Επιγενετική

Επιγενετική είναι ο επιστημονικός τομέας της Γενετικής που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες δεκαετίες, και μελετά την επίδραση του περιβάλλοντος ενός οργανισμού στο γονιδίωμά του, και τον τρόπο με τον οποίο εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του.

Τέτοιοι παράγοντες είναι το τοξικό φορτίο, η διατροφή, η διάθεσή μας, η άσκηση κ.λ.π.

Αυτό σημαίνει πως μπορεί κάποιος να έχει κληρονομήσει φυσιολογικό γονίδιο και να εκδηλώσει τελικά μία παθολογική κατάσταση, ή να έχει παθολογικά γονίδια και ο οργανισμός του να λειτουργεί φυσιολογικά. Τα γονίδιά μας δηλαδή, δεν είναι στατικά όπως νομίζαμε παλαιότερα, αλλά, πρόκειται για δυναμικές μονάδες που προσαρμόζουν την έκφρασή τους ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται.

Οι ανακαλύψεις αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές, όχι μόνο για τις ασθένειες, αλλά και για τα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά μας. Ακολουθεί ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που αναλύει την επίδραση της συμπεριφοράς των γονέων στην υγεία και τη συμπεριφορά των παιδιών τους.

Τι ακριβώς είναι η Επιγενετική;

Τι ακριβώς είναι η Επιγενετική και ποια η σχέση της με την συμπεριφορά μας και δη την ανατροφή των παιδιών μας;

Η Επιγενετική αναφέρεται στις αναστρέψιμες αλλαγές στην λειτουργία των γονιδίων, οι οποίες όμως δεν επιφέρουν μόνιμες αλλαγές στον γενετικό κώδικα.

Οι επιγενετικές αλλαγές σχετίζονται με την ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών και συγκεκριμένα, οι επιγενετικοί μηχανισμοί εξηγούν πώς το περιβάλλον και η συμπεριφορά μας επηρεάζουν την «έκφραση» των γονιδίων μας. Εκλαϊκευμένα, η Επιγενετική είναι ο διακόπτης «οn/off» των γονιδίων που είναι υπεύθυνα για τους ασθενείς που νοσούν. Στόχος της Επιγενετικής είναι να «σιωπήσει» τα «κακά» γονίδια.

Η Συμπεριφορική Επιγενετική αυτή την φορά αναφέρεται στο πώς η έκφραση των γονιδίων μας επηρεάζεται από την συμπεριφορά μας. Είμαστε εμείς οι ίδιοι που ανοίγουμε ή κλείνουμε τον διακόπτη των γονιδίων μας, που είχαμε την τύχη ή την ατυχία να κληρονομήσουμε. Δεν είμαστε έρμαια της κληρονομικότητας. Ο ψυχισμός μας και η συμπεριφορά μας την ανατρέπουν!

Η καθηγήτρια Darcia Narvaez αναφέρει ότι ανατρέφουμε λανθασμένα τα παιδιά μας και αυτό επηρεάζει την έκφραση των γονιδίων που κληρονομούν και επιπρόσθετα επηρεάζονται και οι μελλοντικές γενιές! Ξέρουμε ότι υπάρχει η επιγενετική κληρονομικότητα, π.χ. αν οι πρόγονοί μας είχαν την ατυχία να βιώσουν έντονη πείνα ή έντονο στρες, αυτό γενετικά μεταφέρετε σε εμάς, παρόλο που η αλυσίδα του DNA μας δεν μεταλλάσσεται.

Το θέμα είναι, πόσο κοινωνικές και ηθικές δεξιότητες επηρεάζονται αντίστοιχα. Συμφώνα με την Dr Narvaez, υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι για την έκφραση των γονιδίων. Τα πρώτα έτη της ζωής μας και ιδιαίτερα τα προεφηβικά μας είναι τρομερά σημαντικές περίοδοι για την έκφραση αυτών των γονιδίων, τα οποία θα μας ακολουθήσουν για όλη μας την ζωή. Με αλλά λόγια, δεν έχουν τόσο σημασία τα γονίδια μας αλλά η «έκφρασή» τους, η οποία διεγείρεται από το περιβάλλον ή όχι.

Τι μας ενδιαφέρουν όλα αυτά;

Πολλοί θα μιλήσουν για Κοινωνική Μηχανική. Πώς μεγαλώνουμε εμείς και πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας; Είναι γνωστό ότι αν δεν δώσουμε χρόνο, προσοχή, φροντίδα, αν δεν διδάξουμε πρακτικές και κοινωνικές δεξιότητες τα παιδιά μας, δεν θα αναπτυχθούν σωστά. Η γλώσσα τους θα είναι περιορισμένη και από αμιγώς άποψη φυσιολογίας, οι εγκέφαλοί τους θα είναι λιγότερο αναπτυγμένοι.

Οι επιδράσεις της σωστής ανατροφής και οι εμπειρίες των πρώτων ετών της ζωής μας είναι τρομερά σημαντικές για την ψυχοκοινωνική μας ανάπτυξη. Γεννιόμαστε μόνο με 25% των δυνατοτήτων του εγκεφάλου μας εν ενεργεία και οι περισσότερες δυνατότητές του αναπτύσσονται κατά τα πρώτα 5 έτη της ζωής μας, με την ανάπτυξη να ολοκληρώνεται στα 25 μας χρονιά-αν και προσφάτως λέγεται ότι ολοκληρώνεται στα 35.

Στα πρώτα έτη της ζωής μας και δη τον πρώτο έτος, αναπτύσσουμε την αντοχή μας απέναντι στο στρες. Εκατοντάδες γονίδια ενεργοποιούνται κατά το πρώτο έτος ζωής από την φροντίδα της μητέρας. Το άγγιγμα, η αγκαλιά, το να μην αφήνουμε τα μωρά να κλαίνε κάτι που καταστρέφει τις συνάψεις είναι εξαιρετικής σημασίας. Τα μωρά θυμούνται ακόμα και τις περιγενετικές εμπειρίες τους ,τον χωρισμό τους από την μητέρα τους… Οι πρώτες τους εμπειρίες τους εντυπώνονται.

Ο εγκέφαλος λόγω του φόβου αρχίζει και να φιλτράρει την ζωή δια του φόβου, κάτι που μας κάνει λιγότερο ευέλικτους, λιγότερο ευφυείς, λιγότερο υγιείς. Η συναισθηματική μας νοημοσύνη δεν αναπτύσσεται, δηλαδή το πώς αντιδρούμε συναισθηματικά στις καταστάσεις. Η επικοινωνία μας με την φύση έχει χάσει την σημασία της γιατί δεν γνωρίζουμε πόσο σημαντική είναι η επαφή μας με αυτή για τον ψυχισμό μας και την υγεία μας.

Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι έχουμε ανατραφεί με λίγη φροντίδα, πώς μπορούμε να δώσουμε την φροντίδα που χρειάζεται το παιδί μας; Είμαστε πολύ απασχολημένοι με τα δικά μας θέματα, όλα όσα δεν πήραμε συναισθηματικά και γνωστικά, δεν είμαστε «παρόντες στην στιγμή». Και η κατάσταση διαιωνίζεται, καθώς τα παιδιά μας θα μιμηθούν την συμπεριφορά μας και θα την μεταφέρουν στα γονίδια τους.

Ο φαύλος κύκλος αυτός θα πρέπει να σταματήσει. Το άγγιγμα, το παιχνίδι, η επαφή με την φύση, το χιούμορ με τα παιδιά μας θα δημιουργήσει συνδέσεις που θα τα βοηθήσουν να είναι υγιή συναισθηματικά, γνωστικά, κοινωνικά και -είτε το πιστεύετε είτε όχι- βιολογικά, μεταφέροντας στην επομένη γενιά υγιή γονίδια! Δεν είμαστε τα γονίδια μας, είμαστε αυτό που ζούμε. Αυτό που κάνει τα γονίδια μας να εκφράζονται, να κληρονομούνται και εν τέλει να διαμορφώνουν την ζωή μας.

Εμείς κατευθύνουμε το «παιχνίδι» της ζωής μας!