Τι είναι πόλεμος;Προκαταρκτικές επισημάνσεις
Λαμβάνοντας ως αφετηρία το απόσπασμα 53 του Ηράκλειτου, ο Χάιντεγκερ επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει τις πολλές σημάνσεις που περικλείει η έννοια του πολέμου. Το Ηρακλείτειο χωρίο έχει ως εξής:
«Ο πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και των πάντων
βασιλιάς. Και τους μεν τους αναδείχνει θεούς, τους δε
ανθρώπους, άλλους τους κάνει δούλους κι άλλους ελεύ-
θερους».
Για τον Χάιντεγκερ ο πόλεμος δεν είναι μια απλή φιλονικία, αντιπαλότητα, διαπληκτισμός, καυγάδισμα, εξαφανισμός του ενός και επικράτηση του άλλου, αλλά μια οντολογικής υφής αντι-μαχία, αντι-δικία, με τέτοιο τρόπο ώστε να φέρνει στο προσκήνιο, σε προφάνεια τα αντι-μαχόμενα μέρη, να τα κάνει να διακρίνονται, να ανα-δύονται στην αμοιβαία της παρ-ουσία τους. Πόλεμος: τα πάντα εκ-τίθενται στο φως, αλληλο-παρα-τίθενται, εξ-έρχονται σε φανέρωση, εντάσσονται εκεί που ανήκουν: στο ξέφωτο.
Α π ο σ π ά σ μ α τα
«Tο απόσπασμα 53, που παρατίθεται συχνά και ως επί το πλείστον ατελώς εννοημένο, ομιλεί από κοινού για τους αθάνατους και τους θνητούς λέγοντας: πόλεμος, η αντι-παρά-θεση (το ξέφωτο), δείχνει άλλους μεν από τους παρόντες ως θεούς, άλλους δε ως ανθρώπους, προ-άγει άλλους μεν ως δούλους, άλλους δε ως ελεύθερους –στην προφάνεια. Τούτο σημαίνει: το ξέφωτο που έχει διάρκεια επιτρέπει σε θεούς και ανθρώπους να είναι παρόντες μέσα στην εκκάλυψη, έτσι ώστε κανένας απ’ αυτούς να μην είναι ποτέ σε θέση να παραμείνει συγκαλυμμένος· αλλά τούτο όχι επειδή αυτός εννοεί κάποτε να παρατηρείται από κάποιον παρά μόνο ήδη επειδή είναι παρών».
«Αυτό που εδώ ονομάζεται πόλεμος είναι μια αντιμαχία, μια αντιδικία που εξουσιάζει πριν από καθετί το θείο και το ανθρώπινο, δεν πρόκειται για κανένα πόλεμο (Krieg) σύμφωνα με τον τρόπο, με το μέτρο των ανθρώπων. Ο πόλεμος, ήτοι ο αγώνας, όπως τον στοχάστηκε ο Ηράκλειτος, επιτρέπει πριν απ’ όλα στην αναπτυσσόμενη ουσία να διασπάται μέσω της αμοιβαίας της εναντίωσης· επιτρέπει να εγκαθίσταται θέση και στάση και τάξη στην παρ-ουσία. Σε μια τέτοια διάσπαση διανοίγονται χάσματα, αποστάσεις, εύρος και αρμογή. Μέσα στην αντι-παράθεση (Aus-einandersetzung) γίνεται ο κόσμος. [Η αντιπαράθεση διόλου δεν χωρίζει και δεν καταστρέφει την ενότητα. Τη σχηματίζει· είναι συλλογή (λόγος). Πόλεμος και λόγος είναι το αυτό».
1. Ο πόλεμος, όπως διευκρινίζει σε άλλο σημείο ο Χάιντεγκερ, διαφυλάσσει και διατρέχει τα όντα, άρα είναι ο αδιαμφισβήτητος κυβερνήτης των πάντων. Έτσι και η ενότητα δεν είναι στάση, αλλά αντί-σταση, διαμάχη, πόλεμος με τον χαρακτήρα της καίριας εναντίωσης ανάμεσα στις πιο ουσιαστικές δυνάμεις του Είναι.
2. Αναφέρει ο Χάιντεγκερ: «η φιλοσοφία είναι ο ακατάπαυστος αγώνας, πόλεμος που ερωτά για την ουσία και το Είναι του όντος». Τι σημαίνει αυτό; Από το Είναι στο ον. Παράλληλα, το ίδιο το Είναι μας στέλνει νεύματα να βρεθούμε εκεί που και το ίδιο είναι. Πού είναι; Εκεί και με τον τρόπο που το σκεπτόμαστε, δηλ. καθοδόν προς το σκέπτεσθαι, ως το σκέπτεσθαι αυτού τούτου του Είναι. Για τον Χέγκελ: το εγελιανό πνεύμα ως Είναι δεν πνίγεται και δεν καταπνίγεται μέσα στην αυτοσυνείδηση, αλλά είναι ο ίδιος ο αγώνας, ο πόλεμος εντός του κόσμου και για τον κόσμο μέσω του εαυτού. Η έννοια αυτή του πολέμου δεν είναι παράλληλη ευθεία με την χαϊντεγκεριανή έννοια του πολέμου, αλλά μια πρωταρχικότερη της τελευταίας. Εξάλλου, κάθε βήμα της χαϊντεγκεριανής σκέψης μας θυμίζει Χέγκελ, με άλλη ορολογία. Δεν υπάρχει κανένα σχεδόν κείμενο του Χάιντεγκερ που να μην δίνει πρώτα-πρώτα τα διαπιστευτήριά του στον Χέγκελ. Χάιντεγκερ –Ντεριντά παραμένει ένα κεφάλαιο με ανισομερείς διαβάσεις: από τον Ντεριντά προς τον Χάιντεγκερ και όχι αντίστροφα.
Πόλεμος: να ομιλεί η ιστορία!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου