1. Εκνευρίζεσαι όταν δεν καταφέρνεις να εξηγήσεις κάτι στους άλλους;
2. Νιώθεις υποχρεωμένος να αναγγείλεις τα επιτεύγματά σου στους άλλους;
3. Νιώθεις υποχρεωμένος να πεις στους άλλους ότι νίκησες κάποιον σε κάτι;
4. Θίγεσαι εύκολα από τα λόγια και τη συμπεριφορά των άλλων;
5. Δυσκολεύεσαι να πεις ψέματα, ακόμα κι αν αυτό είναι πιο λογικό ή πρακτικό;
6. Σου είναι δύσκολο να διεκδικήσεις το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, χωρίς να νιώθεις ενοχή;
7. Νιώθεις να σε παρασύρει η κακή διάθεση των άλλων;
8. Σου συμβαίνει συχνά να λες ή να σκέφτεσαι; «Αυτός/αυτή δε με καταλαβαίνει»;
9. Νιώθεις ότι ο πόνος είναι κάτι φυσικό, ότι πρέπει να υποφέρεις σ’ αυτή τη γη;
10. Δυσκολεύεσαι ν’ απομακρυνθείς από ανθρώπους που θεωρείς ενοχλητικούς, όπως είναι οι μεθυσμένοι, οι φλύαροι κ.λπ.;
11. Συνήθως εξηγείς υπερβολικά τον εαυτό σου και θυμώνεις που είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις;
12. Καταναλώνεις πολύ χρόνο αναλύοντας τις σχέσεις σου με τους φίλους και τους συγγενείς σου;
Οι καταφατικές απαντήσεις δείχνουν περιοχές θυματοποίησης, στην εξάλειψη των οποίων μπορείς να ασκηθείς. Αν πρέπει να εξηγείσαι στους άλλους, να τους κάνεις συνεχώς να σε καταλάβουν ή αν προσπαθείς πάντα ν’ αποδείξεις την αξία σου με τη συμπεριφορά και τα λόγια σου, τότε πάσχεις από την ασθένεια «έλλειψη αθόρυβης αποτελεσματικότητας».
ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΑΘΟΡΥΒΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ
Τι σημαίνει αθόρυβα αποτελεσματικός; Η λέξη που υπογραμμίζεται εδώ είναι το αθόρυβα, αφού έχουμε μιλήσει λεπτομερώς σε άλλα μέρη του βιβλίου, για την αποτελεσματικότητα. Το να είσαι αθόρυβα αποτελεσματικός, σημαίνει να μη χρειάζεται να αναγγέλεις στους άλλους τις νίκες σου για να αποκτήσουν νόημα για σένα. Συχνά, βέβαια, είναι χρήσιμο να μιλάς στους άλλους για τα γεγονότα της ζωής σου θα γίνεις, όμως, ένα θύμα αν έχεις ανάγκη να πληροφορείς τους άλλους για να νιώσεις ικανοποίηση. Μόλις βάλεις τη λέξη ανάγκη στο λεξιλόγιό σου, θα βρεθείς στο έλεος των άλλων κι αν για οποιοδήποτε λόγο, αυτοί αρνηθούν ν’ αναγνωρίσουν την αξία ή τα επιτεύγματά σου, τότε εσύ θα καταρρεύσεις κι εκείνοι θα κινούν τα νήματά σου.
Η αθόρυβη αποτελεσματικότητα σημαίνει ακόμη ότι δε χρειάζεται να βομβαρδίζεις τους άλλους με τις νίκες σου. Αν έχεις ανάγκη να το κάνεις αυτό, θα δεις ότι οι άλλοι αντεπιτίθενται και προσπαθούν να σε υποβιβάσουν με κάποιο τρόπο. Κλειδί της αθόρυβης αποτελεσματικότητας είναι το πώς νιώθεις εσύ. Αν έχεις αυτοπεποίθηση, τότε θα σου αρκεί να είσαι εσύ ικανοποιημένος, γιατί ο εαυτός που ευχαριστείς έχει αξία. Αν, όμως, δεν έχεις αρκετή αυτοεκτίμηση, τότε θα ζητάς από τους άλλους να σε τροφοδοτούν με την εκτίμηση τους· κι εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. Αν είσαι αναγκασμένος να αντλήσεις αυτή την ενθάρρυνση απ’ έξω, γίνεσαι εθελοντικά θύμα.
Ένα τυπικό παράδειγμα «φωναχτής μη-αποτελεσματικότητας» ήταν ο Ν., ένας έξυπνος τριαντάρης φίλος μου, που είχε χάσει τη δουλειά του πριν από μερικά χρόνια, όταν η εταιρεία του χρεοκόπησε. Ήρθε να με συμβουλευτεί γιατί δεν τα κατάφερνε να βρει δουλειά κι είχε φτάσει να μη βγάζει ούτε τα απαραίτητα. Όπως το τοποθέτησε ο ίδιος: «Για κάποιο λόγο δεν καταφέρνω να κάνω τις σωστές επαφές και φοβάμαι πως μπορεί να συνεχίσω να ψάχνω για πάντα».
Στις φιλικές συμβουλευτικές συναντήσεις μας γρήγορα φάνηκε πως ο Ν. ήταν ο πιο ανεξέλεγκτος επιδειξίας γνωριμιών στον κόσμο. Του ήταν αδύνατο να πει δυο λόγια χωρίς ν’ αναφέρει τις σχέσεις του με τον ένα ή τον άλλο μεγαλόσχημο, σχέσεις που στην πλειοψηφία τους ήταν φανταστικές. Ένα άλλο πράγμα που έκανε ο Ν., ήταν να περηφανεύεται παντού για τα κατορθώματά του και, όταν δεν είχε αρκετά, να φτιάχνει ψεύτικες ιστορίες. Με άλλα λόγια, ο Ν. δυσκολευόταν να κρατήσει κάτι μυστικό ή να αισθανθεί την έννοια της εσωτερικής περηφάνιας. Χρειαζόταν την αναγνώριση των άλλων, αλλιώς δεν ένιωθε καλά.
Όταν ο Ν. άρχισε να εξετάζει την ανάγκη του να είναι σημαντικός στα μάτια των άλλων, διαπίστωσε ότι η ανάγκη του αυτή οφειλόταν σε ένα πραγματικό αίσθημα απαξίας, που είχε προέλθει από το χάσιμο της δουλειάς του και την εντύπωση του αποτυχημένου, που είχε για τον εαυτό του. Είχε πιστέψει τόσο πολύ ότι η αξία του βασιζόταν στην επίδοσή του, ώστε όταν έπαψε να έχει επίδοση μόνο και μόνο επειδή η εταιρεία του -ο εργοδότης του- χρεοκόπησε, η αξία του εξαφανίστηκε. Προσπάθησε να εξισορροπήσει τα πράγματα, αποδεικνύοντας σε όλους πόσο «σπουδαίος ήταν». Όλοι, όμως, τον έπαιρναν είδηση και γρήγορα έγινε θύμα της χαμηλής του αυτοεκτίμησης. Όταν αναφερόταν στις υψηλές του γνωριμίες, οι φίλοι του απλώς τον αγνοούσαν. Όταν καυχιόταν, οι συγγενείς και φίλοι του ψυχραίνονταν. Άρχισε να βγαίνει απ’ την παγίδα αυτή μαθαίνοντας να κρατάει τις νίκες του για τoν εαυτό του και προσπαθώντας συνειδητά ν’ αποφύγει τον κομπασμό, τα μεγάλα λόγια και την επιδειξιομανία. Όταν υποχώρησαν αυτές οι συμπεριφορές, έγινε πιο ευχάριστος στους γύρω του, άρχισε να έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση και, πάνω απ’ όλα, έπαψε να θυματοποιείται από την ίδια του τη στάση και τη συμπεριφορά.
ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ
Όταν αρχίσεις να αναπτύσσεις την αυτοπεποίθηση σου, θα πάψεις να ζητάς από τους άλλους να ακούν πρόθυμα τις ιστορίες σου και θα βρίσκεις τη μοναξιά πιο παραδεκτή. Η προσωπική σου ζωή είναι σημαντικό μέρος της ύπαρξής σου και απαραίτητη για την αίσθηση της εσωτερικής σου ισορροπίας. Το να θέλεις να καταλαβαίνουν όλοι και να μοιράζονται οτιδήποτε σκέφτεσαι, νιώθεις, λες ή κάνεις, είναι μια αυτοθυματοποιητική στάση.
Επιπλέον, όταν δεν προσπαθείς πάντα να σε καταλαβαίνουν οι άλλοι και κρατάς κάποια πράγματα για σένα, αποφεύγεις να παρασύρεσαι από τους άλλους. Αυτό που συμβουλεύουμε δεν είναι μια στάση ερημίτη· σας προκαλούμε μόνο να θυμηθείτε πως έχετε το δικαίωμα της προσωπικής ζωής, καθώς και να προσέξετε αυτούς που είναι έτοιμοι να σας θυματοποιήσουν, εισβάλλοντας στις προσωπικές σας περιοχές ή, ακόμα χειρότερο, αρνούμενοι το δικαίωμά σας σε μια ιδιωτική ζωή. Ο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ, που έζησε γύρω στα δύο χρόνια μόνος του στη λίμνη Γουόλντεν, έγραψε γι’ αυτό το συναίσθημα της προσωπικής ζωής στο έργο του Γουόλντεν:
Συχνά μου λένε: «Θα πρέπει να νιώθεις μοναξιά εδώ κάτω και να επιθυμείς να ‘σαι πιο κοντά με ανθρώπους»… Θα ‘θελα να τους πω τότε: «Γιατί να νιώσω μοναξιά; Δεν είναι ο πλανήτης μας στο Γαλαξία; Είναι καλό να είναι κανείς μόνος τον περισσότερο καιρό. Η συντροφιά με άλλους ανθρώπους, ακόμη και με τους καλύτερους, σύντομα σε κουράζει και σε ξεστρατίζει. Μ’ αρέσει να είμαι μόνος».
Βέβαια δε μπορούμε να είμαστε όλοι Θορώ, κι αυτός εδώ είναι ο εικοστός αιώνας παρ’ όλα αυτά οι παρατηρήσεις του ισχύουν και σήμερα. Δε χρειάζεται να βρίσκεσαι περιτριγυρισμένος από ανθρώπους ή να ζητάς πάντα να σε καταλαβαίνουν οι άλλοι για να νιώθεις ολοκληρωμένος. Αντίθετα, αν έχεις τέτοιες προσδοκίες ή αν αφήσεις τους άλλους να έχουν τέτοιες προσδοκίες από σένα, θα γίνεις θύμα. Χρειάζεται κάποιο θάρρος για να επιμείνεις στην προσωπική σου ζωή, κυρίως αν οι άλλοι επιμένουν ότι η επιθυμία σου για προσωπική ζωή ισοδυναμεί με απόρριψή τους. Είναι ανώφελο να το εξηγήσει κανείς αυτό στους περισσότερους ανθρώπους. Η μόνη λύση είναι να ασκήσεις το δικαίωμά σου πρακτικά. Κάνοντας το αυτό αρκετά συχνά, θα τους διδάξεις πώς θέλεις να σου φέρονται. Αν αποπειραθείς να μιλήσεις γι' αυτό, όσο περισσότερο το αναλύεις, τόσο πιο πολύ θα νιώθεις θυματοποιημένος και θα καταλήξεις να παραιτηθείς από την προσωπική σου ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου