Έρευνα αποκαλύπτει τα μυστικά του συνειδητού ονειρέματος

O έλεγχος που μπορεί να έχει κάποιος στα όνειρά του προκειμένου να ζήσει όσα δεν μπορεί στην πραγματική του ζωή, αποτελεί μια πολύ δελεαστική ιδέα. Ορισμένα άτομα, οι λεγόμενοι διαυγείς ονειροπόλοι, μπορούν να το καταφέρουν αυτό. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη στο Βερολίνο και από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Ψυχιατρική στο Μόναχο ανακάλυψαν ότι η περιοχή του εγκεφάλου που επιτρέπει την αυτοαντανάκλαση είναι μεγαλύτερη στους διαυγείς ονειροπόλους.Έτσι, οι διαυγείς ονειροπόλοι είναι πιθανόν να διαθέτουν περισσότερη αυτοαντανάκλαση όταν είναι ξύπνιοι.

Οι διαυγείς ονειροπόλοι όταν ονειρεύονται έχουν επίγνωση αυτού του γεγονότος.Μερικές φορές, παίζουν ακόμα και ενεργό ρόλο στα όνειρά τους. Οι περισσότεροι από αυτούς, ωστόσο, έχουν μια τέτοια εμπειρία μόνο μερικές φορές τον χρόνο και μόνο ελάχιστοι σχεδόν κάθε βράδυ. Σε φόρουμ συζητήσεων στο διαδίκτυο και διάφορα blog υπάρχουν πολλές οδηγίες και συμβουλές για το συνειδητό ονείρεμα. Ενδεχομένως, είναι στενά συνδεδεμένο με την ανθρώπινη ικανότητα της αυτοαντανάκλασης, δηλαδή τη λεγόμενη μεταγνώση.

Οι νευροεπιστήμονες του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Ψυχιατρική συνέκριναν τη δομή του εγκεφάλου των διαυγών ονειροπόλων και άλλων συμμετεχόντων οι οποίοι είτε ποτέ είτε σπανίως μόνο είχαν συνειδητά όνειρα. Τα ευρήματα έδειξαν ότι ο πρόσθιος προμετωπιαίος φλοιός, δηλαδή η περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τις συνειδητές γνωστικές διαδικασίες και παίζει σημαντικό ρόλο στην ικανότητα της αυτοαντανάκλασης, είναι μεγαλύτερος στους διαυγείς ονειροπόλους.

Οι διαφορές στην περιοχή του πρόσθιου προμετωπιαίου φλοιού ανάμεσα στους διαυγείς και τους μη διαυγείς ονειροπόλους δείχνουν ότι το συνειδητό ονείρεμα και η μεταγνώση είναι πράγματι στενά συνδεδεμένα. Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται από τομογραφίες εγκεφάλου που πραγματοποιήθηκαν όταν οι συμμετέχοντες έλυναν μεταγνωστικά τεστ ενώ ήταν ξύπνιοι. Οι τομογραφίες έδειξαν ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό ήταν υψηλότερη στους διαυγείς ονειροπόλους.

Η Elisa Filevich, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Κέντρο Ψυχολογίας στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη, αναφέρει τα εξής: «Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι η αυτοαντανάκλαση στην καθημερινή ζωή είναι πιο έντονη στα άτομα που μπορούν εύκολα να ελέγξουν τα όνειρά τους».

Οι ερευνητές επίσης θέλουν να μάθουν αν οι μεταγνωστικές δεξιότητες μπορούν να μαθευτούν. Σε μια μελέτη παρακολούθησης, σκοπεύουν να εκπαιδεύσουν εθελοντές στο συνειδητό ονείρεμα προκειμένου να εξετάσουν αν αυτό βελτιώνει την ικανότητα της αυτοαντανάκλασης.

Επιλεκτική παραμόρφωση της αντίληψης

Η ενέργεια που παίρνουμε είναι πολύ μεγαλύτερα από την ενέργεια που δίνουμε και αυτό δημιουργεί τεράστια ανισορροπία, που όμως δεν εντοπίζουμε και έτσι δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη.

Στην επιφάνεια της ζωής μας, στο επίπεδο του γραμμικού νου και των αισθήσεων, της ξεχωριστότητας και της απομόνωσης της αντίληψης, τα πράγματα φαίνονται ανάποδα: ότι δίνουμε πολύ περισσότερα απ’ όσα παίρνουμε πίσω, κι έτσι εξακολουθούμε να κυνηγάμε και να προσπαθούμε να «δικαιωθούμε», να λάβουμε.

Η ανισορροπία μεγαλώνει με κάθε δήλωση της πρόθεσής μας κι εμείς εξακολουθούμε να μην αντιλαμβανόμαστε.

Ο νόμος της δημιουργίας «ζητάει» ένα και μοναδικό πράγμα από μας: τη δική μας αυθεντική, μοναδική προσφορά, εκδήλωση. Η απόλυτη, ταπεινή, εμπιστοσύνη στην αυθεντικότητά μας, διαφοροποιημένη από όλων των άλλων. Ούτε αντίθετη, ούτε υπέρ, ούτε αντιμαχόμενη, ούτε οχυρωμένη, όμως μοναδική, μεγαλόπρεπη, αθόρυβη αφοσίωση σε αυτό που είμαστε.

Το λαβείν είναι τότε φυσική συνέπεια, φυσικό επακόλουθο της ροής της ενέργειας, που δεν μπορεί να είναι στατική. Οποιοδήποτε λαβείν, κατάκτηση πριν από αυτό είναι δανικό, προσωρινό και με κάποιο τρόπο, αργά ή γρήγορα θα το χάσουμε, αφού δεν μας ανήκει και άρα ο νόμος της δικαιοσύνης πρέπει να εφαρμοστεί, ανεξάρτητα από τις εγωικές μας ανάγκες και την παραμορφωμένη μας οπτική.

Η κατάχρηση της δύναμης είναι συνηθισμένη παγίδα στον κόσμο των φαινομένων, όπου όλα μοιάζουν ανάποδα απ’ ότι είναι πραγματικά. Η αδικία που αντιλαμβανόμαστε και μας κρατάει στη θέση του θύματος που εξυπηρετεί τις πεποιθήσεις μας, δεν υπάρχει πουθενά. Είναι όμως άλλο επίπεδο αντίληψης που μπορεί να το φανερώσει αυτό. Είναι εντελώς άλλη κατάσταση ύπαρξης, που μπορεί αν ανατρέψει τη ξέφρενη πορεία της αυτοκαταστροφής που συχνά δεν φαίνεται στις ρωγμές του χρόνου που τα φυσικά μάτια αντιλαμβάνονται μυωπικά.

Η ροή της ενέργεια ακολουθεί πάντα τη βαθύτερη πρόθεση, που δεν είναι ορατή στα επιφανειακά «θέλω» μας, τους στόχους, τις επιθυμίες, τις αρχές, τα ιδανικά που υποστηρίζουμε με φόβο της εκδήλωσης της μοναδικότητάς μας.

Βάζουμε ανθρώπους απέναντι και ο νους μάς πείθει πως μπορούμε να το κάνουμε. Έχουμε απαιτήσεις και προσδοκίες από άλλους που δεν έχουμε από τον εαυτό μας ή που έχουμε από τον εαυτό μας αντίστοιχα. Θέλουμε να λάβουμε απεγνωσμένα και επιτακτικά χωρίς να έχουμε προσφέρει το αντίστοιχο "αντίτιμο" σεβασμού, αναγνώρισης, αφοσίωσης, που θα μαρτυρούσε την ειλικρίνεια της πρόθεσής μας. Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε ένα φτιαχτό σύστημα δικαιοσύνης που ενισχύει τα εγώ και την πλάνη της αντίληψής μας.

 

Και όλα αυτά, μέσα στα πλαίσια της αυτο-δημιουργίας μας με σκοπό να διεισδύσουμε στα σκοτάδια μας, στην πυκνότητα της παραμόρφωσης της αντίληψής μας εξετάζοντας τα όρια, σπρώχνοντας το Είναι μας στα πλέον απομακρυσμένα σημεία του άγνωστου.

 

Τίποτα όμως δεν σημαίνουν όλα αυτά και γρήγορα ξεχνιούνται ή κρίνονται εφόσον η γνώση παραμένει νοητική πληροφορία που αδυνατούμε να μετατρέψουμε σε Γνώση βιωματικά, μεγαλόπρεπα, ταπεινά, με ακλόνητη σιγουριά, στην καθημερινότητα της ζωής μας, στις σχέσεις μας, σε όλα όσα κάνουμε και συμμετέχουμε, στον κόσμο μας. Η τιμή και ο σεβασμός στον χρόνο μας, σε κάθε λεπτομερή εκδήλωση μας, είναι τότε φυσικό επακόλουθο, όπως και τα "θαύματα" που γίνονται απλά, φυσικά, καθημερινά επακόλουθα της μετατόπισης της αντίληψής μας. 

Arithmographe: Ένα πρώιμο παράδειγμα ενός φορητού υπολογιστή

Πάνω από 3 αιώνες πριν, ο Παριζιάνος γιατρός και πολυμαθής Κλοντ Περό (Claude Perrault) επινόησε μια συναρπαστική μικρή μηχανική αριθμομηχανή, το Abaque Rhabdologique.

Στο τεύχος του περιοδικού Le Journal des sçavants του 1699, ο Περό εξήγησε ότι το όνομα της μηχανής του προήλθε από τη μαθηματική πρακτική των αρχαίων, οι οποίοι είχαν χρησιμοποιήσει δισκία (αριθμητήρια) για να γράφουν αριθμούς και οι οποίοι είχαν την ικανότητα να εκτελούν πολλές αριθμητικές πράξεις με τη χρησιμοποίηση μικρών ράβδων με ψηφία.

Στη συνέχεια, πολλοί μαθηματικοί και εφευρέτες βελτίωσαν και έδωσαν νέο σχήμα στη μηχανή του Περό. Ως κληρονόμος αυτής της παράδοσης, ο Louis Troncet δημιούργησε αυτό που ονομάζεται Arithmographe. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια μικρή μεταλλική αριθμομηχανή με γραφίδα που αποτελείται από επίπεδες μεταλλικές μπάντες με εγκοπές στα άκρα με αριθμούς από το 1 έως το 9. Αυτές οι μεταλλικές μπάντες είναι κρυμμένες πίσω από επτά στήλες. Ο χρήστης έπρεπε να μετακινήσει αυτές τις μπάντες με τη γραφίδα για να εισάγει τους αριθμούς. Όπως φαίνεται και στην παραπάνω εικόνα, η συσκευή περιελάμβανε ένα μικρό φυλλάδιο με οδηγίες και μαθηματικού πίνακες.

Η εφεύρεση του έγινε πολύ δημοφιλής. Ο υπολογιστής παραγόταν για πάνω από 30 χρόνια!

Σωκράτης: O φιλόσοφος που για χάρη της νομιμότητας επαίνεσε την αδικία και την ανηθικότητα

Είναι γνωστό πως ο Σωκράτης θεωρείται ένας από τους κορυφαίους φιλοσόφους της Αρχαίας Ελλάδος αλλά και της σύγχρονης εποχής.

Η φιλοσοφία του και κυρίως ο τρόπος αντίδρασης του, στην καταδικαστική απόφαση που ελήφθη εις βάρος του, ίσως είναι ο λόγος που έχει γίνει τόσο αρεστός από τα εκάστοτε πολιτικά συστήματα, τόσο της Ελλάδος όσο και της Ευρώπης.

Θυμάμαι πως στο σχολείο της δικής μας εποχής, είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού συστήματος, όσον αφορά την διδασκαλία του, εις βάρος των άλλων φιλοσόφων της αρχαιότητας που μόνο το όνομα τους γνωρίσαμε κατά τα σχολικά μας χρόνια.

Κανείς δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον Δημόκριτο, που θεωρείται πατέρας της σύγχρονης ατομικής θεωρίας, ούτε με τον Εμπεδοκλή, ούτε με τον Αριστοτέλη.

Ήταν άραγε οι θεωρίες τους και η φιλοσοφία τους τόσο υποδεέστερες ώστε να μην αξίζουν μιας μεγαλύτερης προσοχής?

Είναι γνωστό ότι ο Σωκράτης καταδικάστηκε άδικα εις θάνατο από μια Δημοκρατία που, κατά την γνώμη μου, δεν είχε αρχές και ηθική και που για τον ίδιο λόγο καταδίκασε και εξόρισε και άλλα μεγάλα ονόματα και πνευματικούς ανθρώπους της εποχής εκείνης. Θυμίζω τον Αριστείδη, τον Αριστοτέλη κ.ο.κ

Επίσης είναι γνωστό ότι ο Σωκράτης είχε την ευκαιρία, αν ήθελε, να δραπετεύσει.
Δεν το έκανε. Οι αιτίες που δεν το έκανε θα μπορούσαν να είναι πολλές, αλλά νομίζω πως καλύτερο θα ήταν αν αυτή η δυνατότητα είχε υποκρυφθεί ή δεν του είχε δοθεί.

Θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος ότι με την στάση του, ήθελε να δείξει πως η υπακοή στους νόμους, δίκαιους ή άδικους, είναι σημαντική για την διατήρηση μιας οργανωμένης κοινωνίας, ίσως και μιας Δημοκρατίας.

Μάλλον όμως χωρίς να το θέλει για τους ίδιους λόγους υπέπεσε σε ένα σφάλμα.
Έβαλε την νομιμότητα πάνω από την ηθική και την δικαιοσύνη και για χάρη της πρώτης υποτίμησε αυτές τις έννοιες καθώς και το αγαθό της ζωής.

Αυτές οι έννοιες όμως πρέπει να είναι πρωτεύοντα συστατικά στοιχεία μιας κοινωνίας, ασχέτως του πολιτεύματος της, πόσο μάλλον μιας τέλειας δημοκρατίας όπως χαρακτηρίστηκε αυτή της Αρχαίας Αθήνας.

Η υπακοή στους νόμους, ακόμη και αν αυτοί με δημοκρατικές σοφιστικέ διαδικασίες οδηγούν σε ανήθικες αποφάσεις, που με το παράδειγμα του, θέλησε να δείξει ο Σωκράτης σαν κάτι αναγκαίο για την λειτουργία μιας οργανωμένης κοινωνίας, κατά την γνώμη μου είναι ο καλύτερος τρόπος για την σύντομη διάλυση της. Το καλύτερο παράδειγμα είναι το μέλλον της αρχαίας μετά-Σωκρατικής Αθήνας όπως το ξέρουμε και το έχουμε διδαχθεί.

Το ερώτημα βέβαια που τίθεται εδώ είναι προφανές.

Έχει δικαίωμα ένας παράνομος που θεωρεί πως έχει κριθεί αδίκως έτσι, να μην υπακούει στο νόμο στηριζόμενος στην δυνατότητα της ηθικής κάλυψης της φιλοσοφίας ενός άλλου Σωκράτη, που θα είχε προτιμήσει να επιβραβεύσει την ηθική και τη δικαιοσύνη εις βάρος της νομιμότητας?
Δεν ξέρω πως θα μπορούσε να παρακαμφθεί αυτό το εμπόδιο.

Προφανώς ο Σωκράτης δεν ήταν ο οποιοσδήποτε, ούτε του επιβλήθηκε μια ήπια ποινή για να θεωρηθεί πως με μια άλλη επιλογή του, θα έδινε μια φιλοσοφική γενίκευση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με τον αναφερόμενο τρόπο. Η γενίκευση της επιλογής μιας υποθετικής άρνησης της υπακοής του ή έστω μιας στάσης όχι τόσο παθητικής θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη. Αν εσύ ως πολίτης έχεις φτάσει σε ένα επίπεδο που θα μπορούσες να θεωρηθείς αντάξιος του Σωκράτη, πολέμα για να αλλάξεις όσους νόμους χρειάζεται για χάρη της ηθικής και της δικαιοσύνης και πάντα χωρίς να κάνεις κακό στο κοινωνικό σύνολο και στον συνάνθρωπό σου, ακόμη και αν αυτός είναι τμήμα της ανήθικης νομιμότητας (πολέμα συστημικά).

Βέβαια, το πρόβλημα που προκύπτει είναι ποιος θα πείσει τον συμφεροντολόγο, τον κακοποιό τον κλέφτη κλπ να μην θεωρεί τον εαυτό του ίδιο με τον Σωκράτη.

Δεν βρίσκω άλλη απάντηση εκτός από αυτή που εμπεριέχει λογικές αδυναμίες και που θα έλεγε, πως τέτοιου είδους άτομα δεν θα είχαν ασχοληθεί ποτέ με την φιλοσοφία του Σωκράτη και ότι μάλλον δεν θα τον είχα ακουστά ποτέ. Επομένως, δεν θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιήσουν μια άλλη υποθετική στάση του, για την ηθική κάλυψή τους.

Προφανώς η απάντηση αυτή δεν είναι ότι καλύτερο και η δυσκολία στο να υπάρξει κάποια καλύτερη δείχνει πόσο πολύπλοκο είναι το πρόβλημα που δημιουργείται όταν η εξουσία η δικαιοσύνη και η ηθική βρίσκονται σε διάσταση και ακόμη περισσότερο όταν η ποινή που η μια προσπαθεί να επιβάλει στην άλλη είναι η χειρίστη ή από τις χείριστες. Ένας τέτοιος τρόπος δράσης θα μπορούσε να αρμόζει στην εξουσία αλλά αμέσως θα οδηγούσε στην αυτοκατάργηση της ηθικής και της δικαιοσύνης της αντίπαλης πλευράς αν προσπαθούσε να την εφαρμόσει.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, η φιλοσοφία του Σωκράτη έγινε ευρέως αποδεκτή διότι ανέκαθεν βόλευε και δικαιολογούσε δράσεις της εξουσίας. Δίνει επίσης διαπαιδαγώγηση σε νέους για να είναι παθητικοί αποδέκτες μιας νοσηρής κατάστασης σαν αυριανοί πολίτες.

Και εδώ δυστυχώς είναι το παράδοξο. Ενώ ο Σωκράτης δεν ήταν διαφθορέας νέων, όπως κατηγορήθηκε, με την τόσο παθητική στάση του, στην άδικη απόφαση κινδυνεύει να κατηγορηθεί σαν διαφθορέας πολιτών και σαν αυτόχειρας καθώς ούτε την κούπα του κώνειου δεν απαίτησε να την κρατάει ο εκπρόσωπος του νόμου, που τον καταδίκασε. 

 

Τέλος, θεωρώ πως χρησιμοποιήθηκε υπέρμετρα από πολλά πολιτικά συστήματα μέσω της εκπαιδευτικής βούλησής τους, σε σημείο τέτοιο που ακόμη και αν δεν υπήρξε ποτέ, θα βόλευε να επινοηθεί η ύπαρξή του.

Πολύπαθη Λογική

Εύκολα ανακαλύπτεις τον χαζό!
ΔΙΑΚΡΙΣΗ και ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (και τ’ ανάποδο) βάζει τα πράματα στην θέση τους και κάθε κατεργάρη στον πάγκο του.

Αυτό θεωρώ πως είναι ένα κύριο γνώρισμα-χαρακτηριστικό των ανθρώπινων έλλογων όντων. Μα δυστυχώς δεν είναι έτσι. Αυτή η ίδια η Παρατήρηση του Ολοφάνερου και η Διάκριση δείχνουν, πέραν πάσης αμφισβήτησης ή αμφιβολίας, πως τα έλλογα (κατ ευφημισμό) όντα, ελάχιστα χρησιμοποιούν την πολύπαθη λογική τους ικανότητα, όταν απαιτείται να λύσουν λογικά προβλήματα.

Διαβάζοντας το άρθρο του James Stevenson, παίρνουμε μια ιδέα περί του θέματος.
[Ας δούμε μία απλή ερώτηση μαθηματικών. Μία ρακέτα και ένα μπαλάκι κοστίζουν ένα ευρώ και δέκα λεπτά. Η ρακέτα κοστίζει ένα ευρώ περισσότερο από το μπαλάκι. Πόσο κοστίζει το μπαλάκι; Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων απαντά με σιγουριά και γρήγορα ότι το μπαλάκι κοστίζει 10 λεπτά. Η απάντηση είναι προφανώς λάθος. Η σωστή απάντηση είναι ότι το μπαλάκι κοστίζει 5 λεπτά και η ρακέτα, 1 ευρώ και 5 λεπτά.

Για περισσότερες από 5 δεκαετίες, ο Daniel Kahneman, υποψήφιος για Nobel και καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Princeton έκανε τέτοιες ερωτήσεις και αναλύει τις απαντήσεις που δίνουμε σε αυτές. Τα αφοπλιστικά απλά του πειράματα έχουν αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την σκέψη. Ενώ οι φιλόσοφοι, οικονομολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες θεωρούσαν για πολλούς αιώνες ότι οι άνθρωποι βασίζονται στη λογική, επιστήμονες όπως ο Kahneman, o Amos Tversky και άλλοι, έχουν αποδείξει ότι δεν είμαστε τόσο λογικοί όσο πιστεύαμε.

Όταν αντιμετωπίζουμε μία άγνωστη κατάσταση, δεν την αξιολογούμε με βάση τη λογική μας. Όταν μας ρωτούν για την ρακέτα και το μπαλάκι, δεν σκεφτόμαστε με βάση τα μαθηματικά. Αντιθέτως, το μυαλό μας λειτουργεί με ένα τρόπο που αποβάλλει εντελώς τα μαθηματικά και επιλέγει τον τρόπο που θα χρειαστεί την λιγότερη δυνατή προσπάθεια.

Αν και ο Kahneman πλέον έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους ψυχολόγους με την μεγαλύτερη επιρροή τον περασμένο αιώνα, το έργο του είχε μείνει στην αφάνεια. Ο ίδιος θυμάται τα λόγια ενός Αμερικανού φιλοσόφου, όταν έμαθε για το έργο του: «Δεν με ενδιαφέρει η ψυχολογία της βλακείας». Απ ‘ότι αποδείχθηκε όμως, ο φιλόσοφος είχε κάνει λάθος.

Μία νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology, από τους Richard West και Keith Stanovich από τα πανεπιστήμια James Madison και Toronto, αναφέρει ότι οι έξυπνοι άνθρωποι, πολλές φορές, είναι περισσότερο επιρρεπείς στα παραπάνω λάθη σκέψης. Αν και νομίζαμε πως η ευφυΐα είναι το αντίδοτο στις προκαταλήψεις, τελικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Ο West και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν δίνοντας σε 482 προπτυχιακούς ερωτήσεις σαν αυτή του Khaneman, που απαιτούσαν λογική αλλά μπορούσαν να στηρίζονται και στην προκατάληψη, το προαπαιτούμενο. Ο West δεν ενδιαφερόταν να μάθει για τις προκαταλήψεις και τα προαπαιτούμενα που κουβαλάει ένα ανθρώπινο μυαλό. Αυτό που τον ενδιέφερε είναι να καταλάβει πώς αυτά τα προαπαιτούμενα και οι προκαταλήψεις δρούσαν σε σχέση με την ευφυΐα.

Τα αποτελέσματα ήταν ανησυχητικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι έτειναν να λειτουργούν περισσότερο με βάση τις προκαταλήψεις τους παρά με την λογική τους. Το ότι κάποιοι αναγνώριζαν αυτές τις προκαταλήψεις, δεν τους έκαναν να σκέφτονται περισσότερο «λογικά». Το αποτέλεσμα αυτό δεν προκαλούσε έκπληξη στον Kahneman που είχε παραδεχτεί ότι « η ενστικτώδης αντίδραση είναι εξίσου επιρρεπής στην υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό, στις υπερβολικές προβλέψεις και την αδυναμία σχεδιασμού, με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε αυτό πριν ασχοληθώ με αυτά τα ζητήματα».

Η πιο επικίνδυνη προκατάληψή μας είναι ότι υποθέτουμε πως όλοι οι άλλοι είναι περισσότερο επιρρεπείς να κάνουν λάθη σκέψης. Κι ότι εμείς, θα τα καταφέρουμε καλύτερα. Την πεποίθηση αυτή οι επιστήμονες την ονομάζουν «το νεκρό σημείο της προκατάληψης». Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στην ικανότητά μας να επισημαίνουμε τα λάθη των άλλων γύρω μας, ενώ είμαστε ανίκανοι να τα εντοπίσουμε στον εαυτό.

Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε, αναφέρεται ότι οι άνθρωποι με υψηλότερη νοημοσύνη, είχαν περισσότερα «νεκρά σημεία». Κι όσο περισσότερο χρόνο έπαιρναν αυτοί οι άνθρωποι πριν δώσουν μία απάντηση, τόσο πιο επιρρεπείς ήταν σε λογικά λάθη.

Οπότε τι συμβαίνει; Γιατί οι έξυπνοι γίνονται τόσο χαζοί κάποιες φορές; Η πιο σαφής υπόθεση που μπορεί να γίνει είναι πως το μυαλό, επηρεάζεται περισσότερο από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό και τους άλλους. Αυτή η αντίληψη-πεποίθηση αποδεικνύεται δυνατότερη και από την λογική ικανότητα.]

Βλέπουμε λοιπόν πως αυτό που περισσότερο από την λογική σκέψη, η πεποίθηση και τα διάφορα memes είναι αυτά που καθορίζουν τις αποφάσεις και τις θεωρίες των ανθρώπων. Πάνω σε αυτόν τον τόσο απλό κανόνα βασίζονται όλοι οι –ισμοί.

Όλα όσα θεωρείς «ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ» και με τόση έπαρση, απαιτείς να την μάθουν-και να την ενστερνιστούν- όλοι οι άνθρωποι, είναι απλώς μια πεποίθηση, ένα meme, μια εμφύτευση σου, που την στολίζεις και της φοράς τον μανδύα της «Αληθείας» και τίποτε παραπάνω. Ψάχνεις-και βρίσκεις πανεύκολα- χιλιάδες άλλα ανάλογα μιμίδια που επιβεβαιώνουν την μεγάλη σου Αλήθεια.
Αυτός που δεν μπορεί να μοιράσει «δυο γαϊδουριών άχυρα» είναι το ίδιο ανίκανος σε οτιδήποτε καταπιαστεί. Μιλώντας με τους λογής λογής δασκάλους, εύκολα αντιλαμβάνεσαι (Παρατήρηση του Ολοφάνερου) πως αυτή η «μεγάλη αλήθεια» ή τα «κρυμμένα μυστικά» που σου αποκαλύπτουν είναι meme, χρησιμοποιώντας απλώς την Διάκριση.

Όταν οι ίδιοι σαν προσωπικότητες, έχουν σαν εργαλείο σκέψης τα meme και όχι την λογική, φαίνεται από την ζωή τους σε όλα τα δυναμικά ταυτόχρονα. Ο ικανός άνθρωπος που χρησιμοποιεί το λογικό, είναι και ικανός να θέτει άξιους σκοπούς, να τους πετυχαίνει και να τους εξελίσσει.
Είναι ο άνθρωπος που “Κάνει ό,τι Θέλει” γιατί το Λογικόν του τον κατευθύνει προς την σωστή δράση και η Θέληση του δίνει την απαιτούμενη ενέργεια για να το πραγματώσει. Εχεις ακούσει το γνωστό ρητό των ικανών ανθρώπων «Υπάρχει ένας μόνον κανόνας ό,τι δεν υπάρχουν κανόνες». Ναι αυτό το ενστερνίζονται και ζουν σύμφωνα με τους κανόνες που οι ιδιοι βάζουν, σε σχέση με τις αξίες τους και τους σκοπούς τους, έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τους ανατρέψουν και να τους αναδημιουργήσουν. Ο Ικανός Έλλογος Άνθρωπος είναι Δημιουργός, μέσα στην δημιουργία, κάποιοι τον αποκαλούν «μάγο» κάποιοι άλλοι «πολεμιστή», ανάλογα με το ποια σχολή ακούς.

Απόλυτα σημάδια Διάκρισης του ικανού ανθρώπου, αυτού που χρησιμοποιεί την λογική του και όχι τις εμφυτεύσεις του, είναι η σχεδόν «μαγική» ικανότητα του να Κάνει Ο,τι Θέλει και όχι ό,τι του λένε οι άλλοι, π.χ. οι θρησκείες, οι νόμοι. Άλλωστε οι νόμοι, θρησκευτικοί, ηθικοί ή κοινωνικοί, δεν φτιάχνονται γι αυτόν αλλά για τους παράλογους. Δεν χρειάζεται να τους ακολουθήσει, γιατί οι δικοί του νόμοι και αξίες, αυτοί που του θέτει το λογικόν είναι κατά πολύ ανώτεροι.

Δεν μπορεί κάποιος έλλογα ικανός να είναι παράλογα ανίκανος …
> Να διαχειριστεί τα οικονομικά του στοιχειωδώς. (τα θεωρεί δαιδαλώδη)
> Να διαχειριστεί τα συναισθήματα του (παραδίδεται σε ελευθεριότητες)
> Να ελέγξει τις σκέψεις του (μιλάει ακατάπαυστα, χωρίς να ακούει )
> Να ελέγξει το εγώ του (αντίθετα το εξυμνεί)
> Να μην κάνει ό,τι θέλει (αλλά ό,τι του λένε)
>Να μην βλέπει το Ολοφάνερα χρήσιμο, αλλά χίλια δυο κρυμμένα άχρηστα, που τα ονοματίζει «ηλιθίου αδεία» με βαρύγδουπα ονόματα.
… και έτσι αναμασά τα ίδια και τα ίδια, θεωρώντας τα memes > έρευνα
και την λογοδιάρροια του παραλόγου> εμπνευσμένη θεία χάρη.

Εύκολα ανακαλύπτεις τον χαζό, είναι αυτός που λέει πως δεν είναι.

Λάθος σχέση

Σημάδια ότι βρίσκεσαι σε (πολύ) λάθος σχέση
Το μακρινό 1992, ο Ρομάν Πολάνσκι είχε κάνει μια ταινία που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Λεγόταν τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα (ή Bitter Moon, αν προτιμάτε τον original τίτλο) και θα είχε απαλλάξει τις ανθρώπινες κοινωνίες από ένα σωρό σύνδρομα-κατάλοιπα καταστροφικών σχέσεων.

Επειδή, απ’ ό,τι φαίνεται, έχουμε πολύ χρόνο να διανύσουμε μέχρι τα ανά τον κόσμο υπουργεία παιδείας να συνειδητοποιήσουν ότι τα ψυχικά τραύματα που μπορεί να σου αφήσει μια τέτοια σχέση έχουν απείρως περισσότερες εφαρμογές στην καθημερινή ζωή από τα μιτοχόνδρια ή τα ευκλείδεια διανύσματα που επιμένουν να μας εξηγούν, ας πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Ξεκινώντας από το…

Τι θα πει λάθος σχέση;
Παρά την ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη, «λάθος» δεν είναι μόνο εκείνη η σχέση που είναι καταδικασμένη να αποτύχει –που σε πέντε, δέκα, δεκαπέντε μήνες θα χωρίσετε και θα καταλήξεις στα πατώματα αγκαλιά με αλκοόλ, παγωτά και χαρτομάντιλα. Για την ακρίβεια, αυτό το σενάριο είναι πολλές φορές περισσότερο θεμιτό (και λιγότερο λάθος) από εκείνο που σε όρους ψυχολογίας θα περιγράφαμε ως σχέση που κάνει κακό στην ψυχοσύνθεση του ενός ή και των δύο εμπλεκομένων.
Μην κάνετε πως δεν καταλαβαίνετε: Σίγουρα θυμάστε το παράδειγμα «εκείνου του γνωστού σας» που ήταν τρελά ερωτευμένος και ταυτόχρονα τρελά δυστυχισμένος (αλλά αυτό το δεύτερο το βλέπατε μόνο εσείς κι οι υπόλοιποι φίλοι του) σε μια σχέση του. Ήταν εκείνος που περνούσε μια μέρα τον μήνα στα ουράνια και τις υπόλοιπες στην κόλαση, που μάλωνε/ έκλαιγε/ φώναζε/ έπεφτε σε κατάθλιψη κάθε τρεις μέρες, αλλά δεν έλεγε να χωρίσει.

Γιατί; Πρώτον, γιατί είπαμε, ήταν τρελά ερωτευμένος. Και δεύτερον, αν τον ρωτούσες, θα σου έλεγε «μα είμαστε τέλεια όταν δεν… [συμπληρώστε εδώ όλες τις αιτίες καυγά, όλα τα δράματα και όλες τις απαίσιες συμπεριφορές από εκείνο που θεωρούσε ‘το έτερό του ήμισυ’]».
Αφού ξεκαθαρίσαμε ότι, με λίγα λόγια, «λάθος» είναι η σχέση που σου κάνει κακό, που σε ρίχνει ψυχολογικά, ή που τη μια σε ανεβάζει σε ροζ συννεφάκια και την άλλη σε ρίχνει σε ανήλιαγα τάρταρα, ας δούμε πώς θα καταλάβετε ότι έχετε πέσει στην παγίδα –και πρέπει να αρχίσετε επειγόντως να ψάχνετε την έξοδο, πριν καταλήξετε στο αναπηρικό καροτσάκι του πρωταγωνιστή της ταινίας του Πολάνσκι που λέγαμε στην αρχή.
– Οι φίλοι σας έχουν αρχίσει να κάνουν διακριτικές παραινέσεις του τύπου «βρε παιδί μου, αφού δεν περνάτε καλά όταν είστε μαζί, μήπως να πάρετε για λίγο τις αποστάσεις σας;».
– Ή λιγότερο διακριτικές, του τύπου «πώς είναι δυνατόν να μην το βλέπεις ότι αυτός ο άνθρωπος σου *λέξη που κόπηκε από τη λογοκρισία* την ψυχολογία;».
– Σκέφτεστε πριν μιλήσετε μπροστά του, ή «στρογγυλεύετε» την άποψή σας για να ταιριάζει περισσότερο με την δική του.
– Αναζητάτε συχνά τρόπους να κερδίσετε θετικά σχόλια από πλευράς του, τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια.
– Ανησυχείτε συνεχώς για το τι θα σκεφτεί για εσάς, πώς θα πάρει κάτι που είπατε/ κάνατε/ διηγηθήκατε για τη μέρα σας. Με αποτέλεσμα σταδιακά να μιλάτε όλο και λιγότερο, ή να κρύβετε πράγματα, σκέψεις και απόψεις που πιστεύετε ότι δεν θα εγκρίνει.
– Σκέφτεστε ή λέτε συχνά «είμαστε τέλεια όταν δεν [συμπληρώστε εδώ αιτία καυγάδων]».
– Όταν σκέφτεστε τη σχέση σας, εστιάζετε στα θετικά σημεία της και αρνείστε πλήρως, ακόμα και στον εαυτό σας, τα αρνητικά.
– Στεναχωριέστε εξαιτίας του (ή για να το θέσουμε ευγενικότερα, για κάποιο λόγο που σχετίζεται μαζί του) μια φορά τον μήνα, ή συχνότερα.
– Αποφεύγετε να συζητήσετε μαζί του τα θέματα της σχέσης σας που σας στεναχωρούν.
– Ρίχνετε στον εαυτό σας το φταίξιμο για την συμπεριφορά του.
– Προσπαθείτε να είστε τέλειοι στα πάντα, επειδή φοβάστε την κριτική του.
– Έχετε πιάσει τουλάχιστον μια φορά τον εαυτό σας να χαίρεται που εκείνος στεναχωρήθηκε με κάτι. Μετά βέβαια απωθήσατε την σκέψη στο πυρ το εξώτερο, και δεν το παραδεχτήκατε ποτέ σε κανέναν.
– Περνάτε διαστήματα «έκλαμψης» κατά τα οποία είστε τόσο ευτυχισμένοι όσο τον πρώτο καιρό που ερωτευτήκατε. Τα οποία διαστήματα ποτέ δεν κρατούν πολύ.
– Έχετε πάρει τουλάχιστον μια φορά στο παρελθόν την απόφαση να χωρίσετε, αλλά ξαναγυρίσατε.
– Η σχέση σας μοιάζει περισσότερο με εμμονή: Επισκιάζει όλους τους άλλους τομείς της ζωής σας, είναι ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η διάθεσή σας, είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε όταν ξυπνάτε και το τελευταίο πριν κοιμηθείτε.

Έρωτας θύμα της εποχής

Ζούμε στην εποχή των τεχνολογικών μεγαλείων, των διαπλανητικών εξερευνήσεων, της ασύστολης, ακατάπαυστης κίνησης, της πολυμορφικής πολυπολιτισμικότητας, της πολυφωνικής σιωπής.Οι επικοινωνιακοί δίαυλοι διατρανώθηκαν δια της παγκόσμιας συνένωσης κρατών και πολιτισμών. Το φαινόμενο της πεταλούδας κρατεί καλά σε οικονομικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς και διαπροσωπικούς τομείς της παγκόσμιας δημόσιας ζωής.

Οι δοτές μορφές “μόδας” πλασμένες σε απομακρυσμένα από την δημόσια θέα “μαγαζιά” σκέψης ποδηγετούν τους δέκτες, στεφανοποιώντας πνεύματα, αδρανοποιώντας κριτικό νου και ελαστικοποιώντας συνειδήσεις. Γεγονός συμφέρον προς τη γενική χειραγώγηση του όλο και αυξανόμενου πληθυσμιακά όχλου.

Η μόδα καλείται, ορίζοντας τον τρόπο ζωής και τα πρότυπα, να αφοπλίσει κάθε πνευματική επανάσταση και αναγέννηση σε ένα κόσμο που ολοένα φλερτάρει με μητροπολιτικά πρότυπα. Μια κεντρική διοίκηση, μια θρησκεία, μια γλώσσα. Αφανισμένη η εθνικότητα, οι αξίες, τα έθιμα, η παράδοση.

Η μορφή έκφρασης του έρωτα, η θέρμη συναισθημάτων, η πίστη, η αφοσίωση, η έκφραση μέσω του αντικειμένου του πόθου, η λατρεία της διαδικασίας, η σημασία του κοιτάγματος του αγγίγματος συνάμα με την παράδοση τείνουν να απαλειφθούν από το κέντρο της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου.

Η μόδα τον έχει οδηγήσει σε αντιγραφή συμπεριφορών χάριν της διεθνοποίησης και στην απαξίωση των συστατικών του αληθινού συναισθήματος ως τετριμμένα. Το σχέδιο λοιπόν που έχει εκπονηθεί είναι η κατακρεούργηση του πάθους. Του αληθινού, αγνού ανιδιοτελούς πάθους. Διότι το πάθος πυροδοτεί τις αισθήσεις, οι αισθήσεις τη σκέψη, η σκέψη τη δράση, την αλλαγή, τη διαφορετικότητα.

 Η διαφορετικότητα δεν ελέγχεται, δεν χειραγωγείται.
Έτσι έχουμε τη μετάβαση από την αυτοθυσία για κάτι αγαπημένο, από την αγωνία του πρώτου φιλιού, τη σημασία του αγγίγματος, της αναμονής της προς μονής της ελπίδας για ομοούσια ένωση μέσω σύστασης οικογένειας, στην αποτέφρωση του πάθους μέσω της πρόστυχης απλούστευσης της σεξουαλικής συνεύρεσης, ωμά, άνευ συναισθήματος.

Μέσω της ποικιλίας για ψεύτικη ικανοποίηση, μέσω του εκχυδαϊσμού μιας ερωτικής έλξης με όπλο τον σεξισμό ο κατά τα άλλα εξελιγμένος άνθρωπος επανέρχεται σε πρωτόγονο πλαίσιο ικανοποίησης αναγκών, υποβοηθούμενο από ψυχαναλυτικές μελέτες που τεκμηριώνουν τον εικονικό φόβο του ανθρώπου προς τη δέσμευση και την άνευ όρων αγάπη με άλλο πρόσωπο.

Κατά αυτόν τον τρόπο οικογένειες παραπαίουν διότι χάνεται ο σεβασμός στην ανθρώπινη υπόσταση από τη στιγμή που η ποικιλία σεξουαλικών “χρωμάτων”, σκέψεων και αισθήσεων απλώνεται σαν μπουφές μπρος στα μάτια του απαίδευτου οδηγώντας το συναίσθημα και τον έρωτα της ψυχής να φαντάζει παλιομοδίτικο αστείο.

Κατά μαθηματική ακρίβεια ο τρόπος αυτός ζωής, ασυδοσίας επιλογών έρχεται μπούμερανγκ στον άνθρωπο μιας και τον αποτρέπει από την κατοχή κάποιου νοήματος εις τον μάταιο τούτο κόσμο πλην της εργασίας συλλογής χρημάτων και αντιγραφής της εκάστοτε επιβαλλόμενης μόδας, είτε λέγεται οικογενειακή είτε φιλική είτε δια προσωπική μόδα.

Στον κόσμο αυτό της παρωχημένης πληροφορίας ο άνθρωπος ξέχασε και έχασε τον άνθρωπο. Ποιος πίνακας, ποια μουσική ωδή, ποιος πόλεμος, ποια τέχνη δεν έγινε διότι ενεπνεύσθη από τον αγνό έρωτα. Άνευ πάθους δεν υφίσταται σκέψη, τέχνη δημιουργία διότι δεν υπάρχει σκοπός. Και όμως, δεν είναι αργά.

Drinking game

Παιχνίδια θανάτου με πολύ αλκοόλ
Ο ένας πηδάει μπροστά σε διερχόμενο τρένο πίνοντας άγνωστο ποτό με καλαμάκι, ο άλλος κάνει σερφ κατεβάζοντας μια μπίρα, άλλος κάνει την ανάγκη του σ’ ένα ποτήρι, το οποίο στη συνέχεια γεμίζει με μπίρα και το πίνει (!) ένας άλλος κατεβάζει το ποτό του και πηδάει από μια γέφυρα στη θάλασσα, ένας άλλος σκαρφαλώνει ένα δέντρο πίνοντας κι από διαφορετικό ποτό σε κάθε κλαδί.

Δεν έχουν τελειωμό τα βίντεο που μπορεί κάποιος να βρει στο youtube στο λήμμα «neknominate» το καινούργιο διαδικτυακό drinking game που τους τελευταίους μήνες σαρώνει σε ΗΠΑ και Βρετανία, με βάσιμους φόβους ότι θα φτάσει και στα μέρη μας.

Εν συντομία, οι παίκτες καλούνται να πιουν μονορούφι ένα αλκοολούχο ποτό, κάνοντας ταυτόχρονα κάτι επικίνδυνο, να βιντεοσκοπήσουν αυτήν την τρέλα και να την ανεβάσουν στο Ιντερνετ, κυρίως στο Facebook, αφού πρώτα προκαλέσουν άλλους δύο φίλους τους να κάνουν το ίδιο σε λιγότερο από 24 ώρες. Θυμίζει το δημοφιλές ice bucket challenge, μόνο που αντί οι χρήστες να λούζονται με τον κουβά, τον πίνουν, ενώ δεν γίνεται για κάποιον ευγενή σκοπό, όπως στην άλλη περίπτωση ήταν η χρηματοδότηση της έρευνας για το ALS τη σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει ο Στίβεν Χόκινγκ.

Αντίθετα, δημοσιεύματα συνδέουν το παιχνίδι με πέντε θανάτους ατόμων κάτω των 30 ετών σε Αγγλία και Ιρλανδία, μεταξύ των οποίων ενός εργαζομένου σε ξενοδοχείο στο Λονδίνο, που κατανάλωσε ένα μπουκάλι λευκό κρασί, ένα τέταρτο φιάλης ουίσκι, ένα μικρό μπουκάλι βότκα και ένα κουτάκι μπίρα.

Μολονότι τα drinking games, παιχνίδια που περιλαμβάνουν την κατανάλωση αλκοόλ, είναι τόσο παλιά όσο ο άνθρωπος και το αλκοόλ, η διάδοσή τους την εποχή των κοινωνικών δικτύων είναι σχεδόν ανεξέλεγκτη. Το Neknominate ξεπήδησε στην Αυστραλία στις αρχές του 2014 και πολύ γρήγορα μέσω του Facebook μεταπήδησε στις χώρες που καταγράφουν υψηλά ποσοστά αλκοολισμού.

Σχεδόν ταυτόχρονα, ένα άλλο παρόμοιο παιχνίδι επεισοδιακής χρήσης αλκοόλ (Baijiu Challenge), στο οποίο επίσης οι χρήστες καλούνται να φανερώσουν online το κατόρθωμά τους, έγινε δημοφιλές στην Κίνα. Οταν πάντως ζητήθηκε από το Facebook να μην επιτρέπεται η ανάρτηση βίντεο και γενικά περιεχομένου με το hashtag #neknominate, η πλατφόρμα εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία

«δεν ανεχόμαστε περιεχόμενο που είναι άμεσα επιβλαβές, όπως για παράδειγμα το bullying, αλλά συμπεριφορά την οποία κάποιοι μπορούν να βρίσκουν προσβλητική ή αμφιλεγόμενη δεν είναι κατ’ ανάγκην ενάντια στους κανόνες μας».

Ωστόσο, κάλεσαν τους χρήστες να μη διστάζουν να αναφέρουν στην πλατφόρμα ποστ που θεωρούν ότι υπερβαίνουν τα εσκαμμένα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η «μεταμφίεση» της χρήσης αλκοόλ σε παιχνίδι μπορεί να έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στον νεανικό πληθυσμό. Ηδη τα στοιχεία σχετικά με την προβληματική κατανάλωση της ουσίας σε παιδιά στη χώρα μας είναι ανησυχητικά. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 30% των εφήβων στην Ελλάδα δηλώνει ότι πίνει κάποιο αλκοολούχο ποτό μία ή δύο φορές την εβδομάδα.

Ο μέσος όρος ηλικίας για τα αγόρια που ξεκινάνε να πίνουν είναι τα 11 έτη και για τα κορίτσια τα 13, ενώ το 20% περίπου των εφήβων παραδέχεται ότι έχει μεθύσει πάνω από τρεις φορές μέσα σε μία χρονιά. Και στις τρεις συνηθέστερες αιτίες θανάτου στις ηλικίες 14-24 ετών, οι οποίες είναι τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι αυτοκτονίες και οι δολοφονίες, το αλκοόλ έχει υψηλή εμπλοκή.
Τα υψηλότερα ποσοστά συχνής κατανάλωσης αλκοόλ (≥10 φορές) τον τελευταίο μήνα στους μαθητές (13-19 ετών) παρατηρούνται στους νομούς Καστοριάς, Πιερίας, Εβρου, Χαλκιδικής, Σερρών και Λέσβου.

Τι είναι «φιλότιμο»

Τι είναι «φιλότιμο» και πώς να το εξάγουμε
Πάνω από 1.000 ερμηνείες, ορισμοί και ιστορίες για το φιλότιμο έχουν συγκεντρωθεί στον σχετικό ιστότοπο.

Κι αν το περιλάλητο φιλότιμο ήταν κάτι συγκεκριμένο, μετρήσιμο, σχεδόν χειροπιαστό; Κι αν δεν μπορούσαμε να το ταιριάξουμε σε εμάς κατά πώς μας βολεύει, αλλά χρειαζόταν οι ίδιοι να το προσεγγίσουμε; Κι αν το φιλότιμο ξέφευγε απ’ τα βιβλία και διέπνεε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, μετατρεπόταν σε εξαγώγιμο προϊόν περίπου όπως ο ήλιος και η θάλασσα;

Το εγχείρημα είναι τρελό, όπως κάθε επιστημονική περιπέτεια οφείλει να είναι. Μια ομάδα Ελλήνων και ξένων ερευνητών κοινωνικών επιστημών επιχειρεί να αφαιρέσει το πέπλο της αοριστίας που περιβάλλει την έννοια του φιλότιμου και να καταλήξει σε έναν συγκεκριμένο ορισμό. Και όπως αναφέρει στην «Κ» ο ψυχολόγος κ. Μάνος Χατζημαλωνάς, εκ των πρωτεργατών της πρωτοβουλίας, «το μυστήριο του φιλότιμου θα έχει λυθεί εντός του 2015».

Η προεργασία έχει ξεκινήσει στο Λονδίνο ήδη από το 2011. Εθελοντές επιστήμονες από τους χώρους της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, της ιατρικής, της στατιστικής επιστήμης, των οικονομικών και της πληροφορικής, διαπιστώνοντας το κενό σχετικής επιστημονικής μελέτης στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία, συντάσσουν και καταθέτουν πρόταση διερεύνησης της σύνθετης και κεντρικής για την ελληνική πολιτισμική ταυτότητα έννοιας του φιλότιμου.

«Κάθε λαός έχει ένα ιδανικό στο οποίο τείνει και που κανείς δεν μπορεί να καπηλευτεί. Για τους Ελληνες αυτό είναι το φιλότιμο» εξηγεί ο κ. Χατζημαλωνάς. «Είναι ωστόσο πολύ σύνθετο ως έννοια. Οταν πριν από τρία χρόνια ξεκινήσαμε να το ερευνούμε, ανακαλύψαμε τις τερατώδεις διαφορές στο τι σημαίνει για κάθε Ελληνα φιλότιμο».

Οπως διαπίστωσαν, στο φιλότιμο αποδίδονται συχνά οξύμωρα χαρακτηριστικά όπως η πραότητα, η συγκαταβατικότητα, η ανιδιοτέλεια ακόμα και η αφέλεια από τη μία, το πείσμα, η υπερηφάνεια, η ευθιξία ή ακόμα και η ετεροδοσοληψία από την άλλη.

«Δεν πρόκειται για “ελληνικό” θέμα. Είναι διεθνές, όπως η φιλοσοφία, ο ανθρωπισμός ή η δημοκρατία. Είναι λοιπόν επιτακτικό χρέος της κοινωνίας να το ορίζει κάθε τόσο». Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν οι εθελοντές ξεκίνησαν την εκστρατεία ενημέρωσης για το εγχείρημα, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο «σήκωσαν αυτόματα τις κεραίες τους». Το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο, το αντικείμενο συναρπαστικό.

Προκειμένου η προσπάθεια να συντονιστεί καλύτερα, τον προηγούμενο Σεπτέμβριο ιδρύθηκε το μη κερδοσκοπικό κέντρο ερευνών κοινωνικής καινοτομίας με την επωνυμία «Φιλότιμο Ιδρυμα», με έδρα το Λονδίνο όπου ζουν και εργάζονται οι περισσότεροι εκ των εθελοντών ερευνητών. Η πρώτη σημαντική φάση του διεθνούς εγχειρήματος είναι ο εννοιολογικός πληθοπορισμός, δηλαδή ο συμμετοχικός προσδιορισμός της έννοιας φιλότιμο.

«Ετσι διεξάγονται οι έρευνες στις κοινωνικές επιστήμες: ρωτάμε όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούμε!» Από τις 21 Δεκεμβρίου 2014, στην ιστοσελίδα philotimo.org βρίσκεται ανηρτημένη έρευνα την οποία μπορεί ο καθένας να συμπληρώσει δίνοντας τους δικούς του ορισμούς για το φιλότιμο, τις δικές του ιστορίες, ακόμα και οπτικοακουστικά στοιχεία, όπως εικόνες, βίντεο, ακόμα και σέλφις.

Η συγκέντρωση των διαφορετικών ερμηνειών του φιλότιμου θα ολοκληρωθεί στις 21 Μαρτίου 2015, οπότε θα ξεκινήσει η επεξεργασία των στοιχείων. Ηδη έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 1.000 ερμηνείες, ορισμοί και ιστορίες για το φιλότιμο.

Η δεύτερη φάση του εγχειρήματος είναι η διερεύνηση των ευεργετικών εφαρμογών τόσο σε προσωπικό όσο και συλλογικό επίπεδο, η μετατροπή του σε όχημα θετικής αλλαγής. «Αφού ορίσουμε τι σημαίνει φιλότιμο και δούμε ποιο είναι στην πραγματικότητα αυτό το πράγμα που μας ενώνει, στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα κοινό αφήγημα. Ετσι, μπορεί να προκύψουν κάποιοι “κανόνες”, τους οποίους κάποιος μπορεί να ασπαστεί, μια επιχείρηση φερ’ ειπείν.

Αν το εξάγουμε ως κάτι που κάνουν οι Ελληνες, μπορεί να αποτελέσει από μόνο του ένα εργαλείο διπλωματίας». Οπως γράφει η ομάδα των ερευνητών στην ιστοσελίδα τους, «θεωρούμε την αναγνώριση, μελέτη και παρότρυνση για συλλογική καλλιέργεια του φιλότιμου χρέος μας, και δεν είμαστε μόνοι όταν μοιραζόμαστε την πεποίθηση ότι μπορούμε μέσω της αναβίωσής του να οδηγηθούμε συνειδητά έξω από την κρίση αξιών και ταυτότητας που προηγήθηκε της οικονομικής».

Συμβουλές για καλή τύχη

Συμβουλές για καλή τύχη και ευτυχία
Θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε και να υιοθετήσουμε κάποιες απλές πρακτικές στην καθημερινή μας ζωή

* Να καταγράψουμε και να συνειδητοποιήσουμε τα λάθη που έχουμε ήδη κάνει και να συμφωνήσουμε να μην τα ξανακάνουμε.

* Να οριοθετήσουμε την ευτυχία μας σε ένα καινούργιο πλαίσιο που δεν θα είναι μόνο υλιστικό. Η ευτυχία δεν εξαρτάται μόνο από την οικονομική άνεση.

* Να προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε την ψυχική μας γαλήνη και εσωτερική ηρεμία, αποφεύγοντας αρνητικές ενέργειες, συμπεριφορές και, πάνω απ’ όλα, σκέψεις και τάσεις. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιες δυσκολίες στη ζωή μας έχουν τελικά καλό σκοπό για το μέλλον μας και πρέπει να τις υπομένουμε καρτερικά. Ακόμα, πρέπει να προσπαθούμε να διακρίνουμε τα λάθη μας, όταν κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα εκφραστεί κάποια στιγμή στη ζωή μας.

* Να αγαπήσουμε τον κόσμο μας όπως είναι και να θεωρήσουμε ότι κάποιοι άνθρωποι που συμπεριφέρονται αρνητικά χρειάζονται ουσιαστικά βοήθεια και συμπόνια.

* Να νικήσουμε το υπερεγώ μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι οι όποιες επιτυχίες σημειώνουμε κάποιες στιγμές στη ζωή μας είναι απόρροια της συμβολής και κάποιων άλλων προϋποθέσεων-βοηθειών που έχουμε κληροδοτήσει από το σύμπαν.

* Να κάνουμε θετικές σκέψεις και να μη μεμψιμοιρούμε συνέχεια για κάθε δύσκολη στιγμή στη ζωή μας. Να προσπαθήσουμε να βλέπουμε δηλαδή κάθε γεγονός από τη θετική του πλευρά.

* Να προσπαθούμε να χαλαρώνουμε τακτικά μέσα από απλές κινήσεις διαλογισμού, κάνοντας συγχρόνως κάποιες προσευχές ή διατυπώνοντας κάποιες εφικτές επιθυμίες μας, που φυσικά δεν έχουν σκοπό να βλάψουν κανέναν.

*Να αποφεύγουμε το άγχος, τουλάχιστον όπου δεν είναι απαραίτητο, τις εντάσεις, τον πανικό, τις αρνητικές σκέψεις για τους διπλανούς μας, και να διατηρούμε όσο περισσότερο μπορούμε την αυτοκυριαρχία και την ψυχραιμία μας. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι καλό είναι να αποφεύγουμε να ερχόμαστε σε επαφή με άτομα που θα τα χαρακτηρίσουμε «αρνητικά».

Αρνητικά είναι τα άτομα που όχι μόνο εμφανίζουν μια προφανή κακεντρεχή συμπεριφορά, αλλά και συμπτωματικά μας οδηγούν σε ατυχίες. Επίσης, αρνητικά άτομα είναι εκείνα που γίνονται υπερβολικά καταπιεστικά, διεκδικητικά, ενοχλητικά, και εμφανίζουν μια έντονα αρνητική και ψυχικά φορτισμένη συμπεριφορά. Οι αρνητικές ενέργειες μεταφέρονται μέσα από συγκεκριμένα άτομα, και όσο καλύτερα αποστασιοποιηθούμε από τέτοιες επαφές, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η προστασία μας.

* Να προσπαθούμε να προστατευτούμε ενεργειακά, αποκρούοντας τις αρνητικές δυνάμεις και ενέργειες. Σίγουρα δεν ζούμε στον Παράδεισο, και καθημερινά δεχόμαστε αρνητικές ενέργειες από το περιβάλλον μας. Η αύρα μας είναι η καλύτερη ασπίδα προστασίας μας, και όσο πιο υγιής και ανθεκτική είναι, τόσο καλύτερα προστατευμένοι θα είμαστε από ψυχικές επιθέσεις, που μπορεί να είναι εκούσιες ή ακούσιες.
Απλώς θα μπορούσαμε να πούμε ότι προστασία μπορούμε να επιτύχουμε καθαρίζοντας το χώρο μας, με αρωματοθεραπεία ή ηχοθεραπεία, με κάποιες τεχνικές διαμόρφωσης χώρου, και διατηρώντας κάποια ειδικά φυλαχτά, ειδικούς κρυστάλλους, ανάλογα το σκοπό της προστασίας μας.

* Να χρησιμοποιούμε τη σκέψη μας για να προστατευτούμε ή να επικαλούμαστε την καλή μας τύχη. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η σκέψη μας έχει τεράστιες δυνατότητες, αρκεί να μπορέσουμε μέσα από κάποια εξάσκηση να συντονιστούμε με κάποιες υψηλότερες συχνότητες. Θα λέγαμε ότι η αποτελεσματικότητα των θετικών μας σκέψεων επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από τη χαλάρωσή μας, και πιο συχνά με τη βοήθεια διαλογισμού.
Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει βέβαια να μπορέσουμε να φτάσουμε σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο εξέλιξής μας, μέσα από την τήρηση και εφαρμογή των παραπάνω αναφερθέντων κανόνων. Οι σκέψεις μας θα πρέπει να συνοδεύονται και από εικόνες που θα δημιουργούμε στο μυαλό μας, σχετικές με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη δημιουργική μας φαντασία και να πλάσουμε αυτές τις εικόνες.

Άρθρα και μελέτες επί του χριστιανικού φαινομένου

«Ιστορικώς ο Χριστιανισμός ήταν η μεγαλύτερη συμφορά που συνέβη μέχρις στιγμής στην ιστορία του ανθρώπου. Το χειρότερο κακό και η πιο φρικιαστική μάστιγα. Εκτός από ολίγες γνωστές ηθικές εντολές, τις οποίες επανέλαβε (για να είμαστε πιο ακριβείς, ΑΝΤΕΓΡΑΨΕ, δίχως να αναφέρει την πηγή) η θεολογία του είναι αντιφατική, ανόητη και λανθασμένη. Άκρως επικίνδυνη και καταστροφική τόσο για το άτομο ως μονάδα όσο και για την κοινωνία ως σύνολο! Ο Ιησούς Χριστός των Ευαγγελίων και του Παύλου αποδεικνύεται πλήρως δια των κριτηρίων της ιστορικής επιστήμης ότι είναι μια αλλοπρόσαλλη και αντιφατική μυθολογία!».
Ιωάννης Ν. Φ. Ρούσσος

Το «Άρθρα και μελέτες επί του χριστιανικού φαινομένου», είναι μια συλλογή άρθρων που προέκυψε από μια μακροχρόνια και επίπονη μελέτη του καθηγητή Ιωάννη Ρούσσου. Ξεκινώντας την αναζήτηση και την έρευνα από τις αρχές της δεκαετίας του '90 και συνεχίζοντας μέχρι και τις μέρες μας, προσπαθεί να αφυπνίσει το πνευματικά υποταγμένο θρησκευτικό ποίμνιο, καταδεικνύοντας τον παραλογισμό της τυφλής πίστης και τον σκοταδισμό που επιβλήθηκε διαχρονικά από τα διάφορα θρησκευτικά ιερατεία. Βασιζόμενος σε πάνω από 500 πηγές (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται φυσικά και οι «ιερές» γραφές), με τρόπο μεθοδικό και επιστημονικό, υποδεικνύει τις «ιερές» ανοησίες, τεκμηριώνει τις αντιφάσεις και καταλογίζει τα ψεύδη που προκύπτουν από τις «θεόπνευστες» γραφές, απαντώντας έτσι και στα ψεύδη θεολόγων και χριστιανών απολογητών. Λαμβανομένου υπόψιν του γεγονότος, ότι οι μελέτες του κινούνται κυρίως στο φάσμα τής Αγίας Γραφής (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), το έργο του, αν και μικρότερο σε ποσότητα αλλά όχι και σε ποιότητα, μπορεί να θεωρηθεί αναλόγως αντάξιο της «Βίβλου» της αποδόμησης του Χριστιανισμού, του πολύτομου έργου «Η εγκληματική ιστορία του Χριστιανισμού», του Γερμανού ιστορικού και θεολόγου, Κάρλχαϊνζ Ντέσνερ. Εν ολίγοις, είναι ένα έργο που δεν πρέπει να λείπει από καμμία ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, ειδικά όσων έχουν την δίψα της γνώσης.

Αφιέρωση του συγγραφέα: «Σε όλους τους ανθρώπους τού πλανήτη, τους έχοντες θάρρος, προθυμία και δύναμη διά έρευνα με κρίση και λογική και με σκοπό την καλυτέρευση της ζωής και την ανώτερη ανάπτυξη του πνεύματος και του πολιτισμού επί της γης»...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015

Αλάτι για νόστιμη ζωή

Πόσο αλάτι χρειάζεται η ζωή μας;

Τρεις πρόσφατες δημοσιεύσεις και ένα άρθρο σύνταξης στο New England Journal of Medicine (14/8/2014), το εγκυρότερο ιατρικό περιοδικό στον κόσμο, ήρθαν να κορυφώσουν τη διαμάχη γύρω από τη σχέση της κατανάλωσης αλατιού με την υπέρταση και τα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Οι δυο πρώτες αφορούν τη μεγάλη επιδημιολογική μελέτη PURE, και τα συμπεράσματά τους είναι εντυπωσιακά, καθώς αμφισβητούν τις συστάσεις όλων των κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines) για δραστική μείωση της κατανάλωσης αλατιού στον γενικό πληθυσμό.

Βρέθηκε πως, η μέτρια κατανάλωση αλατιού συσχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο καρδιοαγγειακών επεισοδίων και θανάτου, συγκριτικά τόσο με τη μεγάλη, όσο και τη μικρή κατανάλωση. Tον μεγαλύτερο μάλιστα κίνδυνο φάνηκε να έχουν όσοι περιορίζουν την πρόσληψη νατρίου, που περιέχεται στο αλάτι, στις ελάχιστες ποσότητες που συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines)!

Σημαντικό εύρημα επίσης ήταν η ευεργετική δράση της πρόσληψης καλίου, κυρίως μέσω της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. Η τρίτη δημοσίευση αφορά μια επεξεργασία και μετα-ανάλυση πολλών παλαιών εργασιών από μια ομάδα ειδικών (NUTRICODE), που αποδίδει το 9.5% των καρδιαγγειακών θανάτων στην υπερβολική κατανάλωση νατρίου.

Το άρθρο σύνταξης αναγνωρίζει την αξία αλλά και τις αδυναμίες και των τριών δημοσιεύσεων, δίνοντας όμως μεγάλη έμφαση στα συμπεράσματα των δυο πρώτων, τα οποία προτείνει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Επίσης τονίζει τον κίνδυνο, σύμφωνα και με την γνωμάτευση του Institute of Medicine,  από τα αυθαίρετα πολύ χαμηλά όρια στην πρόσληψη νατρίου που συστήνουν οι κατευθυντήριες οδηγίες.

Τέλος προτείνει τη διενέργεια προοπτικής τυχαιοποιημένης μελέτης, για την οριστική απάντηση στο ερώτημα πόσο αλάτι πρέπει να παίρνει ο μέσος άνθρωπος, που τόσο βιαστικά και χωρίς αποδείξεις προσπάθησαν να του στερήσουν, μαζί με πολλά άλλα, τα ιδιαίτερα χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι «guidelines».

Μέχρι τότε, οι άνθρωποι μπορούν να απολαμβάνουν το αλάτι στο φαγητό τους, με μέτρο και ανάλογα με τις ανάγκες τους. Η υπερβολική στέρηση μιας βασικής θρεπτικής ουσίας, όπως είναι το αλάτι, μπορεί να καταλήξει το ίδιο επικίνδυνη με την υπερβολική κατανάλωση.

Πόσο αλάτι επιτρέπουν οι «κατευθυντήριες οδηγίες;»

Τόσο οι ευρωπαϊκές όσο και οι αμερικανικές οδηγίες (guidelines), στις τελευταίες εκδόσεις τους, συστήνουν τη μείωση της κατανάλωσης νατρίου κάτω από 2,3 γραμμάρια ημερησίως, που αντιστοιχεί σε 5-6 γραμμάρια αλατιού (εννοείται αυτό που περιλαμβάνεται στις τροφές, μαζί με αυτό που προστίθεται). Οι οδηγίες μάλιστα της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA), που ασκούν τεράστια παγκόσμια επιρροή, συστήνουν ημερήσια λήψη νατρίου κάτω από 1.5 γραμμάρια, δηλαδή κάτω από 3-3.5 γραμμάρια αλατιού!

Βέβαια, όπως αναφέρει και η AHA, το 99.2% του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνει περισσότερα από 2 γραμμάρια νατρίου ημερησίως και το 100% πάνω από το 1.5 γραμμάρια, που η ίδια συστήνει! Η μέση κατανάλωση νατρίου στις περισσότερες χώρες υπολογίζεται στα 4 γραμμάρια νατρίου, δηλαδή 9-12 γραμμάρια αλατιού ημερησίως.

Με βάση αυτές τις οδηγίες ξεκίνησε ένας ιερός πόλεμος (τζιχάντ), μια διεθνής σταυροφορία, για την μείωση μέχρι εξαφανίσεως της περιεκτικότητας των τροφίμων σε αλάτι, ζητώντας από τις κυβερνήσεις και κρατικούς φορείς να λάβουν δραστικά νομοθετικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση.

Όλα τα τρόφιμα θα πρέπει να είναι απελπιστικά ανάλατα, ενώ η κατοχή επιτραπέζιας αλατιέρας θα θεωρείται οπλοκατοχή με σκοπό την αυτοκτονία. Εννοείται πως, οτιδήποτε αλμυρό βάλουμε κατά λάθος στο στόμα μας, θα πρέπει να το φτύνουμε αμέσως!

Επειδή τα guidelines ισχυρίζονται πως στηρίζονται στην «evidence based medicine», δηλαδή σε ισχυρά επιστημονικά στοιχεία, θα περίμενε κανείς πως τέτοια στοιχεία θα έπρεπε να υπάρχουν με το παραπάνω, όταν ζητούν από τον κόσμο να ακολουθήσει στη διατροφή του κάτι τόσο απίστευτα ακραίο και πρωτόγνωρο. Τέτοια όμως στοιχεία δεν υπάρχουν!

Όπως αναφέρει και η γνωμοδότηση προς το κογκρέσο πριν ένα χρόνο του αμερικανικού Institute of Medicine (IOM), οι συστάσεις των guidelines για μείωση της πρόσληψης νατρίου κάτω από το όριο των 2.3 γραμμαρίων την ημέρα δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση και πιθανόν εκθέτουν το γενικό πληθυσμό, αλλά και τους υπερτασικούς και τους αρρώστους με καρδιακή ανεπάρκεια, σε κίνδυνο.1

Η μελέτη PURE

Η μελέτη PURE (Prospective Urban Rural Epidemiology study) αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα επιδημιολογική μελέτη, που προσπάθησε να υπολογίσει την σχέση της κατανάλωσης νατρίου και καλίου με την υπέρταση, αλλά και τα καρδιακά και αγγειακά (κυρίως εγκεφαλικά) επεισόδια. Πραγματοποιήθηκε σε 17 χώρες με διάφορες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, τόσο σε αστικούς όσο και αγροτικούς πληθυσμούς.

Περισσότερα από 100.000 άτομα από τον γενικό πληθυσμό, ηλικίας 30-70 χρονών, παρακολουθήθηκαν για διάστημα 3.7 ετών. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε κυρίως από το ίδρυμα Heart and Stroke Foundation του Καναδά και πραγματοποιήθηκε από μια μεγάλη ομάδα ερευνητών σε όλο τον κόσμο, με επικεφαλείς ιδιαίτερα έμπειρους και γνωστούς ειδικούς στο θέμα, όπως ο καθηγητής Salim Yusuf.

Τα αποτελέσματα της πρώτης δημοσίευσης από τη μελέτη PURE είναι σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες και παρατηρήσεις. Η αύξηση της πρόσληψης νατρίου και επομένως κατανάλωσης αλατιού συνοδεύεται από αύξηση της αρτηριακής πίεσης, χωρίς όμως η σχέση να είναι γραμμική. Σε μικρή (κάτω από 3 γραμμάρια) ή μέτρια (3-6 γραμμάρια) κατανάλωση, η αρτηριακή πίεση ελάχιστα επηρεάζεται στο γενικό πληθυσμό, ενώ αυξάνει σημαντικά σε μεγάλη (πάνω από 7 γραμμάρια) πρόσληψη νατρίου, ιδιαίτερα σε υπερτασικούς και ηλικιωμένους. 2

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της δεύτερης δημοσίευσης από τη μελέτη PURE. Τον χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, καρδιακών συμβαμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων, είχαν τα άτομα με μέτρια κατανάλωση νατρίου (3-6 γραμμάρια). Τα άτομα με μεγάλη κατανάλωση νατρίου (μεγαλύτερη από 7 γραμμάρια ημερησίως) εμφάνισαν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων και θανάτου κατά 15%. Το εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης είναι πως τα άτομα με χαμηλή πρόσληψη νατρίου, (μικρότερη των 3 γραμμαρίων ημερησίως), είχαν ακόμα μεγαλύτερη αύξηση στον κίνδυνο θανάτου, καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων (27%)!

Υπάρχει δηλαδή μια καμπύλη J ή U στη σχέση της πρόσληψης νατρίου και κινδύνου, με το κάτω άκρο να είναι τουλάχιστον το ίδιο επικίνδυνο με το πάνω. Αν ληφθεί υπόψη πως τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά guidelines συστήνουν για όλους ημερήσια πρόσληψη νατρίου κάτω από 2.3 ή και κάτω από 1.5 γραμμάρια την ημέρα (AHA), είναι φανερό, αν τα συμπεράσματα της μελέτης είναι σωστά, σε τι κίνδυνο εκθέτουν τους πολίτες. Αντίθετα, η υψηλή πρόσληψη καλίου, συνήθως από φρούτα και λαχανικά, συσχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο καρδιοαγγειακού θανάτου και αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό την αυξημένη πρόσληψη νατρίου. 3

Η μελέτη της ομάδας NUTRICODE

Η τρίτη δημοσίευση αφορά μια ιδιαίτερα περίπλοκη επεξεργασία και μετα-ανάλυση πολλών παλαιών εργασιών, που σκοπό είχαν την εκτίμηση του κινδύνου της υπερβολικής πρόσληψης νατρίου. Η μελέτη βασίστηκε σε πολλές παραδοχές και υποθέσεις και πραγματοποιήθηκε από μια ομάδα ερευνητών της NUTRICODE (Nutrition Chronic Disease Expert).

Το συμπέρασμα της μελέτης είναι πως το 9.5% των καρδιαγγειακών θανάτων μπορούν να αποδοθούν στην κατανάλωση νατρίου, με μια γραμμική συσχέτιση, ανάλογα δηλαδή με την κατανάλωση, αρχίζοντας από 2 γραμμάρια ημερησίως. Η μελέτη υπολογίζει τη μέση παγκόσμια κατανάλωση σε νάτριο σε 3.95 γραμμάρια ημερησίως. Χρηματοδότης της παραπάνω εργασίας ήταν το ίδρυμα Bill and Melinda Gates Foundation. 4

Το άρθρο σύνταξης (editorial)

Το άρθρο σύνταξης του NEJM, από την καθηγήτρια και πρώην πρόεδρο της αμερικανικής καρδιολογικής εταιρείας (AHA) Suzanne Oparil, αναγνωρίζει την αξία αλλά και τις αδυναμίες και των τριών δημοσιεύσεων, δίνοντας όμως μεγάλη έμφαση στα συμπεράσματα των δυο πρώτων και προτείνει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, καθώς δεν έχουμε αποδείξεις για την ασφάλεια της διατροφής με τόσο χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο που συστήνουν τα guidelines.

Αναφέρει μάλιστα τη γνωμοδότηση προς το κογκρέσο πριν ένα χρόνο του αμερικανικού Institute of Medicine (IOM), πως οι συστάσεις των guidelines για μείωση της πρόσληψης νατρίου κάτω από το όριο των 2.3 γραμμαρίων την ημέρα δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση και πιθανόν εκθέτουν το γενικό πληθυσμό, αλλά και τους υπερτασικούς και τους αρρώστους με καρδιακή ανεπάρκεια, σε κίνδυνο. Τέλος, προτείνει τη διενέργεια προοπτικής τυχαιοποιημένης μελέτης, για την οριστική απάντηση στο ερώτημα πόσο νάτριο και κατ΄επέκταση αλάτι πρέπει να προσλαμβάνεται με τη διατροφή.5

Το αλάτι στα χαρακώματα των ιατρικών συνεδρίων

Στην ιστορία αναφέρονται πόλεμοι για το αλάτι της γης και της θάλασσας, που λόγω της αξίας του χρησιμοποιήθηκε και σαν νόμισμα. Σήμερα ο πόλεμος για το αλάτι γίνεται με ιδιαίτερη σφοδρότητα στις πολυτελείς αίθουσες των ιατρικών συνεδρίων, όχι πλέον για την κατάκτηση, αλλά για την εξαφάνιση του αλατιού. Όπως και κάθε θρησκευτικός πόλεμος, ο πόλεμος για την εξαφάνιση μιας απαραίτητης θρεπτικής ουσίας όπως είναι το αλάτι βασίστηκε περισσότερο στην πίστη παρά σε επιστημονικές αποδείξεις.

Εκτός όμως από την πίστη, οι ιεροί πόλεμοι και οι σταυροφορίες συνοδεύονται και από επιθετικότητα προς τους «άπιστους», που στην προκειμένη περίπτωση χαρακτηρίστηκαν ή «αντιρρησίες». Έτσι, η ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων της μελέτης PURE πέρυσι, και των τελικών φέτος, (στο παγκόσμιο καρδιολογικό συνέδριο στην Μελβούρνη της Αυστραλίας τον Μάιο και στο παγκόσμιο συνέδριο υπέρτασης στην Αθήνα τον Ιούνιο), αντιμετωπίσθηκε με μια πρωτοφανή σε ύφος και περιεχόμενο λεκτική επίθεση στους «αντιρρησίες» ερευνητές της μελέτης.6,7

Ούτε λίγο, ούτε πολύ, τους κατηγόρησαν ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα της βιομηχανίας τροφίμων, για να πάρουν την ψύχραιμη απάντηση, πως οι ερευνητές της PURE, όπως έχουν υπεύθυνα δηλώσει, δεν έχουν καμία οικονομική σχέση με τη βιομηχανία τροφίμων και πως τις λίγες φορές που τρώνε κανένα σακουλάκι με αλμυρά πατατάκια το αγοράζουν μόνοι τους! Άλλωστε η βιομηχανία τροφίμων μια χαρά προσαρμόζεται προς το συμφέρον της στις διατροφικές «συστάσεις», όπως απέδειξε η εκστρατεία των χαμηλών λιπαρών. Επίσης αντέτειναν πως, κάποιοι απορροφούν κονδύλια και κάνουν καριέρα δαιμονοποιόντας το αλάτι.

Η μελέτη PURE επίσης κατηγορήθηκε πως οι μετρήσεις νατρίου έγιναν μόνο σε δείγματα πρωινών ούρων και επομένως τα αποτελέσματα είναι αναξιόπιστα και αντίθετα με εκείνα της μελέτης της ομάδας NUTRICODE. H απάντηση ήταν πως είναι αδύνατον να συλλέξεις ούρα 24ώρου από 100.000 άτομα και υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως το πρωινό δείγμα ούρων για μέτρηση νατρίου είναι το ίδιο ή και περισσότερο αντιπροσωπευτικό από την πρωινή μέτρηση σακχάρου στο αίμα για τον σακχαρώδη διαβήτη.

Όσο για τη μελέτη της ομάδας NUTRICODE, παρότι βασίζεται σε παραδοχές και στατιστικές αναλύσεις με μεγάλη πιθανότητα λάθους, δεν βρίσκεται σε αντίθεση με την PURE, που επίσης βρίσκει αύξηση του κινδύνου σε υψηλή κατανάλωση νατρίου. Η ένσταση βρίσκεται στην αναλογία των θανάτων από την υπερβολική κατανάλωση αλατιού σε παγκόσμιο επίπεδο, που την υπολογίζουν χαμηλότερη, περίπου στο 3% του συνόλου των καρδιαγγειακών θανάτων.

Το αποκορύφωμα της επίθεσης στην PURE έγινε στο συνέδριο της Αθήνας, όπου έγινε κάλεσμα-προτροπή, στην κυριολεξία παράγγελμα προς τους γιατρούς όλου του κόσμου, να σταματήσουν να διαφωνούν για το αλάτι και να επικεντρωθούν στο καθήκον να εφαρμόσουν πιστά τις επίσημες οδηγίες! «Debate is over”! Επίσης έγινε προτροπή προς τα ιατρικά περιοδικά να μη δημοσιεύσουν τη μελέτη PURE!

Bέβαια το NEJM, το εγκυρότερο ιατρικό περιοδικό στον κόσμο, που σημειωτέον δημοσιεύει μόνο το 5% των εργασιών που υποβάλλονται, δεν τους έκανε τη χάρη. Όσο για την εντολή προς τον ιατρικό κόσμο, απεδείχθη boomerang, μιας και σε 144 σχόλια στο MEDSCAPE από όλο τον κόσμο, οι σχολιαστές έκαναν «του αλατιού» τον αλαζόνα αλατομάχο, που αντιμετωπίζει τους συναδέλφους του σαν υπηκόους και άβουλα εκτελεστικά όργανα οδηγιών.7 Στην ιατρική και γενικά στην επιστήμη το «debate» και η αμφισβήτηση δεν τελειώνει ποτέ!

Είναι το αλάτι το «νέο κάπνισμα;»

Ένα σλόγκαν που χρησιμοποιήθηκε στα παραπάνω συνέδρια ήταν «το αλάτι είναι το νέο κάπνισμα!». Αφού και το λίγο κάπνισμα βλάπτει, το ίδιο κάνει και το λίγο αλάτι! Δεν χρειάζεται να είσαι γιατρός για να καταλάβεις πόσο ανόητο είναι αυτό, μιας και εξισώνει το κάπνισμα με μια θρεπτική και απόλυτα απαραίτητη ουσία, που όπως βέβαια όλες οι θρεπτικές ουσίες και βιταμίνες, αν γίνει κατάχρηση μπορεί να κάνει κακό. Όπως απάντησαν και οι ερευνητές της PURE, το νέο κάπνισμα δεν είναι το αλάτι, το νέο κάπνισμα είναι η ακινησία.

Η καθιστική ζωή μαζί με την παχυσαρκία είναι ακόμα πιο ισχυροί παράγοντες για υπέρταση και καρδιοαγγειακά επεισόδια από την κατάχρηση αλατιού. Άλλωστε, το πολύ αλάτι πηγαίνει συνήθως μαζί με το πολύ φαγητό, μαζί με τις πολλές θερμίδες! Έναν παχύσαρκο του καναπέ, αγκαλιά με μια σακούλα γαριδάκια γίγας, δεν του φταίει πρώτα το αλάτι αν κάνει υπέρταση.

Όπως τονίζουν οι ερευνητές της PURE, δεν μπορούμε να ζητάμε από τις κυβερνήσεις και από τον κόσμο να πετύχουν πολλούς και αμφίβολους στόχους. Πρέπει να επικεντρωθούμε στους πραγματικούς κινδύνους, όπως το κάπνισμα, την καθιστική ζωή και την παχυσαρκία. Και βέβαια πρέπει να περιορισθεί το αλάτι σε όσους κάνουν κατάχρηση και όχι σε όλο τον κόσμο.

Το καταστροφικό «menu» των guidelines

Οι κατευθυντήριες οδηγίες έχουν κατηγορηθεί για πολλές βιαστικές ή μεροληπτικές «συστάσεις». Οι διατροφικές τους όμως οδηγίες φαίνεται να έχουν μια τεράστια και παγκόσμια αρνητική επίδραση στην υγεία των ανθρώπων. Εδώ και πολλά χρόνια, οι δίαιτες των χαμηλών λιπαρών οδήγησαν στην υπερκατανάλωση υδατανθράκων και συνέβαλαν σημαντικά στην έξαρση της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη. Η δαιμονοποίηση της χοληστερίνης, μιας απαραίτητης δομικής ουσίας, περιόρισε δραστικά την κατανάλωση των αυγών, της πλουσιότερης ίσως σε περιεκτικότητα πολύτιμων θρεπτικών στοιχείων τροφής (ιδιαίτερα στον κρόκο).

Τα καταστήματα τροφίμων γέμισαν με γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών που μειώνουν τη θρεπτική τους αξία, αφήνοντας περιθώριο στην κατανάλωση trans λιπαρών. Ακόμα και στη χώρα μας, με την ευλογία του ελαιόλαδου, προωθείτε συστηματικά η κατανάλωση μαργαρίνης με στερόλες και στανόλες, που μειώνουν τη χοληστερίνη, χωρίς όμως να καταφέρουν να αποδείξουν κανένα όφελος στην υγεία των ανθρώπων, ενώ υπάρχουν και αμφιβολίες για την ασφάλειά τους.

Όλες οι παραπάνω διατροφικές οδηγίες των guidelines στηρίχθηκαν σε ανεπαρκή και λανθασμένα στοιχεία και παρότι αμφισβητήθηκαν με σοβαρές επιστημονικές μελέτες, εξακολουθούν να παραμένουν, ακολουθούμενες από τις εξίσου αστήρικτες και κυριολεκτικά «εξωφρενικές» οδηγίες για το αλάτι.

Τελικά, πόσο αλάτι χρειάζεται η ζωή μας;

Ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του ανάγκες σε αλάτι, γι΄αυτό και τα guidelines κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος θέτοντας όριο για όλους, και μάλιστα μόνο προς τα πάνω. Όλοι, γυναίκες και άντρες, νέοι και ηλικιωμένοι, υπερτασικοί και υποτασικοί, παχύσαρκοι και λεπτοί, γυμνασμένοι και αραχτοί, καρδιοπαθείς και υγιείς, αγρότες και υπάλληλοι γραφείων, δεν μπορεί να έχουν την ίδια παράλογα αυστηρή σύσταση, που έτσι και αλλιώς κανένας σήμερα δεν εφαρμόζει.

Διαφορετικά θα έχουμε θύματα ανάμεσα στους υγιείς με υπόταση ή με συνθήκες έντονης εφίδρωσης, αλλά και στους υπερτασικούς και καρδιοπαθείς, ιδιαίτερα αν κάνουν χρήση διουρητικών. Η υπονατριαιμία και η υποκαλιαιμία δεν αστειεύονται!

Μη πάρουν βέβαια αέρα οι υπερτασικοί και ρίχνουν αλάτι ασύστολα παντού! Κάποιοι άνθρωποι επίσης, που έχουν εμμονές με την υγιεινή διατροφή επηρεάζονται άσχημα από την εκστρατεία των τζιχαντιστών της ανάλατης ζωής και ταλαιπωρούνται άσκοπα, κάνοντας τη ζωή τους μίζερη.  Οι «κατευθυντήριες οδηγίες» δεν μπορεί να είναι άχρωμες, άοσμες, άγευστες και ταυτόχρονα ανθυγιεινές και εκφοβιστικές.

Η ζωή χρειάζεται αρκετό αλάτι!

Παρεμπιπτόντως, έχετε δει τα κατσίκια ελευθέρας βοσκής πως γλύφουν το αλάτι από τα βράχια της θάλασσας; Κάποιος πρέπει να τους μιλήσει για τα guidelines!

***
Αναφορές

1. Studies support population-based efforts to lower excessive dietary sodium intakes, but raise questions about potential harm from too little salt intake. Institute of Medicine (IOM). Press released: May 14, 2013

2. O’Donell MJ, Mente A, Rangarajan S, et al. Association of urinary sodium and potassium excretion with blood pressure. N Engl J Med 2014; 371:601-611

3. O’Donell MJ, Mente A, Rangarajan S, et al. Urinaty sodium and patassium excretion, mortality, and cardiovascular events. N Engl J Med 2014; 371:612-623

4. Mozaffarian D, Fahimi S, Singh G et al. Global sodium consumption and death from cardiovascular causes. N Eng J Med 2014; 371:624-634

5. Oparil S. Low sodium intake: Cardiovascular health benefit or risk? N Engl J Med 2014; 371:677-679

6. Salt and battery: Debate on sodium targets gets feisty. Medscape Cardiology. May 07, 2014

7. Calling all physicians: The salt “debate” must stop. Medscape Cardiology. June 18, 2014

Συναισθήματα

Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τις τραγικές ιστορικές εξελίξεις ατομικά αλλά και συλλογικά;

Άλλωστε, εάν κάθε άνθρωπος είναι ο ίδιος ένα σύστημα, τότε όλα όσα τον αφορούν, αφορούν αναλόγως και το σύστημα που ανήκει, διαβάσετε κάποια αποσπάσματα από όσα έχει πει ο γνωστός φιλοσόφος Μπερτ Χέλινγκερ που, εκτός των άλλων, έχει εντρυφίσει στη δυναμική των συστημάτων.

- Βαθμιαία μου έγινε σαφές, ότι οι άνθρωποι έχουν μιαν ισχυρή τάση να χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να μένουν στα προβλήματά τους και να αποφεύγουν τις λύσεις. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα ψυχολογικά προβλήματα, η δυστυχία ή τα συμπτώματα μας δίνουν μιαν εσωτερική επιβεβαίωση ότι μας επιτρέπεται να συνεχίσουμε να ανήκουμε στην ομάδα μας.

Ο πόνος είναι η απόδειξη που χρειάζεται η παιδική μας ψυχή, ότι δεν είμαστε ένοχοι αναφορικά με την οικογένειά μας. Διασφαλίζει και προστατεύει το δικαίωμα που έχουμε να ανήκουμε στην οικογένειά μας. Κάθε δυστυχία, που προκαλείται από κάποια συστημική εμπλοκή, συνοδεύεται από την βαθιά ικανοποίηση που παρέχει η γνώση του ότι ανήκουμε.

Συνεπώς η εύρεση λύσεων στα προβλήματά μας είναι απειλητική και δυσάρεστη. Ενέχει τον βαθύτερο φόβο του να χάσουμε την ιδιότητά μας να ανήκουμε, ενέχει συναισθήματα ενοχής και προδοσίας, την αίσθηση ότι χάνουμε την εύνοια και την νομιμοφροσύνη μας στην ομάδα όπου ανήκουμε.

Όταν ψάχνουμε για μια λύση, φανταζόμαστε ότι παραβιάζουμε τους οικογενειακούς κανόνες, που μέχρι τώρα υπακούαμε και νοιώθουμε ένοχοι. Η λύση και η ευτυχία φαίνονται επικίνδυνες, επειδή πιστεύουμε ότι θα μας οδηγήσουν στη μοναξιά. Από τη άλλη μεριά, τα προβλήματα και η δυστυχία μας δίνουν μιαν αίσθηση ότι ανήκουμε. Συχνά, αυτού του είδους η αίσθηση είναι πιο σημαντική για τους ανθρώπους απ’ ότι είναι η ευτυχία τους.

Διακρίνω τέσσερα διαφορετικά είδη συναισθημάτων

Τα πρωτογενή συναισθήματα, τα δευτερογενή συναισθήματα, τα συστημικά συναισθήματα και τα μετα-συναισθήματα. Η κύρια διαφορά μεταξύ πρωτογενών και δευτερογενών συναισθημάτων είναι ότι τα πρωτογενή συναισθήματα υποστηρίζουν τη δημιουργική δράση, ενώ τα δευτερογενή συναισθήματα καταναλώνουν ενέργεια, η οποία διαφορετικά θα μπορούσε να υποστηρίζει την αλλαγή.

Τα συναισθήματα που παράγουν αποτελεσματικά δράση δυναμώνουν τους ανθρώπους, ενώ όλα τα συναισθήματα, που εμποδίζουν την αποτελεσματική δράση ή που δικαιολογούν την απραξία, αποδυναμώνουν τους ανθρώπους. Αποκαλώ τα συναισθήματα αυτά, που υποστηρίζουν τη δημιουργική δράση, πρωτογενή συναισθήματα.

Τα πρωτογενή συναισθήματα είναι απλά και δεν απαιτούν εκλεπτυσμένες περιγραφές. Είναι έντονα, χωρίς δράμα, χωρίς υπερβολή. Για τον λόγο αυτόν, παρόλο που είναι έντονα, φέρνουν μια καθησυχαστική και ήρεμη αίσθηση. Φυσικά, υπάρχουν πραγματικά δραματικές καταστάσεις και τότε ταιριάζουν τα δραματικά συναισθήματα. Παραδείγματός χάριν, η διαφορά ανάμεσα στο φόβο που νοιώθουν οι στρατιώτες στο πεδίο της μάχης και στο φόβο που νιώθουμε σ’ ένα κακό όνειρο.

Τα περισσότερα προβλήματα, που αντιμετωπίζουμε είναι δευτερογενή συναισθήματα. Η πρωταρχική τους λειτουργία είναι να πείσουν τους άλλους ότι τίποτα αποτελεσματικό δεν μπορεί να γίνει, έτσι ώστε να χρειάζεται να είναι δραματικά και υπερβολικά. Όταν είσαι υπό την επήρεια δευτερογενών συναισθημάτων, νοιώθεις αδύναμος και όσοι είναι παρόντες έχουν μιαν ανάγκη να βοηθήσουν. Αν τα συναισθήματα είναι αρκετά δραματικά, όσοι προτίθενται να βοηθήσουν δεν παρατηρούν πώς, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να γίνει για την κατάσταση αυτήν.

Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε δευτερογενή συναισθήματα, χρειάζονται να αποφύγουν να κοιτάζουν την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα ανακατεύεται στις εσωτερικές τους εικόνες, οι οποίες τους είναι αναγκαίες προκειμένου να διατηρήσουν τα δευτερογενή τους συναισθήματα και να αποφύγουν την αλλαγή. Όταν οι άνθρωποι που εμμένουν στα δευτερογενή τους συναισθήματα, «δουλεύουν» στη θεραπεία, συχνά κλείνουν τα μάτια τους και αποσύρονται στον δικό τους κόσμο.

Απαντούν σε διαφορετικές ερωτήσεις από εκείνες που τους απευθύνεις, συνήθως όμως δεν καταλαβαίνουν ότι το κάνουν. Βοηθάει να τους θυμίσει κανείς ν’ ανοίξουν τα μάτια τους και να κοιτάξουν τον κόσμο. Τους λέω, «Κοίταξε εδώ. Κοίταξε εμένα». Αν μπορέσουν ν’ ανοίξουν τα μάτια τους και να δουν πραγματικά, ενώ παράλληλα μένουν με το συναίσθημα που έχουν, τότε συνήθως πρόκειται για πρωτογενές συναίσθημα. Αν όμως χάσουν το συναίσθημα, μόλις ανοίξουν τα μάτια τους και κοιτάξουν, τότε ξέρεις πως είναι παγιδευμένοι σε δευτερογενή συναισθήματα.

Η λύπη για παράδειγμα, μπορεί να είναι και πρωτογενής και δευτερογενής. Πρωτογενής λύπη είναι ο ισχυρός πόνος του χωρισμού. Αν παραδοθούμε στον πόνο, επιτρέποντάς του να κάνει τη δουλειά του, η λύπη τελικά βρίσκει την ίδια της την ολοκλήρωση και είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα.

Αλλά συχνά οι άνθρωποι δεν παραδίδονται στη λύπη, μεταλλάζοντάς την σε δευτερογενή λύπη, αυτολύπηση ή σε απόπειρες να αποσπάσουν τη λύπηση από τους άλλους. Μια τέτοια δευτερογενής λύπη μπορεί να κρατήσει μια ολόκληρη ζωή, αποκλείοντας έναν καθαρό και ζεστό χωρισμό, αρνούμενη το γεγονός της απώλειας. Πρόκειται για ένα φτωχό υποκατάστατο της πρωτογενούς λύπης.

Η πρωτογενής λύπη οδηγεί σε βελτιωτικές ενέργειες. Kάνουμε με τρόπο φυσικό τις διορθώσεις που και μπορούν και χρειάζεται να γίνουν. Βάζουμε την κατάσταση στο σωστό δρόμο και μπορούμε να ζήσουμε με ο,τιδήποτε δεν μπορεί να αλλάξει.

Τα δευτερογενή συναισθήματα μεταμορφώνουν τη δράση σε ανησυχία. Δεν δίνουν ώθηση στην αποτελεσματική δραστηριοποίηση προς την αλλαγή. Οι άνθρωποι μπορούν να καταγίνονται μ’ ένα καλό πρόβλημα για χρόνια, όπως ένας σκύλος έχει να βασανίζεται με κάποιο κόκκαλο, τίποτα όμως δεν αλλάζει. Βασανίζουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους, χωρίς όμως να προκύπτει κάποια δημιουργική αλλαγή. Οι άνθρωποι, που για κάποιον λόγο χρειάζονται ν’ αποφύγουν κάποια θετική αλλαγή, μετατρέπουν την πρωτογενή τους ενοχή σε δευτερεύοντα ενοχικά συναισθήματα όπως τύψεις.

Η επιθυμία για επανόρθωση μπορεί επίσης να είναι πρωτογενής ή δευτερογενής. Η πρωτογενής επανόρθωση επιτρέπει τη συμφιλίωση και είναι κατάλληλη, όταν απελευθερώνει και τα πληγωμένο μέρος και εκείνον που το πλήγωσε. Η δευτερογενής επανόρθωση συντηρεί την πληγή και την συστημική ανισορροπία, αποτρέποντας έτσι τη λύση. Ένα παράδειγμα είναι οι φυλετικές αντεκδικήσεις, που έχουν αναληφθεί από προηγούμενες γενιές. Οι εκδικητές νοιώθουν την ανάγκη να εκδικηθούν για αδικίες που δεν έχουν υποστεί οι ίδιοι και οι πράξεις τους συχνά στοχεύουν σε άτομα που δεν έχουν κάνει κάτι κακό.

Ο θυμός έχει και πρωτογενείς και δευτερογενείς μορφές. Ο πρωτογενής θυμός καθαρίζει μια σχέση και περνά χωρίς ν’ αφήσει ουλές. Ο δευτερογενής θυμός απέναντι σε κάποιον συχνά ακολουθεί, όταν εμείς οι ίδιοι έχουμε κάνει κάτι κακό στο πρόσωπο αυτό, το οποίο έχει τότε το δικαίωμα να είναι θυμωμένο μαζί μας. Με το να είμαστε θυμωμένοι μαζί του, προλαβαίνουμε το θυμό αυτού του προσώπου. Ο δευτερογενής θυμός, όπως και τα δευτερογενή συναισθήματα ενοχής, είναι συνήθως μια δικαιολογία για να μην δράσει κάποιος.

Στις σχέσεις, ο δευτερογενής θυμός χρησιμοποιείται μερικές φορές προκειμένου να αποφευχθεί η ερώτηση πάνω σε κάτι που κάποιος θέλει, π.χ. στο «Ποτέ δεν το παρατηρείς, όταν εγώ χρειάζομαι κάτι». Ένα ακόμη παράδειγμα είναι ο άντρας, που νόμιζε ότι είχε πάρει αύξηση, αλλά τελικά δεν την πήρε. Αντί να πάει στον προϊστάμενό του και να διαπραγματευτεί την αύξηση, πηγαίνει στο σπίτι του και γίνεται έξαλλος με την γυναίκα και τα παιδιά του.

Όταν ο πόνος είναι πρωτογενής, οι άνθρωποι αντέχουν αυτό που χρειάζεται να αντέξουν κι έπειτα αρχίζουν να μαζεύουν τα κομμάτια της ζωής τους και κάνουν μια νέα αρχή. Όταν ο πόνος είναι δευτερογενής, ξεκινούν άλλον ένα γύρο πόνου. Όταν κάποιος παραπονιέται για κάτι, βρίσκεται συνήθως σε μια δευτερογενή άρνηση του να συγκατατεθεί στο τι είναι πραγματικό.

Η διάκριση -Δ Ι Α Κ Ρ Ι Σ Η- ανάμεσα στο τι δυναμώνει και τι αποδυναμώνει έχει επίσης εφαρμογή και σε πολλούς άλλους τομείς, στη γνώση και την πληροφόρηση, παραδείγματος χάριν. Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί: Αυτή η γνώση οδηγεί στη λύση ή την εμποδίζει; Αυτή η πληροφορία υποστηρίζει τη δράση ή την παρακωλύει; Αυτό που συμβαίνει ενδυναμώνει τους ανθρώπους ή τους αποδυναμώνει; Ενισχύει την αποτελεσματική δράση για θετική αλλαγή ή την υπονομεύει; Με ενδιαφέρει περισσότερο η δημιουργική αλλαγή και λιγότερο να βοηθήσω τους ανθρώπους «να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους». Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων βοηθά μερικές φορές, αλλά επίσης γίνεται συχνά τροχοπέδη για την αλλαγή.

Πρόθεσή μου δεν είναι να αλλάξω τις εμπειρίες του άλλου, αλλά να οδηγήσω την προσοχή του προς τα πρωτογενή του συναισθήματα, τα οποία είναι προαπαιτούμενα για να βρει τις δικές του λύσεις.

Τα πρωτογενή συναισθήματα πηγαίνουν όσο μακριά είναι καλό να πάνε...

- Η τρίτη κατηγορία συναισθημάτων είναι τα συναισθήματα που έχουν αναληφθεί από το σύστημα, τα συστημικά συναισθήματα, όταν δηλαδή αυτό που νοιώθει κάποιος ως δικό του συναίσθημα είναι στην πραγματικότητα το συναίσθημα κάποιου άλλου προσώπου. Για τους περισσότερους ανθρώπους, φαίνεται παράξενη η σκέψη ότι αυτό που νοιώθουν δεν είναι το δικό τους συναίσθημα, αλλά το συναίσθημα κάποιου άλλου.

Εντούτοις, παρόλο που φαίνεται περίεργο, συμβαίνει συχνά στις αναπαραστάσεις και είναι συνήθως πολύ εύκολα αναγνωρίσιμο. Μόλις το εντοπίσεις εκεί, αρχίζεις να το αναγνωρίζεις και σε άλλες καταστάσεις. Όποτε δοκιμάζεις κάποιο συναίσθημα που ανήκει σε κάποιον άλλον, τότε είσαι εγκλωβισμένος σε κάτι, που δεν έχεις κάνει εσύ ο ίδιος. Αυτός είναι και ο λόγος, που οι προσπάθειές σου να το αλλάξεις συνήθως αποτυγχάνουν.

- Υπάρχει επίσης και μία τέταρτη κατηγορία συναισθημάτων, που ονομάζω μετα-συναισθήματα. Τα συναισθήματα αυτά έχουν μίαν εντελώς διαφορετική ποιότητα. Είναι συναισθήματα ή αισθήσεις χωρίς πάθος. Πρόκειται για καθαρή, συγκεντρωμένη ενέργεια.

Το θάρρος, η σοφία και η βαθιά ικανοποίηση, αποτελούν παραδείγματα μετα-συναισθημάτων. Υπάρχουν επίσης η μετα-αγάπη και η μετα-επιθετικότητα. Ένα παράδειγμα μετα-επιθετικότητας θα μπορούσε να είναι αυτό, που ένας χειρουργός νοιώθει όταν κάνει μια εγχείρηση Το μετασυναίσθημα θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε συνείδηση μιας ανώτερης τάξης.

Κορωνίδα κάθε μετα-συναισθήματος είναι η σοφία. Η σοφία συνδέεται με το θάρρος, την ταπεινοφροσύνη και την ενέργεια της ζωής. Πρόκειται για ένα μετασυναίσθημα, που μας βοηθά να διακρίνουμε ανάμεσα σ’ αυτό που μετράει πραγματικά και σ’ αυτό που δε έχει τόση σημασία. Σοφία δεν σημαίνει «ξέρω πολλά», αλλά κυρίως ΄τι είμαι ικανός να καθορίσω το τι αρμόζει στην κάθε κατάσταση που θα μου προκύψει και τι όχι. Μου λέει τι απαιτεί από μένα σε κάθε περίπτωση η προσωπική μου ακεραιότητα. Η σοφία έχει πάντοτε σχέση με τη δράση.

Οι πράξεις ενός σοφού ανθρώπου δεν απορρέουν από πρώτες αρχές, αυτό όμως που απαιτείται από την περίσταση γίνεται άμεσα αντιληπτό. Γι’ αυτό και η συμπεριφορά του πραγματικά σοφού είναι συνήθως μια έκπληξη.

Όταν εμφανίζονται τα μετασυναισθήματα, βιώνονται ως δώρα. Δεν μπορείς να τα κάνεις να συμβούν. Έρχονται από μόνα τους σαν ευλογίες. Είναι η ανταμοιβή για την εμπειρία της ζωής – όπως ακριβώς τα ώριμα φρούτα.

Ενοχή και αθωότητα

Τα συναισθήματα ενοχής και αθωότητας είναι πρωταρχικά κοινωνικά φαινόμενα, που δεν μας προσανατολίζουν αναγκαστικά προς υψηλότερες ηθικές αξίες. Αντίθετα, με το να μας δένουν τόσο ισχυρά με τις ομάδες, που είναι αναγκαίες για την επιβίωσή μας, τα συναισθήματά μας ενοχής ή αθωότητας συχνά μας τυφλώνουν ως προς το τι είναι ΚΑΛΟ και τι ΚΑΚΟ.

Mια καθαρή ή ένοχη συνείδηση έχει πολύ λίγο να κάνει με το καλό ή το κακό. Οι χειρότερες αγριότητες και αδικίες έχουν διαπραχθεί με καθαρή συνείδηση, ενώ νοιώθουμε κάπως ένοχοι κάνοντας καλό, όταν παρεκκλίνει από αυτό που οι άλλοι περιμένουν από εμάς. Ονομάζουμε τη συνείδηση εκείνη, που βιώνουμε ως αθωότητα, προσωπική συνείδηση.

Οποιοσδήποτε νοικιάσει ένα δωμάτιο στην αθωότητα σύντομα ανακαλύπτει ότι έχει υπενοικιάσει ένα και στην ενοχή. Δεν έχει σημασία πόσο αυστηρά προσπαθούμε να ακολουθήσουμε τη συνείδησή μας, αφού πάντοτε θα νοιώθουμε και αθωότητα και ενοχή (αθωότητα σε σχέση με κάποια ανάγκη και ενοχή σε σχέση με κάποιαν άλλη). ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ της αθωότητας χωρίς ενοχή δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση.

NASA: Ένα «διαστημικό» υποβρύχιο για τον Τιτάνα

O Τιτςάνας, δορυφόρος του Κρόνου, αποτελεί έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες προορισμούς του Ηλιακού Συστήματος.

Έχοντας δεχθεί την επίσκεψη του σκάφους Huygens το 2005, διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα και τρεις μεγάλες βόρειες πολικές θάλασσες από μεθάνιο και αιθάνιο, οι οποίες παρουσιάζουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από εξερευνητικής πλευράς.

Η σύνθεση αυτών των θαλασσών και οι επικρατούσες συνθήκες παραπέμπουν στα δεδομένα του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Γη. Η μεγαλύτερη, Kraken Mare, έχει έκταση 1000 χλμ αλλά άγνωστο βάθος, ενώ τα στοιχεία του σκάφους Cassini υποδεικνύουν πλούσια χημεία και κλιματική ιστορία.

Σε αυτό το πλαίσιο, ερευνητές της NASA (NASA Institute for Advanced Concepts) παρουσίασαν πρόσφατα μια πρόταση για τη δημιουργία ενός διαστημικού ρομπότ- υποβρυχίου, που θα μπορεί να επισκεφθεί και να εξερευνήσει το εν λόγω εξωτικό περιβάλλον, αντλώντας από την εμπειρία πάνω στα μη επανδρωμένα υποβρύχια σκάφη και τα διαστημόπλοια.

Το σκάφος αυτό θα είχε βάρος ενός τόνου και θα μπορούσε να αποσταλεί κατά το 2040 για να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι εξερεύνησης 90 ημερών και 2.000 χιλιομέτρων στην περίμετρο και τα βάθη της Kraken.

Οι ομοιότητες, σύμφωνα με την πρόταση, με ένα «γήινο» υποβρύχιο είναι πολλές, ωστόσο η μετάδοση δεδομένων στη Γη απαιτεί μια ισχυρή κεραία, η οποία τοποθετείται ως «πτερύγιο».
πίσης, ειδικό σχεδιασμό θα απαιτούσαν και οι δεξαμενές έρματος, λόγω της σύνθεσης των θαλασσών του Τιτάνα, καθώς και ειδικά συστήματα για τη διαχείριση της προκύπτουσας θερμότητας.

Όσον αφορά στο πώς θα έφτανε μέχρι τον προορισμό του, υποστηρίζεται ότι ο σχεδιασμός του, αν και διαφέρει από τα συνήθη σκάφη προσεδάφισης, δεν θα παρουσίαζε ιδιαίτερες δυσκολίες.

Από τη στιγμή που η ατμόσφαιρα του Τιτάνα είναι πυκνή, θα λειτουργούσε ως «μαξιλάρι» για την είσοδο του σκάφους από το Διάστημα, και ως εκ τούτου θα μπορούσε να αποσταλεί από ένα διαστημοπλάνο όπως το Χ-37, στον χώρο φόρτωσης του οποίου και θα μπορούσε να χωρέσει.
Το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν μια «απαλή» σχετικά προσθαλάσσωση, η οποία θα σήμαινε και την έναρξη της επιχείρησης εξερεύνησης.