ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Εσύ ωστόσο να μην έχεις έπαρση, να είσαι όμως σταθερός σ᾽ εκείνα που θεωρείς απόλυτα αγαθά

Το Εγχειρίδιον του Επίκτητου αποτελεί επιτομή των Διατριβών, είναι γραμμένο στην Κοινή της εποχής και ως προς το ύφος διατηρεί στοιχεία της προφορικής διδασκαλίας. Στο επίκεντρο του συγγράμματος βρίσκεται το ερώτημα πώς μπορεί να κατακτηθεί η εσωτερική γαλήνη.

Αποσπάσματα από το Εγχειρίδιον

Όπως σ᾽ ένα θαλασσινό ταξίδι, όταν το πλοίο ρίξει άγκυρα κάπου και βγεις στη στεριά για να πάρεις νερό, μπορείς, πηγαίνοντας, να σκύψεις να μαζέψεις κι ένα κοχύλι ή έναν βολβό, τον νου σου όμως πρέπει να τον έχεις καρφωμένο στο πλοίο και να στρέφεις πίσω διαρκώς το βλέμμα σου, προσέχοντας μήπως κάποια στιγμή σε φωνάξει ο καπετάνιος, κι άμα φωνάξει, θα τα παρατήσεις αμέσως όλα, μήπως και σε πετάξουν δεμένο στο καράβι, σαν τα πρόβατα· έτσι και στη ζωή σου, αν αντί για ένα κοχύλι κι ένα βολβό σου ᾽χει δοθεί γυναίκα και παιδί, δεν πρέπει αυτά να σου γίνουν εμπόδιο. Κι άμα σε φωνάξει ο καπετάνιος, να τα παρατήσεις όλα και να τρέξεις αμέσως στο πλοίο, κι ούτε να γυρίσεις να κοιτάξεις πίσω σου. Κι αν συμβαίνει να είσαι γέροντας, να μην απομακρυνθείς ποτέ από το πλοίο, μήπως και είσαι απών, όταν κάποτε εκείνος σε καλέσει.
…

Να μην ξεχνάς ότι είσαι ηθοποιός σ᾽ ένα δράμα που ξετυλίγεται όπως θέλει ο ποιητής: Αν το θέλει σύντομο, σε σύντομο δράμα· αν το θέλει μεγάλο, σε μεγάλο. Αν ο ποιητής θέλει να υποκριθείς ένα ζητιάνο, εσύ κι αυτόν τον ρόλο πρέπει να τον παίξεις καλά· το ίδιο έναν ανάπηρο, έναν άρχοντα ή έναν απλό άνθρωπο. Γιατί η δική σου δουλειά είναι να παίξεις καλά τον ρόλο που σου δώσανε· η επιλογή του ρόλου είναι δουλειά αλλουνού.
…

Αν κατέχεσαι από επιθυμία για τη φιλοσοφία, να είσαι από τα πριν ετοιμασμένος ότι θα σε περιγελάσουν, ότι πολλοί θα σε πάρουν στο ψιλό, ότι θα πουν: «Να που μας ξεφύτρωσε έτσι ξαφνικά φιλόσοφος» ή «Από πού κι ως πού τούτο το φρύδι;». Εσύ ωστόσο να μην έχεις έπαρση, να είσαι όμως σταθερός σ᾽ εκείνα που θεωρείς απόλυτα αγαθά, σαν να ᾽χες ταχθεί από τον θεό να σταθείς εκεί. Και να μην ξεχνάς ότι αν μείνεις σταθερός στα αυτά πράγματα, οι ίδιοι άνθρωποι που πρωτύτερα σε περιγελούσαν θα σε κοιτάζουν έπειτα με θαυμασμό, ενώ αν λυγίσεις θα γελοιοποιηθείς διπλά.

Επίκτητος, Εγχειρίδιον (Φλάβιος Αρριανός)
------------------------
*Ο Επίκτητος έζησε δύσκολη ζωή, η οποία επηρέασε καθοριστικά τη διδασκαλία του. Γεννήθηκε δούλος στη Φρυγία, ενώ γνωρίζουμε επίσης ότι κατέστη χωλός εξαιτίας της βάναυσης συμπεριφοράς του κυρίου του. Στη Ρώμη μαθητεύει κοντά στον στωικό φιλόσοφο Μουσώνιο Ρούφο και αργότερα, ως απελεύθερος πλέον, αρχίζει να διδάσκει και ο ίδιος, ώσπου το 94 μ.Χ. αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πόλη, λόγω του γνωστού διατάγματος του Δομιτιανού που εξόριζε τους φιλοσόφους από τη Ρώμη. Τότε ιδρύει στη Νικόπολη της Ηπείρου δική του σχολή όπου και διδάσκει με επιτυχία. Ο Επίκτητος δεν άφησε γραπτό έργο. Την καταγραφή της διδασκαλίας του σε δύο συγγράμματα, τις Διατριβές (σώζονται τέσσερα από τα οκτώ βιβλία) και το Εγχειρίδιον,την οφείλουμε στον μαθητή του και γνωστό ιστορικό Φλάβιο Αρριανό.