Είναι άραγε φυσιολογικό αυτό που γίνεται; Αγγίζει τα όρια του διαδικτυακού bulling (εκφοβισμού) σε ορισμένες περιπτώσεις; Γιατί οι άνθρωποι να έχουν την ανάγκη να φερθούν έτσι;
Πριν απαντηθούν και αναλυθούν αυτά τα ερωτήματα θα σημειωθούν μερικοί χρήσιμοι ορισμοί οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν μέσα στο άρθρο.
1) Κοινωνική ταυτότητα
Η κοινωνική ταυτότητα είναι ο τρόπος με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του με βάση τις κοινωνικές ομάδες που ανήκει ιδεολογικά και πρακτικά. Οι κοινωνικές ομάδες σύμφωνα με την θεωρία των Τajfel & Τurner, 1986 μπορεί να είναι η θρησκεία που ανήκει το άτομο, η κουλτούρα στην οποία έχει ζήσει και ενστερνιστεί. Γενικότερα όμως ο όρος κοινωνική ομάδα από την οποία αντλεί την αίσθηση ταυτότητας το άτομο μπορεί να είναι μια αθλητική ομάδα, ένας κομματικός συνδυασμός, το φύλο του ή μια ιδεολογία γενικότερα για την ζωή.
2) Κοινωνική ομάδα
Ως κοινωνική ομάδα ορίζεται η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα που μοιράζονται έναν κοινό σκοπό, έναν κοινό στόχο ή μια κοινωνική ταυτότητα. Για παράδειγμα τα άτομα που είναι οπαδοί της αθλητικής ομάδας των Chicago Bulls έχουν μια κοινωνική ταυτότητα ως οπαδοί αυτής της μπασκετικής ομάδας.
3) Φανατισμός
Ως φανατισμός ορίζεται ο υπερβάλλοντας ζήλος ενός ή περισσοτέρων ατόμων για ένα σκοπό, μια ιδέα ή μια κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκουν.
Πρώτο ερώτημα: Είναι φυσιολογικό να γίνεται αυτό;
Στο DNA του ανθρώπου είναι εγγεγραμμένα τα ένστικτα της σφαγής και του πολέμου. Ως πρωτεύον θηλαστικό ο άνθρωπος σκότωνε άγρια ζώα και ότι απειλούσε την φυλή όπου ανήκε τα προϊστορικά χρόνια. Η τότε φυλή είναι η κοινωνική ομάδα όπως ονομάζεται σήμερα. Μόνο που στην ανεπτυγμένη κοινωνία υπάρχουν διάφορες και πάμπολλες κοινωνικές ομάδες στις οποίες ανήκει το άτομο. Το άτομο λοιπόν του σήμερα προκειμένου να προστατέψει τα συμφέροντα της ομάδας, επιτίθεται σε οτιδήποτε είναι διαφορετικό. Δεν έχει για αυτό σημασία εάν είναι πρακτικά, κοινωνικά ή ανθρωπιστικά ορθή η άποψη του, θα την υπερασπιστεί «μέχρι θανάτου».
Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με δεδομένα από την χαρτογράφηση του εγκεφάλου τα ένστικτα για την βίαιη συμπεριφορά του ατόμου εδράζονται σε αμυγδαλή και υποθάλαμο καθώς και στον προμετωπιαίο φλοιό. Ειδικότερα η αμυγδαλή αποτελεί το κέντρο του εγκεφάλου όσον αφορά την επεξεργασία ενός ερεθίσματος εάν είναι εχθρικό ή όχι. Ακόμα στην αμυγδαλή γίνεται η επεξεργασία των συναισθημάτων του ατόμου. Από την άλλη πλευρά ο προμετωπιαίος λοβός είναι υπεύθυνος για την ικανότητα του ατόμου να λαμβάνει αποφάσεις καθώς και να ελέγχει την παρορμητική συμπεριφορά. Εάν σε ένα άτομο υπάρχει βλάβη στον προμετωπιαίο λοβό του, σε αυτά τα κέντρα, τότε ενδέχεται να εκδηλώνει περισσότερο επιθετική συμπεριφορά προς συνανθρώπους του, τόσο σε προσωπικό όσο και σε διαδικτυακό επίπεδο.
Δεύτερο Ερώτημα: Αγγίζει τα όρια του διαδικτυακού bullying (εκφοβισμού) σε ορισμένες περιπτώσεις;
Το φαινόμενο του Bullying ή διαφορετικά εκφοβισμού είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει παγκόσμιες διαστάσεις και διαπράττεται σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους. Ειδικότερα ως κυβερνοεκφοβισμός ή Cyberbullying ορίζεται οποιαδήποτε επιθετική συμπεριφορά και οι μορφές που αυτή λαμβάνει εντός του διαδικτυακού χώρου στις διάφορες πλατφόρμες αυτού.
Αναλυτικότερα οι συμπεριφορές που μπορούν να χαρακτηριστούν ως διαδικτυακός εκφοβισμός είναι το να στέλνει ο ένας χρήστης μιας διαδικτυακής πλατφόρμας σε έναν άλλο υβριστικά ή απειλητικά για την ζωή του μηνύματα είτε μέσω του κανονικού του λογαριασμού είτε μέσω ψεύτικου λογαριασμού, το να διαδίδονται ψέματα για ένα άτομο στον κυβερνοχώρο καθώς και το να προσβάλλει ένας χρήστης έναν άλλο με έμμεσο τρόπο.
Αν το άτομο που διαβάζει αυτή τη στιγμή το κείμενο ανοίξει το κινητό του ή τον υπολογιστή του και περιηγηθεί σε μια από τις πλατφόρμες του Facebook, Threads, Instagram, X (πρώην Twitter) ειδικά σε δημοσιεύσεις που αφορούν Αγγελίες για πωλήσεις και ενοικιάσεις σπιτιών, δημοσιεύσεις αθλητικών ιστοσελίδων με θέματα για τις Ελληνικές και τις Ξένες αθλητικές ομάδες, δημοσιεύσεις που έχουν κάνει άτομο που αποτελούν προσωπικότητες, δημοσιεύσεις ειδήσεων, δημοσιεύσεις που αφορούν πολιτικά θέματα ή ακόμα και δημοσιεύσεις που άτομα μοιράζονται σκέψεις και απόψεις, θα δει ένα συνονθύλευμα από κατάρες, ευχές για θάνατο, υβριστικές φράσεις, προσβλητικούς σχολιασμούς και άλλα παρόμοια.
Το διαδίκτυο λοιπόν όσο περνούν τα χρόνια γίνεται ένα αποκούμπι απωθημένων σκέψεων, εσωτερικευμένου θυμού και βίας καθώς και αφορισμού του άλλου. Το διαδικτυακό Bullying από χρήστη σε χρήστη είναι ένα καθημερινό φαινόμενο το οποίο προκαλεί άσχημα συναισθήματα τόσο στα άτομα που το δέχονται όσο και στα άτομα που θα δουν κάτι τέτοιο στην αρχική οθόνη της εφαρμογής τους.
Πέρα όμως από την αλγεινή εντύπωση που προκαλεί ο διαδικτυακός εκφοβισμός έχει ως αποτέλεσμα πολλές φορές τα άτομα να φοβούνται να δημοσιεύσουν το οτιδήποτε προκειμένου να μην δεχθούν διαδικτυακή επίθεση από άτομα που δεν συμφωνούν με την άποψη τους. Αυτό δημιουργεί ένα είδος διαδικτυακής απομόνωσης, η οποία είναι το κερασάκι στην τούρτα της κοινωνικής απομόνωσης που αντιμετωπίζουν πολλά άτομα λόγο υπερεργασίας και έλλειψης χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι υπεύθυνος και για την πρόκληση αυτοκτονικών σκέψεων σε άτομα καθώς και σε απόπειρών αυτοκτονίας.
Τρίτο Ερώτημα: Γιατί οι άνθρωποι να έχουν την ανάγκη να φερθούν έτσι;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι φέρονται με άσχημο και πολλές φορές με βίαιο τρόπο σε άλλους διαδικτυακά. Παρακάτω θα αναφερθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι λόγοι ως απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα.
1) Μοναξιά
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρότι έχουν δημιουργηθεί για να συνδέουν τους ανθρώπους αυτά συντελούν στην απομόνωση τους. Οι άνθρωποι μένουν και παραμένουν πίσω από μια οθόνη, δημιουργώντας πλέον λιγότερες πραγματικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους καθώς και αλληλεπιδρώντας λιγότερο με όσους καταφέρνουν να έρθουν σε επαφή. Αυτό λοιπόν το αίσθημα μοναξιάς που δημιουργείτε σιγά σιγά και ριζώνει στην ανθρώπινη ψυχή έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών μέσω διαδικτύου.
2) Φανατισμός
Ο φανατισμός με την κοινωνική ή τις κοινωνικές ομάδες είναι μια προφανής αιτία του φαινομένου. Κάτω από ιστοσελίδες αθλητικών ομάδων ή σάιτ ειδικά όταν οι Ελληνικές ομάδες έχουν αγωνιστικές υποχρεώσεις φανατικοί οπαδοί όχι μόνο της ομάδας που έχει αγωνιστικές υποχρεώσεις αλλά και των υπολοίπων αντίπαλων ελληνικών ομάδων αναμετρώνται μεταξύ τους σε ραψωδίες βωμολοχιών, καταρών, ευφάνταστων μερικές φορές σχολίων με τυφλή αγάπη για την ομάδα τους. Με αυτό τον τρόπο νιώθουν ότι υπερασπίζονται την ομάδα τους, δηλαδή την ιδέα της ομάδας που υποστηρίζουν.
Το θέμα όμως είναι ότι δεν υπερασπίζουν απλά την ομάδα τους αλλά εκδηλώνουν πολλά συναισθήματα που έχουν συσσωρεύσει από διάφορα περιστατικά της ημέρας, της εβδομάδας και της ζωής τους ολόκληρης και μερικές φορές και ξεσπούν με αυτόν τον τρόπο. Ο φανατισμός αποτελεί για αυτούς τους ανθρώπους μια διέξοδο, μια βαλβίδα εκτόνωσης από τα άγχη, τις πιέσεις και τα ανικανοποίητα «θέλω» της ζωής τους. Το ίδιο βεβαίως ισχύει για ανθρώπους που υποστηρίζουν φανατικά μια πολιτική ιδεολογία και εξαπολύουν επιθέσεις ένθεν και ένθεν προκειμένου να αποδείξουν ότι η διαφορετική πολιτική ιδεολογία είναι «κακή».
3) Ψάχνοντας κοινωνική αποδοχή
Η κοινωνική αποδοχή αποτελεί το συναίσθημα του να νιώθει το άτομο ότι ανήκει κάπου. Αυτό το κάπου μπορεί να είναι μια κοινωνική ομάδα, μια πολιτική ιδέα, μια αθλητική ομάδα. Η κοινωνική αποδοχή ανήκει στις ρίζες της ανθρώπινης φύσης, για αυτό το λόγο άλλωστε ο άνθρωπος καλείται κοινωνικό ων. Ωστόσο υπάρχουν λανθασμένοι τρόποι για να διεκδικήσουν τα άτομα την κοινωνική αποδοχή των άλλων ανθρώπων. Ένας από αυτούς είναι η υπεράσπιση των ιδεών ή των ομάδων που ανήκουν μέσω του διαδικτύου.
Όταν λοιπόν ένα άτομο υπερασπίζεται αυτό που πιστεύει με ακραίο τρόπο μέσω του διαδικτύου, νιώθει ότι έρχεται περισσότερο κοντά με ομοϊδεάτες του ή με άτομα που ανήκουν στην ίδια κοινωνική ομάδα. Αυτή η πρακτική σβήνει στιγμιαία το συναίσθημα της πραγματικής μοναξιάς και προσφέρει στο άτομο την αίσθηση ότι ανήκει κάπου. Όμως αυτή η αίσθηση μπορεί να καταντήσει ανάγκη για ένα άτομο με αποτέλεσμα να επιδίδεται περισσότερο συχνά σε σχολιασμό με αρνητικό τρόπο άλλων ανθρώπων, ιδεών ή ομάδων προκειμένου να νιώσει ότι ανήκει στην δική του ομάδα.
4) Απόσταση από τον χρήστη που επιτίθονται
Το διαδίκτυο προσφέρει μια «ασφάλεια» ως προς το εξής γεγονός, τα άτομα που μπορεί να ανταλλάσσουν ύβρεις και κατάρες βρίσκονται μακριά το ένα από το άλλο. Τις περισσότερες φορές τα άτομα που υβρίζουν διαδικτυακά δεν θα το έπρατταν από κοντά απέναντι σε ένα άτομο, υπό τον φόβο των συνεπειών της πράξης τους. Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες διαγνωσμένες ή και μη διαγνωσμένες τα οποία πολλές φορές έχουν λιγότερους ηθικούς και κοινωνικούς φραγμούς. Οπότε αυτή η επίδειξη ισχύος και δύναμης μέσω ενός πληκτρολογίου είναι ένα προκάλυμμά συνδρόμων κατωτερότητας, ανασφαλειών, μοναξιάς καθώς και μια απελπισμένη κραυγή των ατόμων για προσοχή.
5) Προσωπικά ή Συλλογικά Τραύματα
Κάποιες φορές τα άτομα μπορεί να αντιδράσουν άσχημα, σχολιάζοντας με υβριστικό τρόπο κάτι εφόσον αυτό το κάτι αλληλεπιδράσει με ένα τραύμα που δεν έχουν ξεπεράσει. Σε αυτή την κατηγορία τα τραύματα μπορεί να είναι προσωπικά, δηλαδή το άτομο που σχολιάζει έχει υποστεί βλάβη με κάποιο τρόπο στο παρελθόν. Αλλά μπορεί να είναι και συλλογικά τραύματα, τα οποία αποτελούν τραυματικά γεγονότα τα οποία προκαλούν αρνητικά συναισθήματα σε μια ομάδα ανθρώπων με βάση τις ιδέες τους, τις ιδεολογίες τους, την κοινωνική ομάδα που ανήκουν αλλά και την κοινωνική τους ταυτότητα.
Τα ψυχικά τραύματα είναι σημεία που δεν έχουν γιατρευτεί στην ψυχή του ατόμου και μπορούν να «ενεργοποιηθούν» με ερεθίσματα, γραπτά, λεκτικά, οπτικά ή και ερεθίσματα που αφορούν την γεύση και την αφή. Στην προκειμένη περίπτωση του διαδικτύου, ο τρόπος που θα ενεργοποιηθεί ένα τραύμα είναι μέσω της εικόνας και του κειμένου καθώς και του ήχου σε περίπτωση βίντεο. Το άτομο που είναι τραυματισμένο και δεν έχει ιανθεί, θα επιτεθεί σε άλλα άτομα που θα του θυμίζουν τους ανθρώπους που το τραυμάτισαν ή που φέρουν κοινά χαρακτηριστικά με άτομα που το τραυμάτισαν.
Αντιμετώπιση ενός τέτοιου ατόμου στο διαδίκτυο
Ειδικά στα social media η αντιμετώπιση ενός ατόμου που φέρεται βίαια σε σένα είναι το μπλοκάρισμα. Όσο και αν σκέφτεσαι ότι η χρήση του μπλοκ αποτελεί πολύ κάθετη πρακτική, ειδικά σε περιπτώσεις όπου δέχεσαι διαδικτυακή βία είναι απαραίτητη.
Το να προσπαθήσεις με επιχειρήματα να αλλάξεις τις απόψεις του ατόμου που έχεις απέναντι σου, στο διαδίκτυο, τις περισσότερες φορές θα αποβεί άκαρπο και θα έχει ως επιπλέον αποτέλεσμα την ψυχολογική σου επιβάρυνση. Το μπλοκ είναι ένας τρόπος να βάλεις τα όρια σου αλλά και να γλυτώσεις τον εαυτό σου από την επαφή με μια τοξική συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου, το οποίο έχει αποκλειστικά τους δικούς του λόγους για τους οποίους φέρεται με αυτόν τον τρόπο.
Χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη ένα άτομο που εμφανίζει βίαιη συμπεριφορά στο διαδίκτυο;
Ναι χρειάζεται. Αναφέρθηκαν παραπάνω αρκετοί λόγοι πίσω από τις πράξεις των ατόμων που εκφράζουν μίσος και επιτίθενται σε άλλους χρήστες του διαδικτύου. Ο ψυχολόγος ή ο ψυχίατρος είναι απαραίτητοι σε τέτοιες περιπτώσεις προκειμένου τα άτομα να έρθουν σε επαφή με τις πραγματικές αιτίες πίσω από την συμπεριφορά τους.
Διότι αν καταφέρουν και έλθουν σε επαφή και επιλύσουν τραύματα ή βρουν τους λόγους για τους οποίους φανατίζονται, τότε ίσως ελαττώσουν αυτή την συμπεριφορά με αποτέλεσμα το διαδίκτυο να μην είναι ακόμα ένα πεδίο μάχης μεταξύ ανθρώπων, αλλά ένα πεδίο επικοινωνίας και μετάδοσης γνώσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου