Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: Ο γνωστός ως “El Greco” (o Έλληνας)

«Για μένα δε θα ήθελα να είμαι παρά μονάχα Έλληνας. Στην Κρήτη ονειρευόμουν την Ιταλία, στην Ιταλία ονειρευόμουν την Ισπανία, αλλά τώρα μου φαίνεται πως πρέπει να εύχομαι να γυρίσω πίσω στην Κρήτη».

7 Απριλίου 1614.—Πεθαίνει ο Δομήνικος [Κυριάκος] Θεοτοκόπουλος, μεγάλος Έλληνας ζωγράφος γνωστότερος ως Ελ Γκρέκο. Η καταγωγή της οικογενείας του ξεκινάει από παλιά και εγκαταστάθηκε στην Κρήτη πριν την καταλάβουν οι Βενετοί.Στην πατρίδα του τον βάπτισαν Κυριάκο, αλλά στην Ισπανία επεκράτησε το Δομήνικος ως συνέχεια του Dominus.

Η τέχνη του Θεοτοκόπουλου είναι καρπός των ιστορικών συνθηκών και της όλης προπαιδείας της μεγαλοφυῒας του. Κρήτη, Βενετία, Ρώμη, Μαδρίτη, Τολέδο, αποτελούν τα ιστορικά του πλαίσια.
Τα καλλιτεχνικά των χωρών οι πολιτικές και θρησκευτικές συνθήκες της εποχής του, επέδρασαν στην διαμόρφωσή του.Τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής τα πήρε στην ήδη υπάρχουσα Κρητική Σχολή. Το 1560 έφυγε για την Βενετία κρατώντας το όραμα της πατρίδας του ως την τελευταία του πνοή.

Εκεί θέλοντας να διευρύνη την τεχνοτροπία του μαθήτευσε στην σχολή του Ιακώβου Δαπόντε με τον οποίο έμεινε δέκα χρόνια. Από εκεί άνοιξε τα φτερά του ως Ελ Γρέκο [ο Έλληνας], περνώντας πρώτα από την Ρώμη και καταλήγοντας στην αυλή του βασιλιά της Ισπανίας Φιλίππου Β’· συκοφαντημένος όμως από άλλους ζωγράφους που τον θεώρησαν ανταγωνιστή τους, εγκατέλειψε την βασιλική αυλή.

Στην Μαδρίτη έκανε πολλές προσωπογραφίες καθώς και το εικονοστάσι του Σαν Ντομίγκο ελ Αντίγου. Αφού διέπρεψε σε λίγο διάστημα ως σχεδιαστής κοντά στον αρχιτέκτονα Έρρερε, έφυγε για το Τολέδο. Εκεί ο Ελ Γκρέκο δημιούργησε τραγικές μορφές γεμάτες μυστικισμό.

Τα καλύτερα έργα του Θεοτοκόπουλου ανήκουν στην ισπανική περίοδο, όπου ήλθε και η πλήρης καλλιτεχνική του ωρίμανση. Στους πίνακές του οι μορφές φαίνονται ως οπτασίες, ως οράματα της στιγμής.

Οι άγιοί του καθώς και οι προσωπογραφίες του έχουν βλέμμα πέρα των γήινων.Μορφές ελλειπτικές και μετεωριζόμενες, σώματα μακρύτερα από το φυσικό, με ακαθόριστα περιγράμματα, έντονη φωτοσκίαση, συνιστούν τη δύναμη του καλλιτέχνη, την μυστική μαγεία της συνθέσεως.
Στο Τολέδο έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Από μία ανάκριση της Ιεράς Εξετάσεως, μαθαίνουμε ότι έμεινε για πάντα Έλληνας.