Ο Τήλεφος

<Ηρακλής και Τήλεφος

Ο Τήλεφος ήταν γιός του Ηρακλέους και της Αύγης κόρης του Αλέα. Επειδή ήταν καρπός παράνομου έρωτα, ο Αλέας τον εγκατέλειψε στο όρος Παρθένιο για να πεθάνει. Εκεί με την παρέμβαση των θεών διασώθηκε θηλάζοντας από ελαφίνα και κατόπιν ανατράφηκε από βοσκούς.

Εν τω μεταξύ η μητέρα του Αύγη είχε μεταβεί στην Τευθρανία (πόλη της Μυσίας στην Μικρά Ασία) όπου παντρεύτηκε τον βασιλέα Τεύθραντα. Όταν ενηλικιώθηκε ο Τήλεφος μετέβη στην εν λόγω πόλη όπου υιοθετήθηκε από τον Τεύθραντα ο οποίος τον έχρισε και διάδοχό του. Αργότερα όντας βασιλέας, ο Τήλεφος απωθεί τους Αχαιούς οι οποίοι εισέβαλλαν στην χώρα και μάλιστα πληγώνεται θανάσιμα στην μάχη και θεραπεύεται ως δια μαγείας


Η διάσωση του Τήλεφου_λεπτομέρεια βασιλικής_αρχαιολογικό μουσείο Νάπολι

Οι εγκαταλείψεις νεογνών

Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούμε στην κατάληξη των εγκαταλελειμμένων νεογνών της Ελληνικής μυθολογίας.

Ο Μίλητος εγγονός του Μίνωα είχε εγκαταλειφθεί και επέζησε όπως και ο Αιχμαγόρας (γιός του Ηρακλέους και της Φαιλούς) τον οποίο έσωσε ο Ηρακλής.

Ο Αίγισθος θηλάστηκε από αίγα και επέζησε όπως και ο Ιππόθους, γιος του Ποσειδώνα και της Αλώπης, ο οποίος είχε θηλάσει από φοράδα.

Ο Αμφίων και ο αδελφός του Ζήθος βρέθηκαν και ανατράφηκαν από βοσκό όπως και ο Ασκληπιός.

Η Αταλάντη εγκαταλείφθηκε από τον πατέρα της, αλλά μια αρκούδα άρχισε να την θηλάζει μέχρι να την σώσουν διερχόμενοι κυνηγοί.

Η Αταλάντη εγκατέλειψε τον γιό της Παρθενοπαίο προσποιούμενη ότι είναι ακόμα παρθένα, αλλά αυτός επέζησε και όταν μεγάλωσε έγινε ένας εκ των Επτά επί Θήβαις.

Οι δίδυμοι Λύκαστος και Παρράσιος, γιοι του Άρη και της Φυλονόμης, είχαν θηλάσει από μια λύκαινα και αργότερα σώθηκαν από ένα βοσκό.

Ο Μελιτεύς, γιος του Δία και της Όθρεως, εγκαταλείφθηκε και σώθηκε από τις μέλισσες τρεφόμενος με μέλι.

Εγκαταλελειμμένοι υπήρξαν επίσης ο Νηλέας, ο Οιδίπους, οι δίδυμοι Ρωμύλος και τον Ρέμος και ο Πάρις.

Οι προαναφερόμενες περιπτώσεις είναι οι γνωστότερες, κυρίως διότι επιβίωσαν, με συνέπεια να γίνει γνωστή η εγκατάλειψη.

Η ντροπή του Αλέα

Αφού εγκατέλειψε τον Τήλεφο, ο Άλεας, αισθανόμενος ντροπή για το γεγονός ότι η κόρη του είχε διαφθαρεί, την έδωσε στον Ναύπλιο ο οποίος ήταν πατέρας του Παλαμήδη και εξαιρετικός ναυτικός με την οδηγία να την πουλήσει κάπου μακριά. Ο Ναύπλιος την μετέφερε στην Τευθρανία της Μυσίας (κοντά στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας) όπου παντρεύτηκε με τον Τεύθραντα ο οποίος ήταν κυβερνήτης και γέννησε μαζί του την Αργιόπη.


Αχιλλέας εναντίον Τήλεφου

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Ηρακλής δεν ξεπέρασε την συμπεριφορά του στην Αύγη, δεδομένου ότι ήταν φιλοξενούμενος στο σπίτι του Άλεος, όπου είχε έρθει μετά την εκστρατεία, που κατέληξε στην παλινόρθωση του Τυνδάρεως, βασιλέα της Σπάρτης. Λέγεται επίσης ότι ο Άλεας ανακάλυψε την μητρότητα της κόρης του, όχι με την εύρεση του παιδιού στο ιερό της Αθηνάς, αλλά παρατηρώντας ότι ήταν έγκυος. Για κάποιο λόγο δεν πίστεψε την κόρη του όταν του αποκάλυψε ότι πατέρας ήταν ο Ηρακλής και την παρέδωσε στον Ναύπλιο, με την εντολή να την πνίξει στην θάλασσα.

Ο ρόλος του Ναύπλιου

Ο Ναύπλιος πήρε το κορίτσι μαζί του, αλλά στο δρόμο τους προς το λιμάνι της Αργολίδας, ήρθαν κοντά στο όρος Παρθένιο, αυτή αποσύρθηκε σε ένα άλσος, προφασιζόμενη λόγους φυσικής ανάγκης. Τότε ήταν που γέννησε σε μια θέση όπου χτίστηκε αργότερα ένας ναός προς τιμήν της Ειλειθυίας, αφήνοντας το αγόρι κρυμμένο στους θάμνους. Όταν επέστρεψε, ο Ναύπλιος, αγνοώντας τι είχε συμβεί, την πήρε το λιμάνι αλλά αντί για πνιγμό, όπως είχε λάβει εντολή την έκανε ένα δώρο σε κάποιους Κάρες που επρόκειτο να πλεύσουν προς την Ασία. Έτσι η Αύγη γνώρισε τον Τεύθρα, βασιλιά της Μυσίας, παρόλο που ορισμένοι ισχυρίζονται ότι απλώς μετέβη στην εν λόγω χώρα.

Η διάσωση του Τηλέφου

Ο Τήλεφος βρέθηκε από βοσκούς που ανήκαν στον βασιλέα Κόρυθο, τρεφόμενος από την θηλή μιας ελαφίνας. Αυτοί έφεραν το παιδί στον βασιλέα, ο οποίος τον ανέθρεψε ως γιο και τον ονόμασε Τήλεφο. Χρόνια αργότερα ο Τήλεφος, επιθυμώντας να μάθει για τη μητέρα του, πήγε στους Δελφούς όπου το μαντείο έδωσε εντολή να πλεύσει προς την χώρα του Τεύθρα στην Μυσία. Εκεί ο Τήλεφος ξαναβρίσκει την μητέρα του και έχοντας παντρευτεί την κόρη του Τεύθραντα Αργιόπη, κληρονομεί τον θρόνο μετά το θάνατο του βασιλέα.


Η ιστορία του Τήλεφου_μουσείο Περγάμου

Άλλη εκδοχή είναι ότι ο Τήλεφος και ο Παρθενόπαιος (γιός της Αταλάντης) εγκαταλείφθηκαν ταυτόχρονα στο όρος Παρθένιο, όπου τους βρήκαν και ανέθρεψαν βοσκοί, ενώ η Αύγη, φοβούμενη τον πατέρα της, κατέφυγε στην Μυσία, όπου υιοθετήθηκε από τον βασιλέα Τεύθραντα.

Ο Τήλεφος νικά τον Ίδα

Ο Τήλεφος έφθασε στην Μυσία, συνοδευόμενος από τον Παρθενόπαιο, ψάχνοντας για τη μητέρα του σύμφωνα με τον χρησμό. Εκείνη την εποχή, ο Ίδας (ο άνθρωπος που σκότωσε τον Κάστορα, έναν εκ των Διόσκουρων) απειλούσε την χώρα. Έτσι ο Τεύθρας υποσχέθηκε το βασίλειο και την θετή κόρη του Αύγη στον Τήλεφο σε αντάλλαγμα της προστασίας από τον εχθρό του. Ο Τήλεφος δέχτηκε την πρόταση και μαζί με τον Παρθενόπαιο νίκησε τον Ίδα.

Τηρώντας την υπόσχεσή του, ο Τεύθρας έδωσε την Αύγη στον Τήλεφο, αλλά εκείνη παραμένοντας πιστή στον Ηρακλή, δεν ήθελε να αγγίξει το σώμα της και προς τούτο πρόταξε ένα ξίφος με σκοπό να σκοτώσει τον Τήλεφο όταν εισήλθε στην αίθουσα του γάμου. Ωστόσο με παρέμβαση των θεών, ένα μεγάλο φίδι γλίστρησε ανάμεσά τους, αναγκάζοντας την Αύγη να ρίξει το ξίφος. Όταν κατόπιν ο Τήλεφος ήταν έτοιμος να την σκοτώσει, εκείνη κάλεσε σε βοήθεια τον Ηρακλή και στη συνέχεια αναγνωρίσθηκε από τον Τήλεφο ως η μητέρα του.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Αύγη και ο Τήλεφος ρίχθηκαν στη θάλασσα από τον Αλέα, αλλά με παρέμβαση της Αθηνάς έφθασαν στην Τευθρανία, όπου τους βρήκε ο Τεύθρας και κατόπιν παντρεύτηκε την Αύγη και υιοθέτησε τον Τήλεφο. Όπως και να’ χει ο Τήλεφος κυβέρνησε την Μυσία, όταν στην χώρα εισέβαλαν οι Αχαιοί, προτιθέμενοι να τιμωρήσουν την Τροία λόγω της απαγωγής της Ελένης, πριν από δύο χρόνια, θεωρώντας εσφαλμένα ότι η Μυσία αποτελεί έδαφος της Τροίας.

Ο Τήλεφος αντέδρασε και απώθησε τους εισβολείς, σκοτώνοντας μεταξύ άλλων, τον Θέρσανδρο εγγονό του Οιδίποδα. Αυτή η ήττα στις όχθες του ποταμού Κάϊκου ανάγκασε τους Αχαιούς να επιστρέψουν στην Ελλάδα.


Ο Αχιλλέας θεραπεύει τον Τήλεφο με σκουριά από το δόρυ του_μουσείο Ερκολάνο Ιταλία

Όσον αφορά στον Τήλεφο κατά τη διάρκεια της μάχης, εγκλωβίσθηκε σε έναν αμπελώνα και τραυματίστηκε από το δόρυ του Αχιλλέα στο μηρό.

Ο Τήλεφος στην Αυλίδα

Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι Αχαιοί αποβιβάσθηκαν στην Μυσία επειδή δεν γνώριζαν πώς να φτάσουν στην Τροία,. Για τον ίδιο λόγο όταν οκτώ χρόνια αργότερα συγκεντρώθηκαν ξανά στην Αυλίδα, προβληματίσθηκαν για το ταξίδι διότι ουδείς μπορούσε να τους δείξει το δρόμο. Εν τω μεταξύ το τραύμα του Τήλεφου δεν είχε επουλωθεί και σύμφωνα με έναν χρησμό έμαθε ότι αυτός που τον τραυμάτισε θα ήταν ο ίδιος που θα τον θεράπευε. Γι’ αυτό ο Τήλεφος, ντυμένος με κουρέλια, εμφανίστηκε στο Άργος ικετεύοντας τον Αχιλλέα να επουλώσει την πληγή του και σε αντάλλαγμα, θα έδειχνε τον δρόμο προς την Τροία.

Τηρώντας την συμφωνία, ο Αχιλλέας τον θεράπευσε ρίχνοντας σκουριά από το δόρυ του στην πληγή και ο Τήλεφος σε ανταπόδοση έδειξε την διαδρομή, την ακρίβεια της οποίας επιβεβαίωσε ο μάντης Κάλχας. Άλλοι ισχυρίζονται ότι όταν έφτασε στο Άργος για να λάβει ιατρική φροντίδα, ακολουθώντας τις συμβουλές της Κλυταιμνήστρας άρπαξε τον μικρό Ορέστη, απειλώντας να τον σκοτώσει εάν δεν θεραπευόταν. Λέγεται ότι οι Αχαιοί δέχθηκαν τον εκβιασμό επειδή ένας χρησμός έλεγε ότι η Τροία δεν καταλαμβάνετο χωρίς την βοήθεια του Τήλεφου. Όταν ο Αχιλλέας απάντησε ότι αγνοούσε τον τρόπο της θεραπείας, ο Οδυσσέας είπε:

«Ο Απόλλων δεν εννοεί εσένα, αλλά το δόρυ που είναι η αιτία του τραύματος» (Οδυσσεύς προς Αχιλλέα – Υγίνος «Ιστορίες» 101)

Ο Τήλεφος πληγωμένος στον μηρό_Βρετανικό μουσείο_ βάζο Ε282

Έτσι έξυσαν σκουριά από το δόρυ στην πληγή και ο Τήλεφος θεραπεύτηκε από το ίδιο σταχτί δόρυ που έλαβε ο Πηλέας από τον Χείρωνα όταν παντρεύτηκε την Θέτιδα. Ο Αχιλλέας, που το πήρε από τον πατέρα του, το χρησιμοποίησε στον πόλεμο στην Τροία και όπως λένε, ουδείς μεταξύ των Αχαιών ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει. Οι Αχαιοί τον κάλεσαν να συμμετάσχει στην αποστολή, αλλά ο Τήλεφος αρνήθηκε. Παρόλα αυτά τους οδήγησε στην Τροία πριν επιστρέψει στην Μυσία.

Ο Τήλεφος δεν πολέμησε στον Τρωικό πόλεμο, αλλά ο γιός του Ευρύπυλος συμμετείχε μαζί με δυνάμεις από την Μυσία και σκοτώθηκε από τον Νεοπτόλεμο (γιό του Αχιλλέα).
---------
Πηγές

Απολλόδωρος 2.7.4, 2.7.8, 3.9.1;

Διόδωρος 4.33.11-12

Ομήρου «Οδύσσεια» 11.520

Υγίνος «Ιστορίες» 99, 101, 162, 244, 252

Οβίδιος «Μεταμορφώσεις» 13.171