Οι μύστες όλων των παραδόσεων έχουν δείξει προς αυτήν την απερίγραπτη κατανόηση. Μιλούν γι’ αυτήν με παράδοξα και ποίηση, γνωρίζοντας καλά ότι τα λόγια τους μπορούν μόνο να υποδείξουν αυτό που δεν μπορεί να συλληφθεί από τη γλώσσα. Οι Σούφι την αποκαλούν μαρίφα (ma'rifah), οι Ζεν Βουδιστές τη λένε σατόρι (satori), οι Βεδαντιστές τη λένε τζνάνα (jnana)—όλα καταδεικνύουν μια άμεση αντίληψη της πραγματικότητας που υπερβαίνει τη διανοητική κατανόηση.
Το Πέπλο των Εννοιών
Η καθημερινή μας συνείδηση κινείται μέσα από έναν κόσμο που έχει διαιρεθεί σε ονόματα και μορφές. Δεν αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο όπως είναι, αλλά τον εννοιολογικό χάρτη του. Όπως είπε ο Κορζύμπσκι, «Ο χάρτης δεν είναι η επικράτεια». Οι έννοιές μας, όσο περίτεχνες κι αν είναι, παραμένουν απλές σκιές της ζωντανής πραγματικότητας που επιχειρούν να αναπαραστήσουν.
Ο νους, αυτό το υπέροχο εργαλείο για την επιβίωση και την τεχνολογική πρόοδο, γίνεται εμπόδιο όταν συγχέουμε τα μοντέλα του με την ίδια την πραγματικότητα. Το μενού δεν είναι το φαγητό· το δάχτυλο που δείχνει το φεγγάρι δεν είναι το φεγγάρι. Η αληθινή γνώση ξεκινά ακριβώς εκεί που τελειώνει η εννοιολογική κατανόηση.
Η Ιερή Συνάντηση
Όταν αφήνουμε το πέπλο των εννοιών, έστω και στιγμιαία, συναντάμε την πραγματικότητα στην γυμνή της λαμπρότητα. Αυτή η συνάντηση δεν μπορεί να σχεδιαστεί ή να κατασκευαστεί—συμβαίνει στα κενά ανάμεσα στις στρατηγικές και τις προσδοκίες μας. Είναι το ξαφνικό άνοιγμα όταν ο θόρυβος του νου καταλαγιάζει και στεκόμαστε σιωπηλοί μάρτυρες αυτού που είναι.
Αυτές οι στιγμές έρχονται απρόσκλητες: στην ήσυχη έκπληξη μπροστά σε μια οροσειρά, στη βαθιά σιωπή μετά το τέλος της μουσικής, στην άρρητη ένωση ανάμεσα σε εραστές, στον άχρονο χώρο της βαθιάς διαλογιστικής κατάστασης. Δεν μπορούν να αιχμαλωτιστούν, να κατανοηθούν ή να μετατραπούν σε δόγματα, διότι υπάρχουν έξω από τον κόσμο της απόκτησης και της διατύπωσης.
Η Απαραβίαστη Φύση της Άμεσης Εμπειρίας
Αυτή η βιωματική γνώση παραμένει απαραβίαστη ακριβώς επειδή δεν μπορεί να μειωθεί σε έννοιες. Δεν μπορεί να κωδικοποιηθεί σε δόγματα, να συστηματοποιηθεί σε ιδεολογίες ή να χρησιμοποιηθεί για έλεγχο. Όσοι έχουν γευτεί αυτή την άμεση αντίληψη καταλαβαίνουν ότι δεν μπορεί να χειραγωγηθεί ή να διαστρεβλωθεί από όσους έχουν ιδιοτελείς προθέσεις.
Η μυστικιστική κατανόηση αυτοπροστατεύεται μέσα από τη φύση της. Είναι αυτομυστική, όχι επειδή κρύβεται σκόπιμα, αλλά επειδή αποκαλύπτεται μόνο στο μάτι που έχει μάθει να βλέπει χωρίς το φίλτρο της προκατάληψης. Αυτή είναι η προστασία της από τη διαφθορά και την κατάχρηση.
Το Παράδοξο της Επικοινωνίας
Ο μύστης αντιμετωπίζει ένα θεμελιώδες παράδοξο: πώς να επικοινωνήσει αυτό που βρίσκεται πέρα από την επικοινωνία; Πώς να μιλήσει για αυτό που υπερβαίνει την ομιλία; Στην ιστορία, όσοι έχουν δει αυτή την άμεση γνώση έχουν χρησιμοποιήσει διάφορες στρατηγικές για να δείξουν στους άλλους τον δικό τους βιωματικό δρόμο:
Χρησιμοποιούν παράδοξα για να παρακάμψουν τη νοητική σκέψη, όπως το Ζεν κόαν που ρωτά: «Ποιος είναι ο ήχος του ενός χεριού που χειροκροτεί;»
Χρησιμοποιούν μεταφορές και ποίηση, γνωρίζοντας ότι η καλλιτεχνική φαντασία μπορεί μερικές φορές να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην έννοια και την άμεση αντίληψη.
Δημιουργούν πρακτικές και μεθόδους που, ενώ δεν περιέχουν την ίδια την κατανόηση, μπορούν να προετοιμάσουν το έδαφος για την εμφάνισή της.
Διατηρούν τη σιωπή, αναγνωρίζοντας ότι μερικές φορές η πιο εύγλωττη διδασκαλία είναι η απουσία διδασκαλίας.
Πέρα από τον Γνωστό Δρόμο
Το ταξίδι προς τη βιωματική γνώση δεν ακολουθεί προκαθορισμένη πορεία. Δεν είναι μια γραμμική πρόοδος από την άγνοια στη φώτιση, αλλά ένας σπειροειδής χορός ανάμεσα στη μνήμη και τη λησμονιά, στη θέαση και την απώλεια, στην αφή και την απελευθέρωση.
Οι αρχαίες παραδόσεις σοφίας δεν προσφέρουν χάρτη αλλά πυξίδα—όχι περιγραφή της επικράτειας αλλά εργαλεία πλοήγησης. Μας θυμίζουν ότι το ταξίδι του καθενός πρέπει να είναι δικό του, ότι η αληθινή γνώση δεν μπορεί να δανειστεί ή να κληρονομηθεί, αλλά πρέπει να συνειδητοποιηθεί ξανά και ξανά σε κάθε στιγμή.
Το Ζωντανό Μυστήριο
Στον σύγχρονο κόσμο μας της υπερφόρτωσης πληροφοριών και των συστημάτων ειδημόνων, έχουμε σχεδόν ξεχάσει ότι η βαθύτερη γνώση προέρχεται όχι από τη συσσώρευση αλλά από την παρουσία. Έχουμε μπερδέψει τη γνώση με τη σοφία, την πληροφορία με την κατανόηση, την πολυπλοκότητα με το βάθος.
Η αληθινή γνώση ως άμεση εμπειρία μάς καλεί να επιστρέψουμε στο ζωντανό μυστήριο της ύπαρξης. Μας υπενθυμίζει ότι η πραγματικότητα δεν είναι πρόβλημα προς επίλυση αλλά μυστήριο για να ζήσεις. Με τα λόγια των Ουπανισάδων: «Αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί, αυτό που δεν μπορεί να συλληφθεί από τον νου, αυτό που δεν μπορεί να δει το μάτι—μάθε ότι μόνο αυτό είναι το Μπράχμαν, όχι αυτό που λατρεύουν εδώ».
Το Ιερό Τώρα
Αυτή η βιωματική γνώση υπάρχει μόνο στην παρούσα στιγμή. Δεν μπορεί να αποθηκευτεί στη μνήμη ούτε να προβληθεί στο μέλλον. Ζει στο αιώνιο τώρα, τον μοναδικό χρόνο και τόπο όπου η άμεση εμπειρία είναι εφικτή.
Όταν εγκαταλείπουμε τα εννοιολογικά μας πλαίσια, έστω και στιγμιαία, και επιτρέπουμε στον εαυτό μας να είναι απόλυτα παρών με αυτό που είναι, αγγίζουμε αυτή τη γνώση. Γινόμαστε διαθέσιμοι στην πραγματικότητα που ήταν πάντα εδώ, κάτω από τις σκέψεις μας γι' αυτήν. Αυτή η αναγνώριση δεν είναι ένα επίτευγμα ή μια απόκτηση, αλλά μια αναγνώριση αυτού που ήδη υπάρχει.
Μέσα σε αυτή την αναγνώριση βρίσκεται μια ελευθερία που κανένας εξωτερικός παράγοντας δεν μπορεί να χορηγήσει ή να αφαιρέσει—η ελευθερία να βιώσουμε την πραγματικότητα άμεσα, πέρα από τη διαμεσολαβητική επίδραση της διαμορφωμένης σκέψης. Αυτή είναι η απελευθέρωση στην οποία δείχνουν όλοι οι αυθεντικοί πνευματικοί δρόμοι, αν και την ονομάζουν διαφορετικά.
Ο αναζητητής γίνεται το ζητούμενο, ο γνώστης γίνεται το γνωστό, και σε αυτή τη διάλυση της δυαδικότητας, η αληθινή γνώση ως εμπειρία αποκαλύπτεται ως το ίδιο το έδαφος της ύπαρξης.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου