ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Φιλοκτήτης (169-218)

ΧΟ. οἰκτίρω νιν ἔγωγ᾽, ὅπως, [στρ. β]
170 μή του κηδομένου βροτῶν
μηδὲ ξύντροφον ὄμμ᾽ ἔχων,
δύστανος, μόνος αἰεί,
νοσεῖ μὲν νόσον ἀγρίαν,
ἀλύει δ᾽ ἐπὶ παντί τῳ
175 χρείας ἱσταμένῳ. πῶς ποτε πῶς
δύσμορος ἀντέχει;
ὦ παλάμαι θνητῶν,
ὦ δύστανα γένη βροτῶν,
οἷς μὴ μέτριος αἰών.

180 πρωτογόνων ἴσως [ἀντ. β]
οἴκων οὐδενὸς ὕστερος,
πάντων ἄμμορος ἐν βίῳ
κεῖται μοῦνος ἀπ᾽ ἄλλων
στικτῶν ἢ λασίων μετὰ
185 θηρῶν, ἔν τ᾽ ὀδύναις ὁμοῦ
λιμῷ τ᾽ οἰκτρὸς ἀνήκεστα μερι-
μνήματ᾽ ἔχων βοᾷ.
ἁ δ᾽ ἀθυρόστομος
ἀχὼ τηλεφανὴς πικρᾶς
190 οἰμωγᾶς ὕπο χεῖται.

ΝΕ. οὐδὲν τούτων θαυμαστὸν ἐμοί·
θεῖα γάρ, εἴπερ κἀγώ τι φρονῶ,
καὶ τὰ παθήματα κεῖνα πρὸς αὐτὸν
τῆς ὠμόφρονος Χρύσης ἐπέβη,
195 καὶ νῦν ἃ πονεῖ δίχα κηδεμόνων,
οὐκ ἔστιν ὅπως οὐ θεῶν του μελέτῃ
τοῦ μὴ πρότερον τόνδ᾽ ἐπὶ Τροίᾳ
τεῖναι τὰ θεῶν ἀμάχητα βέλη,
πρὶν ὅδ᾽ ἐξήκοι χρόνος, ᾧ λέγεται
200 χρῆναί σφ᾽ ὑπὸ τῶνδε δαμῆναι.

XO. εὔστομ᾽ ἔχε, παῖ. 

ΝΕ. τί τόδε; ΧΟ. προυφάνη κτύπος, [στρ. γ]
φωτὸς σύντροφος ὡς τειρομένου ‹του›,
ἤ που τῇδ᾽ ἢ τῇδε τόπων.
205 βάλλει βάλλει μ᾽ ἐτύμα
φθογγά του στίβον κατ᾽ ἀνάγ-
καν ἕρποντος, οὐδέ με λά-
θει βαρεῖα τηλόθεν αὐ-
δὰ τρυσάνωρ· διάσημα θροεῖ γάρ.

210 ἀλλ᾽ ἔχε, τέκνον. ΝΕ. λέγ᾽ ὅ τι. ΧΟ. φροντίδας νέας· [ἀντ. γ]
ὡς οὐκ ἔξεδρος, ἀλλ᾽ ἔντοπος ἁνήρ,
οὐ μολπὰν σύριγγος ἔχων,
ὡς ποιμὴν ἀγροβότας,
215 ἀλλ᾽ ἤ που πταίων ὑπ᾽ ἀνάγ-
κας βοᾷ τηλωπὸν ἰω-
άν, ἢ ναὸς ἄξενον αὐ-
γάζων ὅρμον· προβοᾷ γάρ τι δεινόν.

***

ΧΟΡ. Τον συμπονώ τον ταλαίπωρο εγώ,
170 που δεν έχει ψυχή να τον φροντίζει
μηδέ μάτι συντρόφου αποπάνω του,
μα ολομόναχος πάντα
από μιαν άγριαν αρρώστια σαπίζει
και σαστίζει όξω νου
κάθε που και μια ανάγκη τον βρίσκει.
Αχ, πώς αντέχει ο φτωχός, πώς αντέχει;
Μεγάλο είναι το χέρι σας, θεοί·
μα αλίμονο στον άνθρωπο που η μοίρα
έξω απ᾽ το μέτρο κατατρέχει.

Αυτός, αν κι απ᾽ τα πιο παλιά
180 ίσως τα σπίτια και κάτω δεν πέφτει
από άλλον κανένα,
τώρα τα πάντα στερημένος
ζει με τ᾽ αγρίμια μόνο συντροφιά
μακριά από τους ανθρώπους ξορισμένος
και μέσα σε πόνους και πείνα βαριά
έγνοιες ανοικονόμητες τον ζώνουν,
ενώ μονάχα η φλύαρη ηχώ
αντιλαλεί τους πικρούς
190 τους στεναγμούς του μακριά.

ΝΕΟ. Δεν μου φαίνεται τίποτε εμένα παράξενο
σ᾽ όλ᾽ αυτά, κι αν να κρίνω μπορώ,
θεϊκό ήταν και κείνο το πάθημα
που τον βρήκε απ᾽ την άγρια της Χρύσας οργή
κι όσα τώρα μαρτύρια τραβά,
χωρίς να ᾽χει ψυχή να τον γνοιάζεται,
δεν μπορεί δίχως θέλημα να ᾽ναι θεού,
για να μην τα τεντώσει πρωτύτερα
καταπάνω στην Τροία τ᾽ ανίκητα
θεϊκά τόξα, πριν φτάσει ο καιρός
που είναι λέγουν γραφτό
200 δαμασμένη από κείνα να πέσει.

ΧΟΡ. Α, στάσου· σώπα, μη μιλάς.
ΝΕΟ. Τί ᾽ναι; ΧΟΡ. Σα ν᾽ άκουσα φωνή,
σα βόγκο ανθρώπου που πονεί,
κάπου απ᾽ αυτήν ή εκείνη τη μεριά.
Ακούω, ακούω καθαρά, φωνή
κάποιου που σέρνεται με κόπο
στο δρόμο και δε με γελά
τ᾽ αυτί μου· φτάνει από μακριά
ένα βαρύ σπαραχτικό ξεφωνητό
νά, που όσο πάει ακούεται και πιο κοντά.

Έχε λοιπόν την έγνοια σου… ΝΕΟ. Την έγνοια μου σε τι;
210 ΧΟΡ. Πώς έχεις τώρα να φερθείς· γιατί
εδώ ᾽ναι πια στη γειτονιά κι όχι μακριά
και δεν του ακούς σουραύλι να λαλεί
σαν τον βοσκό στον κάμπο, μα βογκάει
και πάει μακριά το βογκητό
από τον πόνο, σαν να ᾽χει σκοντάψει
το πόδι του· ή κι ίσως βίγλισε
—που έβαλε τέτοιες φοβερές φωνές—
στο άξενο αραξοβόλι το καράβι.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (5.846-5.909)

Ὡς δὲ ἴδε βροτολοιγὸς Ἄρης Διομήδεα δῖον,

ἤτοι ὁ μὲν Περίφαντα πελώριον αὐτόθ᾽ ἔασε
κεῖσθαι, ὅθι πρῶτον κτείνων ἐξαίνυτο θυμόν,
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ ἰθὺς Διομήδεος ἱπποδάμοιο.
850 οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
πρόσθεν Ἄρης ὠρέξαθ᾽ ὑπὲρ ζυγὸν ἡνία θ᾽ ἵππων
ἔγχεϊ χαλκείῳ, μεμαὼς ἀπὸ θυμὸν ἑλέσθαι·
καὶ τό γε χειρὶ λαβοῦσα θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη
ὦσεν ὑπὲκ δίφροιο ἐτώσιον ἀϊχθῆναι.
855 δεύτερος αὖθ᾽ ὡρμᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης
ἔγχεϊ χαλκείῳ· ἐπέρεισε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη
νείατον ἐς κενεῶνα, ὅθι ζωννύσκετο μίτρῃ·
τῇ ῥά μιν οὖτα τυχών, διὰ δὲ χρόα καλὸν ἔδαψεν,
ἐκ δὲ δόρυ σπάσεν αὖτις· ὁ δ᾽ ἔβραχε χάλκεος Ἄρης,
860 ὅσσον τ᾽ ἐννεάχιλοι ἐπίαχον ἢ δεκάχιλοι
ἀνέρες ἐν πολέμῳ ἔριδα ξυνάγοντες Ἄρηος.
τοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ τρόμος εἷλεν Ἀχαιούς τε Τρῶάς τε
δείσαντας· τόσον ἔβραχ᾽ Ἄρης ἆτος πολέμοιο.
Οἵη δ᾽ ἐκ νεφέων ἐρεβεννὴ φαίνεται ἀὴρ
865 καύματος ἐξ ἀνέμοιο δυσαέος ὀρνυμένοιο,
τοῖος Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ χάλκεος Ἄρης
φαίνεθ᾽ ὁμοῦ νεφέεσσιν ἰὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν.
καρπαλίμως δ᾽ ἵκανε θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον,
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο θυμὸν ἀχεύων,
870 δεῖξεν δ᾽ ἄμβροτον αἷμα καταρρέον ἐξ ὠτειλῆς,
καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ ὁρῶν τάδε καρτερὰ ἔργα;
αἰεί τοι ῥίγιστα θεοὶ τετληότες εἰμὲν
ἀλλήλων ἰότητι, χάριν ἄνδρεσσι φέροντες.
875 σοὶ πάντες μαχόμεσθα· σὺ γὰρ τέκες ἄφρονα κούρην,
οὐλομένην, ᾗ τ᾽ αἰὲν ἀήσυλα ἔργα μέμηλεν.
ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες, ὅσοι θεοί εἰσ᾽ ἐν Ὀλύμπῳ,
σοί τ᾽ ἐπιπείθονται καὶ δεδμήμεσθα ἕκαστος·
ταύτην δ᾽ οὔτ᾽ ἔπεϊ προτιβάλλεαι οὔτε τι ἔργῳ,
880 ἀλλ᾽ ἀνιεῖς, ἐπεὶ αὐτὸς ἐγείναο παῖδ᾽ ἀΐδηλον·
ἣ νῦν Τυδέος υἱόν, ὑπερφίαλον Διομήδεα,
μαργαίνειν ἀνέηκεν ἐπ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι.
Κύπριδα μὲν πρῶτον σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος·
885 ἀλλά μ᾽ ὑπήνεικαν ταχέες πόδες· ἦ τέ κε δηρὸν
αὐτοῦ πήματ᾽ ἔπασχον ἐν αἰνῇσιν νεκάδεσσιν,
ἤ κε ζὼς ἀμενηνὸς ἔα χαλκοῖο τυπῇσι.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς.
«μή τί μοι, ἀλλοπρόσαλλε, παρεζόμενος μινύριζε.
890 ἔχθιστος δέ μοί ἐσσι θεῶν οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν·
αἰεὶ γάρ τοι ἔρις τε φίλη πόλεμοί τε μάχαι τε.
μητρός τοι μένος ἐστὶν ἀάσχετον, οὐκ ἐπιεικτόν,
Ἥρης· τὴν μὲν ἐγὼ σπουδῇ δάμνημ᾽ ἐπέεσσι·
τῶ σ᾽ ὀΐω κείνης τάδε πάσχειν ἐννεσίῃσιν.
895 ἀλλ᾽ οὐ μάν σ᾽ ἔτι δηρὸν ἀνέξομαι ἄλγε᾽ ἔχοντα·
ἐκ γὰρ ἐμεῦ γένος ἐσσί, ἐμοὶ δέ σε γείνατο μήτηρ·
εἰ δέ τευ ἐξ ἄλλου γε θεῶν γένευ ὧδ᾽ ἀΐδηλος,
καί κεν δὴ πάλαι ἦσθα ἐνέρτερος Οὐρανιώνων.»
Ὣς φάτο, καὶ Παιήον᾽ ἀνώγειν ἰήσασθαι·
900 τῷ δ᾽ ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ᾽· οὐ μὲν γάρ τι καταθνητός γ᾽ ἐτέτυκτο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς γάλα λευκὸν ἐπειγόμενος συνέπηξεν
ὑγρὸν ἐόν, μάλα δ᾽ ὦκα περιτρέφεται κυκόωντι,
ὣς ἄρα καρπαλίμως ἰήσατο θοῦρον Ἄρηα.
905 τὸν δ᾽ Ἥβη λοῦσεν, χαρίεντα δὲ εἵματα ἕσσε·
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο κύδεϊ γαίων.
Αἱ δ᾽ αὖτις πρὸς δῶμα Διὸς μεγάλοιο νέοντο,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη,
παύσασαι βροτολοιγὸν Ἄρη᾽ ἀνδροκτασιάων.

***

Και άμ᾽ είδ᾽ ο Άρης ο σκληρός τον θείον Διομήδη,
άφησε τον θεόρατον Περίφαντα να κείται
νεκρός εκεί που θάνατον του είχε δώσει πρώτα
κι ίσια στον ιπποδαμαστήν εχύθηκε Διομήδη.
850 Κι ότ᾽ ήσαν αντιμέτωποι, το χάλκινο κοντάρι
ξάμωσ᾽ επάνω απ᾽ τον ζυγόν και τα λουριά των ίππων
ο Άρης ολοπρόθυμος να πάρει την ψυχήν του.
Το ᾽πιασε με το χέρι της η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
και από τον θρόνον το ᾽καμε χαμένο αυτού να πέσει·
855 δεύτερος τότ᾽ εχύθηκε με χάλκινο κοντάρι
ο Διομήδης, κι η θεά τ᾽ άμπωσεν ώσπου εβρήκε
η λόγχη το λαγγόνι αυτού που ζώστρα το σκεπάζει·
τον πλήγωσε αυτού κι έφαγε την τρομερήν του σάρκα,
και το κοντάρι ανέσπασε· και ο χαλκοφόρος Άρης
860 βόησε τόσ᾽ όσο βοούν εννιά δέκα χιλιάδες
άνδρες, ενώ συγκρούονται στην φλόγα του πολέμου.
Κι έπεσε τρόμος στην καρδιά των Αχαιών και Τρώων.
Τόσο σφοδρώς εβόησεν ο αιμόχαρος ο Άρης.
Και ως από νέφη φαίνεται σκοταδερός ο αέρας,
865 ότ᾽ άνεμος σηκώνεται κακός από το καύμα,
του Διομήδη εφαίνετο και ο χαλκοφόρος Άρης
ως μες στα νέφη ανέβαινεν εις τ᾽ ουρανού τον θόλον.
Κι έφθασε ευθύς στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων,
και λυπημένος κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη
870 και τ᾽ άφθαρτ᾽ αίμα τού ᾽δειχνε, που απ᾽ την πληγήν του ρέει,
και του ᾽λεγε οδυρόμενος με λόγια φτερωμένα:
«Πατέρα Δία, στο κακό που βλέπεις δεν θυμώνεις;
Φρικτά πάντοτ᾽ επάθαμεν οι αθάνατοι από γνώμην
δικήν μας όταν παίρνομεν με τους ανθρώπους μέρος.
875 Και όλοι σ᾽ εσέ θυμώνομεν, διότι έχεις γεννήσει
κόρην τρελήν, κακότροπην, που στ᾽ άνομα είναι ο νους της.
Διότι οι επίλοιποι θεοί στον Όλυμπον όσ᾽ είναι,
όλοι σου υποτάσσονται, σ᾽ εσέ καθείς μας κλίνει·
και αυτήν ποσώς δεν τιμωρείς με έργον ή με λόγον,
880 αλλ᾽ επειδή την γέννησες κακήν την υποφέρεις,
που τώρα τον περήφανον Διομήδην έχει σπρώξει
να πολεμήσει μανιακός αυτούς τους αθανάτους·
την Κύπριν πρώτα ελάβωσε στο χέρι και κατόπιν
ως δαίμων ώρμησε σ᾽ εμέ· και αν οι γοργοί μου πόδες
885 δεν μ᾽ έπαιρναν θα εκείτομουν πολύν καιρόν με πόνους
κει μέσα στους ελεεινούς σωρούς των πεθαμένων
ή άψυχον ζωντόνεκρον θα μ᾽ έκαμναν οι λόγχες».
Μ᾽ άγριο βλέμμ᾽ απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
«Εδώ μη κάθεσ᾽, άστατε, ωσάν παιδί να κλαίεις·
890 και απ᾽ τους θεούς του Ολύμπου σε μισώ με την καρδιά μου,
ότι την έριδ᾽ αγαπάς, τες μάχες, τους πολέμους.
Της μητρός σου έχεις την ορμήν ακράτητην, βαρείαν,
της Ήρας όπου οι λόγοι μου δυσκόλως την δαμάζουν,
και τώρ᾽ αυτή σε πρόσταξε, θαρρώ, και αυτά παθαίνεις.
895 Αλλά να βασανίζεσαι δεν θέλει εγώ σ᾽ αφήσω,
αίμα μου είσαι, και σ᾽ εμέ σ᾽ εγέννησε η μητέρα·
κακός ως είσαι, αν είχε σε θεός άλλος γεννήσει
από καιρόν θα ευρίσκεσο μακράν των Ουρανίων».
Είπε και τον Παιήονα προστάζει να τον ιάνει.
900 Με βότανα παυσίπονα που του ᾽βαλε ο Παιήων
τον ιάτρευσεν ότι θνητός δεν ήτο αυτός πλασμένος·
και όπως γρήγορα η πυτιά το λευκό γάλα πήζει
που υγρόν γοργά συσφίγγεται, καθώς το ανακατώνουν,
έτσι εθεράπευσε γοργά τον άγριον Άρη εκείνος.
905 Και ο Άρης, ως τον έλουσεν η Ήβη, λαμπροφόρος
με περηφάνια κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη.
Και προς το δώμα του Διός του μεγαλοδυνάμου
γύρισε με την Άργισσαν Ήραν η σώστρ᾽ Αθήνη,
τον Άρην αφού εμπόδισαν απ᾽ τες ανδροφονίες.

Αν δώσω αγάπη και δεν πιάσει τι κάνω;

Διαπροσωπικές σχέσεις… όλο και πιο δύσκολες και δυσλειτουργικές.

Η αληθινή αγάπη η οποία θεωρώ ότι αποδέχεται το παρελθόν του άλλου, υποστηρίζει το παρόν του και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις για την καλή και βέλτιστη εξέλιξη του στο μέλλον καθώς και για την επίτευξη, πραγματοποίηση όλων των ονείρων και στόχων του είναι δύσκολο να βρεθεί στις μέρες μας.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Νομίζω ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουν πως να αγαπήσουν και φυσικά πως να αγαπήσουν αληθινά. Στις περισσότερες των περιπτώσεων προβάλλουν τις δικές τους ανάγκες, πρότυπα, θέλω, στη σχέση τους. Και αν αυτά δεν ικανοποιούνται μέσα στη σχέση πολύ εύκολα ρίχνουν το φταίξιμο στον άλλον χωρίς να κάνουν καμία αυτοκριτική και χωρίς να δίνουν τον απαραίτητο και απαιτούμενο χώρο και χρόνο στον άλλο αλλά και στον εαυτό τους να σκεφτούν και να καταλήξουν σε κάποια συμπεράσματα.

Απλά με μεγάλη ευκολία περνούν από τη μια γνωριμία στην άλλη χωρίς να συνειδητοποιούν ότι δεν είναι το άλλο άτομο το πρόβλημα αλλά ο εαυτός τους. Φεύγω σημαίνει ψάχνω κάτι που μπορεί να μην βρω ποτέ ενώ μένω και προσπαθώ σημαίνει δίνω τον καλύτερο εαυτό μου, δίνω το χρόνο, τη θετική ενέργεια μου, αφουγκράζομαι και κατανοώ, καταλαβαίνω και συγχωρώ.

Για να μην παρεξηγηθώ δεν εννοώ καταστάσεις στις οποίες μπορεί να υπάρχει οποιαδήποτε μορφή βίας. Εκεί το να φύγει κανείς είναι το καλύτερο.

Πώς το μυαλό αλλά και η ευαισθησία βοηθάει στο να δημιουργηθεί μια σχέση στην οποία υπάρχει αγάπη, σεβασμός, υποστήριξη, αλληλοκατανόηση, μια σχέση που θα αντέξει στο χρόνο αλλά και στα καλά και τα άσχημα της ζωής;

Θεωρώ ότι το μυαλό όχι μόνο σαν προίκισμα, χάρισμα από τη φύση αλλά κυρίως ως καθημερινή καλλιέργεια μέσω της σκέψης, μπορεί να βοηθήσει σε πολλές καταστάσεις μέσα σε μια σχέση.

Όπως στο να καταλαβαίνουμε πότε είναι καλό να μιλήσουμε και πότε να σιωπήσουμε, τι είναι καλό να πούμε και τι είναι καλό να μην πούμε ακόμα και αν το σκεφτούμε. Ένα δυνατό μυαλό μπορεί να σώσει πολλές άσχημες καταστάσεις ακόμα και με το χιούμορ. Με ένα χαμόγελο, με ένα άγγιγμα, με μια κίνηση καλής θελήσεως και με τόσα άλλα μικρά πραγματάκια της καθημερινότητας. Φτάνει να υπάρχει καλή προαίρεση. Το έξυπνο μυαλό και η καλή προαίρεση μπορεί να γεφυρώσει τις διαφορές μας, να κατανοήσει τις αδυναμίες μας και τέλος να σώσει τη σχέση μας από πολλές καθημερινές τριβές.

Η ευαισθησία από την άλλη, και λέγοντας ευαισθησία εννοώ τις καλές και δυνατές αισθήσεις που και αυτές δύναται να καλλιεργηθούν, παίζουν μεγάλο ρόλο στην δημιουργία μιας σχέσης καλής και υποστηρικτικής. Και γιατί συμβαίνει αυτό;

Συμβαίνει γιατί ένας ευαίσθητος άνθρωπος αφουγκράζεται πολλά πράγματα, κατανοεί πολλά πράγματα και συνεπώς πράττει ή δεν πράττει σύμφωνα με το συμφέρον και το καλό και των δυο, σύμφωνα με το καλό και συμφέρον της σχέσης.

Μη θεωρείτε την ευαισθησία αδυναμία. Η ευαισθησία είναι δύναμη μεγάλη καθώς μπορεί να σώσει από πολλές φορτισμένες καταστάσεις.

Ο ευαίσθητος και έξυπνος άνθρωπος αντιλαμβάνεται πράγματα, κατανοεί πράγματα, δέχεται και αποδέχεται πράγματα και καταστάσεις.

Στις μέρες μας όπου τα περισσότερα ζευγάρια είτε χωρίζουν είτε περνούν σοβαρές κρίσεις, θεωρώ ότι φταίνε πολλά πράγματα μέσα στα οποία είναι και η μη άσκηση του μυαλού και της ευαισθησίας μας. Δεν μπαίνουμε στον κόπο να σκεφτούμε, να αξιολογήσουμε αυτό που μας λέει ο άλλος. Κρίνουμε το κάθε τι σύμφωνα με το δικό μας σύστημα αξιολόγησης, δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να ακούσουμε και να κατανοήσουμε τι μας λέει ο άλλος, πολλές φορές δεν μπαίνουμε καν στον κόπο να συζητήσουμε με τον σύντροφο μας.

Νομίζουμε ότι σε όλα έχουμε δίκιο και ρίχνουμε το φταίξιμο για τα πάντα στον άλλον. Μα αυτό δεν είναι δυνατόν. Ποτέ δεν φταίει μόνον ο ένας. Δεν θα πω ότι φταίνε και οι δυο. Γιατί μπορεί να μη φταίει και κανείς από τους δυο. Φταίνε πολλά άλλα πράγματα όπως η έλλειψη γνώσης μας πάνω σε θέματα σχέσεων και συντροφικότητας, φταίνε οι δυσκολίες της ζωής, όπως οικονομικές , ψυχολογικές, κοινωνικές κ.α. Φταίει ακόμα, και το ότι δεν ζητήσαμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού, ο οποίος ως τρίτο μάτι αλλά και με τις γνώσεις που διαθέτει θα μπορούσε να δει τα λάθη και τις αδυναμίες και του ενός και του άλλου.

Κλείνοντας σας παροτρύνω να σκέφτεστε και μέσω της σκέψης να αξιολογείτε τα πράγματα και τις καταστάσεις, να κάνετε αυτοκριτική γιατί είναι απαραίτητη για την προσωπική μας ανάπτυξη και την αυτοβελτίωσή μας, να μην ρίχνετε το φταίξιμο για τα πάντα στον άλλον, να αναρωτιέστε τι λάθος έκανα εγώ, τι δεν έπραξα σωστά, τι είπα που δεν ήταν σωστό και αν παρόλα αυτά η κρίση της σχέσης σας συνεχίζεται το καλύτερο θα ήταν να επισκεφθείτε έναν ειδικό σύμβουλο.

Εύχομαι σε όλους σας αγάπη πάνω από όλα και οικογενειακή ευτυχία. Γιατί όλοι σας το αξίζετε, όλοι μας το αξίζουμε. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να αξίζει λιγότερο ή περισσότερο την αγάπη. Όλοι οι άνθρωποι αξίζουν την αγάπη. Και όπως έχει ειπωθεί αν δώσω αγάπη και δεν πιάσει τι κάνω; η απάντηση είναι: Αύξησε τη δόση.

Οι συγκρούσεις στις προσωπικές σας σχέσεις

Όταν κρίνεις έναν άνθρωπο, αρνείσαι να γνωρίσεις τον άνθρωπο αυτόν όπως είναι. Όταν κρίνεις κάποιον, δημιουργείς μια διαστρεβλωμένη εικόνα τού ποιος είναι πραγματικά (και μπορεί να γίνει), και η εικόνα αυτή, με τον καιρό, θα φανερωθεί έτσι στη ζωή σου.

Η εστίαση σε κάτι το μεγενθύνει

Όταν επικεντρώνεσαι στα ελαττώματα ενός ανθρώπου, το μόνο που καταφέρνεις είναι αυτά τα ελαττώματα να φανερώνονται όλο και πιο έντονα. Και ακόμα κι αν ο άνθρωπος αυτός αλλάξει, εσύ θα εξακολουθείς να βλέπεις αυτό στο οποίο επικεντρώνεσαι. Από την άλλη, αν βλέπεις αυτά τα ελαττώματα είναι γιατί με κάποιον τρόπο τα έχεις κι εσύ, κι όπως τα απορρίπτεις σ' εσένα, τα απορρίπτεις και στους άλλους.

Όταν βλέπεις μόνο τα ελαττώματα κάποιου, χάνεις όλη την ομορφιά και όλα τα δώρα του. Πού επιλέγεις να επικεντρωθείς;

Το να μάθεις να βλέπεις τους ανθρώπους χωρίς να τους κρίνεις και να τους κατηγορείς είναι μεγάλο μάθημα. Αυτό δεν σημαίνει να ανέχεσαι ή να τα επιτρέπεις όλα.

Αν βλέπεις κάτι στον άλλο που δεν σου αρέσει, έχεις δύο πράγματα να κάνεις: Πρώτον, δουλειά με τον εαυτό σου, και δεύτερον να του πεις αυτό που δεν σου αρέσει με αγάπη. Ως κάποιος που ψάχνει βοήθεια για να επιλύσει κάτι, όχι ως κάποιος που κατηγορεί, μέμφεται ή ενοχοποιεί. Και για να μπορέσεις να το κάνεις αυτό χωρίς να χάσεις τον έλεγχο, είναι απαραίτητο να μάθεις να ακούς αυτό που δεν αρέσει στους άλλους πάνω σου.

Μερικές φορές, τα λόγια που ακούμε μοιάζουν άδικα, πολλές φορές νιώθουμε ότι δεν έχουν καμία σχέση με όσα πιστεύουμε.

Κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα από διαφορετική οπτική γωνία, τόσο που μερικές φορές δύο άνθρωποι δεν μπορούν να συναντηθούν γιατί αντιλαμβάνονται την ίδια πραγματικότητα με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Ο εσωτερικός κριτής

Όμως, ακόμα κι αν μερικές φορές οι κρίσεις των άλλων φαίνονται άδικες, τίποτα από όσα ακούμε δεν είναι τυχαίο. Ακούμε ό,τι χρειάζεται να ακούσουμε για να ξυπνήσουμε και, εντέλει, να μάθουμε. Αυτό δεν σημαίνει πως ό,τι ακούμε είναι αλήθεια. Είναι σίγουρο πάντως πως ό,τι ακούμε εμείς οι ενήλικες το έχουμε προσελκύσει με τον τρόπο που σκεφτόμαστε και, πιο συγκεκριμένα, με τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις μας.

Γι' αυτό το λόγο, το να ακούμε μπορεί να είναι πολύ εποικοδομητικό. Η αντίδρασή μας θα μας δείξει σε ποιο σημείο του μαθήματος βρισκόμαστε. Για παράδειγμα, αν δεχτείς μια κριτική και την αποδεχτείς καλοπροαίρετα χωρίς να το πάρεις κατάκαρδα, σημαίνει ότι είσαι σε πολύ καλό σημείο αποδοχής του εαυτού σου. Όμως, όταν κάποιος σου πει κάτι που δεν σου αρέσει και σε πονέσει βαθιά και αντιδράσεις, σημαίνει πως ακόμη πρέπει να δουλέψεις πάνω στην αποδοχή και τη γνωριμία του εαυτού σου.

Ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα της ζωής μου ήταν να ακούω τη γνώμη των άλλων και να βάζω όρια.

Επί πολλά χρόνια, αναρωτιόμουν πώς θα έπρεπε να αντιδρώ όταν δεν μου άρεσε κάτι στους άλλους. Θα έπρεπε να το πω ή να σωπάσω;

Σε όλη μου τη ζωή σχεδόν, είχα πολύ χαμηλή ανοχή στην κριτική, κυρίως γιατί είχα η ίδια πολύ μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό μου. Και (χωρίς να το συνειδητοποιώ) είχα κουραστεί τόσο πολύ από την αυτοκριτική, ώστε έχανα τον έλεγχο με το παραμικρό που θα μου έλεγαν οι άλλοι.

Για τον λόγο αυτό, έπαψα να λέω στους άλλους αυτό που δεν μου άρεσε πάνω τους, γιατί δεν ήθελα να κάνω σε άλλους αυτό που απεχθανόμουν εγώ. Και για τον ίδιο λόγο, τα συγχωρούσα όλα και προσπαθούσα να επικεντρώνομαι στο καλό κάθε ανθρώπου.

Όταν, όμως, ανέχεσαι τα πάντα σε έναν άνθρωπο, και δεν τολμάς να του πεις τι δεν σου αρέσει από φόβο μήπως τον πληγώσεις ή από φόβο για την αντίδρασή του, καταλήγεις να κάνεις κακό σ' εσένα.

Καθώς, λοιπόν εγώ τα ανεχόμουν όλα κάποια στιγμή άρχισα να συνειδητοποιώ ότι, υπομένοντας κάτι που δεν μου άρεσε, προσέλκυα διαρκώς τα ίδια σε ακόμα εντονότερο βαθμό. Η ζωή προσπαθούσε να με διδάξει, μαθαίνοντάς με να βάζω όρια. Και τότε, βρέθηκα σε ένα σταυροδρόμι.

Τι έπρεπε να κάνω; Να τα καταπίνω όλα; Ή να μάθω να λέω αυτό που δεν μου άρεσε;

Με τον καιρό έμαθα ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις φράσεις «αυτό δεν μου αρέσει» και «αυτό με ενοχλεί».

Ανάμεσά τους, υπάρχουν δύο μεγάλες διαφορές:

1. Η συναισθηματική διαχείριση. Δεν είναι απαραίτητο να σου αρέσει κάτι, αλλά το να του δώσεις τη δύναμη να σε ενοχλεί είναι καθαρά δικό σου θέμα. Εσύ είσαι αυτός που θα το επιτρέψει ή όχι.

2. Η ποσότητα. Εσύ μπορείς να καταπιείς μια κουταλιά από κάτι που δεν σου αρέσει, αλλά, αν σου δώσουν είκοσι, θα πνιγείς ή θα κάνεις εμετό.

Εσύ μπορείς να συγχωρείς απεριόριστα, αλλά, αν αυτό που δεν σου αρέσει αρχίζει να μετατρέπεται σε εμπόδιο στη σχέση σου, είναι σημαντικό να το πεις. Για παράδειγμα, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να λες: «Με ενοχλεί πολύ όταν το κάνεις αυτό. Δεν καταλαβαίνεις ότι... Είσαι πολύ... Θα έπρεπε να το αλλάξεις, γιατί δεν πρόκειται να το επιτρέψω άλλο».

Ή στο να λες: «Αυτό δεν μου αρέσει. Πώς μπορούμε να το λύσουμε, ώστε η λύση να είναι καλή και για τους δυο μας;»

Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει παράπονο, κατηγορία και συναισθηματικός εκβιασμός. Ξεκινώντας έτσι, είναι δύσκολο να λυθεί φιλικά το θέμα. Αντιθέτως, στη δεύτερη, ζητάς από τον άλλο να σκεφτεί πολύ πιο χαλαρά για να βρεθεί μια από κοινού λύση. Όταν δεν υπάρχει κατηγορία ή ενοχή, ο άλλος δεν έχει λόγο να νιώσει ότι τον κατηγορούν ή του επιτίθενται. Όλα θα είναι πιο εύκολα.

Είναι πιθανόν εκ πρώτης όψεως, να μη συνειδητοποιείς την εσωτερική κριτική σου. Για να την ανακαλύψεις, αρκεί να κοιτάξεις τι συμβαίνει στη ζωή σου, οι εξωτερικές συνθήκες δείχνουν τι σκέφτεσαι μέσα σου.

Στην περίπτωσή μου, εγώ ανακάλυψα πως είχα πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό μου. Μόλις άρχισα να μειώνω τις απαιτήσεις μου από μένα την ίδια, αύξησα την ικανότητά μου να δέχομαι τους ανθρώπους όπως είναι.

Έλλειψη αποδοχής εαυτού και αυτοσυγχώρεση

Το πρόβλημα που κρύβεται πίσω από μια απαίτηση είναι η έλλειψη αποδοχής του εαυτού μας. Κατακρίνεις τον εαυτό σου και απαιτείς, ενώ δεν τον δέχεσαι όπως είναι. Και όταν εσύ δεν αποδέχεσαι τον εαυτό σου, δεν θα αποδεχτείς ούτε τους άλλους.

Πώς θα επιτρέψεις κάτι σε κάποιον, ενώ δεν το επιτρέπεις στον ίδιο σου τον εαυτό; Γι' αυτό, αν δεν είσαι ικανός να συγχωρήσεις κάποιον, σημαίνει ότι πρώτα πρέπει να συγχωρήσεις τον εαυτό σου.

Για να μπορέσεις να συγχωρήσεις, πρώτα πρέπει καταρχάς να αποδεχτείς ό,τι συνέβη και να προσπαθήσεις να κατανοήσεις τον άλλο. Για να σας συμβεί αυτό, πρέπει και οι δύο να μάθετε κάτι από αυτήν την εμπειρία.

Για να μπορείς να κατανοήσεις τον άλλο είναι απαραίτητο να είσαι διατεθειμένος να δεις τα πράγματα από τη δική του οπτική. Και, εντέλει, για να μάθεις, είναι απαραίτητο να είσαι διατεθειμένος να αλλάξεις.

Αν δεν είσαι διατεθειμένος να τα κάνεις όλα αυτά, δεν θα μπορέσεις να προχωρήσεις ή να μάθεις. Και αν δεν αλλάξεις απολύτως τίποτα στη ζωή σου και συνεχίσεις να κάνεις τα ίδια, θα συνεχίσεις να προσελκύεις ανάλογες καταστάσεις στη ζωή σου.

Ο ρόλος των πεποιθήσεων στη ζωή μας

Ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα;

Όταν διαφωνείς με κάποιον, πιστεύεις πως αυτό που σε πληγώνει είναι τα λόγια που έρχονται απ' έξω, πιστεύεις ότι η αιτία του πόνου σου είναι κάποιος έξω από εσένα. Όμως, στην πραγματικότητα, αυτό που σε κάνει να υποφέρεις δεν έρχεται απ' έξω, αλλά από μέσα σου.

Από έξω μπορεί να δεχτείς πόνο, αλλά όταν υποφέρεις, αυτό οφείλεται στις πεποιθήσεις σου και στις κρίσεις του μυαλού σου σχετικά με αυτό που σου συμβαίνει. Οι πεποιθήσεις σου έχουν τη δύναμη να μειώσουν ή να αυξήσουν τον πόνο που έρχεται εξωτερικά.

Το μυαλό σου ερμηνεύει και κρίνει συνεχώς ό,τι σου συμβαίνει με βάση τις πεποιθήσεις σου. Αυτό είναι που σε ενοχλεί πραγματικά, οι δικές σου κρίσεις, όχι οι εξωτερικοί παράγοντες. Εξωτερικά δεχόμαστε ερεθίσματα, και αυτό που μας κάνει να υποφέρουμε είναι η σημασία που δίνουμε σε ό,τι βλέπουμε.

Το λάθος είναι να κρίνουμε αυτό που μας συμβαίνει μόνο με βάση τη δική μας οπτική και να κατηγορούμε τον άλλο για όλα. Δεν πρόκειται να βρεις τη λύση ακολουθώντας αυτό τον δρόμο. Πρέπει να απομακρυνθείς για να αυξήσεις το οπτικό πεδίο σου και να καταλάβεις τι μπορεί να οδήγησε αυτόν τον άνθρωπο να αντιδράσει έτσι μαζί σου.

Το να αγαπάς έναν άνθρωπο δεν σημαίνει να γίνεσαι μια μαριονέτα που λέει και κάνει ό,τι περιμένει ο άλλος. Ο μόνος τρόπος να αγαπάς τον άλλο είναι να είσαι ο εαυτός σου. Όταν δεν τολμάς να είσαι εσύ, θα κάνεις κακό στον εαυτό σου και θα «κακομάθεις» τον διπλανό σου.

Για να μπορέσεις να δεχτείς τους άλλους είναι απαραίτητο να μπορέσεις να δεχτείς τον εαυτό σου. Καμία διαφωνία δεν είναι ευθύνη κανενός, ό,τι συμβαίνει σε δύο ανθρώπους προκαλείται και οφείλεται και στους δύο, γιατί και οι δύο πρέπει να μάθουν κάτι καινούργιο και πολύτιμο γι' αυτούς.

Για να αναπτυχθεί μια σχέση στον δρόμο της αγάπης, είναι απαραίτητο να είσαι ανοιχτός στο να ακούς, να κατανοείς και να αλλάζεις, να αγαπάς τον εαυτό σου και τους άλλους όπως είναι, και να ξέρεις να συγχωρείς.

Πρώτα απ' όλα, όμως, να θυμάσαι πως όλα ξεκινούν μέσα σου.

Αυτοί που έχουν πληγωθεί ξέρουν πώς να επιβιώνουν

Όταν κάποιος έχει πληγωθεί στο παρελθόν, ξέρει πολύ καλά πώς να επιβιώνει. Το δέρμα του είναι καλυμμένο με σημάδια και πληγές και η καρδιά του προστατεύεται από σκουριασμένη αλλά ανθεκτική πανοπλία. Δεν δέχεται πλέον τα ψέματα ή τον εγωισμό. Αυτοί οι επιζώντες ξέρουν πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από βλαβερά λόγια. Φροντίζουν για τον εαυτό τους ακόμα και στις πιο περίπλοκες καταστάσεις.

Αυτού του τύπου ζωτικότητας και ευεξίας μπορούν να παραχθούν από διάφορους παράγοντες. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τραυματικές εμπειρίες. Ωστόσο, στην εποχή μας υπάρχει μια διάσταση που επεκτείνεται σαν αμείλικτος ιός: ο συναισθηματικός πόνος. Η ζωή πληγώνει και το κάνει με διάφορους τρόπους. Στην πραγματικότητα, κάποιες φορές δεν χρειάζεται να λάβεις ένα άμεσο χτύπημα για βιώσεις μια βαθιά πληγή. Μια πληγή που κανείς δεν μπορεί να δει, δε σημαίνει ότι δεν πονάει.

«Όσο μεγαλύτερη η πληγή, τόσο πιο προσωπικός ο πόνος.» -Isabel Allende

Συναισθηματικές πληγές στην καρδιά

Υπάρχει ένα επεξηγηματικό βιβλίο γι' αυτό το θέμα, λέγεται “Microaggressions in everyday life”. Αυτό το βιβλίο, μιλά για αυτές τις καθημερινές επιθέσεις. Αυτές που μπορούν να έρθουν στην καθημερινή ζωή σας λεκτικά. Χωρίς το φυσικό χτύπημα στο σώμα, παράγουν μια συναισθηματική διάβρωση που είναι απλώς επίπονη.

Η ζωή μπορεί να πληγώσει και επεκτείνει τα επιθετικά νύχια της με διάφορους τρόπους και μέσω ποικίλων μηχανισμών. Τόσο πολύ, που πολλοί άνθρωποι περπατούν στον δρόμο με ανοιχτές τις πληγές τους ανίκανοι να τις αναγνωρίσουν αλλά υποφέρουν από τα αποτελέσματα τους μέσω της άμυνας, της κακής διάθεσης, της πίκρας και κούρασης.

Ωστόσο, αυτοί που είναι ικανοί να θεραπευτούν από τις πληγές, έχουν κοπεί τώρα από κάτι άλλο. Στην καρδιά τους έχουν ένα μαγικό συστατικό: την ελαστικότητα.

Η ελαστικότητα μας κάνει ξεχωριστούς, μας κάνει ήρωες

Οι τραυματικές εμπειρίες όπως τα ατυχήματα, μια απώλεια, η κακοποίηση, ο χαλασμός μιας ρομαντικής σχέσης, έχουν την ικανότητα να μας μεταμορφώνουν. Αυτή η αλλαγή μπορεί να γίνει με δύο διαφορετικούς τρόπους. Από την μια μεριά μας κρατά μακριά από το να απολαύσουμε την ζωή μας. Και από την άλλη μεριά μπορεί να μας μεταμορφώσει σε τόσο δυνατά όντα, επιτρέποντας μας να βρούμε άλλες θαυμάσιες ευκαιρίες.

Χρειαζόμαστε εργαλεία, την επαρκή ψυχολογική προστασία με την οποία θα διευκολυνθεί η μεταμόρφωση που θα μας κάνει ήρωες των αγώνων μας.

Ήρωες και εγκεφαλική χημεία

Τώρα, κάτι που οι ψυχολόγοι και οι νευροβιολόγοι ξέρουν πολύ καλά είναι ότι δεν καταφέρνουν όλοι να κάνουν αυτό το βήμα. Δεν καταφέρνουν όλοι να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό επιβίωσης που είναι εγκατεστημένος στον εγκέφαλο μας και λέγεται ελαστικότητα. Ο Hans Selye, ένας Καναδός βιοχημικός από τις αρχές του 20ου αιώνα, απέδειξε πως η ελαστικότητα είναι πάνω από όλα, μια μορφή προσαρμογής σε μια αγχωτική κατάσταση. Το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα θέλει να αναρρώσει, να βρει την γαλήνη και την ισορροπία. Επομένως, δίνει εντολές σε συγκεκριμένες ορμόνες και τις κάνει υπεύθυνες για την ανάκαμψη της ομοιόστασης αφού έχει πληγωθεί.

Οι πληγές σας, σας έχουν μάθει πώς να επιβιώνετε

Η λέξη ‘τραύμα’ κυριολεκτικά σημαίνει ‘πληγή’. Υπάρχει μια πληγή που δεν φαίνεται αλλά οι επιπτώσεις της επεκτείνονται μέχρι κάθε πτυχή της ύπαρξης μας. Ο Richard Tedeschi είναι ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας και διακεκριμένος ειδικευμένος πάνω στο θέμα. Εξηγεί πως όταν κάποιος πληγώνεται εσωτερικά, το πρώτο πράγμα που χάνει είναι η εμπιστοσύνη του για τον κόσμο.

«Τη στιγμή που ο λόγος τελικά κατάλαβε τι συνέβη, οι πληγές της καρδιάς ήταν ήδη πολύ βαθιές.» -Carlos Ruiz Zafón

Ολόκληρο το σύστημα εμπιστοσύνης θρυμματίζεται και η εμπιστοσύνη για το μέλλον εξαφανίζεται πλήρως. Δεν υπάρχει παρόν και δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου αύριο. Η δουλειά που πρέπει να κάνει κάποιος για την ‘ανοικοδόμηση’ είναι ακριβής και πολύπλοκη. Δεν είναι σαν να περιμένουμε ένα σπασμένο κόκκαλο να θεραπευτεί. Στην πραγματικότητα είναι σαν να έχεις μια σπασμένη ψυχή και να πρέπει να μαζέψεις όλα τα κομμάτια. Γίνεται αυτό ώστε να μπορέσουμε να την ξανακολλήσουμε.

Οι άνθρωποι που έχουν πληγωθεί δεν χρειάζονται την λύπηση σας

Ο γιατρός Richard Tedeschi δίνει έμφαση σε ένα συγκεκριμένο λάθος που τείνει να κάνει η κοινωνία. Όταν κάποιος έχει κακοποιηθεί στην παιδική του ηλικία. Ή όταν κάποιος έχει χάσει τον σύντροφο του μετά από ένα ατύχημα. Ή όταν μια κακοποιημένη γυναίκα τελικά αφήνει τον κακοποιό της, είναι σύνηθες για πολλούς από εμάς το πρώτο πράγμα που να κάνουμε είναι να τους λυπηθούμε.

Επιπλέον, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που ακόμα και να μην πουν τίποτα σκέφτονται συγκεκριμένες φράσεις. «Δεν μπορείς να ξεπεράσεις κάτι τέτοιο. Πρέπει να είναι σπασμένος μέσα του. Η ζωή του έχει τελειώσει.»

Κάνουν λάθος. Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε τους ανθρώπους που έχουν πληγωθεί. Η εγκεφαλική νευροπλαστική είναι απέραντη. Ο εγκέφαλος μπορεί να επαναπρογραμματίσει τον εαυτό του και η ελαστικότητα μας επαναφέρει. Μας κάνει δυνατότερους και μας προσφέρει μια καινούργια ασπίδα. Ανοίγουμε το μονοπάτι για τον εαυτό μας ώστε να βρούμε νέα είδη ευτυχίας.

Γεννηθήκαμε δημιουργοί της πραγματικότητας μας

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί είστε εδώ;… για ποιον σκοπό ήρθατε σε αυτόν τον κόσμο;… Αναρωτηθήκατε… ποιο είναι το νόημα της ζωής; Της δικής σας ζωής φυσικά…

(Ουσιαστικά θα πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος που βρεθήκαμε εδώ… -” Τυχαίο;” – “Δεν νομίζω!”)

Άμα αναρωτιέστε αν υπάρχει κάτι περισσότερο… ή γιατί είστε εδώ… και τι γίνεται όταν πεθαίνουμε… σας διαβεβαιώ ότι, δεν έχει καμία σχέση, να κάνει με κατάθλιψη!

Στην πραγματικότητα η παλιά σας άποψη για την ζωή έχει αρχίσει να “καταρρέει”…

Οι περισσότεροι από εμάς δεν επηρεάζουμε σημαντικά την “πραγματικότητα” στην οποία ζούμε, γιατί δεν πιστεύουμε ότι μπορούμε να το κάνουμε…

Το μέσο άτομο που θεωρεί τη ζωή του μονότονη και πληκτική…είναι γιατί δεν έκανε ποτέ προσπάθεια για κάτι καλύτερο!

Είμαστε τόσο απορροφημένοι από το περιβάλλον μας, τα Μ.Μ.Ε, την τηλεόραση…από αυτούς που δημιουργούν πρότυπα … κι όλοι εμείς προσπαθούμε να τους μιμηθούμε…
Αλλά κανείς μας δεν μπορεί να το πετύχει… κι έτσι οι πιο πολλοί συμβιβαζόμαστε με την μετριότητα…

Σ’ εμάς ειδικά τους ενήλικες που μας έτυχαν και κάποιες αναποδιές… κρατάμε κάποια απόσταση από τις “σωστές” για εμάς επιλογές, ή ακόμα χειρότερα, κάνουμε το λάθος να λειτουργούμε στο χθες σαν να ήταν…τώρα!!!

Εμπρός παιδιά καιρός για αλλαγή στην πορεία της περιπέτειας μας…κι αυτή η αλλαγή σημαίνει… Νέο πρότυπο… Εξέλιξη του παλιού!!!

Στο χέρι μας είναι να το δημιουργήσουμε…αρκεί να αλλάξουμε το τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τους άλλους και την ζωή! Μπορούμε να καταφέρουμε και να δημιουργήσουμε στην κυριολεξία… μια νέα πιο ευτυχισμένη, πιο αρμονική πραγματικότητα…

Ο κόσμος για τον καθένα μας ξεχωριστά, αποτελείται από άπειρες πιθανές πραγματικότητες μέχρι την στιγμή που επιλέγουμε σε ποια από αυτές τις πραγματικότητες θα συμμετάσχουμε…
Τώρα ποιος ή τι επιλέγει τις πιθανότητες και δημιουργεί έτσι το γεγονός;… “Είναι σαφές ότι η συνείδηση παίζει κάποιο ρόλο”…

Το σώμα μας κι ο νους μας είναι οι πιο περιορισμένες όψεις της πραγματικότητας μας… στο βαθύτερο επίπεδο του εαυτού μας είμαστε: ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΕΝΟ – ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ!

Αν με κάθε ίνα μας πιστέψουμε ότι μπορούμε να περπατήσουμε στο νερό… τότε θα τα καταφέρουμε! Αρκεί να “δούμε” ότι μπορούμε να έχουμε επιρροή στο περιβάλλον μας και στους ανθρώπους… ότι μπορούμε να επηρεάσουμε το μέλλον μας… ότι δεν είμαστε ξέχωρο κομμάτι από το περιβάλλον μας… από αυτό που λέγεται σύμπαν… αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε συνδεδεμένοι με όλα…”Ότι δεν είμαστε μόνοι”!!!

Είμαστε εδώ, για να γίνουμε δημιουργοί… για να γεμίσουμε τον χώρο με ιδέες… και οικοδομήματα σκέψης!

Είμαστε εδώ, για να κάνουμε “κάτι” με την ζωή μας!!!
ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ…

Αν μπούμε στην διαδικασία να καθίσουμε και να “σχεδιάσουμε” μια νέα ζωή… ένα νέο μοντέλο αυτής που ζούμε, πιο εξελιγμένο & ενδιαφέρον… και γίνει το πιο σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας μας…

Αν αφιερώνουμε ελάχιστο χρόνο κάθε μέρα για να δυναμώνει αυτή η σκέψη… όπως ο κηπουρός φροντίζει και ταΐζει τον σπόρο του… θα δρέψουμε καρπούς!
Αν καταφέρουμε όλα αυτά… τότε γνώση & πραγματικότητα θα γίνουν “ορατές”… θα “περάσουμε” σε άλλες διαστάσεις σκέψης… πέρα από κάθε φαντασία!!!

Το ερώτημα είναι: “πόσο βαθιά μέσα στο μυστήριο θέλετε να πάτε & που θέλετε να φτάσετε…” ; (Από την ταινία: “Tι στο μπιπ ξέρουμε?”)

“Ορισμένοι βλέπουν τα πράγματα όπως είναι και ρωτούν: “Γιατί;”…
Εγώ βλέπω τα πράγματα όπως θα μπορούσανε να είναι, και ρωτώ: “Γιατί όχι;”
(Τζορτζ Μπέρναρντ Σω)

ΔΙΩΝ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Αν κανείς είναι εκ φύσεως πραγματικά συνετός, δεν θα δίνει καμία σημασία στον έπαινο των πολλών

ΔΙΩΝ – Πες μου, στο όνομα του Δία, έχεις ακούσει για το έργο ενός χαρισματικού ζωγράφου, ο οποίος παρουσίασε στο πλήθος μια θαυμαστή εικόνα ενός αλόγου, η οποία ήταν ακριβής;

Λένε ότι αυτός διέταξε τον υπηρέτη του να παραφυλάει όσους την έβλεπαν, αν την κατηγορούσαν ή την επαινούσαν, και να θυμάται τι έλεγαν και να του τα μεταφέρει.

Καθένας από εκείνους έλεγε κάτι διαφορετικό για την εικόνα και κατηγορούσε άλλος, πιστεύω, το κεφάλι, άλλος τα ισχία, άλλος τα πόδια, ότι, αν είχαν γίνει αλλιώς, θα ήταν πολύ ωραιότερα.

Μόλις ο ζωγράφος άκουσε τον υπηρέτη, έφτιαξε άλλη εικόνα σύμφωνα με την αντίληψη και την αίσθηση των πολλών και πρόσταξε να τη βάλουν δίπλα στην προηγούμενη.

Η διαφορά, λοιπόν, ήταν μεγάλη γιατί η μία ήταν πάρα πολύ ακριβής, ενώ η άλλη ήταν πάρα πολύ άσχημη και γελοία και έμοιαζε περισσότερο με όλα παρά με άλογο.

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι, αν κανείς έχει μεγάλη ανάγκη τον έπαινο των πολλών, έτσι θα κάνει το καθετί και θα προθυμοποιηθεί να εμφανίσει τον εαυτό του τέτοιο όπως αξιώνουν οι πολλοί. Και είναι προφανές ότι πολύ γρήγορα θα μοιάζει όχι με εκείνο το πρώτο άλογο, που φτιάχτηκε απλά και σύμφωνα με την τέχνη ενός, αλλά με το θαυμαστό και πολυσύνθετο δημιούργημα, το οποίο δεν αρέσει ούτε σε εκείνους τους ίδιους, τους δημιουργούς του, αλλά έχει συντεθεί από την αίσθηση και τη δημιουργία όλων.

Όπως ακριβώς λέει ο μύθος ότι η Πανδώρα, η οποία δεν είχε πλαστεί από έναν θεό αλλά από όλους μαζί, καθώς καθένας δώριζε και προσέθετε κάτι διαφορετικό, πλάσμα γεννημένο χωρίς καμία σοφία ούτε για καλό, αλλά πολύμορφο και πολυποίκιλο, απέβη κακό για όσους το έλαβαν. Αφού όμως ο όχλος και ο λαός των θεών, όταν δημιουργούσε και εργαζόταν από κοινού, δεν κατέστη ικανός να εργαστεί όμορφα και άμεμπτα, τι θα μπορούσε να πει κανείς για τη ζωή και τον άνθρωπο που πλάθονται και δημιουργούνται από την ανθρώπινη αντίληψη;

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι, αν κανείς είναι εκ φύσεως πραγματικά συνετός, δεν θα δίνει καμία σημασία στον λόγο των πολλών ούτε θα υπηρετεί με κάθε τρόπο τον έπαινό τους, ώστε ποτέ δεν θα θεωρήσει τον έπαινο αυτό σπουδαίο, πολύτιμο και, για να το πούμε έτσι, αγαθό.

Και αν δεν τον θεωρεί αγαθό, θα είναι ανίκανος να φθονεί γι’ αυτό όσους τον έχουν.

Για εμάς, λοιπόν, ο αξιόλογος, συνετός και σωφρονισμένος άνθρωπος δεν είναι τέτοιος που κυνηγά πλούτους, επαίνους, ολυμπιακά και πυθικά στεφάνια, επιγραφές σε στήλες και έγγραφες μαρτυρίες λαών και βασιλιάδων, προκειμένου να είναι περίβλεπτος και επιφανής, αλλά πορεύεται στη ζωή ευπρεπής και μετρημένος, όσο είναι δυνατόν, ταπεινός και σωφρονισμένος ο ίδιος από τον εαυτό του και τη σκέψη του, χωρίς να χρειάζεται κανένα στολισμό απέξω και καμία επιπρόσθετη τιμή.

ΔΙΩΝ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, ΑΠΑΝΤΑ

Οι στιγμές είναι ελάχιστες που η καρδιά ξεδιψάει

ΜΕΝΟΝΤΑΣ ΔΟΥΛΟΙ ΣΤΗ ΜΙΖΕΡΙΑ της καθημερινότητας, μένουμε δούλοι στο πρόσκαιρο και εφήμερο και φθαρτό του κόσμου τούτου. Κλείνουμε όλη τη θέα της ζωής στις χωματερές εκτάσεις της ρουτίνας, γίνεται όλη η ζωή ένας παχύς χωματόδρομος που τον περνάμε έρποντας.

ΚΑΘΕ ΞΥΠΝΗΜΑ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΧΑΡΑΣ μέσα μας, κάθε γεύση μεθυστική του ιδιαίτερου και ξεχωριστού που υπάρχει στη ζωή, είναι μια γεύση του απόλυτου και γι’ αυτό μια γεύση αιωνιότητας.

Η ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ ΖΕΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ στην κάθε μέρα, στην κάθε ώρα, σαν σύγκριση και σαν νοσταλγία. Ο χαμένος παράδεισος ζει μέσα μας στις στιγμές της μεγάλης χαράς, στο πλησίασμα ενός ανθρώπου, μιας αλήθειας, μιας αγάπης, μιας ομορφιάς.

ΕΙΝΑΙ ΣΤΙΓΜΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ, αυτές που κάνουν τη δίψα μας μαρτύριο και που το νιώθουμε καθαρά πως θ’ αρκούσαν, σε μία αέναη παράταση, να μας ξεδιψάσουν για μία αιωνιότητα.

Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΗ, ΟΧΙ ΧΡΟΝΙΚΑ ΛΙΓΗ, όσο ποιοτικά και ποσοτικά. Είναι τόση μόνο, όσο για να ξυπνάει μέσα μας μια βαθιά, ακόρεστη δίψα. Ό,τι γευόμαστε σε τούτη τη ζωή δεν είναι παρά αρμυρό νερό που μεγαλώνει τη δίψα μας για ένταση και διάρκεια. Μόνο αυτή η λέξη μπορεί να αποδώσει ό,τι ίσαμε τούτη τη στιγμή έχουμε δοκιμάσει στη ζωή: Διψάμε. Ό,τι γευτήκαμε κι ό,τι γευόμαστε είναι λίγο, ασήμαντο, μηδαμινό, μπροστά σ’ αυτό που διψάμε.

ΚΙ Η ΔΙΨΑ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΙΚΗ, το πιο φοβερό μαρτύριο. Οι στιγμές είναι ελάχιστες που η καρδιά ξεδιψάει για ζωή, το νερό κελαρύζει ελάχιστες στιγμές και μετά στερεύει κι η καρδιά μένει εκεί σκυμμένη καρτερώντας, πιο διψασμένη ύστερα απ’ αυτές τις στιγμές, πιο αχόρταστη, με τα χείλη ανοιχτά και ξεραμένα απ’ τη νοσταλγία.

ΤΙ ΔΙΨΑΜΕ; ΔΙΨΑΜΕ ΕΝΤΑΣΗ, ΔΙΑΡΚΕΙΑ, ΠΟΙΚΙΛΙΑ. Διψάμε το αδιάκοπα καινούργιο. Λαχταράμε τον ίλιγγο της πτώσης, της απροσμέτρητης πτώσης, αλλά και το φτερούγισμα της ανόδου. Κάθε τι ακραίο μας ηλεκτρίζει. Η γη είναι στενή, η ζωή φθαρμένη μέσα στα σχήματα. Ασφυκτιούμε μέσα στα δεσμά του τόπου, του χρόνου και των αισθήσεων.

ΜΕΣΑ ΜΑΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΧΩΡΟΣ ΧΩΡΙΣ ΕΚΤΑΣΗ, η ανάγκη για μια απόλυτη διάρκεια κι η λαχτάρα για μια χωρίς όρια απόλαυση. Τα θέλουμε όλα, κι αυτό είναι το πιο βασανιστικό πάθος μεσ’ στη ζωή.

Δεμένος με τις βεβαιότητές του, είναι ένας σκλάβος

“Όταν γελάς, κινδυνεύεις να σε περάσουν για χαζό. Και τι με αυτό; Οι χαζοί διασκεδάζουν πολύ!”

“Όταν κλαις κινδυνεύεις να σε περάσουν για συναισθηματικό. Και βέβαια είμαι συναισθηματικός. Μ’ αρέσει. Τα δάκρυα βοηθάνε.”

“Όταν ανοίγεσαι στον άλλο, κινδυνεύεις να μπλέξεις. Ποιος λέει ότι το μπλέξιμο είναι κίνδυνος; Εγώ θέλω να μπλεχτώ.”

“Όταν εκδηλώνεις τα συναισθήματα σου, κινδυνεύεις να δείξεις τον πραγματικό σου εαυτό. Και τι άλλο έχω να δείξω;”

“ Όταν εκθέτεις τις ιδέες και τα όνειρά σου μπροστά στους άλλους, κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς αφελής.” Α, μ’ έχουν χαρακτηρίσει πολύ χειρότερα από αυτό.

“Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να μην στο ανταποδώσουν.” Δεν αγαπώ για να μου το ανταποδώσουν.

“Όταν ζεις, κινδυνεύεις να πεθάνεις¨ Είμαι έτοιμος για αυτό. Μην τολμήσετε να χύσετε ούτε ένα δάκρυ, αν μάθετε ότι κάποιος τινάχτηκε στον αέρα ή έμεινε στον τόπο. Το έκανε με ενθουσιασμό.

“Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις να απογοητευτείς, κι όταν δοκιμάζεις, κινδυνεύεις ν’ αποτύχεις.” Ναι, αλλά πρέπει να ρισκάρεις, γιατί ο μεγαλύτερος κίνδυνος στη ζωή είναι να μην ρισκάρεις τίποτε. Ο άνθρωπος που δεν ρισκάρει τίποτε, δεν κάνει τίποτε, δεν έχει τίποτε, δεν είναι τίποτε, και γίνεται ένα τίποτε.

Μπορεί ν’ αποφεύγει τον πόνο και τη λύπη, όμως δεν μπορεί να μάθει και να νιώσει και να αλλάξει και ν’ αναπτυχθεί και ν’ αγαπήσει και να ζήσει. Δεμένος με τις βεβαιότητές του, είναι ένας σκλάβος. Έχει παραιτηθεί από την ελευθερία του. Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι πραγματικά ελεύθερος. Δοκίμασε και θα δεις.

Αν η ευτυχία σου έχει προϋποθέσεις, θα παραμείνεις δυστυχισμένος

Εχθές, το σήμερα ήταν μέλλον κι εσύ το ονειρευόσουν. Τώρα βρίσκεται εδώ. Τι συμβαίνει; Είσαι ευτυχισμένος; Το χθες ήταν επίσης μέλλον κάποτε. Το παρελθόν ήταν κάποτε μέλλον και τώρα έχει φύγει. Και το μέλλον επίσης θα φύγει.

Κοροϊδεύεις τον εαυτό σου με το να ονειροπολείς.

Κοίταζε αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Αν το αναβάλλεις έστω και για μια στιγμή, χάνεις και τότε γίνεται συνήθεια, μια πολύ βαθιά ριζωμένη συνήθεια. Αύριο επίσης θα χάσεις και μεθαύριο επίσης, επειδή εσύ θα παραμείνεις ο ίδιος. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά και η συνήθειά σου να ονειροπολείς θα γίνει ακόμη πιο δυνατή.

Και ονειρεύεσαι κάτι, το επιθυμείς, το λαχταράς και όταν συμβεί, βλέπεις ότι εξακολουθείς να είσαι ανικανοποίητος.

Τώρα κάτι άλλο σε κάνει δυστυχισμένο.

Αυτό είναι που πρέπει να γίνει κατανοητό. Αν η επιθυμία σου δεν εκπληρωθεί, απογοητεύεσαι. Αν εκπληρωθεί, πάλι απογοητεύεσαι.

Αυτή είναι η δυστυχία της επιθυμίας.

Ακόμη κι αν εκπληρωθεί, εσύ δεν αισθάνεσαι πληρότητα.

Ξαφνικά εμφανίζονται καινούργια πράγματα.

Ο νους συνεχίζει να σου λέει: “Κάνε αυτό, κάνε εκείνο. Αγόρασε αυτό, αγόρασε το άλλο… διαφορετικά πώς μπορείς να είσαι ευτυχισμένος;”

Αν η ευτυχία σου έχει προϋποθέσεις, θα παραμείνεις δυστυχισμένος.

Αν δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος έτσι όπως είσαι…

Ξέρω ότι η δουλειά είναι σκληρή, ότι ο μισθός είναι λίγος, ότι η ζωή είναι ένας αγώνας, αν όμως δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος έτσι όπως είσαι, δεν πρόκειται να είσαι ποτέ ευτυχισμένος.

Αν δεν είσαι ευτυχισμένος χωρίς κανένα λόγο, θα βρίσκεις πάντοτε κάτι για να καταστρέψει την ευτυχία σου. Πάντοτε θα βρίσκεις ότι κάτι λείπει. Κι εκείνο που “λείπει”, θα γίνει και πάλι η ονειροπόλησή σου.

Και ποτέ δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Ακόμη κι αν αυτό ήταν εφικτό, ακόμη και τότε εσύ δεν θα ήσουν ευτυχισμένος.

Απλώς δες το μηχανισμό του νου: Αν έχεις τα πάντα, όλα όσα επιθυμείς, ξαφνικά θα αρχίσεις να βαριέσαι. Ο νους δεν θα σου επιτρέψει ποτέ να είσαι ευτυχισμένος.

Όποιες κι αν είναι οι προϋποθέσεις, ο νους πάντα βρίσκει κάτι για να είναι δυστυχισμένος.

Δεν χρειάζεται να κάνεις προσπάθεια για να αναπνέεις ούτε να θέτεις προϋποθέσεις. Απλώς αναπνέεις. Το ίδιο ακριβώς είναι η ευτυχία.

Η ευτυχία είναι η εσωτερική σου φύση. Δεν χρειάζεται καμία εξωτερική προϋπόθεση. Η ευδαιμονία είναι η φυσική σου κατάσταση, δεν είναι επίτευγμα. Αν απλώς ξεφορτωθείς το μηχανισμό του νου, αρχίζεις να αισθάνεσαι ευδαιμονικά.

Ρωτάς: “Γιατί συνεχώς ονειρεύομαι το μέλλον;”

Ονειρεύεσαι το μέλλον, επειδή δεν έχεις γευτεί το παρόν.

Άρχισε να γεύεσαι το παρόν. Βρες μερικές στιγμές, που απλώς τις ευχαριστιέσαι.

Όταν κοιτάζεις τα δέντρα, να τα κοιτάζεις ολόκληρος.

Όταν ακούς τα πουλιά, να τα ακούς ολόκληρος. Άφησέ τα να αγγίξουν τον βαθύτερο πυρήνα σου. Άφησε το τραγούδι τους να απλωθεί σε όλο σου το είναι.

Όταν κάθεσαι στην άκρη της θάλασσας, απλώς άκουγε τον άγριο βρυχηθμό των κυμάτων, επειδή εκείνος ο άγριος βρυχηθμός δεν έχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον. Αν μπορείς να συντονιστείς μαζί του, θα γίνεις κι εσύ επίσης ένας άγριος βρυχηθμός.

Αγκάλιασε το δέντρο και χαλάρωσε μαζί του. Νιώσε το πράσινό του να μπαίνει μέσα σου.

Ξάπλωσε στην άμμο, ξέχνα τον κόσμο, νιώσε τη ζέστη της να μπαίνει μέσα σου.

Πήγαινε στο ποτάμι, κολύμπησε κι άφησε το ποτάμι να κολυμπήσει μαζί σου.

Κάνε ό,τι αισθάνεσαι ότι σ’ ευχαριστεί κι απόλαυσέ το ολοκληρωτικά.

Εκείνες τις στιγμές, το παρελθόν και το μέλλον θα εξαφανιστούν κι εσύ θα βρίσκεσαι στο εδώ και τώρα.

Όταν κανείς ζει μια μισή ζωή, δημιουργεί μια κόλαση για τον εαυτό του κάθε στιγμή

Κάντε τα πράγματα με όλη σας την καρδιά, με όση ένταση υπάρχει μέσα σας.

Οτιδήποτε γίνει με μισή καρδιά δεν φέρνει ποτέ χαρά στη ζωή. Φέρνει μόνο δυστυχία, άγχος, βασανιστήρια και εντάσεις, γιατί κάθε φορά που κάνετε κάτι με μισή καρδιά, διαιρείτε τον εαυτό σας σε δύο μέρη, και αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που έχουν συμβεί στους ανθρώπους – είναι όλοι διχασμένοι. Η δυστυχία στον κόσμο δεν αποτελεί έκπληξη. Είναι φυσικό αποτέλεσμα του να ζει κανείς με μισή καρδιά, να κάνει τα πάντα μόνο με ένα μέρος της ύπαρξής του, ενώ το άλλο είναι η αντίσταση, η εναντίωση, η πάλη.

Και ό,τι και να κάνετε με το ήμισυ της ύπαρξής σας θα σας οδηγήσει στη μετάνοια, στη δυστυχία, και σε μια αίσθηση ότι ίσως το άλλο μέρος που δεν συμμετείχε ήταν το σωστό, επειδή ακολουθώντας αυτό το μέρος, δεν έχετε επιτύχει τίποτα άλλο από μια άθλια κατάσταση. Αλλά σας λέω: αν είχατε ακολουθήσει το άλλο μέρος, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Το θέμα δεν είναι ποιο μέρος θα ακολουθήσετε, αλλά αν θα το κάνετε απόλυτα ή όχι. Το να βρίσκεστε σε πλήρη δράση σας φέρνει χαρά. Ακόμα και μια συνηθισμένη, ασήμαντη δράση που γίνεται με απόλυτη ένταση φέρνει λάμψη στην ύπαρξή σας πληρότητα, βαθιά ικανοποίηση. Οτιδήποτε γίνεται με μισή καρδιά, όσο καλό κι αν είναι, θα φέρει δυστυχία.

Η δυστυχία δεν προέρχεται από τις πράξεις σας, ούτε η χαρά προέρχεται από τις πράξεις σας. Η χαρά έρχεται όταν είστε πλήρεις. Δεν έχει σημασία σε ποια δράση εμπλέκεστε, η δυστυχία έρχεται ως αποτέλεσμα όταν είστε αποσπασματικοί. Και όταν κανείς ζει μια μισή ζωή, δημιουργεί μια κόλαση για τον εαυτό του κάθε στιγμή – και αυτή η κόλαση γίνεται όλο και μεγαλύτερη.

Οι άνθρωποι ρωτούν: «Υπάρχει κάπου μια κόλαση, ή υπάρχει κάπου ένας παράδεισος;» – επειδή όλες οι θρησκείες μιλούν για την κόλαση και τον ουρανό σαν να είναι μέρος της γεωγραφίας του σύμπαντος. Δεν είναι γεωγραφικά φαινόμενα, βρίσκονται στην ψυχολογία σας. Όταν το μυαλό σας, όταν η καρδιά σας, όταν η ύπαρξή σας ωθείται προς δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα, δημιουργείτε την κόλαση. Και όταν είστε ένα σύνολο, μία μονάδα, μία οργανική ενότητα… σε αυτή την οργανική ενότητα, τα λουλούδια του ουρανού αρχίζουν να ανθίζουν. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να ανησυχούν για τις πράξεις τους: ποια πράξη είναι σωστή και ποια λανθασμένη; Τι είναι καλό και τι είναι κακό; Η δική μου αντίληψη είναι ότι το θέμα δεν είναι μια συγκεκριμένη πράξη, αλλά η ψυχολογία σας.

Όταν είστε πλήρεις, είναι καλό. Και όταν είστε διαιρεμένοι, είναι κακό. Διχασμένοι υποφέρετε. Ενωμένοι χορεύετε, τραγουδάτε, γιορτάζετε.

Τα παιδιά χρειάζονται όραμα για να είναι ευτυχισμένα

Οι γονείς και οι δάσκαλοι συχνά αγωνιούν για να βλέπουν τα παιδιά τους γεμάτα χαρά και προσπαθούν να τα κάνουν χαρούμενα με διάφορους τρόπους.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να κάνετε τα παιδιά να έχουν διαρκή χαρά είναι να τους δώσετε ένα όραμα και να τα ενθουσιάσετε στο να πετύχουν το όραμά τους.

Απ’ τη στιγμή που ένα όραμα συντονιστεί με τις ψυχές τους, ο αγώνας προς αυτό το όραμα θα δημιουργεί ελπίδα και χαρά στις καρδιές τους.

Μια απ’ τις πιο ευαίσθητες ευθύνες των δασκάλων ή των γονιών είναι το να δίνουν ένα όραμα στα παιδιά τους και να τα κάνουν πραγματικά να βλέπουν ότι οι γονείς ή οι δάσκαλοί τους είναι άνθρωποι οράματος.

Το όραμα πάντα σχετίζεται με μελλοντικά κατορθώματα, νίκες ή επιτεύγματα που περιλαμβάνουν την πρόοδο και την προστασία της ανθρωπότητας, ένα όραμα που σχετίζεται με την ειρήνη, την συνεργασία, την εξαφάνιση των δυστυχιών του κόσμου, ή ένα όραμα που σχετίζεται με μεγάλα άλματα στα πεδία της ανθρώπινης προσπάθειας.

Ο κόσμος νομίζει ότι δεν είναι εύκολο να δώσει όραμα στα παιδιά, αλλά είναι το πιο ελκυστικό πράγμα για τα παιδιά.

Οράματα δοσμένα μέσα από ιστορίες, παραμύθια, βιογραφίες και αληθινά παραδείγματα ανθρώπινων κατορθωμάτων βυθίζονται βαθιά στην συνειδητότητα του παιδιού και γίνονται πηγές έμπνευσης, χαράς και προσπάθειας.

ΣΤΩΪΚΟΙ ΚΑΙ ΣΤΩΪΚΙΣΜΟΣ: ΑΡΘΡΑ - ΣΤΩΪΚΟΤΗΣ

Αν είσαι δυνατός, ελεύθερος θα είσαι. Την οδύνη αποδέξου

Που το σθένος σου χαλκεύει κι εξαγνίζει την ψυχή σου. 

Γίνε άναξ

Του εσώτερου κόσμου, και ακολούθησε την συνείδησή σου

Τον αλάνθαστο αυτόν Θεό που ο καθείς φέρει εντός του.

Ελπίζεις τάχα πως εκείνοι που με πρόνοια θεϊκή

Κατευθύνουνε τις σφαίρες τις χρυσές, θα θελήσουν 

ν' ανατρέψουνε για χάρη σου

Την παγκόσμια αρμονία; Εμπρός, σιωπηλά 

ας παραδεχθούμε την οδύνη

Κι’ ο καθένας ας πασχίσει να ’ναι άνθρωπος ανδρείος 

και το χρέος του να τελεί.

Μόνοι οι μακάριοι Θεοί γνωρίζουν αν η ψυχή μας 

αθάνατη γεννήθηκε

Όμως ο δίκαιος άνθρωπος μετέχει εις το αιώνιο έργο τους

Για μίαν εφήμερη στιγμή, αφήνοντας σ' εκείνους 

την μέριμνα όσων μέλλονται.

Χωρίς να τους ζητά καμμίαν ανταμοιβή αφού αυτός, 

Για την δικαιοσύνη

Κάνει εκείνο που κανείς Θεός ποτέ δεν θα μπορούσε 

Και προσφέρει ως θυσία την ζωή του 

και τα δάκρυα της οδύνης. 

(LOUIS MENARD)

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: Ι. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΛΗ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

5.2. Η κινητήρια δύναμη της μεταβολής

Από τα πρώτα της βήματα η αρχαία ελληνική φιλοσοφία αντιμετώπισε τις κινήσεις και τις αλλαγές στη φύση ως κάτι δεδομένο. Η ίδια η ύπαρξη της φυσικής μεταβολής είναι αυτονόητη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση. Αυτό που χρειάζεται μελέτη και εξήγηση είναι ο τρόπος που συντελούνται οι φυσικές μεταβολές - θα πρέπει να ανακαλυφθούν οι μηχανισμοί που τις διέπουν. Η πύκνωση και η αραίωση του Αναξιμένη, η ανάμειξη και ο διαχωρισμός του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα είναι προσπάθειες να προσδιοριστούν τέτοιοι μηχανισμοί.

Θα μπορούσαν ωστόσο να τεθούν κάποια επιπλέον ερωτήματα. Υπάρχει άραγε κάποια κινητήρια δύναμη που ρυθμίζει τις αλλαγές στη φύση ή τα πάντα μεταβάλλονται από μόνα τους; Και ακόμη, αν όλα αλλάζουν στη φύση συνεχώς, υπάρχει κάποια σκοπιμότητα σε αυτές τις αλλαγές ή όλα γίνονται τυχαία; Τέλος, η φύση ως σύνολο διέπεται από αταξία ή από τάξη; Θα πρέπει βέβαια να διευκρινίσουμε ότι τα ερωτήματα αυτά είναι υποθετικά. Δεν τέθηκαν με αυτόν ακριβώς τον τρόπο από τους φιλοσόφους του 5ου αιώνα π.Χ., αλλά μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι βρίσκονται πίσω από τις προσπάθειες του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα να εισαγάγουν κοσμικές δυνάμεις στο φυσικό τους σύστημα.

Το στοιχείο που προκάλεσε μεγαλύτερη εντύπωση στο βιβλίο του Αναξαγόρα ήταν η υποβλητική παρουσία μιας κοσμικής δύναμης, του Νου. Ο Σωκράτης στον πλατωνικό Φαίδωνα (97b-c) μας διηγείται πόσο εντυπωσιάστηκε όταν άκουσε για πρώτη φορά ότι ο Αναξαγόρας δίδασκε «ότι ο Νους είναι εκείνος που θέτει τα πάντα σε τάξη και είναι υπεύθυνος για όλα». Ελπίζοντας ότι θα βρει επιτέλους απάντηση στο ερώτημα που τον απασχολούσε από τα νεανικά του χρόνια, για ποια δηλαδή αιτία γίνονται όλα στη φύση, έσπευσε να διαβάσει το βιβλίο του Αναξαγόρα, αλλά, όπως λέει, γρήγορα απογοητεύθηκε. Αντί για τη ρυθμιστική επίδραση του Νου, είδε τον Αναξαγόρα να αναφέρει «ως αιτίες αέρες και αιθέρες και νερά και πολλά άλλα αλλόκοτα» (Φαίδων 98c).

Δυστυχώς το βιβλίο του Αναξαγόρα δεν διασώθηκε αυτούσιο. Αν κρίνουμε ωστόσο από τα αρκετά αποσπάσματα που διαθέτουμε, ίσως ο Σωκράτης να μην έχει τελικά άδικο. Ο Νους εισάγεται από τον Αναξαγόρα σαν μια δύναμη που βρίσκεται πάνω από τον φυσικό κόσμο και τον εξουσιάζει. Είναι «άπειρος και αυτοδύναμος, δεν αναμειγνύεται με κανένα πράγμα, αλλά μόνος αυτός βρίσκεται σε πλήρη αυτονομία. Γνωρίζει τα πάντα για κάθε πράγμα και έχει τη μέγιστη δύναμη. Τα πάντα τα έθεσε σε τάξη ο Νους» (απόσπ. 12). Και μόνο το γεγονός ότι ο Αναξαγόρας επιλέγει να ονομάσει την κοσμική του δύναμη «νου» δείχνει ότι αισθάνεται την ανάγκη να προσδώσει στον κόσμο κάποιο έλλογο «νόημα», αποδίδοντας την επικρατούσα τάξη στη δράση μιας ανώτερης διάνοιας, η οποία λογικά θα έπρεπε να είναι άυλη. Η πρόθεσή του όμως αυτή μένει ανεκπλήρωτη. Ο Νους είναι μεν αυτόνομος και πανίσχυρος, αλλά δεν παύει να είναι υλικός, όντας «το λεπτότερο και το καθαρότερο από όλα τα πράγματα» (απόσπ. 12). Δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία του κόσμου προκαλώντας την πρώτη περιστροφική κίνηση (τη δίνη) του πρωταρχικού υλικού, αλλά στη συνέχεια θα έλεγε κανείς ότι παραμερίζεται, αφήνοντας ελεύθερο το έδαφος στις διαδικασίες του διαχωρισμού και της ανάμειξης, οι οποίες λειτουργούν με έναν τρόπο μηχανικό και αυτόματο.

Παρόμοια είναι και σε αυτό το σημείο η στάση του Εμπεδοκλή. Εκτός από τα τέσσερα στοιχεία, στον κόσμο υπάρχουν δύο ισοδύναμες και αντίρροπες δυνάμεις: η Φιλότης και το Νεῖκος - η φιλία δηλαδή και το μίσος. Η Φιλότητα είναι η κοσμική δύναμη που συνενώνει τα στοιχεία, ενώ το Νείκος η δύναμη που τα διαχωρίζει. Η ανθρωπολογική καταγωγή των δύο δυνάμεων είναι εμφανής, αφού η μια δύναμη είναι καλή και ευεργετική σαν τη φιλία που δημιουργεί σταθερές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, ενώ η άλλη χαρακτηρίζεται «ολέθρια» σαν το μίσος και τη φιλονικία που δημιουργούν εχθρικές παρατάξεις και στρατόπεδα. Και όπως οι άνθρωποι στις διαπροσωπικές τους σχέσεις άλλοτε περνούν περιόδους αγάπης και άλλοτε περιόδους εχθρότητας, έτσι και στον κόσμο άλλοτε τα πρωτεία παίρνει η Φιλότητα και άλλοτε το Νείκος. Είναι ωστόσο προκαθορισμένο ο κόσμος να περνά διαδοχικά από τη επικράτεια της μιας στην επικράτεια της αντίθετης δύναμης.

Στο Μίσος, όλα είναι διαφορετικά μεταξύ τους και χωρισμένα,
μα στη Φιλία, όλα πηγαίνουν μαζί και ποθούν το ένα το άλλο.
Εμπεδοκλής, απόσπ. 21

Μα όταν το μέγα Μίσος φούντωσε
και πήρε την αρχή, σαν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου,
που μ᾽ όρκο πλατύ ορίστηκε μία στη πρώτη κι ύστερα στην άλλη.
Εμπεδοκλής, απόσπ. 30

Η πλήρης κυριαρχία της Φιλότητας φέρνει τον κόσμο σε μια κατάσταση έντονης συνεκτικότητας και αμοιβαίας έλξης, όπου όλα τα στοιχεία ενώνονται μεταξύ τους, μια κατάσταση που ο Εμπεδοκλής ονομάζει παραστατικά Σφαῖρον, δηλαδή «σφαίρα». Η κατάσταση αυτή όμως είναι γραπτό να διαρραγεί, όταν βαθμιαία επικρατεί το Νείκος και φέρνει τους αναγκαίους διαχωρισμούς στη φύση. Η διασπαστική τάση του Νείκους έχει και την ευεργετική της επίδραση, αφού από τις διαφοροποιήσεις που επιφέρει παράγονται οι γνωστές μας μορφές της ανόργανης και της οργανικής ύλης.