριότητες.

• Ο κόσμος της διαφήμισης, της μόδας και της τηλεόρασης βασίζεται σ’ αυτές τις ψεύτικες συμπεριφορές, τις οποίες πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να μιμηθούν ή να κατακτήσουν.
• Και τι είναι αυτό που δεν βλέπετε και πολύ συχνά στο άμεσο περιβάλλον σας; Αυθεντικότητα.

Η αυθεντικότητα είναι αυτή η ταπεινή συμπεριφορά όπου τίποτε δεν αναζητείται ή προσποιείται, απλώς εκφράζετε τον εαυτό σας όπως είστε, αυτό είναι κάτι στο οποίο δεν επενδύουν πολλοί άνθρωποι.

Αυτή η ανάγκη καμουφλαρίσματος του εαυτού μας, ωθείται από μία σειρά ψυχολογικών διεργασιών τις οποίες είναι αναγκαίο να μπορείτε ν’ αναγνωρίζετε:

• Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και το αίσθημα της ανασφάλειας ότι δεν είστε αποδεκτοί αν δείξετε ποιοι πραγματικά είστε.
• Η ανάγκη της επιβεβαίωσης. Οι ψεύτικες συμπεριφορές και η υποκρισία σας κάνουν να πιστεύετε πως μ’ αυτόν τον τρόπο σας αποδέχεται η κοινωνία.
• Η υποκρισία κρύβει επίσης και μία προσωπικότητα που αναζητά προσοχή (αν με εκλάβεις ως καλό άνθρωπο, θα κερδίσω την εμπιστοσύνη σου και θα πάρω κάτι από σένα).

 

2. Οι κανόνες της ζωής: αγαπήστε χωρίς εξάρτηση

Μία άλλη διάσταση που ανακαλύπτουν οι περισσότεροι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, είναι ότι η αγάπη δεν σημαίνει τίποτα αν είναι βασισμένη στην εξάρτηση.

 

Λίγες διαστάσεις απαιτούν τόση εκφραστικότητα, ελευθερία, αυθεντικότητα και χαρακτήρα όσο η αγάπη.

• Αν η σχέση σας χαρακτηρίζεται από εξάρτηση απ’ τον σύντροφό σας, στο βαθμό του να παραπλανείτε τον εαυτό σας και να γίνεστε σκιά εκείνου που αγαπάτε, σταδιακά θα σας αποδυναμώσει σε σημείο απόγνωσης.
• Η εξάρτηση στην αγάπη δημιουργεί δυστυχία, και τελικά, θα εμφανιστεί η κατάθλιψη.
• Λίγοι κανόνες της ζωής είναι τόσο σοφοί όσο εκείνοι που σας συμβουλεύουν ν’ αγαπάτε πρώτα τον εαυτό σας.
• Στη σημερινή κοινωνία, ωστόσο, ακόμη και στην οικογένειά σας, μας υπενθυμίζουν συνεχώς ότι η αγάπη αξίζει τα πάντα, και αν στ’ αλήθεια αγαπάτε κάποιον θα τα δώσετε όλα μέχρι την τελευταία σας αναπνοή.
• Παρόλο που είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη αγάπης, αυτό που δε μπορείτε να κάνετε ποτέ είναι ν’ αποκηρύξετε τον αληθινό σας εαυτό. Ακόμα και αν είναι το παιδί ή ο σύντροφός σας.

Αρχικά αυτό συμβαίνει επειδή η «παράδοση» του εαυτού σας, δεν σημαίνει πως πρέπει να δίνετε τον καλύτερό σας εαυτό σ’ εκείνους που αγαπάτε. Κάποιος με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν έχει το μέτρο της ζωτικότητας, των ψυχικών και συναισθηματικών του ενεργειών.

Να δημιουργείτε αγάπη, μην υποτάσσεστε από αυτή. Να είστε ο αρχιτέκτονας μια υγιούς σχέσης, όχι απλά ένας εξαρτημένος.

3. Οι κανόνες της ζωής: μιλήστε χωρίς να προσβάλλετε

Ο Έρικ Μπερν ήταν ο πατέρας της «Συναλλαγματικής Ανάλυσης.»
Αυτή η ψυχολογική προσέγγιση μας διδάσκει πως χτίζουμε επίσης την ταυτότητά μας και την αυτοεκτίμησή μας, βασιζόμενοι στις συναισθηματικές και κοινωνικές συναλλαγές και ανταλλαγές τις οποίες παίρνουμε από άλλους, οι οποίοι μας εκπαιδεύουν και αλληλεπιδρούν με εμάς καθημερινά.

• Όταν «φορτίζετε» τις λέξεις σας με κρυμμένες προσβολές, ειρωνεία, ή περιφρόνηση προκαλείτε αυτό που ο Έρικ Μπερν ορίζει ως αρνητική συναισθηματική παρενόχληση.
• Αυτό το είδος «παρενόχλησης» μέσω της επικοινωνίας μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ότι ένα χτύπημα ή μια φυσική επίθεση. Είναι μια προσωπική παραβίαση την οποία οι άνθρωποι κάποιες φορές κάνουν χωρίς να το συνειδητοποιούν.
• Υπάρχουν άνθρωποι που φωνάζουν αντί να μιλάνε. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν συνηθίσει να μισούν, που αστειεύονται σκεπτόμενοι ότι ενώ τα λόγια είναι αστεία, το μόνο που καταφέρνουν είναι να προκαλούν πόνο.

Είναι σημαντικό να προσέχετε πώς μιλάτε, τον τόνο σας και να επιλέγετε τις λέξεις σοφά ώστε το συναισθηματικό σας άγγιγμα να είναι πάντα θετικό.

Με αυτόν τον τρόπο επενδύετε στην συνύπαρξη και τον σεβασμό προς τους άλλους.

Στάσιμος μένει μόνο εκείνος που φοβάται το επόμενο βήμα

Λοιπόν, τι έγινε και έμεινες στάσιμος;
Πού κόλλησες και γιατί κόλλησες;
Τι είσαι δένδρο για να μην μπορείς να κουνηθείς; Ανοησίες!
Στάσιμος μένει μόνο όποιος δεν θέλει να κάνει κάτι. Όποιος φοβάται το επόμενο βήμα. Όποιος φοβάται την αποτυχία.

Για κάτσε μισό λεπτό, γιατί να είναι αποτυχία;
Γιατί πρέπει πρώτα να σκεφτόμαστε αρνητικά; Γιατί να μας καταδικάζουμε προτού καν να προσπαθήσουμε;
Γιατί πρέπει να είμαστε εραστές της «αδράνειας»;

Ακόμα και κάποια δένδρα μετακινούνται. Ναι κάποια είναι τυχερά και τους κάνουν μεταφύτεψη.
Αστείο ακούγεται, μα για φαντάσου, μπορεί για ένα εκατοστό να μην είναι στην ίδια θέση που ήταν πριν. Μαγικό. Ακόμα και αυτά τα καταφέρνουν.
Ενώ εσύ που μπορείς να κάνεις χιλιάδες βήματα, φοβάσαι το ένα!
Και απλά μαραζώνεις, χάνεις το χρώμα σου, τα όνειρά σου καίγονται μπροστά σου, μαζί τους και εσύ! Οι επιθυμίες σου δεν τολμούν να γίνουν παράσταση στο μυαλό σου, γιατί προτού καν δημιουργηθούν, προτού ολοκληρωθούν, προτού καν παίξουν το ρόλο τους, σαν σε οντισιόν, εσύ τις απορρίπτεις. Σκληρός σκηνοθέτης είσαι.
Μόνο που η ζωή δεν βγαίνει έτσι.

Η Erica Jong είχε πει «Το πρόβλημα είναι ότι αν δεν ρισκάρεις τίποτε, τότε ρισκάρεις πολύ περισσότερα.» Και είναι αλήθεια.
Ρισκάρεις να χάσεις ότι ποθείς, επιθυμείς, λαχταράς, ονειρεύεσαι, αγαπάς, από το φόβο μήπως και πέσεις.
Και μικρός έπεφτες όταν έπαιζες κυνηγητό, μα δεν νομίζω επειδή πόνεσες να μην έπαιξες ποτέ ξανά. Έκλαιγες λίγο, αλλά συνέχιζες.

Η ζωή λοιπόν είναι σαν το κυνηγητό. Θα πέσεις αρκετές φορές. Θα πονέσεις κάποιες από αυτές, άλλες πάλι μόνο θα γρατζουνιστείς, κάποιες θα σου αφήσουν σημάδι, ίσως σε κάποιες γελάσεις από την τούμπα σου και άλλες θα σε κάνουν πιο δυνατό! Μα κανένας δεν σου είπε πως αν πέσεις δεν μπορείς να ξανασηκωθείς. Δεν υπάρχει τέτοιος κανόνας.
Ο κανόνας είναι ένας! “Όσες φορές και αν πέσεις, πρέπει –και ναι εδώ η λέξη πρέπει είναι υποχρεωτική να μπει- να σηκωθείς!”

Τόλμα κάνε το βήμα. Είναι τρομακτικό να ζεις μέσα σε μια γυάλα, επειδή δεν θέλεις να τραυματιστείς. Δεν καταλαβαίνεις πως έτσι τραυματίζεσαι περισσότερο;
Τόλμα! Κάψε τους φόβους σου, ότι σε κρατάει πίσω, όχι τα όνειρά σου! Γιατί θα ξυπνήσεις μια μέρα και θα συνηδητοποιήσεις πως η ζωή πέρασε και εσύ δεν της άνοιξες ποτέ την πόρτα. Ποτέ δεν την έζησες! Ποτέ δεν την ένιωσες! Θα ξυπνήσεις μία μέρα και θα είναι αργά!
Τόλμα.
Είναι ένα βήμα. Κάψε την αδράνεια. Όχι τη ζωή σου!
Τόλμα!

Αλλάζω, δεν σημαίνει πως επιδιώκω να είμαι αποδεκτός από τον καθένα

Αλλάζω, δε σημαίνει πως επιδιώκω να γίνομαι αποδεκτός από τον καθένα.

Αλλάζω σημαίνει πως επιλέγω ν’ ακολουθήσω έναν νέο δρόμο, διαφορετικό από αυτόν που ακολουθούσα στο παρελθόν, έναν δρόμο που με κάνει να αισθάνομαι πιότερο ιδανικός για εμένα.

Έναν δρόμο, που μου επιτρέπει με “λιγότερα” να κατακτώ τα “περισσότερα” που προτιμώ και επιλέγω.

Με συνοδοιπόρους που προτίθενται να συνδέσουν το ταξίδι τους με το δικό μου,
ώστε να το κάνουν καλύτερο.

Ανθρώπους που προτίθεμαι να αποδεχτώ τις δικές τους αλλαγές και να τις προσαρμόσω αρμονικά με τις δικές μου, ώστε να κάνω το ταξίδι τους καλύτερο.

Αλλάζω, σημαίνει ανανεώνομαι. Εξελίσσομαι.

Αναγνωρίζω παλαιά μου ελαττώματα και προσπαθώ να τα αποστερήσω απ’ τον “νέο” εαυτό.

Σαφώς, ριζικά και απόλυτα δεν αλλάζει κανείς.

Χρησιμοποιώντας όμως τα ίδια θεμέλια, δύνασαι να δημιουργήσεις ένα νέο “ανάκτορο” βαθύτερα σθεναρό απ’ το παλιό.

Ας μη ξεχνάμε, λοιπόν, πως σύμφωνα και με το Σωκράτη “το μυστικό της αλλαγής, δεν έγκειται στο να “πολεμήσεις” το παλιό, αλλά να επικεντρώσεις όλη σου την ενέργεια στο νέο.”

Πλέον δεν θυμώνω – απλά ακούω

Δεν πρέπει να αφήνετε τη συμπεριφορά των άλλων να καθορίζει τη ζωή σας. Εσείς είστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματά σας και θα πρέπει να μάθετε πρώτα να ακούτε και μετά να αντιδράτε.

Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό και σχεδόν καθημερινό συναίσθημα. Είναι κοινό στους ενήλικες αλλά πάνω από όλα στα μικρά παιδιά που δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να ακούσουν.

Δεν πρέπει να βλέπετε αυτό το συναίσθημα με απόλυτα αρνητικό τρόπο. Όλοι θυμώνουμε, όλοι γεμίζουμε με οργή σε καταστάσεις που θεωρούμε άδικες. Επιπλέον, είναι απολύτως φυσιολογικό και μας επιτρέπει να αντιδράμε σε οτιδήποτε δεν επιτρέπεται, σε οτιδήποτε μας πληγώνει.

Ωστόσο, ο θυμός θα πρέπει να είναι συγκεκριμένος και περιορισμένος. Θα πρέπει να θεωρείται σαν ένας διακόπτης, σαν κάτι που ενεργοποιείται στον εγκέφαλό σας. Σας προειδοποιεί ότι κάποια πτυχή του περιβάλλοντός σας θα πρέπει να σας ανησυχεί και ότι πρέπει να πάρετε μια απόφαση.

Αν αφήσετε αυτό το συναίσθημα να σας ελέγχει, θα εμπέσετε σε ένα παράλογο ξέσπασμα, φωνάζοντας και πιθανότατα κάνοντας πράγματα που αργότερα θα μετανιώσετε. Ο θυμός θα πρέπει να παρακολουθείται και αργότερα να ελέγχεται για να μπορέσετε να έχετε την κατάλληλη αντίδραση.

Στο σημερινό άρθρο, σας ενθαρρύνουμε να μελετήσετε σε βάθος αυτό το κοινό συναίσθημα που μερικές φορές δεν μπορούμε να το αναγνωρίσουμε.

Προσπαθήστε να γνωρίσετε καλύτερα το θυμό σας για να αντιδράτε καλύτερα στο περιβάλλον σας.

Ένας από τους πιο δημοφιλείς ειδικούς στο θυμό και στην αντίσταση είναι χωρίς αμφιβολία ο Eckhart Tolle. Αυτός ο θετικιστικός ψυχολόγος και εκπρόσωπος των πιο πνευματικών πτυχών της επιστήμης της συμπεριφοράς παρουσιάζει μια πολύ ιδιαίτερη προοπτική αυτού του ψυχολογικού κατασκευάσματος.

Ο θυμός είναι ένα πανίσχυρο, αρνητικό και καθηλωτικό συναίσθημα. Ο θυμός που είναι ανεξέλεγκτος και τον αφήνετε να δραπετεύει ανά πάσα στιγμή, πλημμυρίζει το μυαλό σας με αρνητικές σκέψεις.

Πλέον δεν υπάρχουν λόγοι αλλά ούτε και τα ισορροπημένα και λογικά μέρη σας αλλά αυτό το έντονο και αρνητικό συναίσθημα.

Μια πτυχή που πρέπει να λάβετε υπόψη σας και την οποία ο Eckhart Tolle αναφέρει είναι ότι μερικές φορές είστε θυμωμένοι με κάτι χωρίς καν να το έχετε αντιληφθεί.

Σύντομα αυτό το συναίσθημα αρνητικότητας θα εισχωρήσει σε άλλους τομείς της ζωής σας σε σημείο που θα σας κυριεύσει η απαισιοδοξία.

Ο θυμός μπορεί επίσης να μεταδοθεί και να εξαπλωθεί σαν μια αποπνικτική ενέργεια που δημιουργεί απόσταση και δυσφορία γύρω σας. Είναι πολύ δυσάρεστη κατάσταση.

Τώρα, θα σας δείξουμε πώς να επιλύσετε αυτή τη δυσφορία, αυτή την έλλειψη αρμονίας με τον εαυτό σας και το περιβάλλον σας.

Θα σας δώσουμε ένα παράδειγμα. Φανταστείτε ότι είχατε μια άσχημη μέρα στη δουλειά. Κάποιος συνάδελφος στο γραφείο έχει δημιουργήσει ένα τοξικό περιβάλλον γεμάτο με αβάσιμες φήμες και κριτική που σας πληγώνει και αυτό σας ενοχλεί.

Εσείς, ως πρωταγωνιστές, συγκεντρώνετε ένα μεγάλο ποσοστό θυμού, αισθάνεστε κουρασμένοι και εκδηλώνετε αρνητικότητα στο σπίτι και στην οικογένειά σας. Κάθε γεγονός πυροδοτεί μια δυσανάλογη αντίδραση.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι αυτό το εσωτερικό συναίσθημα, αυτή η δυσφορία και αυτό το κακό συναίσθημα είναι κάτι που δημιουργείται στο περιβάλλον σας.

Ένα αρνητικό συναίσθημα όχι μόνο δημιουργεί αρνητικές σκέψεις αλλά και ακατάλληλη συμπεριφορά. Θα πρέπει να μάθετε πώς να το βλέπετε, πώς να αντιλαμβάνεστε ότι γίνεται μια μάχη μέσα σας.

Πώς να ακούτε και να ενεργείτε αργότερα
Ήδη γνωρίζετε τι σας συμβαίνει και τι προκαλείται γύρω σας. Το επίκεντρο αυτού του προβλήματος δεν πρέπει να είναι στο σπίτι αλλά ούτε και στη δουλειά σας: είναι στο μυαλό σας.

Μερικές φορές δεν μπορείτε να αλλάξετε τη συμπεριφορά ενός ατόμου ή μιας ομάδας ανθρώπων. Σε αυτή την περίπτωση, ο συνάδελφος δεν πρόκειται να αλλάξει. Η προσωπικότητά του είναι αυτή που είναι. Πάντα ήταν επικριτικός και διέδιδε φήμες.

Όταν δεν μπορείτε να αλλάξετε οτιδήποτε αρνητικό στο περιβάλλον σας τότε πρέπει εσείς να αλλάξετε τον τρόπο που επηρεάζει τα συναισθήματά σας.

Δεν χρειάζεται να μην δώσετε τη σημασία που του αναλογεί αλλά ούτε και να κάνετε σαν να μην σας επηρεάζει τίποτα. Προσπαθήστε να ασκήσετε λίγο «έλεγχο». Εξουδετερώστε τα αρνητικά συναισθήματά σας ώστε να μην σας κυριαρχούν και μετατρέπουν τη ζωή σας σε μια αληθινή κόλαση.

Οτιδήποτε σας ελέγχει, σας αιχμαλωτίζει και αφαιρεί την ποιότητα ζωής σας. Αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψετε να συμβεί.

Θα πρέπει να ηρεμήσετε το θυμό σας και να είστε δυναμικοί, ειρηνικοί και ισορροπημένοι. Να πείτε στον εαυτό σας ότι αυτή η συμπεριφορά είναι ανάρμοστη. Επειδή ένα άτομο είναι ικανό να ρυθμίζει τα συναισθήματά του δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αντιδράσει.

Εφόσον ξεκαθαρίσετε στην πηγή του θυμού και του πόνου σας ότι η συμπεριφορά τους δεν είναι σωστή, μπορείτε να εξορθολογήσετε όλα τα αρνητικά συναισθήματα που παραμένουν μέσα σας.

Οι επικρίσεις αυτές δεν ισχύουν για μένα επειδή δεν με καθορίζουν. Αυτές οι προσβολές δεν με πληγώνουν: ξέρω ποιος είμαι, προστατεύω την αυτοεκτίμησή μου.

Ό,τι και αν σκέφτεται ένα άτομο για μένα, είναι δική του άποψη. Είναι μέρος του δικού του κόσμου, στη συγκεκριμένη και περιορισμένη σφαίρα αλλά αυτή δεν μπορεί να καθορίσει αυτός που είμαι στον κόσμο μου. Γι’ αυτό θα συνεχίσω να απενεργοποιώ όλο το θυμό και τα αρνητικά συναισθήματά μου. Είμαι ελεύθερος.

Ο θυμός θρέφει τα αρνητικά συναισθήματα, τα ελέγχει και τα διαχειρίζεται. Μην ξεχνάτε ότι αυτές οι στρατηγικές ταιριάζουν επίσης για τα μικρά παιδιά.

Όσο πιο σύντομα μάθετε να αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματά τους, τόσο το καλύτερο. Διδάξτε τους πώς να μάθουν μόνο να ακούν, να παραμένουν ήρεμα και να μένουν δυνατά.

Λευκοί Νάνοι: Το τελευταίο Φως πριν το Αιώνιο Σκοτάδι

Οι άνθρωποι μπορούν να επιβιώσουν σε αυτό το σύμπαν για όσο έχουν μια πηγή ενέργειας. Δυστυχώς το σύμπαν θα πεθάνει. Θα συμβεί σιγά σιγά κατά την διάρκεια πολλών δισεκατομμυρίων ετών αλλά θα συμβεί…

Σε μια παγκόσμια κλίμακα χρόνου, αστέρες όπως ο ήλιος μας θα εξαφανιστούν σε χρόνο μηδέν! Ευτυχώς από ανθρώπινη σκοπιά θα υπάρχουν μέρη που θα υπάρχουν σχεδόν πάντα. Τα πτώματα των νεκρών αστέρων… Οι λευκοί νάνοι… Θα μπορούσαν να αποτελούν την τελευταία κατοικία της ανθρωπότητας λίγο πριν από τον θάνατο του σύμπαντος.

Τι είναι όμως αυτά τα παράξενα πράγματα και τι συμβαίνει όταν τελικά πεθάνουν;

Το μέγεθος της ζωής των αστέρων διαφέρει δραστικά, ανάλογα με το πόσο μεγάλα είναι. Για παράδειγμα πολλοί αστέρες καίγονται πολύ γρήγορα, πεθαίνοντας πολύ βίαια ως σούπερνοβα μερικά εκατομμύρια χρόνια από την γέννηση τους. Αλλά αυτά αποτελούν εξαίρεση. Το 97% όλων των αστέρων θα τελειώσουν την ύπαρξη τους ως λευκοί νάνοι.

Υπάρχουν όμως δύο τρόποι για να γίνει αυτό: Μικρά αστέρια οι λεγόμενοι κόκκινοι νάνοι καίγονται σε τρισεκατομμύρια χρόνια ως ότου τελικά μετατραπούν σε λευκούς νάνους.

Πάντως μεσαίου μεγέθους αστέρια όπως ο ήλιος μας είναι πιο ενδιαφέροντα…

Φανταστείτε τον ήλιο σαν μια τεράστια χύτρα ταχύτητας που συντήκει υδρογόνο στον πυρήνα του ηλίου μέσω της βαρύτητας της. Η σύντηξη των στοιχείων απελευθερώνει ακραίες ποσότητες ενέργειας, που ωθούν προς τα έξω και σταθεροποιούν το αστέρι κρατώντας το σε μια λεπτή ισορροπία. Όταν ο ήλιος μεγαλώσει σε ηλικία, το υδρογόνο στον πυρήνα του θα έχει εξαντληθεί, και ο ήλιος θα αρχίσει να καίει το ήλιο σε βαρύτερα στοιχεία. Ενώ το κάνει αυτό, θα αποβάλλει τα εξωτερικά του στρώματα. Όταν η διαδικασία αυτή τελειώσει, περισσότερο από την μάζα του ήλιου θα χαθεί στο διάστημα ως ένα θεαματικό πλανητικό νεφέλωμα μήκους εκατομμυρίων χιλιόμετρων!

Αυτό που θα απομείνει είναι ο προηγούμενος πυρήνας του: Ένας λευκός νάνος γεννιέται, δηλαδή το κουφάρι ενός αστέρα. Ενώ ο παλαιός εαυτός του ήταν 100 φορές την διάμετρο του, τώρα είναι μόνο περίπου τόσο μεγάλος όσο η Γη, αλλά ακόμα με περίπου το μισό της αρχικής του μάζας. Αυτό σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά πυκνός, ένα κουταλάκι του γλυκού λευκού νάνου είναι περίπου τόσο ογκώδες όσο ένα αυτοκίνητο. Η βαρύτητα της επιφάνειας του είναι πάνω 100.000 φορές μεγαλύτερη από της Γης! Αν προσπαθήσετε λοιπόν να προσγειωθείτε σε αυτόν θα είχατε αμέσως συμπιεστεί σε έναν αχνίζων βούρκο.

Η ζωή γύρω από έναν λευκό νάνο είναι πολύ απίθανη αλλά όχι αδύνατη. Οι περισσότεροι από αυτούς που υπάρχουν τώρα ήταν πρώην αστέρια που τελικά έχασαν την ζωή τους, το οποίο κατέστρεψε όποιους πλανήτες είχαν κάποτε. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό…

Αφότου είναι τόσο μικροί, ένας πλανήτης θα πρέπει να περιστρέφεται γύρω τους περίπου 75 φορές πιο κοντά από ότι η Γη στον Ήλιο για να έχουν νερό σε υγρή μορφή. Αυτή λοιπόν η εγγύτητα έχει κάποια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:

Πρώτα από όλα θα κλείδωνε παλιρροιακά τον πλανήτη δίνοντας του μόνιμη μέρα και μόνιμη νύχτα. Στις άκρες των ζωνών ημέρας και νύχτας, η ζωή θα μπορούσε να είναι δυνατή. Αλλά οι λευκοί νάνοι έχουν μία πολύ σταθερή παραγωγή ενέργειας οπότε μπορούν στην πραγματικότητα να είναι ασφαλέστεροι ώστε να ζούμε γύρω τους σε αντίθεση με πολλούς ερυθρούς νάνους. Αυτό εξακολουθεί βέβαια να είναι μια θεωρία στο σημείο που βρίσκεται η σημερινή επιστήμη, αλλά αν μπορούσαμε να βρούμε το λευκό νάνο με τις κατάλληλες συνθήκες για να εγκατασταθούμε γύρω του, θα μπορούσαμε να έχουμε ένα σπίτι για πολλά δισεκατομμύρια χρόνια! Το ερώτημα που μας προβληματίζει είναι γιατί λάμπουν περισσότερο σε σχέση με τα άλλα είδη αστέρων…

Οι λευκοί νάνοι είναι πολύ, πάρα πολύ θερμότεροι ως και 40 φορές θερμότεροι από τον Ήλιο μας γι' αυτό κατατάσσονται μεταξύ των πιο καυτών αντικειμένων στο σύμπαν! Αλλά δεν είναι απίστευτα ενεργοί.

Όλη η θερμότητα στο εσωτερικό τους είναι παγιδευμένη και δεν έχει πουθενά να πάει. Μόνο στο εξωτερικό του στρώμα μπορεί να διαφύγει στο διάστημα. Αλλά το διάστημα είναι ως επί το πλείστον άδειο οπότε η θερμότητα δεν μπορεί να μεταφερθεί μέσω αγωγιμότητας.

Ο μόνος τρόπος με τον οποίο η ενέργεια μπορεί να ξεφύγει είναι μέσω της ακτινοβολίας. Αυτό είναι τόσο ανεπαρκές ώστε οι λευκοί νάνοι θα κάνουν τρισεκατομμύρια χρόνια για να ψυχθούν, το οποίο μπορεί να τους κάνει το τελευταίο καταφύγιο της ανθρωπότητας. Μπορεί να αποτελούν την τελευταία πηγή φωτός και ενέργειας σε ένα ετοιμοθάνατο σύμπαν…

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις οι λευκοί νάνοι θα μπορούν να λάμπουν ως και 100 δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων χρόνια, 10 δισεκατομμύρια φορές περισσότερο από όσο έχει υπάρξει το σύμπαν ως τώρα! Τόσο μακριά μέσα στο μέλλον όπου κανένα από τα κανονικά αστέρια δεν θα λάμπει πια, οι γαλαξίες θα έχουν εξατμιστεί και μόνο τότε ο πρώτος λευκός νάνος θα μετατραπεί στον πρώτο μαύρο νάνο. Όταν θα συμβεί αυτό η τελευταία ελπίδα για τη ζωή θα πεθάνει. Οι μαύροι νάνοι θα είναι ανενεργές σφαίρες χωρίς καθόλου ενέργεια που να μπορούν να αποδώσουν, ακόμα αρκετά ογκώδη όμως για να σας σκοτώσουν αν πλησιάσετε κοντά! Τόσο ψυχροί που θα είναι κοντά στην πιο κρύα δυνατή θερμοκρασία στο σύμπαν τόσο σκοτεινοί που πρακτικά θα είναι αόρατοι!

Το σύμπαν λοιπόν θα εισέλθει στο τελευταίο του στάδιο το θερμικό θάνατο το οποίο θα αφήσει το σύμπαν αγνώριστο, ένα απόλυτα σκοτεινό και κρύο νεκροταφείο με μαύρες τρύπες και μαύρους νάνους διασκορπισμένους σε τρισεκατομμύρια έτη φωτός. Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι θα συμβεί με τους μαύρους νάνους στο τέλος.

Εάν το πρωτόνιο, ένα από τα θεμελιώδη τμήματα των ατόμων έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής, οι μαύροι νάνοι θα εξατμιστούν αργά σε τρισεκατομμύρια χρόνια. Αν το πρωτόνιο δεν αποσυντίθεται, οι μαύροι νάνοι θα μετατραπούν κατά πάσα πιθανότητα σε σφαίρες καθαρού σιδήρου, σε ένα χρονικό διάστημα τόσο αισχρά γιγαντιαίο όπου είναι εντάξει άμα το αποκαλέσουμε για πάντα. Αυτές οι σφαίρες σιδήρου στην συνέχεια θα ταξιδεύουν εντελώς μόνες τους μέσα σε ένα σκοτεινό σύμπαν.

Τίποτα νέο δεν θα συμβεί πια. Για πάντα! Αυτό ίσως να ακούγεται κάπως μελαγχολικό, είναι τόσο μακριά από εμάς που μπορεί απλά να μην συμβεί και ποτέ…

Η Αλήθεια και η φύση της σκέψης

Η Πραγματικότητα μπορεί να Βιωθεί μόνο με την Άμεση Επαφή με αυτό που συμβαίνει, στο Απόλυτο Παρόν, Εδώ, Τώρα, κι όχι μέσα από άλλες γνωστικές διαδικασίες, όπως η σκέψη ή η έμμεση πληροφόρηση. Η σκέψη δεν αποτελεί άμεση γνωστική διαδικασία, δεν είναι άμεση επαφή με το πραγματικό που είναι και το αληθινό. Η σκέψη είναι μια έμμεση διαδικασία που συλλαμβάνει κι εκφράζει ένα «νόημα» για την πραγματικότητα και τα πράγματα. Το «νόημα» που εκφράζεται αποκτά περιεχόμενο κι αξία όχι από αυτό το ίδιο που «λέγεται» αλλά από την συσχέτισή του με αυτό στο οποίο αναφέρεται, με το «αντικείμενο». Ολόκληρη η σκέψη, κάθε σκέψη, κάθε νοητική σύλληψη-έκφραση, έχει αυτόν τον έμμεσο χαρακτήρα αφού μιλά για ένα αντικείμενο που είναι «μακριά», απέναντι.

Η σκέψη, από την φύση της, σαν αναπαραστατική διαδικασία, δεν ενώνει με το αντικείμενο αλλά απλά αναφέρεται σε αυτό, «μιλά» για αυτό, και δεν μπορεί ποτέ να ξεπεράσει αυτό το χάσμα, δεν μπορεί ποτέ να γίνει άμεση γνώση, επαφή με το πραγματικό, που είναι βιωματική εμπειρία του πράγματος. Αυτό σημαίνει ότι όταν σκεφτόμαστε βρισκόμαστε στην αναπαραστατική τεχνητή πραγματικότητα της σκέψης κι όχι στην ζωντανή πραγματικότητα. Ό,τι κι αν συλλάβουμε με την σκέψη, την Αλήθεια, την Πραγματικότητα, θα μένει πάντα διαχωρισμένο από εμάς, δεν μπορούμε να το βιώσουμε με αυτόν τον τρόπο (όχι με την σκέψη), γιατί αυτό που συλλαμβάνουμε είναι η εικόνα, το «νόημα», όχι το πραγματικό.

Η λειτουργία της διανόησης, της σκέψης, μπορεί να μας χρησιμεύσει σαν θεωρητική εξέταση που θα καθοδηγήσει την πρακτική εφαρμογή στον εξωτερικό κόσμο, αλλά αυτή η λειτουργία είναι τελείως άχρηστη όταν στρεφόμαστε εσωτερικά και θέλουμε να την εφαρμόσουμε στο Εσωτερικό Άγνωστο που Υπάρχει πέρα από την σκέψη, γιατί το Άγνωστο είναι Κάτι τελείως Αφηρημένο, Χωρίς Ιδιότητες. Είναι Κατάσταση Ύπαρξης κι όχι συγκεκριμένο αντικείμενο. Εισχωρώντας στον Χώρο του Αγνώστου πρέπει να μάθουμε να Είμαστε Διαφορετικοί, εμείς οι ίδιοι κι όχι (όπως στον κόσμο της δυαδικότητας) να προσεγγίσουμε ένα αντικείμενο. Με άλλα λόγια πρέπει να το Βιώσουμε Αυτό, να έχουμε βιωματική επαφή μαζί Του.

Για αυτό κι η Οδός που Οδηγεί στο Πραγματικό, στο Αληθινό, πηγαίνει πέρα από την σκέψη, πέρα από την λειτουργία της σκέψης, δηλαδή της έμμεσης γνωστικής διαδικασίας που μιλά για το αντικείμενο, στην άμεση επαφή με το αντικείμενο, με αυτό που συμβαίνει πραγματικά, μέσα στην οποία (επαφή) διαλύεται κάθε «απόσταση», κάθε διαχωρισμός. Η Άμεση Επαφή με το Πραγματικό προϋποθέτει ακριβώς το ξεπέρασμα της έμμεσης γνωστικής διαδικασίας και της αυταπάτης ενός ξεχωριστού εαυτού (και της δυαδικότητας που συνεπάγεται αυτός ο «διαχωρισμός») και του εικονικού κόσμου που δημιουργούν αυτές οι διαδικασίες.

Η Αλήθεια Είναι Έξω από την σκέψη. Η σκέψη μπορεί να μιλά όσο θέλει για την Αλήθειας αλλά ποτέ δεν μπορεί να την προσεγγίσει, γιατί ποτέ το φανταστικό, το τεχνητό, το ψεύτικο, δεν μπορεί να γίνει Αληθινό.

Ο παθητικά επιθετικός

Θα έχετε συναντήσει στη ζωή σας ανθρώπους που είναι παθητικά επιθετικοί.

 

Αυτοί οι άνθρωποι δεν δείχνουν την επιθετικότητα τους. Κάνουν κάτι πολύ πιο πολύπλοκο: Προκαλούν την επιθετικότητα των άλλων και κατόπιν προσποιούνται τα θύματα με τρόπο που εξοργίζει τους άλλους με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται ο φαύλος κύκλος μιας έμμεσης κακοποίησης προς τους τρίτους.

   

Τα άτομα που συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο μπορεί να κάνουν συχνά τους ανήξερους για πράγματα που συνειδητά γνωρίζουν ή να λένε πως ξέχασαν κάτι αλλά επί της ουσίας να προσπαθούν να ξεφύγουν.

 

Αυτά τα άτομα δεν λένε την γνώμη τους ανοικτά, ούτε εκφράζουν την δυσαρέσκεια τους λεκτικά.
 

Είναι πολύ δύσκολο να εμπιστευτεί κανείς άτομα που συμπεριφέρονται παθητικο-επιθετικά γιατί στην ουσία συσσωρεύουν θυμό για κάτι που συμβαίνει και αδυνατούν να το αντιμετωπίσουν εκείνη την στιγμή και εκδικούνται γι' αυτό σε ανύποπτη στιγμή για ένα άσχετο συμβάν.

 

Δηλαδή, η ενέργεια εκδίκησης δεν σχετίζεται άμεσα με την αρχική κατάσταση που προκάλεσε θυμό.

 

Κάθε φορά που το άτομο αντιμετωπίζει μια κατάσταση που του προκαλεί θυμό, απογοήτευση, ματαίωση, υποβιβασμό αδυνατεί να εκφράσει την δυσαρέσκεια του, γι' αυτό, την συσσωρεύει και την εκφράζει σε ανύποπτο χρόνο.

 

Στην ουσία εκδικούνται τον άλλον για κάτι που τους έκανε να νιώσουν στο παρελθόν.
 

Τα άτομα που συμπεριφέρονται παθητικό-επιθετικά έχουν ψυχικά τραύματα με αποτέλεσμα τον κλονισμό της αυτοεκτίμησης τους.

 

Ακόμη αποφεύγουν επιμελώς τις συγκρούσεις και όταν βρεθούν αντιμέτωποι με μια σύγκρουση παίρνουν την στάση «μα εγώ έχω όλη την καλή διάθεση να τα βρούμε γιατί είσαι τόσο άδικος μαζί μου».

 

Η παθητικό-επιθετική συμπεριφορά είναι θέμα ανατροφής;

Στις οικογένειες μπορεί να καλλιεργείται αυτή η συμπεριφορά.

 

Η παθητική μορφή επιθετικότητας δεν είναι συνειδητή σε πολλούς ανθρώπους. Πολύ συχνά θεωρούν τους εαυτούς τους θύματα της επιθετικότητας των άλλων.

 

Σε αυτή την περίπτωση το θύμα είναι και θύτης.

Ο θύτης προσποιείται το θύμα. Θύτης και θύμα έχουν το ίδιο πρόσωπο με διαφορετικό προσωπείο.

Τι να κάνετε τις στιγμές που μισείτε το σύντροφό σας

Έχετε νιώσει ποτέ μίσος για το σύντροφό σας; Αν ναι, δεν είστε οι μόνοι: Φαίνεται πως οι περισσότεροι από εμάς έχουμε στιγμές που δεν συμπαθούμε ιδιαίτερα τους ανθρώπους που αγαπάμε, ακόμα και αν μερικοί από εμάς πιθανόν να μην το συνειδητοποιούμε.

Σε μια σειρά μελετών, οι Vivian Zayas και Yuichi Shoda διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι δεν αγαπούν μόνο ή μισούν αποκλειστικά τους ανθρώπους που έχουν σημασία γι’ αυτούς. Τους αγαπούν και τους μισούν ταυτόχρονα – και αυτό είναι φυσιολογικό. Το κλειδί για να ξεπεράσετε τις αναπόφευκτες δύσκολες στιγμές, σύμφωνα με τη δική μου έρευνα, είναι να μην σταματήσετε ποτέ να προσπαθείτε να καταλάβετε τι σκέφτεται και εννοεί ο σύντροφός σας.

Με ποιο τρόπο εντόπισαν οι Zayas και Shoda το μίσος μέσα στην αγάπη; Ζήτησαν από τους συμμετέχοντες στη μελέτη να σκεφτούν έναν άνθρωπο που να είναι σημαντικός γι’ αυτούς και τους αρέσει πολύ. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν τα θετικά και αρνητικά συναισθήματά τους σε σχέση με αυτό το άτομο και όπως ήταν αναμενόμενο, οι άνθρωποι ανέφεραν έντονα θετικά συναισθήματα και ήπια αρνητικά συναισθήματα για το πρόσωπο που είχαν επιλέξει.

Στη συνέχεια οι ερευνητές αξιολόγησαν τα υποβόσκοντα συναισθήματα, δηλαδή τα συναισθήματα που ίσως δεν είναι συνειδητά στους συμμετέχοντες – σχετικά με τον άνθρωπο που έχει τόση σημασία για εκείνους. Με ποιο τρόπο το έκαναν αυτό; Οι συμμετέχοντες πραγματοποίησαν μια συνήθη εργασία σε υπολογιστή που μετράει πόσο γρήγορα ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες οδηγίες. Κατά τη διάρκεια της άσκησης εμφανιζόταν το όνομα του «δικού τους ανθρώπου» στην οθόνη του υπολογιστή, ακολουθούμενη γρήγορα από μια θετική λέξη (π.χ. τυχερός, γατάκι) ή αρνητική (π.χ. σκουπίδια, καρκίνος). Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν τις λέξεις ως θετικές ή αρνητικές, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, πιέζοντας το σωστό κουμπί.

Με αυτό τον τρόπο ήρθαν στην επιφάνεια τα αρνητικά συναισθήματα. Ύστερα από δεκαετίες ψυχολογικής έρευνας γνωρίζουμε ότι οι εγκέφαλοί μας λειτουργούν ως εξής: Αν σκεφτόμαστε κάτι ευχάριστο όταν εμφανιστεί μια θετική λέξη, θα το αξιολογήσουμε άμεσα ως θετικό. Αλλά όταν εμφανιστεί μια αρνητική λέξη, αργούμε να την αξιολογήσουμε αρνητικά. Ομοίως, όταν σκεφτόμαστε κάτι δυσάρεστο, αργούμε να αξιολογήσουμε ως θετικά τα ανάλογα ερεθίσματα ενώ αξιολογούμε πιο γρήγορα τα αρνητικά.

Αυτές οι δοκιμές επιτρέπουν στους ερευνητές να «ποσοτικοποιούν» τα συναισθήματα των ανθρώπων, σε σχέση με τους αγαπημένους τους, υπολογίζοντας την ταχύτητα αντίδρασης στις θετικές λέξεις και τις αρνητικές λέξεις και συσχετίζοντάς το, με το όνομα του σημαντικού άλλου.

Εντάξει μέχρι εδώ; Μας παρακολουθείτε; Ωραία, γιατί σε αυτό το σημείο τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται πολύ ενδιαφέροντα. Ρίξτε μια ματιά στο παρακάτω γράφημα. Οι μπάρες στα δεξιά δείχνουν ότι, όπως ήταν αναμενόμενο, οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν πιο σύντομα τις θετικές λέξεις αφού είχαν δει το όνομα του συντρόφου τους ή του αγαπημένου τους προσώπου. Όμως πιο γρήγορα αξιολογούσαν και τις αρνητικές λέξεις. Όχι πιο αργά, αλλά – πραγματικά πολύ πιο γρήγορα!

Η επίδραση του ονόματος των αγαπημένων τους προσώπων στις λέξεις με θετικό νόημα ήταν μεγαλύτερη, αλλά υπήρξε και μια μικρή επίδραση που έδειξε ότι η σκέψη των σημαντικών προσώπων ενίσχυσε πραγματικά τις απαντήσεις των ανθρώπων, όταν αξιολογούσαν λέξεις όπως σκουπίδια και καρκίνος ως αρνητικές. Αυτές ήταν οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι συμμετέχοντες ένιωθαν πολύ θετικά και όχι ιδιαιτέρως αρνητικά, ωστόσο τα ευρήματα δείχνουν ότι συνυπάρχουν τα θετικά με τα αρνητικά συναισθήματα των συμμετεχόντων για τους ανθρώπους που αγαπούν.

Φαίνεται πως οι άνθρωποι αισθάνονται ταυτόχρονα θετικά και αρνητικά γι’ αυτούς που αγαπούν. Αυτό μπορεί να μην σας εκπλήσσει. Όσοι είναι πιο κοντά σε εμάς, όπως για παράδειγμα οι ερωτικοί μας σύντροφοι, μας προκαλούν έντονα συναισθήματα και στα δύο άκρα του φάσματος – μερικές μέρες, η σκέψη τους και μόνο μας γεμίζει με αγάπη και θαυμασμό και άλλες μέρες, μπορεί να νιώθουμε αντιπάθεια ή ακόμα και αποστροφή.

Μια λεπτή διαχωριστική γραμμή
Εκείνο που προκύπτει από αυτά τα ευρήματα είναι ότι αυτή η δυναμική αγάπης/μίσους είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι των στενών διαπροσωπικών σχέσεων. Το να αισθάνεσαι αρνητικά για τον σύντροφό σου δεν σημαίνει ότι κάνεις κάτι λάθος ή ότι είσαι σε μια λανθασμένη σχέση. Φαίνεται ότι το συναίσθημα μίσους προς το σύντροφό σου σε μια δεδομένη στιγμή δεν σημαίνει ότι δεν τον αγαπάς – πράγμα ταυτόχρονα αποκαλυπτικό και ανακουφιστικό.

Γιατί η μελέτη αυτή έχει σημασία; Μεγάλο μέρος της ρητορικής για τις σχέσεις μας επικεντρώνεται στο δίπολο θετικό ή αρνητικό, αν έχουμε θετικά συναισθήματα για το σύντροφό μας σημαίνει ότι δεν τρέφουμε αρνητικά συναισθήματα για εκείνους και το αντίστροφο.

Αν και αυτό μπορεί να ισχύει σε μια συγκεκριμένη στιγμή, δεν είναι αντιπροσωπευτικό του σύνθετου χαρακτήρα της σχέσης σας συνολικά – ή ακόμα και μέσα σε μια μέρα. Τα συναισθήματά μας προς τους συντρόφους μας μπορεί να ποικίλουν και να διακυμαίνονται από στιγμή σε στιγμή – και φαίνεται ότι μπορεί να είναι μέρος της περιπέτειας, του να μοιράζεσαι τη ζωή σου με ένα άλλο, εξίσου περίπλοκο ανθρώπινο ον. Έτσι, παρά τις αμέτρητες θετικές εικόνες που δημοσιεύουν οι φίλοι σας στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για τις σχέσεις τους, γνωρίζετε στην καλύτερη περίπτωση, τη μισή αλήθεια.

Υπάρχει ένα άλλο εύρημα που αξίζει προσοχής από τη μελέτη των Zayas και Shoda. Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης τα υποβόσκοντα συναισθήματα των ανθρώπων απέναντι σε σημαντικούς για τους ίδιους ανθρώπους, που όμως δεν συμπαθούσαν καθόλου. Η μελέτη αφορούσε σε αντιπαθείς ανθρώπους που κατείχαν ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή των συμμετεχόντων, όπως οι πρώην σύντροφοι ή οι αποξενωμένοι γονείς.

Όταν έδειξαν στους συμμετέχοντες τα ονόματα των συγκεκριμένων σημαντικών ανθρώπων, αξιολογούσαν τις λέξεις ως αρνητικές πολύ γρήγορα όπως ήταν αναμενόμενο. Ωστόσο ήταν επίσης γρήγοροι στην ταξινόμηση των θετικών λέξεων, υποδηλώνοντας ότι δεν ήταν και τόσο αρνητικά διακείμενοι απέναντι στους συγκεκριμένους ανθρώπους. Αντιθέτως, φαίνεται ότι διατηρούμε κάποιες θετικές απόψεις γι' αυτούς τους ανθρώπους που έχουν σημαντική θέση στη ζωή μας, ακόμα κι αν διακηρύττουμε την αντιπάθειά μας προς το πρόσωπό τους – ακόμα κι αν δεν μπορούμε να το παραδεχτούμε συνειδητά.

Δεν είναι όλα τα αρνητικά συναισθήματα επιζήμια. Φυσικά και είναι αρνητικό να μισεί κάποιος υπερβολικά. Οι σχέσεις όμως, δεν είναι απαραίτητο να είναι θετικές κάθε στιγμή προκειμένου να είναι ευτυχισμένες και υγιείς. Η υπερβολική αρνητικότητα μπορεί να προκαλέσει βλάβη. Το «κλειδί» είναι η αναλογία ανάμεσα στις θετικές και τις αρνητικές εμπειρίες.

Ο ερευνητής John Gottman διαπίστωσε ότι οι σταθερές και ευτυχισμένες σχέσεις ανάμεσα σε ζευγάρια, διατηρούσαν μια αναλογία στην οποία υπερτερούσαν τα θετικά συναισθήματα όταν έρχονταν σε αντιπαράθεση. Από την άλλη μεριά, τα ζευγάρια που όδευαν προς το διαζύγιο είχαν μια αναλογία 0,8 προς 1, που υποδεικνύει πολύ περισσότερη αρνητικότητα από θετική διάθεση. Κι ενώ κάποια αρνητικά συναισθήματα θα πρέπει να αποφεύγονται με κάθε κόστος, άλλα, όπως η ενοχή και η θλίψη, όταν βιώνονται μέσα στο κατάλληλο πλαίσιο, μπορεί να ενισχύσουν την προσαρμοστικότητά μας και να μας βοηθήσουν να υιοθετήσουμε θετικές αλλαγές.

Για παράδειγμα, η αίσθηση ενοχής όταν έχετε κάνει κάτι λάθος μπορεί να σας βοηθήσει να διορθώσετε τη συμπεριφορά σας στο μέλλον και να επανορθώσετε. Το να αισθάνεσαι θλίψη για την αποξένωσή σου από έναν καλό φίλο μπορεί να σε βοηθήσει να συνειδητοποιήσεις ότι ακόμα ενδιαφέρεσαι για αυτή τη σχέση. Στις σχέσεις, οι συγκρούσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να καταργήσετε τα αρνητικά μοτίβα και να επεξεργαστείτε τα προσωπικά σας ζητήματα.

Επιπλέον, νομίζω ότι το καλό, δεν είναι τόσο καλό αν δεν αντιπαρατίθεται περιστασιακά με κάτι κακό. Χρειαζόμαστε κάποια συναισθηματική ποικιλία – η διαρκής ευεξία μπορεί να γίνει βαρετή! Επιπλέον, οι άνθρωποι που πιέζονται ώστε να νιώθουν συνεχώς χαρούμενοι χωρίς το συναίσθημά τους να είναι γνήσιο, μπορεί να μην αποκομίζουν τα ίδια οφέλη με εκείνους που βιώνουν γνήσια θετικά συναισθήματα.

Επτά τρόποι για να δυναμώσει η αγάπη έναντι του μίσους
Λοιπόν, πώς να διατηρήσετε θετική αυτή την σχέση αγάπης/μίσους; Το κλειδί είναι η κατανόηση – σε αντίθεση με την αποφυγή συγκρούσεων ή την καταστολή των κακών συναισθημάτων που είναι, όπως είδαμε, απολύτως φυσιολογικά.

Με τη συνάδελφό μου Serena Chen, διενεργήσαμε επτά διαφορετικές μελέτες ζευγαριών, διερευνώντας τις συγκρούσεις τους και το βαθμό ικανοποίησης από τις σχέσεις τους. Σε αυτές τις μελέτες βρήκα ότι οι άνθρωποι αισθάνονταν λιγότερο ικανοποιημένοι όταν ένιωθαν ότι δεν τους καταλάβαιναν μετά από συγκρούσεις με τον σύντροφό τους. Αλλά όταν μετά από τις συγκρούσεις αισθάνονταν ότι ο σύντροφός τους, τους είχε κατανοήσει, η σχέση τους δεν επηρεαζόταν αρνητικά.

Λάβαμε αυτά τα αποτελέσματα με πολλούς τρόπους και δοκιμές. Οι άνθρωποι που ανέφεραν ότι τσακώνονται συχνά – αλλά που ταυτόχρονα αισθάνονται ότι οι σύντροφοί τους τους καταλαβαίνουν, δεν ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι από τις σχέσεις τους από τους ανθρώπους που διαφωνούν σπάνια. Οι άνθρωποι που θυμήθηκαν μια προηγούμενη σύγκρουση στην οποία αισθάνθηκαν ότι τους κατανοούσαν, δεν ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι από αυτούς της ομάδας ελέγχου. Όσοι δεν αισθάνονταν κατανόηση από τους συντρόφους τους, διαπίστωσαν αρνητικές επιδράσεις στις σχέσεις τους. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη, κατέγραφαν τις συγκρούσεις τους κάθε μέρα επί δυο εβδομάδες και δήλωναν εξίσου ικανοποιημένοι από τη σχέση τους και τις δυο μέρες που περιλάμβαναν συγκρούσεις, αλλά δυσαρεστημένοι για μέρες όταν ένιωθαν ότι οι σύντροφοί τους δεν τους κατανοούσαν.

Στη δική μας εργαστηριακή μελέτη, τα ζευγάρια ανέφεραν μια αιτία σύγκρουσης στη σχέση τους. Οι άνθρωποι που ένιωθαν ότι γίνονταν κατανοητοί κατά τη διάρκεια της διαμάχης αισθάνονταν πιο ικανοποιημένοι μετά τη συζήτηση από ότι όταν έφτασαν στο εργαστήριο. Αν δεν αισθανόταν ότι είχαν γίνει κατανοητοί, ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι. Με άλλα λόγια, οι σχέσεις μπορούν να επιβιώσουν από τις συγκρούσεις και τ’ αρνητικά συναισθήματα, εάν οι σύντροφοι αισθάνονται συνεχώς ότι ο άλλος τους κατανοεί.  

Ο λόγος για κάτι τέτοιο είναι άραγε απλώς ότι οι άνθρωποι μπορούν να βρουν ευκολότερα μια λύση στο πρόβλημά τους εάν δείχνουν κατανόηση ο ένας για τον άλλον; Η κατανόηση βοηθά στην επίλυση των συγκρούσεων, αλλά αποδεικνύεται ότι η κατανόηση μπορεί να απαλύνει ακόμα και εκείνες τις διαμάχες που δεν θα επιλυθούν ποτέ. Αυτά τα θέματα, μπορεί να αφορούν πολιτικές ή και θρησκευτικές διαφορές, ασυμφωνία ανάμεσα σε προσωπικότητες ή ίσως απλώς, διαφορετικές κινηματογραφικές προτιμήσεις.

Όποια και αν είναι η πηγή των συγκρούσεων, η κατανόηση μπορεί να βοηθήσει σε κάθε περίπτωση. Στην πραγματικότητα, η κατανόηση μπορεί να είναι πιο σημαντική όταν αντιμετωπίζετε ζητήματα που δεν μπορούν εύκολα να επιλυθούν, όπως διαφορετικές θρησκευτικές ή πολιτικές απόψεις. Σε αυτές τις καταστάσεις, η κατανόησή σας, επιτρέπει να «συμφωνείτε ότι διαφωνείτε», όταν βλέπετε ότι όσο και να συγκρούεστε κανείς από τους δυο δεν προτίθεται να αλλάξει γνώμη.

Με ποιο τρόπο η αίσθηση ότι γινόμαστε κατανοητοί, απαλύνει τα αρνητικά συναισθήματα που αναδύονται συνήθως ύστερα από μια διαμάχη; Διαπιστώσαμε, ότι όταν αισθάνεστε ότι σας «καταλαβαίνουν», λαμβάνετε το μήνυμα ότι ο συνεργάτης σας ενδιαφέρεται για εσάς και επενδύετε στη σχέση. Επίσης, σας κάνει να αισθάνεστε ότι η σχέση σας είναι ισχυρή και αξίζει να προσπαθήσετε για να τη διατηρήσετε. Και τελικά, το να αισθάνεστε ότι σας δείχνουν κατανόηση, ειδικά όταν ο σύντροφος σας έχει διαφορετική γνώμη από εσάς, είναι ένα όμορφο συναίσθημα, τελεία και παύλα.-

Εφιάλτης ο Σοφωνίδου - Ο ακραίος δημοκράτης

Το όνομα Εφιάλτης είναι πασίγνωστο. Είναι το όνομα του προδότη που αποκάλυψε στον Ξέρξη την ύπαρξη του κρυφού μονοπατιού Ανοπέα από το οποίο πέρασε ο Υδάρνης με μια μονάδα του περσικού στρατού που κύκλωσε τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες. Έχει γίνει συνώνυμο τρομακτικού ονείρου και, κατ’ επέκταση, με άλυτο πολιτικό ή κοινωνικό πρόβλημα, κοινώς βραχνάς.

Άγχος και τρόμο θα είχε προκαλέσει στους Αθηναίους ολιγαρχικούς (αριστίνδην – πλουτίνδην) των μέσων του 5ου αι. π.Χ. ο Εφιάλτης ο Σοφωνίδου, μεγαλύτερος στα χρόνια από τον Περικλή και καθοδηγητής του, που κατόρθωσε ν’ αφαιρέσει από τον Άρειο Πάγο πολλές από τις αρμοδιότητές του και να αποχρωματίσει οριστικά το δημοκρατικό πολίτευμα από κάθε ολιγαρχική απόχρωση. Η απόγνωση των ολιγαρχικών τούς οδήγησε μέχρι της δολοφονίας του Εφιάλτη από τον Ταναγραίο Αριστόδικο το 461 π.Χ.

«Ἐφιάλτην μέν οὖν, φοβερόν ὄντα τοῖς ὀλιγαρχικοῖς καί περί τάς εὐθύνας καί διώξεις ταῶν τόν δῆμον ἀδικούντων ἀπα­ραίτητον, ἐπιβουλεύσαντες οἱ ἐχθροί δ’ Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγρικοῦ κρυφαίως ἀνεΐλον» (Πλουτ. Περικλής, 10).

Εκτός του ότι ο Εφιάλτης ήταν ο τρίτος “μεταρρυθμιστής” (η μεταρρύθμισή του δεν είχε βεβαίως το εύρος και το βάθος των δύο πρώτων (Σόλωνος και Κλεισθένους), ξέρομε ελάχιστα πράγματα γι’ αυτόν. Ασφαλώς δεν ανήκε στην τάξη των πλουσίων και ασφαλώς ήταν ισχυρή προσωπικότης. Επίσης ασφαλώς θα είχε παράσχει σημαντικές υπηρεσίες για να αναδειχθεί “προστάτης” του Δήμου.

Αναφέρεται ότι “τριάκοντα μόναις (ναυσί) Ἐφιάλτην ἐπέκεινα πλεῦσαι Χελιδονίων” (Πλουτ. Κίμων, 13) και τούτο είναι βεβαίωση ότι αναδείχθηκε στρατηγός. Το γεγονός ότι έπλευσε με πολεμικά πλοία πέρα από τα νησιά Χελιδόνιοι θα θεωρήθηκε επίτευγμα επειδή ήταν πρόκληση προς τον Αρταξέρξη αφού δεν είχε ακόμη συναφθεί η “ειρήνη του Καλλία” (449 π.Χ.).

Η μεταρρύθμιση του Εφιάλτη (461 π.Χ.) είχε καθαρά πολιτικό και όχι κοινωνικό χαρακτήρα, αφού μόνο 4 χρόνια αργότερα έγιναν δεκτοί και οι ζευγήτες ως άρχοντες ενώ προηγου­μένως δεν ήσαν εκλέξιμοι παρά μόνο οι πεντακοσιομέδιμνοι και οι ιππείς.

Ο Αριστοτέλης (Αθ. Πολ., 25, 1) αναφέρει τα εξής: “γενόμενος τοῦ δήμου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου, δοκῶν καί ἀδωροδόκητος είναι καί δίκαιος πρός τήν πολιτείαν, ἐπέθετο ταῇ βουλῇ (του Αρείου Πάγου)…”, δηλαδή έστρεψε τις ενέργειες του εναντίον του Αρείου Πάγου. Άρχισε από την καθαίρεση πολλών Αρεοπαγιτών προκαλώντας δίκες εναντίον τους όσον αφορά τον τρόπο που είχαν ασκήσει την εξουσία τους. Αφού μείωσε την δημοτικότητα του θεσμού, αφαίρεσε, με απόφαση του Δήμου, όλες τις “πρόσθετες” εξουσίες που καθιστούσαν τον Άρειο Πάγο “φύλακα της πολιτείας” και τις μετέφερε στην Εκκλησία του Δήμου και στην Ηλιαία.

Η αοριστία της διατυπώσεως “ἅπαντα περιείλετο τά ἐπίθετα δι’ ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή” (Αριστ. Αθ. Πολ., 25, 2) μας αναγκάζει ν’ αναζητήσομε, ποιες ήσαν αυτές οι “πρόσθετες εξουσίες” του Αρείου Πάγου τις οποίες του αφήρεσε ο Εφιάλτης και τι σήμαινε “ή τής πολιτείας φυλακή”.

Ίσως μια ικανοποιητική απάντηση είναι τα ακόλουθα:

Όλοι όσοι ασκούσαν δημόσιο λειτούργημα προτού αναλάβουν τα καθήκοντά τους υφίσταντο την “δοκιμασία” και όταν τελείωνε η θητεία τους υφίσταντο λεπτομερή έλεγχο, την “εὐθύνη”. Έπρεπε ν’ αποδώσουν λογαριασμό της διαχειρίσεώς τους και να υποβάλουν γενική έκθεση πεπραγμένων. Είναι πλέον πιθανό ότι την αρμοδιότητα της “δοκιμασίας” και της “εὐθύνης” είχε, πριν από την μεταρρύθμιση του Εφιάλτη, ο Άρειο Πάγος, πράγμα που σήμαινε ότι είχε ένα είδος γενικής επιβλέψεως και ελέγχου επί των δημοσίων λειτουργιών. Επί πλέον κατά την νομοθεσία του Σόλωνος, ο Άρειος Πάγος ήταν αρμόδιος να αποφασίσει επί των “εισαγγελιών” εναντίον εκείνων που ήσαν ύποπτοι συνωμοσίας κατά του πολιτεύματος. Αλλά οι “εισαγγελίες” πέρασαν στην αρμοδιότητα της Βουλής τω 500, η οποία είχε αρμοδιότητα και για την “δοκιμασία” των αρχόντων. Αυτή πρέπει να ήταν η μεταρρύθμιση του Εφιάλτη και ήταν σοβαρό πλήγμα εναντίον των ολιγαρχικών αφού ο Άρειος Πάγος – εξ ορισμού συντηρητικό όργανο αποτελούμενο απ πρώην άρχοντες – στερήθηκε της “δοκιμασίας” και της “ευθύνης”.

Η δολοφονία του Εφιάλτη φαίνεται να οφείλεται περισσότερο σε προσωπικούς εκδικητικούς λόγους (αρεοπαγίτου ή αρεοπαγιτών που είχαν εκδιωχθεί από το σώμα ύστερα από καταγγελίες του Εφιάλτη) παρά σε πολιτικούς λόγους για να απαλλαγούν οι ολιγαρχικοί από έναν δραστήριο και επικίνδυνο εχθρό. Ακραίος δημοκράτης, αν είχε ζήσει ίσως θα είχε έρθει σε διάσταση με τον Περικλή που, αριστοκράτης αυτός, και έχοντας ως Αλκμεωνίδης διασυνδέσεις με τους Φιλαΐδες, τον Κίμωνα και την αδελφή του Ελπινίκη, δέχθηκε συμβιβασμούς μαζί τους.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ

Αθήνα 462 π.χ. Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, κυρίως αυτά που αποζούσαν απο τη θάλασσα, καθώς και τα μεσαία στρώματα που ασχολούνταν με το εμπόριο και τη ναυτιλία, όταν συνειδητοποίησαν τη δύναμη που τους έδινε ο στόλος, άρχισαν να κινούνται για την κατάλυση του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών. Το κίνημά τους απέβλεπε στη ριζική αλλαγή του καθεστώτος και όχι απλώς στην αφαίρεση της διοίκησης από τον Άρειο Πάγο και στην επαναφορά του πολιτεύματος του Κλεισθένη.

Απαιτούσαν την κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων σε ευγενείς και λαό, και την πλήρη εξίσωση όλων των πολιτών. Έτσι άρχισε ένα λαϊκό κίνημα για την ανατροπή του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών και την εγκαθίδρυση της εξουσίας του λαού. Ηγέτης του επαναστατικού αυτού κινήματος έγινε ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδου, με πιθανό συνεργάτη τον Αρχέστρατο, στον οποίο η ιστορία δεν κάνει καμία αναφορά.

Αυξανομένου του πλήθους, λέει ο Αριστοτέλης, έγινε ηγέτης του λαού ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδου, ο οποίος εθεωρείτο πατριώτης αδιάφθορος, και επιτέθηκε στη Βουλή του Αρείου Πάγου. Όταν το λαϊκό κίνημα απόκτησε δύναμη, ο Εφιάλτης χρησιμοποίησε τα δικαστήρια της Ηλιαίας που είχε θεσπίσει ο Σόλων και πέρναγε απ’ αυτά το ένα μετά τον άλλο τους Αρεοπαγίτες με την κατηγορία της κακοδιοίκησης. Κατά πρώτον εξόντωσε πολλούς από τους Αρεοπαγίτες, κινώντας εναντίον τους δίκες σχετικές με τη διοίκησή τους.

Ο Εφιάλτης έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Αρεοπαγιτών και όλων εκείνων που αδικούσαν το λαό, γιατί έτρεμαν στη σκέψη ότι αργά ή γρήγορα θα πλήρωναν για τις αδικίες τους. Ζούσαν συνεχώς μ’ αυτή την αγωνία που τους έκανε να μη μπορούν να κοιμηθούν, γιατί μόλις τους έπαιρνε ο ύπνος, έβλεπαν τον Εφιάλτη να τους καταδιώκει για να τους τιμωρήσει. Έτσι επικράτησε μέχρι σήμερα να λέγεται Εφιάλτης κάθε τρομακτικό όνειρο που καταπιέζει την ψυχή και προκαλεί αγωνία.

Η επίσημη ιστορία, από φόβο μήπως τον… αδικήσει, προτίμησε να τον αποσιωπήσει. Έτσι ο μεγάλος αυτός επαναστάτης δεν είναι γνωστός παρά μόνο στους ειδικούς της ιστορίας, ενώ ο συνώνυμός του Εφιάλτης, ο Τραχίνιας, ο προδότης των Θερμοπυλών, είναι γνωστός στους πάντες.

Καλυμμένος από ωκεανούς και ο "Εγγύτατος β";

Ο Εγγύτατος β' του Κενταύρου, ένας εξωπλανήτης σε απόσταση 4.25 έτη φωτός από τη Γη, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα γύρω από τη δυνητικά κατοικήσιμη ζώνη του κοντινότερου στη Γη άστρου, μπορεί να είναι όχι μόνος βραχώδης, αλλά επίσης σκεπασμένος από ωκεανούς. Αυτή είναι η νέα εκτίμηση γάλλων επιστημόνων, που βασίζεται όμως σε θεωρητικούς υπολογισμούς και όχι σε άμεσα δεδομένα παρατηρήσεων.

 

Οι αστροφυσικοί του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, υπολόγισαν ότι ο Proxima b,που βρίσκεται σε απόσταση περίπου τεσσάρων ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να είναι ένας υδάτινος κόσμος, όμοιος με τον δικό μας.

 

Ο Proxima B απέχει περίπου 4,2 έτη φωτός από τη Γη και είναι ο πλησιέστερος από τους περίπου 3.500 πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί πέρα από το Ηλιακό μας σύστημα από το 1995, όπως αναφέρεται στην σχετική έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Nature.

 

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο συγκεκριμένος πλανήτης είναι λίγο μεγαλύτερος από τη Γη και συμπληρώνει μία περιφορά γύρω από το «ψυχρό» κόκκινο αστέρι Proxima Centauri κάθε 11,2 ημέρες. Ο proxima B είναι πιθανότατα βραχώδης, και επιπλέον βρίσκεται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, στην κατάλληλη απόσταση από το μητρικό του άστρο ώστε να διαθέτει στην επιφάνειά του υγρό νερό που είναι ο κρισιμότερος παράγοντας για την παρουσία της ζωής.

 

Αυτός ο πλανήτης είναι μέρος ενός πλανητικού συστήματος, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά από άλλα που γνωρίζουμε, γεγονός που θα κάνει την έρευνα λίγο πιο εύκολη.

 

Ο εξωπλανήτης έχει εκτιμώμενη μάζα 1,3 φορές μεγαλύτερη από τη Γη και απέχει από το άστρο του γύρω στα 7,5 εκατ. χλμ., σχεδόν το ένα δέκατο της απόστασης Ερμή-Ήλιου. Επειδή όμως το άστρο του είναι μικρότερο από το δικό μας και 1.000 φορές λιγότερο λαμπερό από τον Ήλιο, δεν αποκλείεται να υπάρχουν μεγάλες θάλασσες στην επιφάνειά του – πράγμα που θα ευνοούσε την ανάπτυξη μορφών ζωής.

 

Σύμφωνα με ένα από τα «σενάρια» των γάλλων επιστημόνων, ο Εγγύτατος β μπορεί να διαθέτει ένα ενιαίο τεράστιο ωκεανό βάθους έως 200 χιλιομέτρων, ενώ ο πλανήτης εκτιμάται ότι διαθέτει και μια αραιή ατμόσφαιρα.

 

Μπάλες φωτιάς

Ένα τελείως ασυνήθιστο φαινόμενο «είδε» το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble: τεράστιες καυτές μπάλες αερίων να εκτοξεύονται από ένα άστρο που πεθαίνει. Κάθε μπάλα πλάσματος είναι διπλάσια σε μέγεθος από τον πλανήτη ‘Αρη και κινείται με τρομερή ταχύτητα στο διάστημα (περίπου μισό εκατομμύριο μίλια την ώρα).

 

Αυτές οι αστρικές «κανονόμπαλες» εκτοξεύονται με ρυθμό μία κάθε 8,5 χρόνια εδώ και τουλάχιστον 400 χρόνια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, με επικεφαλής τον Ραγκβέντρα Σαχάι της NASA.
 

Οι «μπάλες» αποτελούν ένα αίνιγμα, επειδή οι αστρονόμοι δεν μπορούν να φανταστούν με ποιό τρόπο το άστρο V Hydrae, ένας ετοιμοθάνατος ερυθρός γίγαντας σε απόσταση 1.200 ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να εκτινάξει τέτοιο υλικό και με τέτοια μορφή.

 

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι «μπάλες» εκτοξεύονται από κάποιο άλλο «κανόνι», ένα δεύτερο άστρο-συνοδό, που ακόμη δεν έχει εντοπισθεί και το οποίο κάθε 8,5 χρόνια πλησιάζει τo V Hydrae,«κλέβοντας» ένα μέρος της ατμόσφαιρας του τελευταίου και μετά «πυροβολώντας» το σαν μπάλα στο διάστημα.

 

Κάθε σφαίρα πλάσματος έχει θερμοκρασία τουλάχιστον 9.500 βαθμών Κελσίου, σχεδόν διπλάσια από εκείνη στην επιφάνεια του Ήλιου. Όσο απομακρύνεται από το άστρο, κάθε καυτή σφαίρα κρυώνει σταδιακά και γίνεται αόρατη στο φάσμα του ορατού φωτός.

Ηρακλής ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων

Ο Ηρακλής ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιός του Δία και της Αλκμήνης, απόγονος του Περσέα.Η μητέρα του Αλκμήνη ήταν παντρέμενη με τον Αμφιτρύονα, με τον οποίον κατέφυγαν στη Θήβα, επειδή ο Αμφιτρύωνας είχε δολοφονήσει τον Ηλεκτρύωνα κατά λάθος (πατέρας της Αλκμήνης και γιος του Περσέα). Ο Δίας πήρε τη μορφή του Αμφιτρύονα και κοιμήθηκε με την Αλκμήνη. Πριν γεννηθεί ακόμα ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσίδων. Όταν γεννήθηκε ο Ηρακλής, η Ήρα, η γυναίκα του Δία, που τον ζήλευε για τις απιστίες του, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά το βρέφος τα στραγγάλισε. Ο θετός πατέρας του Ηρακλή, ο Αμφιτρύονας, που ανάλαβε να τον μεγαλώσει, τον δίδαξε την τέχνη του ηνιόχου, ο Κάστορας του δίδαξε την οπλασκία, ο Αίλυκος την πάλη, ο Εύρυτος το τόξο, ο κένταυρος Χείρωνας τις Επιστήμες και ο Λίνος τη Μουσική.

Ο μύθος που σώθηκε από τον Ξενοφώντα, μας διηγείται το περιστατικό εκείνο, που ο Ηρακλής καθισμένος σ' ένα σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, φαρδύ και ίσιο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έκανε ένα σωρό κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή ήταν η Κακία. Η άλλη κόρη, η Αρετή, του έδειξε ένα δύσκολο δρόμο, γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, στενό και δύσβατο, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε στο τέλος του την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Έτσι ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας να υποφέρει για να διαβεί το δύσβατο δρόμο της, αλλά να γνωρίσει τη δόξα και την τιμή με τις καλές του πράξεις και την αρετή του.

Ως έφηβος προκάλεσε τον πόλεμο μεταξύ της Θήβας με το βασίλειο του Ορχομενού. Ως ανταμοιβή για τη νίκη του εναντίον του Ορχομενού, πήρε για γυναίκα του τη Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας, με την οποία απέκτησε τρία (κατ' άλλους περισσότερα) παιδιά. Η Ήρα όμως τον τρέλανε, με αποτέλεσμα να σκοτώσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Πήγε στο Μαντείο των Δελφών για να πάρει χρησμό, ώστε να εξαγνισθεί. Σύμφωνα με τον χρησμό έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που του πρόσταζε εκείνος.

Στο πλαίσιο τών άθλων ο Ηρακλής:

• σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας,

Ο πρώτος άθλος του Ηρακλή αφορά την εξόντωση του τρομερού λιονταριού της Νεμέας, περιοχής κοντά στην Κόρινθο. Το λιοντάρι αυτό κατοικούσε σε μια σπηλιά που είχε δυο ανοίγματα και επιπλέον δεν το έπιαναν τα βέλη και τα ακόντια.Ο Ηρακλής ακολούθησε μια έξυπνη όσο και τολμηρή στρατηγική που ταίριαζε στον ηρωισμό του. Έκλεισε το ένα άνοιγμα της σπηλιάς μ' ένα σωρό από πέτρες, αφού πρώτα μπήκε μέσα στη σπηλιά. Κατόπιν ήρθε αντιμέτωπος με το λιοντάρι. Πολύ γρήγορα τα όπλα του αποδείχτηκαν ανώφελα και έτσι αποφάσισε να το αντιμετωπίσει με τα ίδια του τα χέρια. Το 'πιασε, λοιπόν, στα μπράτσα του και το έπνιξε. Κατόπιν το έγδαρε χρησιμοποιώντας τα δόντια του λιονταριού, μια και τα εργαλεία δεν το έπιαναν, το πήρε στους ώμους του και το έφερε στις Μυκήνες και στον Ευρυσθέα, όπως, άλλωστε, ήταν και η αποστολή του.Ο μύθος, λέει, πως ο Ευρυσθέας, τρόμαξε τόσο πολύ μόλις είδε το σώμα του λιονταριού, που κρύφτηκε σ' ένα μεγάλο χάλκινο πιθάρι. Ύστερα απ' αυτό ο Ηρακλής υποχρεώθηκε να μη φέρνει τα λάφυρα των άθλων του μέσα στην πόλη.

• σκότωσε τη Λερναία Ύδρα,

Η Λερναία ύδρα ήταν ένα τέρας με εννιά κεφάλια που ζούσε στους βάλτους μιας παραθαλάσσιας περιοχής κοντά στο ’ργος, της Λέρνας, απ' όπου πήρε και το όνομά της.Το τέρας τρομοκρατούσε όλη την περιοχή, κατέστρεφε τις καλλιέργειες και προτιμούσε για φαγητό τα πρόβατα. Ο Ηρακλής έπρεπε να την αντιμετωπίσει. Πήρε για βοηθό του τον αγαπημένο του ανιψιό Ιόλαο και κίνησε για τη Λέρνα.

Γρήγορα διαπίστωσε ότι η αποστολή του δε θα ήταν καθόλου εύκολη. Μόλις έκοβε ένα κεφάλι της ύδρας στη θέση του φύτρωναν δύο. Παράλληλα η Ήρα δεν είχε καθήσει με σταυρωμένα τα χέρια. Έστειλε βοηθό του τέρατος έναν κάβουρα, ο οποίος παρενοχλούσε τον Ηρακλή, δαγκώνοντάς του το πόδι, κάθε φορά που ο ήρωας επιχειρούσε να κόψει ένα κεφάλι της ύδρας.Για να αντιμετωπίσει τον πολλαπλασιασμό των κεφαλιών της Λερναίας ύδρας, ο Ηρακλής ενέργησε έξυπνα. Έδωσε έναν αναμμένο δαυλό στον Ιόλαο και του είπε να καίει τις καινούριες κεφαλές και το σημείο όπου έκοβε το κεφάλι. Μ' αυτόν τον τρόπο ο Ηρακλής έκοψε εκτός από τα οχτώ κεφάλια του τέρατος και το τελευταίο κεφάλι, που ήταν το κέντρο της ζωής του και σύμφωνα με το μύθο αθάνατο. Μόλις έκοψε το αθάνατο κεφάλι ο Ηρακλής, το έθαψε και το σκέπασε μ' ένα μεγάλο βράχο για να μην υπάρχει καμιά δυνατότητα ξαναζωντανέματός του. Με τη χολή του τέρατος ο Ηρακλής εμπότισε τα βέλη του κάνοντάς τα δηλητηριώδη.Παρά το μεγάλο άθλο ο Ευρυσθέας αρνήθηκε να τον αναγνωρίσει ισχυριζόμενος ότι η συμβολή του Ιόλαου ήταν καθοριστική. Ο χρησμός έλεγε ότι έπρεπε μόνος του ο Ηρακλής να επιτελέσει όλους τους άθλους του. Ο ήρωας δικαιολόγησε την παρουσία του ανιψιού του με την εμφάνιση του κάβουρα. Ήταν μια μάχη δύο προς δύο.

• έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας,

Μετά τη θανάτωση της Λερναίας ύδρας ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του φέρει το ιερό ελάφι της θεάς Αρτέμιδος που ζούσε αμέριμνο στο βουνό Κερύνεια στα σύνορα Αχαΐας και Αρκαδίας. Η πρόθεση του Ευρυσθέα δεν ήταν να θανατωθεί το ελάφι. Απλά ήθελε να φέρει αντιμέτωπο τον Ηρακλή με την Αρτεμη, τη θεά του κυνηγιού, στην οποία δεν πολυάρεσε να ενοχλούν τα ιερά της ζώα.Ο Ηρακλής ταλαιπωρήθηκε πολύ. Το ελάφι είχε χρυσά κέρατα και χάλκινες οπλές, αλλά το κυριότερο απ' όλα έτρεχε γρηγορότερα από τον άνεμο. Έτσι το κυνήγησε σε βουνά και λαγκάδια για έναν ολόκληρο χρόνο σ' όλη την Αρκαδία. Τελικά, κατάφερε να το συλλάβει. Αλλοι λένε ότι το έπιασε στον ύπνο, άλλοι ότι το τραυμάτισε ενώ εκείνο προσπαθούσε να ξεδιψάσει στον ποταμό Λάδωνα. Μόλις το έπιασε του έδεσε τα πόδια και το πήρε στον ώμο για να το κουβαλήσει στις Μυκήνες.Στο δρόμο, όμως, έπεσε πάνω στην Αρτεμη και τον αδερφό της Απόλλωνα. Η θεά μόλις είδε το αγαπημένο της ζώο αιχμάλωτο και τραυματισμένο άρχιζε να φωνάζει και να απειλεί τον ήρωα με σκληρότατη τιμωρία. Ο Ηρακλής, όμως, κατάφερε να την καταπραΰνει. Της είπε ότι δεν είναι αυτός ο φταίχτης αλλά η κακή του μοίρα που τον ανάγκασε να υπακούει τις εντολές και να πραγματοποιεί τις επιθυμίες του Ευρυσθέα. Τη διαβεβαίωσε επίσης ότι κανείς δεν είχε την πρόθεση να το σκοτώσει. ΄Ολα αυτά συντέλεσαν στο να δεχτεί η θεά να πάρει ο Ηρακλής το ζώο μαζί του και να το δείξει στον Ευρυσθέα.

• σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο,

Ο Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να του φέρει ζωντανό το αγριογούρουνο που ζούσε στο γεμάτο δάση βουνό του Ερύμανθου στα σύνορα Αρκαδίας και Ηλείας. Το αγριογούρουνο ήταν πολύ αιμοβόρο και τρομοκρατούσε τους κατοίκους της αρκαδικής πόλης Ψωφίδας, που βρισκόταν στα ριζά του Ερύμανθου, καταστρέφοντας καλλιέργειες και ζώα.Στο δρόμο για τον Ερύμανθο, στο βουνό Φολόη της Αρκαδίας, ο Ηρακλής συνάντησε τον Κένταυρο Φόλο, ο οποίος προθυμοποιήθηκε να τον φιλοξενήσει και να τον περιποιηθεί. Τον κάλεσε, λοιπόν, σε φαγοπότι. Ο Ηρακλής έτρωγε ψημένο κρέας και ο Φόλος ωμό. Μετά όμως από λίγο ο ήρωας δίψασε και ζήτησε από τον Φόλο κρασί. Ο Κένταυρος του είπε ότι έχει θαμμένο σ' ένα πιθάρι κρασί που χάρισε στους Κένταυρους ο θεός Διόνυσος, αλλά φοβόταν να το ανοίξει, μήπως και προκαλέσει την οργή των υπόλοιπων Κενταύρων. Ο Ηρακλής επέμεινε, το πιθάρι ξεθάφτηκε και ανοίχτηκε, αλλά η μυρωδιά του παλιού κρασιού μάζεψε τους άλλους Κένταυρους, που με άγριες διαθέσεις κίνησαν για τη σπηλιά όπου γινόταν το φαγοπότι.Κάποιοι κρατούσαν ρόπαλα, άλλοι πέτρες και άλλοι αναμμένες δάδες. Ο Φόλος μόλις τους είδε κρύφτηκε, αλλά κάτι τέτοιο δεν ταίριαζε στον Ηρακλή. Τους αντιμετώπισε και σαΐτεψε πολλούς απ' αυτούς, ενώ τους υπόλοιπους τους καταδίωξε μέχρι τον Μαλέα, όπου ζούσε ο Κένταυρος Χείρωνας, διωγμένος από το Πήλιο, ο δάσκαλος του Ιάσονα.Ο Ηρακλής χτύπησε κατά λάθος τον Χείρωνα με δηλητηριασμένο βέλος. Ο Κένταυρος, βέβαια, δεν μπορούσε να πεθάνει μια και ήταν αθάνατος, υπέφερε, όμως, από φρικτούς πόνους. Γι' αυτό αντάλλαξε τη ζωή του με την ελευθερία του Προμηθέα και έτσι πέθανε.Το τέλος του Φόλου ήταν ανάλογο. Πήρε ένα δηλητηριασμένο βέλος και άρχισε να το περιεργάζεται. Του έπεσε όμως και τον τραυμάτισε στο πόδι κάνοντάς του πληγή από την οποία και πέθανε.Η αποστολή του Ηρακλή στη σύλληψη του κάπρου ήταν δύσκολη. Έπρεπε να τον πιάσει ζωντανό, πράγμα που δεν ήταν και εύκολο. Χρησιμοποίησε, λοιπόν, το μυαλό του και την πονηριά του. Φτάνοντας στον Ερύμανθο βρήκε το καταφύγιο του ζώου και το ανάγκασε να βγει από την κρυψώνα του, μια πυκνή συστάδα θάμνων. Ύστερα το πήρε στο κατόπι. Μπροστά ο κάπρος, πίσω ο Ηρακλής ξεκίνησε ένα κυνηγητό το οποίο ο ήρωας κατεύθυνε προς τις χιονισμένες κορυφές του βουνού. Εκεί το αγριογούρουνο χάθηκε μέσα στα χιόνια και, όπως ήταν φυσικό, ταλαιπωρήθηκε και κουράστηκε. Μόλις απόκαμε, ο Ηρακλής το πλησίασε, το έπιασε με μια θηλιά που είχε φτιάξει από πριν και το ακινητοποίησε δένοντάς του τα πόδια. Μετά το πήρε στους ώμους του και κίνησε για τις Μυκήνες. Στη θέα του τρομερού Ερυμάνθιου κάπρου ο Ευρυσθέας κατατρόμαξε και κρύφτηκε και πάλι στο χάλκινο πιθάρι όπως τότε με το λιοντάρι της Νεμέας.

• καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία,

Ο Αυγείας, γιος του Ήλιου, ήταν βασιλιάς της Ήλιδας, ενώ κατ' άλλους ήταν κυρίαρχος όλης της βορειοδυτικής Πελοποννήσου. Στην περιουσία του περιλαμβάνονταν αμέτρητα κοπάδια βοδιών που η κοπριά τους είχε συσσωρευτεί στους στάβλους του και είχε δημιουργήσει μια αφόρητη κατάσταση, καταστρέφοντας ακόμη και αυτές τις καλλιέργειες.Ο Ηρακλής παρουσιάστηκε στον Αυγεία και του είπε ότι μπορεί να καθαρίσει τους στάβλους του αν του έδινε το ένα δέκατο των κοπαδιών του.

Φυσικά δεν ανέφερε ότι ενεργούσε κατ' εντολή του Ευρυσθέα, ο οποίος του ανέθεσε την αποστολή για να την πραγματοποιήσει με τα ίδια του τα χέρια μέσα σε μια μέρα. Ο Αυγείας μη πολυπιστεύοντας ότι μπορεί να καθαριστεί η κοπριά του, δέχτηκε την πρόκληση του Ηρακλή και του υποσχέθηκε την αμοιβή που ζητούσε.Οι υπερφυσικές δυνάμεις του Ηρακλή τον έβγαλαν και πάλι ασπροπρόσωπο. Κατάφερε να εκτρέψει από την πορεία τους τους δύο μεγάλους ποταμούς της Πελοποννήσου, τον Αλφειό και τον Πηνειό, και με τα νερά τους να καθαρίσει την κόπρο του Αυγεία.

Μαθαίνοντας, όμως, ο Αυγείας ότι ο Ηρακλής ενεργεί στα πλαίσια των υπηρεσιών του προς τον Ευρυσθέα, αρνήθηκε να του δώσει τη συμφωνημένη αμοιβή, ακόμα και όταν διαιτητής έδωσε δίκιο στον Ηρακλή. Παράλληλα και ο Ευρυσθέας αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον άθλο υποστηρίζοντας ότι ο Ηρακλής τον πραγματοποίησε έναντι πληρωμής και χρησιμοποιώντας το τέχνασμα των ποταμών και όχι με τα ίδια του τα χέρια. Ο Ηρακλής δεν ξέχασε τη συμπεριφορά του Αυγεία. Αργότερα συγκέντρωσε στρατό και εκστράτευσε εναντίον του για να τον τιμωρήσει. Πράγματι, ο Αυγείας σκοτώθηκε πληρώνοντας την έπαρσή του και την υπαναχώρησή του.

• σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες,

Οι Στυμφαλίδες όρνιθες ήταν σαρκοβόρα πουλιά, που δεν έλεγαν όχι για ανθρώπινο κρέας, με ψηλά πόδια και σιδερένιες φτερούγες, ενώ μπορούσαν να εκτοξεύουν τα φτερά τους σαν βέλη, αστοχώντας σπάνια. Ζούσαν στη λίμνη που βρισκόταν κοντά στην πόλη Στύμφαλο στη βόρεια Αρκαδία, στους πρόποδες ενός ομώνυμου βουνού και πολλαπλασιάζονταν ραγδαία. Είχαν γίνει τόσο πολλά, που λένε ότι όταν πετούσαν όλα μαζί, έκρυβαν τον ήλιο, και με τα κρωξίματά τους τρομοκρατούσαν τους πάντες. Αυτά τα πουλιά έπρεπε να αφανίσει ο Ηρακλής.Αφού πέρασε την πυκνή βλάστηση, σωστή ζούγκλα, ο Ηρακλής έφτασε στη λίμνη που ήταν το καταφύγιο των πουλιών. Για να τα αντιμετωπίσει, όμως, έπρεπε να τα ξετρυπώσει από την κρυψώνα τους. Στο δύσκολο έργο του συμπαραστάθηκε η θεά Αθηνά. Έδωσε στον ήρωά μας ένα ζευγάρι μπρούντζινα κρόταλα που είχε κατασκευάσει ο Ήφαιστος. Ο Ηρακλής άρχισε να χτυπά τα κρόταλα μεταξύ τους τόσο δυνατά που δημιουργούσαν έναν τρομερό θόρυβο. Τα πουλιά τρομαγμένα, βγαίνοντας κατά χιλιάδες από τη βλάστηση, πετούσαν στον ουρανό. Οι σαϊτιές του ημίθεου τα αποδεκάτισαν. Τα λίγα που σώθηκαν κατέφυγαν σ' ένα νησί του Εύξεινου Πόντου που λέγεται ότι ανήκε στο θεό του πολέμου Αρη. Μερικά από τα σκοτωμένα πουλιά αφιέρωσε ο Ηρακλής ως τρόπαια στην Αθηνά για να την ευχαριστήσει για τη βοήθειά της.

• έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης,

Ο έβδομος άθλος του Ηρακλή ήταν η σύλληψη και η μεταφορά στις Μυκήνες, μπροστά στον Ευρυσθέα, ενός άγριου ταύρου στην Κρήτη που είχε καταληφθεί από μανία. Έλεγαν ότι ο ταύρος αυτός ήταν ο ίδιος που μετέφερε για λογαριασμό του Δία την αδερφή του Κάδμου, την Ευρώπη, στην Κρήτη ή ο ταύρος που είχε στείλει ο Ποσειδώνας στον Μίνωα και τον οποίο είχε ερωτευτεί η Πασιφάη, ο πατέρας δηλαδή του Μινώταυρου. Ο Ποσειδώνας εξοργισμένος από τη συμπεριφορά του Μίνωα είχε στείλει μανία στον ταύρο, με αποτέλεσμα το ζώο να τρομοκρατεί τους ανθρώπους.

Ο Ηρακλής αφού πήρε και την άδεια του Μίνωα, ξεκίνησε με το ρόπαλό του και ένα σκοινί για να αιχμαλωτίσει τον ταύρο. Παλεύοντας μαζί του κατάφερε να τον πιάσει από τα κέρατα και να δέσει μαζί το ρύγχος με τα πόδια του έτσι ώστε να τον ακινητοποιήσει. Κατόπιν ανέβηκε στη ράχη του ζώου και μέσω της θάλασσας έφτασαν στην Αργολίδα.Εκεί ο Ευρυσθέας θέλησε να θυσιάσει τον ταύρο στην Ήρα, αλλά η θεά αρνήθηκε την προσφορά, μια και δεν ήθελε να δεχθεί έμμεσα δώρο από τον Ηρακλή. Έτσι ο ταύρος αφέθηκε ελεύθερος και αφού περιπλανήθηκε στην Πελοπόννησο πέρασε στην Αττική και τον Μαραθώνα. Είναι ο ίδιος ταύρος που εξόντωσε ο ήρωας της Αττικής, ο Θησέας.

• έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη,

Ο Διομήδης, γιος του θεού Αρη, βασίλευε σ' έναν πολεμικό λαό της Θράκης, τους Βίστονες. Είχε στην κατοχή του τέσσερα άγρια και ανθρωποφάγα άλογα που από τα ρουθούνια τους πετούσαν φωτιές και η πάχνη τους ήταν χάλκινη. Οποιοσδήποτε ξένος έφτανε στην περιοχή των Βιστόνων, ο Διομήδης τον έριχνε για τροφή στα άλογά του. Την ίδια τύχη είχαν και οι υπήκοοί του που ήταν ανυπότακτοι. Για να μπορεί ο Διομήδης να συγκρατεί τα άλογά του μέσα στο στάβλο τους, τα είχε δέσει με χοντρές σιδερένιες αλυσίδες, ενώ παράλληλα είχε τοποθετήσει ισχυρή φρουρά να τα προσέχει.Ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του φέρει ζωντανά τα άγρια άλογα του Διομήδη. Επειδή επρόκειτο για ολόκληρη επιχείρηση από τις Μυκήνες ως τη Θράκη, ο Ηρακλής αρμάτωσε ένα καράβι και κάλεσε πολλούς φίλους του ήρωες να τον βοηθήσουν. Ανάμεσά τους και ένας από τους καλύτερους φίλους του, ο Αβδηρος από τη Λοκρίδα. Μόλις το καράβι έφτασε στη χώρα των Βιστόνων, οι ήρωες αποβιβάστηκαν και κατευθύνθηκαν προς το στάβλο του Διομήδη. Ο Ηρακλής εξουδετέρωσε τη φρουρά, πήρε τα άλογα και τα οδήγησε στην παραλία όπου ήταν το πλοίο τους και άφησε τον Αδμητο να τα φυλάει. Ο Διομήδης μόλις πληροφορήθηκε την επίθεση και την κλοπή των αλόγων του δε χρονοτρίβησε διόλου. Μάζεψε τους Βίστονες και αντιπαρατάχθηκαν στους εισβολείς. Η μάχη ήταν φοβερή. Ο Ηρακλής σκότωσε πολλούς Βίστονες, καθώς και τον ίδιο τον Διομήδη, με το ρόπαλό του.

Επιστρέφοντας, όμως, στην παραλία για να φύγουν βρήκαν καταφαγωμένο τον Αβδηρο από τα άγρια άλογα. Ο Ηρακλής τον έθαψε με τιμές και προς τιμή του ίδρυσε πόλη, τα Αβδηρα, στην οποία αργότερα γεννήθηκε ο μεγάλος φιλόσοφος Δημόκριτος. Ο Ηρακλής οδήγησε τα άλογα στις Μυκήνες, όπου ο Ευρυσθέας τα άφησε ελεύθερα. Αυτά μετά από περιπλάνηση έφτασαν μέχρι τον Όλυμπο, όπου κατασπαράχτηκαν από άγρια θηρία. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, τα άλογα τα αφιέρωσαν στην Ήρα. Αυτή τη φορά η θεά αποδέχτηκε την προσφορά του Ηρακλή. Από τα άλογα αυτά, λέει ο ίδιος μύθος προέρχονταν τα άλογα του Μ. Αλεξάνδρου.Η ίδια ιστορία εξιστορεί διαφορετικά τα γεγονότα που αφορούν τα όσα συνέβησαν στη χώρα των Βιστόνων: Ο Ηρακλής πήγε μόνος του και από την ξηρά στη Θράκη. Εκεί συνέλαβε τον Διομήδη και τον έριξε στο στάβλο των αλόγων του. Τα άγρια άλογα τον κατασπάραξαν και αμέσως τότε ημέρεψαν. Έτσι ήμερα ο Ηρακλής τα μετέφερε στις Μυκήνες. Καθώς ο Ηρακλής κατευθυνόταν προς τη Θράκη, πέρασε από τις Φέρες της Θεσσαλίας, όπου βασίλευε ο φίλος του Αδμητος. Εκεί συνάντησε μεγάλο πένθος, αφού ο φίλος του κήδευε τη γυναίκα του Αλκηστη, την πανέμορφη κόρη του Πελία.Η ιστορία της ήταν μια πράξη αγάπης και αυτοθυσίας. Ο Αδμητος στη διάρκεια του γάμου τους παρέλειψε να θυσιάσει στη θεά Αρτεμη. Η τιμωρία του ήταν να πεθάνει νέος. Μπορούσε όμως να πεθάνει κάποιος άλλος στη θέση του. Ο πατέρας του και η μητέρα του αρνήθηκαν. Παρουσιάστηκε όμως η Αλκηστη, που πρόσφερε εθελοντικά τη ζωή της για τη ζωή του άντρα της. Ο Ηρακλής συγκινήθηκε από την ιστορία και αποφάσισε να σώσει την όμορφη βασίλισσα. Προτίμησε να προλάβει την Αλκηστη προτού ο Χάροντας την κατεβάσει στον Κάτω Κόσμο, παρότι ήταν αποφασισμένος να κατέβει και εκεί αν χρειαζόταν. Πρόλαβε τον Χάροντα, πάλεψε μαζί του, τον νίκησε και έσωσε την Αλκηστη.

• πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης,

Οι Αμαζόνες ήταν ένας πολεμόχαρος λαός που κατοικούσε στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου. Στο λαό αυτόν τον κύριο ρόλο έπαιζαν οι γυναίκες, που ήταν φοβερές πολεμίστριες. Μάλιστα για να τεντώνουν καλά το τόξο και να φέρουν τη φαρέτρα με τα βέλη, έκοβαν το δεξί τους στήθος, ενώ το άλλο το διατηρούσαν για να θηλάζουν τα μωρά τους. Από τα παιδιά τους κρατούσαν τα κορίτσια τα οποία ανατρέφονταν ανάλογα.

Στις Αμαζόνες βασίλευε μια όμορφη και πολεμόχαρη γυναίκα, κόρη του θεού Αρη, η Ιππολύτη. Αυτή κατείχε μια θαυμάσια ζώνη, δώρο του πατέρα της. Τη ζώνη αυτή έβαλε στο μάτι ο Ευρυσθέας και ζήτησε από τον Ηρακλή να του τη φέρει, για λογαριασμό της κόρης του Αδμήτης.O Ηρακλής εξόπλισε ένα πλοίο, μάζεψε αρκετούς ήρωες και κίνησαν για τον Εύξεινο Πόντο. Το ταξίδι ήταν μακρινό και επίπονο και στο δρόμο ο Ηρακλής και οι σύντροφοι του αντιμετώπισαν κινδύνους και περιπέτειες. Στο νησί της Πάρου, όπου προσάραξαν, οι ντόπιοι επιτέθηκαν και σκότωσαν δυο συντρόφους του Ηρακλή. Ο ήρωας θύμωσε πάρα πολύ, σκότωσε τα τέσσερα παιδιά του Μίνωα που κατοικούσαν στο νησί και κατόπιν έκλεισε τους Πάριους στα τείχη τους και τους πολιόρκησε. Οι πολιορκημένοι φυσικά δεν άντεξαν και πρότειναν ειρήνη στον Ηρακλή προθυμοποιούμενοι να αντικαταστήσουν τους δυο συντρόφους του με άλλους. Έτσι οι εγγονοί του Μίνωα, Σθένελος και Αλκαίος, ακολούθησαν τον Ηρακλή στην εκστρατεία του.Κατόπιν το πλοίο προσάραξε στην περιοχή της Μυσίας, στα παράλια της Μικράς Ασίας, όπου ο βασιλιάς τους Λύκος είχε πόλεμο με μια γειτονική φυλή. Ο Ηρακλής τον βοήθησε να κατατροπώσει τους εχθρούς του και προς τιμή του ήρωα, ο Λύκος, ονόμασε την κατακτημένη χώρα Ηράκλεια.Μετά από όλες αυτές τις περιπέτειες, το καράβι του Ηρακλή προσορμίστηκε στο λιμάνι της Θεμίσκυρας, της πρωτεύουσας των Αμαζόνων.Η Ιππολύτη μαθαίνοντας την άφιξη των ξένων κατέβηκε στο λιμάνι μαζί με τις ακολούθους της για να μάθει τι έφερνε τους ξένους στα μέρη τους. Ο Ηρακλής, χωρίς να διστάσει, ζήτησε την περίφημη ζώνη. Η Ιππολύτη δεν είχε αντίρρηση.

Η Ήρα όμως δε θα άφηνε ήσυχο τον ήρωα. Μεταμορφωμένη σε Αμαζόνα αναμίχθηκε με τις άλλες και "λέγε-λέγε" τις έπεισε ότι οι ξένοι ήρθαν με δόλο να κυριεύσουν το βασίλειό τους. Έτσι επιτέθηκαν με αγριότητα στον Ηρακλή και τους συντρόφους του. Στη σφοδρή μάχη ο Ηρακλής σκότωσε πολλές περιώνυμες αμαζόνες και στο τέλος μονομάχησε με την ίδια την Ιππολύτη, την οποία μετά από σκληρό αγώνα σκότωσε και της πήρε την πολυπόθητη ζώνη. Ο Ηρακλής, όμως, δε σταμάτησε εδώ και εξόντωσε σχεδόν όλο το στρατό των Αμαζόνων.Αλλοι λένε ότι ο Ηρακλής κατάφερε να πάρει τη ζώνη αφού πρώτα συνέλαβε την αρχηγό του στρατού των Αμαζόνων, τη Μελανίππη, την οποία και αντάλλαξε με τη ζώνη.Αλλη εκδοχή, μεταγενέστερη, εμπλέκει και τον Θησέα στην εκστρατεία, ο οποίος παίρνει τη ζώνη και την παραδίδει στον Ηρακλή, ενώ κρατάει για τον εαυτό του και νυμφεύεται στην Αθήνα την αμαζόνα Αντιόπη.

• έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα,

Για δέκατο άθλο, ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή τα κοκκινότριχα βόδια του Γηρυόνη, του τέρατος που ζούσε στη Δύση, στο νησί Ερύθεια. Ο Γηρυόνης ήταν ένα τέρας, εγγονός του Ωκεανού. Είχε τρία κεφάλια και τρία σώματα ενωμένα μεταξύ τους, όπως στα σιαμαία. Στη φύλαξη των βοδιών βοηθούσαν τον Γηρυόνη ο γιος του ’ρη Ευρυτίωνας και ένα φοβερό σκυλί με δυο κεφάλια και φιδίσια ουρά, ο Όρθος, που ήταν και αδερφός του φύλακα του Κάτω Κόσμου, του Κέρβερου, που επίσης εξόντωσε ο Ηρακλής.Στο δρόμο για τη χώρα του Γηρυόνη, πέρασε τη γνωστή τότε Ευρώπη ώσπου έφτασε στην Ιβηρική χερσόνησο στον πορθμό που χωρίζει την Ευρώπη με την Αφρική. Εκεί σε ανάμνηση ταξιδιού του έστησε δυο κολόνες, μια στην Αφρική και μια στην Ευρώπη, τις γνωστές "Ηράκλειες στήλες".Φτάνοντας στην άκρη του μέχρι τότε γνωστού κόσμου, ο Ηρακλής έπρεπε να περάσει τον ωκεανό για να φτάσει στην Ερύθεια. Σ' αυτό τον βοήθησε το άρμα του Ήλιου, ένα κύπελλο, που μ' αυτό ταξίδευε στον ωκεανό ο θεός. Ο Ήλιος του το έδωσε μόνο για μια μέρα.

Ο Ηρακλής ξεκίνησε το ταξίδι του έχοντας μαζί του το δώρο του Ερμή, το Κέρας της Αμάλθειας, γεμάτο τρόφιμα για το ταξίδι, αλλά στα μισά του δρόμου εμφανίστηκε ο Ωκεανός, που προκάλεσε σφοδρή θαλασσοταραχή, η οποία δεν πτόησε τον ήρωα που απείλησε μάλιστα και τρόμαξε τον Ωκεανό με το τόξο του.Μόλις έφτασε στο νησί του Γηρυόνη, τον αντιλήφθηκε το σκυλί-τέρας, ο Όρθος. Ο Ηρακλής του 'σπασε και τα δυο κεφάλια με το ρόπαλό του και το σκότωσε. Μετά εξόντωσε και τον Ευρυτίωνα, ο οποίος ακούγοντας τα γαβγίσματα του Όρθου έτρεξε να τον βοηθήσει. Ο Ηρακλής πήρε τα βόδια και κίνησε να φύγει. Ένας βοσκός όμως, που στην ίδια περιοχή έβοσκε τα κοπάδια του Αδη, ειδοποίησε τον Γηρυόνη, που έτρεξε να σταματήσει τον Ηρακλή. Ο Ηρακλής όμως με μια σαϊτιά του έκοψε το νήμα της ζωής.

Λένε ότι στην περιοχή που σκοτώθηκε ο Γηρυόνης φύτρωσε από το αίμα του ένα δέντρο με κόκκινους καρπούς.Στο δρόμο της επιστροφής, αφού παρέδωσε το κύπελλο στον Ήλιο, αντιμετώπισε πολλούς ληστές και λαούς που όλοι ήθελαν να του κλέψουν τα βόδια. Τελικά, στη Θράκη η Ήρα του σκόρπισε τα βόδια. Με όσα κατάφερε να μαζέψει γύρισε στις Μυκήνες και παρέδωσε τα βόδια στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα θυσίασε προς τιμή της Ήρας.Ένας αρχαίος συγγραφέας, ο Απολλόδωρος, λέει ότι οι άθλοι που έπρεπε να επιτελέσει ο Ηρακλής ήταν αρχικά δέκα και έτσι με τα βόδια του Γηρυόνη τελείωνε η οφειλή του προς τον Ευρυσθέα.

• άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων,

Εκτός από τα ταξίδια για το νησί του Γηρυόνη και τον Κάτω Κόσμο, ο Ηρακλής έκανε ένα ακόμη σπουδαίο ταξίδι γεμάτο περιπέτειες. Τράβηξε κατά τη Δύση πέρα από τον Ωκεανό για να φέρει στον Ευρυσθέα τα περίφημα χρυσά μήλα των Εσπερίδων.Τα δέντρα με τα χρυσά μήλα φύτρωναν στον κήπο των θεών και προέρχονταν από το πολύτιμο δώρο της θεάς Γης προς την Ήρα όταν γίνονταν οι γάμοι της με τον Δία. Ο κήπος των θεών ήταν κοντά στο μέρος όπου ο γίγαντας ’τλαντας σήκωνε στους ώμους του τον ουρανό. Στον κήπο των θεών έμεναν και οι τρεις Εσπερίδες, κόρες της Νύχτας, οι οποίες μη αντέχοντας τον πειρασμό έκοβαν τα χρυσά μήλα της θεάς. Η Ήρα για να τα προστατέψει έβαλε να φυλάει τα δέντρα της ένα εκατοντακέφαλο φοβερό φίδι, ο Λάδωνας, το οποίο δεν κοιμόταν ποτέ. Ο Ηρακλής ξεκίνησε για τη νέα του αποστολή κινούμενος στην αρχή βόρεια και ύστερα έφτασε μέσω Ιλλυρίας στον Ηριδανό ποταμό. Εκεί οι Νύμφες του ποταμού τον προέτρεψαν να ρωτήσει το γερο Νηρέα, θαλασσινό θεό, ποιο δρόμο έπρεπε να ακολουθήσει για να βρει τον κήπο των θεών. Ο Νηρέας δεν ήταν και τόσο πρόθυμος να βοηθήσει τον Ηρακλή και ο ήρωας έπρεπε να τον ζορίσει. Στην αρχή προσπάθησε να τον συλλάβει ενώ κοιμόταν, αλλά ο Νηρέας ξύπνησε και μεταμορφωμένος πότε σε νερό, πότε σε φωτιά επιχείρησε να ξεφύγει. Ο Ηρακλής, όμως, τον έπιασε και αφού ο Νηρέας πήρε την αρχική του μορφή του έδειξε το δρόμο.

Ο ήρωας πέρασε απέναντι στην Αφρική και μετά από περιπέτειες, αφού σκότωσε στη Λιβύη το γίγαντα Ανταίο και στην Αίγυπτο το βασιλιά της Βούσιρη και το γιο του, πέρασε την Αραβία και πηγαίνοντας συνεχώς βόρεια έφτασε στον Καύκασο. Ο γίγαντας Ανταίος καλούσε όποιον ξένο περνούσε από τον τόπο του σε μονομαχία. Είχε όμως ανεξάντλητες δυνάμεις, οι οποίες πήγαζαν από την ίδια τη Γη, τη μητέρα του, όσο πατούσε σ' αυτή. Φυσικά εξόντωνε τους αντιπάλους του και τα κρανία τους τα χρησιμοποιούσε για να χτίσει ένα ναό προς τιμή του πατέρα του Ποσειδώνα. Ο Ηρακλής κλήθηκε να τον αντιμετωπίσει. Τον σήκωσε ψηλά ώστε να τον αποκόψει από την πηγή των δυνάμεών του και τον συνέθλιψε ανάμεσα στα φοβερά του μπράτσα.Στον Καύκασο ο Ηρακλής συνάντησε τον Προμηθέα, που ήταν δεμένος σ' ένα βράχο του βουνού και ένας αετός ερχόταν και του έτρωγε το συκώτι. Τον είχε τιμωρήσει ο πατέρας των θεών, ο Δίας, επειδή δεν πειθάρχησε και έδωσε τη φωτιά τους ανθρώπους, ένα πολύτιμο δώρο που άλλαξε τη ζωή τους. Ο Ηρακλής σκότωσε τον αετό και απελευθέρωσε τον Προμηθέα. Ο τελευταίος σε αντάλλαγμα του υπέδειξε έναν τρόπο για να πάρει τα μήλα των Εσπερίδων. Του είπε πως το καταλληλότερο πρόσωπο για μια τέτοια δουλειά ήταν ο αδερφός του, ο ’τλαντας, που βαστούσε στους ώμους του τον ουρανό. Τον συμβούλεψε να προσέχει γιατί ο Ατλας ήταν πονηρός και θα προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τον ξεγελάσει.

Έτσι κι έγινε. Ο Ηρακλής βρήκε τον Ατλαντα να κρατάει στους ώμους του τις κολόνες του ουρανού και τον παρακάλεσε να τον βοηθήσει να κόψει τα μήλα των Εσπερίδων. Ο Τιτάνας δέχτηκε με προθυμία, αλλά παρακάλεσε τον Ηρακλή να τον απαλλάξει για λίγο από το βάρος του μέχρι να κόψει τα μήλα και να τα φέρει. Ο Ηρακλής, αν και πονηρεύτηκε, μη μπορώντας να κάνει κι αλλιώς πήρε τις κολόνες του ουρανού στους ώμους του.

Ο Ατλας πήγε κατευθείαν στις Εσπερίδες και τους είπε να του δώσουν τα τρία χρυσά μήλα. Πρώτα, όμως, έπρεπε να εξουδετερωθεί ο Λάδωνας, το ακοίμητο φίδι-φύλακας των δέντρων. Οι Εσπερίδες κατασκεύασαν τότε ένα γλυκό ποτό στο οποίο έριξαν υπνωτικά βότανα. Μόλις ο Λάδωνας το ήπιε, έπεσε σε βαθύ ύπνο. Έτσι ο Ατλαντας πήρε τα μήλα. Ο Τιτάνας σκέφτηκε ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να φορτώσει σε άλλον τα βάρη του ουρανού. Είπε, λοιπόν, στον Ηρακλή να κρατήσει ακόμα λίγο τα βάρη του μέχρις ότου εκείνος πάει τα μήλα στον Ευρυσθέα και επιστρέψει. Ο Ηρακλής συγκράτησε το θυμό του και επιστράτευσε την πονηριά του. Έκανε πως δέχεται, αλλά παρακάλεσε τον Ατλαντα, επειδή το βάρος του είχε κόψει τις πλάτες, να τον βοηθήσει να βάλει μια κουλούρα στις κολόνες του ουρανού, ώστε να μην ενοχλείται. Πράγματι, ο Ατλας άφησε κάτω τα μήλα και κράτησε τον ουρανό για να διευκολυνθεί ο Ηρακλής. Ο ήρωας όμως του έδωσε μια και τον έσπρωξε κάτω από τον ουρανό και αυτός ξεγλίστρησε και έφυγε.Έτσι τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων έφτασαν στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα χάρισε στον Ηρακλή. Ο τελευταίος δεν ήθελε να τα κρατήσει και τα δώρισε στη θεά Αθηνά. Η θεά τα επέστρεψε πίσω στον κήπο των θεών, μια και η κλοπή τους ήταν ανίερο πράγμα.

• έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη

Ο Ευρυσθέας πρόσταξε τον Ηρακλή να του φέρει το φοβερό τέρας που φύλαγε την πύλη του Κάτω Κόσμου, τον Κέρβερο. Το τέρας είχε γεννήτορες τον Τυφώνα και την Έχιδνα, και αδέρφια του ήταν ο Όρθος του Γηρυόνη, η Λερναία ύδρα και η Χίμαιρα. Είχε πενήντα κεφάλια, από τα οποία τα τρία μπροστινά είχαν τη μορφή σκύλου, ενώ τα άλλα ήταν άλλων ζώων και μια ουρά που κατέληγε σε κεφάλι θανατηφόρου φιδιού.Πριν ξεκινήσει το ταξίδι του ο Ηρακλής πήγε στην Ελευσίνα και μυήθηκε στα Ελευσίνια μυστήρια, τα οποία είχαν σχέση με τις χθόνιες λατρείες. Παράλληλα ο Δίας διέταξε τον Ερμή και την Αθηνά να τον ακολουθήσουν για να τον συμβουλεύουν στις δύσκολες στιγμές.

Ο Ηρακλής κίνησε για τον Κάτω Κόσμο και πέρασε σ' αυτόν από την είσοδό του, από το ακρωτήριο Ταίναρο στη Λακωνία. ’λλοι τοποθετούν την είσοδο αυτή σε διαφορετικά μέρη, όπως στη λίμνη Αχερουσία στη Θεσπρωτία και αλλού. Στο Ταίναρο υπήρχε ναός του Ποσειδώνα και από πίσω μια σπηλιά που οδηγούσε κάτω από τη θάλασσα, όπου ήταν το βασίλειο του Πλούτωνα και της γυναίκας του, της κόρης της Δήμητρας, Περσεφόνης. Για να περάσει στον Κάτω Κόσμο έπρεπε να χρησιμοποιήσει τη βάρκα του Χάρωνα. Ο τελευταίος έφερνε δυσκολίες στον Ηρακλή, αλλά υπέκυψε μόλις ο ήρωας έχασε την ψυχραιμία του και απείλησε να του σπάσει το κεφάλι με το κουπί της βάρκας που μετέφερε τους νεκρούς στον άλλο κόσμο.

Μόλις οι ψυχές των νεκρών αντίκρισαν τον Ηρακλή σκόρπισαν τρομαγμένες, εκτός από αυτή του Μελέαγρου, τον οποίο ο Ηρακλής συμπόνεσε και του υποσχέθηκε να παντρευτεί την αδερφή του Δηιάνειρα. Κατόπιν συνάντησε τον Θησέα και τον Πειρίθου, που αποπειράθηκαν να αρπάξουν την Περσεφόνη. Ελευθέρωσε τον Θησέα, όχι όμως και τον Πειρίθου, που ήταν δεμένος σ' ένα βράχο υπό την απειλή φιδιών. Κάθε φορά που ο Ηρακλής επιχειρούσε να τον τραβήξει κουνιόταν η γη συθέμελα.Έτσι εγκατέλειψε την προσπάθεια.Ύστερα από όλες αυτές τις περιπέτειες, ο Ηρακλής παρουσιάστηκε στον Πλούτωνα και του ζήτησε την άδεια να πάρει μαζί του στον επάνω κόσμο τον Κέρβερο. Ο Πλούτωνας συγκατένευσε, αλλά με τον όρο να μη χρησιμοποιήσει ο ήρωας κανένα όπλο, ούτε ασπίδα, ούτε ρόπαλο, παρά μόνο τα χέρια του. Έτσι κι έγινε. Ο Ηρακλής φόρεσε μόνο τη λεοντή του και διαμόρφωσε κάποιες πέτρες κοφτερές στο ένα τους άκρο. Στην πύλη του Αχέροντα συνάντησε τον Κέρβερο και τον κατέβαλε με την τεράστια μυϊκή του δύναμη, πιάνοντας τα τρία σκυλίσια κεφάλια του ανάμεσα στα μπράτσα του. Ο Κέρβερος αντέδρασε στην αρχή χτυπώντας και δαγκώνοντας τον ήρωα με τη φιδίσια ουρά του, αλλά στο τέλος παραδόθηκε.Ο Πλούτωνας δεν πίστευε ότι ο Ηρακλής θα τα κατάφερνε. Έτσι μόλις αντιλήφθηκε την επιτυχία του, άρχισε να μασάει τα λόγια του και να αρνιέται να τηρήσει την υπόσχεσή του. Θυμωμένος ο Ηρακλής δε δίστασε να τον πείσει τραυματίζοντάς τον μ' ένα βέλος. Με τη βοήθεια της Αθηνάς πέρασε το ποτάμι του Κάτω Κόσμου, τη Στύγα, και έφτασε στην έξοδό του στην περιοχή της Τροιζήνας. Ο Κέρβερος ζαλισμένος από τον πολύ ήλιο δεν μπορούσε ν' αντιδράσει. Ο Ηρακλής τον έφερε στις Μυκήνες και μπροστά στη θέα του φριχτού τέρατος ο Ευρυσθέας βρήκε για μια ακόμα φορά καταφύγιο στο αγαπημένο του χάλκινο πιθάρι.

Εκτός από τους άθλους ο Ηρακλής πραγματοποίησε και άλλα μυθικά κατορθώματα.

• Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και ελευθέρωσε την Ησιόνη, κόρη του Τρώα βασιλιά Λαομέδοντα, από ένα θαλάσσιο τέρας. Δεν συνέχισε όμως μέχρι τέλους την εκστρατεία, γιατί ήταν πολύ βαρύς και η Αργώ, το πλοίο των Αργοναυτών, δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος του.
• Στη Λιβύη νίκησε το γίγαντα Ανταίο, γιο του Ποσειδώνα και της Γης, που ήταν πολύ δυνατός, επειδή έπαιρνε δύναμη πατώντας τη Γη, το κορμί της μητέρας του. Ο Ηρακλής, καταλαβαίνοντας πού οφειλόταν η δύναμή του, τον σήκωσε ψηλά με τα δυνατά μπράτσα του και τον έπνιξε χωρίς δυσκολία. Ύστερα από αυτό το κατόρθωμα, ο Ηρακλής κουρασμένος, έπεσε να κοιμηθεί. Τότε οι Πυγμαίοι, ένας λαός νάνων, τον αλυσόδεσαν και τον κάρφωσαν στη γη. Όταν ξύπνησε ο Ηρακλής, τινάχτηκε επάνω και αρπάζοντάς τους στη χούφτα του, τους τύλιξε όλους στο τομάρι του λέοντα της Νεμέας που φορούσε.
• Ο Ηρακλής ελευθέρωσε ακόμα και τον Προμηθέα, που τον είχε δέσει ο Δίας στον Καύκασο για να τον τιμωρήσει επειδή είχε χαρίσει στους ανθρώπους το μυστικό της φωτιάς.
• Αυτός έφερε την Άλκηστη από τον Άδη, αφού πάλεψε με τον Χάρο και την ελευθέρωσε. Η Άλκηστη ήταν γυναίκα του βασιλιά των Φερών Αδμήτου, που, για να σώσει τον άντρα της, δέχτηκε να πεθάνει αντί γι' αυτόν. Ο Ηρακλής έτυχε να περνά εκείνες τις μέρες από τις Φερές και πέρασε να επισκεφτεί το φίλο του το βασιλιά. Μαθαίνοντας τη μεγάλη συμφορά που είχε βρει το παλάτι του, έτρεξε και, προλαβαίνοντας το Χάρο, πάλεψε μαζί του και έφερε στη ζωή ξανά την όμορφη Άλκηστη.
• Ο Ηρακλής σκότωσε ακόμα, για να απαλλάξει τους ανθρώπους από την τυραννία, τον αιμοβόρο τύραννο της Αιγύπτου Βούσιρι.
• Ελευθέρωσε τον Θησέα από τη φυλακή του βασιλιά των Μολοσσών στην Ήπειρο.
• Το τελευταίο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν ο φόνος του κενταύρου Νέσσου, που προσπάθησε να κλέψει τη γυναίκα του ήρωα, την όμορφη Δηιάνειρα. Τη στιγμή που ο Νέσσος πέθαινε από τα δηλητηριασμένα βέλη του Ηρακλή εκμυστηρεύθηκε στη Δηιάνειρα ότι ο σύζυγός της δεν την αγαπούσε πια και ότι για να ξανακερδίσει την αγάπη του, έπρεπε να του δώσει να φορέσει ένα χιτώνα, αφού τον βουτήξει πρώτα μέσα στο αίμα του πεθαμένου κενταύρου. Η Δηιάνειρα, που δεν ήξερε ότι το αίμα του Νέσσου ήταν δηλητηριασμένο από τα βέλη, έδωσε το χιτώνα στον ήρωα. Οι πόνοι του Ηρακλή ήταν τόσο φριχτοί, ώστε τρελάθηκε και, ανάβοντας φωτιά πάνω στην κορφή του βουνού Οίτη, κάηκε ζωντανός. Ακόμα και σήμερα, η υψηλότερη κορυφή αυτού του βουνού ονομάζεται Πυρά.

Μετά το θάνατό του ο Ηρακλής απο-θεώθηκε, έγινε δηλαδή θεός της δύναμης και της ρώμης. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, την Ήβη.

Τον Ηρακλή οι αρχαίοι Έλληνες τον παρίσταναν συνήθως ντυμένο με τη λεοντή, να κρατά ένα ρόπαλο στο χέρι, με παράστημα γίγαντα και σώμα δυνατό, νεανικό και εύρωστο.