Πως ξεπερνάμε τις ενοχές

Οι πράξεις μας στην πορεία της ζωής πολλές φορές μπορεί να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στις ζωές άλλων ανθρώπων. Τότε εμφανίζεται αυτό που λέμε υγιής ενοχή, όταν αντιλαμβανόμαστε ότι συμπεριφερθήκαμε άσχημα και πληγώσαμε κάποιο συνάνθρωπό μας.

Και αυτή η ενοχή όχι μόνο είναι χρήσιμη, αλλά είναι και απαραίτητη διότι μας προειδοποιεί ότι η συμπεριφορά μας είναι λανθασμένη και συντελεί στην απορρόφηση σωστών κανόνων συμπεριφοράς.

Τι γίνεται όμως με τις ενοχές εκείνες που ασυνείδητα κυριαρχούν στη ζωή μας και μας ωθούν να νοιώθουμε υπεύθυνοι ακόμα και για πράγματα για τα οποία δεν ευθυνόμαστε;

Δεν είναι υγιές να νοιώθει κάποιος συνεχώς ενοχές, διότι όχι μόνο δυσχεραίνουν την ανθρώπινη επικοινωνία, αλλά είναι και εύκολο κάποιος πατώντας επάνω σε αυτές να ελέγξει τα συναισθήματά μας. Όσο πιο ένοχος και υπεύθυνος νοιώθει κάποιος για κάθε κατάσταση, τόσο πιο εύκολα θα γίνεται ένα εύκολο θύμα χειρισμού από άλλα άτομα, ακόμα και να επιβαρύνεται με παραπάνω ευθύνες και υποχρεώσεις από όσες πραγματικά του αναλογούν.

Οφείλουμε να προσέξουμε το γεγονός ότι η ενοχική συμπεριφορά παρατηρείται περισσότερο σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Οι άνθρωποι που έχουν μία αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους, συνήθως επιθυμούν να καλύψουν αυτή την αρνητική τους εκτίμηση προσπαθώντας να κερδίσουν την προσοχή και την εκτίμηση των άλλων. Βλέπουμε πολλές φορές ότι ενοχικά άτομα προσπαθούν να αποκτήσουν πολλά χρήματα ή καλή κοινωνική θέση σε μία προσπάθεια να κερδίσουν το σεβασμό και την εκτίμηση των γύρω τους, εις βάρος πολλές φορές των δικών τους επιθυμιών , θέλω και αναγκών.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση αλλά και η αρνητική αντίληψη για τον εαυτό, είναι πολλές φορές απόρροια ενοχών. Τα άτομα αυτά προσπαθώντας να αποκτήσουν την προσοχή των άλλων, αναπτύσσουν ανισομερείς σχέσεις ( φιλικές, συναισθηματικές, επαγγελματικές) , στις οποίες τις περισσότερες φορές παίρνουν ελάχιστα σε σχέση με όλα αυτά που προσφέρουν. Και, δυστυχώς, τις περισσότερες φορές όχι μόνο δεν κερδίζουν την εκτίμηση που τόσο επιθυμούν, αλλά γίνονται ακόμα περισσότερο θύματα χειρισμού και εκμετάλλευσης.

Το βασικό ερώτημα όμως είναι: Από πού προέρχονται οι ενοχές; Οφείλουμε να αναζητήσουμε τις ρίζες του προβλήματος στην παιδική ηλικία και στον τρόπο που έχει γαλουχηθεί ο κάθε άνθρωπος. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι ενοχικά άτομα μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον αρκετά αυστηρό , στο οποίο οι γονείς ασκούσαν έντονη καταπίεση. Πολλές φορές οι απαιτήσεις των γονιών, περνούν λανθασμένα το μήνυμα στα παιδιά ότι η αγάπη είναι κάτι για το οποίο πρέπει να αγωνιστούν για να κερδίσουν. Συμπεραίνουν λοιπόν ότι η αξία τους δεν είναι κάτι το οποίο βρίσκεται μέσα τους, αλλά εξαρτάται από τις επιδόσεις, την εμφάνιση, τις επιτυχίες.

Έτσι σε πολλά παιδιά καλλιεργείται η αντίληψη ότι για να κερδίσουν την αγάπη των γονιών πρέπει να κάνουν αυτά που επιθυμούν εκείνοι, κάτι το οποίο είναι η βάση για να δημιουργηθούν συμπλέγματα ενοχής και σε όλες τις μετέπειτα σχέσεις του ατόμου, αφού το άτομο θα πιστεύει λανθασμένα ότι δεν αξίζει αρκετά έτσι θα καταπιέζει τον εαυτό του και επιθυμίες του προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να έχει την αποδοχή που τόσο έχει ανάγκη.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνει ένας ενοχικός άνθρωπος;

Οφείλει να κοιτάξει κατάματα τον εαυτό του, τις επιθυμίες του και τα όποια ελλείμματα αγάπης μπορεί να δημιουργήθηκαν στην παιδική του ηλικία.

Οφείλει να αντιληφθεί ότι κανείς δε θα μας αγαπήσει , αν εμείς δεν αγαπήσουμε πρώτοι τον εαυτό μας. Η αγάπη των άλλων δεν προηγείται, αλλά έπεται μετά από την προσωπική αυτοεκτίμηση.

Οφείλει να αποδεχτεί τον εαυτό του με όλες τις θετικές και αρνητικές του πλευρές. Ακόμα και αν αυτό που είναι δεν αρέσει σε ορισμένα άτομα.

Πρέπει να ξεφύγει από την έντονη κατάκριση του εαυτού: Μία γυναίκα, για παράδειγμα, που την εγκατέλειψε ο σύζυγός της μπορεί να νοιώθει ενοχές επειδή ‘’μπορεί να τον πίεσε’’. Δεν πρέπει να κουβαλάμε μόνοι μας και αποκλειστικά ένα τόσο βαρύ φορτίο, όπως θέλουν και μας πείθουν οι ενοχές ότι πρέπει να κάνουμε.

Οφείλει να αντιμετωπίζει κάθε γεγονός όπως πραγματικά είναι, χωρίς να κατηγορεί τον εαυτό του και να του αποδίδει παραπάνω ευθύνες. Για αυτό καλό είναι όταν η ενοχή μας χτυπήσει την πόρτα, να μιλήσουμε με έναν άνθρωπο του περιβάλλοντός μας που έχει γνώση του θέματος που μας πληγώνει, ώστε να ακούσουμε και από εκείνον τα γεγονότα όπως πραγματικά είναι.

Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η ενοχή ακόμα και για πράξεις που συνέβησαν πριν μήνες ακόμα και χρόνια, είναι σύμπτωμα κατάθλιψης.

Η ζωή είναι ένα όμορφο ταξίδι. Και οφείλουμε να το ζήσουμε χωρίς φαντάσματα ανύπαρκτων ενοχών να μας κυνηγούν και να μας φοβερίζουν. Οφείλουμε να μην τιμωρούμε τον εαυτό μας και να τον προστατεύσουμε από τις άσχημες συνέπειες που μπορεί να επιφέρουν κάποια τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος. Και, φυσικά, ο κάθε άνθρωπος οφείλει να κατανοήσει ότι ως ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο δημιούργημα, αξίζει την αγάπη ήδη για αυτό που είναι.